Poetry of Maulana Rumi in Gurmukhi

ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਮੌਲਾਨਾ ਰੂਮੀ

1. ਿਬਨ ਮੇਰੇ
ਇਕ ਸਫਰ ਪਰ ਮ ਰਹਾ, ਿਬਨ ਮੇਰੇ
ਉਸ ਜਗਹ ਿਦਲ ਖੁਲ ਗਯਾ, ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਵੋ ਚਾਂਦ ਜੋ ਮੁਝ ਸੇ ਿਛਪ ਗਯਾ ਪੂਰਾ

ਰੁਖ਼ ਪਰ ਰੁਖ਼ ਰਖ ਕਰ ਮੇਰ,ੇ ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਜੋ ਗ਼ਮੇ ਯਾਰ ਮ ਦੇ ਦੀ ਜਾਨ ਮਨੇ

ਹੋ ਗਯਾ ਪੈਦਾ ਵੋ ਗ਼ਮ ਮੇਰਾ, ਿਬਨ ਮੇਰੇ
ਮਸਤੀ ਮ ਆਯਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਗ਼ੈਰ ਮਯ ਕੇ
ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮ ਆਯਾ ਹਮੇਸ਼ਾ, ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਮੁਝ ਕੋ ਮਤ ਕਰ ਯਾਦ ਹਰਿਗ਼ਜ

ਯਾਦ ਰਖਤਾ ਹੂੰ ਮ ਖੁਦ ਕੋ, ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਮੇਰੇ ਬਗ਼ੈਰ ਖੁਸ਼ ਹੂੰ ਮ, ਕਹਤਾ ਹੂੰ

ਿਕ ਅਯ ਮ ਰਹੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਰਾਸਤੇ ਸਬ ਥੇ ਬੰਦ ਮੇਰੇ ਆਗੇ

ਦੇ ਦੀ ਏਕ ਖੁਲੀ ਰਾਹ ਿਬਨ ਮੇਰੇ

ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਿਦਲ ਬੰਦਾ ਕੈਕਬ

ੂ ਾਦ ਕਾ
ਵੋ ਕੈਕਬ
ੂ ਾਦ ਭੀ ਹੈ ਬੰਦਾ ਿਬਨ ਮੇਰੇ
ਮਸਤ ਸ਼ਮਸੇ ਤਬਰੀਜ਼ ਕੇ ਜਾਮ ਸੇ ਹੁਆ
ਜਾਮੇ ਮਯ ਉਸਕਾ ਰਹਤਾ ਨਹ ਿਬਨ ਮੇਰੇ
(ਕੁਿਲਯਾਤੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸ਼ਮਸ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਿਵਚ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੰ : ੧੨੮,
ਕੈਕਬ
ੂ ਾਦ=ਕੈਕਬ
ੂ ਾਦ ਨਾਂ ਦੇ ਰੂਮ ਿਵਚ ਦੋ ਸੇਲਜੁਕ ਸੁਲਤਾਨ ਹੋਏ,
ਇਕ ੧੨੨੦-੩੭ ਈ: ਅਤੇ ਦੂਜਾ ੧੨੪੯-੫੭ ਈ:, ਇੱਥੇ
ਦੂਜੇ ਸੁਲਤਾਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ)

2. ਹੰਗਾਮੇ ਰਾਤ ਕੇ
ਹਮ ਆ ਗਏ ਚੂੰਿਕ ਹੰਗਾਮੇ ਮ ਰਾਤ ਕੇ
ਲੇ ਆਯੇ ਕਯਾ-ਕਯਾ ਦਰਯਾ ਸੇ ਰਾਤ ਕੇ

ਰਾਤ ਕੇ ਪਰਦੇ ਮ ਹੈ ਵੋ ਿਛਪਾ ਹੁਆ ਗਵਾਹ

ਿਦਨ ਭਲਾ ਬਰਾਬਰ ਮ ਹੈ ਕਬ ਰਾਤ ਕੇ
ਸੋਨਾ ਚਾਹੇਗਾ ਨਹ , ਨ ਦ ਸੇ ਕਰੇ ਗੁਰਜ਼
ੇ
ਜੋ ਿਕ ਦੇਖੇ ਨਹ ਉਸਨੇ ਤਮਾਸ਼ੇ ਰਾਤ ਕੇ

ਜਾਨ ਬਹੁਤ ਪਾਕ ਔਰ ਬਸ ਪੁਰਨੂਰ ਿਦਲ

ਬੰਧਾ ਰਹਾ, ਲਗਾ ਰਹਾ, ਬੰਦਗੀ ਮ ਰਾਤ ਕੇ

ਰਾਤ ਤੇਰੇ ਆਗੇ ਹੈ ਜੈਸੇ ਕਾਲੀ ਪਤੀਲੀ

ਕਯਿਕ ਚਖੇ ਨਹ ਤੂਨੇ ਹਲਵੇ ਰਾਤ ਕੇ

ਲੰਬੀ ਯੇ ਰਾਹ ਹੈ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦੇ ਮੇਰੇ ਯਾਰ

ਲੰਬਾਈਯਾਂ ਹ ਔਰ ਚੌੜਾਈਆਂ ਹ ਰਾਤ ਕੇ

ਹਾਥ ਮੇਰੇ ਬੰਦ ਹ ਸਬ ਕਾਮ-ਕਾਜ ਸੇ

ਸੁਬਹ ਤਲਕ ਹਾਥ ਮੇਰੇ ਹਵਾਲੇ ਰਾਤ ਕੇ
ਪੇਸ਼ਾਵਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ ਅਗਰ ਿਦਨ ਕਾ
ਲੁਤਫ਼ ਅਲਗ ਹ ਬਯੋਪਾਰ ਕੇ ਰਾਤ ਕੇ

ਮੁਝੇ ਫ਼ਖ਼ ਅਪਨੇ ਸ਼ਮਸੁਦੀਨ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਪਰ

ਹਸਰਤ ਿਦਨ ਕੀ ਤੂ ਤਮੰਨਾ ਰਾਤ ਕੇ
3. ਮੈਕਦੇ ਮ ਆਜ
ਨਸ਼ੇ ਸੇ ਬੈਠੇ ਹ ਿਰੰਦੋ ਜੈਸੇ ਮੈਕਦੇ ਮ ਆਜ
ਜ਼ਹਦ ਨ ਕਰਗੇ ਔਰ ਨ ਨਮਾਜ਼ ਪਢਗੇ ਆਜ

ਕਯਾ ਬੋਲੂੰ ਕਯਾ ਮਹਿਫ਼ਲ ਕਯਾ ਮਯ ਹੈ ਆਜ

ਕਯਾ ਸਾਕੀ, ਕਯਾ ਮੇਹਰਬਾਨੀ, ਕਯਾ ਲੁਤਫ਼ ਆਜ

ਨਾ ਿਹਜ ਕਾ ਕੋਈ ਿਨਸ਼ਾਨ ਹੈ, ਨਾ ਬੂ ਹੈ

ਿਦਲਦਾਰ ਸੇ ਮੇਲ ਔਰ ਿਵਸਾਲ ਹੈ ਆਜ
ਆਜ ਿਮਲਤੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਔਰ ਚੁੰਮੇ ਸਾਕੀ ਸੇ
ਪਯਾਲੇ ਹ, ਮਸਤੀਯਾਂ ਹ, ਔਰ ਸ਼ਰਾਬ ਹ ਆਜ

ਆਜ ਮਸਤੀ ਮ ਜਾ ਨਾ ਸੁਬਹ ਸੇ ਸ਼ਾਮ

ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਹ ਜ਼ਮਾਨੇ ਲਮ ਕੀ ਤਰਹ ਆਜ

ਜਲ ਪੜੇ ਹ ਆਜ਼ ਿਫ਼ਤਨੇ ਮ ਲਗ ਕਰ ਸਭੀ

ਇਸ ਆਂਗਨ ਕੀ ਮਜਿਲਸ ਮ ਹਾਯ ਵ ਹੂ ਹੈ ਆਜ

ਖ਼ੁਦ ਸੇ ਿਨਕਲ ਕਰ ਪੂਜਤੇ ਹ ਸਭੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕੋ

ਸਾਕੀ ਕੇ ਦੇਖੇ ਿਬਨ ਹਮ ਪਰ ਹੋਤੀ ਨਹ ਕਰਾਮਾਤ

ਸ਼ਮਸੁਦੀਨ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਨੇ ਕੀ ਨ ਕੋਈ ਖੁਰਾਫਾਤ

ਤੌਹੀਦ ਕੀ ਮਯ ਢਾਲ ਸਬ ਯਾਰ ਕੋ ਦੀ ਆਵਾਜ਼
(ਿਰੰਦ=ਪੱਕਾ ਸ਼ਰਾਬੀ, ਿਹਜ=ਜੁਦਾਈ, ਿਫ਼ਤਨੇ =ਦੰਗ,ੇ
ਹੰਗਾਮੇ, ਮਜਿਲਸ=ਸਭਾ, ਤੌਹੀਦ=ਅਦੈਤ, ਿਸਰਫ਼
ਇੱਕ ਰੱਬ ਮੰਨਣਾ)

4. ਹਮਾਰੇ ਸੁਰਸਾਜ਼
ਚਾਹੇ ਤੋੜ ਦੋ ਹਮਾਰੇ ਸਾਜ਼ ਐ ਮੁੱਲਾ
ਸਾਜ਼ ਹਮਾਰੇ ਪਾਸ ਹਜਾਰ ਔਰ ਭੀ ਹ

ਇਸ਼ਕ ਕੇ ਪੰਜ ਮ ਹਮ ਿਗਰ ਗਏ ਜੋ

ਕਯਾ ਿਫ਼ ਜੋ ਬਾਜੇ-ਬੰਸੀ ਕਮ ਹੁਏ ਹ

ਸਾਰੇ ਜਹਾਂ ਕੇ ਸਾਜ਼ ਜੋ ਜਲ ਭੀ ਜਾ

ਬਹੁਤ ਸੁਰਸਾਜ਼ ਤੋ ਭੀ ਿਛਪ ਕਰ ਖੜੇ ਹ

ਤਰੰਗ ਔਰ ਤਾਨ ਉਨਕੀ ਗਈ ਆਸਮਾਂ ਤਕ

ਮਗਰ ਉਨ ਬਹਰੇ ਕਾਨ ਮ ਕੁਛ ਆਤਾ ਨਹ ਹੈ
ਦੁਿਨਯਾ ਕੇ ਚਰਾਗ਼ ਵ ਸ਼ਮਾ ਸਬ ਬੁਝ ਭੀ ਜਾ
ਤੋ ਗ਼ਮ ਕਯਾ, ਚਕਮਕ ਜਹਾਂ ਮ ਕਮ ਨਹ ਹੈ

ਯੇ ਨਗ਼ਮਾ ਤੋ ਏਕ ਿਤਨਕਾ ਦਿਰਯਾ ਕੇ ਊਪਰ

ਗੌਹਰ ਦਿਰਯਾ ਕੀ ਸਤਹ ਪਰ ਆਤਾ ਨਹ ਹੈ

ਪਰ ਹੁਸਨ ਉਸ ਿਤਨਕੇ ਕਾ ਜਾਨ ਗੌਹਰ ਸੇ

ਉਸ ਚਧ ਕੀ ਅਕਸ ਕੀ ਅਕਸ ਹਮ ਪਰ ਿਗਰੀ ਹੈ

ਯੇ ਨਗ਼ਮ ਸਾਰੇ ਵਸਲ ਕੇ ਸ਼ੌਕ ਕੀ ਹ ਸ਼ਾਖ਼

ਔਰ ਮੂਲ ਔਰ ਸ਼ਾਖ਼ ਕਭੀ ਬਰਾਬਰ ਨਹ ਹ

ਤੋ ਬੰਦ ਕਰ ਯੇ ਮੂੰਹ ਔਰ ਦਰ ਖੋਲ ਿਦਲ ਕਾ

ਉਸ ਰਾਹ ਸੇ ਬਾਤ ਰੂਹ ਸੇ ਿਫਰ ਿਕਯਾ ਕਰ
(ਕੁਿਲਯਾਤੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸ਼ਮਸ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਿਵਚ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੰ : ੧੧,
ਚਕਮਕ=ਅੱਗ ਜਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪੱਥਰ, ਗੌਹਰ=ਮੋਤੀ)

5. ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ
ਕਬ ਤਲਕ ਉਲਟਾ ਚਲੇਗਾ, ਅਬ ਸੀਧੇ ਆ
ਛੋੜ ਕੁਫ਼ ਕੀ ਰਾਹ, ਅਬ ਚਲ ਦੀਨ ਕੀ ਰਾਹ
ਇਸ ਡੰਕ ਮ ਦੇਖ ਦਵਾ, ਔਰ ਡੰਕ ਖਾ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਹਰਚੰਦ ਹੈ ਤੂ ਇਸ ਿਮੱਟੀ ਕਾ ਹੀ ਬਨਾ

ਸਚ ਕੇ ਮੋਤੀ ਕੇ ਧਾਗ ਸੇ ਅੰਦਰ ਬੁਨਾ
ਖ਼ੁਦਾਈ ਨੂਰ ਕਾ ਖ਼ਜ਼ਾਂਚੀ ਤੁਝਕੋ ਚੁਨਾ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਬੇਖੁਦੀ ਸੇ ਜਬ ਤੂ ਖੁਦ ਕੋ ਬਾਂਧ ਲੇਗਾ

ਤੋ ਜਾਨ ਿਕ ਖੁਦੀ ਕੀ ਕੈਦ ਸੇ ਖੁਲੇਗਾ
ਔਰ ਹਜ਼ਾਰ ਬੰਧਨ ਤੋੜ ਤੂ ਉੜ ਚਲੇਗਾ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਖ਼ਲੀਫ਼ਾ ਕੀ ਪੁਸ਼ਤ ਸੇ ਤੂ ਪੈਦਾ ਹੁਆ ਹੈ

ਪਸਰੇ ਇਸ ਖੋਟੇ ਜਹਾਂ ਕੋ ਦੇਖਤਾ ਹੈ
ਲਾਨਤ ਤੂ ਇਤਨੇ ਪਰ ਹੀ ਖੁਸ਼ ਘੂਮਤਾ ਹੈ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਹਰਚੰਦ ਇਸ ਜਹਾਂ ਕਾ ਤਾਵੀਜ਼ ਹੈ ਤੂ

ਅੰਦਰ ਿਛਪੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨ ਕੀ ਖ਼ਾਨ ਹੈ ਤੂ
ਝਾਂਕ ਅਪਨੀ ਿਛਪੀ ਆਂਖ ਖੋਲ ਕੇ ਤੂ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਖ਼ੁਦਾ ਕੇ ਜਲਾਲ ਸੇ ਭਰ ਕਰ ਤੂ ਪੈਦਾ ਹੁਆ ਹੈ

ਿਸਤਾਰੇ ਔਰ ਸਗੁਨ ਨੇ ਕ ਭੀ ਬਰਪਾ ਹੁਆ ਹੈ
ਵੋ ਹੈ ਹੀ ਨਹ ਿਜਸੇ ਤੂ ਰੋ ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਸਾਰੇ ਪੱਥਰ ਮ ਜੜਾ ਤੂ ਹੈ ਏਕ ਮਾਿਨਕ

ਕਰੇਗਾ ਕਬ ਤਕ ਧੋਖਾ ਹਮਾਰੀ ਜਾਿਨਬ
ਹੁਆ ਜਾ ਰਹਾ ਆਂਖ ਸੇ ਸਬ ਜ਼ਾਿਹਰ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਸਰਕਸ਼ ਯਾਰ ਕੇ ਪਾਸ ਸੇ ਆਯੇ ਹੋ ਤੁਮ

ਪੀਕਰ ਮਸਤ ਿਫਰ ਭੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਔਰ ਿਦਲਕਸ਼
ਆਂਖ ਮ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਔਰ ਿਦਲ ਮ ਆਿਤਸ਼
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ

ਸ਼ਮਸ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਹ ਹਮਾਰੇ ਸ਼ਾਹ ਔਰ ਸਾਕੀ

ਦੇ ਿਦਯਾ ਹਮਾਰੇ ਹਾਥ ਮ ਜਾਮੇ ਬਾਕੀ
ਸੁਬਹਾਨ ਅੱਲਾ ਖ਼ਾਿਲਸ ਯੇ ਸ਼ਰਾਬ ਜਾ ਪੀ
ਅਪਨੀ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਕੇ ਮੂਲ ਕੇ ਮੂਲ ਮ ਆ
(ਕੁਿਲਯਾਤੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸ਼ਮਸ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਿਵਚ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੰ : ੧੨,
ਡੰਕ ਖਾ=ਿਕ ਿਕ ਰੱਬ ਦੀਰਾਹ ਿਵਚ ਪਿਹਲਾਂ ਦੁਖ
ੱ ਆ ਦੇ
ਹਨ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕੌੜੀਆਂ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਉਨਾਂ
ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਡੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਸੱਚ=ਰੱਬ, ਖ਼ਲੀਫ਼ਾ=
ਨੁਮਾਇੰਦਾ)

6. ਗੁਲਾਬੀ ਗਾਲ ਤੇਰੇ

ਗੁਲਾਬੀ ਗਾਲ ਤੇਰੇ ਜਬ ਦੇਖ ਪਾਤੇ ਹ
ਹੋਕੇ ਖੁਸ਼ਗਵਾਰ ਪੱਥਰ ਮ ਰਾਹ ਪਾਤੇ ਹ

ਇਕ ਬਾਰ ਘੂਘ
ੰ ਟ ਜ਼ਰਾ ਿਫਰ ਸੇ ਹਟਾ ਦੋ
ਦੰਗ ਹੋਨੇ ਕਾ ਦੀਵਾਨ ਕੋ ਮਜ਼ਾ ਦੋ
ਤਾਿਕ ਆਿਲਮ ਸਮਝੀ-ਬੂਝੀ ਰਾਹ ਭੂਲ
ਹੁਿਸ਼ਯਾਰ ਕੀ ਅਕਲ ਕੀ ਿਹਲ ਜਾ ਚੂਲ

ਪਾਨੀ ਬਨ ਜਾਯ ਮੋਤੀ, ਤੁਮਾਰਾ ਅਕਸ ਪੜਨਾ

ਤਾਿਕ ਆਿਤਸ਼ ਛੋੜ ਦੇ ਜਲਨਾ, ਜੰਗ ਕਰਨਾ

ਤੁਮਾਰੇ ਹੁਸਨ ਕੇ ਆਗੇ ਚਾਂਦ ਸੇ ਮੂੰਹ ਮੋੜ ਲੂੰ

ਜੰਨਤ ਕੀ ਿਝਲਿਮਲਾਤੀ ਰੌਸ਼ਿਨਯਾਂ ਛੋੜ ਦੂੰ

ਤੁਮਾਰੇ ਚੇਹਰੇ ਕੇ ਆਗੇ ਨ ਬੋਲੂੰ-ਆਈਨਾ ਹੈ

ਯੇ ਬੂੜਾ ਆਸਮਾਂ ਤੋ ਜੰਗ ਜੈਸੇ ਖਾ ਗਯਾ ਹੈ

ਇਸ ਜਹਾਂ ਮ ਸਾਂਸ ਤੁਮਨੇ ਫੂਕ

ੰ ਦੀ ਹੈ
ਇਸ ਬੇਚਾਰੇ ਕੋ ਨਈ ਏਕ ਸ਼ਕਲ ਦੀ ਹੈ
ਐ ਉਸ਼ਨਾ ਸਾਜ਼ ਮ ਕੁਛ ਤਾਨ ਲਾਓ
ਪੈਨੀ ਆਂਖ ਕੇ ਿਲਏ ਕੁਛ ਖ਼ਾਿਹਸ਼ ਜਗਾਓ
(ਕੁਿਲਯਾਤੇ ਦੀਵਾਨੇ ਸ਼ਮਸ ਤਬਰੇਜ਼ੀ ਿਵਚ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨੰ : ੧੭੧,
ਸਾਂਸ ਤੁਮਨੇ ਫੂਕ
ੰ ਦੀ ਹੈ=ਅੱਲਾ ਨੇ ਅਪਣੇ ਦਮ (ਸਾਹ) ਤ
ਦੁਨੀਆਂ ਬਣਾਈ, ਿਕਹਾ ਕੁਨ (ਹੋ ਜਾ), ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ
ਹੋ ਿਗਆ, ਉਸ਼ਨਾ=ਸ਼ੁ ਗਿਹ, ਸ਼ੁ ਗਿਹ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ
ਿਸੱਧਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ, ਇੱਕ ਤਾਂ ਇਹੀ ਅਰਥ ਹੋਇਆ, ਦੂਜੇ
ਬਿਹਮੰਡ ਦੀ ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁ ਤੇ
ਦੇਵਦੂਤ ਰਿਹੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੁਲ ਕਾਿਮਲ ਦਾ ਅਗਲਾ
ਮਕਾਮ ਫਿਰਸ਼ਤੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਾਇਦ ਰੂਮੀ ਨੇ ਸ਼ਮਸ ਯਾ
ਸਲਾਹੂਦੀਨ ਉਸ਼ਨਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਿਧਤ ਕੀਤਾ ਹੈ)

7. ਸੁਨੇ ਕੌਨ ਆਲਾਪ ਮੇਰੇ

ਪਨਾਹ ਮੇਰੀ ਯਾਰ ਮੇਰ,ੇ ਸ਼ੌਕ ਕੀ ਫਟਕਾਰ ਮੇਰ,ੇ
ਮਾਿਲਕੋ ਮੌਲਾ ਭੀ ਹੋ, ਔਰ ਹੋ ਪਹਰੇਦਾਰ ਮੇਰੇ ।

ਨੂਹ ਤੂ ਹੀ ਰੂਹ ਤੂ ਹੀ, ਕੁਰਗ

ੰ ਤੂ ਹੀ ਤੀਰ ਤੂ ਹੀ,
ਆਸ ਓ ਉਮੀਦ ਤੂ ਹੈ, ਗਯਾਨ ਕੇ ਦੁਆਰ ਮੇਰੇ ।

ਨੂਰ ਤੂ ਹੈ ਸੂਰ ਤੂ, ਦੌਲਤੇ-ਮਨਸੂਰ ਤੂ,

ਬਾਜੇਕੋਹਤ
ੇ ਰ
ੂ ਤੂ, ਮਾਰ ਿਦਏ ਖ਼ਰਾਸ਼ ਮੇਰੇ ।

ਕਤਰਾ ਤੂ ਦਿਰਯਾ ਤੂ, ਗੁਚ

ੰ ਾ-ਓ-ਖਾਰ ਤੂ,
ਸ਼ਹਦ ਤੂ ਜ਼ਹਰ ਤੂ, ਦਰਦ ਿਦਏ ਹਜ਼ਾਰ ਮੇਰੇ ।

ਸੂਰਜ ਕਾ ਘਰਬਾਰ ਤੂ, ਸ਼ੁਕਰ ਕਾ ਆਗਾਰ ਤੂ,

ਆਸ ਕਾ ਪਰਸਾਰ ਤੂ, ਪਾਰ ਲੇ ਚਲ ਯਾਰ ਮੇਰੇ ।

ਰੋਜ਼ ਤੂ ਔਰ ਰੋਜ਼ਾ ਤੂ, ਮੰਗਤੇ ਕੀ ਖੈਰਾਤ ਤੂ,

ਗਾਗਰਾ ਤੂ ਪਾਨੀ ਤੂ, ਲਬ ਿਭਗੋ ਇਸ ਬਾਰ ਮੇਰੇ ।

ਦਾਨਾ ਤੂ ਓ ਜਾਲ ਤੂ, ਸ਼ਰਾਬ ਤੂ ਓ ਜਾਮ ਤੂ,

ਅਨਗੜ ਤੂ ਤੈਯਾਰ ਤੂ, ਐਬ ਦੇ ਸੁਧਾਰ ਮੇਰੇ ।

ਨ ਹੋਤੇ ਬੇਖੁਦੀ ਮ ਹਮ, ਿਦਲ ਮ ਦਰਦ ਹੋਤੇ ਕਮ,

ਰਾਹ ਅਪਨੀ ਚਲ ਪੜੇ ਤੁਮ, ਸੁਨੇ ਕੌਨ ਆਲਾਪ ਮੇਰੇ ।
(ਕੁਰਗ
ੰ =ਿਹਰਨ, ਕੋਹਤ
ੇ ਰ
ੂ =ਕੋਹਤ
ੇ ਰ
ੂ ਉਸ ਪਹਾੜ ਦਾ ਨਾਂ
ਹੈ ਿਜੱਥੇ ਮੂਸਾ ਖੁਦਾਈ ਨੂਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਸਨ,
ਬਾਜੇਕੋਹਤ
ੇ ਰ
ੂ =ਬਾਜੇਕੋਹਤ
ੇ ਰ
ੂ ਸੇ ਰੂਮੀ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਸ਼ਮਸ
ਵੱਲ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਿਕ ਉਹ ਖੁਦਾਈ ਨੂਰ ਦੇ
ਦਰਸ਼ਨ ਮਨਮਰਜੀ ਨਾਲ ਕਰ ਲਦੇ ਸਨ)

8. ਜਾਦੂਗਰ
ਜਾਦੂਗਰ ਤੁਮ ਅਨਖੇ ਹੋ ਿਨਰਾਲੇ ਹੋ ।
ਿਸ਼ਕਾਰੀ, ਿਸ਼ਕਾਰ ਕੋ ਬਨਾਨੇ ਵਾਲੇ ਹੋ ॥

ਦੋ ਦੇਖਨੇ ਕੀ ਆਦਤ ਅਪਨੀ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਨੀ ।

ਜਾਦੂ ਚਲਾ ਤੁਮਾਰਾ ਹੁਈ ਆਂਖ ਚੀ ਤਾਨੀ ॥

ਪਕ ਗਯੇ ਹੋ ਪੂਰ,ੇ ਸ਼ਹਤੂਤ ਸੇ ਹੋ ਮੀਠੇ ।

ਅੰਗਰ
ੂ ਕਯਾ ਅੰਗਰ
ੂ ੀ, ਤੇਰੇ ਿਲਯੇ ਸਬ ਸੀਠੇ ॥

ਿਮਿਮਯਾਤੇ ਥੇ ਜੋ ਅਬ ਤਕ ਜਮ ਕਰ ਗਰਜ ਰਹੇ ਹ ।

ਕੈਸੇ ਮੋਗਰੇ ਕੇ ਤਨ ਸੇ ਗੁਲਾਬ ਜਮ ਰਹੇ ਹ ॥

ਤਨ ਕੇ ਚਲਨੇ ਵਾਲੇ ਜਾਤੇ ਹ ਸਰ ਝੁਕਾਯੇ ।

ਖਾਮੋਸ਼ ਰਹਨੇ ਵਾਲੇ ਅਬ ਹ ਆਸਮਾਂ ਉਠਾਯੇ ॥

ਜਹਾਲਤ ਮੇ ਕੈਦ ਥੇ ਜੋ ਹੋ ਗਯੇ ਹ ਗਯਾਨੀ ।

ਸੰਜੀਦਾ ਹੋ ਗਯੇ ਹ ਜਾਦੂ ਸੇ ਆਸਮਾਨੀ ॥

ਜੋ ਤਲਵਾਰ ਸਜਾਤੇ ਥੇ ਕਲ ਜੰਗ-

ੇ ਮੈਦਾਨ ਮ ।
ਅਬ ਲਫ਼ਜ਼ ਕੇ ਵਾਰ ਕਰਤੇ ਔਰ ਿਸਰਫ਼ ਕਾਨ ਮ ॥

ਜਾਦੂ ਚਲਾ ਹੈ ਤੇਰਾ ਚ ਟੀ ਕਾ ਵਕਤ ਆਯਾ ।

ਖੌਫ਼ ਮ ਹ ਹਾਥੀ ਜੋ ਉਨਕੋ ਸਦਾ ਸਤਾਯਾ ॥

ਜਾਦੂ ਨ ਸਮਝੋ ਇਸਕੋ, ਜ਼ੁਲਮ ਸੇ ਹੈ ਜੰਗ ।

ਬਦਲ ਰਹੇ ਹ ਦੇਖੋ, ਤਕਦੀਰ ਕੇ ਵੋ ਢੰਗ ॥

ਲਫ਼ਜ਼ ਮ ਮਤ ਉਲਝਨਾ, ਤਾਕੀਦ ਹੈ ਯੇ ਉਨਕੀ ।

ਯਾਦ ਰਹੇ ਹਮੇਸ਼ਾ, ਬਸ ਸੁਨ ਜ਼ਬਾਨ ਹਕ ਕੀ ॥
ਕਿਵਤਾਵਾਂ ਮੌਲਾਨਾ ਰੂਮੀ
1. ਮੁਰਲੀ ਕਾ ਗੀਤ
(ਮਸਨਵੀ ਕੀ ਪਹਲੀ ਿਕਤਾਬ ਕੀ ਸ਼ੁਰਆ
ੂ ਤ
ਇਸੀ ਮੁਰਲੀ ਕੇ ਗੀਤ ਸੇ ਹੋਤੀ ਹੈ)

ਸੁਨ ਯੇ ਮੁਰਲੀ ਕੈਸੀ ਕਰਤੀ ਹੈ ਿਸ਼ਕਾਯਤ ।

ਹ ਦੂਰ ਜੋ ਪੀ ਸੇ, ਉਨਕੀ ਕਰਤੀ ਹੈ ਿਹਕਾਯਤ ॥

ਕਾਟ ਕੇ ਲਾਯੇ ਮੁਝ,ੇ ਿਜਸ ਰੋਜ਼ ਵਨ ਸੇ ।

ਸੁਨ ਰੋਏ ਮਰਦੋਜ਼ਨ, ਮੇਰੇ ਸੁਰ ਕੇ ਗ਼ਮ ਸੇ ॥

ਖੋਜਤਾ ਹੂੰ ਏਕ ਸੀਨਾ ਫੁਰਕਤ ਸੇ ਜ਼ਰਦ-ਜ਼ਰਦ ।

ਕਰ ਦੂੰ ਬਯਾਨ ਉਸ ਪਰ ਅਪਨੀ ਪਯਾਸ ਕਾ ਦਰਦ ॥

ਕਰ ਿਦਯਾ ਿਜਸਕੋ ਵਕਤ ਨੇ ਅਪਨ ਸੇ ਦੂਰ ।

ਕਰੇ ਦੁਆ ਹਰ ਦਮ ਯਹੀ, ਵਾਪਸੀ ਹੋਯ ਮੰਜ਼ਰ
ੂ ॥
ਮੇਰੀ ਫ਼ਿਰਯਾਦ ਕੀ ਤਾਨ ਹਰ ਮਜਿਲਸ ਮ ਹੋਤੀ ਹੈ ।
ਬਦਹਾਲੀ ਮੇ ਹੋਤੀ ਹੈ ਔਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮ ਹੋਤੀ ਹੈ ॥

ਬਸ ਅਪਨੇ ਮਨ ਕੀ ਸੁਨਤਾ ਸਮਝਤਾ ਹਰ ਕੋਈ ।

ਕਯਾ ਹੈ ਿਛਪਾ ਮੇਰੇ ਿਦਲ ਮੇ, ਜਾਨਤਾ ਨਹ ਕੋਈ ॥

ਰਾਜ਼ ਮੇਰਾ ਫ਼ਿਰਯਾਦ ਸੇ ਮੇਰੀ, ਅਲਗ਼ ਤੋ ਨਹੀ ।

ਆਂਖ ਸੇ, ਕਾਨ ਸੇ ਯੇ ਖੁਲਤਾ ਮਗਰ ਜੋ ਨਹ ॥

ਤਨ ਸੇ ਜਾਨ ਔਰ ਜਾਨ ਸੇ ਤਨ ਿਛਪਾ ਨਹ ਹੈ ।

ਿਕਸੀ ਨੇ ਭੀ ਮਗ਼ਰ ਜਾਨ ਕੋ ਦੇਖਾ ਨਹ ਹੈ ॥

ਹਵਾ ਹੈ ਤਾਨ ਮੇ ਮੁਰਲੀ ਕੀ ? ਨਹ ਸਬ ਆਗ ਹੈ ।

ਿਜਸਮ ਨਹ ਯੇ ਆਗ, ਵੋ ਤੋ ਮੁਰਦਾਬਾਦ ਹੈ ॥
ਮੁਰਲੀ ਕੇ ਅੰਦਰ ਆਗ ਆਿਸ਼ਕ ਕੀ ਹੋਤੀ ਹੈ ।
ਆਿਸ਼ਕ ਕੀ ਹੀ ਤੇਜ਼ੀ ਮਯ ਮ ਭੀ ਹੋਤੀ ਹੈ ॥

ਹੋ ਗਈ ਮੁਰਲੀ ਉਸੀ ਕੀ ਯਾਰ, ਪਾਈ ਿਜਸਮ ਪੀਰ ।

ਦੇ ਿਦਯਾ ਉਨਕੋ ਸਹਾਰਾ, ਕਰ ਮੇਰਾ ਪਰਦਾ ਚੀਰ ॥

ਮੁਰਲੀ ਸਾ ਜ਼ਹਰ ਭੀ ਦਵਾ ਭੀ, ਿਕਸਨੇ ਦੇਖਾ ਹੈ ।

ਹਮਦਰਦ ਸੱਚਾ ਮੁਰਲੀ ਜੈਸਾ ਿਕਸਨੇ ਦੇਖਾ ਹੈ ॥

ਖੂੰ ਸੇ ਭਰੀ ਰਾਹ ਸੇ ਮੁਰਲੀ ਆਗ਼ਾਜ਼ ਕਰਤੀ ਹੈ ।

ਰੂਦਾਦ ਗਾੜੇ ਇਸ਼ਕ ਕੀ ਮਜ ਕੀ ਕਹਤੀ ਹੈ ॥

ਹੋਸ਼ ਸੇ ਅਨਜਾਨ ਵੋ ਸਬ, ਜੋ ਬੇਹਸ਼

ੋ ਨਹ ਹੈ ।
ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਕੋ ਜਾਨੇ ਵੋ ਕਯਾ, ਿਜਸੇ ਕਾਨ ਨਹ ਹੈ ॥
ਦਰਦ ਐਸਾ ਿਮਲਾ ਜੋ ਹੈ ਹਰ ਵਕਤ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ।
ਵਕਤ ਐਸਾ ਿਮਲਾ, ਹਰ ਲਮਾ ਤਿਪਸ਼ ਕੇ ਸਾਥ ॥

ਬੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਯੇ ਿਦਨ ਯੂੰ ਹੀ, ਕੋਈ ਬਾਤ ਨਹ ।

ਤੂ ਬਨੇ ਰਹਨਾ ਯੂੰ ਹੀ, ਤੁਝ ਸਾ ਕੋਈ ਪਾਕ ਨਹ ॥

ਜੋ ਮਛਲੀ ਥੇ ਨਹ , ਪਾਨੀ ਸੇ ਸਬ ਥਕ ਗਯੇ ।

ਲਾਚਾਰ ਥੇ ਜੋ, ਿਦਨ ਉਨਕੇ ਜੈਸੇ ਥਮ ਗਯੇ ॥

ਨ ਸਮਝਗੇ ਜੋ ਕੱਚੇ ਹ, ਪਕਨਾ ਿਕਸਕੋ ਕਹਤੇ ਹ ।

ਨਹ ਯੇ ਰਾਜ਼ ਗੂਦੇ ਕੇ, ਿਛਲਕਾ ਇਸਕੋ ਕਹਤੇ ਹ ॥

ਤੋ ਹੋ ਆਜ਼ਾਦ ਐ ਬੱਚੇ, ਕੈਦ ਸੇ ਦਰਾਰ ਕੀ ।

ਰਹੋਗੇ ਬੰਦ ਕਬ ਤਕ, ਚਾਂਦੀ ਮ ਦੀਵਾਰ ਕੀ ॥
ਸਾਗਰ ਕੋ ਭਰੋਗੇ ਗਾਗਰ ਮ, ਿਕਤਨਾ ਆਏਗਾ ?
ਉਮਰ ਮ ਏਕ ਿਦਨ ਿਜਤਨਾ ਭੀ ਨ ਆਏਗਾ ॥

ਭਰੋ ਲੋਭ ਕਾ ਗਾਗਰ, ਕਭੀ ਭਰ ਪਾਓਗੇ ਨਹ ।

ਖੁਦ ਕੋ ਭਰਤਾ ਮੋਿਤਯ ਸੇ, ਸੀਪ ਪਾਓਗੇ ਨਹ ॥

ਕਰ ਿਦਯਾ ਿਜਸਕਾ ਗ਼ਰੇਬਾਂ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਹੋ ਚਾਕ ।

ਲੋਭ ਲਾਲਚ ਕੀ ਬੁਰਾਈ ਸੇ, ਹੋ ਗਯਾ ਵੋ ਪਾਕ ॥

ਅਯ ਇਸ਼ਕ ਤੂ ਖੁਸ਼ਬਾਸ਼ ਹੋ ਔਰ ਿਜ਼ੰਦਾਬਾਦ ਹੋ ।

ਹਮਾਰੀ ਸਬ ਬੀਮਾਰੀ ਕਾ ਬਸ ਤੁਝਸੇ ਇਲਾਜ ਹੋ ॥

ਤੂ ਹੈ ਦਵਾ ਗ਼ੁਮਾਨ ਕੀ ਔਰ ਹੈ ਗ਼ੁਰਰ

ੂ ਕੀ ।
ਤੁਝਸੇ ਹੀ ਕਾਯਮ ਹੈ ਲੌ, ਿਖਰਦ ਕੇ ਨੂਰ ਕੀ ॥
ਯੇ ਖਾਕ ਕਾ ਤਨ ਅਰਸ਼ ਤਕ, ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਸ਼ਕ ਸੇ ।
ਖ਼ਾਕ ਕਾ ਪਰਬਤ ਭੀ ਝੂਮਤਾ ਗਾਤਾ ਹੈ ਇਸ਼ਕ ਸੇ ॥

ਆਿਸ਼ਕੋ ਇਸ ਇਸ਼ਕ ਨੇ ਹੀ ਜਾਨ ਦੀ ਕੋਹੇ ਤੂਰ ਮ ।

ਥਾ ਤੂਰ ਮਸਤੀ ਮ, ਵ ਥੀ ਗ਼ਸ਼ੀ ਮੂਸਾ ਹੁਜ਼ਰ
ੂ ਮ॥

ਲਬੇ-ਸੁਰਖ਼ ਕੇ ਯਾਰ ਸੇ ਗ਼ਰਚੇ ਮੁਝੇ ਚੂਮਾ ਜਾਤਾ ।

ਮੁਝਸੇ ਭੀ ਮੁਰਲੀ ਸਾ ਸ਼ੀਰ ਸੁਰ ਬਾਹਰ ਆਤਾ ॥

ਦੂਰ ਕੋਈ ਰਹਤਾ ਹਮਜ਼ਬਾਨ ਸੇ ਜੋ ਹੋ ।

ਬਸ ਹੋ ਗਯਾ ਗੂਗ
ੰ ਾ, ਸੌ ਜ਼ਬਾਂ ਵਾਿਕਫ਼ ਵੋ ਹੋ ॥

ਚੂੰਿਕ ਗੁਲ ਅਬ ਹੈ ਨਹੀ ਵੀਰਾਂ ਬਗੀਚਾ ਹੋ ਗਯਾ ।

ਬਾਦ ਗੁਲ ਕੇ, ਬੰਦ ਗਾਨਾ ਬੁਲਬੁਲ ਕਾ ਹੋ ਗਯਾ ॥
ਮਾਸ਼ੂਕ ਹੀ ਹੈ ਸਬ ਕੁਛ, ਆਿਸ਼ਕ ਹੈ ਬਸ ਪਰਦਾ ।
ਮਾਸ਼ੂਕ ਹੀ ਬਸ ਜੀ ਰਹਾ ਹੈ, ਆਿਸ਼ਕ ਤੋ ਏਕ ਮੁਰਦਾ ॥

ਐਸਾ ਨ ਹੋ ਆਿਸ਼ਕ ਤੋ ਇਸ਼ਕ ਕਾ ਕਯਾ ਹਾਲ ਹੋ ।

ਪਿਰੰਦਾ ਵੋ ਇਕ ਿਜਸਕੇ ਿਗਰ ਗਏ ਸਬ ਬਾਲ ਹੋ ॥

ਹੋਸ਼ ਮ ਕੈਸੇ ਰਹੂੰ ਮ, ਬੜੀ ਮੁਿਸ਼ਕਲ ਮ ਹੂੰ ।

ਯਾਰ ਕੋ ਦੇਖੇ ਿਬਨਾ, ਹਰ ਘੜੀ ਮੁਿਸ਼ਕਲ ਮ ਹੂੰ ॥

ਅਰਮਾਨ ਹੈ ਇਸ਼ਕ ਕਾ, ਇਸ ਰਾਜ਼ ਕੋ ਦੁਿਨਯਾ ਸੇ ਬੋਲੇ ।

ਮੁਮਿਕਨ ਹੋ ਯੇ ਿਕਸ ਤਰਹ, ਆਈਨਾ ਜਬ ਸਚ ਨ ਖੋਲੇ ॥

ਸਚ ਬੋਲਤਾ ਆਈਨਾ ਤੇਰਾ, ਸੋਚ ਕਯੂੰ ਨਹ ?

ਚੇਹਰਾ ਉਸਕਾ ਜ਼ੰਗ ਸੇ, ਜੋ ਸਾਫ ਹੈ ਨਹ ॥
(ਿਹਕਾਯਤ=ਕਹਾਣੀ, ਰਕਤ=ਿਬਰਹਾ, ਜ਼ਰਦ=ਪੀਲਾ,
ਮਜਿਲਸ=ਸਭਾ, ਆਗ਼ਾਜ਼=ਸ਼ੁਰਆ
ੂ ਤ, ਚਾਕ=ਫਿਟਆ
ਹੋਇਆ, ਿਖਰਦ=ਅਕਲ, ਅਰਸ਼=ਆਸਮਾਨ, ਕੋਹ-
ੇ ਤੂਰ=
ਤੂਰ ਨਾਂ ਦਾ ਪਹਾੜ, ਿਜੱਥੇ ਮੂਸਾ ਖੁਦਾਈ ਨੂਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ
ਹੋਏ ਸਨ, ਗ਼ਸ਼ੀ=ਬੇਹਸ਼
ੋ ੀ, ਸ਼ੀਰ =ਿਮੱਠਾ, ਵਾਿਕਫ਼=ਜਾਣਕਾਰ,
ਬਾਲ=ਖੰਭ,ਪਰ)

ਿਬਖਰੇ ਮੋਤੀ ਮੌਲਾਨਾ ਰੂਮੀ

1. ਦੁਸ਼ਵਾਰ
ਹਜ਼ਰਤੇ ਈਸਾ ਸੇ ਪੂਛਾ ਿਕਸੀ ਨੇ ਜੋ ਥਾ ਹੁਿਸ਼ਯਾਰ
ਇਸ ਹਸਤੀ ਮ ਚੀਜ਼ ਕਯਾ ਹੈ ਸਬਸੇ ਜ਼ਯਾਦਾ ਦੁਸ਼ਵਾਰ

ਬੋਲੇ ਈਸਾ ਸਬਸੇ ਦੁਸ਼ਵਾਰ ਗ਼ੁਸ

ੱ ਾ ਖ਼ੁਦਾ ਕਾ ਹੈ ਪਯਾਰੇ
ਿਕ ਜਹੰਨੁਮ ਭੀ ਲਰਜ਼ਤਾ ਹੈ ਉਨਕੇ ਡਰ ਕੇ ਮਾਰੇ

ਪੂਛਾ ਿਕ ਖੁਦਾ ਕੇ ਇਸ ਕਹਰ ਸੇ ਜਾਂ ਕੈਸੇ ਬਚਾਯ ?

ਵੋ ਬੋਲੇ ਅਪਨੇ ਗ਼ੁਸ
ੱ ੇ ਸੇ ਇਸੀ ਦਮ ਨਜਾਤ ਪਾਯ
(ਦੁਸ਼ਵਾਰ=ਮੁਸ਼ਿਕਲ, ਜਹੰਨੁਮ=ਨਰਕ,ਦੋਜ਼ਖ਼, ਨਜਾਤ=
ਛੁਟਕਾਰਾ)

2. ਨਾਯਾਬ ਇਲਮ
ਸੋਨੇ ਔਰ ਰੁਪਯੇ ਸੇ ਭਰ ਜਾਯ ਜੰਗਲ ਅਗਰ
ਿਬਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਖ਼ੁਦਾ ਕੀ ਲੇ ਨਹ ਸਕਤੇ ਕੰਕਰ

ਸੌ ਿਕਤਾਬ ਤੁਮ ਪੜੋ ਅਗਰ ਕਹ ਰੁਕੇ ਿਬਨਾ

ਨੁਕਤਾ ਨਾ ਰਹੇ ਯਾਦ ਖੁਦਾ ਕੀ ਮਰਜ਼ੀ ਕੇ ਿਬਨਾ

ਔਰ ਗਰ ਿਖ਼ਦਮਤ ਕਰੀ, ਨ ਪੜੀ ਏਕ ਿਕਤਾਬ

ਿਗਰੇਬਾਂ ਕੇ ਅੰਦਰ ਸੇ ਆ ਜਾਤੇ ਇਲਮ ਨਾਯਾਬ
3. ਲਤੀਫ਼ਾ
ਲਤੀਫ਼ਾ ਏਕ ਤਾਲੀਮ ਹੈ, ਗ਼ੌਰ ਸੇ ਉਸ ਕੋ ਸੁਨ
ਮਤ ਬਨ ਉਸਕੇ ਮੋਹਰੇ, ਜ਼ਾਿਹਰਾ ਮ ਮਤ ਬੁਨ

ਸੰਜੀਦਾ ਨਹ ਕੁਛ ਭੀ, ਲਤੀਫ਼ੇਬਾਜ਼ ਕੇ ਿਲਏ

ਹਰ ਲਤੀਫ਼ਾ ਸੀਖ ਹੈ ਏਕ, ਆਿਕਲ ਕੇ ਿਲਏ

(ਤਾਲੀਮ=ਿਸੱਿਖਆ, ਜ਼ਾਿਹਰਾ=ਸਾਹਮਣੇ)

4. ਬਦਸ਼ਕਲ
ਬਦਸ਼ਕਲ ਨੇ ਖੁਦ ਕੋ ਆਈਨੇ ਕੇ ਸਾਮਨੇ ਿਕਯਾ
ਗ਼ੁਸ
ੱ ੇ ਸੇ ਭਰ ਗਯਾ ਔਰ ਚੇਹਰਾ ਪਲਟ ਿਲਯਾ

ਬਦਗੁਮਾਨ ਨੇ ਜਬ ਿਕਸੀ ਕਾ ਕੋਈ ਜੁਰਮ ਦੇਖਾ

ਦੋਜ਼ਖ਼ ਕੀ ਆਗ ਮ ਵੋ ਭੀਤਰ ਸੇ ਜਲ ਉਠਾ

ਅਪਨੇ ਗ਼ੁਰਰ
ੂ ਕੋ ਦੀਨ ਕੀ ਿਹਮਾਯਤ ਬਤਾਤਾ ਹੈ
ਖੁਦੀ ਕੇ ਕੁਫ਼ਰ ਕੋ ਖ਼ੁਦ ਮ ਦੇਖ ਨਹ ਪਾਤਾ ਹੈ
(ਆਈਨੇ =ਸ਼ੀਸ਼ੇ, ਬਦਗੁਮਾਨ=ਜੋ ਭਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ)

5. ਤੌਬਾ
ਜੋ ਉਮਰ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ, ਜੜ ਉਸਕੀ ਹੈ ਯੇ ਦਮ
ਸ ਚੋ ਤੌਬਾ ਸੇ ਉਸੇ, ਗਰ ਰਹੀ ਨਹ ਹੈ ਨਮ

ਉਸ ਉਮਰ ਕੀ ਜੜ ਕੋ ਦੋ ਆਬੇ-ਹਯਾਤ ਜ਼ਰਾ

ਤਾਿਕ ਵੋ ਦਰਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਯ ਿਫਰ ਸੇ ਹਰਾ-ਭਰਾ

ਸਬ ਮਾਜ਼ੀ ਤੇਰਾ ਇਸ ਪਾਨੀ ਸੇ ਸੁਧਰ ਜਾਏਗਾ

ਜ਼ਹਰ ਪੁਰਾਨਾ ਸਬ ਇਸ ਸੇ ਸ਼ੱਕਰ ਹੋ ਜਾਏਗਾ
(ਦਮ=ਸਾਹ,ਪਲ, ਆਬੇ-ਹਯਾਤ=ਅੰਿਮਤ,
ਮਾਜ਼ੀ=ਭੂਤ ਕਾਲ)
6. ਤੌਬਾ
ਤਨ ਮੇਰਾ ਔਰ ਰਗ ਮੇਰੀ ਤੁਮ ਸੇ ਭਰੀ ਹੁ ਹੈ
ਤੌਬਾ ਕੋ ਰਖਨੇ ਕੀ ਮੁਝ ਮ ਜਗਹ ਨਹ ਹੈ

ਤੋ ਤਯ ਹੈ ਿਕ ਤੌਬਾ ਕੋ ਿਦਲ ਸੇ ਿਨਕਾਲ ਦੂੰ

ਜੰਨਤ ਕੀ ਿਜ਼ੰਦਗੀ ਸੇ ਭੀ ਤੌਬਾ ਕੈਸੇ ਕਰੂੰ ?
7. ਇਸ਼ਕ
ਇਸ਼ਕ ਹਰਾ ਦੇਤਾ ਹੈ ਸਬ ਕੋ, ਮ ਹਾਰਾ ਹੁਆ ਹੂੰ
ਖਾਰੇ ਇਸ਼ ਸੇ ਸ਼ੱਕਰ ਸਾ ਮੀਠਾ ਹੁਆ ਹੂੰ

ਐ ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ! ਮ ਸੂਖਾ ਪੱਤਾ ਸਾਮਨੇ ਤੇਰੇ ਹੂੰ

ਜਾਨਤਾ ਨਹ ਿਕਸ ਤਰਫ਼ ਜਾ ਕਰ ਮ ਿਗਰੂੰ
8. ਦਰਦ
ਦਰਦ ਪੁਰਾਨੀ ਦਵਾ ਕੋ ਨਯਾ ਬਨਾ ਦੇਤਾ ਹੈ
ਦਰਦ ਉਦਾਸੀ ਕੀ ਹਰ ਸ਼ਾਖ਼ ਕਾਟ ਦੇਤਾ ਹੈ
ਦਰਦ ਚੀਜ਼ ਕੋ ਨਯਾ ਬਨਾਨੇ ਕਾ ਕੀਿਮਯਾ ਹੈ
ਮਲਾਲ ਕੈਸੇ ਹੋ ਉਠ ਗਯਾ ਦਰਦ ਜਹਾਂ ਹੈ

ਅਰੇ ਨਹ ਬੇਜ਼ਾਰ ਹੋ ਕਰ ਮਤ ਭਰ ਆਹ ਸਰਦ

ਖੋਜ ਦਰਦ, ਖੋਜ ਦਰਦ, ਦਰਦ, ਦਰਦ ਔਰ ਦਰਦ
9. ਰੂਹ ਕੇ ਰਾਜ਼
ਜਬ ਦੇਖੋ ਕੋਈ ਅਪਨਾ ਖੋਲ ਦੋ ਰੂਹ ਕੇ ਰਾਜ਼
ਦੇਖੋ ਫੂਲ ਤੋ ਗਾਓ ਜੈਸੇ ਬੁਲਬੁਲ ਬਾਆਵਾਜ਼

ਲੇਿਕਨ ਜਬ ਦੇਖੋ ਕੋਈ ਧੋਖੇ ਵ ਮੱਕਾਰੀ ਭਰਾ

ਲਬ ਸੀ ਲੋ ਔਰ ਬਨਾ ਲੋ ਅਪਨੇ ਕੋ ਬੰਦ ਘੜਾ

ਵੋ ਪਾਨੀ ਕਾ ਦੁਸ਼ਮਨ ਹੈ ਬੋਲੋ ਮਤ ਉਸਕੇ ਆਗੇ

ਤੋੜ ਦੇਗਾ ਵੋ ਘੜੇ ਕੋ ਜਾਿਹਲੀ ਕਾ ਪੱਥਰ ਉਠਾਕੇ
10. ਜੰਗ ਔਰ ਜਲਾਲ
ਚੂੰਿਕ ਨਿਬਯ ਮ ਵੋ ਰਸੂਲ ਰਖਤੇ ਥੇ ਤਲਵਾਰ
ਉਨਕੀ ਮਤ ਮ ਹ ਜਵਾਂਮਰਦ ਔਰ ਜੰਗਵਾਰ

ਜੰਗ ਔਰ ਜਲਾਲ ਹਮਾਰੇ ਦੀਨ ਕੀ ਿਨਸ਼ਾਨੀ ਹੈ

ਪਰਬਤ ਵ ਗੁਫ਼ਾ ਈਸਾਈ ਦੀਨ ਮ ਪਾਈ ਜਾਨੀ ਹੈ
11. ਿਦਲ
ਕਹਾ ਪੈਗ਼ਬ
ੰ ਰ ਨੇ ਹ ਨੇ ਹੈ ਫ਼ਰਮਾਯਾ
ਨ ਿਕਸੀ ਚੇ ਮ ਨ ਨੀਚੇ ਮ ਹੂੰ ਸਮਾਯਾ

ਅਰਸ਼ ਭੀ ਨਹ , ਨ ਜ਼ਮੀਨ ਵ ਨ ਆਸਮਾਨ

ਸਮਾ ਸਕਤਾ ਹੈ ਮੁਝ,ੇ ਪਯਾਰੇ ਯਕੀਨ ਜਾਨ

ਮੋਿਮਨ ਕੇ ਿਦਲ ਮ ਸਮਾ ਜਾਤਾ ਹੂ,ੰ ਹੈ ਅਜਬ

ਚਾਹੋ ਤੋ ਮੇਰੀ ਉਨ ਿਦਲ ਮ ਸੇ ਕਰ ਲੋ ਤਲਬ
12. ਰਹਬਰ
ਰਹਬਰ ਕਾ ਸਾਯਾ ਖੁਦਾ ਕੇ ਿਜ਼ ਰ ਸੇ ਬੇਹਤਰ ਹੈ
ਸਕੜ ਖਾਨ ਵ ਪਕਵਾਨ ਸੇ ਸਬਰ ਬੇਹਤਰ ਹੈ

ਦੇਖਨੇ ਵਾਲੇ ਕੀ ਆਂਖ ਸੌ ਲਾਿਠਯ ਸੇ ਬੇਹਤਰ ਹੈ

ਆਂਖ ਪਹਚਾਨ ਲੇਤੀ ਕਯਾ ਮੋਤੀ ਕਯਾ ਪੱਥਰ ਹੈ
13. ਹੂ ਸੇ ਹਵਾ ਮ
ਸ਼ਕਲ ਬੇਸ਼ਕਲੀ ਸੇ ਬਾਹਰ ਆ , ਗਈ ਉਸੀ ਮ
ਕਯਿਕ 'ਸਚ ਹੈ ਹਮ ਵਾਪਸ ਲੌਟਤੇ ਉਸੀ ਮ'

ਤੂ ਮਰ ਰਹਾ ਹਰ ਦਮ ਵ ਵਾਪਸ ਹੋ ਰਹਾ ਹਰ ਦਮ

ਕਹਾ ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਨੇ ਬਸ ਏਕ ਦਮ ਕਾ ਯੇ ਆਲਮ

ਹਮਾਰੀ ਸੋਚ ਏਕ ਤੀਰ ਹੈ ਉਸ ਹੂ ਸੇ ਹਵਾ ਮ

ਹਵਾ ਮ ਕਬ ਤਕ ਰਹੇ ? ਲੌਟ ਜਾਤਾ ਖੁਦਾ ਮ
(ਸਚ...ਉਸੀ ਮ=ਕੁਰਾਨ ਿਵੱਚ, ਮੁਸਤਫ਼ਾ=
ਮੁਹਮ
ੰ ਦ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਉਪਾਧੀ, ਹੂ=ਸੂਫ਼ੀਆਂ
ਦਾ ਰੱਬ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਨਾਂ)

14. ਮੁਖ਼ਾਿਲਫ਼
ਖੁਦਾ ਨੇ ਰੰਜ ਵ ਗ਼ਮ ਇਸ ਿਲਏ ਹ ਬਨਾਏ
ਤਾਿਕ ਿਖ਼ਲਾਫ਼ ਉਸਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਜ਼ਰ ਆਏ

ਮੁਖ਼ਾਲਫ਼ਤ ਸੇ ਸਾਰੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਤੀ ਹ ਪੈਦਾ

ਕੋਈ ਨਹ ਮੁਖ਼ਾਿਲਫ਼ ਉਸਕਾ ਵੋ ਹੈ ਿਛਪਾ
15. ਮਸਿਜਦ
ਬੇਵਕੂਫ਼ ਮਸਿਜਦ ਮ ਜਾਕਰ ਤੋ ਝੁਕਤੇ ਹ
ਮਗਰ ਿਦਲ ਵਾਲ ਪਰ ਵੋ ਿਸਤਮ ਕਰਤੇ ਹ

ਵੋ ਬਸ ਇਮਾਰਤ ਹੈ ਅਸਲੀ ਹਕੀ ਤ ਯਹ ਹੈ

ਸਰਵਰ ਕੇ ਿਦਲ ਕੇ ਿਸਵਾ ਮਸਿਜਦ ਨਹ ਹੈ

ਵੋ ਮਸਿਜਦ ਜੋ ਔਿਲਯਾ ਕੇ ਅੰਦਰ ਮ ਹੈ

ਸਭੀ ਕਾ ਸਜਦਾਗਾਹ ਹੈ, ਖੁਦਾ ਉਸੀ ਮ ਹੈ
(ਸਰਵਰ=ਗੁਰ,ੂ ਮੁਰਿਸ਼ਦ, ਔਿਲਯਾ=ਸੰਤ)

16. ਪਹਾੜ
ਪਹਾੜ ਕੀ ਗੂਜ
ੰ ਖ਼ੁਦ ਸੇ ਆਗਾਹ ਨਹ ਹੈ
ਪਹਾੜ ਕੀ ਅ ਲ ਕੋ ਰੂਹ ਸੇ ਰਾਹ ਨਹ ਹੈ

ਬੇਕਾਨ ਵ ਬੇਹਸ਼
ੋ ਵੋ ਬਸ ਆਵਾਜ਼ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਜਬ ਤੁਮ ਚੁਪ ਹੋ ਗਏ, ਵੋ ਭੀ ਚੁਪ ਕਰਤਾ ਹੈ
17. ਏਕ
ਵੋ ਬੇਮਕਾਨ, ਖੁਦਾ ਕਾ ਨੂਰ ਿਜਸਕੇ ਅੰਦਰ ਹੈ
ਉਸਕੋ ਮਾਜ਼ੀ, ਮੁਸਤਕਿਬਲ ਵ ਹਾਲ ਿਕਧਰ ਹੈ ?
ਤੇਰੇ ਿਰਸ਼ਤੇ ਸੇ ਹੈ ਮਾਜ਼ੀ ਔਰ ਮੁਸਤਕਿਬਲ ਵੋ
ਏਕ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਦੋਨ, ਤੂ ਸਮਝਤਾ ਹੈ ਿਕ ਦੋ
(ਮਾਜ਼ੀ=ਭੂਤ ਕਾਲ, ਮੁਸਤਕਿਬਲ=ਭਿਵਖ,
ਹਾਲ=ਵਰਤਮਾਨ)

18. ਖੁਦਾ
ਜੋ ਕੁਛ ਭੀ ਤੁਮ ਸੋਚਤੇ ਹੋ, ਫ਼ਨਾ ਹੈ ਮਾਨ
ਵੋ ਜੋ ਤੁਮਾਰੀ ਸੋਚ ਮ ਨਹ , ਉਸੇ ਖੁਦਾ ਜਾਨ
19. ਯਾਰ
ਯਾਰ ਰਾਸਤੇ ਮ ਸਹਾਯ ਔਰ ਸਹਾਰਾ ਹੈ
ਗ਼ੌਰ ਸੇ ਦੇਖੋ ਯਾਰ ਰਾਸਤਾ ਤੁਮਾਰਾ ਹੈ
20. ਪਸਤੀ
ਖੁਸ਼ ਰਹ ਗ਼ਮ ਸੇ ਿਕ ਗ਼ਮ ਫੰਦਾ ਹੈ ਦੀਦਾਰ ਕਾ
ਪਸਤੀ ਕੀ ਤਰਫ਼ ਤਰੱਕੀ, ਢੰਗ ਹੈ ਇਸ ਰਾਹ ਕਾ
21. ਬੁਤ
ਤੁਮਾਰੀ ਖੁਦੀ ਕਾ ਬੁਤ, ਸਾਰੇ ਬੁਤ ਕੀ ਹੈ ਜੜ
ਵੋ ਤੋ ਬਸ ਸਾਂਪ, ਇਸ ਮ ਅਜਗਰ ਕੀ ਜਕੜ
22. ਸੂਫ਼ੀ
ਐ ਦੋਸਤ ਸੂਫ਼ੀ ਕਾ ਹੈ ਇਸ ਵਕਤ ਮ ਰਹਨਾ
ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਕੀ ਸ਼ਰਤ ਨਹ ਕਲ ਕੀ ਬਾਤ ਕਹਨਾ
23. ਸੂਫ਼ੀ
ਪੂਛਾ ਿਕਸੀ ਨੇ ਿਕ ਕੈਸਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਸੂਫ਼ੀ
ਿਜਸੇ ਰੰਜ ਆਏ ਜਬ, ਤੋ ਹੋਤੀ ਹੈ ਖੁਸ਼ੀ
24. ਦਰਵੇਸ਼
ਬੋਲਾ ਿਕ ਦੁਿਨਯਾ ਮ ਕੋਈ ਦਰਵੇਸ਼ ਨਹ ਹੈ
ਗਰ ਹੋ ਕੋਈ ਦਰਵੇਸ਼, ਤੋ ਵੋ ਦਰਵੇਸ਼ 'ਨਹ ਹੈ'
ਰੁਬਾਈਆਂ ਮੌਲਾਨਾ ਰੂਮੀ
ਰੁਬਾਈਆਂ
੧
ਵੋ ਪਲ ਮੇਰੀ ਹਸਤੀ ਜਬ ਬਨ ਗਯਾ ਦਿਰਯਾ
ਚਮਕ ਠਾ ਹਰ ਜ਼ਰਾ ਹੋਕੇ ਰੌਸ਼ਨ ਮੇਰਾ
ਬਨ ਕੇ ਸ਼ਮਾ ਜਲਤਾ ਹੂੰ ਰਹੇ ਇਸ਼ਕ ਪਰ ਮ
ਬਸ ਲਮਾ ਏਕ ਬਨ ਗਯਾ ਸਫ਼ਰੇ-ਉਮ ਮੇਰਾ

੨
ਹੂੰ ਵਕਤ ਕੇ ਪੀਛੇ ਔਰ ਕੋਈ ਸਾਥ ਨਹ
ਔਰ ਦੂਰ ਤਕ ਕੋਈ ਿਕਨਾਰਾ ਭੀ ਨਹ
ਘਟਾ ਹੈ ਰਾਤ ਹੈ ਕਸ਼ਤੀ ਮ ਖੇ ਰਹਾ
ਪਰ ਵੋ ਖੁਦਾ ਰਹੀਮ ਿਬਨਾ ਫ਼ਜ਼ਲ ਕੇ ਨਹ

੩
ਪਹਲੇ ਤੋ ਹਮ ਪੇ ਫਰਮਾਯੇ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰਮ
ਬਾਦ ਮ ਦੇ ਿਦਏ ਹਜ਼ਾਰ ਦਰਦ ਓ ਗ਼ਮ
ਿਬਸਾਤੇ ਇਸ਼ਕ ਪਰ ਘੁਮਾਯਾ ਖੂਬ ਹਮਕੋ
ਕਰ ਿਦਯਾ ਦੂਰ ਜਬ ਖੁਦ ਕੋ ਖੋ ਚੁਕੇ ਹਮ

੪
ਐ ਦੋਸਤ ਤੇਰੀ ਦੋਸਤੀ ਮ ਸਾਥ ਆਏ ਹ ਹਮ
ਤੇਰੇ ਕਦਮ ਕੇ ਨੀਚੇ ਬਨ ਗਏ ਖ਼ਾਕ ਹ ਹਮ
ਮਜ਼ਬੇ ਆਿਸ਼ਕੀ ਮ ਕੈਸੇ ਯੇ ਵਾਿਜਬ ਹੈ
ਦੇਖ ਤੇਰਾ ਆਲਮ ਵ ਤੁਝੇ ਨ ਦੇਖ ਪਾ ਹਮ