ΜΆΘΗΜΆ 1

Έργο της ιστορίας της λογοτεχνίας είναι να δείξει τί έχει ασκήσει επιδράσεις, και τί έχει την δύναμη να ασκήσει
επιδράσεις. Το μεγαλείο και η σημασία των συγγραφέων γίνονται κατανοητά κυρίως μέσα από την ιστορική τους
παράδοση.

Η λατινικήή γραμματειήα περιλαμβαή νει:

1. Κειήμενα Λογοτεχνικαή : προσδιοριήζεται ή εή ννοια του λογοτεχνικουή ειήδους (genre)·
κυή ρια λογοτεχνικαή ειήδή: ρωμαιϊκοή δραή μα, εή πος, ρήτορικήή , ιστοριογραφιήα-βιογραφιήα, επιστολογραφιήα,
διδακτικήή ποιήήσή, λυρικήή ποιήήσή, ελεγειήα, φιλοσοφιήα, σαή τιρα, επιήγραμμα, μυθιστοή ρήμα
2. Κειήμενα Φιλολογικαή : γραμματικεή ς παρατήρήή σεις, φιλολογικαή /ερμήνευτικαή /κλπ. σχοή λια, συντακτικαή ,
γραμματικεή ς, λεξικαή , γλωσσαή ρια κλπ.
3. Κειήμενα μή Λογοτεχνικαή : επιγραφεή ς, επιτυή μβια επιγραή μματα, ψήφιήσματα/συνθήή κες/νοή μοι/κλπ. κειήμενα
πρακτικουή χαρακτήή ρα

Περίοδοι της Ρωμαϊκής Ιστορίας

1. Προϊστορία-Μυθολογία [1200 π.Χ. – 753 π.Χ.]
 Η αρχήή του Ρωμαιϊκουή Έθνους, με τήν εγκαταή στασή του Αινεία στήν Ιταλιήα
 Ο Ρωμύλος ιδρυή ει τήν ποή λή Ρωήμή
 Οι λαοιή τής Ιταλιήας εκειήνή τήν περιήοδο ειήναι οι Ετρούσκοι, οι Σαμνίτες, οι Γαλάτες και οι Λατίνοι
 Η γλωήσσα των πολυπλήθωήν Ετρουή σκων αντιμαή χεται τήν ινδοευρωπαιϊκήή ς προεή λευσής Λατινικήή για
κυριαρχιή α στήν Ιταλιήα
2. Προ-Ρεπουμπλικανική Περίοδος ή Περίοδος της Βασιλείας [753 π.Χ. – 509/8 π.Χ.]
 Οι Ετρουή σκοι ειήναι ο κυριήαρχος λαοή ς τής Ιταλιήας
3. Ρεπουμπλικανική Περίοδος (Res Publica Romana) [508 π.Χ. – 31 π.Χ.]
i. Πρωήιμή Ρεπουμπλικανικήή [508 π.Χ. – 264 π.Χ.]
ii. Μεή σή/Κυριήως Ρεπουμπλικανικήή [264 π.Χ. – 133 π.Χ.]
iii. Ύστερή Ρεπουμπλικανικήή [133 π.Χ. – 31 π.Χ.]
4. Εποχή του Άυγούστου [31 π.Χ. – 14]
5. Άυτοκρατορική Περίοδος (Imperium Romanum) [14 – 476]

Τα πρώτα γραπτά μνημεία

 Lapis niger (ca. 510 π.Χ.)
5ος αι. π.Χ.
 Tabulae Duodecim (12 Πινακιήδες): ήή ταν ο πρωήτος Ρωμαιϊκοή ς Νομικοή ς Κωήδικας
4ος αι. π.Χ.
 Carmen Saliare (οή που οι salii ήή ταν σωήμα ιερεή ων)
 Carmen Fratrum Arvalium (οή που ή λεή ξή arva σήή μαινε τον αγροή )

Η απαρχή της Ρωμαϊκής Λογοτεχνίας

Καταή τήν Μέση Ρεπουμπλικανική Περίοδο (264 – 133), τήν περιήοδο των Καρχήδονιακωήν και Μακεδονικωήν
πολεή μων, ή Ρωήμή επεκτειήνεται εκτοή ς συνοή ρων Ιταλικήή ς χερσονήή σου. Με τήν υποταγήή τής Ελλαή δας (Αχαιΐ ας), τής
Μακεδονιήας, τής Βοή ρειας Αφρικήή ς (Καρχήδοή να) και τήν προσαή ρτήσή Σικελιήας και Σαρδήνιήας, φταή νει και ή
ελλήνικήή γλωήσσα στήν Ρωήμή, και μαζιή και ή λογοτεχνιήα τής. Το 240 π.Χ. θεωρειήται χρονολογιήα-σταθμοή ς για τήν
ιστοριήα τής Ρωμαιϊκήή ς Λογοτεχνιήας, αφουή συγγραή φεται ο ύμνος στην Ήρα, αλλαή και ή πρώτη Ρωμαϊκή τραγωδία,
αποή τον Λίβιο Ανδρόνικο.

Λίβιος Άνδρόνικος
 Ήταν ο πρωήτος Ρωμαιήος λογοτεή χνής.
 Τραγωδιήες (tragoediae ή fabulae cothurnatae): μετεή φερε πολλεή ς Ελλήνικεή ς τραγωδιήες στα λατινικαή (Aiax,
Aegisthus, Danae)· συνεή γραψε και πρωτοή τυπες τραγωδιήες ρωμαιϊκουή τυή που με εή μπνευσή Ρωμαιϊκουή ς μυή θους
(πχ. Lucretia)
 Κωμωδιήες (fabulae palliatae): επροή κειτο για κωμωδιήες ελλήνικουή τυή που
 ‘Υμνοι
 Odusia: μετεή φρασε τήν Οδυή σσεια σε σατούρνιο στίχο, και οή χι σε δακτυλικό εξάμετρο, οή πως ήή ταν στήν
πρωτοή τυπή εή κδοσήή τής, στα ελλήνικαή . Με αυτοή τον τροή πο επεδιήωξε να καταστήή σει σαφεή ς πως μετ-έφερε
και δεν μετ-έφραζε το εή ργο, να καταστήή σει σαφήή τήν εή ννοια τής δημιουργικής πρόσληψης (aemulatio).
ΜΆΘΗΜΆ 2 - Το ρωμαϊκό δράμα

Η πρώτη γνωριμία των Ρωμαίων με το ελληνικό θέατρο έγινε στην Κάτω Ιταλία. Γενικά, το αποδέχονται, όπως
αποδέχονται και κάθε άλλο στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού και το βιώνουν σε ένα εορταστικό και θρησκευτικό
κλίμα. Οι δραματικές παραστάσεις δεν είχαν μόνιμο χαρακτήρα: μόλις το 68 π.Χ. θεμελιώνεται ένα μόνιμο ξύλινο
θέατρο, ενώ το 55 π.Χ. δημιουργείται από τον Πόμπηιο το πρώτο πέτρινο θέατρο.
Το θέατρο εκείνης της εποχής είχε τάσεις προς την μεγαλοπρεπή παράσταση, την πλούσια σε ρόλους και
εξοπλισμούς. Η μουσική παίζει στην ελληνιστική εποχή, από την οποία έχει επηρεαστεί το ρωμαϊκό δράμα,
μεγαλύτερο ρόλο, απ’ ό,τι στον Ευριπίδη. Έτσι, και στο ρωμαϊκό δράμα, ρυθμική απαγγελία και χορικά
καταλαμβάνουν μεγαλύτερη έκταση, με την τραγωδία να πλησιάζει τελικά περισσότερο την όπερα!

ΚΩΜΩΔΙΆ
Palliata: λατινικήή κωμωδιήα με ελληνικό ένδυμα· κυή ριοι εκπροή σωποι ο Πλαύτος και ο Τερέντιος, καταή τους
οποιήους ή κωμωδιήα γιήνεται το πρωήτο λογοτεχνικοή ειήδος που φταή νει σε υή ψος, που διασφαλιήζει τις περαιτεή ρω
επιδραή σεις του στήν Ευρωήπή. Εισαή γεται ή τεχνικήή του «συμφυρμουή »-contaminatio. Άλλοι εκπροή σωποι ο
Καικίλιος Στάτιος και ο Τουρπίλιος. Μεταή τον Τερεή ντιο, ή palliata φαιήνεται πως πνιήγήκε αποή τήν απαιήτήσή για
υπερβολικήή πιστοή τήτα στο πρωτοή τυπο.
Togata: κωμωδιήα με ρωμαϊκό ένδυμα· κυή ριοι εκπροή σωποι ο Τιτίνιος (συή γχρονος του Πλαυή του) και ο Αφράνιος
(Άττας: λιήγες πλήροφοριήες γνωριήζουμε. Δειήχνει προτιήμήσή για χορικαή , εμφανιήζονται παιδεραστικαή θεή ματα, ο
πονήροή ς δουή λος απουσιαή ζει.
(Φάρσα των φυλάκων: κατωιταλικήή αγροτικήή μορφήή κωμωδιήας· θεή ματαή τής ευτραή πελες ιστοριήες για θεουή ς,
παρωδιήες μυή θων και σκήνεή ς τής καθήμερινοή τήτας)
Atellana: παιήζεται από πολίτες, και μαή λιστα με προσωπεία· παρουσιαή ζει κοιναή στοιχειήα με τήν φαή ρσα των
φυλαή κων· αυτονομειήται γυή ρω στο 100 π.Χ., αντικαθιστωήντας τήν palliata και τήν togata και ενσωματωήνονταή ς τες,
οή σον αφοραή ακοή μα και στήν εξωτερικήή μορφήή . Κυή ριοι εκπροή σωποι ο Πομπώνιος από την Μπολόνια και ο
Νόβιος.
Μίμος: περιλαμβαή νει καθήμερινεή ς σκήνεή ς, τοή σο επιτρεπτεή ς οή σο και ανεπιήτρεπτες· συμμετεή χουν και γυναίκες
ηθοποιοί· γονιμοποιειή υψήλοή τερα ειήδή τής ελλήνικήή ς λογοτεχνιήας (Πλαή των, Θεοή κριτος).
ΆΠΟΥΛΗΙΟΣ (Lucius Apuleius)
 Έζήσε στα μεή σα του 2ου αιωήνα μ.Χ.
 Καταγοή ταν αποή τα Μαή δαυρα τής Νουμιδιήας· ήή ταν υπερήή φανος για τήν πατριήδα του - δυο γενιεή ς μεταή τον
Πλιήνιο και τον Ταή κιτο, εή νας μεγαή λος συγγραφεή ας δεν αισθαή νεται πλεή ον τήν αναή γκή να καή νει σταδιοδρομιήα
στήν Ρωήμή, καθωής δήμιουργουή νται πολιτιστικεή ς περιοχεή ς αυτοή νομες και συνεχωής λιγοή τερο εξαρτήμεή νες
Έργα
 Metamorphoses (ο Λουή κιος μεταμορφωήνεται σε γαή ιδαρο και τον ακολουθουή με στις περιπεή τειεή ς του)
 Apologia ήή De magia (ο αυτουϊ περαή σπισή του Λουκιήου καταή τής κατήγοριήας τής μαγειήας, στο περιστατικοή
τής χήή ρας στήν Οιήή, τήν οποιήα κατήγορειήται οή τι παντρευή τήκε σαγήνευή ονταή ς τήν με μαγικαή τεχναή σματα)
 Florida (23 αριστουργήματικαή τμήή ματα αποή λοή γους που εκφωήνήσε ο Απουλήή ιος ως σοφιστήή ς)
 De Platone et eius dogmate (1. βιογραφικοή σήμειήωμα 2. Φυσικήή 3. Ηθικήή - λειήπει ή Λογικήή , αλλαή θα
μπορουή σαμε να πουή με πως αποκαθιήσταται αποή τήν πραγματειήα «Peri hermeniae»)
 De deo Socratis (πραγματευή εται τήν διδασκαλιήα των αγαθωήν δαιμονιήων)
 De mundo (α. κοσμολογικοή -κοσμογραφικοή περιεχοή μενο β. διερευναή το προή βλήμα του κυβερνήή τή του
κοή σμου)
 Peri hermeniae (προβλήματικήή ς πατροή τήτας)

ΟΒΙΔΙΟΣ (Publius Ovidius)

 Έζήσε στα χροή νια γυή ρω αποή τήν γεή ννήσή του Χριστουή
 Καταγοή ταν αποή παλιαή αριστοκρατικήή γενιαή - ο πατεή ρας του ανήή κε στήν ταή ξή των ιππεή ων
 Το κυή ριο ενδιαφεή ρον του στρεή φεται γυή ρω αποή τήν ψυχολογιήα των προσωήπων και τήν σκιαγραή φήσή του
χαρακτήή ρα τους (controversiae)
 Δυσκολευή εται να εκφραστειή σε πεζοή λοή γο και εκφραή ζεται μοή νο σε στιήχο επιτυχωής [«Οι ρήτορικοιή του
λοή γοι ειήναι ποιήή ματα σε πεζοή λοή γο» -Σενεή κας]
 Γνωριήζει τον Βιργιή λιο μοή νο εξ οή ψεως. Ακουή ει τον Οραή τιο να απαγγεή λλει ωδεή ς. Ανταλλαή σσει σε ζωήρουή ς
διαλοή γους τις αποή ψεις του με τον Προπεή ρτιο.
 Εξοριήζεται στους Τοή μους του Ευή ξεινου Ποή ντου [για τήν βασικήή αιτιήα τής εξοριήας του, ο ιήδιος λεή ει πως ειήναι
πολυή γνωστήή και ο ιήδιος δεν εή χει δικαιήωμα να τήν αναφεή ρει· αφήή νει τον υπαινιγμοή πως ειήδε και αυτοή ς καή τι
που δεν εή πρεπε να δει]
Έργα
 Amores
 Ars amatoria
 Remedia amoris
 Heroides
 Metamorphoses
 Fasti
 Tristia
 Epistulae ex Ponto
 Ibis

ΠΡΟΠΕΡΤΙΟΣ (Sextus Propertius)

 ΤΟ ΈΠΟΣ
Τα τριήα σήμαντικοή τερα εή πή τής Ρωμαιϊκήή ς λογοτεχνιήας συνδεή ονται το καθεή να με εή ναν μεγαή λο αγωήνα:
1. Bellum Poenicum του Ναίβιου (γραή φεται μεταή τον Α’ Καρχήδονιακοή Ποή λεμο)
2. Annales του Έννιου (γραή φεται μεταή τον Β’ Καρχήδονιακοή Ποή λεμο)
3. Aeneas του Βεγιλίου (γραή φεται μεταή τους εμφυλιήους πολεή μους τής Ύστερής Ρεπουμπλικανικήή ς
Περιοή δου)

Ας παή ρουμε τα πραή γματα αποή τήν αρχήή :

Λίβιος Άνδρόνικος (πεή θανε το 204 π.Χ.)

Ήταν ο πρωήτος που εή γραψε εή πος στήν Λατινικήή . Συγκεκριμεή να, μετεή φρασε-μετεή φερε τήν Οδυή σσεια του Ομήή ρου
στήν Λατινικήή γλωήσσα. Η Odusia του οή μως ήή ταν εή να καθαραή Ρωμαιϊ κοή εή ργο τελικαή , που ως σκοποή ειήχε να επιδειήξει
τις δυναή μεις τής Λατινικήή ς γλωήσσας. Άλλωστε, ο ιήδιος επεή λεξε καταή τήν συή νθεσήή του να χρήσιμοποιήή σει τον
καθαραή λατινικήή ς φυή σής σατούρνιο στίχο, αντιή του δακτυλικουή εξαή μετρου, που χρήσιμοποιουή σε το ελλήνικοή του
προή τυπο.
Οι λοή γοι που ο Λιήβιος Ανδροή νικος επεή λεξε τήν Οδύσσεια ως προή τυποή του ήή ταν οι εξήή ς:
i. ή θεματολογιή α του· αή λλωστε, και ο Τρωιϊκοή ς Ποή λεμος ειήναι κομμαή τι τής Ρωμαιϊκήή ς προιϊστοριήας
ii. ως ελλήνιστικήή σχολικήή πραή ξή· αή λλωστε, εκειήνή τήν εποχήή ο Όμήρος αποτελειή το βασικοή σχολικοή
εγχειριήδιο, και με τήν μεταφοραή του στα Λατινικαή , ο Λιήβιος το καθισταή προσιτοή στο λατινικοή κοινοή
Σχετικά με την γλώσσα και το ύφος του: ή διαή ρθρωσή του στιήχου του Λιήβιου Ανδροή νικου ειήναι αυστηρότερη
απ’ οή τι στον Όμήρο. Περιλήπτικαή , κυριαρχουή ν οι παρηχήσεις και οι συμμετρικές αναλογίες. Ήδή, λοιποή ν, στήν αρχήή
τής ρωμαιϊκήή ς λογοτεχνιή ας προαναγγεή λονται μορφολογικεή ς ταή σεις (δλδ. ή αυστήροή τήτα του μεή τρου) που θα ειήναι
καθοριστικεή ς και αργοή τερα, σε αή λλες μετρικεή ς μορφεή ς (ο Έννιος χρήσιμοποιειή, για παραή δειγμα, τον δακτυλικοή
εξαή μετρο, αλλαή ο στιήχος του παραμεή νει αυστήραή δομήμεή νος).
Σχετικά με τον Λίβιο Άνδρόνικο: Με τήν παρουσιήασή αποή τον Λιήβιο Ανδροή νικο, το 240 π.Χ., στήν Ρωήμή του
πρωήτου λατινικουή δραή ματος, σήματοδοτειήται η γέννηση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας. Ο ιήδιος πιθανοή ν εή ρχεται
στήν Ελλαή δα ως αιχμαή λωτος πολεή μου αποή τον Τάραντα, οή που μαή λλον ειήχε θεατρική εμπειρία ως ήθοποιοή ς. Ειήναι,
εή τσι, το προή τυπο ενοή ς αρχαιϊ κουή Ρωμαιή ου ποιήτήή , αποή μιήαν αή ποψή, αφουή ειήναι εή νας ξεή νος στήν Ρωήμή, που χρωσταή
τήν διαή κρισήή του μοή νο στήν προσωπικήή του πνευματικήή παραγωγήή . Το εή ργο του περιεή ρχεται βαθμιαιήα σε λήή θή,
ιδιαιήτερα μεταή τήν συγγραφήή τής Αινειαή δας. Ο Λιήβιος Ανδροή νικος, ως προή δρομος μιας μεγαή λής εξεή λιξής, εή χει τήν
επιτυχιή α ενοή ς καλουή δασκαή λου: καθισταή τον ιήδιο τον εαυτοή του περιττοή .

Ναίβιος (πεή θανε το 201 π.Χ.)

Συμμετειήχε στον Α’ Καρχήδονιακοή Ποή λεμο στο πλευροή των Ρωμαιήων και αργοή τερα εή γραψε το Bellum Poenicum,
ανατρεή χοντας σε προσωπικά βιώματα, αλλαή και αφηγήσεις συγχρόνων. Το εή ργο του αντικατοπτριήζει τήν νεή α
ταυτοή τήτα τής Ρωήμής, που γεή ννήσαν τα μεγαή λα ιστορικαή γεγονοή τα στα οποιήα οφειή λει τήν δήμιουργιήα του εή πους
του. Εικαή ζεται πως εξαή σκήσε πρωήτος το λεγοή μενο contaminatio, χρήσιμοποιωήντας παραή λλήλα ρωμαϊκό και
ελληνικό υλικό. Το σιήγουρο ειήναι πως συνένωσε σύγχρονη ιστορία και ελληνική μυθολογία. Το μυθολογικό
παρελθόν χρησιμεύει ως θεμέλιο για την κατανόηση του παρόντος, ο μυή θος λειτουργειή ως υποή βαθρο για τήν
συνειδήτοποιήήσή αποή τους Ρωμαιήους του προορισμουή τους.
Ο Ναιήβιος ειήναι ο πρωήτος που εισήγε τον Αινεία στην ρωμαϊκή μυθολογική προϊστορία. Αυτοή ς, μαή λιστα, ειήναι
ή αφορμήή του πολεή μου.
Σχετικά με την γλώσσα και το ύφος του: στο εσωτερικοή του Bellum Poenicum διακριή νονται δυή ο υφολογικαή
επιήπεδα:
i. τα μυθολογικαή και θρήσκευτικαή μεή ρή ειήναι καλλιτεχνικαή , πλουή σια σε παρήχήή σεις και συνήχήή σεις
ii. τα ιστορικαή μεή ρή ειήναι απεή ριττα και με χρονογραφικοή υή φος
Φυσικαή , να σήμειωθειή πως προή κειται απλαή για μια ταή σή, καθωής ουή τε το περιήτεχνο υή φος περιοριήζεται στα
μυθολογικαή μεή ρή, ουή τε και το απεή ριττο στα ιστορικαή .

Έννιος (πεή θανε το 169 π.Χ.)

Γενικαή θεωρειήται ο πατέρας του Ρωμαϊκού έπους, καθωής στο εή ργο του, Annales, εισαή γει το δακτυλικοή εξαή μετρο ως
μετρικοή προή τυπο. Ο ιήδιος θεωρειή τον εαυτοή του μετενσάρκωση του Ομήρου, καή τι που αιτιολογειή και μεή σω τής
εξιστοή ρήσής του «ονείρου» του, στο οποιή οι ο μεγαή λος ποιήτήή ς τουή εμφανιήζεται. Τα Χρονικά ήή ταν εή να εή πος
ιστορικότερο αποή τα προήγουή μενα εή ργα τής ρωμαιϊκήή ς λογοτεχνιήας. Προή κειται για εή να χρονικό της Ρώμης, αποή τις
απαρχεή ς τής μεή χρι τις μεή ρες του συγγραφεή α, οή που η έκθεση των γεγονότων ακολουθεί χρονολογική διάταξη.
Παραλείπονται μόνο τα τεκτενώμενα κατά τον Α’ Καρχηδονιακό Πόλεμο, τα οποιή α ειήχε ήή δή καλυή ψει επαρκωής ο
Ναιήβιος. Αποή τους μεταγενεή στερουή ς του ο Έννιος θεωρείτο «τραχύς» και «άκομψος» υφολογικά - ωστοή σο, οή λοι
τους επήρεαή στήκαν και εμπνευή στήκαν σε σήμαντικοή βαθμοή αποή το εή ργο του.
Σχετικά με τις πηγές του: μοιραή ζεται τις πήγεή ς του με εκειήνες των πρωήτων ιστοριογραή φων:
i. τα Χρονικά των Ρωμαίων ιερέων (annals maximi)
ii. τα ομηρικά ποιήματα και γενικοή τερα τα ελλήνικαή εή πή
iii. ή προσωπικήή του εμπειρία
iv. διαή φορες ρωμαϊκές γενεαλογίες και οικογενειακά χρονικά αριστοκρατικωήν οικογενειωήν
Σχετικά με την γλώσσα και το ύφος του: χρήσιμοποιουή νται οή λα τα στοιχεία της ομηρικής τεχνικής (οή νειρα,
λοή γοι, μονομαχιήες, παρομοιωήσεις), αλλαή διήνεται ιδιαιήτερή εή μφασή στήν προσωπική του συμβολή στην εξέλιξη του
έργου (παρουσιαή ζεται ο ιήδιος να μιλαή ει σε πρωήτο προή σωπο, στήν αρχήή και το τεή λος)
Σχετικά με τον ιδεολογικό στοχασμό του: στο εή ργο του Έννιου διήνεται ιδιαιήτερή σήμασιήα α) στήν προβολή
exemplorum virorum και β) στον επιτονισμό γεγονότων πατριωτικής σημασίας, με στοή χο τήν διαμοή ρφωσή και
ενιήσχυσή του αναδυοή μενου Ρωμαιϊκουή εθνικουή φρονήή ματος

Βεργίλιος (πεή θανε το 19 π.Χ.) - αυτοκράτωρ Αύγουστος - ανήκε στον κύκλο του Μαικήνα
Ένα αποή τα σήμαντικοή τερα εή ργα τής ρωμαιϊκήή ς λογοτεχνιήας ειήναι του ήρωικοή εή πος του Βεργιλιή ου με τιήτλο
Αινειάδα - το «εθνικό έπος» των Ρωμαιήων. Προή κειται για εή ναν συνδυασμοή Ιλιάδας και Οδύσσειας, που εκτειήνεται
σε 12 βιβλιήα (6+6). Ειήναι ανολοκλήή ρωτο, καθωής συναντουή με μισουή ς στιήχους και ανακοή λουθα στήν πλοκήή . Βασικοή
του προή τυπο ήή ταν:
i. ο Όμήρος, στο οποιήο και προσπαή θήσε να ασκήή σει το λεγοή μενο aemulatio, να το ανταγωνιστειή δήλαδήή
δήμιουργικαή , σε επιήπεδο ταλεή ντου και καλλιτεχνικήή ς ευφυιΐας
ii. ή ελλήνιστικήή ποιήήσή και ποιήτικήή
Η Αινειάδα γραή φεται και αυτήή σε δακτυλικοή εξαή μετρο, το οποιήο εισήή γε ο Έννιος.
Σχετικά με το περιεχόμενο της Αινειάδας:
Βιβλιήα 1-6: το θαλαή σσιο ταξιήδι του Αινειήα αποή τήν Τροιήα μεή χρι τις ακτεή ς τής Καή τω Ιταλιήας (βλ. Οδύσσεια)
Βιβλιήα 7-12: ο ποή λεμος των Τρωήων και των Ιταλωήν μεή χρι τήν αποδοχήή τής ανωτεροή τήτας και ήγεσιήας του Αινειήα
(βλ. Ιλιάδα)
Χαρακτήριστικοή ειήναι πως το εή ργο αρχιήζει με τον «θυμό της Juno» (βλ. «θυμός του Αχιλλέα), ενωή στο κλειήσιμοή του
εή χουμε τήν συμφιλιήωσήή ς τής (βλ. συνάντηση Αχιλλέα-Πριάμου)
Σχετικά με την ερμηνεία του έργου του:
Σχετικά με την ζωή και το έργο του: ο Publius Vergilius Maro καταγοή ταν αποή ευή πορή οικογεή νεια τής Μαή ντουα,
στήν Βοή ρεια Ιταλιήα, ή οποιήα οή μως εή χασε τήν περιουσιήα τής καταή τον τριήτο εμφυή λιο τής Ύστερής
Ρεπουμπλικανικήή ς Περιοή δου. Έλαβε πολυή καλήή μοή ρφωσή, ιδιαιήτερα στήν φιλοσοφιήα. Βεή βαια, αν και ο δαή σκαλοή ς
του ήή ταν Επικουή ρειος, ο ιήδιος εή λκεται αποή τον Στωικισμοή .
Τα παρακαή τω πολιτικαή γεγονοή τα επήρεή ασαν τήν πορειήα τής οικογεή νειαή ς του και του ιήδιου:
1. το πολιτικαή χαοτικοή κλιήμα που κυριαρχουή σε (αποή τήν εποχήή των Εμφυλιήων Πολεή μων και τον Ιουή λιο
Καιήσαρα)
2. παρακμήή και οριστικήή πτωήσή τής Respublica, που συνοδευή τήκε με τήν αή νοδο του Αυγουή στου, το
ιδεολογικοή -πολιτικοή συή νθήμα τής respublica restituta και προοδευτικήή αλλαγήή του πολιτευή ματος
3. ή γή στήν περιοχήή τής Μαή ντουα δήμευή εται και κλήρωήνεται στους στρατιωήτες του Αυγουή στου και του
Αντωνιήου, μεταή τήν ήή ττα των Καισαροκτοή νων το 42 π.Χ.
Ο Βεργιή λιος αρρωσταιήνει εν πλω στήν διαή ρκεια ταξιδιουή του στήν Ελλαή δα, και πεθαιήνει μοή λις αποβιβαή ζεται στο
Brundisium. Πριν τον θαή νατοή του ζήταή ει να καειή το ανεή κδοτο εή ργο του. Ο αυτοκραή τωρ Αυή γουστος το διεή σωσε και
με διαταγήή του αυτοή εκδοή θήκε.
Άλλα εή ργα του Βεργιλιήου:
 Ecloguae
o 10 συή ντομα ποιήή ματα σε δακτυλικοή εξαή μετρο
o ανήή κουν στο ειήδος τής βουκολικήή ς ποιήήσής
o εή χουν πολιτικήή θεματολογιήα
 Georgica
o μεγαλυή τερα σε εή κτασή ποιήή ματα σε δακτυλικοή εξαή μετρο (4 βιβλιήα)
o περιελαή μβαναν φαινομενικαή διδακτικεή ς οδήγιήες προς τους γεωργουή ς
o περιεή χουν μυθολογικαή θεή ματα
o περιεή χουν υπαινιγμουή ς στήν συή γχρονήή του πολιτικήή καταή στασή
Οβίδιος (πεή θανε το 17 μ.Χ.) - Αιώνας του Αυγούστου - ανήκε στον κύκλο του Messalla
(ανεξαρτητοποιήθηκε)

Λουκανός (πεή θανε το 65 μ.Χ.) - παιδικός φίλος του Νέρωνα & ανεψιός του Σενέκα

Βαλέριος Φλάκκος (πεή θανε το 89 μ.Χ.) - δημοφιλής στην Ρεπουμπλικανική Εποχή

Στάτιος (πεή θανε το 96 μ.Χ.) - προστατευόμενος του αυτοκράτορα Δομιτιανού

Σίλιος Ιταλικός (πεή θανε το 101 μ.Χ.) - σταδιοδρομία επί Νέρωνος

 ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΆΦΙΆ
Η ιστοριογραφιήα καταή τα χροή νια τής Ρωμαιϊκήή ς Αυτοκρατοριήας διακριήνεται σε δυή ο ειήδή:
 Χρονικαή -Annales και Ab Urbe Condita (εξιστοή ρήσή οή λων των γεγονοή των, με χρονικοή οή ριο τήν ιήδρυσή τής
ποή λής Ρωήμής)
 Μονογραφιήες (αναπτυή σσονται αργοή τερα και σε αυταή ο συγγραφεή ας εστιαή ζει σε εή να συγκεκριμεή νο γεονοή ς)

Τα πρωήιμα χροή νια τής Ρωμαιϊκήή ς ιστοριογραφιήας εή χουν τρεις βασικουή ς εκπροσωήπους:

Fabius Maximus (Pictor) (πεή θανε το 200 π.Χ.) και Cincius Alimentus (πεή θανε το 191 π.Χ.)
Θεωρουή νται θεωρήτικαή οι πρωήτοι συγγραφειής ρωμαιϊκήή ς ιστοριογραφιήας. Και οι δυή ο γραή φουν στα Ελληνικά,
εή χοντας ελληνικά πρότυπα. Μαή λιστα, γραή φουν ab urbe condita εή ργα, τα οποιήα τιτλοφορουή ν Annales, εή χοντας ως
εή μπνευσή τον Β’ Καρχήδονιακοή Ποή λεμο. Ως πήγεή ς τους εή χουν κυριήως:
 τα Annales Maximi
 ελλήνικεή ς ιστοριογραφιήες
 οικογενειακεή ς παραδοή σεις επιφανωήν αριστοκρατικωήν οικογενειωήν
Τα εή ργα τους εή χουν εή ντονή ήθικοπλαστικήή και διδακτικήή σκοπιμοή τήτα.

Κάτωνας (πεή θανε το 149 π.Χ.)

Ειήναι ουσιαστικαή ο πρωήτος Ρωμαιήος ιστοριογραή φος, με τήν κυριολεκτικήή σήμασιή α του οή ρου. Το εή ργο του Origines
(7 βιβλιήα) ειήναι γραμμεή νο στα λατινικά και δεν αποτελειή μιήα συνεχήή αφήή γήσή, αλλαή ειήναι οργανωμεή νή σε
θεματικές ενότητες. Θα μπορουή σαμε να πουή με πως προή κειται περισσοή τερο για απομνήμονευή ματα, αφουή εξιστορειή
γεγονοή τα στα οποιή α ο ίδιος υπήρξε πρωταγωνιστής. Ειήναι επιήσής ο πρωήτος που εισαή γει στήν ιστοριογραφιήα τήν
καταγραφή δημηγοριών (και μαή λιστα, δικωήν του δήμήγοριωήν).

Το έτος 130 π.Χ. είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ρωμαϊκή ιστοριογραφία, αφού τότε δημοσιεύονται τα
Annales Maximi από τον Pontifex Maximus του έτους, τον Publius Mucius Scaevola. Τότε περίπου αρχίζει
και να καλλιεργείται ο τύπος της μονογραφίας.

Ο Lucius Coelius Antipater γραή φει ιστοριογραφιήα για τον Β’ Καρχήδονιακοή Ποή λεμο.

Ιούλιος Καίσαρας (πεή θανε το 44 π.Χ.)

Ο Καιήσαρας ουσιαστικαή εξιστορειή τα κατορθωήματαή του καταή τις εκστρατειήες που διεξήή γε στήν Γαλατιήα
(Commentarii de Bello Gallico), καθωής και τον εμφυή λιο ποή λεμο μεταξυή του ιήδιου και του Πομπήή ιου (Comentarii
de Bello Civili), επομεή νως το ιστορικοή του εή ργο ειήναι μια μορφήή αυτοβιογραφικής αφήγησης. Επήρεή ασε ιδιαιήτερα
τον Ταή κιτο (ο οποιήος ακολουθειή τον τροή πο αυτοπροσωπογραφιήας του ιήδιου του Καιήσαρα στήν μεθοδολογιήα του
προσωπογραφιή ας - ή περιγραφικοή τήτα του Καιήσαρα απήχειή τοή σο στήν περιγραφήή τής Βρετανιήας στο Agricola,
οή σο και στο Germania).

Σαλλούστιος (πεή θανε το 34 π.Χ.)

Τριήα τα εή ργα του:
 Bellum Jugurthinum
 Bellum Catilinae
 Historiae
Ο Σαλλουή στιος, σε αντιήθεσή με τους προκατοή χους του, εστιαή ζει σε ένα συγκεκριμένο γεγονός του κοντινού
παρελθόντος (του οποιήου, οή μως, οι βασικοιή πρωταγωνιστεή ς εή χουν πεθαή νει). Γραή φει, ακοή μή για γεγονοή τα, στα
οποιήα δεν συμμετείχε ο ίδιος -αν και υπήή ρξε ήγετικήή πολιτικήή προσωπικοή τήτα-, και αρχιήζει το συγγραφικοή του
εή ργο μεταή τήν αποή συρσήή του αποή τήν ενεργοή πολιτικήή . Έντονος, βεή βαια, και σε αυτοή ν ο ηθικοπλαστικός
χαρακτήρας του εή ργου του.

Τίτος Λίβιος (πεή θανε το 17 μ.Χ.)

Το εή ργο του, Ab Urbe Condita, περιελαή μβανε 142 βιβλιήα, αποή τα οποιή α περιήπου 45 διασωήζονται. Η ιστοριήα του
διήνει εή μφασή στα εγγυή τερα γεγονοή τα - εή τσι, οή σο πλήσιαή ζουμε στο παροή ν, τοή σο αυξαή νεται ή λεπτομεή ρεια στήν
αφήή γήσήή του. Γραή φει μεή χρι και τήν εποχήή ακριβωής πριν αποή τα χροή νια του Αυγουή στου. Διαφεή ρει αποή τους
υποή λοιπους Ρωμαιή ους ιστοριογραή φους σε δυή ο κυή ρια σήμειήα:
  δεν ειήναι πολιτικοή ς καριεή ρας ήή στρατιωτικοή ς παραή γοντας - δεν εή χει καμιήα συμμετοχήή στήν λήή ψή
οποιωνδήή ποτε αποφαή σεων
 δεν καταή γεται αποή τήν Ρωήμή, ουή τε καν αποή τήν ευρυή τερή περιοχήή του Λατιήου, αλλαή αποή μια μικρήή
κωμοή πολή στήν Βοή ρεια Ιταλιήα, νοή τια των Άλπεων

Οκταβιανός Άύγουστος (πεή θανε το 14 μ.Χ.)

Το εή ργο του, με τιήτλο Res Gestae Divi Augusti, εή χει τήν ιδιομορφιήα οή τι δεν ειήναι βιβλιήο, αλλαή επίγραμμα. Όρισε,
μεταή τον θαή νατοή του να αναρτήθειή στον ταή φο του σε 2 χαή λκινες πινακιήδες, και ακοή μή να αναρτήθειή στα fora οή λων
των μήτροποή λεων τής Ρωμαιϊκήή ς επικραή τειας. Στήν Άγκυρα βριήσκεται το πιο καλοδιατήρήμεή νο (monumentum
Ancyranum).
Ο Αυή γουστος προχωήρήσε σε συστηματοποιημένη καταγραφή των επιτευγμαή των του, κατά θεματικές ενότητες.
Παραή το γεγονοή ς πως ο ιήδιος ειήναι ο πρωταγωνιστήή ς, ο λοή γος του ειήναι ουδεή τερος, με τήν μορφήή αντικειμενικήή ς
ιστορικήή ς καταγραφήή ς.

Τάκιτος (πεή θανε το 117 μ.Χ.)

Γεννήή θήκε στήν Νοή τια Γαλλιήα και πεή θανε στήν Ρωήμή. Έγραψε τα εξήή ς ιστορικαή εή ργα:
 Germania: προή κειται για μια εθνογραφική πραγματεία, στήν οποιή α ο Ταή κιτος ουσιαστικαή συγκριήνει τους
«πρωτοή γονους» Γερμανουή ς με τους «υπερ-πολιτισμεή νους» Ρωμαιή ους, για να χαρακτήριήσει τήν Γερμανιήα
ως μια πρωτο-Ρωήμή, αδιαή φθορή αποή τα επιτευή γματα του πολιτισμουή και τής επεκτατικήή ς νοοτροπιήας.
 Annales: προή κειται για τήν ιστοριήα τής Ρωήμής από το 14 (θάνατος Αυγούστου) έως το 68 (δολοφονία του
Νέρωνα) σε 16 βιβλία
 Historiarum Libri: θεωρειήται το «αριστουή ργήμα» του Ταή κιτου, αν και παραμεή νει ήμιτελεή ς. Στα 5 βιβλία
του εκτειήνεται ή ιστοριήα τής Ρωήμής από την δολοφονία του Νέρωνα έως τον θάνατο του Δομιτιανού.
Ο Ταή κιτος εή γραψε και βιογραφικοή εή ργο.

ΒΙΟΓΡΆΦΙΆ
Νέπωτας (πεή θανε το 25 π.Χ.)
φ

Τάκιτος (πεή θανε το 117 μ.Χ.)

Έγραψε το βιογραφικοή εή ργο __, ιστορικήή βιογραφιήα του πεθερουή του, κυβερνήή τή τής Βρετανιήας.

Suetonius Tranquilis (πεή θανε το 122 μ.Χ.)

Χρήσιμοποιήήσε για τήν συγγραφήή των Βιογραφιών Καισάρων αυτοκρατορικαή αρχειήα, στα οποιήα ελαή χιστοι ειήχαν
προή σβασή.
Η αή φιξή του Αινειήα στήν Ιταλιήα
Olim in Asia erat urbs antiqua, quae Troia appellata est. Eam urbem Graeci decem annos obsederunt tandemque
ceperunt. Priamo rege filiisque interfectis, urbem deleverunt. Sed Aeneas, qui inter clarissimos defensores urbis
fuerat, cum paucis comitibus ex urbe effugit; cum profugos ex omnibus partibus coegisset, in Italiam migrare
constituit.
Καή ποτε στήν Ασιήα υπήή ρχε μια αρχαιήα ποή λή, ή οποιήα ονομαή στήκε Τροιή α. Αυτήή τήν ποή λή οι Έλλήνες τήν
πολιοή ρκήσαν για δεή κα χροή νια και τελικαή τήν κατεή λαβαν. Αφουή σκοή τωσαν το βασιλιαή Πριήαμο και τους γιους του,
κατεή στρεψαν τήν ποή λή. Όμως ο Αινειήας, ο οποιή ος ήή ταν μεταξυή των πιο ξακουστωήν υπερασπιστωήν τής ποή λής, μαζιή
με λιήγους συντροή φους διεή φυγε αποή τήν ποή λή. Αφουή συγκεή ντρωσε τους προή σφυγες αποή οή λα τα μεή ρή, αποφαή σισε
να φυή γει για τήν Ιταλιήα.

Post septem annos venit in eam partem Italiae ubi erat urbs Laurentum. Ibi cum Troiani praedam ex agris agerent,
Latinus rex Aboriginesque, qui ea loca tenebant, agros defendere paraverunt. Sed Latinus, postquam in colloquio
originem multitudinis ducisque cognovit, pacem cum Aenea fecit atque postea ei Laviniam filiam in matrimonium
dedit. Troiani urbem condiderunt, quam Aeneas ab nomine uxoris Lavinium appellavit.
Μεταή αποή επταή χροή νια ήή ρθε σε αυτοή το μεή ρος τής Ιταλιήας, οή που βρισκοή ταν ή ποή λή Laurentum. Εκειή οή ταν οι Τρωήες
μαή ζευαν λειήα αποή τα χωραή φια, ο βασιλιαή ς Λατιή νος και οι Αβοριήγινες, οι οποιή οι κατειήχαν εκειήνες τις περιοχεή ς,
ετοιμαή στήκαν να υπερασπιστουή ν τα χωραή φια. Όμως ο Λατιήνος, αφουή σε συναή ντήσή εή μαθε τήν καταγωγήή του
λαουή και του αρχήγουή του, συνήή ψε ειρήή νή με τον Αινειήα και στή συνεή χεια του εή δωσε για γυναιή κα τήν κοή ρή του
Λαβιήνια. Οι Τρωήες ιήδρυσαν ποή λή, τήν οποιήα ο Αινειήας ονοή μασε Λαβιήνιο αποή το οή νομα τής γυναιήκας του.

Deinde Turnus, rex Rutulorum, cui Lavinia ante adventum Aeneae desponsa erat, bello Latinum Troianosque
aggressus est. Victi sunt Rutuli, sed victores ducem Latinum amiserunt. Inde Turnus auxilium petiit ab Etruscis, qui
totam Italiam fama nominis sui impleverant; illi metuentes novam urbem multitudine opibusque crescentem laeti
auxilium tulerunt. Aeneas in tanto discrimine, ut Aborigines Troianosque sub eodem iure atque nomine haberet,
Latinos utramque gentem appellavit. Cum adversus Etruscos se moenibus defendere posset, tamen in aciem copias
eduxit. Etrusci victi sunt; victores tamen ducem ut antea amiserunt; post pugnam enim Aeneam reperire non
potuerunt; multi igitur eum ad deos transisse crediderunt.
Τοή τε ο Τυή ρνος, ο βασιλιαή ς των Ρουτουή λων, με τον οποιήον ήή ταν αρραβωνιασμεή νή ή Λαβινιήα πριν αποή τήν αή φιξή
του Αινειήα, επιτεή θήκε με ποή λεμο στον Λατιήνο και τους Τρωήες. Οι Ρουή τουλοι νικήή θήκαν, αλλαή οι νικήτεή ς εή χασαν τον
αρχήγοή τους το Λατιή νο. Γι’ αυτοή ο Τυή ρνος ζήή τήσε βοήή θεια αποή τους Ετρουή σκους, οι οποιήοι ειή χαν γεμιήσει ολοή κλήρή
τήν Ιταλιήα με τή φήή μή του ονοή ματοή ς τους. Εκειή νοι επειδήή φοβουή νταν τήν καινουή ρια ποή λή που μεγαή λωνε με
πλήή θος και πλουή τή προή σφεραν με χαραή βοήή θεια. Ο Αινειήας σε μια τοή σο μεγαή λή μαή χή, προκειμεή νου να εή χει τους
Αβοριήγινες και τους Τρωήες υποή τήν ιήδια εξουσιήα και οή νομα, ονοή μασε Λατιή νους και τα δυή ο εή θνή. Αν και μπορουή σε
να αμυνθειή εναή ντια στους Ετρουή σκους με τειήχή, ωστοή σο οδήή γήσε τα στρατευή ματαή του σε μαή χή. Οι Ετρουή σκοι
νικήή θήκαν. Οι νικήτεή ς οή μως, οή πως πριν, εή χασαν τον αρχήγοή τους. Γιατιή μεταή τή μαή χή δεν μποή ρεσαν να βρουν τον
Αινειήα. Πολλοιή λοιποή ν πιήστεψαν οή τι μεταφεή ρθήκε στους θεουή ς.
Η ιήδρυσή τής Alba Longa
Lavinia inde regnavit, quoad Ascanius, Aeneae filius, adolevit. Tum ille propter abundantem Lavinii multitudinem
matri urbem reliquit; ipse novam aliam urbem sub Albano monte condidit, quae Alba Longa appellata est. Multi
reges post Ascanium imperium Albanum gesserunt. Quidam ex his, cui nomen Proca erat, duos filios, Numitorem
atque Amulium, habuit. Numitori, qui maior erat, regnum reliquit. Pulso tamen fratre, Amulius regnavit. Filium
fratris necavit; fīīliam Rheam Silviam per speciem honoris sacerdotem Vestae legit.
Η Λαβινιή α βασιή λεψε μεή χρι που ο Ασκαή νιος, ο γιος του Αινειήα, εή γινε εή φήβος. Τοή τε εκειήνος εξαιτιήας του αυξανοή μενου
μεγεή θους του Λαβινιήου αή φήσε τήν ποή λή στή μήτεή ρα του. Ο ιήδιος ιήδρυσε μια αή λλή, καινουή ρια ποή λή στους προή ποδες
του Αλβανουή οή ρους, ή οποιήα ονομαή στήκε Alba Longa. Πολλοιή βασιλειής μεταή τον Ασκαή νιο κραή τήσαν τήν εξουσιήα
στήν Alba Longa. Καή ποιος αποή αυτουή ς, ο οποιήος ονομαζοή ταν Προή κας, ειήχε δυή ο γιους, το Νουμιήτορα και τον
Αμουή λιο. Στο Νουμιήτορα, που ήή ταν μεγαλυή τερος, αή φήσε το βασιή λειο. Όμως, βασιή λεψε ο Αμουή λιος, αφουή εή διωξε τον
αδερφοή του. Σκοή τωσε το γιο του αδερφουή του. Τήν κοή ρή του, τή Ρεή α Σιή λβια, τήν επεή λεξε για ιεή ρεια τής Εστιήας
δήή θεν για να τήν τιμήή σει.

Ο Ρωμυή λος και ο Ρεή μος

Ex hac filia nati sunt duo filii, Romulus et Remus. Pater eorum, ut fama est, Mars deus erat. Sed nec dei nec homines
matrem et pueros a crudelitate regia defenderunt. Sacerdos in custodiam data est; pueros rex in Tiberim inici
iussit. Forte Tiberis abundaverat, neque ei qui pueros ferebant adire ad altam aquam poterant. Itaque pueros in
alveo posuerunt atque in tenui aqua reliquerunt. Sed alveus in sicco sedit. Deinde lupa sitiens – sic enim est
traditum— ex montibus qui circa sunt ad puerorum vagitum cursum flexit. Faustulus, pastor regius, eam invenit
pueros nutrientem. Ab eo atque Larentia uxore pueri educati sunt. Cum primum adoleverunt, venari coeperunt et
in latrones praeda onustos impetus facere pastoribusque praedam dividere.
Αποή αυτήή τήν κοή ρή γεννήή θήκαν δυή ο γιοι, ο Ρωμυή λος και ο Ρεή μος. Ο πατεή ρας τους, οή πως ειήναι ή φήή μή, ήή ταν ο θεοή ς
Άρής. Αλλαή ουή τε οι θεοιή ουή τε οι αή νθρωποι προσταή τεψαν τή μήτεή ρα και τους γιους αποή τή βασιλικήή σκλήροή τήτα. Η
ιεή ρεια παραδοή θήκε στή φυλακήή . Ο βασιλιαή ς διεή ταξε να ριχτουή ν τα αγοή ρια στον Τιήβερή. Καταή τυή χή ο Τιήβερής ειήχε
πλήμμυριήσει και δεν μπορουή σαν αυτοιή που κουβαλουή σαν τα αγοή ρια να πλήσιαή σουν στα βαθιαή νεραή . Κι εή τσι
τοποθεή τήσαν τα αγοή ρια μεή σα σε καλαή θι και τα αή φήσαν στα ρήχαή . Όμως το καλαή θι σταή θήκε σε μια ξεή ρα. Έπειτα
μια λυή καινα που διψουή σε – γιατιή εή τσι παραδιήδεται – αποή τα βουναή που βριήσκονται ολοή γυρα εή στριψε τήν πορειήα
τής προς το κλαή μα των αγοριωήν. Ο Φαυστυή λος, βασιλικοή ς βοσκοή ς, τή βρήή κε να ταιΐζει τα αγοή ρια. Τα αγοή ρια
ανατραή φήκαν αποή εκειή νον και τή Λαρεντιήα τή γυναιή κα του. Αμεή σως μοή λις εή φτασαν στήν εφήβειήα, αή ρχισαν να
κυνήγουή ν και να επιτιήθενται σε λήστεή ς φορτωμεή νους με λειήα και να μοιραή ζουν τή λειήα στους βοσκουή ς.

Dum quidam ludi celebrantur, latrones irati ob praedam amissam impetum in Romulum et Remum fecerunt;
captum Remum regi Amulio tradiderunt. Pueros praedam ex agris Numitoris egisse incusabant. Sic ad supplicium
Numitori Remus deditur.
Όταν διεξαή γονταν καή ποιοι αγωήνες, οι λήστεή ς οργισμεή νοι για τή λειήα που εή χασαν επιτεή θήκαν στο Ρωμυή λο και το
Ρεή μο. Έπιασαν το Ρεή μο και τον παρεή δωσαν στο βασιλιαή Αμουή λιο. Κατήγορουή σαν τα αγοή ρια οή τι εή κλεψαν λειήα αποή
τα χωραή φια του Νουμιήτορα. Έτσι ο Ρεή μος παραδιήδεται στο Νουμιήτορα, για να τιμωρήθειή.

Ab initio Faustulus crediderat pueros iussu regis expositos apud se educari. Tum periculo Remi motus rem Romulo
aperit. Forte Numitor quoque audiverat fratres geminos esse; tum comparans et aetatem eorum et nobilem
animum Remi nepotem agnovit. Romulus cum manu pastorum in regem Amulium impetum facit; Remus alia
parata manu adiuvat. Ita rex interfectus est. Imperium Albanum Numitori avo ab iuvenibus restitutum est. Deinde
Romulus et Remus in eis locis ubi expositi ubique educatierant urbem condere constituerunt.
Τοή τε παρακινήμεή νος αποή τον κιήνδυνο του Ρεή μου ο Φαυστυή λος αποκαλυή πτει τήν υποή θεσή στο Ρωμυή λο. Καταή τυή χή
και ο Νουμιήτορας ειήχε ακουή σει οή τι τα αδεή ρφια ειήναι διήδυμοι. Τοή τε συγκριήνοντας και τήν ήλικιήα τους και τήν
ευγενήή ψυχήή του Ρεή μου αναγνωήρισε τον εγγονοή του. Ο Ρωμυή λος με πλήή θος βοσκωήν επιτεή θήκε στο βασιλιαή
Αμουή λιο. Ο Ρεή μος βοήθαή ει με μια αή λλή ομαή δα που ετοιήμασε. Έτσι ο βασιλιαή ς σκοτωήθήκε. Η εξουσιήα τής Alba Longa
επανήή λθε στον Νουμιήτορα, τον παππουή τους, αποή τους νεή ους. Τελικαή ο Ρωμυή λος και ο Ρεή μος αποφαή σισαν να
χτιήσουν μια ποή λή στα μεή ρή, οή που ειή χαν εκτεθειή και ανατραφειή.
ΟΝΟΜΆ ΕΙΔΗ ΘΆΝΆΤΟΣ
Livius Andronicus (Λίβιος Άνδρόνικος) δράμα, έπος 204 BC
Fabius Maximus-Pictor ιστορία 202 BC
Naevius (Ναίβιος) δράμα, έπος 201 BC
Cincius Alimentus ιστορία 191 BC
Plautus (Πλαύτος) δράμα 185 BC
Ennius (Έννιος) δράμα, σάτιρα, έπος 169 BC
Terentius (Τερέντιος) δράμα 159 BC
Marcus Porcius Cato ιστορία, ρητορική 149 BC
Sergius Sulpicius Galba ρητορική 144 BC
Marcus Lepidus ρητορική 137 BC
Pacuvius δράμα 130 BC
C. Papirius Carbo ρητορική 120 BC
Gaius Lucilius (Λουκίλιος) σάτιρα 102 BC
Lucius Crassus ρητορική 91 BC
Quintus Mucius Scaevola Augur ρητορική 88 BC
Accius (Άκκιος) δράμα 86 BC
Lucretius (Λουκρήτιος) φιλοσοφία, διδακτική 55 BC
Gaius Valerius Catullus (Κάτουλλος) λυρική 55 BC
Quintus Hortensius Hortalus ρητορική 50 BC
Caius Julius Caesar (Ιούλιος Καίσαρας) ιστορία 44 BC
Marcius Tullius Cicero (Κικέρωνας) ρητορική, φιλοσοφία 43 BC
Caius Salustius Crispus ιστορία 34 BC
Marcus Antonius (Μάρκος Άντώνιος) ρητορική 30 BC
Marcus Terentius Varro (Τερέντιος) σάτιρα 27 BC
Cornelius Nepos (Νέπωτας) ιστορία, βιογραφία 25 BC
Vergilius (Βεργίλιος) έπος, βουκολική, διδακτική 19 BC
Albius Tibullus λυρική 18 BC
Sextus Propertius λυρική 15 BC
Quintus Horatius Flaccus (Οράτιος) σάτιρα, λυρική 8 BC
Caius Julius Caesar Octavianus (Οκταβιανός Άύγουστος) ιστορία 14 AD
Titus Livius (Τίτος Λίβιος) ιστορία 17 AD
Ovidius (Οβίδιος) έπος, λυρική, διδακτική 17 AD
Lucius Annaeus Seneca Maior ρητορική 39 AD
Aulus Persius Flaccus σάτιρα 62 AD
Lucius Annaeus Seneca Minor (Σενέκας ο νεώτερος) δράμα, σάτιρα, φιλοσοφία 65 AD
(Marcus Annacus) Lucanus (Λουκανός) έπος 65 AD
Petronius (Πετρώνιος) σάτιρα, μυθιστόρημα 66 AD
Calpurnius Siculus βουκολική
Valerius Flaccus έπος 89 AD
Statius (Στάτιος) έπος, λυρική 96 AD
Marcus Fabius Quintilianus ρητορική 100 AD
Silius Italicus (Σίλιος Ιταλικός) έπος 101 AD
Martialis (Μαρτιάλης) επίγραμμα 103 AD
(Marcus Valerius) Martialis σάτιρα 104 AD
Gaius Plinius Caecilius Secundus ρητορική 112 AD
Cornelius Tacitus (Τάκιτος) ιστορία, βιογραφία, ρητορική 117 AD
Suetonius Tranquillis βιογραφία 122 AD
(Deciums Iunius) Iuvenalis (Γιουβενάλης) σάτιρα 138 AD
Lucius Apuleius Madaurensis (Άπουλήιος) μυθιστόρημα 170 AD
Marcus Aurelius Nemesiamus βουκολική
 ΘΆΝΆΤΟΣ
ΔΡΆΜΆ Λίβιος Άνδρόνικος (βλ. πρώτη διδασκαλία το
240 π.Χ.)
Ναίβιος
Πλαύτος
Έννιος
Τερέντιος
Πακούβιος
Άκκιος
Σενέκας ο νεώτερος
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΆΦΙΆ Fabius Maximus-Pictor
Cincius Alimentus
Κάτωνας
Ιούλιος Καίσαρας
Σαλούστιος
Νέπωτας
Οκταβιανός Άύγουστος
Τίτος Λίβιος
Τάκιτος
ΒΙΟΓΡΆΦΙΆ Τάκιτος
Suetonius Tranquillis
ΣΆΤΙΡΆ Έννιος
Λουκίλιος
Τερέντιος
Οράτιος
Aulus Persius Flaccus
Σενέκας ο νεώτεερος
Πετρώνιος
(Marcus Valerius) Martialis
Γιουβενάλης
ΕΠΟΣ
Λίβιος Άνδρόνικος
Ναίβιος
Έννιος
Βεργίλιος
Οβίδιος
Λουκανός
Valerius Flaccus
Στάτιος
Σίλιος Ιταλικός
ΡΗΤΟΡΙΚΗ
Ρεπουμπλικανικήή εποχήή : Oratores Κάτωνας 149 BC
Αυτοκρατορικήή εποχήή : Rhetores - Grammatici Συστήματοποιειή τήν ρήτορικήή ως λογοτ. ειήδος
Έχουμε αποσπαή σματα αποή περιήπου 80 λοή γους
- Αρχεή ς τής respublica Sergius Sulpicius Galba
- iudicia private Εισαή γει τήν Ελλήνικήή Ρήτορικήή Τεή χνή
- iudicia publica Συστήματοποιειή τήν χρήή σή ρήτορικωήν
σχήμαή των
Ειήδή λοή γου Marcus Lepidus
- Genus iudicale C. Papirius Carbo
- Genus deliberativum Lucius Crassus
- Genus demonstrativum/declamationes Quintus Mucius Scaevola Augur
Quintus Hortensius Hortalus
Μεή ρή δικανικουή λοή γου Κικέρωνας
- exordium Έγραψε 107 λοή γους (πολιτικουή ς-δικανικουή ς)
- narration Διασωήθήκαν ακεή ραιοι 57, αποσπαή σματα αποή
- propositio 20, μοή νο οι τιήτλοι αποή 30
- argumentatio (confirmatio & refutatio) (De Imperio Pompei, In Verrem I-II, In Catilinam
- peroratio I-IV, Pro Milone, Pro Caelio, Pro Archia Poeta, 14
 κατά του Αντωνίου)
Τεχνικεή ς ικανοή τήτες ρήή τορα Έγραψε τήν ρήτ. πραγματειήα “Oratorii libri”
- inventio Μάρκος Άντώνιος
- disposito Lucius Annaeus Seneca Maior
- elocutio Marcus Fabius Quintilianus
- memoria Τάκιτος
- actio βλ. “Dialogus De Oratoribus”
Θεή μα: γιατιή ή ρήτορικήή φθιήνει;
Δεν διήνεται ξεκαή θαρή απαή ντήσή στο τεή λος
Gaius Plinius Caecilius Secundus

ΦΙΛΟΣΟΦΙΆ
Λουκρήτιος
Κικέρωνας
Σενέκας ο νεώτερος
ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Κάτουλλος
Τίβουλλος
Προπέρτιος
Οράτιος
Οβίδιος
Στάτιος
ΒΟΥΚΟΛΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Βιργίλιος
Calpurnius Siculus
Carmina Einsiedelensia
Marcus Aurelius Nemesianus
ΔΙΔΆΚΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Λουκρήτιος
Βιργίλιος
Οβίδιος
ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΆ
Πετρώνιος
Άπουλήιος
ΕΠΙΓΡΆΜΜΆ
Πρωήτή γενιαή επιγραμματοποιωήν
Porcius Licinius
Valerius Aeditus
Lutatius Catulus
Μαρτιάλης