ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ-ਵਵਿਰਕ : ਇਕ ਸਵਭਿਆਚਕਾਰਕ ਦਸਤਕਾਵਿਵੇਜ਼

ਡਕਾ. ਕਰਮਜਹੀਤ ਵਸਸ ਘ

ਹਹੀਰ ਰਰਾਂਝਵੇ ਦਹੀ ਦਸ ਤ ਕਥਕਾ ਪਸ ਜਕਾਬਹੀ ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਦਵੇ ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਦਕਾ ਇਕ ਮਹਹੱ ਤਵਿਪਪੂਰਨ ਅਸ ਗ ਹਹ।
ਸਕਾਮਪੂਵਹਕ ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਵਿਰਤਮਕਾਨ ਸਸੁਚਵੇਤ ਮਨ ਉਪਰ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਿਹੀ ਹਸੁਸ ਦਕਾ ਹਹ ਅਤਵੇ ਮਮੜਵਿਵ ਰਪੂਪ ਵਵਿਚ ਸਸੁਚਵੇਤ ਅਵਿਚਵੇਤਨ
ਵਵਿਚ ਕਸੁਝ ਹਮਰ ਵਿਵੇਰਵਿਵੇ, ਵਵਿਸ਼ਵਿਕਾਸ,ਦਰਸ਼ਨ ਆਵਦ ਦਵੇ ਤਹੱ ਤ ਜਮੜ ਵਦਸ ਦਕਾ ਹਹ। ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਕਮਈ ਸਵਥਰ ਵਿਰਤਕਾਰਕਾ
ਨਹਹ ਹਹ। ਇਵਿਵ ਹਹੀ ਹਹੀਰ ਰਰਾਂਝਵੇ ਵਿਰਗਹੀਆਆ ਵਸਰਜਨਕਾਵਿਰਾਂ ਸਕਾਮਪੂਵਹਕ ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਵਵਿਚ ਪਈਆਆ ਹਮਣ ਕਕਾਰਣ ਸਸੁਚਵੇਤ
ਸਕਾਵਹਤਕਕਾਰ ਉਪਰ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਿ ਪਕਾਉਂਦਹੀਆਆ ਹਨ। ਸਕਾਵਹਤਕਕਾਰ ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਨਪੂਸ ਸਸੁਚਵੇਤਨ ਨਕਾਲ ਜਮੜ ਕਵੇ ਸਮਕਕਾਲਹੀ
ਬਣਦਕਾ ਹਹ। ਵਜਸ ਨਰਾਂ ਕਮਈ ਸਕਾਵਹਤਕਕਾਰ ਸਮਕਕਾਲਹੀ ਹਸੁਸ ਦਕਾ ਹਹ ਓਨਰਾਂ ਹਹੀ ਸ਼ਕਤਹੀਸ਼ਕਾਲਹੀ ਉਸਦਕਾ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਿ ਹਸੁਸ ਦਕਾ ਹਹ ਅਤਵੇ
ਉਹ ਆਪਣਹੀ ਵਦਪ੍ਰਸ਼ਟਹੀ ਦਹੀ ਸਪਹੱ ਸ਼ਟਤਕਾ ਦਵੇ ਜ਼ਮਰ ਤਵੇ ਭਿਵਵਿਹੱ ਖ ਨਪੂਸ ਵਿਹੀ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਵਿਤ ਕਰਨ ਦਹੀ ਸਮਰਹੱ ਥਕਾ ਰਹੱ ਖਦਕਾ ਹਹ।
ਪਵਹਲਹੀ ਵਿਕਾਰ ਦਮਮਦਰ ਨਨ ਪਸ ਜਕਾਬਹੀ ਸਕਾਮਪੂਵਹਕ ਅਵਿਚਵੇਤਨ ਵਵਿਚ ਪਈ ਦਸ ਤ ਕਥਕਾ ਨਪੂਸ ਸਸੁਚਵੇਤ ਪਹੱ ਧਰ ਉਪਰ
ਲਹ ਕਵੇ ਆਆਦਕਾ। ਇਹ ਪਸ ਦਰਵਿਹ ਸਦਹੀ ਦਹੀ ਗਹੱ ਲ ਹਹ। ਹਮਰ ਕਈ ਵਕਹੱ ਸਕਾਕਕਾਰਰਾਂ ਨਨ ਵਿਹੀ ਇਸ ਦਸ ਤ ਕਥਕਾ ਨਪੂਸ ਪਸੁਨਰ
ਵਸਰਜਤ ਕਹੀਤਕਾ, ਪਰਸ ਤਪੂ ਇਨਨਰਾਂ ਸਭਿ ਦਵੇ ਆਧਕਾਰ ਤਵੇ ਆਪਣਹੀ ਪਪ੍ਰਵਤਭਿਕਾ ਦਵੇ ਸਹਕਾਰਵੇ 18 ਵਿਹ ਸਦਹੀ ਵਵਿਚ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਨ
ਇਸ ਨਪੂਸ ਉਸ ਮਸੁਕਕਾਮ ਤਵੇ ਪਸੁਚਕਾ ਵਦਹੱ ਤਕਾ ਵਜਹੱ ਥਵੇ ਹਮਰ ਵਕਸਵੇ ਦਕਾ ਪਹਸੁਸ ਚ ਸਕਣਕਾ ਸਸ ਭਿਵਿ ਨਹਹ ਸਹੀ। ਉਹ ਇਕ ਆਦਰਸ਼
ਬਣ ਵਗਆ। ਇਕ ਪਪ੍ਰਵਤਮਕਾਨ। ਵਿਕਾਵਰਸ ਉਪਰ ਢਵੇਰਰਾਂ ਪਸੁਸਤਕਰਾਂ ਵਵਿਚ ਵਵਿਚਕਾਰ ਹਮਈ ਹਹ, ਪਰ ਅਸਹ ਇਥਵੇ ਉਸਦਵੇ
ਕਸੁਝ ਪਹੱ ਖਰਾਂ ਨਪੂਸ ਹਹੀ ਵਧਆਨ ਗਮਚਰਵੇ ਕਰਰਾਂਗਵੇ ਵਜਸ ਕਰ ਕਵੇ ਉਹ ਅਹੱ ਜ ਵਿਹੀ ਲਮ ਕ ਮਨ ਨਪੂਸ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਵਿਤ ਕਰਦਕਾ ਹਹ।
ਦਮਮਦਰ ਰਚਨਕਾਵਿਲਹੀ ਦਕਾ ਸਸ ਪਕਾਦਕ ਗਸੁਰਵਦਹੱ ਤ ਵਸਸ ਘ ਪਪ੍ਰਵੇਮਹੀ ਵਵਿਸਤਕਾਰ ਵਵਿਚ ਜਕਾ ਕਵੇ ਦਮਮਦਰ, ਮਸੁਕਬਲ
ਅਤਵੇ ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਕਾ ਟਕਾਕਰਕਾ ਕਰਦਕਾ ਹਹ। ਉਸ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਦਮਮਦਰ ਤਵੇ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਨ ਆਪਣਵੇ ਸਮਵ ਦਵੇ ਸ਼ਵੇਸ਼ੇ੍ਰਣਹੀ ਸਮਕਾਜ ਨਪੂਸ
ਸਮਵਝਆ, ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਨਪੂਸ ਪਪ੍ਰਗਟਕਾਇਆ ਅਤਵੇ ਵਭਿਪ੍ਰਸ਼ਟਕਾਚਕਾਰ ਨਪੂਸ ਨਸਵਗਆਆ ਕਹੀਤਕਾ। “ਦਮਮਦਰ ਤਵੇ ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਮਹਰਾਂ ਨਨ
ਵਪਆਰ ਗਕਾਥਕਾ ਦਵੇ ਨਕਾਲ ਲਮ ਕ ਜਹੀਵਿਨ ਦਹੀ ਗਕਾਥਕਾ ਵਿਹੀ ਗਕਾਈ ਹਹ। ਸਮਵ ਦਕਾ ਸ਼ਵੇਰ
ਸ਼ੇ੍ ਣਹੀ ਵਿਸ ਡ ਸਮਕਾਜ, ਵਵਿਆਹ ਦਹੀਆਆ
ਰਸਮਰਾਂ, ਜਸ ਝ ਦਕਾ ਢਸੁਕਕਾਅ ਜਸ ਝ ਦਹੀ ਸਵੇਵਿਕਾ, ਵਦਤ-ਦਕਾਜ, ਗਵਹਵਣਆਆ ਦਕਾ ਵਿਵੇਰਵਿਕਾ, ਕਸ ਮਹੀਕਕਾਰਰਾਂ ਅਤਵੇ ਮਸ ਗਵਤਆਆ ਨਪੂਸ
ਦਕਾਨ ਪਸੁਸ ਨ, ਸਮਕਾਜ ਪਰ ਜਮਗਹੀ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਿ, ਸਮਵ ਦਹੀ ਸਰਕਕਾਰ ਵਵਿਚ ਫਹਵਲਆ ਵਭਿਪ੍ਰਸ਼ਟਕਾਚਕਾਰ ਆਵਦ ਮਸਵਲਆਆ ਪਰ
ਦਮਹਰਾਂ ਮਹਕਾਨ ਕਵਿਹੀਆਆ ਨਨ ਚਕਾਨਣਰਾਂ ਪਕਾਇਆ ਹਹ।”1 ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਵਿਹੀ ਉਸਨਨ ਆਪਣਹੀ ਰਚਨਕਾ ਵਵਿਚ
‘ਦਰਦ ਲਮ ਕਕਾਈ ਦਕਾ ਕਹੀਤਕਾ ਸ਼ਸੁਮਕਾਰ ਮਹੀਆਆ।’ ਸ਼ਮਸ਼ਵੇਰ ਵਸਸ ਘ ਅਸ਼ਮਕ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਨ ਅਵਹਮਦ ਗਸੁਹੱ ਜਰ ਅਤਵੇ
ਮਸੁਕਬਲ ਨਪੂਸ ਆਧਕਾਰ ਬਣਕਾ ਕਵੇ ਉਨਨਰਾਂ ਦਵੇ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਹੀਆਆ ਕਕਾਵਵਿ ਪਸ ਗਤਹੀਆਆ ਪਪੂਰਹੀਆਆ ਦਹੀਆਆ ਪਪੂਰਹੀਆਆ ਚਸੁਹੱ ਕ ਲਈਆਆ ਹਨ।
“ਪਰ ਇਸ ਆਧਕਾਰ ਦਵੇ ਬਕਾਵਿਜਪੂਦ ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਕਾ ਵਲਖਣ ਢਸ ਗ ਇਨਨਰਾਂ ਵਕਹੱ ਵਸਆਆ ਨਕਾਲਲ ਬੜਕਾ ਉਚਵੇਰਹੀ ਪਹੱ ਧਰ ਦਕਾ ਹਮਣ
ਕਰਕਵੇ ਵਕਸਵੇ ਤਰਨਰਾਂ ਅਹੱ ਖਲ ਉਹਲਵੇ ਨਹਹ ਕਹੀਤਕਾ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ।”2
ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਪੂਸ ਆਪਣਕਾ ਆਦਰਸ਼ ਮਸ ਵਨਆ ਹਹ ਅਤਵੇ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਵੇ ਅਸ ਤ ਉਪਰ ਪਰਸ ਪਰਕਾਗਤ
ਵਕਹੱ ਸਕਾਕਕਾਰਰਾਂ ਵਿਰਾਂਗ ਆਪਣਵੇ ਬਕਾਰਵ ਤਵੇ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਬਕਾਰਵੇ ਕਸੁਝ ਵਟਹੱ ਪਣਹੀਆਆ ਵਿਹੀ ਕਹੀਤਹੀਆਆ ਹਨ ਵਜਸ ਤਲ ਇਹ ਸਮਝ ਬਣਦਹੀ

1
ਹਹ ਵਕ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਹੀਆਆ ਕਮਹੀਆਆ ਨਪੂਸ ਛਹੱ ਡ ਕਵੇ ਉਸ ਤਲ ਅਗਰਾਂਹ ਦਹੀ ਰਚਨਕਾ ਕਰਨ ਦਕਾ ਇਛਸੁਹੱ ਕ ਹਹ।
ਵਜਵਿਵ ਉਸ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਪੂਸ ਅਹੱ ਜ ਦਹੀ ਸਮਝ ਨਹਹ ਸਹੀ ਹਮ ਸਕਦਹੀ। ਪਰ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਪਸ ਜ ਪਹੀਰਰਾਂ, ਵਵਿਸ਼ਵਿਕਾਸਰਾਂ,
ਕਰਕਾਮਕਾਤਰਾਂ ਨਪੂਸ ਛਹੱ ਡ ਕਵੇ ਸਮਕਾਵਜਕ ਤਰਕ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਕਹਕਾਣਹੀ ਨਪੂਸ ਅਗਰਾਂਹ ਤਮਵਰਆ ਹਹ। ਇਸ ਪਹੱ ਖ ਨਪੂਸ ਛਹੱ ਡ ਕਵੇ ਪਪ੍ਰਮਖ
ਸੁਹੱ
ਅਸ ਤਰ ਇਹ ਹਹ ਵਕ ਹਹੀਰ-ਰਰਾਂਝਵੇ ਨਪੂਸ ਸਸ ਪਪ੍ਰਦਕਾਇਕਤਕਾ, ਜਕਾਤਪਕਾਤ ਆਵਦ ਉਸ ਵਿਵੇਲਵੇ ਦਹੀਆਆ ਸਮਕਾਵਜਕ ਸਮਹੱ ਵਸਆਵਿਰਾਂ ਤਲ
ਉਪਰ ਵਦਖਕਾਇਆ ਵਗਆ ਹਹ। ਵਮਹੱ ਠਹੀ ਸਮਵੇਤ ਸਕਾਰਵੇ ਪਕਾਤਰਰਾਂ ਨਪੂਸ ਪੜਨਵੇ ਵਲਖਵੇ, ਆਪਣਵੇ ਵਿਵੇਲਵੇ ਤਕ ਦਵੇ ਇਵਤਹਕਾਸ,
ਵਮਵਥਹਕਾਸ ਤਵੇ ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਤਲ ਜਕਾਣਪੂ ਦਰਸਕਾਇਆ ਵਗਆ ਹਹ। ਸਮਕਕਾਲਹੀ ਸਸ ਦਰਭਿ ਵਵਿਚ ਇਸ ਸਭਿ ਕਸੁਝ ਦਕਾ
ਮਹਹੱ ਤਵਿ ਹਹ, ਪਰਸ ਤਪੂ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਵੇ ਅਸ ਦਰ ਹਹੀ ਅਵਜਹਵੇ ਵਵਿਰਮਧਹੀ ਕਥਨ ਵਿਹੀ ਹਨ ਜਮ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਨਪੂਸ ਅਗਰਾਂਹ ਵਲਜਕਾਣ ਦਹੀ ਬਜਕਾਇ
ਵਪਹੱ ਛਵੇ ਲਹ ਕਵੇ ਜਰਾਂਦਵੇ ਹਨ। ਇਨਨਰਾਂ ਦਕਾ ਵਜ਼ਕਰ ਪਵੇਪਰ ਦਵੇ ਅਖਹੀਰ ਤਵੇ ਕਹੀਤਕਾ ਜਕਾਵਿਵੇਗਕਾ। ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਦਵੇ ਆਪਣਵੇ ਕਥਨ
ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਜਵੇ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਨ ‘ਗਲਕਾ ਪਹੀਵਸਆ ਵਵਿਚ ਖਰਕਾਸ ਦਵੇ’ ਸਹੀ ਤਰਾਂ ‘ਛਹੱ ਡਹੀ ਕਸਰ ਨਹਹ ਆਟਕਾ ਵਮਹੱ ਲ ਵਿਕਾਲਕਾ ਕਕਾਬਲ
ਵਵਿਰਕ ਜਮ ਕਹੀਤਕਾ ਵਤਆਰ ਮਹੀਆਆ।’

-ਵਿਕਾਵਰਸ ਸ਼ਕਾਹ ਮਧਕਾਣਹੀ ਹਹ ਹਹੀਰ ਜਹੱ ਟਹੀ, ਇਸ਼ਕ ਦਹਹ ਦਕਾ ਘਹੀਉ ਵਨਤਕਾਰਨਕਾ ਏ।
-ਵਿਕਾਵਰਸ ਸ਼ਕਾਹ ਵਨਵਿਕਾਨ ਹਹ ਹਹੀਰ ਸਸ ਦਹੀ, ਖਵੇਵੜਆਆ ਦਵੇ ਬਕਾਦਸ਼ਕਾਹ ਦਹੀ ਹਹ।

ਹਵੇਠ ਵਲਖਹੀਆਆ ਵਟਹੱ ਪਣਹੀਆਆ ਪਕਾਠਕ ਨਪੂਸ ਵਿਹੱ ਖਰਹੀ ਪਹੱ ਧਰ ਉਪਰ ਲਹ ਜਰਾਂਦਹੀਆਆ ਹਨ।

-ਭਿਸੁਹੱ ਖਵੇ ਵਰਹਰਾਂ ਜਵੇਕਰ ਰਹੱ ਬ ਵਮਲਦਕਾ,ਵਿਕਾਸਕਾ ਰਹੱ ਬ ਦਕਾ ਹਸੁਸ ਦਕਾ ਵਬਹਕਾਰ ਮਹੀਆਆ।
-ਇਸ਼ਕ ਸਕਾਧਣਹੀ ਸ਼ਰਕਾਬਹੀ ਦਹੀ ਗਹੱ ਪ ਵਿਰਗਕਾ,
ਸਮਝ ਲਉ, ਪਸ ਜਕਾਬ ਸਰਕਕਾਰ ਵਿਰਗਕਾ।
-ਗਰਹੀਬ ਦਕਾ ਦਸੁਹੱ ਧ ਤਵੇ ਲਮ ਕਰਾਂ ਦਹੀ ਚਕਾਹ ਮਕਾਸਹੀ।

ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਵਵਿਚ ਵਸਹੱ ਖ ਗਸੁਰਪੂਆਆ,ਭਿਗਤਰਾਂ ਦਵੇ ਵਜ਼ਕਰ ਦਵੇ ਨਕਾਲ ਨਕਾਲ ‘ਲਹ ਵਨਨ ਦਵੇ ਸਰਾਂਝਵੇ ਅਵਧਕਕਾਰ ਤਵੇ ਮਕਾਰਕਸ ਦਹੀ ਗਹੱ ਲ
ਵਿਹੀ ਕਹੀਤਹੀ ਗਈ ਹਹ ਤਵੇ ਇਕ ਥਰਾਂ ਸਮਨਹੀਆ ਗਰਾਂਧਹੀ ਵਿਲ ਵਿਹੀ ਇਸ਼ਕਾਰਕਾ ਕਹੀਤਕਾ ਵਗਆ ਹਹ।(ਇਟਲਹੀ ਦਵੇ ਸਸ ਦਰਭਿ ਵਵਿਚ)।

ਮਹੱ ਧਕਕਾਲਹੀ ਜਕਾਗਹੀਰਦਕਾਰਹੀ ਸਮਕਾਜ ਦਵੇ ਸਸ ਦਰਭਿ ਵਵਿਚ ਵਲਖਹੀ ਗਈ ਕਥਕਾ ਦਹੀਆਆ ਸਹੀਮਕਾਵਿਰਾਂ ਵਿਹੀ ਪਪ੍ਰਤਹੱਖ ਹਨ।
ਵਜਵਿਵ ਹਹੀਰ-ਰਰਾਂਝਵੇ ਦਵੇ ਵਵਿਦਰਮਹ ਨਪੂਸ ਵਕਸ਼ਨ ਵਸਸ ਘ ਵਿਰਾਂਗ ਇਨਕਲਕਾਬਹੀ ਨਹਹ ਵਕਹਕਾ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ। ਸਕਾਮਪੂਵਹਕ ਸਸ ਘਰਸ਼
ਤਰਾਂ ਇਸ ਵਵਿਚ ਸਮਕਾ ਹਹੀ ਨਹਹ ਸਕਦਕਾ। ਇਸ ਘਕਾਟ ਨਪੂਸ ਨਕਾਵਿਲ ਪਪੂਵਰਆਆ ਕਰਦਕਾ ਹਹ। ੁਸੁਇਕ ਹਮਰ ਪਹੱ ਖ। ਹਹੀਰ-ਰਰਾਂਝਵੇ
ਦਹੀ ਕਹਕਾਣਹੀ 15 ਵਿਹ ਸਦਹੀ ਅਖਹੀਰ 1472 ਈ: ਦਵੇ ਆਸ ਪਕਾਸ ਦਹੀ ਹਹ। ਵਕਹੱ ਸਕਾਕਕਾਰ ਇਸਵੇ ਲਈ ਇਵਤਹਕਾਸਕ
ਸਸ ਦਰਭਿਰਾਂ ਨਪੂਸ ਆਪਣਵੇ ਮਵੇਚ ਦਕਾ ਨਹਹ ਕਰਦਵੇ। ਉਸ ਸਮਵ ਦਵੇ ਅਸ ਦਰ ਕਥਕਾ ਨਪੂਸ ਰਹੱ ਖ ਕਵੇ ਵਵਿਸ਼ਲਵੇ ਸ਼ਣ ਕਰਦਵੇ ਹਨ।
ਕਲਕਾਮ ਸ਼ਕਾਇਰ ਵਵਿਚ ਜਰਾਂ ਅਖਹੀਰ ਤਵੇ ਕਮਈ ਵਟਹੱ ਪਣਹੀ ਕਰ ਜਕਾਣ ਤਰਾਂ ਵਿਹੱ ਖਰਹੀ ਗਹੱ ਲ ਹਹ। ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਨ ਆਪਣਵੇ ਵਿਵੇਲਵੇ ਦਵੇ
ਕਹੱ ਟੜ ਮਕਾਹਹੌਲ ਨਪੂਸ ਵਧਆਨ ਵਵਿਚ ਰਹੱ ਖ ਕਵੇ, ਹਹੀਰ ਨਪੂਸ ਸਪੂਫ਼ਹੀ ਵਵਿਚਕਾਰਧਕਾਰਕਾ ਦਵੇ ਨਨੜਵੇ ਰਹੱ ਵਖਆ ਹਹ, ਜਮ ਆਪ ਕਹੱ ਟੜ ਪਸ ਥਹੀ
ਇਸਲਕਾਮ ਦਕਾ ਵਸ਼ਕਕਾਰ ਹਸੁਸ ਦਕਾ ਵਰਹਕਾ ਹਹ। ਪਰ ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਇਵਤਹਕਾਸਕ ਹਹੱ ਦਰਾਂ ਤਮੜਕਵੇ ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਵੇ ਸਮਵ ਨਪੂਸ ਆਪਣਵੇ
ਵਵਿਚ ਸਮਵੇਟਦਹੀ ਹਹ। ਇਸਵੇ ਲਈ ਰਰਾਂਝਕਾ ਗਸੁਰਪੂਆਆ ਤਲ ਪਪ੍ਰਭਿਕਾਵਵਿਤ ਦਰਸਕਾਇਆ ਵਗਆ ਹਹ। ਬਕਾਰ ਬਕਾਰ ਵਸਹੱ ਖ
ਆ ਕਾ ਹਹ, ਜਮ ਇਵਤਹਕਾਸਕ ਵਦਪ੍ਰਸ਼ਟਹੀ ਤਲ ਵਕਸਵੇ ਵਿਹੀ ਤਰਨਰਾਂ ਜਕਾਇਜ਼ ਨਹਹ
ਗਸੁਰਪੂਆਆ,ਵਸਹੱ ਖਰਾਂ ਦਕਾ ਵਜ਼ਕਰ ਹਹੀਰ ਵਵਿਚ ਆਉਦ
ਠਵਹਰਕਾਇਆ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ। ਇਕ ਕਸ ਮ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਹਮਰ ਵਿਹੀ ਕਹੀਤਕਾ ਹਹ ਉਹ ਇਹ ਵਕ ਵਿਕਾਵਰਸ ਵਵਿਚ ਰਰਾਂਝਕਾ ‘ਵਵਿਚਕਾਰਕਾ’
ਵਜਹਕਾ ਹਹ। ਇਕ ਅਹੱ ਧਹੀ ਥਰਾਂ ਰਮਹ ਵਵਿਚ ਆ ਕਵੇ ਸਵਹਤਹੀ ਤਵੇ ਕਸੁੜਹੀਆਆ ਉਪਰ ਜ਼ਮਰ ਅਜ਼ਮਕਾਈ ਵਿਹੀ ਕਰਦਕਾ ਹਹ। ਪਰ
‘ਸਹੱ ਯਦ’ਵਿਕਾਵਰਸ ਜਹੱ ਟਰਾਂ ਪਪ੍ਰਵਤ ਬਹਸੁਤਕਾ ਸਸੁਵਹਰਦ ਵਦਖਕਾਈ ਨਹਹ ਵਦਸ ਦਕਾ। ‘ਨਹਹ ਹਸੁਸ ਦਹੀਆਆ ਗਧਵੇ ਤਲ ਪਹੀਰਹੀਆਆ ਨਨ’ ਰਰਾਂਝਵੇ
ਨਕਾਲ ਹਹੀ ਸਸ ਬਸ ਵਧਤ ਹਹ। ਇਸ ਦਵੇ ਮਸੁਕਕਾਬਲਵੇ ਤਵੇ ‘ਹਹੀਰ’ ਤਵੇ ‘ਸਵਹਤਹੀ’ ਜਕਾਗਹੀਰਦਕਾਰਹੀ ਰਮਹਬ ਵਿਕਾਲਹੀਆਆ ਹਨ।

-’ਜਵਿਕਾਨਹੀ ਕਮਲਹੀ ਰਕਾਜ ਹਹ ਚਪੂਚਕਵੇ ਦਕਾ, ਆਵਿਵੇ ਵਕਸਵੇ ਦਹੀ ਕਹੀ ਪਰਵਿਕਾਹ ਮਹਨਸ ਪੂ।

ਬਕਾਗ ਵਵਿਚ ਵਮਲਣ ਜਰਾਂਦਹੀ ਹਹੀਰ ਦਕਾ ਨਕਸ਼ਕਾ ਵਿਕਾਵਰਸ ਇਉਂ ਵਖਹੱ ਚਦਕਾ ਹਹ।

-ਹਕਾਥਹੀ ਮਸਤ ਛਸੁਹੱ ਟਕਾ ਛਣਕਾ ਛਣ ਛਣਕਵੇ, ਕਤਲ ਆਮ ਖਲਕਤ ਹਸੁਸ ਦਹੀ ਜਰਾਂਵਿਦਹੀ ਹਹ।

ਰਰਾਂਝਣਵੇ ਨਕਾਲ ਵਮਲਣ ਦਕਾ ਵਦਪ੍ਰਸ਼ ਦਵੇਖਮ:

-ਵਿਕਾਵਰਸ ਸ਼ਕਾਹ ਚਸ ਮੜਹੀ ਰਰਾਂਝਣਵੇ ਨਪੂਸ, ਜਵੇਹਕਾ ਗਧਵੇ ਦਵੇ ਗਲ ਵਵਿਚ ਲਕਾਲ ਹਮਵਿਵੇ।

-ਵਿਕਾਵਰਸ ਸ਼ਕਾਹ ਅਸਹ ਜਹੱ ਟ ਹਰਾਂ ਸਦਕਾ ਖਮਟਵੇ, ਕਮਈ ਜਟਕਕਾ ਫਸ ਧ ਵਿਹੀ ਪਕਾ ਲਈਏ।

ਵਿਕਾਵਰਸ ਦਕਾ ਰਰਾਂਝਕਾ ਸਵਹਤਹੀ ਤਵੇ ਸਹਵੇਲਹੀਆਆ ਹਹੱ ਥਲ ਕਸੁਹੱ ਟ ਖਰਾਂਦਕਾ ਹਹ।

-ਜਹੱ ਟ ਮਕਾਰ ਮਧਕਾਣਹੀਆਆ ਫਵੇਹ ਸਸੁਹੱ ਵਟਆ, ਵਸਰ ਭਿਸ ਵਨਆਆ ਨਕਾਲ ਦਸੁਹੱ ਧ ਦਮਹਣਹੀਆਆ ਦਵੇ।
ਵਿਕਾਵਰਸ ਸ਼ਕਾਹ ਫ਼ਕਹੀਰ ਹਹਰਕਾਨ ਹਮਇਆ ਲਸ਼ਕਰ ਝਸੁਹੱ ਲ ਪਏ ਨਨ ਝਕਾਟਵੇ ਲਪੂਹਣਹੀਆਆ ਦਵੇ।
ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਰਰਾਂਝਵੇ ਨਪੂਸ ਇਸ ਸਵਥਤਹੀ ਤਲ ਕਹੱ ਢ ਕਵੇ ਆਲਮ ਫਕਾਵਜ਼ਲ ਬਣਕਾ ਵਦਹੱ ਤਕਾ ਹਹ ਵਜਸ ਨਸੁਪੂ ਮਹੌਕਵੇ
ਦਕਾ ਰਕਾਜਕਾ ਆਪਣਕਾ ਦਹੀਵਿਕਾਨ ਥਕਾਪਦਕਾ ਹਹ। ਇਥਵੇ ਹਹੀਰ ਅਤਵੇ ਰਰਾਂਝਵੇ ਦਹੀ ਸਵਥਤਹੀ ਤਕਰਹੀਬਨ ਬਰਕਾਬਰ ਵਜਹਹੀ ਹਮ ਗਈ
ਹਹ।

-ਰਰਾਂਝਕਾ ਮਵੇਰਕਾ ਅਹੱ ਜ ਤਲ ਤਪੂਸ ਦਹੀਵਿਕਾਨ ਹਮਇਉਂ, ਵਿਸ ਡਣਕਾ ਅਹੱ ਜ ਤਲ ਮਵੇਰਕਾ ਤਸ ੁਪੂ ਭਿਕਾਰ ਮਹੀਆਆ।
-ਬਵੇਟਹੀ ਹਹੀਰ ਹਹ ਇਲਮ ਵਿਜਹੀਰ ਮਵੇਰਹੀ ਚਲਕਾਣਹੀ ਸਹੱ ਚ ਦਹੀ ਵਵਿਰਕ ਸਰਕਕਾਰ ਮਹੀਆਆ।
 ਵਿਹਸਵੇ ਤਰਾਂ ‘ਵਿਕਾਵਰਸ’ ਤਵੇ ‘ਵਵਿਰਕ’ ਨਪੂਸ ਆਹਮਮ ਸਕਾਹਮਣਵੇ ਰਹੱ ਖਣ ਦਵੇ ਮਮ ਹਹੱ ਕ ਵਵਿਚ ਨਹਹ। ਵਿਕਾਵਰਸ, ਵਿਕਾਵਰਸ ਹਹ
ਤਵੇ ਵਵਿਰਕ, ਵਵਿਰਕ। ਪਟ ਚਲਦਵੇ ਪਪ੍ਰਸਸਗ ਵਵਿਚ ਸ਼ਕਾਇਦ ਇਹ ਜਚ ਵਿਹ ਜਕਾਵਿਵੇ। ਹਹੀਰ ਇਹੱ ਕਲਹੀ ਰਰਾਂਝਵੇ ਨਪੂਸ ਵਮਲਦਹੀ ਹਹ
ਤਰਾਂ ਵਿਕਾਵਰਸ ਵਲਖਦਕਾ ਹਹ।

-ਅਵਿਹੱ ਲ ਪਹਰ ਪਕੜਵੇ ਨਕਾਲ ਆਜਜ਼ਹੀ ਦਵੇ, ਫਵੇਰ ਨਕਾਲ ਕਲਵੇ ਜਵੇ ਦਵੇ ਲਹੱਗ ਗਈ।
ਨਵਿਰਾਂ ਤਹੌਰ ਅਜਹਬ ਤਰਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ, ਵਿਵੇਖਮ ਚਲ ਪਤਸ ਗ ਤਵੇ ਅਹੱ ਗ ਗਈ।

-ਯਕਾਰਮ ਠਹੱਗਰਾਂ ਦਹੀ ਵਰਉੜਹੀ ਹਹੀਰ ਜਹੱ ਟਹੀ, ਮਪੂਸ ਹ ਲਹੱਗਵਦਆਆ ਯਕਾਰ ਨਪੂਸ ਠਹੱਗਗਈ।

ਤਵੇ ਵਵਿਰਕ ਦਹੀ ਹਹੀਰ ਵਵਿਚ ਹਹੀਰ ਰਰਾਂਝਵੇ ਦਕਾ ਵਮਲਕਾਪ,

-ਬਪੂਹਕਾ ਬਸ ਦ ਹਮਇਆ ਹਹੀਰ ਛਕਾਲ ਮਕਾਰਹੀ ਲਹੱਗ ਛਕਾਤਹੀ ਹਮਈ ਬਵੇਹਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।
ਕਦਵੇ ਮਸੁਹੱ ਖ ਚਸੁਸ ਮਵੇ ਕਦਵੇ ਨਨੈਣ ਚਸੁਸ ਮਵੇ, ਪਸੁਹੱ ਛਵੇ ਵਕਵਿਵ ਗਸੁਜ਼ਕਾਵਰਆ ਸਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।
ਰਮਮਡਵੇ ਵਸਰ ਤਵੇ ਫਵੇਰਦਹੀ ਹਹੱ ਥ ਰਮਵਿਵੇ, ਰਮ-ਰਮ ਅਹੱ ਖਹੀਆਆ ਕਰਦਹੀ ਲਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।
ਕਦਵੇ ਛਵੇੜਦਹੀ ਜਮਗਹੀ ਦਹੀਆਆ ਮਸੁਸ ਦਰਰਾਂ ਨਪੂਸ, ਕਦਵੇ ਮਸੁਹੱ ਖ ਤਵੇ ਸਸੁਹੱ ਟਦਹੀ ਵਿਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।
ਕਦਵੇ ਫੜਕਵੇ ਛਕਾਤਹੀ ਤਵੇ ਹਹੱ ਥ ਰਹੱ ਖਵੇ, ਕਵਹਸ ਦਕਾ ਕਬਪੂਤਰਰਾਂ ਬਸੁਰਕਾ ਹਹ ਹਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।
ਕਰਹੀਏ ਚਮਜ ਨਕਾ ਕਸੁਆਰਹੀਆਆ ਕਮਲ ‘ਵਵਿਰਕਕਾ’ਰਹੱ ਖਵੇ ਆਪਕਾ ਵਕਵਿਵ ਸਸ ਭਿਕਾਲ ਜਹੱ ਟਹੀ।

ਇਨਨਰਾਂ ਪਸ ਗਤਹੀਆਆ ਦਹੀ ਤਸੁਲਨਕਾ ਲਈ ਅਸਹ ਕਸੁਝ ਨਹਹ ਕਵਹਣਕਾ। ਸਭਿ ਕਸੁਝ ਆਪਣਵੇ ਆਪ ਵਵਿਚ ਸਪਹੱ ਸ਼ਟ ਹਹ।
ਹਸੁਣ ਅਸਹ ‘ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਦਹੀਆਆ ਕਸੁਝ ਕਲਕਾਤਵਮਕ ਵਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਤਕਾਵਿਰਾਂ ਵਿਲ ਪਰਤਦਵੇ ਹਰਾਂ।
ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਦਹੀ ਹਹੀਰ ਵਵਿਚ ਵਜਹੱ ਥਵੇ ਕਕਾਰਜ, ਸਰਲਤਕਾ ਤਵੇ ਕਕਾਲਪਨਕਾ ਵਮਲ ਕਵੇ ਵਬਰਤਰਾਂਤ ਵਸਰਜਦਵੇ
ਹਨ ਉਥਵੇ ਕਵਵਿਤਕਾ ਆਪਣਹੀ ਵਸਖਰ ਤਵੇ ਹਸੁਸ ਦਹੀ ਹਹ। ਰਰਾਂਝਕਾ ਜਦਲ ਵਿਸ ਝਲਹੀ ਵਿਜਕਾੳਆੁਸੁੳਂੁ਼ਦਕਾ ਹਹ ਤਰਾਂ ਇਹ ਵੁੳਂੁ਼ਸ਼ਖਰ ਦਵੇਖਹੀ ਜਕਾ
ਸਕਦਹੀ ਹਹ।

-ਕਹੱ ਛਲ ਕਹੱ ਢ ਵਿਸ ਝਲਹੀ, ਰਰਾਂਝਵੇ ਫਪੂਕ ਮਕਾਰਹੀ, ਵਸਜਦਕਾ ਆ ਕਹੀਤਕਾ ਛਹੱ ਲਰਾਂ ਝਹੱ ਲਹੀਆਆ ਨਨ।
ਹਪੂਕ ਸਸੁਣ ਕਵੇ ਰਸੁਮਕਦਹੀ ਪਹੌਣ ਰਸੁਕ ਗਈ, ਦਪੂਜਹੀ ਬਵੇੜਹੀ ਚਲ ਬਕਾਹਵਿਰਾਂ ਹਹੱ ਲਹੀਆਆ ਨਨ।
ਮਰਦ ਝਪੂਮਦਵੇ ਵਮਹੱ ਠਨ ਅਨਸਦ ਅਸ ਦਰ, ਰਸ ਨਰਾਂ ਅਸ ਦਰਲ ਗਈਆਆ ਸਭਿ ਸਹੱ ਲਹੀਆਆ ਨਨ।
ਵਕਹੜਕਾ ਦਵੇਸ਼ ਤਵੇ ਜਹੱ ਟਰਾਂ ਤਪੂਸ ਕਹੌ ਣ ਹਸੁਸ ਨਨੈ, ਪਤਕਾ ਪਸੁਹੱ ਵਛਆ ਕਹੱ ਲਹੀਆਆ ਕਹੱ ਲਹੀਆਆ ਨਨ।
ਆ ਵਕਨਕਾਰਵੇ ਵਵਿਰਕ ਵਪਆ ਸਮਚਹ, ਸਵਿਕਾਰਹੀਆਆ ਘਰਲਘਰਹੀ ਆਪਣਵੇ ਚਹੱ ਲਹੀਆਆ ਨਨ।
ਆ ਕਾ ਹਹ। ਪਕਾਤਰਰਾਂ ਦਹੀ ਤਕਰਕਾਰ ਸਮਵ ਭਿਕਾਸ਼ਕਾ
ਸਵਥਤਹੀ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਭਿਕਾਸ਼ਕਾ ਵਵਿਚ ਖਪੂਬਸਪੂਰਤ ਬਦਲਕਾਉ ਆਉਦ
ਓਜਮਈ ਹਸੁਸ ਦਹੀ ਹਹ ਤਵੇ ਨਕਾਲ ਹਹੀ ਮਸੁਹਕਾਵਿਰਵੇ ਅਖਕਾਣਰਾਂ ਵਿਹੀ ਓਜਮਈ ਸਵਥਤਹੀ ਅਨਸੁਸਕਾਰ ਆਪਣਕਾ ਰਸ ਗ ਬਦਲਦਵੇ ਹਨ।
(ਦਵੇਖਮ, ਹਹੀਰ ਵਵਿਰਕ ਪਸ ਨਕਾ-61 ਘਰ ਆਪਣਕਾ...) ਪਰਸ ਤਪੂ ਮਮਹ ਵਭਿਸ ਨਹੀ ਸਵਥਤਹੀ ਵਵਿਚ ਭਿਕਾਸ਼ਕਾ ਵਨਰਮਕਾਣ ਤਵੇ ਵਮਹੱ ਠਹੀ-
ਸਸੁਹਜਮਈ ਬਣ ਜਰਾਂਦਹੀ ਹਹ।

ਸੁ ਨਕਾਲ ਪਪੂਸ ਝਰਾਂ, ਵਨਨਿੱਘ ਮਕਾਣਰਾਂ ਮਸੁਹੱ ਖ ਗਸੁਲਜ਼ਕਾਰ ਵਵਿਚਲ।

-ਬਸੁਲਨਹੀਆਆ ਸਸੁਹਣਵੇ ਦਹੀਆਆ ਚਸੁਸ ਨਹੀ
ਛਕਾਤਹੀ ਵਸਰ ਰਹੱ ਖ ਜਹਕਾਨ ਦਹੀ ਬਣਰਾਂ ਮਕਾਲਕ, ਲਹ ਣਕਾ ਅਸਰਾਂ ਕਹੀ ਵਦਹੱ ਲਹੀ ਦਰਬਕਾਰ ਵਵਿਹੱ ਚਲ।
ਲਮ ਕਹ ਥਰਾਂ ਕਸੁਥਰਾਂ ਪਏ ਰਹੱ ਬ ਲਹੱਭਿਣ, ਹਹੀਰ ਲਹੱਭਿ ਵਲਆ ਰਰਾਂਝਵੇ ਯਕਾਰ ਵਵਿਚਲ।
‘ਵਵਿਰਕ’ ਵਿਹੱ ਖਰਹੀ ਖਵੇਡ ਇਸ਼ਕ ਵਿਕਾਲਹੀ, ਮਜਕਾ ਵਜਹੱ ਤ ਦਕਾ ਵਿਹੀ ਆਉਂਦਕਾ ਹਕਾਰ ਵਵਿਹੱ ਚਲ।

ਕਈ ਥਕਾਈ ਆ ਪਕਾਤਰਰਾਂ ਦਹੀ ਮਕਾਨਵਸਕਤਕਾ ਵਿਕਾਵਰਸ ਵਿਰਾਂਗ ਇਕ ਦਮ ਪਸ ਗਤਹੀਆਆ ਵਵਿਚ ਹਹੀ ਅਥਕਾਹ ਡਸ ੁਪੂਘਕਾਈਆਆ
ਦਹੀ ਥਕਾਹ ਪਕਾਉਂਦਹੀ ਹਹ। ਰਰਾਂਝਕਾ ਵਮਹੱ ਠਹੀ ਨਪੂਸ ਕਵਹਸ ਦਕਾ ਹਹ,

-ਸਕਾਡਹੀ ਵਜ਼ਸ ਦ ਗਸੁਟਕਾਰ ਪਈ ਧੜਕਦਹੀ ਹਹ, ਪਏ ਵਹਜਰ ਦਵੇ ਅਸਰਾਂ ਨਪੂਸ ਬਕਾਜ ਮਕਾਸਹੀ।
ਵਵਿਰਕ ਆਪਣਵੇ ਵਵਿਹੜਵੇ ਨਹਹ ਖਸੁਸ਼ਹੀ, ਜਦਲ, ਚਸ ਗਵੇ ਲਹੱਗਣ ਨਕਾ ਵਿਹੱ ਜਦਵੇ ਸਕਾਜ਼ ਮਕਾਸਹੀ।

ਸਭਿ ਤਲ ਮਹਹੱ ਤਵਿਪਪੂਰਨ ਗਹੱ ਲ ਜਮ ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਬਕਾਰਵੇ ਕਹਹੀ ਜਕਾ ਸਕਦਹੀ ਹਹ, ਉਹ ਇਹ ਵਕ ਇਹ
ਪਸ ਜਕਾਬਹੀ ਮਸੁਹਕਾਵਿਵਰਆਆ, ਅਖਕਾਣਰਾਂ ਅਤਵੇ ਲਸੁਪਤ ਹਮ ਰਹਹੀ ਪਸ ਜਕਾਬਹੀ ਸ਼ਬਦਕਾਵਿਲਹੀ ਦਕਾ ਕਮਸ਼ ਹਹ। ਪਕਾਤਰ ਮਸੁਹਕਾਵਿਵਰਆਆ ਤਵੇ
ਅਖਕਾਣਰਾਂ ਦਹੀਆਆ ਲੜਹੀਆਆ ਬਸ ਨਨਦਵੇ ਤਸੁਰਵੇ ਜਰਾਂਦਵੇ ਹਆਨ। ਇਥਲ ਤਕ ਵਕ ਰਰਾਂਝਵੇ ਸਵਹਤਹੀ ਦਕਾ ਸਸ ਵਿਕਾਦ ਜਮ ਸਹੌ ਸਫ਼ਵੇ ਤਲ ਵਿਹੀ
ਉਪਰ ਫਹਵਲਆ ਹਮਇਆ ਹਹ, ਭਿਕਾਵਿਵ ਕਹਕਾਣਹੀ ਨਪੂਸ ਰਮਕ ਖੜਦਕਾ ਹਹ ਪਰਸ ਤਪੂ ਇਥਵੇ ਵਿਹੀ ਅਖਕਾਣ-ਮਸੁਹਕਾਵਿਵਰਆਆ ਤਵੇ ਲਮ ਕ
ਵਸਆਣਪਰਾਂ ਦਹੀ ੁੳਂੁ਼ਲੜਹੀ ਨਹਹ ਟਸੁਹੱ ਟਦਹੀ। ਇਥਵ ਅਸਹ ਇਕ ਦਮ ਉਦਕਾਹਰਣਰਾਂ ਦਵੇਖ ਸਕਦਵੇ ਹਰਾਂ।

ਜਮਗਹੀ:-ਘਰ ਆਏ ਪਪ੍ਰਕਾਹਸੁਣਵੇ, ਦਕਾਲ ਬਹਠਹੀ, ਕਵਹਸ ਦਹੀ ਘਰ ਸਹੀ ਦਪੂਰ ਕਸਕਾਈਆਆ ਦਕਾ।
ਗਸ ਜਹੀ ਬਕਾਜਕਾਰ ਗਈ ਕਸ ਘਹੀ ਖਰਹੀਦ ਵਲਆਈ, ਦਹੱ ਸਵੇ ਅਸ ਨਨਹੀ ਨਪੂਸ ਭਿਕਾਅ ਸਲਕਾਈਆਆ ਦਕਾ।
ਲਸਗਹੀ ਬਮਲਵੇ ਨਪੂਸ ਬਸ ਸਰਹੀ ਸਸੁਣਕਾਣ ਲਹੱਗਹੀ, ਸਵਿਕਾਦ ਗਸੁਸ ਗਵੇ ਨਪੂਸ ਪਸੁਹੱ ਛਵੇ ਮਵਠਆਈਆਆ ਦਕਾ।
ਮਸ ਗਣ ਗਈ ਠਪੂ ਠਕਾ ਰਕਾਣ ਆਈ,ਚੜਨਕਾਇਆ ਵਸਰਨਕਾਣਵੇ ਨਪੂਸ ਉਛਕਾੜ ਤਲਕਾਈਆਆ ਦਕਾ।
ਸਪੂਈ ਕਸੁਹੱ ਤਹੀ, ਵਦਹੱ ਤਵੇ ਛਵੇ ਬਹੱ ਚਵੇ, ਘਰ ਛਵੜਆਆ ਕਸ ਮ ਵਿਧਕਾਈਆਆ ਦਕਾ।
‘ਵਵਿਰਕ’ਮਸੁਨਸਫ਼ ਤਲਕਾਕ ਦਵੇ ਝਵੇਵੜਆਆ ਦਕਾ, ਆਪਰਾਂ ਲਕਾਰਕਾ ਨਕਾ ਵਦਹੱ ਤਕਾ ਸਪੂ ਨਕਾਈਆਆ ਦਕਾ।
(ਪਸ ਨਕਾ-152)

ਸਵਹਤਹੀ:- ਮਕਾਸਹੀ ਮਰਾਂ ਵਿਰਗਹੀ ਨਹਹ ਹਮ ਸਕਦਹੀ, ਚਕਾਚਕਾ ਬਣਵੇ ਨਕਾ ਕਦਵੇ ਵਪਉ ਜਮਗਹੀ।
ਮਰਾਂ ਬਕਾਪ ਵਿਹੀ ਐਸਹੀ ਨਹਹ ਕਰ ਸਕਦਵੇ, ਵਜਹੜਕਾ ਕਰਦਕਾ ਨਨ ਵਘਉ ਜਮਗਹੀ।
ਨਹਹ ਵਿਹਦ ਹਕਹੀਮ ਦਹੀ ਲਮ ੜ ਪਮਦਹੀ, ਰਮਜ਼ ਉਹੱਠ ਕਵੇ ਖਕਾਈਏ ਇਕ ਵਸਉ ਜਮਗਹੀ।
ਕਸ ਜਰ ਨਕਾਲ ਹਹ ਕਸ ਜਰ ਹਮਣਕਾ ਪਮਦਕਾ, ਸਦਕਾ ਵਵਿਹਸੁ ਨਪੂਸ ਮਕਾਰਦਹੀ ਵਵਿਹਸੁ ਜਮਗਹੀ।
ਭਿਪੂਤ ਪਰਵੇਤ ਦਵੇ ਸਹੌ ਇਲਕਾਜ ਹਸੁਸ ਦਵੇ, ਨਹਹ ਵਨਕਲਦਕਾ ਵਿਵਹਮ ਦਕਾ ਵਦਉ ਜਮਗਹੀ।
ਵਵਿਰਕ ਐਵਿਵ, ਤਪੂਸ ਮਲਹੀ ਭਿਬਪੂਤ ਵਫਰਦਰਾਂ, ਮਰਾਂ ਵਿਕਾਲਕਾ ਵਿਹੀ ਅਜਵੇ ਹਹ ਵਤਉ ਜਮਗਹੀ।

ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਵਿਲਲ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਵੇ ਅਸ ਤ ਉਪਰ ਵਦਹੱ ਤਹੀ ਅਰਥਕਾਵਿਲਹੀ ਦਕਾ ਅਜਮਕਵੇ ਦਹੌਰ ਵਵਿਚ ਹਮਰ ਵਿਹੀ ਵਿਧਵੇਰਵੇ
ਮਹਹੱ ਤਵਿ ਹਹ। ਗਸੁਸ ਮ ਰਹਵੇ ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਤਵੇ ਇਸ ਨਕਾਲ ਜਸੁੜਹੀ ਭਿਕਾਸ਼ਕਾ ਨਪੂਸ ਇਵਿਵ ਹਹੀ ਸਸ ਭਿਕਾਵਲਆ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ ਹਹ। ਮਹੱ ਧਕਕਾਲ
ਵਵਿਚ ਵਲਖਹੀ ਗਈ ‘ਹਹੀਰ ਵਿਕਾਵਰਸ’ ਦਕਾ ਪਕਾਠ ਵਤਆਰ ਕਰਨ ਅਤਵੇ ਇਸ ਦਹੀ ਅਰਥਕਾਵਿਲਹੀ ਦਵੇਣ ਲਈ ਵਿਹੀਹਵਿਹੀ ਸਦਹੀ
ਵਵਿਚ ਆ ਕਵੇ ਆਲਮ ਚਕਰਾਂ ਨਪੂਸ ਲਸਬਹੀ ਘਕਾਲਣਕਾ ਘਕਾਲਣਹੀ ਪਈ। ਪਰ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਅਤਵੇ ਸਸ ਕਲਪ ਨਪੂਸ ਸਪਹੱ ਸ਼ਟ
ਕਰਵਦਆਆ ਆਪਣਹੀ ਵਿਲਲ ਜਮ ਅਰਥਕਾਵਿਲਹੀ ਵਦਹੱ ਤਹੀ ਹਹ, ਉਸ ਦਹੀ ਵਨਨਿੱਜਹੀ ਉਦਕਾਹਰਣਰਾਂ ਨਕਾਲ ਹਮਰ ਵਿਹੀ ਕਹੀਮਤ ਵਿਧ
ਜਰਾਂਦਹੀ ਹਹ।
ਲਮ ਕਧਕਾਰਕਾ ਦਕਾ ਵਵਿਵਦਆਰਥਹੀ ਹਮਣ ਕਰਕਵੇ ਮਵੇਰਵੇ ਲਈ ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਚ ਵਦਹੱ ਤਹੀਆਆ ਵਸਹੱ ਠਣਹੀਆਆ, ਜਸ ਜ
ਬਸ ਨਨਣ ਤਵੇ ਖਮਲਨਣ ਦਵੇ ਪਪ੍ਰਸਸਗ ਅਤਵੇ ਬਕਾਰਕਾਮਰਾਂਹ (ਪਸ ਨਕਾ-108-110) ਵਵਿਚ ਵਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ ਵਦਲਚਸਪਹੀ ਬਣਦਹੀ ਹਹ।
ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਵਤਸ ਨਨ ਲਮ ਕ–ਕਕਾਵਵਿ ਰਪੂਪਰਾਂ ਨਪੂਸ ਮਨ ਲਕਾ ਕਵੇ ਪਸੁਨਰ ਵਸਰਜਤ ਕਹੀਤਕਾ ਹਹ। ਔਰਤਰਾਂ ਵਿਲਲ ਵਦਹੱ ਤਹੀਆ
ਜਰਾਂਦਹੀਆਆ ਵਸਹੱ ਠਣਹੀਆਆ ਨਪੂਸ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਵਤਸ ਨ ਬਸ ਦਰਾਂ ਵਵਿਚ ਅਸ ਵਕਤ ਕਹੀਤਕਾ ਹਹ। ਇਥਵੇ ਇਕ ਬਸ ਦ ਦਵੇਖਣਕਾ ਕਸੁਥਰਾਂ
ਨਹਹ ਹਮਵਿਵੇਗਕਾ।

ਚਹੌਮਸੁਖਹੀਆ ਦਹੀਵਿਕਾ ਹਹ ਸਕਾਡਕਾ ਕਸੁੜਮ ਅੜਹੀਉ, ਸਕਾਰਵੇ ਗਹਸ ਤਸੁਸਹ ਵਦਉ ਬਸੁਝਕਾ ਕਸੁੜਹੀਉ।
ਨਹੱਥ ਮਕਾਰ ਕਵੇ ਹਸੁਣਵੇ ਖਰਕਾਸ ਜਮਣਕਾ, ਕਣਕ, ਮਹੱ ਕਹੀ, ਤਸੁਸਹ ਲਵਿਮ ਵਪਸਕਾ ਕਸੁੜਹੀਉ।
ਇਹ ਖਮਤਹੀ ਦਕਾ ਸ਼ਕਾਹ ਅਸਵਿਕਾਰ ਦਸਦਹ, ਦਵੇਵਿਮ ਘਸੁਵਮਆਰਰਾਂ ਇਹ ਫੜਕਾ ਕਸੁੜਹੀਉ।
ਮਸ ਗਤਵੇ ਵਿਰਾਂਗਰਰਾਂ ਕਹੱ ਢਵੇ ਹਵੇਕ ਲਸਮਹੀ, ਦਵੇਵਿਮ ਮਰਕਾਸਹੀਆਆ ਨਕਾਲ ਰਲਕਾ ਕਸੁੜਹੀਉ।
ਚਪੂਹੜਕਾ ਸਸੌਂਦਕਾ ਆਪ ਕਰਵੇ ਰਕਾਖਹੀ, ਹਮਇਆ ਵਵਿਚਕਾਰਵੇ ਨਕਾਲ ਬਹਸੁਤ ਦਗਕਾ ਕਸੁਸੁੜਹੀਉ।
ਭਿਸੁਹੱ ਖ ਨਕਾਲ ‘ਵਵਿਰਕ’ ਇਹਨਪੂਸ ਹਮਇਆ ਹਹਜਕਾ, ਪਕਾਣਹੀ ਗਸ ਢਵੇ ਦਕਾ ਵਦਉ ਵਪਲਕਾ ਕਸੁੜਹੀਉ।

ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਵਜਹੱ ਥਵੇ ਵਿਹੀ ਪਪ੍ਰਸਸਗ ਜਸੁਵੜਆ ਹਹ ਫ਼ਲਰਾਂ ਬਪੂਵਟਆਆ ਦਵੇ ਨਕਾਵਿਰਾਂ ਨਪੂਸ (ਪਸ ਨਕਾ-63.) ਮਹੱ ਝਰਾਂ ਦਹੀਆਆ
ਵਕਸਮਰਾਂ (ਪਸ ਨਕਾ-199-50.), ਖਵੇਡਰਾਂ(ਪਸ ਨਕਾ-47) ਦਕਾਲਰਾਂ ਸ਼ਬਜ਼ਹੀਆਆ (ਪਸ ਨਕਾ-91), ਦਕਾਜ-ਗਵਹਣਵੇ (ਪਸ ਨਕਾ-93.),
ਕਹੱ ਪੜਵੇ, ਕਹੱ ਪਵੜਆਆ ਦਹੀਆਆ ਵਕਸਮਰਾਂ, ਲਮ ਕ ਵਚਵਕਤਸਕਾ ਦਵੇ ਟਮਟਕ,ੁਵੇ ਵਮਹੱ ਠਹੀ ਦਹੀ ਲਕਾਇਬਰਵੇਰਹੀ ਵਵਿਚ ਵਕਤਕਾਬਰਾਂ ਦਵੇ ਨਰਾਂ
(ਪਸ ਨਕਾ-229.) ਆਵਦ ਨਪੂਸ ਸਪੂਚਹੀ ਬਹੱ ਧ ਕਰ ਵਦਹੱ ਤਕਾ ਹਹ। ਇਨਨਰਾਂ ਦਕਾ ਮਸੁਹੱ ਲ ਹਹ ਵਕੳਵੇਸੁਆਵਕ ਇਹ ਸਭਿ ਕਸੁਝ ਸਕਾਡਵੇ
ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਦਕਾ ਵਹਹੱ ਸਕਾ ਹਹ, ਪਰ ਅਕਕਾਊ ਹਹ ਵਕਉਂਵਕ ਕਹਕਾਣਹੀ ਦਵੇ ਪਪ੍ਰਸਸਗ ਵਵਿਚ ਇਨਨਰਾਂ ਦਕਾ ਬਵੇਲਮੜਕਾ ਵਵਿਸਤਕਾਰ ਹਹ।
ਰਰਾਂਝਕਾ ਮਸੁਸਵਲਮ ਬਕਾਦਸ਼ਕਾਹਰਾਂ ਦਵੇ ਜ਼ਸੁਲਮਰਾਂ ਨਪੂਸ ਉਘਕਾੜਦਕਾ ਹਹ ਤਰਾਂ ਉਸ ਦਹੀ ਗਹਰ –ਸਸ ਪਪ੍ਰਦਕਾਇਕ ਵਦਹੱ ਖ ਉਭਿਰਦਹੀ
ਹਹ, ਪਰਸ ਤਪੂ ਜਦਲ ਕਕਾਜ਼ਹੀ, ਵਹਸ ਦਪੂ ਵਮਵਥਹਕਾਸ ਦਕਾਕਾ ਮਜ਼ਕਾਕ ਉਡਕਾਉਂਦਕਾ ਹਹ ਤਰਾਂ ਕਹੀ ਅਵਜਹਕਾ ਮਜ਼ਕਾਕ ਉਹ ਆਪ
ਬਰਦਕਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਕਾ ਹਹ? ਵਿਹਸਵੇ ਵਿਹੀ ਵਮਹੱ ਥਰਾਂ ਨਪੂਸ ਇਉਂ ਸਮਵਝਆ ਸਮਝਕਾਇਆ ਨਹਹ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ। ਇਨਨਰਾਂ ਨਪੂਸ
‘ਕਸੁਰਹੀਤਹੀਆਆ’ ਵਵਿਚ ਨਹਹ ਰਹੱ ਵਖਆ ਜਕਾ ਸਕਦਕਾ। ਵਫਰ ਵਿਹੀ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਦਹੀ ਹਹੀਰ ਭਿਕਾਰਤਹੀ ਅਤਵੇ ਸਕਾਮਹੀ ਇਵਤਹਕਾਸ
ਵਮਵਥਹਕਾਸ ਦਵੇ ਹਵਿਕਾਵਲਆਆ ਨਕਾਲ ਭਿਰਹੀ ਪਈ ਹਹ, ਵਜਸ ਦਹੀ ਉਸਨਪੂਸ ਵਵਿਆਵਖਆ ਵਿਹੀ ਕਰਨਹੀ ਪਈ ਹਹ।
ਵਜਵਿਵ ਵਕ ਅਸਹ ਸ਼ਸੁਰਪੂ ਵਵਿਚ ਹਹੀ ਵਕਹਕਾ ਸਹੀ ਵਕ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਜ਼ਕਾਤ-ਪਕਾਤ ਅਤਵੇ ਸਸ ਪਪ੍ਰਦਕਾਇਕਤਕਾ ਤਲ, ਉਪਰ
ਉਹੱਠਣ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ਹੀਲ ਹਹ, ਵਫਰ ਵਿਹੀ ਉਸ ਦਹੀ ਹਹੀਰ ਵਵਿਚ ਜਕਾਤਹੀ –ਸਪੂਚਕ ਵਟਹੱ ਪਣਹੀਆਆ, ਅਹੱ ਜ ਦਵੇ ਪਪ੍ਰਸਸਗ ਵਵਿਚ
ਮਸ ਦਭਿਕਾਗਹੀਆਆ ਹਨ। ਹਵੇਠ ਵਲਖਹੀਆਆ ਪਸ ਗਤਹੀਆਆ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਨਪੂਸ ਸਭਿ ਪਵਰਵਿਕਾਰਰਾਂ ਤਕ ਨਹਹ ਸਗਲ ‘ਜਹੱ ਟ ਪਵਰਵਿਕਾਰਰਾਂ’ ਤਹੱ ਕ
ਸਹੀਮਤ ਕਰ ਦਵੇਣਗਹੀਆਆ। ਵਜਵਿਵ,

-ਨਹਹ ਚਹੱ ਜ ਦਵੇ ਬਸ ਦਵੇ ਕਮਲ ਬਵਹਣਕਾ ਤਵੇਰਕਾ,

ਸਸ ਗ ਤਵੇਰਕਾ ਚਪੂਹਵੜਆਆ ਸਪੂਰਹੀਆਆ ਵਿਵੇ।

-ਇਸ਼ਕ ਚਸੁਹੜਹੀ ਦਕਾ ਮਲਹੀ ਦਹੀ ਗਕਾਰ ਵਿਰਗਕਾ।

-ਇਸ਼ਕ ਸਮਸਣ ਦਕਾ, ਕਸੁਹੱ ਤਵੇ ਦਹੀ ਲਕਾਰ ਵਿਰਗਕਾ।
-ਇਸ਼ਕ ਓਢਣਹੀ, ਵਢਹੱ ਲਵੇ ਅਸਵਿਕਾਰ ਵਿਰਗਕਾ।
-ਇਸ਼ਕ ਗਸੁਸਕਾਇਣ, ਖਮਤਵੇ ਦਵੇ ਖਸੁਰ ਵਿਰਗਕਾ।
-ਇਸ਼ਕ ਖਟਹੀਕਣਰਾਂ, ਚਮੜਵੇ ਦਵੇ ਰਸ ਗ ਵਿਰਗਕਾ।
-ਚਪੂਹੜਵੇ ਵਿਕਾਲਹੀ ਆਕੜ ਨਵਹਰਹੀਏ ਨਹੀ, ਭਿਮਰਕਾ ਡਰ ਨਕਾ ਤਪੂਸ ਈਮਕਾਨ ਕਹੀਤਕਾ।
-ਜਮਗ ਵਦਹੱ ਤਕਾ ਸਹੀ ਛਹਵਬਆਆ ਤਵੇਲਹੀਆਆ ਨਪੂਸ, ਪਵਹਲਹੀ ਵਿਕਾਰ ਟਹੱ ਕਵਰਆ ਜਹੱ ਟ ਮਹੀਆਆ। ਆਵਦ

ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਦਹੀ ਹਹੀਰ ਵਵਿਚ, ਲਮ ਕ ਵਸਆਣਪਰਾਂ ਨਪੂਸ ਇਉ ਬਸ ਵਨਨਆ ਵਗਆ ਹਹ ਵਕ ਕਈ ਥਕਾਈ ਆ ਨਵਿਵ ਘੜਵੇ
ਅਖਕਾਣ ਮਸੁਹਕਾਵਿਰਵੇ ਪਕਾਠਕ ਦਕਾ ਵਧਆਨ ਆਪਣਵੇ ਵਿਲ ਵਖਹੱ ਚ ਲਮ ਦਵੇ ਹਨ। ਹਸੁਣ ਅਸਹ ਇਨਨਰਾਂ ਨਪੂਸ ‘ਅਟਹੱ ਲ ਸਚਕਾਈਆਆ’
ਅਧਹੀਨ ਵਵਿਚਕਾਰਦਵੇ ਆਏ ਹਰਾਂ ਜਦ ਵਕ ‘ਅਟਹੱ ਲ’ ਕਸੁਝ ਵਿਹੀ ਨਹਹ ਹਸੁਸ ਦਕਾ । ਇਥਵੇ ਕਸੁਝ ਕਸੁ ਪਸ ਗਤਹੀਆਆ ਵਿਵੇਖਹੀਆਆ ਜਕਾ
ਸਕਦਹੀਆਆ ਹਨ।

-ਵਜਵਿਵ ਵਿਕਾਵੜਉ ਕਹੱ ਢ ਕਵੇ ਬਕਰਵੇ ਨਪੂਸ, ਧਹੌਣ ਹਹੱ ਥ ਕਸਕਾਈ ਨਨ ਫਵੇਵਰਆ ਏ।
-’ਵਵਿਰਕ’ ਵਜਹਨਰਾਂ ਨਨ ਸਦਕਾ ਹਰਕਾਮ ਖਕਾਧਕਾ, ਘਰ ਉਹਨਰਾਂ ਦਵੇ ਵਕਹੱ ਥਵੇ ਵਫਰ ਵਿਸਦਵੇ ਨਨ।
-ਸਕਾਉਣ ਮਹਹੀਨਨ ਨਨ ਨਹੱਚਦਵੇ ਮਮਰ ਮਸੁਹੱ ਲਰਾਂ, ਚਵੇਤਰ ਕਣਕ ਤਵੇ ਭਿਕਾਦਲ ਕਪਕਾਹ ਮਸੁਹੱ ਲਰਾਂ।
-ਗੜਵਿਕਾ ਦਸੁਹੱ ਧ ਦਕਾ ਸਕਾਹਮਣਵੇ ਹਮਵਿਵੇ ਭਿਵਰਆ, ਕਹੌ ਣ ਪਹਦਕਾ ਵਫਰ ਖਹੱ ਟਹੀਆਆ ਲਹੱਸਹੀਆਆ ਨਹੀ।
-ਭਿਕਾਰਹੀ ਜਵੇਬ ਨਪੂਸ ਵਿਵੇਖ ਕਵੇ ਲਮ ਕ ਵਵਿਰਕਕਾ, ਨਹਹ ਦਵੇਖਦਵੇ ਚਹੱ ਜ ਆਚਕਾਰ ਰਰਾਂਝਕਾ।
-ਨਹਹ ਪਚਦਕਾ ਕਦਵ ਹਰਕਾਮ ਵਵਿਰਕਕਾ, ਲਹੱਡਪੂ ਸਮਚ ਕਵੇ ਖਕਾਈ ਆ ਹਲਵਿਕਾਈ ਵਿਕਾਲਕਾ।
-ਭਿਕਾਈ ਵਿਕਾਲਹੀਆਆ ਨਕਾ ਪਕਾਈਏ ਵਿਪਕਾਰ ਦਹੀਆਆ, ਵਜਹੱ ਥਵੇ ਵਰਸ਼ਤਕਾ ਹਮਵਿਵੇ ਕਰਹੀਬ ਦਕਾ ਨਹੀ।
-ਆਪਣਹੀ ਬਕਾਲ ਕਵੇ ਸਵੇਕਹੀਏ ਸਦਕਾ ਵਵਿਰਕਕਾ, ਨਰਾਂ ਦਪੂਵਜਆਆ ਦਵੇ ਤਲਵਿਵੇ ਚਹੱ ਟਹੀਏ ਜਹੀ।
-ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਗਹੱ ਲਰਾਂ ਕਵਹਣ ਦਹੀਆਆ,ੁਹੀ ੲਸ਼ਕ ਜ਼ਵਹਰ ਦਕਾ ਕਹੌ ੜਕਾ ਜਕਾਮ ਲਮ ਕਮ।

‘ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ’ ਦਵੇ ਮਸੁਹੱ ਖ-ਬਸ ਧ ਵਵਿਚ ਡਕਾ: ਸਸੁਵਤਸ ਦਰ ਵਸਸ ਘ ਨਪੂਰ ਨਨ ਵਲਵਖਆ ਹਹ ਵਕ “ਕਕਾਬਲ
ਵਵਿਰਕ ਨਨ ਹਹੀਰ ਦਵੇ ਇਸ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਕਾ ਪਪ੍ਰਵਤਮਕਾਨ ਤਰਾਂ ਵਿਕਾਵਰਸ ਨਪੂਸ ਹਹੀ ਬਣਕਾਇਆ ਹਹ, ਉਸ ਦਹੀ ਸ਼ਹਲਹੀ, ਜ਼ਸੁਬਕਾਨ, ਛਸ ਦ,
ਵਬਆਨ, ਵਵਿਸਤਕਾਰ, ਅਲਸਕਕਾਰ ਵਵਿਧਹੀ ਦਕਾ ਪਪ੍ਰਵਤਮਕਾਨ ਵਿਕਾਵਰਸ ਹਹ, ਪਰ ਉਸਨਨ ਇਸ ਵਕਹੱ ਸਵੇ ਦਹੀ ਕਹਕਾਣਹੀ ਵਵਿਚ
ਬਹਸੁਤ ਵਿਹੱ ਡਹੀਆਆ ਤਬਦਹੀਲਹੀਆਆ ਕਹੀਤਹੀਆਆ ਹਨ ਤਵੇ ਇਨਨਰਾਂ ਤਬਦਹੀਲਹੀਆਆ ਕਰਕਵੇ ਇਹ ਇਕ ਨਵਿਹ ਟਹਕਸਟ ਬਣ ਗਈ
ਹਹ।” (ਪਸ ਨਕਾ-10) ਉਪਰਮਕਤ ਅਵਧਐਨ ਦਵੇ ਆਧਕਾਰ ਤਵੇ ਜਵੇ ਅਸਹ ਇਹ ਵਿਹੀ ਜਮੜ ਦਵੇਈਏ ਵਕ ਇਵਤਹਕਾਸ ਚਵੇਤਨਕਾ
ਨਕਾਲ ਲਹ ਸ ਹਮ ਕਵੇ ਅਤਵੇ ਭਿਕਾਰਤਹੀ ਮਕਾਨਵਸਕਤਕਾ ਵਵਿਚ ਬਹਠਨ ਜਕਾਤਹੀ ਸਸ ਸਕਕਾਰਰਾਂ ਤਮ ਛਸੁਟਕਕਾਰਕਾ ਪਕਾ ਕਵੇ ਇਹ ਰਚਨਕਾ ਹਮਰ
ਵਿਹੀ ਅਮਹੀਰ ਹਮ ਸਕਦਹੀ ਹਹ। ਉਂਜ ਇਸ ਵਿਰਤਮਕਾਨ ਰਪੂਪ ਵਵਿਚ ਵਿਹੀ ‘ਹਹੀਰ ਕਕਾਬਲ ਵਵਿਰਕ’ ਕਈ ਪਹੱ ਖਰਾਂ ਤਲ ਪਸ ਜਕਾਬਹੀ
ਭਿਕਾਸ਼ਕਾ ਤਵੇ ਸਵਭਿਆਚਕਾਰ ਦਹੀ ਦਸਤਕਾਵਿਵੇਜ ਬਣਨ ਦਹੀ ਸਮਹੱ ਰਥਕਾ ਰਹੱ ਖਦਹੀ ਹਹ।
----------------------------------------------
ਹਵਿਕਾਲਵੇ :
1.ਦਮਮਦਰ ਰਚਨਕਾਵਿਲਹੀ, ਭਿਕਾ:ਵਵਿ:ਪਸ ਜਕਾਬ, ਪਸ ਨਕਾ-24.
2. ਸ਼ਮਸ਼ਵੇਰ ਵਸਸ ਘ ਅਸ਼ਮਕ, ਹਹੀਰ ਵਿਕਾਵਰਸ, ਭਿਕਾ:ਵਵਿ:ਪਸ ਜਕਾਬ, ਪਸ ਨਕਾ-ਣ