Ca Dao 2 PDF

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT 1
LÚÂI NOÁI ÀÊÌU
Ca dao cuãa ngûúâi Viïåt hïët sûác phong phuá vaâ coá giaá trõ. Àaä coá
nhiïìu cuöën saách ghi cheáp khöëi lûúång thú ca dên gian naây. Kïë thûâa
vaâ phaát triïín nhûäng thaânh tûåu êëy, nhoám biïn soaån chuáng töi bûúác
àêìu têåp húåp khöëi lûúång ca dao trong caác saách, sûu têìm vaâo möåt
cöng trònh nhùçm giúái thiïåu chung vïì ca dao cöí truyïìn ngûúâi Viïåt.
Àïí phaãn aánh àûúåc nhiïìu mùåt giaá trõ cuãa ca dao, àïí giuáp ñch
baån àoåc úã nhiïìu ngaânh chuyïn mön theo nhiïìu yïu cêìu, so vúái caác
saách biïn soaån trûúác àêy, cöng trònh naây coá nhûäng cöë gùæng múái
trong viïåc thu thêåp tû liïåu vaâ trong phûúng phaáp biïn soaån.
Trong saách naây, khöëi lûúång tû liïåu tûúng àûúng vúái söë liïåu vïì
dên ca, ca dao cuãa têët caã 37 cuöën saách (göìm 46 têåp) àaä àûúåc biïn
soaån tûâ cuöëi thïë kyã XVIII àïën nùm 1975. Têët caã coá 11.825 àún võ.
Nöåi dung saách göìm coá:
1. Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa
tiïëng àêìu.
2. Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì
3. Baãng tra cûáu tïn àêët
4. Baãng tra cûáu tïn ngûúâi
5. Mûúâi taác phêím ca dao qua sûå caãm thuå, phên tñch, tranh
luêån theo doâng thúâi gian.
6. YÁ kiïën cuãa möåt söë nhaâ thú, nhaâ vùn, nhaâ chñnh trõ, nhaâ
nghiïn cûáu vïì ca dao, dên ca
7. Thû muåc vïì caác taâi liïåu sûu têìm, biïn soaån, nghiïn cûáu ca
dao, dên ca ngûúâi Viïåt.
Vúái nhûäng nöåi dung trïn, Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt trûúác
hïët coá thïí phuåc vuå baån àoåc röång raäi trong viïåc thûúãng thûác, tòm
hiïíu thú ca dên gian; nhûng saách naây chuã yïëu laâ saách cöng cuå, laâ
núi cung cêëp tû liïåu cho caác nhaâ nghiïn cûáu.
Noái chung, chuáng töi khöng àûa ra nhûäng kïët luêån, nhûäng
nhêån àõnh maâ chó trònh baây nhûäng söë liïåu thöëng kï, nhûäng kïët quaã
so saánh, chó àöëi chiïëu caác vùn baãn... Caác tû liïåu àoá, tûå noá dêîn àïën
nhûäng suy nghô, gúåi ra nhûäng kïët luêån trong viïåc nghiïn cûáu tòm
hiïíu thú ca dên gian. Chùèng haån, úã hïå thöëng sùæp xïëp ca dao theo
trêåt tûå chûä caái, qua caác tïn saách sûu têìm, ngûúâi àoåc seä thêëy tñnh
chêët phöí biïën (söë lêìn xuêët hiïån) cuãa tûâng lúâi; qua viïåc trònh baây
baãn chñnh vaâ caác baãn khaác, ngûúâi àoåc seä thêëy roä tñnh dõ baãn cuãa ca
dao; qua viïåc xaác àõnh thúâi àiïím cuãa saách sûu têìm, ngûúâi àoåc seä
biïët tûâng lúâi ca dao cuå thïí àaä àûúåc ghi laåi súám nhêët tûâ nùm naâo,
v.v...
*
* *
Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt àûúåc tiïën haânh biïn soaån tûâ nùm
1974 àïën cuöëi nùm 1994. Trong quaá trònh laâm viïåc, Nhoám cöng
trònh àaä lêìn lûúåt nhêån àûúåc sûå baão trúå cuãa Viïån Vùn hoåc vaâ Viïån
Nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian, àaä nhêån àûúåc sûå quan têm vaâ giuáp
àúä cuãa nhiïìu võ (coá ngûúâi àïën nay àaä quaá cöë): Nhaâ thú Hoaâng
Trung Thöng, nguyïn Viïån trûúãng Viïån Vùn hoåc; Nhaâ nghiïn cûáu
Höì Tuêën Niïåm, nguyïn Phoá Trûúãng ban Ban Nghiïn cûáu Vùn hoáa
dên gian (tiïìn thên cuãa viïån nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian hiïån
nay).
Àêy laâ möåt cöng trònh têåp thïí, do phoá tiïën sô Nguyïîn Xuên
Kñnh vaâ Phoá giaáo sû Tiïën syä Phan Àùng Nhêåt chõu traách nhiïåm
àöìng chuã biïn. Saách naây àûúåc töí chûác biïn soaån trong hai khoaãng
thúâi gian:
1) Tûâ nùm 1974 àïën cuöëi nùm 1980, caác soaån giaã Phan Àùng
Nhêåt, Nguyïîn Xuên Kñnh, Phan Àùng Taâi (àaä mêët nùm 1991) tiïën
haânh thu thêåp taâi liïåu, ghi phiïëu tû liïåu, chónh lyá caác phiïëu naây vaâ
biïn soaån phêìn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä
caái cuãa tiïëng àêìu. Trong thúâi gian naây, coá sûå cöång taác cuãa baâ Vuä Töë
Haão. Trong nùm 1981 phêìn baãn thaão naây àaä àûúåc Ban vùn hoáa dên
gian töí chûác nghiïåm thu. Sau khi coá sûå thêím àõnh cuãa caác võ Àinh
Gia Khaánh, Kiïìu Thu Hoaåch, vaâ Nguyïîn Vônh Long, phêìn baãn thaão
naây àûúåc lûu úã thû viïån Viïån nghiïn cûáu Vùn hoáa dên gian.
2) Trong nùm 1993, caác soaån giaã Nguyïîn Xuên Kñnh, Nguyïîn
Thuáy Loan, Àùång Diïåu Trang hoaân chónh thïm phêìn Kho taâng ca
dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu. Cuå thïí laâ
Nghiïn cûáu viïn Nguyïîn Thuáy Loan trïn cú súã tham khaão nhûäng
baãn dõch, baãn phiïn êm àang lûu trûä taåi Viïån nghiïn cûáu Haán Nöm
vaâ viïån Vùn hoåc, tiïën haânh phiïn êm haâng nghòn phiïëu tû liïåu tûâ
12 cuöën saách Haán Nöm coá nöåi dung sûu têìm, biïn soaån ca dao; Phoá
tiïën sô Nguyïîn Xuên Kñnh vaâ Cûã nhên vùn khoa Àùång Diïåu Trang
thay caác yïëu töë xuêët xûá múái vaâ tiïëp tuåc sûã lyá vêën àïì lúâi vaâ baãn
khaác, vêën àïì xem thïm giûäa nhûäng lúâi coá möåt söë doâng giöëng nhau.
Trong caác nùm 1993, 1994 caác taác giaã Nguyïîn Xuên Kñnh,
Nguyïîn Thuáy Loan, Àùång Diïåu Trang biïn soaån caác phêìn coân laåi:
Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì; Mûúâi taác phêím ca dao qua sûå caãm
thuå, phên tñch, tranh luêån theo doâng thúâi gian; YÁ kiïën cuãa möåt söë
nhaâ thú, nhaâ vùn, nhaâ chñnh trõ, nhaâ nghiïn cûáu vïì ca dao, dên ca;
Thû muåc vïì caác taâi liïåu sûu têìm, biïn soaån, nghiïn cûáu ca dao, dên
ca cuãa ngûúâi Viïåt.
Ngoaâi ra, Phoá tiïën sô Nguyïîn Xuên Kñnh viïët Lúâi noái àêìu,
phaåm vi sûu têåp vaâ quy caách biïn soaån, caác Lúâi dêîn cuãa caác hïå
thöëng biïn soaån; Phoá giaáo sû tiïën sô Phan Àùng Duêåt chõu traách
nhiïåm chñnh trong viïåc chuá thñch caác àiïín tñch, caác tûâ cöí, caác àõa
danh, caác tiïëng àõa phûúng...
Nùm 1994, cuâng vúái böën soaån giaã, Thaåc sô Phaåm Quyânh
Phûúng, Cûã nhên vùn khoa Nguyïîn Phûúng Chêm, Thaåc sô Trûúng
Minh Hùçng tham gia vaâo viïåc sûãa baãn in thûã. Nùm 1995, vúái sûå
giuáp àúä cuãa Nhaâ xuêët baãn Vùn hoaá – Thöng tin vaâ nhaâ vùn Àoaân
Tûã Huyïën, Kho taâng ca dao Ngûúâi Viïåt àaä àûúåc cöng böë.
3) Trong caác nùm 1998, 1999 vúái sûå tham gia cuãa Phoá Giaáo sû
Nguyïîn Xuên Kñnh, Nhaâ giaáo Nguyïîn Luên vaâ Cûã nhên Phan Lan
Hûúng, àaä coá sûå böí sung, sûãa chûäa àïí taái baãn Kho taâng ca dao
ngûúâi Viïåt. Sûå böí sung, sûå sûãa chûäa naây thïí hiïån úã caác àiïím sau:
a. Böí sung tû liïåu tûâ ba cuöën saách Cêu haát goáp (Huyânh Tõnh
Cuãa, xuêët baãn nùm 1897), Nam quöëc phûúng ngön tuåc ngûä bõ luåc
(chûa roä soaån giaã, xuêët baãn nùm 1914). Ngaån ngûä ca dao (Nguyïîn
Can Möång, xuêët baãn nùm 1936). Trong lêìn xuêët baãn trûúác, söë tû
liïåu àûúåc trñch tûâ 37 cuöën saách (46 têåp) göìm coá 11.825 lúâi (àún võ)
ca dao. Trong lêìn xuêët baãn naây, söë tû liïåu àûúåc trñch tûâ 40 cuöën
saách (49 têåp), göìm coá 12.487 lúâi ca dao.
b. Coá sûå thay àöíi khi sùæp xïëp möåt söë lúâi ca dao theo trêåt tûå
chûä caái. Thñ duå, trong lêìn trûúác, tû liïåu àûúåc sùæp xïëp theo hai phêìn
àöåc lêåp laâ C vaâ Ch; úã lêìn naây chó coá phêìn C, sau Ca, Cù, Cê laâ Ch
röìi àïën Co, Cö, Cú...
c. Tûâ sûå böí sung úã àiïím a vaâ sûå thay àöíi úã àiïím b dêîn àïën
viïåc thay àöíi, böí sung úã Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì.
d. Böí sung, sûãa chûäa möåt söë chuá thñch. Trong lêìn trûúác, viïåc
chuá thñch chuã yïëu do Phoá Giaáo sû, Tiïën sô khoa hoåc Phan Àùng
Nhêåt àaãm nhiïåm. Trong lêìn naây, viïåc böí sung chuá thñch chuã yïëu do
Nhaâ giaáo Nguyïîn Luên thûåc hiïån. Ngoaâi ra, trong lêìn xuêët baãn
naây, vïì viïåc chuá thñch, chuáng töi cuäng àaä tranh thuã sûå giuáp àúä cuãa
Giaáo sû Àinh Gia Khaánh.
à. Böí sung caác baãng tra cûáu tïn àêët, tïn ngûúâi.
e. Böí sung, sûãa chûäa Thû muåc.
*
* *
Kñnh thûa baån àoåc!

Àêy laâ lêìn àêìu tiïn chuáng töi thûåc hiïån möåt caách laâm múái
trong viïåc biïn soaån ca dao. Do vêåy, mùåc duâ Nhoám cöng trònh àaä
hïët sûác cöë gùæng nhûng do cöng viïåc khoá khùn, phûác taåp, chuáng töi
rêët khoá traánh khoãi thiïëu soát, sai lêìm...
Nhên dõp Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt ra mùæt baån àoåc, xin
trên troång caãm taå caác cú quan, caác caá nhên àaä quan têm giuáp àúä
chuáng töi trong hai mûúi nùm qua, xin chên thaânh caám ún Nhaâ thú
Quang Huy, Giaám àöëc vaâ öng Nguyïîn Têët Hoâa, Trûúãng ban biïn
têåp Nhaâ xuêët baãn Vùn hoáa, àaä taåo àiïìu kõïn cöng böë saách naây.
Haâ Nöåi, thaáng 2 nùm 1995

Nhoám biïn soaån
I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP

VAÂ QUY CAÁCH BIÏN SOAÅN
I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP
A. SAÁCH “KHO TAÂNG” CHÓ TÊÅP HÚÅP NHÛÄNG LÚÂI DÊN CA, CA DAO
Trong nhên dên chûa coá nhûäng tïn goåi mang tñnh chêët khaái
quaát cao chó caác hiïån tûúång vaâ hoaåt àöång ca haát.
Trong caác nhaâ Nho coá sûu têìm, ghi cheáp ca dao, trong giúái
nghiïn cûáu vùn hoåc dên gian, thuêåt ngûä ca dao àûúåc hiïíu theo ba
nghôa röång heåp khaác nhau:
1. Ca dao laâ danh tûâ gheáp chó chung toaân böå nhûäng baâi haát
lûu haânh phöí biïën trong dên gian coá hoùåc khöng coá khuác àiïåu.
Trong trûúâng húåp naây ca dao àöìng nghôa vúái dên ca1.
2. Ca dao laâ danh tûâ chó thaânh phêìn ngön ngûä tûâ (phêìn lúâi ca)
cuãa dên ca (khöng kïí nhûäng tiïëng àïåm, tiïëng laáy, tiïëng àûa húi)2.
3. Khöng phaãi toaân böå nhûäng cêu haát cuãa möåt loaåi dên ca naâo
àoá cûá tûúác búát tiïëng àïåm, tiïëng laáy, tiïëng àûa húi... thò seä àïìu laâ ca
dao. Ca dao laâ nhûäng saáng taác vùn chûúng àûúåc phöí biïën röång raäi,
àûúåc lûu truyïìn qua nhiïìu thïë hïå, mang nhûäng àùåc àiïím nhêët àõnh
vaâ bïìn vûäng vïì phong caách. Vaâ ca dao àaä trúã thaânh möåt thuêåt ngûä
duâng àïí chó möåt thïí dên gian3
Trong saách naây chuáng töi hiïíu ca dao theo nghôa thûá hai. Vúái
caác kiïíu naây, caác lúâi àûúåc goåi laâ ca dao seä àûúåc têåp húåp úã àêy; ngoaâi
ra phêìn lúâi caác baâi dên ca cuäng seä laâ àöëi tûúång àûúåc têåp húåp vúái sûå
haån chïë sau àêy:
1. Taåm thúâi khöng têåp húåp veâ vaâ haát giùåm Nghïå Tônh noái
chung. Nhoám biïn soaån chó àûa vaâo saách naây möåt söë ñt baâi veâ trûä
1
(1) vaâ (2) “Ca dao”, Tûâ àiïín thuêåt ngûä vùn hoåc, Lï Baá Haán, Trêìn Àònh Sûã, Nguyïîn
Khùæc Phi chuã biïn, H, Nxb Giaáo duåc, 1992, tr 22-23.
3
Nguyïîn Xuên Kñnh, Thi phaáp ca dao, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1992, tr 56.
tònh, vaâi baâi haát giùåm Nghïå Tônh àùåc sùæc trong söë nhûäng baâi àaä
àûúåc in trong saách Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam. Vùn hoåc dên gian
(1972);
2. Chûa têåp húåp ca Huïë;
3. Chó têåp húåp möåt ñt baâi àöìng dao.
Trong caác hoaåt àöång diïîn xûúáng (noái, haát, kïí, àoåc,...) cuäng nhû
trong khi àûúåc ghi cheáp, dên ca vaâ ca dao àïìu coá tûâng khuác daâi
ngùæn khaác nhau tuây theo nöåi dung thöng baáo.
Caác nhaâ nghiïn cûáu àaä tûâng goåi nhûäng khuác êëy laâ cêu (khi
thêëy hai doâng thú), laâ baâi (khi thêëy nhiïìu doâng hún), laâ àún võ1, laâ
taác phêím ca dao dên ca2. Chuáng töi goåi nhûäng hiïån tûúång tûâng
àûúåc goåi laâ cêu, laâ baâi, laâ àún võ, laâ taác phêím êëy laâ nhûäng lúâi dên
ca, ca dao. Thuêåt ngûä lúâi vûâa coá tñnh chêët vùn hoåc laåi vûâa khaá quen
thuöåc trong ngön ngûä quêìn chuáng:
Húäi anh ài àûúâng caái quan
Dûâng chên àûáng laåi em than vaâi lúâi.
Möîi lúâi laâ möåt cú cêëu tûúng àöëi troån veån vïì nöåi dung, vïì hònh
thûác nghïå thuêåt. Nöåi dung cuãa lúâi diïîn àaåt möåt tònh caãm, thöng baáo
möåt vêën àïì, möåt àiïìu cuå thïí. Hònh thûác cuãa lúâi chñnh laâ tûâ ngûä,
nhõp àiïåu, vêìn thú...
Phêìn lúán nhûäng lúâi ca dao àûúåc têåp húåp trong saách naây thuöåc
loaåi ca dao trûä tònh. Vïì dên ca, saách naây chuã yïëu têåp húåp loaåi dên
ca trong àúâi söëng gia àònh vaâ xaä höåi. Hai loaåi dên ca nghi lïî vaâ dên
ca lao àöång chó chiïëm möåt tyã lïå rêët nhoã3. Vò thïë, àa söë nhûäng lúâi
dên ca, ca dao trong saách Kho taâng.... mang nöåi dung trûä tònh.
Saách naây cuäng têåp húåp nhûäng lúâi coá caã tñnh chêët cuãa ca dao
vaâ tñnh chêët cuãa tuåc ngûä.
Trong quaá trònh biïn soaån. nhoám biïn soaån seä loaåi nhûäng
trûúâng húåp laâ vùn hoåc viïët (thú Nguyïîn Du, thú Nguyïîn Cöng Trûá,
thú Tuá Xûúng, thêåm chñ caã thú Thúå Reân...) nùçm trong caác saách sûu
1
Nguyïîn Àöìng Chi, “Qua viïåc khoanh vuâng sûu têìm vùn hoåc dên gian taåi möåt xaä thñ
àiïím”. Taåp chñ vùn hoåc, H,1971, söë 6.
2
Àinh Gia Khaánh vaâ Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, in lêìn thûá hai, H, Nxb Àaåi
hoåc vaâ Trung hoåc chuyïn nghiïåp, 1977, Têåp II, tr 165.
3
Vïì nhûäng loaåi dên ca naây, Chu Xuên Diïn àaä phên biïåt trong Vùn hoåc dên gian, têåp
II, sàd, tr 300 – 301.
têåp ca dao trûúác àêy. (Têët nhiïn chuáng töi khöng loaåi nhûäng trûúâng
húåp chó sûã duång möåt vaâi doâng vùn hoåc viïët laâm böå phêån cêëu thaânh
chùåt cheä cuãa möåt lúâi dên ca, ca dao).
Nhoám biïn soaån cuäng chûa têåp húåp nhûäng saáng taác ca dao
múái, coá tïn taác giaã.
Nhoám biïn soaån cuäng loaåi boã nhûäng hiïån tûúång maâ ca dao bõ
cùæt (hoùåc hõ chùæp) thaânh nhûäng maãnh khoá hiïíu, chûa troån nghôa,
nhûäng lúâi quaá tuåc (caái tûå nhiïn chuã nghôa, caái tuåc khöng bao haâm yá
nghôa thêím mô vaâ àêëu tranh), möåt vaâi lúâi nïëu giúái thiïåu seä khöng coá
lúåi cho khöëi àoaân kïët dên töåc, khöng coá lúåi trong möëi quan hïå hoâa
bònh, öín àõnh vúái caác nûúác laáng giïìng.
Nhûäng hiïån tûúång bõ loaåi nïu trïn chó chiïëm möåt tyã lïå rêët nhoã
so vúái söë lûúång 11.825 lúâi dên ca, ca dao coá mùåt trong kho saách Kho
taâng... Nhû tïn goåi cuãa noá àaä chó ra, saách naây khöng phaãi laâ möåt
têåp chó tuyïín choån chûäng lúâi hay mang nöåi dung tiïu cûåc (mï tñn,
baão thuã, chõu aãnh hûúãng cuãa giai cêëp thöëng trõ); bïn caånh nhûäng lúâi
maâ nghïå thuêåt ngön ngûä tûâ àaåt àïën trònh àöå mêîu mûåc coân coá möåt
söë lúâi möåc maåc àïën mûác dïî daäi, thö vuång. Àiïìu naây khöng coá gò laå.
Ngûúâi xûa, bïn caånh nhûäng mùåt tiïën böå, àuáng àùæn, do haån chïë cuãa
thúâi àaåi vaâ lõch sûã, coân coá nhûäng mùåt tiïu cûåc. Dên ca, ca dao laâ saãn
phêím vùn hoáa tinh thêìn cuãa ngûúâi lao àöång xûa. Vaâ nhû vêåy, dên
ca, ca dao seä phaãn aánh toâa böå àúâi söëng têm tû, tònh caãm vaâ sinh
hoaåt cuãa nhên dên lao àöång trûúác àêy vúái caã hai mùåt tiïën böå vaâ laåc
hêåu, trong àoá mùåt tñch cûåc laâ chuã yïëu. Trong khöëi quaân chuáng laâ
lûåc lûúång saáng taác vö cuâng àöng àaão, coá nhûäng ngûúâi khaã nùng coá
haån, ñt taâi hoa, ñt thöng minh hún nhûäng ngûúâi khaác. Trong söë
haâng vaån lúâi ca, do möåt söë nguyïn nhên nhêët àõnh, coá nhûäng lúâi ñt
àûúåc sûå gia cöng, goåt ruäa cuãa nhiïìu thïë hïå, nhiïìu àõa phûúng. Àêy
chñnh laâ lyá do àïí laåi nhûäng lúâi maâ trònh àöå nghïå thuêåt coân thö sú,
dïî daäi. Trong saách naây, nhûäng lúâi nhû vêåy chó chiïëm möåt tyã lïå nhoã.
B. “KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT” CHUÃ YÏËU TÊÅP HÚÅP NHÛÄNG LÚÂI RA ÀÚÂI
TÛÂ TRÛÚÁC CAÁCH MAÅNG THAÁNG TAÁM (1945)
Viïåc xaác àõnh möåt lúâi ca, ca dao ra àúâi trûúác Caách maång thaáng
Taám seä gùåp caã hai trûúâng húåp àún giaãn vaâ phûác taåp.
Nhûäng lúâi àûúåc ghi trong caác saách xuêët baãn trûúác nùm 1945
thò roä raâng laâ thuöåc vïì thúâi gian trûúác Caách Maång.
Nhûäng lúâi àûúåc ghi trong saách xuêët baãn sau nùm 1945 thò duâ
àûúåc ngûúâi biïn soaån ghi laâ ca dao cöí (trûúác 1945) cuäng coá thïí coá
trûúâng húåp nhêìm lêîn. Àïí xeát àoaán möåt trûúâng húåp cuå thïí, cêìn dûåa
vaâo rêët nhiïìu yïëu töë nhû tûâ ngûä, phong caách, thïí thú, nhõp àiïåu..
Ngoaâi ra coân phaão àöëi chiïëu vúái tû liïåu trong nhûäng saách sûu têìm
xuêët baãn trûúác Caách Maång thaáng Taám.
Nhû àaä hoái úã trïn, töíng söë saách chuáng töi duâng àïí biïn soaån
laâ 37 cuöën (46 têåp). Trong söë àoá, kïí caã saách Haán Nöm vaâ saách quöëc
ngûä, nhûäng saách coá thïí xaác àõnh àûúåc laâ xuêët baãn trûúác Caách Maång
göìm 14 cuöën. Àoá laâ NPGT, CHG, NQPN, THQP, NGKC, ÀNQT,
QPHT, VNPS, NASL, NPNN, KSK, ANPT, THPD, TrCD, PDCD
(Xem Baãng chûä tùæt úã caác trang 35, 36).
Múái nhòn qua, ngûúâi ta seä nghô söë tû liïåu nùçm trong 23 cuöën
coân laåi laâ tû liïåu cuãa nhûäng saách àûúåc in sau nùm 1945. Trong söë
tû liïåu àoá, nhûäng lúâi naâo ra àúâi trûúác Caách maång? Àiïìu bùn khoùn
àoá quaã laâ chñnh àaáng. Nhûng ài vaâo thûåc chêët cöng viïåc biïn soaån,
chuáng töi thêëy phêìn lúán nhûäng lúâi nùçm trong saách xuêët baãn sau
Caách maång àaä coá mùåt trong nhûäng cuöën ra àúâi trûúác nùm 1945. Vò
vêåy coá thïí noái saách Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt chuã yïëu têåp húåp
nhûäng lúâi ra àúâi tûâ trûúác Caách maång Thaáng Taám.
C. NHÛÄNG SAÁCH DUÂNG ÀÏÍ BIÏN SOAÅN.
Tûâ trûúác àïën nay, nïëu kïí têët caã nhûäng saách bïn caånh nhûäng
nöåi dung khaác, coá ghi laåi möåt söë lúâi ca dao, nïëu kïí caã nhûäng saách in
úã caác àõa phûúng vaâ nhûäng saách viïët bùçng tiïëng nûúác ngoaâi - nïëu
têåp húåp nhû vêåy thò quy caách biïn soaån seä rêët phûác taåp. Thïm möåt
lyá do nûäa laâ tònh hònh sûu têìm vûâa qua úã caác àõa phûúng khöng
àïìu. Bïn caånh möåt söë núi tiïën haânh cöng taác naây maånh meä laåi coá
möåt söë tónh chûa laâm àûúåc bao nhiïu hoùåc bêy giúâ múái bùæt tay vaâo
thûåc hiïån.
Do àoá, vúái sûå thêån troång cêìn thiïët, àïí coá sûå nhêët quaán tûúng
àöëi, chuáng töi chó sûu têìm tû liïåu tûâ trong nhûäng saách Haán Nöm vaâ
viïët bùçng chûä quöëc ngûä vúái nhûäng quy àõnh àöëi vúái tûâng loaåi saách.
. Saách Haán Nöm
Nhûäng saách viïët bùçng chûä Haán vaâ chûä Nöm tuy khöng nhiïìu
nhûng laåi khaá phûác taåp. Coá möåt söë cuöën àaä àûúåc khùæc in, coá nhiïìu
cuöën múái úã daång cheáp tay. Coá cuöën àaä xaác àõnh àûúåc nùçm vaâ múái ra
àúâi, coá cuöën chûa. Möåt söë cuöën, coá nhûäng lúâi bònh giaãi nhiïìu gêëp böåi
söë tû liïåu ca dao, nïëu noái thêåt chñnh xaác thò àêy chûa phaãi laâ nhûäng
saách sûu têåp.
Tuy vêåy, saách Haán Nöm laåi ra àúâi súám hún. Àiïìu naây giuáp ñch
cho viïåc tòm hiïíu lõch sûã thú ca dên gian. Hún nûäa, qua nhûäng saách
naây, chuáng ta coá dõp tòm hiïíu quan niïåm cuãa caác nhaâ Nho àöëi vúái
dan ca, ca dao: nhûäng lúâi thuöåc loaåi naâo thò àûúåc ghi cheáp nhiïìu,
nhûäng lúâi naâo thò ñt àûúåc chuá yá? Cuäng qua saách Haán Nöm, ngûúâi
nghiïn cûáu seä chûáng kiïën quaá trònh thay àöíi úã möåt lúâi ca dao cuå
thïí: vöën úã trong saách Haán Nöm nhû thïë naâo vaâ khi coá mùåt úã saách
quöëc ngûä thò àûúåc thïm, búát, sûãa àöíi ra sao? Chuáng ta thûã so saánh
hai trûúâng húåp sau àêy:
An nam phong thöí thoaåi (tr 20a), Àaåi nam quöëc tuyá (tr 81a)
Lñ haång ca dao (tr 4b) ghi:
Mang chiïng ài àêëm nûúác ngûúâi

Chùèng kïu cuäng thûã möåt vaâi tiïëng chúi.
Tuåc ngûä phong dao, têåp I (baãn in 1957, tr114) ghi:
Àem chuöng ài àêëm nûúác ngûúâi

Chùèng kïu, töi vaác chuöng töi, töi vïì.
Chuáng ta thêëy lúâi coá tûâ chiïng úã nhûäng saách cöí hún.
Chñnh vò nhûäng lyá do trïn maâ khi choån saách Haán Nöm, Nhoám
biïn soaån àaä khöng aáp duång chùåt cheä caác tiïu chuêín choån saách seä
nïu úã phêìn dûúái àêy àöëi vúái caác saách àûúåc in bùçng chûä quöëc ngûä.
Sau àêy laâ phêìn giúái thiïåu sú lûúåc tûâng cuöën. Trêåt tûå caác saách xïëp
theo thûá tûå thúâi gian biïn soaån, nhûäng saách chûa àûúåc xaác àõnh
nùm ra àúâi thò àïí xuöëng cuöëi cuâng.
1) Nam phong giaãi traâo (viïët tùæt laâ NPGT)

Àêy laâ saách àem ca dao diïîn giaãi thaânh thú chûä Haán, theo löëi
Kinh Thi cuãa Trung Quöëc. Nhû vêåy, ngûúâi soaån khöng quan têm
àïën viïåc sûu têìm, chó cöët thûúãng thûác nhûäng phêìn àùåc sùæc cuãa thú
chûä Haán, cuãa möåt löëi mö phoãng. Nhûng muöën thêëy àûúån caái hay
cuãa phêìn diïîn giaãi thò hoå buöåc phaãi ghi nhúá nhûäng lúâi ca dao tûúng
ûáng. Chñnh vò vêåy, ngaây nay chuáng ta coân àûúåc thêëy nhûäng lúâi ca
dao ghi bùçng chûä Nöm trong saách naây.
Vêën àïì taác giaã saách Nam phong giaãi traâo khaá phûác taåp. Àêìu
tiïn, khoaãng 1988 - 1789, Trêìn Danh AÁn soaån möåt söë lúâi. Khoaãng
tûâ 1827 trúã ài, Ngö Haåo Phu (tûác Ngö Thïë Myä) sûu têåp nhûäng lúâi ca
dao àûúåc Trêìn Danh AÁn dõch, àöìng thúâi dõch thïm möåt söë lúâi khaác
vaâ cheáp thaânh saách. Vïì sau, saách naây àûúåc Trêìn Doaän Giaác böí
sung, chónh lyá vaâ àùåt tïn laâ Nam phong giaãi traâo. Caã cuöën göìm 68
chûúng.
Saách naây àûúåc Nxb Liïîu Vùn Àûúâng khùæc in lêìn àêìu nùm
1910. Trong möåt baâi khaão cûáu vïì Nam phong giaãi traâo, Kiïìu Thu
Hoaåch àùåt dêëu hoãi: baãn in vûâa noái lêëy tûâ nguyïn caão cuãa Trêìn
Doaän Giaác hay chó lêëy tûâ möåt vùn baãn trung gian, thêåm chñ möåt
baãn cheáp laåi tûâ vùn baãn trung gian naây1.
Toám laåi, NPFT ra àúâi khoaãng cuöëi theá kyã XVIII àêìu thïë kyã
XIX; baãn maâ nhoâm biïn soaån sûã duång laâ baãn in tûâ nùm 1910 (àêìu
thïë kyã XX).
Baãn NPGT do Nxb Liïîu Vùn Àûúâng in mang kyá hiïåu AB 348
cuãa Thû viïån Viïån nghiïn cûáu Haán Nöm (viïët tùæt TVHN). Ngûúâi
dõch vaâ phiïn êm: Àöî Thõ Haão. Taâi liïåu àaánh maáy (baãn dõch vaâ
phiïn êm) mang kyá hiïåu D9 cuãa TVHN.
2) Thanh Hoáa quan phong (THQP)

Àêy laâ saách viïët bùçng chûä Nöm, sûu têåp ca dao tónh Thanh
Hoáa sùæp xïëp theo àõa phûúng lûu truyïìn (theo tûâng huyïån) do
Vûúng Duy Trinh soaån nùm 1903. Khi phiïn êm, Hoaâng Maånh Trñ
dûåa vaâo baãn mang kyá hiïåu AB 159 cuãa TVHN.
Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn mang kyá hiïåu DH 424 cuãa
TVVH.
ÚÃ miïìn Nam trûúác àêy, Thanh Hoáa quan phong àûúåc Nguyïîn
Duy Tiïëu phiïn êm, xuêët baãn nùm 1973 taåi Saâi Goân. Saách naây hiïån
coá úã Thû viïån Viïån Vùn hoåc mang kyá hiïåu VL 88.
3) Nam giao cöí kim lñ haång ca dao chuá giaãi (NGCK)

Àêy laâ têåp ca dao chûä Nöm, cheáp trong cuöën Võ thaânh giai cuá
têåp biïn do Trûúâng Viïîn Àöng baác cöí thuï cheáp trûúác àêy saách
mang kñ hiïåu AB 184 cuãa TVHN.
Ngûúâi soaån àaä chuá troång àïën viïåc sûu têåp vaâ giaãi thñch tûâng
lúâi. Coá khi ngûúâi soaån cheáp hai hay nhiïìu lúâi coá nhûäng khña caånh
giöëng nhau thaânh möåt cuåm chuã àïì giaãi thñch.
1 Kiïìu Thu Hoaåch, Nam phong giaãi traâo, Lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian, Taåp chñ Vùn hoåc, Haâ Nöåi, söë 6, 1978.
Hiïån nay chûa xaác àõnh àûúåc ngûúâi soaån NGKC, ngûúâi phiïn
êm: Nguyïîn Taá Nhñ. Theo lúâi giúái thiïåu trong taâi liïåu àaánh maáy
baãn phiïn êm thò NGKC àûúåc soaån trong khoaãng 1902 - 1905. Taâi
liïåu phiïn êm chia laâm hai têåp, kñ hiïåu D511, D512 cuãa TVHN.
4) Àaåi Nam quöëc tuyá (ÀNQT)

Saách do Ngö Giaáp Àêåu biïn soaån nùm 1908. Saách naây viïët
bùçng chûä Nöm, chia laâm hai phêìn. Phêìn àêìu sûu têåp tuåc ngûä,
thaânh ngûä. Phêìn sau sûu têåp ca dao. Phêìn tuåc ngûä, thaânh ngûä coá
phên loaåi. Phêìn ca dao khöng phên loaåi roä raâng.
Baãn chûä Nöm mang kñ hiïåu AB 178 cuãa TVHN. Ngûúâi phiïn
êm: Phan Ngoåc.
Taâi liïåu àaánh maáy phiïn êm mang kñ hiïåu Àiïìu kiïån7 cuãa
TVHN.
5) Quöëc phong thi têåp húåp thaái (QPHT)

Laâ têåp saách cheáp tay, göìm nhûäng lúâi ca dao viïët bùçng chûä
Nöm àûúåc dõch ra chûä Haán coá lúâi bònh bùçng chûä Haán keâm theo.
Saách chia laâm böën muåc lúán: Thûâa Thiïn, Tuyïn Quang, Laång Sún,
Sún Têy. Saách mang kñ hiïåu AB 182 cuãa TVHN. Ngûúâi phiïn êm
vaâ dõch: Höì Tuêën Niïm. Ngûúâi hiïåu àñnh: Nguyïîn Thõ Trang.
Taâi liïåu àaánh maáy baãn dõch mang kñ hiïåu DH 406 cuãa TVVH.
Vïì taác giaã saách naây, hiïån coá ba yá kiïën khaác nhau. Coá ngûúâi
cho laâ Nguyïîn Àùng Tuyïín. Coá ngûúâi cho laâ Nguåy Khùæc Tuêìn. Coá
ngûúâi cho rùçng khöng phaãi caã hai.1
Vïì nùm soaån, theo lúâi ngûúâi dõch baãn Haán Nöm, saách naây
khöng ghi nùm thaáng biïn soaån. Theo sûå khaão cûáu cuãa Kiïìu Thu
Hoaåch, saách naây àûúåc Nxb Quan vùn àûúâng khùæc in vaâo muâa àöng
nùm Duy Tên, Canh Tuêët (1910)2.
1
Xin xem:
+ Lúâi giúái thiïåu cuãa ngûúâi dõch, baãn àaánh maáy, kñ hiïåu DH406 cuãa TVVH.
+ Àinh Gia Khaánh, Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, têåp I, Haâ Nöåi, Nxb Àaåi hoåc vaâ
trung hoåc chuyïn nghiïåp, baãn in lêìn thûá hai, 1977, tr 95.
+ Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo”, lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian,
Baâi àaä dêîn.
2
Xem: Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo” lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên
gian, baâi àaä dêîn.
6) Viïåt Nam phong sûã (VNPS)

Saách göìm 100 chûúng. Trong möîi chûúng coá möåt lúâi ca dao
laâm tiïu àïì, viïët bùçng chûä Nöm, coân phêìn giaãi nghôa, baân baåc viïët
bùçng chûä Haán. Nguyïîn Vùn Maåi biïn soaån nùm 1914.
Baãn Haán Nöm mang kyá hiïåu AB 320 cuãa TVHN. Baãn dõch
chia laâm hai têåp, têåp I mang kyá hiïåu D15 cuãa TVHN, têåp II mang
kyá hiïåu D51 cuãa TVHN.
ÚÃ miïìn Nam trûúác àêy, VNPS àûúåc xuêët baãn nùm 1972 taåi
Saâi Goân, baãn dõch cuãa Taå Quang Phaát. Saách naây hiïån coá úã Thû viïån
Viïån Vùn hoåc mang kñ hiïåu VV 53.
7) Nam êm sûå loaåi (NASL)

Vuä Cöng Thaânh soaån nùm 1925. Saách naây sûu têåp caã tuåc ngûä
vaâ ca dao. Ngûúâi soaån chia laâm böën quyïín, sùæp xïëp tuåc ngûä, ca dao
theo chuã àïì vaâ biïíu tûúång. Saách naây mang kñ hiïåu HN249, HN251,
HN252 cuãa TVVH.
Ngûúâi phiïn êm: Phan Ngoåc vaâ Trêìn Vùn Thuåy. Taâi liïåu
phiïn êm mang kñ hiïåu D246, D247, D248 cuãa TVHN.
8) Nam phong nûä ngaån thi (NPNN)

Saách naây chia thaânh tûâng chûúng, möîi chûúng göìm coá phêìn
ca dao Nöm vaâ phêìn thú chûä Haán bùæt chûúác Kinh Thi.
Baãn Haán Nöm mang kô hiïåu AB 343 cuãa TVHN, àûúåc dõch vaâ
phiïn êm trong nùm 1978. Baãn phiïn êm mang kyá hiïåu DH564.
Theo lúâi dõch giaã Lï Vùn Quyánh, baãn AB 343 naây àûúåc sao cheáp tûâ
möåt baãn naâo àoá. Ngûúâi dõch cuäng chûa xaác àõnh àûúåc ngûúâi biïn
soaån, nùm biïn soaån, ngûúâi sao cheáp, thúâi gian sao cheáp maâ chó múái
xaác àõnh laâ NPNN xuêët hiïån sau NPGT. Nhûäng yá kiïën khaác cuäng
chûa ài àïën kïët luêån thöëng nhêët vïì taác giaã saách naây1.
9) Khêíu sûã kñ (KSK)

Laâ têåp saách viïët tay bùng chûä Nöm, coá lêîn möåt söë rêët ñt chûä
Haán, sùæp xïëp ca dao theo tûâng chuã àïì. Coá taâi liïåu noái chûa roä taác
1
Xem:
+ Àinh Gia Khaánh, Chu Xuên Diïn, Vùn hoåc dên gian, têåp I, saách àaä dêîn, tr. 95.
+ Kiïìu Thu Hoaåch, “Nam phong giaãi traâo” lõch sûã vùn baãn vaâ giaá trõ vùn hoåc dên gian,
baâi àaä dêîn.
giaã vaâ nùm biïn soaån; coá taâi liïåu cho biïët Nguyïîn Hûäu Quñ (àöî cûã
nhên nùm 1886) ghi.
Baãn chûä Nöm mang kñ hiïåu AB 417 cuãa TVHN. Ngûúâi dõch:
Nguyïîn Àûác Vên, ngûúâi hiïåu àñnh: Nguyïîn Thõ Trang. Taâi liïåu
àaánh maáy baãn phiïn êm mang kñ hiïåu DH408 cuãa TVVH.
10) An Nam phong thöí (ANPT)

Trong saách naây, bïn caånh nhûäng cêu tuåc ngûä, nhûäng lúâi ca
dao bùçng chûä Nöm, thónh thoaãng coá xen vaâi lúâi chuá thñch bùçng chûä
Haán. Phêìn lúán tuåc ngûä, ca dao àûúåc xïëp theo àõa pûúng lûu truyïìn.
Taác giaã laâ Trêìn Têët Vùn, chûa xaác àõnh àûúåc nùm soaån.
Baãn chûä Nöm laâ möåt taâi kiïåu cheáp tay kñ hiïåu AB 483 cuãa
TVHN. Ngûúâi phiïn êm: Höì Tuêën Niïm.
Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm mang kñ hiïåu D10 cuãa
TVHN.
11) Phoãng thi kinh quöëc (PTK)

Laâ cuöën saách viïët toaân bùçng chûä Nöm, ghi cheáp ca dao, khöng
xïëp theo möåt trêåt tûå naâo. Saách naây phuå cheáp trong cuöën Lûu Bñnh
tiïíu thuyïët, kñ hiïåu Ab479 cuãa TVHN.
Saách khöng àïì nùm soaån vaâ nùm sao cheáp, cuäng khöng ghi
tïn ngûúâi soaån vaâ ngûúâi cheáp.
12) Lñ haång ca dao (LHCD)

Saách chia laâm 165 thiïn, sùæp xïëp ca dao theo chuã àïì, TVHN
hiïån coá baãn cheáp tay chûä Nöm, kñ hiïåu VNv303. Ngûúâi cheáp baãn
naây laâ öng Àùång Duy Ön, cheáp nùm 1964. Khöng thêëy noái àïën nùm
soaån, tïn ngûúâi soaån baãn chñnh. Ngûúâi phiïn êm: Phan Ngoåc.
Ngûúâi hiïåu àñnh: Haâ Huy Chûúng.
Taâi liïåu àaánh maáy baãn phiïn êm mang kyá hiïåu D68 cuãa
TVHN.
Nhû vêåy laâ söë saách Haán Nöm göìm 12 àêìu saách (15 têåp). Trong
söë àoá coá 7 saách àaä xaác àõnh àûúåc nùm biïn soaån. Hêìu hïët caác saách
naây àïìu do Viïån Nghiïn cûáu Haán Nöm vaâ Viïån Vùn hoåc töí chûác
phiïn êm, dõch vaâ hiïåu àñnh.
. Saách vûâa viïët bùçng chûä Haán Nöm vûâa viïët bùçng chûä quöëc
ngûä
Thuöåc loaåi naây coá möåt cuöën:
Nam quöëc phûúng ngön tuåc ngûä bõ luåc (NQPN)
Saách khöng àïì tïn ngûúâi biïn soaån, do Nxb Quan Vùn Àûúâng
khùæc in nùm Giaáp Dêìn niïn hiïåu Duy Tên (1914).
Saách in vaán göî trïn giêëy baãn thûúâng, daây 45 túâ (90 tr). Möîi
trang chia thaânh hai têìng: têìng trïn bùçng chûä Nöm, têìng dûúái
bùçng chûä quöëc ngûä phiïn êm nöåi dung têìng chûä Nöm.
Saách chuã yïëu têåp húåp thaânh ngûä, tuåc ngûä, coá möåt söë lúâi ca
dao.
Saách maång kñ hiïåu R 276 cuãa TVQG, mang kñ hiïåu AB 619
cuãa TVHN.
Tònh traång baãn úã TVHN khöng hoaân toaân töët: möåt söë trang
àêìu bõ möëi xöng vaâ raách úã têìng chûä quöëc ngûä, phêìn sau coân khaá
nguyïn veån.
Theo nhaâ nghiïn cûá Nguyïîn Khùæc Xuyïn, taåi Thû viïån Viïîn
Àöng baác cöí (Pari, Phaáp) coá saách Nam phûúng tuåc ngûä bõ luåc, mang
kñ hiïåu AB 619, MF 170, söë 2265 DS. Öng cuäng àûúåc pheáp chuåp laåi
ra giêëy vaâ cung cêëp cho Nhoám biïn soaån Kho taâng ca dao ngûúâi
Viïåt baãn chuåp naây.
. Saách quöëc ngûä

Àöëi vúái nhûäng saách sûu têìm in bùçng chûä quöëc ngûä, Nhoám
ngûúâi biïn soaån chó têåp húåp tû liïåu úã nhûäng cuöën coá ba tiïu chuêín
dûúái àêy:
1. Coá nöåi dung chuã yïëu laâ sûu têìm dên ca, ca dao trûúác Caách
maång;
2. Xuêët baãn tûâ 1975 trúã vïì trûúác;
3. In úã möåt trong ba àõa àiïím trung têm cuãa nûúác ta laâ Haâ
Nöåi, Huïë, Saâi Goân.
Àöëi vúái nhûäng cuöën saách àûúåc xuêët baãn nhiïìu lêìn, chuáng töi
cöë gùæng choån baãn in súám nhêët trong söë nhûäng baãn maâ khaã nùng
tòm saách cuãa Nhoám biïn soaån coá thïí àaåt túái àûúåc. Viïåc choån baãn in
súám nhêët nhùçm phuåc vuå möåt cöng taác nghiïn cûáu sau naây. Búãi vò
biïët àûúåc nùm ra àúâi cuãa saách laâ xaác àõnh àûúåc thúâi gian ghi trïn
giêëy cuãa tûâng lúâi; tûâ àoá bùçng caách phöëi húåp nhiïìu biïån phaáp (chùèng
haån àöëi chiïëu vúái vùn hoåc thaânh vùn; dûåa vaâo sûå viïån chûáng cuãa sûã
hoåc, khaão cöí hoåc; phên tñch caác kiïíu cêëu truác ngûä phaáp; xeát mö hònh
cêu vaâ caách hiïåp vêìn...), tiïën túái xaác àõnh lõch sûã thú ca dên gian -
möåt àïì taâi khoa hoåc vö cuâng lyá thuá vaâ cêìn thiïët nhûng laåi coá nhiïìu
khoá khùn, phûác taåp.
Coá möåt ngoaåi lïå thïí hiïån trong viïåc sûã duång cuöën saách cuãa Vuä
Ngoåc Phan. ÚŒ nhûäng trang sau, chuáng töi seä coá dõp noái roä àiïìu
naây. Theo trêåt tûå thúâi gian ra àúâi cuãa caác saách, dûúái àêy chuáng töi
giúái thiïåu sú lûúåc tûâng cuöën.
1. Cêu haát goáp (CHG)

Huyânh Tõnh Cuãa biïn soaån, in nùm 1897 taåi Saâi Goân.
Saách daây 32 trang, göìm hún möåt nghòn lúâi ca dao, xïëp liïìn
vêìn vúái hònh thûác nhû sau:
+ Daåo chúi quaán Súã lêìâu Tïì, hûäu duyïn thiïn lñ ngöå ai deâ gùåp
em.
+ Àöi ta nhû lûãa múái nhen, nhû trùng múái moåc nhû àeân múái
khïu.
+ Chuöng giaâ àöìng àiïëu chuöng kïu, anh giaâ lúâi noái em xiïu
têëm loâng.
Trong khi biïn soaån “Muåc luåc caác taâi liïåu vïì Vùn hoåc dên gian
Viïåt Nam” in trong saách Tòm hiïíu tiïën trònh vùn hoåc dên gian Viïåt
Nam (cuãa Cao Huy Àónh, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1974) caác
soaån giaã Nguyïîn Quang Vinh, Trêìn Àûác Caác, Vuä Töë Haão chó tòm
thêëy úã TVQG baãn in lêìn thûá tû Cêu haát goáp, S. 1910.
Nhaâ nghiïn cûáu Nguyïîn Khùæc Xuyïn àoåc vaâ chuåp àûúåc taåi
Thû viïån Quöëc Gia Phaáp baãn in nùm 1897 mang kñ hiïåu 80 YÁ 2140.
Öng àaä cung cêëp cho Nbs baãn chuåp naây.
2. Tuåc ngûä phong dao (TNPD)

Nguyïîn Vùn Ngoåc biïn soaån. Nxb Vônh Hûng Long in lêìn àêìu
taåi Haâ Nöåi nùm 1928. Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in cuãa
Nxb Minh Àûác. Baãn naây cuäng in taåi Haâ Nöåi, nùm 1957.
Saách naây sûu têåp caã thaânh ngûä. Saách göìm hai têåp. Têåp I göìm
nhûäng loaåi tûâ “ba chûä” (tûác ba tiïëng) àïën “hai mûúi chûä”. Têåp II
göìm nhûäng loaåi daâi tûâ “böën cêu” (tûác böën doâng) trúã lïn. Trong möîi
têåp, úã tûâng loaåi, tuåc ngûä, ca dao laåi àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái.
Nhû vêåy, THPD àaä kïët húåp caã hai tiïu chuêín àöå daâi (söë tiïëng)
vaâ trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu àïí sùæp xïëp ca dao.
3. Tuåc ngûä ca dao (TNCD)

Phêìn àêìu cuöën saách laâ tuåc ngûä, phaân sau laâ ca dao. Saách do
Phaåm Quyânh biïn soaån, xuêët baãn taåi Haâ Nöåi, nùm 1932. Saách
mang kñ hiïåu P. 14116 cuãa TVQG.
4. Phong dao, ca dao, phûúng ngön, tuåc ngûä (PDCD)

Tuy saách coá tïn goåi nhû thïë nhûng thûåc ra, theo quan niïåm
cuãa Nhoám biïn soaån thò nöåi dung saách naây chó têåp húåp ca dao.
Saách àûúåc in hai lêìn, lêìn thûá nhêët: 1934; lêìn thûá hai: 1936.
Tïn saách, söë trang úã caã hai lêìn in giöëng hïåt nhau. Coá àiïím khaác laâ
úã lêìn xuêët baãn àêìu, tïn taác giaã laâ Nguyïîn Têën Chiïíu; úã lêìn xuêët
baãn sau, tïn taác giaã laâ Nguyïîn Vùn Chiïíu. Àöëi chiïëu kyä thuêåt thò
hai lêìn in coá khaác nhau möåt söë chöî vïì mùåt chñnh taã.
Saách xuêët baãn nùm 1934 mang kyá hiïåu P.16218 cuãa TVQG.
Saách xuêët baãn nùm 1936 mang kyá hiïåu Q.8o 208 cuãa TVXH.
5. Treã con haát, treã con chúi (TCH)

Soaån giaã: Nguyïîn Vùn Vônh. Lêìn thûá nhêët in trong taåp chñ Tûá
dên vùn uyïín, söë 1 nùm 1935. Lêìn thûá hai in thaânh saách. Nxb
Alexandre de Rhodes, Haâ Nöåi, 1943. Baãn in thaânh saách, lûu trûä úã
phoâng mi-cú-rö-phim TVQG. Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in
trong Tûá dên vùn uyïín.
6. Ngaån ngûä phong dao (NNPD)

Soaån giaã: Nguyïîn Can Möång. Lêìn thûá nhêët in trong taåp chñ
Tû dên vùn uyïín, söë 16, 18, 20, 22 nùm 1936. Lêìn thûá hai in thaânh
saách, Nxb Alexandre de Rhodes, Haâ Nöåi, 1941. Nbs cheáp tû liïåu tûâ
baãn in trong tûá dên vùn uyïín. Àïí coá taâi liïåu naây, Nbs cuäng nhêån
àûúåc sûå giuáp àúä cuãa cuå Nguyïîn Khùæc Xuyïn.
7. Hûúng hoa àêët nûúác (HHÀN)

Troång Toaân biïn soaån, Saâi Goân, Nxb Dên Chuã, nùm 1949.
Saách sùæp xïëp ca dao theo tûâng chuã àïì vaâ biïíu tûúång. Trong möîi chuã
àïì (hoùåc biïíu tûúång), ca dao coân àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái. Saách
mang kñ hiïåu Vv 3176 cuãa TVVH.
8. Tiïëng haát àöìng quï (THÀQ)

Saách khöng ghi tïn taác giaã, Haâ Nöåi, Nxb Nguyïîn Du, 1952.
Saách mang kñ hiïåu M 20543 cuãa TVQG.
9. Cöí Viïåt phong giao (CVPD)

Saãn Àònh Nguyïîn Vùn Thñch têåp húåp 300 lúâi ca dao (möîi lúâi
hai doâng) liïìn vêìn. Saách khöng àïì nùm vaâ núi xuêët baãn. Theo sûå
tòm hiïíu cuãa chuáng töi, CVPD coá thïí àûúåc xuêët baãn úã Huïë, khoaãng
nhûäng nùm nùm mûúi.
10. Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam (VNP1)

Vuä Ngoåc Phan biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Vùn Sûã Àõa, 1956.
Saách göìm hai têåp, chia laâm nhiïìu chûúng muåc, trong möîi chûúng
muåc, sau phêìn tiïíu luêån laâ phêìn sûu têìm. Nhû vêåy, saách naây sùæp
xïëp tû liïåu theo chuã àïì.
11. Hoâ miïìn Nam (HMN)

Saách khöng àïì tïn taác giaã. Lï Thõ Minh xuêët baãn taåi Saâi Goân
nùm 1956.
12. Haát phûúâng vaãi (HPV)

Ninh Viïët Giao biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1961. Saách
naây sûu taâm haát phûúâng vaãi úã Nghïå Tônh. Sau phêìn giúái thiïåu,
phêìn sûu têåp sùæp xïëp caác lúâi ca theo trònh tûå cuöåc haát; nhûäng baâi
múã àêìu, haát vaâo cuöåc, haát tûâ giaä.
13. Dên ca quan hoå Bùæc Ninh (QHBN)

Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1962. Sau ba chûúng tiïíu luêån,
Nguyïîn Vùn Phuá, Lûu Hûäu Phûúác, Nguyïîn Viïm, Tuá Ngoåc àaä sùæp
caác lúâi ca theo böën phêìn: nhûäng baâi múã àêìu, nhûäng baâi vaâo giûäa
cuöåc, nhûäng baâi tûâ giaä, nhûäng baâi chûa roä gioång, loaåi naâo nhêët
àõnh. Trong ba phaân àêìu, lúâi ca laåi àûúåc xïëp theo gioång (laân àiïåu).
14. Haát xoan (HX)

Saách khöng tïn taác giaã, Haâ Nöåi, Nxb Êm nhaåc, 1962. Trong
têåp naây, lúâi ca àûúåc giúái thiïåu keâm vúái nhaåc.
15. Dên ca miïìn Nam Trung böå (DCNTB)

Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa, 1963. Saách göìm hai têåp. Têåp I do
Trêng Viïåt Ngûä, Trûúng Àònh Quang, Hoaâng Chûúng sûu têìm,
Xuên Diïåu giúái thiïåu. Têåp II do Trêìn Viïåt Ngûä, Trûúng Àònh
Quang sûu têìm, Xuên Diïåu viïët lúâi baåt. Saách sùæp xïëp dên ca theo
tûâng thïí loaåi nhoã: hoâ höë, lñ, haát, baâi choâi...
16. Ca dao Viïåt Nam trûúác Caách maång (CDTCM)

Viïån Vùn hoåc, Trûúâng Àaåi hoåc Töíng húåp Haâ Nöåi vaâ Trûúâng
Àaåi hoåc Sû phaåm Vinh töí chûác sûu têìm, biïn soaån Haâ Nöåi, Nxb
Vùn hoåc, 1963. Saách naây sùæp xïëp ca dao theo chuã àïì.
17. Ca dao sûu têìm úã Thanh Hoáa (CDTH)

Nhoám Lam Sún sûu têìm biïn soaån, Vuä Ngoåc Khaánh giúái
thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1963. Saách naây cuäng sùæp xïëp ca dao
theo chuã àïì.
18. Haát gheåo (dên ca Phuá Thoå) (HGPT)

Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa nghïå thuêåt, 1963. Lúâi giúái thiïåu cuãa
Nxb cho biïët Ngoåc Oaánh laâ ngûúâi ghi êm nhûäng baâi trong têåp naây.
19. Dên ca Thanh Hoáa (DCTH)

Nhoám Lam Sún sûu têìm, biïn soaån. Vuä Ngoåc Khaánh giúái
thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1965. DCTH sùæp xïëp dên ca theo tûâng
thïí loaåi nhoã: haát gheåo, hoâ söng Maä, haát khuác Tônh Gia...
20. Dên ca Bònh Trõ Thiïn (DCBTT)

Trêìn Viïåt Ngûä, Thaânh Duy sûu têìm, biïn soaån, Thanh Tõnh,
Trêìn Viïåt Ngûä giúái thiïåu, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1967. ÚŒ àêy dên
ca àûúåc xïëp theo ba thïí loaåi nhoã: hoâ, haát, lñ.
21. Tuyïín têåp vùn chûúng nhi àöìng, quyïín I: Ca dao nhi àöìng
(CDNÀ)
Doaän Quöëc Sô biïn soaån, Saâi Goân, Nxb Saáng taåo, 1969.
22. Thú dên ca dên gian Viïåt Nam (choån loåc) (TCDG)
Buâi Vùn Nguyïn, Àöî Bònh Trõ biïn soaån, Haâ Nöåi, Nxb Giaáo
duåc, 1969.
23. Thi ca bònh dên Viïåt Nam (TCBD)

Nguyïîn Têën Long vaâ Phan Canh biïn soaån, Saâi Goân, Nhaâ
xuêët baãn Söëng múái, Saách göìm böën têåp. Têåp I: xuêët baãn nùm 1969,
têåp II: 1970, têåp III: 1971. Trong ba têåp àêìu, ca dao àûúåc xïëp theo
chuã àïì, trong möîi chuã àïì, ca dao coân àûúåc xïëp theo trêåt tûå chûä caái.
Trong têåp cuöëi, dên ca àûúåc sùæp xïëp theo tûâng thïí loaåi cuå thïí nhoã.
24. Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam (VNP7)

Trong caác lêìn xuêët baãn trûúác, Saách naây mang tïn Tuåc ngûä vaâ
dên ca Viïåt Nam. Lêìn xuêët baãn thûá baãy naây khöng àún thuêìn chó
coá viïåc thay àöíi tïn saách.
Trong lêìn xuêët baãn naây, saách göìm möåt têåp vúái söë trang khaá
àöì söå (556 tr). Söë lúâi ca dao, dên ca àûúåc böí sung khaá nhiïìu. Ngûúåc
laåi, cuäng coá möåt söë ñt lúâi chó thêëy úã lêìn xuêët baãn àêìu, úã lêìn naây
khöng coá. Coá möåt söë lúâi tuy àaä coá mùåt úã caã hai lêìn xuêët baãn nhûng
úã lêìn naây coá sûå sûãa àöíi möåt söë tûâ ngûä... Tuåc ngûä, ca dao vêîn àûúåc
xïëp theo chuã àïì. Khaác vúái nhûäng lêìn in trûúác, lêìn naây dên ca àûúåc
taách thaânh möåt phêìn riïng. Trong phêìn naây, dên ca àûúåc xïëp theo
tûâng thïí loaåi nhoã: haát xêím, haát tröëng quên, haát ru em...
Vò nhûäng lyá do trïn. Nhoám biïn soaån duâng caã cuöìn saách naây
àïí lêëy tû liïåu. Saách xuêët baãn nùm 1971, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä
höåi.
25. Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi (CDHN)

Chu Haâ, Taão Trang, Triïu Dûúng, Phaåm Hoâa biïn soaån. Höåi
vùn nghïå Haâ Nöåi xuêët baãn lêìn àêìu nùm 1971, lêìn thûá hai nùm
1972. Saách chia laâm hai phêìn, phêìn àêìu laâ ca dao; phêìn sau; tuåc
ngûä. Trong möîi phêìn, tû liïåu àïìu àûúåc sùæp xïëp theo chuã àïì.
Nhoám biïn soaån cheáp tû liïåu tûâ baãn in nùm 1972.
26. Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam. Vùn hoåc dên gian (HT)
Vuä Ngoåc Phan, Taå Phong Chêu, Phaåm Ngoåc Hi biïn soaån, Haâ
Nöåi, Nxb Vùn hoåc, 1972. Saách göìm nhiïìu phêìn. Phêìn ca dao xïëp
theo chuã àïì. Phêìn dên ca xïëp theo tûâng thïí loaåi nhoã: haát vui chúi
treã em, haát ru em, haát tröëng quên...
27. Haát gheåo (dên ca Vônh Phuá) (HGVP).

Nguyïîn Àùng Hoâe sûu têìm vaâ ghi êm, Haâ Nöåi, Nxb Vùn hoáa,
1974. Trong saách naây, lúâi ca àûúåc giúái thiïåu keâm vúái nhaåc.
Vïì saách quöëc ngûä, chuáng töi àaä giúái thiïåu vùæn tùæt tûâng cuöën.
Têët caã göìm 25 àêìu saách (göìm 31 têåp). Nhûäng saách naây àïìu coá nöåi
dung chñnh laâ sûu têìm, biïn soaån dên ca, ca dao. Vïì núi xuêët baãn,
20 cuöën àûúåc xuêët baãn úã Haâ Nöåi, 4 cuöën úã Saâi Goân, 1 cuöën úã Huïë(?).
Vïì thúâi gian xuêët baãn, nhûäng saách in trûúác nùm 1945 laâ 4 cuöën
(göìm 5 têåp), trong söë naây chó coá möåt cuöën in trûúác nùm 1930 laâ Tuåc
ngûä phong dao (hai têåp).
II. QUY CAÁCH BIÏN SOAÅN
A. PHÊN BIÏÅT LÚÂI, BAÃN KHAÁC, BAÃN SAI
Möåt lúâi thûúâng coá hiïìu baãn khaác nhau. Hiïån tûúång coá baãn
khaác (thûúâng àûúåc goåi laâ dõ baãn) laâ möåt àùåc àiïím cuãa dên ca, ca
dao. Möåt lúâi A cuå thïí luön luön àûúåc lûu truyïìn trong khöng gian
vaâ thúâi gian. Tûâng nùm thaáng, tûâng àõa phûúng, tûâng nhoám ngûúâi,
tûâng caá nhên tiïëp thu, ghi nhúá, diïîn xûúáng, lûu truyïìn möåt lúâi àïìu
in dêëu vaâo noá, laâm cho noá biïën àöíi. Sûå biïën àöíi naây laâ liïn tuåc naây
vaâ hiïån tûúång coá baãn khaác laâ têët yïëu trong quaá trònh naây: Vêån àöång
àïën möåt thúâi àiïím nhêët àõnh, (hoùåc möåt àõa phûúng nhêët àõnh), lúâi
A seä thay àöíi vúái möåt trong hai khaã nùng:
1. A thay àöíi vûúåt quaá àöå, trúã thaânh lúâi khaác, laâ B chùèng haån.
2. A thay àöíi chûa vûúåt quaá àöå, vêîn laâ noá nhûng coá thïm sùæc
thaái múái laâ A, chùèng haån.
A vaâ B laâ hai lúâi. Coân A vaâ A, laâ hai baãn khaác nhau cuãa möåt
lúâi. (Trong caá saách sûu têìm dên ca, ca dao trûúác àêy, khi trònh baây
nhûäng lúâi göìm nhiïìu baãn khaác nhau, ngûúâi soaån saách thûúâng choån
möåt baãn laâm baãn chñnh vúái khöí chûä in nhoã hún vaâ coá khi chó ghi
nhûäng tiïëng khaác so vúái baãn chñnh).
Caác lúâi vúái nhûäng baãn khaác cuãa chuáng lûu haânh trong dên
gian. Nhûäng ngûúâi sûu taâm àaä ghi laåi vúái nhêån thûác chuã quan cuãa
hoå. Khi nhêån thûác naây phuâ húåp vúái thûåc tïë khaách quan cuãa möîi lúâi
thò caác baãn khaác trong saách sûu taâm laâ àaáng tin cêåy. Traái laåi, khi
nhêån thûác naây laâ sai thò nhûäng hiïån tûúång àûúåc goåi laâ baãn khaác
trong saách sûu têìm êëy thûåc chêët laâ nhûäng baãn sai vò chuáng khöng
phaãn aánh àuáng nhûäng baãn khaác coá thûåc cuãa möîi lúâi dên ca, ca dao.
Chùèng haån khaá nhiïìu saách àaä cheáp:
Lûún ngùæn laåi chï traåch daâi

Thúân bún meáo miïång chï trai lïåch möìm1
Nïëu cheáp thïë naây thò khöng ñt ngûúâi àaä hiïíu trai úã àêy laâ
“loaâi àöång vêåt thên mïìm, voã cûáng söëng úã söng höì, vuâi trong caát
buân”2. Vaâ coá leä nhûäng ngûúâi cheáp cuäng hiïíu nhû vêåy. Nhûng trong
thûåc tïë laâm gò coá con trai lïåch möìm? Chñnh ra lúâi naây noái àïën con
caá chai laâ “loaåi caá deåt mònh vaâ lïåch miïång”3. Nhû vêåy, Thúân bún
meáo miïång chï Trai lïåch möìm laâ baãn sai, khöng phaãi dõ baãn cuãa
Thúân bún meáo miïång chï chai lïåch möìm.
Chuáng ta coân coá thïí dêîn ra nhiïìu thñ duå nûäa. Àêy laâ möåt baãn
sai:
Chùèng ngon cuäng baán la dong
Dêîu em coá daåi cuäng doâng con quan4.
Àuáng ra laâ:
Chaã ngon cuäng baánh laá dong
Tuy rùçng xêëu xñ cuäng doâng con quan.5
Àêy laåi laâ möåt baãn sai:
Chi ngon bùçng goãi caá nhöìng
Chi vui bùçng àûúåc tin chöìng vu qui.6
Àuáng ra laâ:
Chi ngon bùçng goãi caá nhöìng
Chi vui bùçng àûúåc tin chöìng vinh qui.7
1
Xem LHCD (Sàd)tr 27a, NASLI (Sàd) tr 46a, TNPDI (Sàd) tr180, VNP7 (Sàd) tr 95,
HT (Sàd) tr226.
2
Vùn Tên (chuã biïn), Tûâ àiïín tiïëng Viïåt, Haâ Nöåi, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1967.
3
Tûâ àiïín tiïëng Viïåt (Sàd).
4
HHÀN79.
5
NASL I 27b NASL III 7a.
6
TCBDI 604
7
HHÀN 79.
Trong khi biïn soaån, gùåp nhûäng baãn sai, chuáng töi sûãa laåi
theo baãn àuáng.
Àûáng trûúác nhiïìu baãn. Nhoám biïn soaån cöë gùæng nhêët quaán
theo möåt quy ûúác àïí xaác àõnh àêu laâ nhûäng baãn khaác nhau cuãa
cuâng möåt lúâi, àêu laâ nhûäng lúâi khaác biïåt.
Nhû chuáng töi àaä trònh baây, möîi lúâi laâ möåt cú cêëu tûúng àöëi
troån veån, coá mùåt nöåi dung vaâ mùåt hònh thûác. Qui ûúác maâ chuáng töi
cùn cûá àïí xaác àõnh lúâi vaâ baãn khaác àûúåc thïí hiïån trong ba trûúâng
húåp sau àêy:
1. Laâ hai lúâi khaác biïåt khi hai baãn coá nöåi dung khaác nhau
Thñ duå:
Con vua thò laåi laâm vua
Con saäi úã chuâa laåi queát laá àa.
vaâ:
Trúâi mûa cho ûúát laá nem
Mua giêëy, mua buát, mua nghiïn hoåc haânh.
2. Laâ hai lúâi khaác biïåt khi hai baãn coá nöåi dung giöëng nhau maâ
hònh thûác nghïå thuêåt khaác ngau:
Thñ duå:
Con vua thò laåi laâm vua
Con nhaâ keã khoá bùæt cua caã ngaây.
vaâ:
Con quan thò laåi laâm quan
Con nhaâ keã khoá àöët than caã ngaây.
Hai lúâi trïn khaác nhau vïì mùåt hònh thûác thïí hiïån úã vêìn thú laâ
hònh aãnh (bùæt cua vaâ àöët than).
3. Laâ möåt lúâi khi hai baãn coá cuâng möåt nöåi dung, nhûng mùåt
hònh thûác khaác nhau vïì chi tiïët.
Thñ duå:
Chùèng thúm cuäng thïí hoa nhaâi
Dêîu khöng lõch sûå cuäng ngûúâi Traâng An.
vaâ:
Chùèng thúm cuäng thïí hoa nhaâi
Dêîu khöng lõch sûå cuäng ngûúâi Thûúång Kinh.
B. VÊËN ÀÏÌ CHÑNH TAÃ VAÂ MÖÅT SÖË QUY ÛÚÁC
Vïì mùåt chñnh taã, chuáng töi cùn cûá vaâo cuöën Tûâ àiïín chñnh taã
phöí thöng do Viïån vùn hoåc xuêët baãn, Haâ Nöåi, 1963 vaâ cuöën Tûâ àiïín
chñnh taã tiïëng Viïåt cuãa nhoám taác giaã Hoaâng Phï (chuã biïn), Lï Anh
Hiïìn, Àaâo Thaãn, - Haâ Nöåi, Nxb Giaáo duåc, 1988. Khi gùåp trûúâng húåp
maâ caác saách trûúác àêy khöng theo àuáng caách viïët êëy, Nhoám biïn
soaån seä sûãa laåi. Chùèng haån TCBD IV tr 343 - 345 vaâ THPD II tr
140 - 141 àïìu cheáp:
Öng trùèng öng trùng
Xuöëng chúi öng Chñnh
Öng Chñnh cho moä
Xuöëng chúi nöìi troä
Nöìi troä cho vung
...
Nhûäng tiïëng troä àïìu àûúåc sûãa laåi laâ choä. Trong nhûäng trûúâng
húåp nhû vêåy, àïí khoãi rûúâm, khi sûãa laåi cho àuáng chñnh taã, chuáng
töi xin àûúåc miïîn chuá thñch.
Nhoám biïn soaån cuäng boã caác dêëu chêëm (.), dêëu phaãy (,) cuöëi
caác doâng thú, trûâ dêëu chêëm hïët möåt lúâi.
Qui tùæc viïët hoa hiïån nay chûa àûúåc thöëng nhêët. Trong saách
naây, tïn àêët, tïn ngûúâi àïìu viïët hoa, khöng coá dêëu gaåch nöëi giûäa
caác tiïëng. Thñ duå:
+ Haâ Nöåi, Huïë, Nam Haâ, Nghïå Tônh, Nöåi Duïå, Yïn Thïë...
+ Nguyïîn Vùn Maåi, Nguyïîn Àùng Tuyïín, Lï Thõ Minh, Phan
Canh...
Chuáng töi viïët hoa caác tiïëng: Buåt, Phêåt, Tiïn, Nguyïåt Laäo,
(öng) Tú, (baâ) Nguyïåt.
Riïng trúâi vaâ trùng, coá khi viïët hoa, coá khi khöng. Viïët hoa
trong nhûäng trûúâng húåp nhû sau:
Öng Trùng maâ baão öng Trúâi
Nhûäng ngûúâi haå giúái laâ ngûúâi nhû Tiïn
Öng Trúâi múái baão öng Trùng:
Nhûäng ngûúâi haå giúái mùåt nhùn nhû tûúâu.
Viïët thûúâng trong nhûäng trûúâng húåp nhû sau:

Trïn trúâi coá àaám mêy xanh
ÚÃ giûäa mêy trùæng, xung quanh mêy vaâng.
Nhûäng tiïëng sau àêy viïët thûúâng: cheâ maån haão, giûúâng taâu,
noán nghïå, mùæm nghïå...
Nhoám biïn soaån chó phên biïåt chaã vaâ chùèng, dêìu, dêîu vaâ duâ,
phuång vaâ phûúång trong trûúâng húåp nhûäng tiïëng naây àûáng àêìu möåt
lúâi.
Thñ duå:
1. Chaã nïn cúm chaáo gò àêu
Trúã vïì àêët cuä haái dêu nuöi tùçm
(NASL IV 55a)
2. Chùèng nïn cúm aáo gò àêu
Ta vïì úã baäi haái dêu chùn tùçm.
(NGCK 113b, PTK 14a)
Trûúâng húåp trïn thò phên biïåt. Coân trûúâng húåp sau thò coi laâ
möåt.
1. Traách cha, traách meå nhaâ chaâng
Cêìm cên chùèng biïët rùçng vaâng hay thau.
...
(TNPD II 171)
2. Traách cha, traách meå nhaâ chaâng
Cêìn cên chaã biïët laâ vaâng hay thau.
...
(VNP 1I 121)
Nhûäng trûúâng húåp sau duy trò caã hai caách viïët: biïín=bïí; (luáa)
giöî=tröî, röî; àêåu = àöî; Nam vö = Namö, Nam mö; naâng = nûúâng;
nhaânh = caânh; phuång (hoaâng) = phûúång; thúâi = thò; vêìng (trùng) =
vûâng; (quan) voä = vuä...
C. LÛÚÅC BOÃ TIÏËNG ÀÏÅM, TIÏËNG LAÁY, TIÏËNG ÀÛA HÚI
Àöëi vúái dên ca, khi têåp húåp lúâi ca vaâo cöng trònh naây, Nhoám
biïn soaån lûúåc boã möåt söë tiïëng. Thñ duå vïì viïåc boã tiïëng àïåm, tiïëng
àûa húi: VNP7 ghi nguyïn vùn nhû sau:
A la khoan öë khoan a,
Ö rö tña, baåc haâ cuäng tña.. (aá laâ phaân a)
Ngoån lang giêm, ngoån mña cuäng giêm (aá laâ phaân a)
Anh thêëy em töët maä anh lêìm (aá laâ phaân a)
Bêy giúâ anh roä laåi (aá laâ phaân a)
Vaâng cêìm laâ anh cuäng buöng (laâ khoan hoâ khoan).
Khi àûa vaâo saách naây, chuáng töi ghi l aâ:
Ö rö tña, baåc haâ cuäng tña
Ngoån lang giêm, ngoån mña cuäng giêm
Anh thêëy em töët maä anh lêìm
Bêy giúâ anh laåi roä, vaâng cêìm anh cuäng buöng.
Thñ duå vïì viïåc boã tiïëng laáy: VNP 7 425 ghi:
Nhêët quïë, nhõ lan
Nhêët xinh, nhêët lõch, khön ngoan àuã trùm chiïìu
Ai chaã nêng niu
Ngûúâi khön ai chaã nêng niu
Hoa thúm ai chaã chùæt chiu trïn caânh
Cho hay laâ thoái hûäu tònh
Vò hoa nïn phaãi laánh mònh tòm hoa
Cho troån möåt bïì...
Baãn maâ Nhoám biïn soaån ghi sau khi lûúåc boã laâ:
Nhêët quïë, nhõ lan
Nhêët xinh nhêët lõch khön ngoan trùm chiïìu
Ngûúâi khön ai chaã nêng niu
Hoa thúm ai chaã chùæt chiu trïn caânh
Cho hay laâ thoái hûäu tònh
Vò hoa nïn phaãi laánh mònh tòm hoa
Cho troån möåt bïì...
BAÃNG CHÛÄ TÙÆT
1. ANPT An Nam phong thöí thoaåi

2. CDHN Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi
3. CDNÀ Ca dao nhi àöìng
4. CDTCM Ca dao Viïåt Nam trûúác Caách maång
5. CDTH Ca dao sûu têìm úã Thanh Hoaá
6. CHG Cêu haát goáp
7. CVPD Cöí Viïåt phong dao
8. DCBTT Dên ca Bònh Trõ Thiïn
9. DCNTB I Dên ca miïìn Nam Trung böå, têåp I
10. DCNTB II Dên ca Nam Trung böå, têåp II
11. DCTH Dên ca Thanh Hoaá
12. ÀNQT Àaåi Nam qñöc tuyá
13. HGPT Haát gheåo (dên ca Phuá Thoå)
14. HGVP Haát gheåo (dên ca Vônh Phuá)
15. HHÀN Hûúng hoa àêët nûúác
16. HMN Hoâ miïìn Nam
17. HPV Haát phûúâng vaãi
18. HT Húåp tuyïín thú vùn Viïåt Nam.
Vùn hoåc dên gian
19. HX Haát xoan
20. KSK Khêíu sûã ky

21. LHCD Lyá haång ca dao
22. NASL I Nam êm sûå loaåi, quyïín I
23. NASL II Nam êm sûå loaåi, quyïín II
24. NASL III Nam êm sûå loaåi, quyïín III
25. NASL IV Nam êm sûå loaåi, quyïín IV
26. NGCK Nam giao cöí kim lô haång ca dao chuá giaãi
27. NNPD Ngaån ngûä phong dao
28. NPGT Nam phong giaãi traâo
29. NPNN Nam phong nûä ngaån thi
30. NQPN Nam phong nûä ngaån thi
31. PDCD Phong dao, ca dao, phûúng ngön, tuåc ngûä
32. PTK Phoãng thi kinh quöëc phong
33. QHBN Dên ca quan hoå Bùæn Ninh
34. QPHT Quöëc phong thi húåp thaái
35. TCBD I Thi ca bònh dên Viïåt Nam, têåp I
36. TCBD II Thi ca bònh dên, têåp II
37. TCBD III Thi ca bònh dên, têåp III
38. TCBD IV Thi ca bònh dên, têåp IV
39. TCDG Thú ca dên gian Viïåt Nam choån loåc
40. TCH Treã con haát, treã con chúi
41. THÀQ Tiïëng haát àöìng quï
42. THQP Thanh Hoáa quan phong
43. TNCD Tuåc ngûä ca dao
44. THPD I Tuåc ngûä phong dao, têåp I
45. THPD II Tuåc ngûä phong dai, têåp II
46. TNPD II Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam
47. VNP1 II Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam,
xuêët baãn lêìn thûá nhêët, têåp II
48. VNP7 Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam,

xuêët baãn lêìn thûá baãy
49. VNPS Viïåt Nam phong sûã
II
bàm baãn àaánh maáy

BK baãn khaác
bk baãn khaác
àd àaä dêîn
Khd khuyïët danh
Nbs nhoám biïn soaån
Nxb nhaâ xuêët baãn
tlct taâi liïåu cheáp tay
tr trang
TVHN Thû viïån Viïån Nghiïn cûáu Haán Nöm
TVQG Thû viïån Quöëc Gia
TVVH Thû viïån Vùn hoåc
TVXH Thû viïån Viïån thöng tin khoa hoåc xaä höåi.
KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT

SÙÆP XÏËP THEO TRÊÅT TÛÅ CHÛÄ CAÁI
CUÃA TIÏËNG ÀÊÌU
LÚÂI DÊÎN
1) ÀÙÅC ÀIÏÍM VAÂ YÏU CÊÌU CUÃA HÏÅ THÖËNG NAÂY
Phêìn naây laâ kho chûáa dên ca, ca dao cuãa saách Kho taâng ca
ngûúâi Viïåt. Têët caã söë lúâi dên ca, ca dao àûúåc sùæp xïëp theo trêåt tûå
chûä caái.
Qua àêy chuáng töi seä giúái thiïåu vúái baån àoåc:
- khöëi lûúång dên ca, ca dao Viïåt Nam nùçm trong 46 têåp saách
àaä giúái thiïåu úã phaåm vi sûu têåp vaâ qui caách biïn soaån;
- baãn chñnh vaâ caác baãn khaác cuãa tûâng lúâi vúái xuêët xûá cuå thïí;
- söë lêìn xuêët hiïån trïn caác saách cuãa tûâng baãn chñnh vaâ baãn
khaác;
- thúâi gian xuêët hiïån trïn caác saách cuãa tûâng lúâi, kïí caã baãn
chñnh vaâ baãn khaác (cùn cûá vaâo thúâi gian ra àúâi cuãa nhûäng cuöën
saách ghi lúâi àoá);
- caác phêìn, caác yïëu töë truâng lùåp vaâ öín àõnh cuãa tûâng lúâi; caác
yïëu töë khaác biïåt, biïën àöíi trong quaá trònh lûu truyïìn qua caác thúâi
kyâ lõch sûã vaâ qua tûâng àõa phûúng.
Do nhûäng yïu cêìu nhiïìu mùåt àoá vaâ trûúác möåt khöëi lûúång dên
ca, ca dao àöì söå, cêìn phaãi coá möåt quy caách giúái thiïåu tó mó, vaâ tûúng
àöëi nhêët quaán. Sau àêy laâ quy caách cuå thïí.
2) CAÁC KHAÁI NIÏÅM, KYÁ HIÏÅU
a) Tïn goåi cuãa lúâi: göìm chûä caái àûáng àêìu möîi lúâi vaâ söë thûá thûå
cuãa lúâi àoá. Thñ duå:
-A1. laâ tïn goåi cuãa lúâi:
Ai ùn cau cûúái thò àïìn
Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng.
- B177 laâ tïn goåi cuãa lúâi:

Bao giúâ cho gaåo beán saâng
Ch trùng beán gioá cho naâng lêëy anh.
- C 380. laâ tïn goåi cuãa lúâi:
Cha àúâi caái aáo raách naây
Mêët chuáng mêët baån vò maáy aáo úi.
b) Baãn chñnh, baãn khaác: Khi möåt lúâi àûúåc ghi úã nhiïìu Saách,
chuáng ta coá nhiïìu baãn cuãa lúâi àoá. Möåt trong nhûäng baãn naáy àûúåc
choån laâm baãn chñnh, nhûäng baãn coân laåi laâ baãn khaác. Coá trûúâng húåp
nhiïìu baãn giöëng baãn chñnh thò têët caã caác baãn àoá àïìu laâ baãn chñnh.
Viïåc phên ra caác baãn chñnh vaâ caác baãn khaác chuã yïëu nhùçm giuáp cho
viïåc biïn soaån, trònh baây àûúåc dïî daâng, tiïët kiïåm vïì mùåt êën loaát.
Baãn chñnh seä àûúåc in toaân böå, baãn khaác seä chó in nhûäng doâng coá
tiïëng khaác biïåt. Baãn àûúåc choån laâm baãn chñnh coá giaá trõ nhêët àõnh
àöëi vúái viïåc nghiïn cûáu, thûúãng thûác nhûng khöng phaãi bao giúâ baãn
chñnh cuäng coá giaá trõ hún baãn khaác. Sûå àöëi chiïëu, so saánh giûäa baãn
chñnh vaâ caác baãn khaác, trong nhûäng trûúâng húåp cuå thïí, seä àem laåi
cho ngûúâi nghiïn cûáu nhiïìu kïët luêån thuá võ.
Baãn khaác thûúâng àûúåc viïët tùæt bùçng hai kyá hiïåu BK (viïët hoa)
vaâ bk (viïët thûúâng). BK laâ baãn khaác ruát ra tûâ möåt cuöën saách khaác
vúái caác cuöën coá baãn chñnh; bk laâ baãn khaác cuãa möåt BK (trong
trûúâng húåp caã hai baãn bk vaâ BK àïìu cuâng úã möåt saách).
c) Doâng: doâng xeát vïì mùåt hònh thûác, khöng xeát theo nöåi dung.
Cûá möåt doâng thú laâ möåt doâng. Chûä caái in thûúâng, khöng àùåt trong
ngoùåc àún, àïí úã cuöëi doâng, laâ tïn goåi cuãa doâng àoá.
d) Daång: Coá hiïån tûúång möåt lúâi göìm nhiïìu baãn vaâ sûå khaác
nhau giûäa caác baãn naây rêët phûác taåp (tuy nhiïn chûa khaác àïën mûác
trúã thaânh lúâi riïng biïåt). Gùåp nhûäng trûúâng húåp nhû vêåy. Nhoám
biïn soaån seä qui nhûäng baãn gêìn nhau thaânh möåt daång. Chûä caái in
thûúâng àùåt trong ngoùåc àún úã caånh tiïëng àêìu cuãa möåt baãn laâ kñ
hiïåu cuãa möåt daång.
à) Sûãa laåi vaâ Xem thïm laâ hai kyá hiïåu cuãa nhoám biïn soaån àïí
úã cuöëi möåt söë lúâi.
Sau àêy laâ möåt söë thñ duå:
Thñ duå 1:
33. Dao vaâng tiïån àöët mña mûng
Ta chûa quïn baån, baån àûâng quïn ta.
HVP 118
Àêy laâ lúâi D33 vaâ laâ trûúâng húåp àún giaãn nhêët. Chó coá möåt
baãn àûúåc ghi trong möåt cuöën saách.
Thñ duå 2: Loaåi lúâi phûác hún, coá baãn chñnh laâ BK:
1. Ai ùn cau cûúái thò àïìn a
Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng. b
HPV 164 NASL I 22b NGCK 118b TCBD I 199 TNPD I 17
BK a - Ai ùn cau cûúái thò xin AJPT 19a
- Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn LHCD 41a NPNN 7b
b - Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng ÀNQT 104b
- Tuöíi em coân beá chûãa nïn lêëy chöìng ÀNQT NPGT 26b
- Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng LHCD
- Tuöíi em coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng NPNN
Chuáng ta thêëy lúâi A1 naây coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi trong 5
saách (Haát phûúâng vaãi, trang 164; Nam êm sûå loaåi, têåp I, trang 22b;
Nam giao cöí kim lñ haång ca dao chuá giaãi, trang 118b; Thi ca bònh
dên Viïåt Nam, têåp I, trang 199; Tuåc ngûä phong dao, têåp I, trang
17) vaâ 5 baãn khaác.
Àêy laâ baãn khaác úã ANPT (An Nam phong thöí thoaåi, tr19a):
Ai ùn cau cûúái thò xin
Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng.
Baãn khaác úã ÀNQT (Àaåi Nam quöëc tuyá, tr 104b):
Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng.
Baãn khaác úã LHCD (Lñ haång ca dao, tr 26b):
Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn
Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng.
Baãn khaác úã NPGT (Nam phong giaãi traâo, tr26b):

Tuöíi em coân beáã chûãa nïn lêëy chöìng.
Baãn khaác úã NPNN (Nam phong nûä ngaån thi, tr 7b):
Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn
Tuöíi em coân nhoã chûãa nïn êëy chöìng.
Nhû thïë laâ lúâi A1 coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi trong 5 saách vaâ 5
baãn khaác àûúåc ghi trong 3 saách. Nam phong giaãi traâo ra àúâi vaâo
cuöëi thïë kyã XVIII àêìu thïë kyã XIX. Vêåy trong tònh hònh taâi kiïåu
hiïån coá, ta coá thïí kïët luêån lúâi A1 àûúåc ghi laåi súám nhêët tûâ cuöëi thïë
kyã XVIII àêìu XIX.
Thñ duå 3: Loaåi lúâi coá kyá hiïåu bk:
909. Chim khön àêåu noác nhaâ quan
Trai khön tòm vúå, gaái ngoan tòm chöìng
Xûa nay nhûäng baån maá höìng a
Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng tiïíu nhên. b
QPHT 14a
BK a - Xûa nay cuâng baån maá höìng NGCK 106a
- Xûa nay nhûäng keã maá höìng ÀHQT 104a
- Baão cho nhûäng khaách maá höìng bk TNPD II 58
b - Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu
TCBD III 146 THPD II
- Àaä hêìu quên tûã hún chöìng tiïíu nhên PTK 17a
ÚÃ lúâi C 909, ta thêëy coá möåt baãn chñnh àûúåc ghi úã QPHT vaâ
böën BK àûúåc ghi 4 saách (ÀNQT 104a TCBD III 146, THPD II 58,
PTK 17a). Hiïån tûúång àaáng chuá yá úã àêy laâ saách TNPD têåp II, cuâng
möåt trang 58 coá hai baãn.
Àêy laâ möåt baãn:
Chim khön àêåu noác nhaâ quan
Trai khön tòm vúå, khaái ngoan tòm chöìng
Xûa nay nhûäng baån maá höìng
Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu.

Àêy laâ baãn nûäa:
Chim khön àêåu noác nhaâ quan
Trai khön tòm vúå, gaái ngoan tòm chöìng
Baão cho nhûäng khaách maá höìng
Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu.
Caã hai baãn naây àïìu laâ baãn BK cuãa baãn chñnh in trong QPHT, nhûng
baãn dûúái laåi laâ baãn khaác cuãa baãn trïn (cuâng möåt cuöën saách).
Thñ duå 4: Loaåi lúâi coá daång:
1752. (a) Cöí tay em trùæng nhû ngaâ
Con mùæt em liïëc nhû laâ dao cau
Miïång cûúâi nhû thïí hoa ngêu
Caái khùn àöåi àêìu nhû thïí hoa sen.
HHÀN 165 HT 158 THÀQ 3 THPD II 49
VNP1 I 67 VNP7 192
BK PDCD 3:
Cöí tay em trùæng nhû ngaâ
Con mùæt em sùæc nhû laâ dao cau
Miïång cö cûúâi tûåa hoa ngêu
Thïë cö coân àúåi àïën bao lêëy chöìng.
(b) Cöí tay em trùæng nhû ngaâ
Con mùæt em liïëc nhû laâ dao cau
Miïång em cûúâi nhû thïí hoa ngêu
Caái noán em àöåi trïn àêìu nhû thïí hoa sen
Noán trùæng em buöåc vúái thao àen
Em thêëy chaâng lõch sûå em muöën laâm quen vúái chaâng.
HASL II 10a
BK RDCD 10:
Cöí tay em trùæng nhû ngaâ
Con mùæt em sùæc hún àaâ dao cau
Miïång cûúâi nhû caánh hoa ngêu

Noán àöåi trïn àêìu nhû caánh hoa sen
Àêëy vaâng àêy cuäng àöìng àen
Àêëy hoa soái trùæng àêy sen Têy Höì.
Thñ duå 5: Trûúâng húåp Nbs phaãi sûãa laåi:
1720. Cö kia con gaái nhaâ ai
Maâ cö ùn noái döng daâi hûã cö
Cö àiïn cö daåi cö röì
Cö ra keã chúå cö vöì lêëy trai.
Sûãa laåi: Cö àiïu... = cö àiïn...
Thñ duå 6: Trûúâng húåp coá daång vaâ muåc Xem thïm:
95. (a) Caái coâ maây möí caái töm
Caái töëm quùåp laåi, laåi öm caái coâ
Caái coâ maây möí caái trai
Caái trai quùåp laåi laåi nhai caái coâ.
HT 268 TCBD IV 335 THPD II 28 VHP1 II 33
(b) Con coâ maâ möí caái trai
Caái trai quùåp laåi maâ nhai caái coâ
Caái coâ maâ möí caái töm
Caái töm quùåp laåi maâ öm caái coâ.
NASL IV 35a
Xem thïm C 134
“Xem thïm C 127" nhùæc baån àoåc tham khaão lúâi C 127 coá möåt phêìn
nöåi dung gêìn guäi vúái C 92.
134. Caái trai maây haá miïång ra
Caái coâ noá möí muöën tha thõt maây
Caái coâ maây möí caái trai
Caái trai quùåp laåi muöën nhai caái coâ.
HHÀN 44 - 45 TCBDI 553
Xem thïm C 95
ÚÃ cuöëi lúâi C 134 cuäng ghi Xem thïm C 95

3) CAÁCH TRÒNH BAÂY
Baãn chñnh àûúåc in àêìy àuã, in chûä ta vaâ in àûáng. Nhòn chung
àïí tiïët kiïåm viïåc êën loaát, caác BK (göìm nhûäng doâng giöëng vaâ nhûäng
doâng khaác so vúái baãn chñnh) chó in nhûäng doâng khaác baãn chñnh -
khaác hoaân toaân hoùåc möåt chi tiïët. Nhûäng doâng naây in nhoã hún vaâ
nhûäng chöî khaác biïåt in nghiïng. Muöën phuåc höìi àêìy àuã möåt BK naâo
àoá, ngûúâi àoåc seä gheáp nhûäng doâng khöng coá sai biïåt úã baãn chñnh
(nhûäng doâng naây khöng coá ghi chuá bùçng caác chûä caái in thûúâng úã
cuöëi doâng) vúái nhûäng doâng úã muåc BK (Xem lúâi A1 úã thñ duå àaä dêîn).
Tûâng doâng trong muåc BK àïìu àûúåc ghi xuêët xûá nùçm trong
saách naâo, trang bao nhiïu? Trong trûúâng húåp àaä coá möåt doâng chi
àêìy àuã caác thaânh phêìn xuêët xûá kïí trïn thò úã möåt doâng khaác sau àoá
chó cêìn ghi tïn saách, khöng cêìn nhùæc laåi söë trang àaä àûúåc thöng
baáo. Àoá laâ trûúâng húåp caác doâng b khöng dêîn söë trang cuãa saách
VNP1 II, vaâ NASL trong thñ duå dûúái àêy:
13. Ai àem con saáo sang söng a
Àïí cho con saáo söí löìng noá bay. b
THPD I 17
BK a - Ai xui con saáo sang söng HGPT 21
- Ai àem con saáo qua söng HHÀN 43 VNP1 II 116 VNP7 522
- Ai àem con khûúáu qua söng NASL IV 54a
b - Cho nïn con saáo söí löìng bay xa
DCNTB I 113 TCBD I 548
- Nïn chi con saáo söí löìng bay ra CVPD 9
- Àïí cho con saáo söí löìng bay xa VNP1 II
- Àïí cho saáo àoái söí löìng saáo bay QHBN 233
- Àïí cho con saáo söí löìng saáo bay HGVP 30
- Nïn chi con saáo söí löìng saáo bay VNPS 87b
- Àïí cho con khûúáu söí löìng khûúáu ra NASL IV
ÚÃ lúâi B 564, ngûúâi àoåc thêëy möåt tïn saách vúái nhûäng söë trang
khöng liïn tuåc, giûäa nhûäng söë trang naây coá dêëu phaãy: VNP7 88,
330. Àiïìu naây coá nghôa laâ VHP7 àaä 2 lêìn ghi möåt BK cuãa lúâi úã hai
trang 88 vaâ 330. Àêy laâ trûúâng húåp phûác taåp hún, trûúâng húåp hai
baãn úã hai trang trong cuâng möåt saách maâ coá nhûäng chöî khaác nhau
thò Nhoám biïn soaån seä ghi caã kyá hiïåu tïn saách vaâ söë trang keâm theo
trong têët caã caác doâng úã muåc BK.
Vïì mùåt biïn soaån, lúâi àún giaãn nhêët chó coá möåt baãn chñnh.
Nhûäng lúâi phûác taåp hún coá baãn chñnh laâ BK, söë BK caâng nhiïìu thò
viïåc theo doäi caâng khoá hún. Nhêët laâ àöëi vúái trûúâng húåp phaãi duâng
kyá hiïåu bk (Xem lúâi C 909 àaä dêîn úã muåc 2). Tuy vêåy, duâ coá phûác taåp
àïën àêu, vúái caách phuåc höìi àaä nïu, ngûúâi àoåc vêîn coá thïí nùæm àûúåc
àêìy àuã caác BK. Trong trûúâng húåp BK coá söë doâng khaác biïåt nhiïìu
quaá nûãa töíng söë doâng cuãa baãn chñnh thò BK naây seä àûúåc in toaân böå
(Xem lúâi C 1752 àaä dêîn úã muåc 2).
Nhûäng lúâi phûác taåp nhêët laâ nhûäng lúâi göìm coá daång (trong möîi
daång coá baãn chñnh vaâ caác BK), muåc Sûãa laåi vaâ cuöëi cuâng laâ muåc
Xem thïm.
Chuáng töi sùæp xïëp caác lúâi theo trêåt tûå chûä caái cuãa tiïëng àêìu.
Nïëu tiïëng àêìu giöëng nhau thò cùn cûá vaâo tiïëng thûá hai, nïëu tiïëng
thûá hai cuäng giöëng nhau thò cùn cûá vaâo tiïëng thûá ba... vaâ thêåm chñ
nïëu caã doâng sau (cuãa hai lúâi) giöëng nhau thò cùn cûá vaâo doâng thûá
hai...
Trêåt tûå caác chûä caái àûúåc duâng trong cuöën saách naây laâ: A Ù Ê B
C CH D À E Ï G H I K K L M N O Ö Ú P Q R S T U Û V X Y.
Hïå thöëng dêëu gioång laâ: khöng dêëu, huyïìn, hoãi, ngaä, sùæc, nùång.
4) QUI TÙÆC BIÏN SOAÅN
a) Vïì viïåc choån baãn chñnh
Coá nhiïìu nguyïn tùæc aáp duång cho tûâng trûúâng húåp cuå thïí:
+ Trong trûúâng húåp möåt lúâi àûúåc nhiïìu saách ghi. Nhoám biïn
soaån choån baãn nhiïìu saách ghi nhêët laâm baãn chñnh. Söë coân laåi laâ BK.
Caách laâm naây aáp duång trong viïåc biïn soaån lúâi A1 (àaä dêîn úã muåc 2).
+ Trong trûúâng húåp caác baãn coá söë lêìn xuêët hiïån trïn saách
bùçng nhau thò noái chung baãn naâo in úã saách xuêët baãn súám hún seä
àûúåc choån laâm baãn chñnh.
+ Trong trûúâng húåp caác baãn coá söë lêìn xuêët hiïån bùçng nhau maâ
trong àoá coá baãn àûúåc ghi roä àõa phûúng lûu truyïìn thò baãn naây àûúåc
choån laâm baãn chñnh.
+ Coá trûúâng húåp möåt baãn chó àûúåc möåt saách ghi, nhûng laåi
choån laâm baãn chñnh, vò xeát noá coá giaá trõ vïì mùåt naâo àoá: thúâi gian ghi
trïn vùn baãn súám hún, hoùåc nöåi dung chñnh xaác hún caác baãn khaác...
Theo nguyïn tùæc naây chuáng töi àaä choån baãn ÀNQT laâm baãn chñnh
cuãa lúâi C 1888:
Cúm söi caã lûãa thò khï a
Sûå lêìm hay hoãng laâ lïì thïë gian. b
ÀNQT 104a LHCD 36a
BK a- Cúm vêìn caã lûãa thò khï NASL III 11a

b - Viïåc laâm hay hoãng laâ lïì thïë gian NASL III NNPD 41
TCBD I 502 THPD 69
- Sûå laâm hay hoãng laâ lïì thïë gian THCD 101
b) Vïì viïåc qui thaânh daång

Khi gùåp trûúâng húåp coá möåt lúâi coá nhiïìu baãn khaác nhau, maâ
nhûäng chöî khaác nhau naây chûa àïën mûác thaânh nhûäng lúâi riïng
biïåt. Nhoám biïn soaån qui caác baãn àoá vaâo möåt söë daång theo caác
nguyïn tùæc sau:
+ Àöëi vúái nhûäng baãn khaác nhau vïì àöå daâi thò Nbs seä giaãi
quyïët theo möåt trong hai hûúáng sau àêy, tuyâ tònh hònh thûåc tïë úã
caác baãn àùåt ra:
. Nïëu caác baãn daâi laâ nhûäng baãn àûúåc ghi trong nhûäng cuöën
saách coá nùm in (hoùåc nùm xuêët baãn) súám hún vaâ nïëu xeát thêëy nöåi
dung cuãa nhûäng baãn naây àaä coá möëi liïn hïå húåp lñ, hònh thûác vêìn
àiïåu nhuêìn nhuyïîn thò Nbs quy nhûäng baãn naây thaânh daång a.
Nhûäng baãn coân laåi ngùæn hún maâ coá thïí laâ do nhûäng baãn daâi bõ vúä ra
thò seä àûúåc quy thaânh daång b,c... Trong möîi daång laåi ghi thaânh baãn
chñnh vaâ baãn khaác theo nhûäng nguyïn tùæc biïn soaån àaä trònh baây úã
trïn.
. Nïëu caác baãn ngùæn àûúåc ghi laåi trong nhûäng saách coá nùm in
(hoùåc nùm xuêët baãn) súám hún, vaâ nïëu xeát thêëy nhûäng baãn daâi coá
thïí laâ sûå phaát triïín vïì sau tûâ nhûäng baãn ngùæn thò nhûäng baãn ngùæn
àûúåc quy thaânh daång a, coân caác baãn daâi tuyâ theo mûác àöå gêìn guäi
vúái daång a seä àûúåc quy thaânh daång b,c...
+ Àöëi vúái nhûäng baãn cuâng àöå daâi nhûng coá sûå khaác biïåt húi xa
vïì nöåi dung nghïå thuêåt cuäng àûúåc quy thaânh nhûäng daång riïng.
c. Vïì viïåc sûãa laåi

Trong söë haâng vaån baãn àûúåc ngûúâi trûúác biïn soaån khöng
traánh khoãi möåt söë trûúâng húåp nhêìm lêîn. Nhûäng trûúâng húåp naây coá
thïí quy thaânh ba loaåi:
+ Trûúâng húåp sai möåt vaâi tiïëng do ghi cheáp, êën loaát. Cuäng coá
khi do ngûúâi soaån hiïíu chûa àuáng möåt tûâ khoá, möåt tiïëng àõa
phûúng...
+ Trûúâng húåp möåt baãn hoaân chónh bõ ngûúâi soaån taách ra laâm
hai maãnh xïëp thaânh hai lúâi riïng biïåt.
+ Trûúâng húåp ngûúâi trûúác chùæp nhiïìu lúâi thaânh möåt lúâi.
Àöëi vúái möåt söë trûúâng húåp trïn, Nbs àaä sûãa laåi; khi sûãa chuáng
töi ghi roä baãn sûãa lêëy úã saách naâo, sûãa nhû thïë naâo? Viïåc sûãa laåi chuã
yïëu dûåa vaâo nhûäng tiïëng àuáng, nhûäng trûúâng húåp biïn soaån àuáng úã
nhûäng baãn ghi trong nhûäng saách khaác. Khi khöng coá BK àïí àöëi
chiïëu, so saánh thò dûåa vaâo caác tûâ àiïín vaâ kïët quaã àiïìu tra trong
nhên dên.
d) Vïì chuá thñch

Phêìn chuá thñch chuã yïëu dûåa vaâo chuá thñch cuãa caác soaån giaã ài
trwocs, thñ duå úã lúâi A 138, nhûäng giaãi thñch vïì phöë Nhöín, phöë Lai,
vïì àõa danh Canh laâ sûã duång tûâ saách Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi baãn
in 1972, tr 106.
Àõnh chuá thñch tûâ naâo, Nhoám biïn soaån ghi söë (1) hoùåc (2)...
vaâo ngay tûâ àoá úã baãn chñnh.
Nhûäng chuá thñch do nhaâ giaáo Nguyïîn Luên thûåc hiïån nùm
1999 àûúåc àaánh dêëu* úã cuöëi. Thñ duå:
633. Anh vïì sùæm böå saâo tûúng
Cho anh chung vöën ngûúåc lûúâng cuâng anh.
CDTCM 17
(1) Saâo tûúng: saâo laâ cêy saâo àïí àêíy thuyïìn. Tûúng (chûä Haán0 laâ maái cheâo nhoã (theo
GS Àònh Gia Khaánh)*.
Nhûäng chuá thñch khöng coá dêëu * úã cuöëi laâ do PGS. TS Phan
Àùng Nhêåt thûåc hiïån nùm 1994.
à) Vïì thöng baáo Xem thïm

Khi gùåp nhûäng lúâi riïng biïåt nhûng coá chöî giöëng nhau, Nhoám
biïn soaån seä ghi úã dûúái nhûäng lúâi àoá kñ hiïåu Xem thïm. Nhûäng
trûúâng húåp giöëng nhau laâ:
+ Giöëng nhau úã doâng àêìu hoùåc úã hai doâng àêìu
+ Trong möåt baãn daâi, coá vaâi doâng úã giûäa giöëng vúái möåt baãn
ngùæn hún.
+ Hai baãn coá àöå daâi nhû nhau nhûng khaác biïåt möåt vaâi tiïëng
laâm khaác hùèn nöåi dung tûâng lúâi. Thñ du:
Thoác böì thûúng keã ùn àong
Coá chöìng thûúng keã nùçm khöng möåt mònh.
vaâ:
Döëc böì thûúng keã ùn àong
Vùæng chöìng thûúng keã nùçm khöng möåt mònh.
Hai lúâi coá nhûäng chöî giöëng nhau nhû trïn maâ àûúåc sùæp xïëp
caách nhau tûâ 5 söë thûá tûå trúã lïn seä àûúåc ghi kñ hiïåu Xem thïm úã
cuöëi lúâi.
5. KÏËT LUÊÅN
Phêìn Kho taâng ca dao ngûúâi Viïåt sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái
cuãa tiïëng àêìu göìm tuyïåt àaåi àa söë dên ca, ca dao lêëy tûâ 49 têåp saách
(cuãa 40 cuöën), laâ núi têåp húåp àêìy àuã söë lûúång lúâi cuäng nhû söë lûúång
cuãa tûâng lúâi.
Ngoaâi ra, qua phêìn naây, ngûúâi àoåc coân thêëy àûúåc söë lêìn xuêët
hiïån, thúâi gian àûúåc ghi laåi trïn saách cuãa tûâng lúâi dên ca, ca dao vúái
caác yïëu töë öín àõnh vaâ caác yïëu töë biïën àöíi.
Hïå thöëng ca dao sùæp xïëp theo trêåt tûå chûä caái seä chûa thoaã
maän baån àoåc khi caác baån muöën tòm hiïíu, têåp húåp dên ca, ca dao
theo chuã àïì, theo nöåi dung tû tûúãng. Yïu cêìu naây seä àûúåc giaãi
quyïët úã Baãng tra cûáu ca dao theo chuã àïì. Vaâ troån böå saách Kho taâng
ca dao ngûúâi Viïåt seä àem àïën cho baån àoåc möåt cöng cuå giuáp cho viïåc
tòm hiïíu, thûúãng thûác dên ca, ca dao úã nhiïìu goác àöå, vúái nhiïìu yïu
cêìu khaác nhau.
A
1. Ai ùn cau cûúái thò àïìn a
Tuöíi em coân beá chûa nïn lêëy chöìng. b
HPV 164 NASL I 22b NGCK 118b
TCBD I 199 TNPD I 17
BK a - Ai ùn cau cûúái thò xin ANPT 19a
- Ai ùn trêìu cûúái thò àïìn NPNN 7b LHCD 41a
b - Tuöíi töi coân beá chûãa nïn lêëy chöìng NPGT 26b
- Tuöíi töi coân nhoã chûãa nïn lêëy chöìng LHCD
- Tuöíi töi coân nhoã, chûãa nïn lêëy chöìng NPNN
- Tuöíi em coân nhoã, chûãa nïn lêëy chöìng NPNN
2. Ai bò anh coá tiïìn böì
Anh ài anh lêëy baãy cö möåt lêìn
Cö hai buön taão baán têìn(1)
Cö ba àoâi núå chöî gêìn chöî xa
Cö tû doån deåp trong nhaâ
Cö nùm sùæc thuöëc meå giaâ dûúäng nuöi
Cö saáu traãi chiïëu, treo muâng
Möåt mònh cö baãy nùçm chung vúái chöìng
CDTCM 197 – 198
(1) Buön taão baán têìn: buön baán taão têìn
3. (a)Ai bûng bêìu rûúåu àïën àoá

Phaãi chõu khoá bûng vïì
Em àang úã hêìu thaây meå cho troån bïì hiïëu trung.

HPV 164
(b) Ai bûng bêìu rûúåu túái àoá thò chõu khoá bûng vïì
Keão em àêy àang coân theo chên thaây me
cho troån bïì hiïëu trung
CDTCM 15
(c) Öng mai úi!
Öng xaách bêìu rûúåu túái àoá
Öng haäy chõu khoá öng xaách trúã vïì
Töi coân úã nuöi phuå mêîu, cho troån bïì hiïëu trung.
DCBTB II 15
(c) Öng mai úi!
Öng xaách bêìu rûúåu túái àoá
Öng haäy chõu khoá öng xaách trúã vïì
Töi coân úã nuöi phuå mêîu, cho troån bïì hiïëu trung
DCNTP II 15
(d) Ai bûng trêìu rûúåu túái àoá
Chõu khoá bûng vïì
Em àêy thiïåt vêîn khöng chï
ÚÃ laâm ri nuöi thêìy vúái meå, cho troån bïì hiïëu trung
DCBTT 187
4. Ai bûng trêìu rûúåu túái àoá
Chõu khoá bûng vïì
Em thûúng anh thaãm thiïët trùm bïì
Heo vay cau taåm aáo mûúån voäng thuï
Thêìy meå bïn em nay nhuán mai trïì
Daå khöng núä daå, em khöng daám chï anh ngheâo.
DCBTT 17
5. Ai coá chöìng noái chöìng àûâng súå

Ai coá vúå noái vúå àûâng ghen
Túái àêy hoâ haát cho quen
Raång ngaây ai vïì nhaâ nêëy, khöng haá dïî
ngoån àeân hai tim.
HPV 63 HT 383 TCBD I 548 – 549
Sûãa laåi: khaá dïî ngoån àeân... TCBD = haá dïî ngoån àeân...
6. Ai cuâng gùåt luáa àoã àuöi
Chaâng vïì maâ àêåp maâ phúi kõp ngaây
Ai vïì giaä gaåo ba chaây
Giaä ài cho trùæng, gûãi ngay cho chaâng
Sùén tiïìn mua baåc, mua vaâng
Sùén tiïìn sùæm aáo cho chaâng trêíy kinh
Saáng trúâi chaâng múái têåp binh
Em ngöìi voâ voä möåt mònh em lo
Ruöång nûúng khöng ai caây cho
Trêu boâ heân moån, em lo dûúâng naâo!
Ruöång ngûúâi caây cêëy lao xao
Ruöång em boã coã moåc cao ngoaâi àöìng
Ngûúâi ta coá vúå coá chöìng
Ruöång caån maå uáa trong loâng cuäng vui
Nhaâ anh coá möåt mònh töi
Ruöång caån maå uáa, em ngöìi em lo...
VNP1 II 51 – 52
BK a- Ai maâ giaä gaåo ba chaây VNP 7 351
b - Nhaâ chaâng coá möåt mònh em VNP7
7. Ai chùèng ham sang troång
Ai chùèng voång sang giaâu
Nhûng maâ em xeát laåi cêu:
Àöìng thanh tûúng ûáng, àöìng khñ tûúng cêìu1

Vêåy nïn em boã thaãm boã sêìu
Àaânh cam chõu cûåc, hún cú cêìu vïì sau.
8. Ai cheâo ghe bñ qua söng
Àaåo vúå nghôa chöìng nùång lùæm anh úi!
TCBD II 325
9. Ai cho chñn laång khöng mûâng
Chó mûâng möåt cöî chöìi xuên non caânh.
CDTCM 15
10. Ai cho sen muöëng möåt böìn
Ai tûâng chanh khïë saánh cuâng lûåu lï
11. Ai chöìng ai vúå mùåc ai
Bao giúâ ra baãng ra baâi seä hay a
Bao giúâ tiïìn cûúái trao tay
Tiïìn treo rêëp nûúác, múái hay vúå chöìng b
TCBD I 199 TNPD II 9 VNP1 I 106 VNP7 247
BK a- Bao giúâ ra baãng ra baâi haäy hay
DNQT LHCD 45a
b- Tiïìn treo laåi mùåt múái hay vúå chöìng
DNQT LHCD
Xem thïm B 484
12. Ai àem con keác2 vö vûúân
Cho nïn con keác ùn buöìng chuöëi tiïu
HHDN 43 TCBD I 597
BK a- Àïí cho con keác ùn buöìng chuöëi tiïu.
VNP1 II 116 VNP7 522
1
Àöìng thanh tûúng ûáng, àöìng khñ tûúng cêìu: nghôa àen laâ nhûäng vêåt cuâng möåt thûá
tiïëng thò ûáng vúái nhau, nhûäng vêåt cuâng möåt khñ loaåi thò tòm nhau.
2
Keác: loaåi chim veåt lúán.
13. Ai àem con saáo sang söng

Àïí cho con saáo söí löìng noá bay
TCBDI 316 TNPD I 17
BK a - Ai xui con saáo sang söng HGPT 21
- Ai àem con saáo qua söng
HHÀN 43 TCBD I 548 VNP1 II 116
- Ai àem con khûúáu sang söng NASL IV 54a
b - Cho nïn con saáo söí löìng bay xa
DCNTB I 113 TCBD I 548
- Nïn chi con saáo söí löìng bay xa CVPD9
- Àïí cho con saáo söí löìng bay xa VNP1 II
- Àïí cho con saáo söí löìng saáo bay HGVP 30 VNP7 522
- Nïn chi con saáo söí löìng saáo bay VNPS 87b
- Àïí cho con khûúáu söí löìng khûúáu ra NASL IV
Sûãa laåi: VNP7 chùæp thïm A12, Nbs àaä taách ra.
14. Ai àem em àïën chöën naây
Thûác khuya dêåy súám mùæt cay nhû gûâng.
HHÀN 123 TCBD II 210
15. Ai àem em túái giûäa àöìng
Chên buân tay lêëm maâ loâng anh say
CDTH 88
16. Ai àem nhên ngaäi xuöëng àöìng
Chên buân tay lêëm cûåc loâng anh thay!
CDTH 88
17. Ai àem mònh quaåt túái àêy
Cho nïn quaåt öëm quaåt gêìy, coân möåt nùæm xûúng
Hai bïn giêëy phêët tû lûúng
Tay cêìm lêëy quaåt thò vûúng lêëy sêìu.
DCNTB I 264
18. Ai àem nuái Nñt1 sang söng

Giûäa doâng nûúác chaãy bïn àöng coá chuâa.
CDTH 48
19. Ai àem töi àïën chöën naây
Bïn kia thò nuái bïn naây thò söng
Ai àem töi àïën àöìng khöng
Àïí töi vú vêín töi mong töi chúâ
PDCD 12
Xem thïm A 34
20. Ai ài búâ àùæp möåt mònh a
Phêët phú cheáo aáo giöëng hònh phu quên. b
CHG 14 HHÀN 211, 265
BK a - Ai ài búâ àöî möåt mònh DCNTB I 182
- Ai ài búâ àêåp möåt mònh TCBD I 121
b- Phêët phú cheáo aáo giöëng hònh lang quên.
TCBD I
21. Ai ài búâ àöî möåt mònh
Cha chaã laâ xinh!
Bêån aáo maâu àinh2
Quêìn thao caánh kiïën
Tay àeo böång giïëng
Laåi coá xuyïën vaâng
Bõt khùn maâu ngaåi3
Chên laåi mang giaây
Anh tûúãng laâ em thuåc nûä àöìng trinh
Hay àêu em bêåu4 laåi goaá chöìng
Trúâi xui àêët khiïën àem loâng anh thûúng.
DCNTB II 39
1
Nuái Nñt: úã tónh Thanh Hoaá
2
Maâu àinh: maâu àoã bêìm
3
Maâu ngaåi: maâu xanh dûúng
4
Bêåu: em, cö em, baån,... (àaåi tûâ ngöi thûá hai, thûúâng chó nûä, thên mêåt)*
22. Ai ài àêu àêëy húäi ai

Hay laâ truác àaä nhúá mai ài tòm
Tòm em nhû thïí tòm chim
Chim ùn bïí bùæc ài tòm bïí àöng
Tòm bïí àöng thêëy löng chim nhaån
Tòm bïí caån thêëy àaân chim bay
Höm qua laâ chñn, höm nay laâ mûúâi
Tòm em àaä mûúát möì höi
Laåi àûát nuát aáo, laåi rúi khùn àêìu
Tòm em chùèng thêëy em àêu
Löåi söng thò ûúát, quanh cêìu thò xa.
TCBD I 121
22. Ai ài àúåi vúái töi cuâng
Töi coân dúã möëi tú höìng chûãa xe
Coá nghe nñn lùång maâ nghe
Nhûäng lúâi anh noái nhû xe vaâo loâng.
TCBD I 121 TNPD II 8
Töi coân dúã möëi tú höìng chûãa xe
Coá nghe nñn lùång maâ nghe
Nhûäng lúâi anh noái nhû xe vaâo loâng.
Töi coân sùæp sûãa cho chöìng ài thi
Chöìng töi quyïët àöî khoa naây
Chûä töët nhû rùæn, vùn hay nhû röìng
Boä khi xùæn vaáy quai cöìng
Cúm niïu nûúác loå nuöi chöìng ài thi.
HHÀN 79
25. Ai ài àûúâng êëy húäi ai a

BK a - Ai ài àêu àêëy húäi ai? TNPD I 17
26. Ai ài àêu àêëy húäi ai a
Tòm em nhû thïí tòm chim
Chim ùn bïí bùæc, ài tòm bïí àöng. b
TNPD II 8
BK a- Ai ài àùçng êëy húäi ai PDCD 15
Ai vïì àûúâng êëy húäi ai PDCD 9
b- Chim ùn bïí bùæc, ài tòm bïí nam PÀC 9, 15
Xïm thïm H 231
27. Ai ài giöëng daång anh ài
Giöëng chên anh bûúác, ruöåt em thò quùån àau.
DCNTB I 183
28. Ai ài ngoaâi ngoä aâo aâo
Hay laâ öng tûúång àaåp raâo öíng vö.
DCNTB I 179
29. Ai ài qua àoâ Do1 múái biïët
Doâng nûúác trong, xanh biïët laâ bao
Gaái thúâi da àoã höìng haâo
Mùæt àen lay laáy ngûúâi naâo chùèng yïu.
CDTH 29
BK a – Doâng nûúác trong, xanh biïëc laâ bao HT 141
30. Ai ài qua phöë Khoa Trûúâng2
Dûâng chên ngùæm caãnh nuái rûâng xanh xanh
Doâng söng uöën khuác chaãy quanh
1
Àoâ Do: thuöåc xaä Hoùçng Phûúng, huyïån Hoùçng Hoaá, tónh Thanh Hoaá.
2
Phöë Khoa Trûúâng: úã xaä Tuâng Lêm, huyïån Tônh Gia, tónh Thanh Hoaá.
Trïn àûúâng caái lúán böå haânh ngûúåc xuöi

CDTH 25
31. Ai ài trêíy höåi chuâa Hûúng
Laâm ún gùåp khaách thêåp phûúng hoãi giuâm
Múá rau sùæng1, quaã mú non
Mú chua, sùæng ngoåt, biïët coân thûúng chùng?
32. Ai ài Uöng Bñ, Vaâng Danh
Maá höìng àïí laåi maá xanh mang vïì.
VNP7 363
33. (a) Ai àua söng Trûúác thò àua
Söng Sau mùæc miïëu thúâ vua thò àûâng
HHÀN 105
(b) Muöën àua söng trûúác thò àua
Söng sau mùæc miïîu, mùæc chuâa àûâng ài
DCNTB I 202
34. Ai àûa em àïën chöën naây
Bïn kia thò nuái, bïn naây thò söng.
HHÀN 43 TCBD I 548 TCBD II 210
TNPD I 17 VNP1 I 78 VNP7 201
Xem thïm A 19
35. Ai kïu ai huá bïn söng
Töi àang nêëu nûúáng cho chöìng töi ùn.
HHÀN 211
36. Ai kïu, ai huá bïn söng?
Töi àang sùæm sûãa cho chöìng xuöëng ghe
Chöìng xuöëng ghe, quaåt che tay ngoùæt
Cêët maái cheâo ruöåt thùæt tûâng cún...
HT 197 VNP1 I 140 VNP7 286
1
Rau sùæng: möåt loaåi rau ngoát, coân àûúåc goåi laâ rau böìng ngoåt
37 Ai kïu leáo nheáo bïn söng a

Töi àûúng vaá aáo cho chöìng töi àêy. b
NASL II 15a NGCK 96a
BK a - Ai kïu veo veáo bïn söng TCBD II 418 TNPD I 16
- Ai kïu xeo xeáo bïn söng VNP1 I 440 VNP7 286
b - Töi àûúng sùæm thuöëc cho chöìng töi àêy bk NGCK
- Töi àûúng bùæt öëc cho chöìng töi àêy bk NGCK
Töi àang vaá aáo cho chöìng töi àêy
TNPD I TCBD II
- Töi coân vaá aáo cho chöìng töi àêy VNP1 I VNP7
38. Ai kïu voâi voåi bïn tai
Töi àang bùæt chêëy cho ngûúâi tònh nhên.
TNPD I 17
BK a – Ta àang bùæt chêëy cho ngûúâi tònh nhên TCBD I 122
39. Ai khön bùçng Tiïët Àinh Sang1
Cuäng coân mùæc kïë naâng Phaân Lï Huï.
CHG 16
40. Ai kia möåt maån thuyïìn böìng
Keã loan ngûúâi phûúång, mùåc loâng ngûúåc xuöi.
DCTH 121
41. Ai laâm baát bïí cúm rúi
Àôa nghiïng caá àöí, raä rúâi àöi ta.
DCNTB II 23
42. Ai laâm bêìu bñ àûát dêy
Chaâng nam thiïëp bùæc, gioá têy laånh luâng.
TCBD II 266
1
Tiïët Àinh Sang: tûc Tiïët Àinh Sún, danh tûúáng àúâi Àûúâng (Trung Quöëc), con trai
Tiïët Nhên Quyá. Tiïët Àinh Sún mang quên àaánh nûúác Höì àïí cûáu cha àang bõ vêy haäm, Sún bõ
Phaân Lï Huï (tûác Phaân Lï Hoa) nûä tûúáng cuãa àöëi phûúng bùæt söëng. Àïí cûáu cha, Tiïët Àinh Sún
àaä phaãi cêìu hön Phaân Lï Hoa. (Thuyïët Àûúâng).
43. Ai laâm caá böëng ài tu

Caá thu noá khoác, caá loác noá rêìu
Luyå rúi höåt höåt, cú cêìu lùæm búá em!
DCNTB II 83 HT 447
Xem thïm A 63
44. Ai laâm caái noán quai thao
Àïí cho anh thêëy cö naâo cuäng xinh
HHÀN 149
45. Ai laâm caách trúã sêm thûúng1
Ai laâm rúâi raä oan ûúng dûúâng naây.
CHG 32
46. Ai laâm cho bïí kia àêìy
Cho ao kia caån cho gêìy coâ con.
TCDG 64
47. Ai laâm cho bïën xa thuyïìn
Cho Trùng xa Cuöåi2, cho baån hiïìn xa ta.
HT 184
48. Ai laâm cho bïën xa thuyïìn
Cho Trùng xa Cuöåi, baån hiïìn xa nhau
Cha meå sao nghô chùèng sêu
Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho caã hai ta.
DCNTB I 266
49. Ai laâm cho biïín caån khö
Têìu sang khöng àûúåc Haán Höì3 xa nhau,
HPV 154
1
Sêm thûúng: sao Höm vaâ sao Mai, khöng bao giúâ cuâng xuêët hiïån, chó sûå xa caách.*
2
Trùng, Cuöåi: nhûäng àïm trùng troân vaâ trúâi quang ngûúâi ta thêëy möåt hònh lúâ múâ giöëng
nhû cêy àa vaâ hònh ngûúâi ngöìi dûúái göëc êy. Tûúng truyïìn rùçng àoá laâ chuá Cuöåi. Cuöåi laâ möåt
chaâng trai ngheâo, giaâu loâng thûúng ngûúâi, àûúåc möåt cêy àa thêìn, laá duâng laâm thuöëc cûáu ngûúâi.
Do phaåm àiïìu kiïng kõ, cêy àa phaãi bay lïn mùåt trùng keáo luön caã chuá Cuöåi, maäi maäi Cuöåi vaâ
àa phaãi úã cung trùng.
3
Haán Höì: Haán: töåc ngûúâi Haán; Höì: möåt töåc ñt ngûúâi úã Trung Quöëc. ÚÃ àêy chó sûå xa
caách.*
50. Ai laâm cho bûúám lòa hoa

Cho chim xanh núä bay qua vûúân höìng
Ai ài muön dùåm non söng
Àïí ai chûáa chêët sêìu àong vúi àêìy.
HT 175 TCBD I 248, 495 TNPD II 8 VNP1 66 VNP7 190
51. Ai laâm cho caãi töi vöìng a
Cho dûa töi khuá cho chöìng töi chï. b
NPGT 16a
BK a - Vò ai cho caãi töi ngöìng NASL IV 28a
- Ai laâm cho caãi lïn ngöìng HHÀN 123
- Ai laâm cho caãi töi ngöìng PTK 19a
- Ai laâm cho caãi em ngöìng NPNN 1b
b - Cho dûa höi khuá cho chöìng em chï HHÀN
- Cho dûa em thöëi cho chöìng em chï NPNN
52. Ai laâm cho caãi töi ngöìng a
Cho dûa töi khuá, cho chöìng töi chï
Chöìng chï thò mùåc chöìng chï
Dûa khuá nêëu vúái caá trï ngoåt lûâ. b
HT 198 TCBD I 495 TNPD II 8 VNP1 I 142 VNP7 288
BK a - Ai laâm cho caãi töi vöìng
ANPT 18b ÀNQT 113b LHCD-48b NGCK 101a
- Vò ai cho caãi töi vöìng NASL II 2b
b - Caái dûa khuá nêëu caá trï caâng mïìm NASL II
- Dûa khuá nêëu caá trï caâng buâi ANPT NGCK bk TNPD II
53. Ai laâm cho cûåc têëm loâng
Caâng nhùæc caâng nhúá, caâng tröng caâng sêìu
Hïî vïì nhúá àïën lúâi nhau
Bùæc cêìu maâ chaã àûúåc cêìu aái ên
Dêìu xa nhñch laåi cho gêìn
Laâm thên con nhïån mêëy lêìn vûúng tú

Tùçm ûúm tú, nhïån cuäng giùng tú
Gan vaâng sao kheáo thúâ ú daå vaâng
CDTCM 126
54. Ai laâm cho chó lòa kim
Cho beâo giaåt soáng cho em phong trêìn.
HPV 154
55. Ai laâm cho daå em buöìn
Cho con bûúám luyå, chuöìn chuöìn luyå theo.
HHÀN 211
56. Ai laâm cho àoá boã àùng
Cho con aáo trùæng boã thùçng aáo àen.
CHG 20
57. Ai laâm cho àoá xa àêy
Cho chim cheâo beão xa cêy mùng voâi
BKa – Cho chim minh liïîu xa cêy ngö àöìng TCBD I 445
58. Ai laâm cho àoá xa àêy
Cho trùng xa Cuöåi1, cho mêy xa trúâi
Ai laâm cho bïën xa thuyïìn
Cho Trùng xa Cuöåi, cho baån hiïìn xa ta.
HPV 154
59. Ai laâm cho mùæm em böìng
Cho dûa em khuá cho chöìng em chï.
KSK 4b
60. Ai laâm cho nûúác chaãy xuöi
Cho thuyïìn xuöi ngûúåc cho ngûúâi nhúá nhau2
Chaâng ài àïí thiïëp sao àaânh
1
Trùng, Cuöåi: xem chuá thñch úã A 47.
2
“Cho thuyïìn lïn ngûúåc cho ngûúâi nhúá nhau” thò àuáng hún.
Thiïëp xin khoaá cûãa, buöng maânh thiïëp theo.

CDTCM 187
61. Ai laâm cho ngûúåc laái chiïëc thuyïìn tònh
Sao em chùèng biïët giûä gòn tiïët trinh
- Thöi anh àûâng coá àem daå àöíi dúâi
Anh nghe chi thïë sûå, raä rúâi gia cang1
- Chùèng phaãi anh kiïëm àiïìu àùång dûát nghôa lòa tònh
Búãi anh thêëy em lùæm sûå bêët bònh nïn phaãi xa.
DCNTB I 137
62. Ai laâm chuâa ngaä xuöëng söng
Phêåt tröi löím ngöím, chuöng àöìng chòm theo.
DCNTB I 137
63. Ai laâm con caá böëng ài tu
Con caá thu noá khoác
Con caá loác noá rêìu
Phaãi chi ngoaâi biïín coá cêìu
Em ra em vúát caái àoan sêìu cho anh.
CHG 29
Xem thïm A 4a
64. Ai laâm miïëu noå xa àònh
Haåc xa hûúng aán, àöi àûáa mònh àûâng xa
Lòa cêy, lòa cöåi, ai núä lòa hoa
Lòa ngûúâi böåi baåc, chúá àöi àûáa ta àûâng lòa.
CDTCM 60
65. Ai laâm nïn nöîi nûúác naây
Vúå úã àaâng naây chöìng laåi àaâng kia.
CHG 10
66. Ai laâm nöng nöîi nûúác naây
1
Gia cang: tûác gia cûúng: nïì nïëp gia àònh.
Chuâa Tiïn vùæng veã, túá thêìy xa nhau.

DCNTB II 158
67. Ai laâm Ngûu Chûác1 àöi àaâng
Àïí cho quên tûã àa mang nùång tònh
Thuyïìn quyïn lêëp loá daång hònh
Em àaânh chùèng chõu gúãi mònh cho anh
Traách ai núä phuå loâng thaânh
Àïm nùçm thöín thûác tam canh ûu sêìu
Ai laâm ra cuöåc biïín dêu2
Göëi luöng chùèng àùång giao àêìu tûâ àêy.
TCBD IV 37
68. Ai lïn Biïån Thûúång, Lam Sún3
Nhúá Lï Thaái Töí chùån àûúâng quên Minh.
CDTH 43 DCTH 51 HT 121 VNP7 119
69. Ai lïn cho túái cung trùng
Nhùæn con võt nûúác àûâng ùn caá trúâi
Húäi con võt nûúác kia úi
Sao maây vuâng vêîy úã núi söng Haâ4
PDCD 10
70. Ai lïn àiïëu daån quai daâi
Caái xe bñt baåc
1
Ngûu Chûác: Chûác nûä laâ tïn möåt ngöi sao úã phña Bùæc söng Ngên haâ àöëi diïån vúái sao
Khiïn Ngûu. Theo Kinh súã tuïå thúâi kñ, Chûác Nûä (A Chûác) laâ chaáu Trúâi, laâm nghïì dïåt vaãi rêët
siïng nùng. Trúâi àem gaã cho Khiïn Ngûu (chaâng ngûu) laâm nghïî chùn trêu. Hai vúå chöìng quaá
êu yïëm nhau khöng giûä àuáng pheáp trúâi. Trúâi phaåt àem àaây möîi ngûúâi úã möåt bïn söng Ngên
Haâ. Möîi nùm, Trúâi chó cho pheáp hai vúå chöìng qua söng gùåp nhau möåt lêìn vaâo àïm möìng baãy
thaáng baãy êm lõch (thêët tõch), ài qua caái cêìu cuãa chim Ö Thûúác (chim quaå vaâ chim khaách) bùæc
(cêìu Ö). Vúå chöìng gùåp nhau than khoác vïì caãnh li biïåt, nûúác mùæt chan chûáa, rúi xuöëng trêìn
gian thaânh mûa dêìm têìm taä, tuåc goåi laâ "mûa Ngêu thaáng Baãy". Àiïín tñch naây coân àûúåc duâng
laâ: Ngûu Lang, Chûác Nûä, Cêìu ö.
2
Biïín dêu: tûâ cêu chûä Haán thûúng Haãi biïën vi tang àiïìn" nghôa laâ biïìn xanh biïën
thaânh ruöång dêu, chó sûå àöíi thay lúán trong thiïn nhiïn vaâ xaä höåi.
3
Biïån Thûúång, Lam Sún: caác àõa àiïím úã miïìn têy Thanh Hoáa.
4
Söng Haâ: coân goåi laâ Ngên Haâ, söng Ngên, àûúåc lêëy tûâ tñch Ngûu Lang, Chûác Nûä (xem
chuá thñch úã A 67).
Caái baát göî trùæng

Noá kïu canh caách
Caái àiïëu bñt vaâng
Ngon thêåt laâ ngon.
QHBN 313
71. Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu1
Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm thêm. a
ÀNQT 9 1b LHCD 9b
BK a - Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm rùng
NGCK 169b
72. Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu
Àöìng Tónh baán thuöëc, Huï Cêìu nhuöåm thêm
Naâo ai ài chúå Thanh Lêm2
Mua anh möåt aáo vaãi thêm haåt giïìn.
HT 134 TCBD II 515 VNPL II 162 VNP7 126
Sûãa laåi: Àöìng Tônh TCBD = Àöìng Tónh
73. Ai lïn Hûúng Tñch3 chuâa Tiïn
Gùåp cö sû baác, anh khuyïn àöi lúâi
Àem thên laâm caái kiïëp ngûúâi
Tu sao cho troån nûúác àúâi maâ tu?
TNPD II 7 VNP 1 II 44 VNP7 110
74. Ai lïn nhêën chõ haâng cau a
Chiïëu buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho tûúi. b
ÀNQT 91a LHCD 9b TCBD I 597 TNPDI l?
BK a - Ai vïì nhùæn nhuã cö haâng cau KSK 6b
- Ai vïì nhùæn nhuã haâng cau NGOK l01b
1
Àöìng Tónh, Huï Cêìu: caã hai núi naây trûúác thuöåc tinh Bùæc Ninh sau thuöåc tmh Hûng
Yïn.
2
Chúå Thanh Lêm: möåt àõa àiïím thuöåc tónh Haãi Dûúng.
3
Hûúng Tñch: nùçm trong khu vûåc thùæng caãnh Hûúng Sún, thuöåc xaä Hûúng Sún, huyïån
Mô Àûác, tmh Haâ Têy.
- Ai vïì nhùæn chõ haâng cau VNP7 183

b - Chiïëu buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho anh KSK
- Chiïëu buöìm sêëp nûúác, giûä maâu cho anh NGCK
- Giùåt buöìm dêëp nûúác, giûä maâu cho tûúi VNP7
Chiïëu buöìm thêëm nûúác, mûúån maâu cho tûúi THQP 5b
75. Ai lïn nhùæn gûãi lúâi lïn
Lúâi chung thùm thêìy meå lúâi riïng thùm chaâng.
CDTCM 15
76. Ai lïn nhùæn nhuã haâng böng a
Coá muöën lêëy chöìng thò xuöëng Nguyïåt Viïn1
Nguyïåt Viïn lùæm luáa nhiïìu tiïìn b
Laåi coá söng liïìn tùæm maát nghó ngúi c
Chiïìu chiïìu ba daäy caá tûúi
Chùèng ùn thúâi thiïåt, chùèng chúi thúâi heân d
THQP 6a
BK a - Ai lïn nhùæn chõ haâng böìng
HT 139 TCBD II 478 TNPD II 9 VNPL II 162 VNP7 126
b - Nguyïåt Viïn lùæm thoác nhiïìu tiïìn ÀNQT l07b
HT TBCD II TNPD II VNPL II VNP7
Nguyïåt Viïn nhiïìu thoác lùæm tiïìn L'HCD 44b
c Coá söng tùæm maát coá miïìn nghó ngúi VNPL II VNP7
d - Chùèng ùn cuäng thiïåt, chùèng chúi cuäng hoaâi
HT TCBD II TNPD II VNPL II VNP?
Chùèng ùn cuäng thiïåt, chùèng chúi cuäng heân ÀNQT
77. Ai lïn nhùæn vúái trùng giaâ
Nhuã trùng khoan lùån, nhuã gaâ khoan kïu.
HPV 169
78. Ai lïn Phuá Thoå thò lïn
1
Nguyïåt Viïn: thuöåc xaä Hoùçng Quang, huyïån Hoùçng Hoáa, tónh Thanh Hoáa.
Lïn non Cöí Tñch, lïn àïìn Huâng Vûúng

Àïìn naây thúâ töí Nam Phûúng
Quy mö trûúác àaä sûãa sang roä raâng
Ai úi nhêån laåi cho tûúâng
Löëi lïn àïìn Thûúång sùén àûúâng xi mùng
Lïn cao chùèng khaác àêët bùçng
Àua nhau luä lûúåt lïn lùng vua Huâng
CDTCM 280
79. Ai lïn ta gûãi lúâi lïn
Lúâi chung kñnh meå, lúâi riïng thùm thêìy
Coân lúâi ta gûãi cö bay
Söng sêu chúá löåi àoâ àêìy chúá ài
Phoâng xa sêíy bûúác nhúä khi
Cha sêìu meå tuãi, khaách nam nhi cuäng buöìn
DCTH 114
80. Ai maâ àaánh tröëng phuå keân
Àùång chuöng phuå moä, àùång àeân phuå trùng
CVPD 19
81. Ai maâ ài àaánh traã Trúâi?
Ai maâ giïët giùåc lïn ngöi trõ vò
Ai maâ möåt chên biïët ài?
Ai maâ hoáa pheáp giùåc thò súå kinh
Ai maâ quyïët chñ tung hoaânh
Ai maâ baán mònh chuöåc töåi cho cha
Ai maâ baán nguyïåt buön hoa
Buön ài baán laåi àaâ ba böën lêìn
Àaåi Thaánh1 ài àaánh traã Trúâi
1
Àaåi Thaánh (tûác Tön Ngöå Khöng): nhên vêåt trong taác phêím Têy du kñ cuãa Ngö Thûâa
Ên (1500 - 1581) (Trung Quöëc).
Vua Lï giïët giùåc lïn ngöi trõ vò

Àûác thaánh Àöåc1 möåt chên biïët ài
Phuâ Àöíng2 hoáa pheáp giùåc thò súå kinh
Tûâ Haãi3 quyïët chñ tung hoaânh
Thuáy Kiïìu3 baán mònh chuöåc töåi cho cha
Tuá Baâ4 buön nguyïåt baán hoa
Buön ài baán laåi àaä ba böën lêìn
DCTH 169 – 170
82. Ai maâ àöåi àaá vaá trúâi
Mûúâi ba mêîu ruöång tiïëng cûúâi àïën nay?
- Baâ Nûä Oa4 àöåi àaá vaá trúâi
Mûúâi ba mêîu ruöång tiïëng cûúâi àïën nay
HPV 90
83. Ai maâ noái döëi cuâng ai
Thò Trúâi giaáng haå cêìy khoai giûäa àöìng. a
BK a Thò Trúâi giaáng hoåa cêy khoai giûäa àöìng NGCK 98b
84. Ai maâ noái döëi vúái ai
Thò Trúâi giaáng hoåa cêìy khoai giûäa àöìng
1
Thaánh Àöåc: tûác thêìn Àöåc Cûúác úã Sêìm Sún (Thanh Hoáa) coá àïìn thúâ thêìn naây (goåi laâ
àïìn Àöåc Cûúác).*
2
Phuâ Àöíng: tûác Thaánh Doáng, möåt nhên vêåt trong thêìn thoaåi vaâ truyïìn thuyïët Viïåt
Nam.*
3
Tûâ Haãi, Thuáy Kiïìu, Tuá Baâ: caác nhên vêåt trong Truyïån Kiïìu cuãa Nguyïîn Du. Toám tùæt
truyïån: Gia àònh Vûúng öng coá hai cö con gaái laâ Thuáy Kiïìu, Thuáy Vên vaâ möåt con trai laâ
Vûúng Quan. Thuáy Kiïìu rêët xinh àeåp vaâ taâi hoa. Naâng yïu möåt vùn nhên laâ Kim Troång. Cuöåc
tònh duyïn àang nöìng thùæm thò Kim Troång phaãi vïì Liïu Dûúng höå tang chuá. Giûäa luác àoá, gia
àònh Vûúng öng gùåp tai biïën, Thuáy Kiïìu phaãi baán mònh chuöåc cha vaâ em. Àûúåc Thuác Sinh
chuöåc vïì laâm vúå leä, naâng laåi bõ vúå caã laâ Hoaån Thw haânh haå. Tröën khoãi nhaâ hoå Hoaån àïën tu úã
chuâa cuãa Giaác Duyïn thò laåi rúi vaâo caåm bêîy Baåc Haâ, Baåc Haånh. Àûúåc ngûúâi anh huâng Tûâ Haãi
cûáu khoãi lêìu xanh, àïìn ún baáo oaán, Kiïìu laåi mùæc lûâa Höì Tön Hiïën àïí Tûâ Haãi bõ haåi. Cuâng
àûúâng naâng phaãi nhaãy xuöëng söng Tiïìn Àûúâng tûå vêîn. Nhúâ Giaác Duyïn cûáu, Kiïìu àûúåc àoaân
tuå vúái gia àònh vaâ chaâng Kim.*
4
Nûä Oa: Nhên vêåt thêìn thoaåi cöí, nûä giúái, coá cöng taåo dûång nïn àêët, trúâi, vuä truå. Cuäng
nhû caác nhên vêåt cuâng loaåi, baâ coá möåt thên thïí khöíng löì, coá têìm voác vuä truå. Nûä Oa thûúâng ài
vúái möåt nhên vêåt khöíng löì thuöåc nam giúái laâ Tûá Tûúång.
Ai maâ noái döëi vúái chöìng

Thò Trúâi giaáng hoåa cêy höìng búâ ao.
VNP7 100
85. Ai maâ noái döëi cuâng chöìng
Thúâi Trúâi giaáng haå cêy höìng búâ ao.
TCBD I 5ä48 TNPD I 17
86. Ai maâ úã löîi lúâi nguyïìn a
Xuöëng ghe ghe uáp, xuöëng thuyïìn thuyïìn tröi.
DCNTB II 22
BK a - Ai maâ sai heån löîi nguyïîn bk DCNTB II
87. Ai maâ phuå nghôa quïn cöng
Thò àeo trùm caánh hoa höìng nhung thúm.
NGCK 98b TCBD I 45(J TNPD I 17
88. Ai mua con quaå baán cho
Àen löng àen caánh, böå gioâ cuäng àen. a
DCNTB I 113 HRÀN 43, 105 TCBD I 316
TCBD II 490 TCBD III 222 TNPD I 17
BK a - Àen löng àen laá böå gioâ cuäng àen VNPS 48a CVPD 20
89. Ai noái vúái anh, em laåi chûa chöìng
Anh àaâ chó saá bùng àöìng túái àêy
DCBTT 125
90. Ai núä löng naâo vaác saâo thoåc caá
Ai núä loâng naâo lêëy naá bùæn chim
Xûáng àöi maâ chùèng xûáng duyïn
Gaái trau phêån gaái, trai phiïìn phêån trai.
DCNTB II 127
91. Ai ngúâ baåc laåi sêëp ba
Àïí cho quan tûúáng dúã ra vïë trêìn.
NASL III 38b
92. Ai ngúâ mêåt sûáa gan huâm

Rùæp toan gaâ luöåc rûúåu tùm thoãa loâng
Khaác naâo nhû nhïån àaánh voâng
ÏËch kia trong giïëng coân tröng keã doâ
Àoái thò àêìu göëi biïët boâ
No cúm êëm cêåt coân lo lùæng gò.
TCBD I 597
93. Ai nhêët thò töi thûá nhò a
Ai maâ hún nûäa töi thò thûá ba.
TCBDI 316 TCBDII 490 TNBDI 17
BK a -Ai nhêët thò töi chõu nhò NGCK 148b
94. Ai úi! Ùn baát cúm rau
Coân hún chöën khaác mêm thau chêåu àöìng.
CDTH 70
95. Ai úi ? Bûng baát cúm àêìy
Deão thúm möåt höåt, àêëng cay muön phêìn.
TCBD II 453 TNPD I 16
Xem thïm L 53
Sûãa laåi: .... àùæng cay möåt phêìn TCBD = ... àùæng cay muön phêìn
96. Ai úi coá biïët cho khöng
Chùn loan coân àúåi, göëi huï phong coân chúâ.
HPV 108
97. Ai úi coá cêu thú rùçng:
"Gûãi thû röìi laåi phong thû
"Laá thùæm caânh xanh
"Lïnh àïnh nöíi giûäa doâng nûúác chaãy
"Nhaác tröng lïn bûác gêëm àïì thû
"Sao thêìy meå ngûúâi chaã thûúng keã àaâo tú liïîu yïëu
"Sao thêìy meå ngûúâi chaã kheáo liïåu kheáo lo
"Àïí cho ngûåa Höì chim Viïåt1

“Chim Viïåt àuã àöi
"Chim Viïåt àöi núi
"Gêìn chaã nïn gêìn
"Xa chaã nïn xa
"Nhúá khaách trùng giaâ
"Dan dñu chi maäi
"Biïët bao giúâ cho nïn danh phêån".
QHBN 265
98. Ai úi cûá úã cho laânh
Tu nhún tñch àûác àïí daânh vïì sau.
HKÀN 75 1
99. Ai úi chúá lêëy hoåc troâ
Daâi lûng töën vaãi ùn no laåi nùçm
Muâa àöng trúâi reát cùm cùm.
Ài cêëy àûúåc ba mûúi saáu àöìng keäm vïì,
noá laåi nùçm noá ùn.
TCBD III 142 TNPD II 9
Xem thïm T 546, 547
100. Ai úi? Chúá lêëy hoåc troâ
Daâi lûng töën vaãi ùn no laåi nùçm
Ngaây thúâi cêëp saách ài rong
Töëi vïì laåi giûä àeân chong möåt mònh.
TCBD I 199 VNPL I 110 VNP? 254
Xem thïm T 546, 547
101. Ai úi Chúá phuå Cöìn Haâu2
1
Ngûåa Höì, chimViïåt : Tûâ cêu chûä Haán “Viïåt àiïíu saâo Nam chi, Höì maä tï Bùc phong”
nghôa laâ con chim Viïåt (quï phûúng Nam) laâm töí úã caânh cêy phña Nam, con ngûåa Höì (quï
phûúng Bùæc) hñ möîi khi gioá Bùæc thöíi.
2
Cöìn Haâu: úã laâng Vên La, Lïå Ninh (nay thuöåc Àöìng Húái) tónh Quaãng Binh.
Laâm cho hai huyïån caã giaâu caã sang.

DCBTT 291.
102. Ai úi chúá phuå àeân chai
Thùæp trong Cêìn Chaánh1 raång ngoaâi Ngoå Mön2.
DCBTT 219
103. Ai úi! Chúá vöåi cûúâi nhau
Cêy naâo laâ chùèng coá sêu chaåm caânh.
HT 266 TCBD I 597 TNPD I 16
Xem thïm B 270, C 1991
104. Ai úi! chúá vöåi cûúâi nhau
Ngêîm mònh cho toã, trûúác sau seä cûúâi. a
NASL II 42b
BK a - Ngùæm mònh cho toã, trûúác sau haäy cûúâi
- Gêîm mònh cho kô`, trûúác sau haäy cûúâi TNPD I HT 226
- Ngêîm mònh cho toã, trûúác sau haäy cûúâi
VNPL II 84 VNP7 86
- Ngêîm mònh cho troát, buöíó sau ai cûúâi LHCD 27a
- Ngêîm mònh cho troån, mai sau ai cûúâi ÀNQT 100a
- Ngùæm mònh cho toã, trûúác sau seä cûúâi KHÀN 259
Xem thïm B 270, C 1991
105. Ai úi! Chúá vöåi khoe mònh
Giang höì lùæm keã taâi tònh hún ta.
TCTH 105
Xem thïm C 1042
106. Ai úi? Chúá lêëy keão chêìy
Xem hoa böën mùæt, ài giaây ba chên
1
Cêìn Chaánh: àiïån Cêìn Chaánh laâ möåt trong nhûäng núi laâm viïåc cuãa vua thuöåc nöåi
thaânh Huïë.
2
Ngoå Mön: cûãa chñnh cuãa thaânh Huïë, dûúái múã 5 cûãa, trïn coá lêìu nguä phûúång.

BK a Xem hoa böën mùåt ài giêìy ba chên LHCD 37a
107. Ai úi chúi lêëy keão giaâ
Mùng moåc coá lûáa àöi ta coá thò. a
ANPT 18b ÀNQT 104b LHCD 37a NGCK 100b
NPGT 16a NPNN 1b
BK a - Mùng moåc quaá lûáa àöi ta coá thò PTK 19a
108. Ai úi chúi lêëy keão giaâ
Maäng moåc coá lûáa ngûúâi ta coá thò
Chúi xuên keão hïët xuên ài
Caái giaâ soâng soåc noá thò theo sau.
THÀQ 1 TNPD II 7
109. Ai úi! àaä quyïët thò haânh a
Àaä àan thò lêån1 troân vaânh múái thöi.
HT 222 TCBD II 467 TNPD I 15 VNPL II 95 VNP7 97
BK a - Àöi ta àaä quyïët thò haânh HPV 122
110. Ai úi! àê quyïët thò haânh a
Àaä àùén thò vaác caã caânh lêîn cêy.
HT 222 TNPD I 15 VNPL II 95 VNP7 9?
BK a - Loâng ta àaä quyïët thò haânh TCBD II 469 TNPD I 179
- Àaä quyïët thò haânh ÀNQT 96a LHCD 55a
111. Ai úi àúåi mêëy töi cuâng a
Töi coân àöët maä cho chöìng töi àêy
Chöìng töi múái àûúåc ba ngaây
Ai úi coá àúåi töi raây hay khöng.
PDCD 12
BK a - Ai úi àúåi vúái töi cuâng CDTCM 267
Xem thïm A 449
1
Lêån: möåt thao taác trong cöng viïåc àan caác àöì duâng nhû röí raá, thûâng...
112. Ai úi àúåi mêëy töi cuâng

Töi cön gúä möëi tú höìng1 chûa xong
Tú höìng höì gúä àaä xong
Ai àem caái böëi boâng bong buöåc vaâo.
PDCD 12
Xem thïm C 177
113. Ai úi àúåi vúái töi cuâng
Töi coân dúã möëi tú höìng2 chûa xe
KSK 10b
BK a- Töi coân gúä möëi tú höìng chûa ra
TCBD II 268
NGCK 122a :
Anh úi àúåi vúái töi cuâng
Töi coân gúä möëi tú höìng chûa xong.
Xem thïm C 177
114. Ai úi àûâng lêëy laâm lo

Boáng son röìi cuäng soi cho gûúng múâ. a
ÀNQT 79a LHCD 4a TCBD I 597 TNPD I 16
BK a - Boáng son thò cuäng soi cho gûúng múã ANPT 14a
115. Ai úi! àûâng lêëy laâm lo

Dûúng xuên röìi cuäng soi cho êm haân.
1
Tú höìng, öng Tú, Nguyïåt laäo: theo Tuåc u quaái luåc, Vi Cöë, ngûúâi àúâi Àûúâng, nhên qua
chúi Töëng Thaânh, gùåp möåt öng giaâ ngöìi dûúái boáng trùng àang kiïím söí saách (Nguyïåt Laäo) trong
tuái coá möåt cuöån dêy àoã. Vi Cöë hoãi chuyïån öng giaâ cho biïët: "Cuöën saách laâ söí hön nhên vaâ cuöån
dêy àoã duâng àïí buöåc nam nûä laåi vúái nhau. Dêìu cho hai bïn coá thuâ hêån vúái nhau hoùåc duâ úã caách
xa nhau, àaä lêëy dêy àoã buöåc àöi nam nûä laåi thò têët seä thaânh vúå chöìng. Do àiïín naây maâ nhûäng
tûâ Xñch thùçng, Tú höìng, chó höìng, chó thùæm v.v... àïìu chó tònh vúå chöìng, vaâ Nguyïåt laäo, Trùng
Giaâ, öng Tú... àïìu chó ngûúâi laâm mai möëi trong viïåc hön nhên.
2
Xem thïm M 143

116. Ai úi àûâng phuå baát àaân
Nêng niu baát sûá bïí tan coá ngaây. a
HPV 154
BK a - Nêng niu baát sûá vúä tan coá ngaây TCBD II 232
117. Ai úi! àûâng vöåi chúá lo
Khùng khùng giûä lêëy trûúång phu cho bïìn
Ai úi! giûä lêëy àaåo hiïìn
Tröìng cêy lêëy àûác, xêy nïìn lêëy nhên.
CDTH 70
118. Ai úi àûáng laåi maâ coi
Kòa öng quaãn tûúång cûúäi voi àaánh cöìng.
NASL IV 44b
119. Ai úi àûáng laåi maâ tröng
Kòa nuái Thaânh Laång, kòa söng Tam Cúâ.1
TCDG 48
120. Ai úi àûáng laåi maâ tröng
Kòa vaåc nêëu àoá, kòa söng àaäi bòa
Kòa giïëng Yïn Thaái2 nhû kia
Giïëng sêu chñn trûúång nûúác thò trong xanh
Àêìu chúå Bûúãi coá àiïëm cêìm canh
Ngûúâi ài keã laåi nhû tranh hoåa àöì
Cöíng chúå coá miïëu thúâ vua
Àûúâng caái chñnh xûá lïn chuâa Thiïn Niïn3
Chuâa Thiïn Niïn coá cêy voång caách
1
Thaânh Loång, söng Tam Cúâ (Tam Kò): úã tónh Laång Sún.
2
Yïn Thaái: thuöåc vuâng Bûúãi, quêån Ba Àònh, Haâ Nöåi. Yïn Thaái coá giïëng xûa kia nöíi
tiïëng laâ giïëng nûúác trong, úã àêìu laâng.
3
Chuâa Thiïn Niïn: ngöìi chuâa núái tiïëng Ö vïë phña têy Höí Têy, chúå Bûúãi ài lïn.
Chuâa Baâ Saách1 coá cêy àa löng

Cöíng laâng Àöng2 coá cêy khïë ngoåt
Con gaái Keã Coát3 thò ài buön xïì
Con trai laâng Ngheâ4 dïåt cûãi keáo hoa
An Phuá5 nêëu keåo maåch nha
Laâng Voâng6 laâm cöëm àïí maâ tiïën vua
Hoå Laåi7 laâm giêëy sùæc vua
Laâng Laáng8 múã höåi keáo cúâ huâng ghï.
CDHN 102, 103
121. Ai úi, àûúåc ngoåc àûâng cûúâi
Ta àêy mêët ngoåc ruång rúâi chên tay.
CNTCM 253
122. Ai úi gûúng bïí khoá haân
Chó àûát khoá nöëi ngûúâi ngoan khoá tòm.
HPV 108
123. Ai úi, giûä chñ cho bïìn a
Duâ ai xoay hûúáng àöíi nïìn mùåc ai. b
1
Chuâa Baâ Saách: cuäng goåi laâ chuâa Têy Saách, möåt ngöi chuâa nöíi tiïëng úã vïì phña Höì Têy,
chúå Bûúãi ài lïn.
2
Laâng Àöng: tûác Àöíng Xaä, xûa kia laâ möåt trong ba thön cuãa xaä Yïn Thaái nay thuöåc
quêån Ba Àinh, Haâ Nöåi.
3
Keã Coát: tïn nöm Laâng Haå. Yïn Quyïët, laâng naây coá nhiïìu ngûúâi ài buön, xûa thûúâng
ài buön “xïì” tûác laâ nhûäng maãnh àêìu mùåt cuãa têëm voã doá (tûác laâ loaåi nguyïn liïåu thûá phêím) àïí
baán cho laâng Giêëy tûác laâng An Hoâa àïí laâm loaåi giêëy xêëu goåi laâ giêëy' xïì" keám hún giêëy moi. Coá
ngûúâi cho rùçng Keã Coát laâ tïn chung cho caã Thûúång Yïn Quyïët (coá tïn chñnh laâ laâng Coát) vaâ Haå
Yïn Quyïët (tïn cuä cuãa laâng An Hoâa tûác laâng Giêëy) vaâ "Keã Coát ài buön xïì” trong cêu naây yá bao
göìm caã laâng Coát vê laâng Giêëy khöng phên biïåt.
4
Laâng Ngheâ tûác laâ laâng Trung Nha, xaä Nghôa Àö, huyïån Tûâ Liïm, Haâ Nöåi cöì nghïì dïåt
lônh vaâ nghïì laâm giêëy.
5
An Phuá: tïn möåt laâng xûa nay thuöåc xê Nghôa Àöì, huyïån Tûâ Liïm. Haâ Nöåi.
6
Laâng Voâng: àêy laâ laâng Dõch Voång Hêåu, huyïån Tûâ Liïm chuyïn nghïì laâm cöëm nöíi
tiïëng goåi laâ cöëm Voâng. Àuáng ra tïn Voâng chó toaân töíng Dõch Voång tûác laâ töíng Voâng xûa kia.
7
Hoå Laåi: möåt hoå úã laâng Trung Nha, xaä Nghôa Àö, xaä chuyïn laâm giêëy lïånh cho triïìu
àònh phong kiïën viïët sùæc chó.
8
Laâng Laáng: Tïn nöm laâng Yïn Laäng thuöåc huyïån Tûâ Liïm, Haâ Nöåi. Laâng Laáng thúâ
Tûâ Àaåo Haånh vaâo nhûäng nùm múã höåi laâng coá rûúác thêìn vaâ diïîn laåi tñch Àaåo Haånh àaánh nhau
vúái sû Àaåi Àiïn, khi àaám rûúác ài qua núi thúâ sû Àaåi Àiïn úã Dõch Voång thi keáo cúâ vaâ àöët öëng
lïånh.
DCBTT 294 HT 220 TNPD I 15 VNPL II 94 VNP7 96

BK a - Khuyïn ai giûä ehñ cho bïìn CVPD 9
b - Dêìu ai àöíi hûúáng xoay nïìn mùåc ai CVPD
- Mùåc ai xoay hûúáng àöíi nïìn mùåc ai TCBD IV 17
Xem thïm R 71
124. Ai úi khöng nghô thên sau a
Àêët luön coân lúã huöëng cêìu bùæc ngang. b
DCBTT 238
BK a - Ai úi khöng nghô trûúác sau HT 22 1
b - Àêët liïìn coân lúã huöëng cêìu bùæc ngang HT CVPD 5
125. Ai úi khöng nhúá khi ngheâo
Buöìm bï laái gaäy ai cheâo anh qua.
126. Ai úi möìng chñn thaáng tû
Khöng ài höåi Doáng cuäng hû mêët àúâi.
CDHN 134
xem thïm H 256
127. Ai úi nghô laåi cho mònh
Giang sún nghòn dùåm cöng trònh biïët bao?
HPV 154
128. Ai úi! Nhúá lêëy lúâi naây:
Tùçm nuöi ba lûáa, ruöång caây ba nùm
Nhúâ trúâi hoâa cöëc phong àùng
Cêëy luáa luáa töët, nuöi tùçm tùçm tûúi
Àûúåc thua duâ coá taåi trúâi
Chúá thêëy soáng caã maâ rúâi tay co.
HT 112
129. Ai úi, phaãi nghô trûúác sau
Àûâng tham lùæm cuãa nhaâ giaâu laâm chi
Laâm thò xem chùèng ra gò
Laâm têët laâm taã noái thò àiïëc tai

Ài nguã thúâi hïët canh hai
Thûác khuya dêåy súám mònh ai daäi dêìu
Súám ngaây ài cùæt coã trêìu
Trûa vïì laåi baão: ngöìi àêu, khöng àêìy?
Hïët meå röìi laåi àïën thêìy
Gaánh coã coã àêìy, vêîn noái rùçng vúi
Noái thò noái thêåt laâ dai
Lùæm cêu chua caånh, àùæng cay trùm chiïìu
Phêån em laâ gaái nhaâ ngheâo
Lêëy phaãi chöìng giaâu, ai thêëu cho chùng
Noái ra àau àúán trong loâng
Chõu khöí, chõu nhuåc suöët trong möåt àúâi.
CDTCM 208
130. Ai úi sao chùèng ài vïì
Ruöång ta ta àïí, cêëy thuï sao àaânh
Töí tiïn di saãn àïí daânh
Ta khöng nhòn nhúã, vö tònh thïë chi?
TCBD II 386
131. Ai úi thûúng lêëy cho ta
Möåt niïìm àúåi baån nay àaâ mêëy àöng.
CDTCM 15
132. Ai úi thûúng lêëy luác ni
Nhõp cêìu keã àûáng ngûúâi ài sao àaânh.
CDTCM 15
133. Ai úi thûúng lêëy nhau cuâng
Àöî ngêm ra giaá àaäi àuâng nhau chi.
HPV l07
134. Ai úi treã maäi ru maâ!
Caâng so saánh lùæm caâng giaâ mêët duyïn.

HHÀN 149 TCBD I 597 TNPD I 16
BK a - Caâng ào àùæn lùæm caâng giaâ mêët duyïn
HT 184 VNPL II 83
- Caâng ào àùæn maäi caâng giaâ mêët duyïn VNP7 84
Sûãa laåi: ... so sùæn TCBDI = so saánh...
135. Ai úi, treã maäi ru maâ
Caâng so saánh lùæm, caâng giaâ mêët duyïn
Coân duyïn nhû tûúång tö vaâng
Hïët duyïn nhû töí ong taân ngaây mûa
Coân duyïn àoáng cûãa keán chöìng
Hïët duyïn ngöìi göëc cêy höìng lûúåm hoa
Coân duyïn keán caá choån canh
Hïët duyïn cuã raáy dûa haânh cuäng tröi
Coân duyïn keán nhûäng trai tú
Hïët duyïn öng laäo cuäng vú laâm chöìng
Coân duyïn àoáng cûãa keán chöìng
Hïët duyïn baán quaán ngöìi tröng böå haânh.
THÀQ 21
Xem thïm C 1679
136. Ai úi Trúâi chùèng theo nguyïìn
Tuái thú àuãng àónh daåo miïìn thuá quï.
ÀNQT 94a LHCD 13a
137. Ai qua nuái Taãn1 söng Àaâ2
Gheá qua Tu Vuä3 mùån maâ tònh thûúng.
CDTCM 278 HT 125
1
Nuái Taãn: coân goåi laâ Taãn Viïn Sún hoùåc nuái Ba Vò, úã tinh Haâ Têy coá ba ngoån, ngoån úã
giûäa phña dûúái thùæt cöí böìng, trïn xoâe ra nhû caái taán. Nuái cao 1281m coá àïìn thúâ Sún Tinh.
2
Söng Àaâ: chaãy tûâ Trung Quöëc qua caác tónh Sún La, Hoâa Bònh, Vônh Phuá, Haâ Têy vaâ
nhêåp vaâo söng Höìng úã Viïåt Trò.
3
Tu Vuä: tïn laâng thuöåc huyïån Thanh Thuãy, tónh Phuá Thoå.
138. Ai qua phöë Nhöín1 phöë Lai2

Dûâng chên ùn miïëng chaã àaâi thúm ngon
Ngoåt thay caái quaã cam troân
Vûâa thúm vûâa maát haäy coân úã Canh.3
CDHN 106
139. Ai qua quaán Chaáo, Àöìng Giao4
Maá höìng àïí laåi, xanh xao mang vïì.
140. Ai qua quaán Trùæng, phöë Nhoi
Àïí thûúng, àïí nhúá cho töi thïë naây!
Treâo lïn cêy khïë nûãa ngaây
Ai laâm chua xoát loâng maây khïë úi?
Bêy giúâ töi àûáng ngûúâi ngöìi
Con dao laá truác bònh vöi tïm trêìu.
QHBN 189
141. Ai ra keã Chúå 5
Nhùæn öng haâng hûúng
Thúm tho giûä lêëy àaåo thûúâng
Àûâng chêm lûãa àuöëc khoá àûúâng bïìn lêu.
CDHN 120
142. Ai ra ngoaâi Saäi ngoaâi Soâng
Nhùæn o baán bûúãi baán boâng vö àêy.
CVPD 27
143. Ai rùçng ta chùèng khön naây
1
Phöë Nhöín: cuäng goåi laâ ngaä tû Nhöín chöî gùåp nhau giûäa àûúâng Cêìu Giêëy ài thõ xaä Sún
Têy vaâ àûúâng thõ xaä Haâ Àöng ngûúåc lïn khu vûåc Thûúång Caát, Àaåi Caát úã búâ àï söng Höìng.
2
Phöë Lai: thuöåc laâng Lai Xaá caách Nhöín hún 1km trïn àûúâng ài thõ xaä Sún Têy.
3
Canh: chó nhûäng laâng Phûúng Canh vaâ Vên Canh cuä nay thuöåc xaä Xuên Phûúng
huyïån Tûâ Liïm (Haâ Nöåi) vaâ xaä Thoå Nam nay thuöåc huyïån Hoaâi Àûác (Haâ Têy).
4
Quaán Chaáo, Àöìng Giao: thuöåc huyïån Yïn Mö, Ninh Binh, ngaây xûa laâ rûâng rêåm.
5
Keã Chúå: tïn cöí lûu haânh trong dên chuáng chó kinh thaânh Thùng Long cuä tûác Haâ Nöåi.
Nhûäng baãn àöì cuä cuãa ngûúâi phûúng Têy vaâo thïë kó thûá 16, 17 àïìu ghi Keã Chúå àïí chó thaânh
Thùng Long.
Àïën khi noái daåi, mùåt ngay caán taân.

TCBD I 348 TCBD II 478 TNPD I 17
144. Ai sang àoâ êëy bêy giúâ
Ta coân úã laåi ta chúâ baån ta
Mûa nguöìn chúáp biïín xa xa
ÊËy ai laâ baån cuãa ta ta chúâ.
CDTCM 60 HHÀN 95 TCBD II 351 VNP7 218
145. Ai sang Haâ Nöåi
Nhùæn nhuã haâng hûúng
Giûä lêëy àaåo thûúâng a
Chúá àaánh lûãa maâ àau loâng khoái
Coá àiïìu chi xin ngûúâi cûá noái
Coá àiïìu gò àaä coá chuáng töi àêy.
bka - Giûä lêëy àiïåu thûúâng
QHBN 318
146. Ai sinh ra baäi caát böìi
Àïí em lo thuyïìn caån cho ngûúâi keám xinh.
DCTH 121 HT 371
147. Ai tûâng con cuá noá moåc sûâng
Ngaây sau hoaá ra caái gaåc, caái gaåc laåi tûâng laâm mûa
Chùæc rùçng traánh khoãi nhau chûa
Vùæt tay lïn buång, noá múái nhuác, noá múái nhaác
Noá múái chõu chùèng àûúåc, laåi lûâa nhau ra.
TNPD II 9
148. Ai thûúng ta thúâi noái vúái ta
Keão maâ nùm têån thaáng qua ài röìi.
HPV 108
149. Ai trao lúâi giuåc giaä em mï
AÁo em àùæp coá chöën em dûåa kïì núi mö.
DCBTT 274
150. Ai trao theã baåc àûâng cêìm

Loâng àêy thûúng àoá thêm trêìm àoá úi
Loâng àêy thûúng àoá nguâi nguâi
Ai trao theã baåc cuäng chuâi theã ài.
HPV 108
151. Ai trùæng nhû böng, loâng töi khöng chuöång
Ngûúâi àoá àen gioân, laâm ruöång töi thûúng
Biïët rùçng daå coá vêën vûúng
Àïí töi cêåy möëi tòm àûúâng sang chúi.
DCNTBI 104 HT431 VNP7 465
Xem thïm T 1573
152. Ai treo àeân lïn cöåt àaáy, cho nûúác chaãy cöåt àeân rung
Biïët cha vúái meå coá bùçng loâng hay khöng.
DCNTB I 182
153. Ai tröìng cêy sen cho naâng ùn quaã
Ai tröìng cêy vaã cho naâng haái hoa
TCBDI 548
154. Ai tûâng bêån aáo khöng bêu1
Ùn cúm khöng àuäa, ùn trêìu khöng vöi
155. Ai uöën cêu cho vûâa miïång caá
Töi nghô nhû chaâng chùèng khaá hún ai.
CDTH 125
156. Ai vïì ai úã laåi àêy
Chiïìu höm vùæng veã súám mai laånh luâng
Laånh luâng ai àùæp aáo cho
Nghe lúâi ai döî, vêìy voâ aáo ài.
CDTCM 598
157. Ai vïì ai úã mùåc ai
1
AÁo daâ úã laåi ngaây mai seä vïì a

CHG 14
BK a – AÁo giaâ úã laåi àïën mai seä vïì HHÀN 211
Ta nhû dêìu àûúåm thùæp hoaâi nùm canh.
HT 173 TCBDI 291 TNPDI 16 VNP1 II 96 VHP7 97
Töi ài daâu àûúåm bêëc daâi nùm canh
Àêìu laâng coá caái chim xanh
Bay vïì nam ngaån àoán anh bùæc cêìu
Anh dùån em tûâ trûúác àïën sau
Möìng mûúâi thaáng taám àûáng àêìu giúâ son
Raång ngaây àûáng göëc cay böì hoân
Mùåt tuy thêëy mùåt daå coân xön xao
Bùæc Àêíu saánh vúái Nam Taâo1
Sao Mai saánh vúái Sao Höm chùçng chùçng
Em liïåu rùçng em tröën khoãi anh chùng
Anh nhû lûúái veát anh quùng giûäa trúâi.
NGCK 138a
Sûãa laåi: dêìu dùåm = dêìu àûúåm
bùæc daâi = bêëc daâi
160. Ai vïì anh dùån lúâi naây
Phûúång hoaâng chó quyïët àêåu cêy ngö àöìng
Song le coân chuát ngaåi nguâng
Biïët rùçng thêìy meå thûúng cuâng cho chùng?
Neão xa thêëp thoaáng boáng trùng
Cuäng mong nhúâ gioá caát àùçng1 dûa dêy
1
Nam Taâo Bùæc Àêíu: Tïn hai vò sao àöìng thúâi laâ tïn hai võ quan trïn trúâi lo viïåc söëng
chïët cuãa ngûúâi trêìn gian.
Quaãng Haân2 caách mêëy lêìn mêy

Àïí cho duyïn hiïåp àêëy àêy cho gêìn.
TNCD 105
161. Ai vïì bïn êëy bêy giúâ
Cho töi gúãi möåt bûác thû thùm chöìng
HHÀN 211 TCBDII 324
162. Ai vïì Cêìu Ngoái, Gia Lï
Cho em vïì vúái, thùm quï bïn chöìng.
DCBTT 279
163. Ai vïì cheã nûáa phïët höì
Àïí töi nhùæn nhuã àöi cö haâng vaâng.
NGCK 158b
164. Ai vïì cho em vïì theo
Ngoá truöng, truöng rêåm; ngoá àeâo, àeâo cao.
VNP1 I 60 VNP7 183
165. Ai vïì chúå vaån thò vïì
Chúå Vaån coá nghïì àùåt rûúåu nuöi heo
BKa- Chúå Vaån coá nghïì cêët rûúåu nuöi heo
VNP1 II 165 VNP7 129
166. Ai vïì àùçng êëy höm mai
Gûãi dùm caái nhúá, gûãi vaâi caái thûúng
Gûãi cho àïën chiïëu àïën giûúâng
Gûãi cho àïën têån quï hûúng chaâng nùçm
Vùæng chaâng em vêîn hoãi thùm
1
Caát àùçng: loaâi dêy leo phaãi baám vaâo nhûäng cêy to khaác. TRong vùn hoåc cöí thûúâng
duâng caát àùçng àïí chó sûå phuå thuöåc, leä moån.
2
Quaãng Haân: nghôa göëc laâ röång vaâ laånh leäo, theo Long thaânh luåc, vua Àûúâng Minh
Hoaâng, nhên àïm rùçm thaáng taám, àûúåc nhaâ thuêåt syä laâm pheáp laå àûa lïn mùåt trùng chúi, thêëy
cûãa vaâo cung trùng coá biïín àïì “Quaãng haân thanh hû chi phuã” (caái phuã tröëng röîng, trong suöët,
laånh vaâ röång) do àoá Quaãng Haân, Cung Quaãng Haân, Cung Quaãng, Cung Haân v.v àïìu duâng àïí
chó mùåt trùng.
Núi ùn àaä vêåy, núi nùçm laâm sao?

CDTCM 108
167. Ai vïì àïën huyïån Àöng Anh1 a
Gheá thùm phong caãnh Loa Thaânh Thuåc Vûúng2 b
Cöí loa hònh öëc khaác thûúâng
Traãi bao nùm thaáng neão àûúâng coân àêy. c
HT 128
BK a- Ai vïì thùm huyïån Àöng Anh CDHN 31-35
b- Gheá xem phong caãnh Loa Thaânh Phuåc Vûúng
CDHN VNP7 131
c - Ngaân nùm dêìu vïët chiïën trûúâng coân àêy CDHN
168. Ai vïì Àöìng Húái3 cho töi gûãi möåt lúâi a
Cho khöng àûâng coá, cho coá àûâng khöng
Coá mua nöìi, phaãi nhúá àïën vung
Dùng tú phaãi nhúá ngaäi con tùçm ngaây xûa. b
VNP1 I 93 VNP7 223
BK a- Ai vïì Àöìng Húái cho töi gûãi möåt àöi lúâi HT 422
- Dùng tú phaãi nhúá ngaäi tùçm ngaây xûa HT
169. Ai vïì Àöìng Tónh, Huï Cêìu a
Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho ai
Àïí sêìu cho khaách vaäng lai
Àïí thûúng àïí nhúá cho ai chõu sêìu. b
ANPT 3a TCBDI 121 TCBDII 515
NGCK 132 b TNPD II 7
BK a- Ai lïn Àöìng Tónh, Huï Cêìu
1
Àöng Anh: trûúác thuöåc tónh Phuác Yïn cuä, sau laâ ngoaåi thaânh Haâ Nöåi.
2
Loa Thaânh Thuåc Vûúng, Cöí Loa: Cöí Loa laâ kinh àö nûúác ta dûúái thúâi Thuåc An Dûúng
Vûúng khoaãng nûãa sau thïë kyã thûá ba trûúác cöng nguyïn, nay coân dêëu vïët úã xaä Cöí Loa huyïån
Àöng Anh, Haâ Nöåi vaâ laâ möåt di tñch lõch sûã nöíi tiïëng.
3
Àöìng Húái: Thõ xaä caách Haâ Nöåi vïì phña Nam 491 km, theo àûúâng söë 1A vaâ 522km theo
àûúâng sùæt, thuöåc tónh Quaãng Bònh.
b- Àïí thûúng àïí nhúá cho ngûúâi tònh chung NGCK

170. Ai vïì Àöìng Tónh, Xuên Cêìu
Àïí thûúng àïí nhúá àïí sêìu cho ai.
NASL II 26a
171. Ai vïì àúåi vúái em cuâng
Thên em nay bùæc mai àöng möåt mònh
Chi bùçng ruöång töët rûâng xanh a
Vui cha vui meå, vui anh em nhaâ.
TCBDII 232 TNPDII 8
BK a- Chi bùçng ruöång töët àöìng xanh
HT212 VNP1I 150 VNP7 308-309
172. Ai vïì àûúâng êëy höm mai
Gúãi dùm àiïìu nhúá gúãi vaâi àiïìu thûúng
Gúãi cho àïën chiïëu àïën giûúâng
Gúãi cho àïën chöën buöìng hûúng em nùçm.
HT 171 TCBDI 122 TNPD II 9
173. Ai vïì àûúâng êëy höm nay
Ngûåa höìng ai cúäi, duâ tay ai cêìm
- Ngûåa höìng àaä coá tri êm
Duâ tay àaä coá ngûúâi cêìm thò thöi.
TCBDI 248, 495 TNPD II 9
BK a- Anh vïì àaä mêëy súám nay NGCK 196 b
174. Ai vïì àûúâng êëy mùåc ai
Ta vïì caây ruöång tröìng àöìi ta ùn
Àónh chung1 laâ miïëng núå nêìn
Hay chi boá buöåc maâ lùn lûng vaâo
Muâa xuên phúi phúái vûúân höìng
Ta vïì àùæp àêët maâ tröìng lêëy cêy
1
Tröìng lêëy cêy mong ngaây ùn quaã

Can chi maâ vêët vaã ai úi
Long àong nay ngûúåc mai xuöi
Àónh chung laâ caåm trïn àúâi hay chi
Ai giaâu thò mùåc ai giaâu
Ta vïì ta úã haái dêu nuöi tùçm
Ta chùn tùçm lêëy tú ta dïåt
May quêìn aáo khoãi reát ai úi!
Tham chi têëm aáo cuãa ngûúâi
Hoå cho ta mùåc hoå àoâi laåi ngay.
TCBDI 291
175. (a) Ai vïì àûúâng êëy mêëy àoâ
Mêëy cêìu mêëy quaán cho ta mûúån tiïìn a
Ûúác gò quan àùæp àûúâng liïìn
Keão ta ài laåi töën tiïìn àoâ ngang. b
ÀNQT 95b
BK a- Mêëy cêìu mêëy quaán anh cho mûúån tiïìn
LHCD 29a THÀQ 3 TNCD 104
b- Àïí ta ài laåi khoãi tiïìn àoâ giang TNCD
- Àïí ta ài laåi khoãi phiïìn àoâ giang THQÀ
- Keão ai ài laåi töën tiïìn àoâ ngang LHCD
(b) Ai vïì àûúâng êëy mêëy àoâ
Mêëy cêìu mêëy quaán, anh cho mûúån tiïìn a
Ûúác gò quan àùåt àûúâng liïìn b
Keão ta ài laåi töën tiïìn àoâ ngang c
Em vïì doån quaán baán haâng
Àïí anh laâ khaách ài àaâng truá chên. d
TCBD I 121-122 TNPD II 9-10 VNP1 I 81
BK a- Mêëy cêìu mêëy quaán ta cho mûúån tiïìn THQP 5a
b - Ûúác gò quan àùæp àûúâng liïìn THQP

c - Àïí anh ài laåi khoãi tiïìn àoâ ngang bk TNPD II
d - Àïí anh laâ khaách qua àaâng truá chên VNP7 204
Xem thïm A 546
176. Ai vïì em gúãi bûác thû
Hoãi ngûúâi baån cuä, bêy giúâ núi nao
Non kia ai àùæp maâ cao
Söng kia, biïín noå ai àaâo maâ sêu?
TCBDI 121 TNPDII 8
Xem thïm N 947, 948, 949
177. Ai vïì em gûãi bûác tranh
Coá con chim saáo àêåu nhaânh lan chi a
Ai laâm nïn bûúác phên li
Caám cöng mûa nùæng keã ài, ngûúâi vïì
BK a – Tö con chim saáo àêåu caânh lan chi VNP1 I 87 VNP7 217
178. Ai vïì giaä gaåo ba giùng
Àïí anh gaánh nûúác Cao Bùçng vïì ngêm.
NASL I 20b
179. Ai vïì Giöìng Dûáa qua truöng
Gioá day böng súåi, boã buöìn cho em. a
HHÀN 211 HT 452 TCBD II 324
BK a- Ai vïì Vöìng Dûáa qua truöng TCBSII 515
180. Ai vïì Haâ Nöåi, ngûúåc nûúác Höìng Haâ
Buöìm giong ba ngoån, vui àaâ nïn vui! a
HT 129 VNP11 II 166 VNP7 131
BK a- Buöìm giùng ba ngoån, vui àaâ nïn vui CDHN 11
181. Ai vïì Haâ Tônh thò vïì
Mùåc luåa chúå Haå, uöëng nûúác cheâ Hûúng Sún.
HT 144
182. Ai vïì Haâ Thuãy xûá Duöìng

Cho töi nhùæn gûãi möåt luöìng thú duyïn
Thú rùçng töi nhúá baån hiïìn
Nhûng buöìn vò nöîi hai miïìn caách xa.
TCBDII 516
183. Ai vïì Hêåu Löåc Phuá àiïìn1
Nhúá àêy baâ Triïåu trêån tiïìn xung phong.
CDTH 45 HT 120 TCDG 50
184. Ai vïì Hoùçng Hoaá2 maâ coi
Chúå Quùng3 möåt thaáng ba mûúi phiïn chiïìu
Trai mô miïìu buát nghiïn àeân saách
Gaái thanh tên chúå buáa cûãi canh
Trai thò nhêët baãng àïì danh
Gaái thúâi dïåt cûãi vûâa lanh vûâa taâi.
CDTH 29-30
185. Ai vïì Keã Nûáa, Àöng Höì
Àïí töi nhùæn nhuã àöi cö haâng vaâng
Cheã laåt buöåc vaâng
Tre non àuã laá, àan saâng nïn chùng?
Em dùån ngûúâi rùçng:
Àêu hún ngûúâi lêëy, àêu bùçng àúåi chuáng em àêy.
QHBN 333
186. Ai vïì Keã Rêåy4, nhùæn chõ haâng thûâng
Thûâng buön coá löî, xin àûâng quïn nhau.
CDTH 33
1
Phuá Àiïìn: nay laâ xaä Triïåu Löåc thuöåc huyïån Hêåu Löåc, tónh Thanh Hoáa. Hiïån nay úã
àêy coân coá lùng vaâ àïìn thúâ Baâ Triïåu.
2
Hoùçng Hoáa: möåt huyïån thuöåc tónh Thanh Hoa
3
Chúå Quùng: thuöåc xaä Hoùçng Quang, Hoùçng Hoáa, Thanh Hoáa.
4
Keã Rêåy: laâ laâng coá nghïì àuác nöìi vaâ àaánh thûâng úã Thiïåu Hoáa, Thanh Hoáa.
187. Ai vïì khe Moå1 cuâng ài

Àöìng bùçng thò ñt, ruá ri thò nhiïìu.
HT 143
188. Ai vïì ngoä êëy ai úi
Cêu sêìu ta àïí chia àöi cho àöìng
CDRCM 15
189. Ai vïì nhùæn hoå Hi Hoaâ2
Nhuêån nùm sao chùèng nhuêån vaâ tröëng canh.
TCBDII 538 TCBDIII 222 TNPDI 16
190. Ai vïì nhùæn hoãi cö Ba
Nùm nay mûúâi taám hay laâ àöi mûúi?
Àïí ta so thûã hai ngûúâi
Thûã xem coá àûúåc töët àöi chùng laâ?
CDTCM 59
191. Ai vïì nhùæn khaách biïn thiïìm
Hoãi thùm àaá luöåc àaä mïìm hay chûa?
HHÀN 256
192. Ai vïì nhùæn nhuã cö hay
Coá thûúng anh, thò àúåi cho àêìy ba àöng
Hay laâ cö vöåi lêëy chöìng
Mùåc yá tuây loâng anh chùèng daám ngùn.
CDTH 121
193. Ai vïì nhùæn nhuã chuáa nhaâ
Coá nhúá ngûúâi cêëy hay laâ boã quïn?
CDTH 67
1
Khe Moå: thuöåc xaä Thanh Hûúng, huyïån Thanh Chûúng, tónh Nghïå An.
2
Hi Hoâa: theo thêìn thoaåi Trung Quöëc, Hi Hoâa laâ meå cuãa ngûúâi mùåt trúâi. Khi múái sinh
con, baâ duâng nûúác trong suöët vaâ ngoåt cuãa vûåc Cam Uyïn àïí tùæm cho mûúâi mùåt trúâi. Baâ tùæm
nhû vêåy laâm cho caác con àïìu saåch seä, saáng suãa. Baâ coân chó baão cho caác mùåt trúâi caách thûác luên
phiïn nhau ài chiïëu saáng cho nhên dên. (Xem: Àinh Gia Khaánh Thêìn thoaåi Trung Quöëc, H,
Nxb Khoa hoåc xaä höåi, 1991, tr,122.
194. Ai vïì nhùæn nhuã meå cha a

Mua heo thò traã, trûúâng ba1 con hoãng röìi. b
TCBDII 478
BK a- Ai vïì nhùæn vúái meå giaâ CVPD 22
b- Mua heo traã laåi trûúâng ba hoãng röìi CVPD
195. Ai vïì nhùæn nhuã öng cêu
Caá ùn thò giêåt àïí lêu mêët möìi a
- Mêët möìi naây ta cêu möìi khaác
Caá biïín höì sao xaác thiïëu chi. b
HPV 164
BK a- Caá ùn khöng giêåt, àïí lêu mêët möìi DCNTBI 137
b- Caá biïín nhiïìu xao xaác thiïëu chi DCNTBI
196. Ai vïì nhùæn nhuã öng sû
Àûâng nhang khoái nûäa maâ hû mêët àúâi.
CDTCM 296
197. Ai vïì nhùæn vúái baâ cai
Giaä gaåo cho trùæng, àïën mai dêu vïì
Dêu vïì dêu chùèng vïì khöng
Ngûåa ö ài trûúác, ngûåa höìng ài sau
Ngûåa ö ài túái vûúân cau
Ngûåa höìng chêåm raäi ài sau vûúân dûâa.
DCNTB II 161
198. Ai vïì nhùæn vúái baån nguöìn
Mñt non gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn a
Àöi àaâng nhên ngaäi coá nïn.
bk a- Mùng non gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn
- Mùng le gûãi xuöëng caá chuöìn gûãi lïn
DCNTBI 134
1
Trûúâng ba: Trong kyâ thi hûúng àöî trûúâng ba (tam trûúâng) laâ tuá tò. Hoãng trûúâng ba laâ
khöng àöî àaåt gò.*
199. Ai vïì nhùæn vúái öng cêu a

Caá ùn thò giêåt àïí lêu hïët möìi. b
DCBTT 261 HHÀN 255 HT 426
BK a- Biïíu vïì noái vúái öng cêu TCBDI 317 TCBD II 490 TNPDI
b- Caá ùn thò giêåt chúá àïí lêu hïët möìi CVPD 16
- Caá ùn thò giêåt àïí lêu mêët möìi TCBDI TCBDII TCBDI 41
200. Ai vïì nhùæn vúái quan Àïì
Bònh Têy chùèng àûúåc, cûá keáo quên vïì haåi dên.
VNP1 II 59
201. Ai vïì nhùæn vúái quan Thûúång1
Bònh Têy saát taã(1) àïí doån àûúâng vua ra.
VNP1 59 VNP7 357
202. Ai vïì nhúá vaãi Àinh Hoaâ2
Nhúá cau Höí Baái, nhúá caâ Àan Nï
Nhúá dûâa Quaãng Haán Lûåu Khï
Nhúá cúm chúå Baãn thõt dï Quaán Laâo
HT 143
203. Ai vïì Nhûúång Baån3 thò vïì
Gaåo nhiïìu, caá lùæm, dïî bïì laâm ùn.
HT 144
204. Ai vïì Phuá Löåc4 gûãi lúâi
Thû naây möåt bûác nhùæn ngûúâi tri êm
Möëi tú chñn khuác ruöåt tùçm
Khi thaáng, thaáng àúåi maâ nùm nùm chúâ a
1
Quan Thûúång, Bònh Têy saát taã: “Bònh Têy saát taã” laâ khêíu hiïåu cuãa phong traâo Cêìn
Vûúng, Quan Thûúång coá ngûúâi cho laâ Thûúng biïån Nguyïîn Thuêån. Nùm 1892 trong phong
traâo Cêìn Vûúng, öng mang nghôa quên àïën vêy haäm thaânh Haâ Tônh, giaãi thoaát cho haâng trùm
ngûúâi bõ giam cêìm.
2
Thuöåc huyïån Yïn Àõnh, tónh Thanh Hoaá
3
Nhûúång Baån: tûác cûãa Nhûúång thuöåc tónh Haâ Tônh.
4
Phuá Löåc: thuöåc huyïån Thiïåu Hoáa, tónh Thanh Hoáa.
Vò tònh, ai leä laâm ngú

Cùæm saâo chó quyïët àúåi chúâ nûúác xuên
Ûúác sao chó Têën tú Têìn
Sùæt cêìm haão húåp lûåa vêìn quan thû b
Àöi bïn yá húåp loâng ûa
Múái phu cöng thiïëp múái vûâa loâng anh
Thiïëp thúâi têìn taão cûãi canh
Chaâng thúâi nêëu sûã söi kinh kõp thò
Möåt mai chiïëm baãng xuên vi
ÊËy laâ àïì diïåp tinh kyâ tûâ àêy
Ai úi nghe thiïëp lúâi naây.
THQP 10a
BK a- Khi thaáng thaáng àúåi, khi nùm nùm chúâ TCBD I 122
TCBD I chó ghi àïën doâng thûá nùm.
b- Sùæt cêìm hoâa húåp luåa vêìn quan thû
TNPD II 10
205. Ai vïì töi gûãi buöìng cau
Buöìng trûúác kñnh meå, buöìng sau kñnh thêìy.
TCBD II 292 TNPDI 16
BK a- Em vïì anh gûãi buöìng cau HHÀN 173
206. Ai vïì töi gûãi buöìng cau
Buöìng trûúác kñnh meå buöìng sau kñnh thêìy
Ai vïì töi gûãi àöi giaây
Phoâng khi mûa nùæng cho thaây meå ài.
NASL I 31b
BK a- Phoâng khi sûúng nùæng àïí thaây meå ài NGCK 153 a
- Phoâng khi mûa gioá àïí thaây meå ài HT 213
207. Ai vïì töi gûãi bûác thû
Cö Taám úã laåi, cö Tû lêëy chöìng.
TCBD I316 TNPD I 16
208. Ai vïì töi gûãi àöi giaây

Phoâng khi mûa gioá àïí thaây meå ài
TCBD II 292 TCBD III 142 TNPD I 16
209. Ai vïì Tuy Phûúác1 ùn nem
Gheá qua Hûng Thaånh2 maâ xem Thaáp Chaâm.
HT 147
210. Ai vïì thùm huyïån Àöng Ngaân3
Gheá thùm thaânh öëc ruâa vaâng tiïn xêy.
CDHN 35
211. Ai vïì thùm huyïån Àöng Ngaân
Gheá thùm thaânh öëc ruâa vaâng tiïn xêy
Cùm húân giïëng Ngoåc traân àêìy
Maáu pha thaânh luäy ngaân cêy boáng taâ.
CDHN 35
212. Ai vïì Thöng Laång4 maâ coi
Bùæc niïu lïn bïëp, xaách oi5 ra àöìng.
213. Ai vïì xeã göî cho daây
Bùæc cêìu qua bïí cho thêìy meå sang.
NASL I 16a
BK NGCK 153a
Ai vïì xeã vaán cho àaây
Bùæc cêìu qua con söng Caái àïí thaây meå sang
Xem thïm A 654, 655.
1
Tuy Phûúác: thuöåc tónh Bònh Àõnh.
2
Hûng Thaånh: úã àêìu ngoaåi ö thõ xaä QUy Nhún, gêìn huyïån luå Tuy Phûúác, tónh Bònh
Àõnh.
3
Àöng Ngaân: tïn huyïån cuä, xûa thuöåc phuã Tûâ Sún trêën Kinh Bùæc. Möåt phêìn huyïån
naây bõ cùæt ra vaâo nùm 1876 àïí saáp nhêån vúái möåt phaân huyïån Kim Anh, thaânh lêåp möåt huyïån
múái laâ huyïån Àöng Anh, Haâ Nöåi.
4
Thöng Laång: thuöåc xaä Hûng Àaåo, huyïån Hûng Nguyïn, Nghïå An.
5
Oi: laâ caái ghoã, laâng Thöng Laång úã xa chúå, thûác ùn rêët hiïëm nhên dên phaãi xaách oi ra
àöìng moâ cua bùæt öëc.
214. Ai vö Bònh Àõnh maâ coi a

Àaân baâ cuäng biïët cêìm roi ài quyïìn b
HHÀN 105
BK a - Ai vïì Bònh Àõnh maâ coi TCBD II 515
- Anh vïì Bònh Àõnh anh coi TCDG 49
b - Àaân baâ cuäng biïët àaánh roi ài quyïìn TCBD II
- Con gaái Bònh Àõnh boã roi ài quyïìn TCDG
Sûãa laåi: ài gûúân... HHÀN = ài quyïìn...
215. Ai vö phên trêìn taác loaån
Thiïëp gùåp àùång chaâng àöìng baån xûúáng ca
Àïm khuya gioá maát trùng loaâ
Àúåi ngûúâi tri kyã hay laâ tri êm?
DCBTT 201
216. Ai vö Quaãng Nam cho töi gûãi mua àöi ba lûúång quïë
Ai ra ngoaâi Nghïå cho töi gúãi mua taám chñn lûúång sêm
Àem vïì nuöi dûúäng phuå thên
Hai ta àïìn àaáp cöng ún sinh thaânh.
DCBTT 201
217. Ai vú rúm raác thò vú
Nöìi àöìng kiïìng sùæt àúåi chúâ than lim.
HPV 164
218. Ai xinh thò mùåc ai xinh
Öng Tú chó quyïët xe mònh vúái ta.
HT 162
219. Ai xö öng Tïí, öng Tïí ngaä
Ai löi öng Phaân maâ öng Phaân Trò1
Chaâng maâ àöëi àûúåc, thiïëp nûä nhi theo vïì?
- Ai àaåp öng Cö maâ Cö Truác1
1
Tïí Ngaä, Phaân Trò: hai hoåc troâ cuãa Khöíng Tûã.
Ai àúm vua Vuä maâ vua Vuä Vûúng2?

Anh maâ àöëi àûúåc thò nûúâng tñnh sao?
HPV 93,94
220. Ai xui ai khiïën bêët nhún
Töi nay gùåp baån thûúng hún vúå nhaâ.
TCBD I 445
221. Ai xui ai khiïën trong loâng
Mau chên nhaåy miïång mùæc loâng gian nan. a
HHÀN 55
BK a- Mau chên nhaåy miïång mùæc voâng thïë gian TCBD I 495
222. Ai xui anh lêëy àûúåc mònh
Àïí anh vun xúái ruöång tònh cho xanh
Ai xui mònh lêëy àûúåc anh
Boä cöng baác meå sinh thaânh ra em.
CDTCM 187
223. Ai xui àêët thêëp trúâi cao
Àïí cho töi àûáng, töi gaâo hïët húi.
TCBD II 324
224. Ai xui àêët thêëp trúâi cao
Àïí cho töi àûáng töi gaâo hïët húi
Hïët húi chùèng thêëy traã lúâi
Thêëy trong trúâi àêët coá töi àûáng gaâo.
CDTCM 297 HHÀN 211
225. Ai xui em coá maá höìng
Àïí ngûúâi quên tûã chûa tröng àaä theâm.
HHÀN 149
226. Ai xui em lêëy hoåc troâ
1
Cö Truác: vua nûúác Cö Truác.
2
Vuä Vûúng: Thaái Töí nhaâ Chu. Hai cêu naây vûâa duâng àiïín tñch vûâa chúi chûä. Ngûúâi ta
cuäng nhû ngûúâi àöëi àïìu duâng böën chûä Ngaä, Trò, Truác, Vûúng.
Thêëy nghiïn thêëy buát nhûäng lo maâ gêìy.

HHÀN 150
227. Ai xui maá àoã höìng höìng
Àïí anh nhaác thêëy àem loâng thûúng yïu.
HHÀN 150 TCBD I 371
228. Ai xui töi àïën chöën naây
Tröìng hoa hoa heáo, tröìng cêy cêy taân.
HPV 154
229. Anh ùn cúm cuäng thêëy ngheån
Uöëng nûúác cuäng thêëy ngheån
Nghe lúâi em bêåu heån, ra baäi àûáng tröng
Biïín xanh baát ngaát, nhòn khöng thêëy ngûúâi
Mïnh möng söng nûúác xa vúâi
Biïët rùçng coân nhúá nhûäng lúâi thïì xûa
Tröng ai nhû caá tröng mûa
Ngaây àïm tûúãng nhúá, nhû àoâ àûa tröng nöìm
Bêåu úi! bêåu coá nhúá khöng?
Anh tröng ngoáng bêåu, nhû röìng ngoáng mûa.
DCNTB I 263-264
230. Anh Ba yïu àïën töi chùng?
Gioá àûa trùng laâ trùng àûa gioá
Thung thùng caá vûúåt qua àùng
Xin àûâng lùæm chöën, nhiïìu núi nhúä nhaâng.
HT 338QHBN 180
231. Anh bùæt tay em cho thoãa têëm loâng
Chûâng naâo nam àaáo nûä phoâng seä hay
- Anh cuäng àaä hay:
Töi ngay phoâ chuáa thaánh
Gaái chùèng lêëy hai chöìng
Biïët em buöng möëi chó höìng

Tiïëc anh ài chêåm nïn àûáng ngoaâi phoâng bú vú.
HHÀN 150
BK. TCBD I 199 bùæt àaâu tûâ doâng thûá ba cho àïën hïët.
232. Anh búãi maãng lo ngheâo
Nöíi tröi nhû caánh beâo mùåt nûúác
Biïíu cho em hay trûúác: anh àaä coá vúå röìi
Àöi ta vuång chùèng xûáng àöi
Em khaá vïì chöën kiïëm lûåa ngûúâi trao thên.
HT 458
Sûãa laåi: Maän = maãng Anh búãi maän... = Anh búãi maãng...
233. Anh buöìn coá chöën thúã than a
Em buöìn nhû ngoån àeân taân sùæp khuya. b
CDTCM 18
BK a- Anh sêìu coân chöî thúã than HT 171
- Em sêìu coân chöî thúã than CHG 30
b- Em buöìn nhû ngon nhang taân thùæp khuya TCBD I 446
- Em sêìu khaác thïí nhang taân àïm khuya HT
- Anh sêìu khaác thïí nhang taân àïm khuya CHG
234. Anh buöìn coá leä than ra
Em buöìn nhû quaåt thaáng ba long laâi.
HPV 155
Anh buöìn cûúái ngûåa buöng cûúng
Thêëy em baån cuä tònh thûúng caån röìi
Giêåm chên ba tiïëng kïu trúâi
Cúá sao baån ngoåc àöíi dúâi hai phûúng
CHG 26
Sûãa laåi: CHG taách laâm hai lúâi. Nbs àaä göåp laåi
236. Anh bûáng cêy truác

Anh tröìng cêy trùæc
Chùèng may gùåp chöî àêët xêëu
Suâng àuåc
Trùæc muåc, truác taân
Anh úã sao cho àaá noå thaânh vaâng
Trûúác hiïín vinh cha meå, sau àïën naâng anh múái ûng.
DCNTB II 51 HT 441
237. Anh bûát coã ngûåa1 ngöi àêìu cûãa ngoå
Keã bùæn con nêy(2) ngöìi cöåi cêy non
Chaâng maâ àöëi àûúåc thiïëp trao troân möåt quan?
- Con caá àöëi(3) nùçm trïn cöëi àaá
Con meâo cuåt(4) nùçm trïn muát keâo
Trai thanh tên àaä àöëi àûúåc, tiïìn cheo mö maâ?
HPV 94
238. Anh cêìm cêy viïët, anh dûát àaâng nhên ngaäi
Em cêìm cêy kim, em thïu chûä ên tònh
Chûä ên tònh anh nghe cuäng phaãi
Àûúâng nhên ngaäi anh nùæm cuäng vûâa
Hoân nuái Liïn Sún cêy chùåt cêy chûâa
Anh thûúng em, coá keã àoán ngûâa, noái gian.
DCNTB II 51 HT 440
239. Anh coá muöën gêìn, em veä chûúác cho
Cêìm möåt buöìng cau, chia rûúåu anh giaã àoâ àïën chúi.
DCBTT 192
240. Anh coá tiïìn riïng cho em mûúån ñt àöìng
Mua gan cöng mêåt coác thuöëc chöìng theo anh.
HHÀN 123
1 (2) (3) (4)

Àêy laâ caách noái laái cuãa miïìn Trung khaác vúái caách noái laái miïìn Bùæc.
241. Anh coá thûúng hay khöng thò em noã biïët

Anh thöët nhiïìu lúâi thaãm thiïët hún thûúng.
Thiïëu chi quên tûã böën phûúng
Thêëy anh coá ngaäi em öm duyïn àúåi chúâ.
DCBTT 157
242. Anh coân son em cuäng coân son
Ûúác gò ta àûúåc laâm con möåt nhaâ.
TCBD I 123 VNP7 184
243. Anh cuâng em thïì àaä trûúác sau
Dêìu cho àiïn àaão thïë naâo
Buáa ròu sêëm seát, gûúm dao chùèng rúâi.
DCNTB II 184
244. Anh chaâo bïn nam thò mêët loâng bïn nûä
Anh chaâo quên tûã boã buång thuyïìn quyïn
Cho anh chaâo chung möåt tiïëng keão chaâo riïng khoá chaâo.
DCBTT 148
245. Anh cheã tre bïån saáo ngùn söng
Cho àïën khi àoá vúå àêy chöìng kïët hai
Anh cheã tre bïån saáo cho daây
Ngùn söng Traâ Khuác1, têët coá ngaây gùåp em.
DCNTB I 217
246. Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài
Anh coá thuyïìn vaán coá khi gêåp ghïình
Ba chòm baãy nöíi lïnh àïnh!
ÀNQT 116b NGCK 117b
Xem thïm E 14 N 539
247. (a) Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài
1
Söng Traâ Khuác: söng úã tónh Quaãng Ngaäi, bùæt nguöìn tûâ Kon Tum, coá ba nhaánh tuå laåi úã
gêìn huyïån lõ Sún Traâ, chaãy ra biïín úã cûãa Cöí Luäy.*
Anh coá thuyïìn vaán coá khi gùåp ghïình a

Ba chòm baãy nöíi lïnh àïnh!
- Em chï thuyïìn vaán chùèng ài
Em ài thuyïìn thuáng coá khi truâng triïìng b
Coá khi àöí ngaä àöí nghiïng
LHCD 30a
BK a- Anh ài thuyïìn vaán coá khi rêåp rïình
b - Em ài thuyïìn thuáng coá khi rêåp rïình TCBD I THPD II
- Em ài thuyïìn thuáng coá khi choâng chaânh
- Em ài thuyïìn thuáng coá khi gêåp ghïình
NGCK 117b QPHT 34a
(b) Em chï thuyïìn vaán chùèng ài
Em chï thuyïìn thuáng coá khi choâng chaânh
Anh chï thuyïìn thuáng chùèng ài
Anh ài thuyïìn vaán coá khi gêåp ghïình.
NASL II 9b, NASL II 55b
Xem thïm E14 Ng 539
248. Anh chïët ba nùm söëng laåi möåt giúâ
Àïí xem ngûúâi ngoåc phuång thúâ ra sao?
CDTCM 178
Xem thïm C 672
249. Anh chúâ em nhû liïîu chúâ àaâo
Em coân mú tûúãng cêy cao boáng daâi.
DCNTB 56
250. Anh chúâ em tûâ thuúã mö tï
Khöng hïì boác laá, khöng hïì àïí nha
Boác laá, kinh em mau giaâ
Àïí nha súå nûäa ra caânh mña lau
Khoan hoâ khoan!

Thiïëp nhû mña tiïën vûâa tú
Chaâng nhû mña tiïën dêåt dúâ àúåi ai?
Nuái cao söng haäy coân daâi
Thûúng nhau àaä hïî hùçng ngaây gùåp nhau
Khoan hoâ khoan!
TCBD I 124 TNPD II 13-14
Sûãa laåi: Rêåt chúâ àúåi ai = dêåt dúâ àúåi ai
Xem thïm T 576
251. Anh chúâ em tûâ thuúã mö tï
Khöng hïì boác laá khöng hïì àïí nha
Boác laá kinh em mau giaâ
Àïí nha súå nûäa ra caânh mña lau.
Khoan hoâ khoan!
THQP 3a
252. Anh chúi cho raång àöng ra
Em vïì ài chúå, anh ra ài caây.
HPV 171
253. Anh chúi cho raång àöng ra
Nhaâ em gêìn caånh múâi quan ùn trêìu
Ûúác gò anh rïí, em dêu
Lo chi nhûäng sûå ùn trêìu rûáa em.
HPV 170
254. Anh chúi hoa maâ chùèng biïët hoa
Anh haái khöng àuáng luác àïí vûúân ba1 choáng taân.
DCBTT 182
255. Anh chûa coá vúå nhû chúå chûa coá àònh
Trúâi mûa döng àöi ba höåt, biïín êín mònh vö mö?
HPV 110 HT 389
1
Ba: hoa (tiïëng àõa phûúng).
256. Anh dùån em nhû Thuêën dùån Nghiïu1

Gùæng cöng nuöi meå, chúá xiïu têëc loâng.
DCNTB II 155
257. Anh dûåa húi em nhû trêìm hûúng möåc
Möåt mai anh xa em röìi nhû tuâng löåc mêët sûúng.
DCBTT 124
258. Anh àaä coá vúå con chûa?
Maâ anh ùn noái gioá àûa ngoåt ngaâo.
Meå giaâ anh úã núi nao?
Àïí em tòm vaâo hêìu haå thay anh.
VNP1 I 115 VNP7 258
Xem thïm S 49 V 75, 76
259. Anh àaä coá vúå anh röìi
Sao anh coân ûúác hoa höìi cêìm tay?
Hoa höìi noá àùæng, noá cay
Noá mùån nhû muöëi, noá cay nhû gûâng.
CDTCM 59
BK CDTH 74 HT 207:
Anh kia coá vúå con röìi
Maâ anh coân muöën hoa höìi cêìm tay
Hoa höìi vûâa àùæng vûâa gêy
Vûâa mùån nhû muöëi, vûâa cay nhû gûâng.
260. Anh àaä coá vúå con riïng
Nhû böng hoa riïìng nûãa àùæng nûãa cay
Anh àaä coá vúå cêìm tay
Anh coân tú tûúãng chöën naây laâm chi?
CDTCM 58
1
Thuêën, Nghiïu: hai öng vua hiïìn àûác trong lõch sûã úã thúâi kyâ truyïìn thuyïët cuãa Trung
Quöëc (khoaãng thïë kyã 23-24 trûúác Cöng nguyïn), àûúåc coi laâ caác võ vua trõ vò möåt xaä höåi thaái
bònh.
261. Anh kia coá vúå sau lûng

Coá con trûúác mùåt, anh àûâng chúi hoa
Chúi hoa tan cûãa naát nhaâ
Lòa con, boã vúå, chúi hoa laâm gò!
CDTCM 186
BK CDTH 75
Anh kia coá vúå sau lûng
Coá con àùçng trûúác, anh àûâng chúi hoa
Chúi hoa tan cûãa naát nhaâ
Vúå lòa con boã röìi ra coá ngaây.
262. Anh àûúng cúäi ngûåa qua kiïìu (cêìu)
Thêëy em àûáng àoá lúä chiïìu anh thûúng.
HPV 109
263. Anh àaánh thò töi chõu àoân. a
Tñnh töi hoa nguyïåt mûúâi con chùèng chûâa. b
TCBD II 189 TNPD I 18
BK a - Anh àaánh thúâi töi àau àoân NASL III 45a
b - Loâng töi hoa nguyïåt mûúâi con chaã chûâa NASL III
264. Anh àaánh thò töi chõu àoân
Tñnh töi hoa nguyïåt mûúâi con chùèng chûâa
Àaánh töi thò töi chõu àau
Taánh töi hoa nguyïåt chùèng chûâa àûúåc àêu
Tñnh quen chûâa chùèng àûúåc àêu
Lïå laâng, laâng bùæt mêëy trêu mùåc laâng.
HHÀN 123
265. Anh àaánh thúâi töi àau àoân
Caái loâng hoa nguyïåt chñn mûúâi con töi cuäng chùèng chûâa
Öng trúâi nùæng öng trúâi laåi mûa
Nhûäng ngûúâi tñnh êëy coá chûâa àûúåc àêu.
NASL II 11b
266. Anh àêy chñnh thûåc ngûúâi trúâi

Lúä chên rúi xuöëng laâ ngûúâi trêìn gian
NASL 4a
267. Anh àêy lïn thaác xuöëng ghïình
Thuyïìn nan àaä traãi thuyïìn maânh thûã chúi
Ài cho khùæp böën phûúng trúâi
Cho trêìn biïët mùåt, cho àúâi biïët tïn.
DCTH 84
268. Anh àêy muåc haå vö nhên1
Nghe em xuên sùæc mûúâi phên naäo nuâng
Xûa nay nhûäng gaái maá höìng
Anh thïì anh coá theâm tröng àêu naâo
Lêëy em ài trûúác cho haâo
Duâ ngùæm, duâ nguyát, duâ sao mùåc loâng.
TCBD I 125 TCBD III 470 TNPD II 13
269. Anh àêy quên tûã trñ cao
Lùæng nghe anh hoåa baâi “Sao trïn trúâi”:
Nûãa àïm thûác dêåy tröng trúâi
Thêëy sao bïn bùæc, anh ngöìi bïn àöng
Ai úi thûác dêåy maâ tröng
Kòa öng sao Vûúåt ùn söng Ngên Haâ2
Sao Rua trïn böën dûúái ba
Nhõ thêåp baát tuá vúái laâ thêët tinh
Sao höm àûáng coá möåt mònh
Sao Mai thuãng thónh ra tònh chúâ ai...
Coá Höm maâ chùèng coá Mai
Kòa öng sao Vûúåt chúâ ai giûäa trúâi?
1
Muåc haå vö nhên: dûúái mùæt khöng coá ngûúâi, yá noái khöng coá ai ra gò.
2
Ngên haâ: xem chuá thñch úã A61 vaâ A63
Nam Taâo, Bùæc Àêíu1 àöi núi

Kòa öng àûáng àoá trõ vò muön dên
Vêåy trïn thiïn àõa xoay vêìn
Chûa àïën chêåp töëi dêìn dêìn moåc ra
Moåc ra vö söë hùçng haâ
Vö söë vaån ûác biïët laâ bao nhiïu!
Töëi trúâi sao laåi moåc nhiïìu!
Saáng trùng, trùng toã, ra àiïìu sao thûa
Chó hiïëm möåt nöîi trúâi mûa
Trùng sao lùån mêët, coân lûa mùåt trúâi.
Baâi sao anh hoåa àaä röìi
Trúâi àêu em hoåa mêëy lúâi anh nghe
Trïn trúâi coá nùæng coá mûa
Coá röìng lêëy nûúác coá chuâa naâng tiïn
Trïn trúâi coá cûãa Phêåt tiïìn
Coá dêy chó thùæm xe duyïn vúå chöìng
Trïn trúâi coá caã cêìu vöìng
Coá sêëm, coá chúáp, coá cúâ thiïn löi...
270. Anh àêy quyïët chñ cêu cua
Naâo ai cêu rùæn, cêu ruâa mùåc ai.
CVPD 3
271. Anh àêy taâi tûã giai nhên
Vò tònh nïn phaãi xuêët thên giang höì. a
Noái àêy coá chõ nùçm àoâ
Mêån xanh ùn vêåy, àûâng chúâ àaâo non.
DCTH 109
BK a- Vò tònh nïn phaãi dêën thên giang höì HT 361
1
Nam Taâo Bùæc Àêíu: xem chuá thñch úã A159
272. Anh àêy thêåt àêëng trai laânh

Chùèng theâm theo thoái Súã Khanh1 phuå naâng.
DCNTB I 106
273. Anh àêy thêåt khoá khöng giaâu
Anh xin noái trûúác, keão sau phaân naân
Nhaâ anh chó coá möåt gian
Nûãa thò laâm bïëp, nûãa toan laâm buöìng
Trúâi laâm möåt trêån mûa tuön
Nûãa bïëp cuäng àöí, nûãa buöìng cuäng xiïu.
CDTCM 109
274. Anh àêy thêåt khoá, khöng giaâu
Coá lúâi noái trûúác keão sau em phaân naân
- Khoá khùn ta kiïëm ta ùn
Giaâu ngûúâi cûãa vaán, ngoä ngùn mùåc ngûúâi
Khoá khùn àùæp àöíi lêìn höìi
Giaâu ngûúâi àaä dïî àûúåc ngöìi maâ ùn.
HPV 110 HT 389
275. Anh àïën tòm hoa
Thò hoa àaä núã
Anh àïën tòm àoâ
Thò àoâ àaä sang söng
Anh àïën tòm em thò em àaä lêëy chöìng
Em yïu anh nhû rûáa coá mùån nöìng chi mö?
- Hoa àïën kò hoa phaãi núã
Àoâ àaä àêìy thò àoâ phaãi sang söng
Àïën duyïn thò em phaãi lêëy chöìng
Em yïu anh rûáa àoá, coân mùån nöìng thò tuây anh.
1
Súã Khanh: tïn möåt nhên vêåt trong truyïån Kiïìu cuãa Nguyïîn Du, nay àûúåc duâng nhû
möåt tñnh tûâ àïí chó keã phaãn böåi, àûáa lûâa loåc. Súã Khanh khöng chó laâ keã baåc tònh, phaãn böåi ngûúâi
con gaái ngêy thú, Súã Khanh cong mang nghôa röång: keã phaãn böåi baån beâ, phaãn böåi nhên dên.
HPV 154-155
BK a- Anh àïën tòm àoâ, àoâ àaä sang söng HT393
b- Anh àïën tòm em thò em àaä coá chöìng HT
c- Em yïu anh rûáa àoá, coân mùån nöìng thò tuây anh HT
+ DCNBT I 245
Anh àïën tòm hoa, hoa àaâ àaä núã
Anh àïën goåi àoâ, àoâ àaä sang söng
Tòm bêåu, bêåu àaä lêëy chöìng
Bêåu thûúng nhû thïë, mùån nöìng laâm sao?
- Hoa àïën kò hoa núã
Àoâ àaä àêìy àoâ phaãi sang söng
Àïën duyïn em phaãi lêëy chöìng
Tònh thûúng nhû thïë, mùån nöìng tuây anh.
276. Anh ài anh dùån em rùçng
Àêu hún thò lêëy àêu bùçng chúâ anh.
BK a- Ra ài anh coá dùån rùçng HHÀN 246
- Ra ài anh coá dùån rùçng
Núi hún em lêëy, núi bùçng àúåi anh
277. Anh ài anh nhúá trúã vïì
Con thú vúå daåi tröng chúâ tûâ àêy.
DCNTB I 183
278. Anh ài ba bûäa anh vïì a
Rûâng sêu nûúác àöåc chúá hïì úã lêu. b
HHÀN 105
BK a- Anh ài ba thaáng thò vïì VNP7 286
b - Rûâng thiïng nûúác àöåc chúá hïì úã lêu VNP7
279. Anh ài buön, em cuäng ài buön
Em ngöìi em nghó àêìu truöng möåt mònh
Anh ài ngang nghiïng noán laâm thinh
Em kïu em hoãi:
Têm tònh bêët biïën
Tûúng kiïën nghiïm phong1
Em àêy khöng phaãi lang dêm chaå
Anh àûâng àem daå nghi nan
Buát sa xuöëng giêëy ngay haâng
Em àêy khöng phaãi tröën laâng boã ai.
DCNTB I 88
280. Anh ài chñn quêån chñn chêu
Khöng ai nhû bêåu daäi dêìu nùæng mûa.
CHG 8
281. Anh ài chúi nhúãn àêu àêy?
Phaãi cún mûa naây ûúát aáo lêëm chên
Chêåu nûúác em àïí ngoaâi sên
Em chúâ anh rûãa xong chên, anh vaâo nhaâ
Vaâo nhaâ em hoãi tònh ta
Trùm nùm duyïn ngaäi mùån maâ hay khöng?
CDTH 103
282. Anh ài duâ luåa caánh dúi
Trong nhaâ hïët gaåo, duâ úi laâ duâ!
DCNTB II 150
283. Anh ài duâ luåa nùm böng
Àïí em cêëy mûúán möåt cöng nùm tiïìn.
DCNTB II 150
284. Anh ài àêu ba böën nùm troân
Àïí em giaä gaåo chaây con möåt mònh.
CDTH 124
1
Têm tònh bêët biïën, Tûúng kiïën nghiïm phong: loâng daå khöng àöíi, gùåp nhau nghiïm
chónh àûáng àùæn.
285. Anh ài àêu boã nhïån giùng muâng

Boã àöi chiïëu laånh, boã phoâng quaånh hiu.
TCBD I 446
286. Anh ài àêu cuäng gheá laåi nhaâ
Trûúác thùm phuå mêîu sau laâ thùm em.
TCBD I 124 TCBD IV 29
287. Anh ài àêu sa quaán sóa cêìu
Meå thêìy lau nûúác mùæt, biïët con àêu maâ tòm.
DCBTT 238
288. Anh ài àûúâng êëy xa xa a
Àïí em öm boáng trùng taâ nùm canh
Nûúác non möåt gaánh chung tònh
Nhúá ai ai coá nhúá mònh hay chùng? b
HHÀN 212 TCBD I 124, 445 TCBD IV 28 TNPD II 10
BK a- Anh ài àùçng êëy xa xa HT 167 VNP1 I 81 VNP7 204
b- Nhúá ai ai coá nhúá mònh chùng ai? HT VNP 1I VNP7
289. Anh ài em möåt ngoá chûâng
Ngoá söng, söng röång, ngoá rûâng, rûâng sêu. a
BK a- Ngoá söng, söng röång, ngoá rûâng, rûâng cao CHG 8
290. (a) Anh ài em úã laåi nhaâ
Hai vai gaánh vaác meå giaâ con thú
Lêìm than bao quaãn muöëi dûa
Anh ài anh liïåu chen àua vúái àúâi.
HHÀN 212 TNBD II 211, 508 TNPD II 10 VNP1 I 136 VNP7 278
Sûãa laåi: Anh ài em liïåu... VNP1 I = anh ài anh liïåu...
(b) Tiïîn àûa möåt bûúác lïn àûúâng
Coã xanh mêëy daäy àöi haâng chêu sa
Anh ài em úã laåi nhaâ
Hai vai gaánh vaác meå giaâ con thú

Lêìm than bao quaãn muöëi dûa
Anh ài anh liïåu chen àua vúái àúâi.
TCBD II 470
291. Anh ài ghe, anh àöåi noán ghe
Anh vïì laâm rïí, anh che caái duâ.
DCNTB II 150
292. Anh ài ghe caá cao cúâ
Ai nuöi cha meå, ai thúâ töí tiïn.
CHG 20
293. Anh ài phe caá muäi Son
Bùæt em saâng gaåo cho moân moáng tay
Moáng tay, moáng vùæn, moáng daâi
Tröìng möåt cêy xoaâi traái chñn traái chua.
294. Anh ài phe caá traãng lûúâng
ÚÃ trïn Gia Àõnh xuöëng Vûúân thùm em.
HHÀN 265
295. Anh ài ghe nöíi chñn cheâo
Búãi anh thua baåc nïn ngheâo núå treo
- Núå treo mùåc kïå núå treo
Em baán baánh beâo traã núå cho anh.
TCBD II 325, 508
296. Anh ài laâm mûúán nuöi ai
Cho aáo anh raách, cho vai anh moân?
- Anh ài laâm mûúán nuöi con
AÁo raách mùåc aáo, vai moân mùåc vai.
CDTCM 187 HT 212
297. Anh ài laâm thúå núi nao
Àïí em gaánh àuåc gaánh baâo ài theo.

VNP1 I 142 VNP7 288
298. Anh ài laâm thúå núi nao
Àïí em gaánh àuåc gaánh baâo ài àûa
Trúâi nùæng cho chñ trúâi mûa
Àïí em cúãi aáo che cûa cho chaâng.
CDTCM 61 TCDG 58
299. - Anh ài lêëy vúå caách söng
Em ài lêëy chöìng giûäa ngoä anh ra
- Coá lêëy thúâi lêëy xa xa
Chúá lêëy trûúác ngoä anh ra, anh buöìn
- Buöìn thúâi cêët gaánh ài buön
Möåt vöën böën laäi anh buöìn laâm chi
- Buöìn vò con gaái nûä nhi
Meå cha thaách cûúái laâm chi lúä laâng.
CDTCM 127
300. Anh ài leäo àeäo àûúâng trûúâng
Cöng anh chùèng thêëy, chó thêëy nhûäng thûúng cuâng sêìu
Laåi àêy ùn möåt miïëng trêìu
Keão maái toác nhuöåm trïn àêìu hoa rêm.
CDTCM 59
301. Anh ài lñnh hay ài chïët nûúáng?
Cho em nghe caái sûúáng chuát maâ
Caái àöì boã meå boã cha
Boã tònh chöìng vúå, boã beâ con thú
Sao anh nhû daåi nhû khúâ
Cûá àoâi ài lñnh, phuång thúâ Têy bang
Mêëy lúâi em giaán, em can
Anh nïn nghô laåi, tñnh àaâng thiïåt hún.
DCNTB I 280
302. Anh ài loång luåa ba böng
Boã em cêëy mûúán giûäa àöìng cêy khö.
HHÀN 150-151, 212
303. - Anh ài lûä thûá Bùæc Thaânh1
Boã em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi.
- Tûâ bi leáo àaá gêåp ghïình
Ngûúâi thûúng khöng tûúãng àïën mònh thò thöi.
bk a- Anh ài Lû Phoá Baão Thaânh
DCNTB II 34
304. Anh ài lûu thuá Bùæc Thaânh a
Àïí em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi. b
HHÀN 105 VNP1 II 48 VNP7 348
BK a- Anh ài vui thuá Bùæc Thaânh DCBTT 295
- Àïí em khö heáo nhû nhaânh tûâ bi
305. Anh ài mêëy àöå xuên röìi
Hoa àaâo nhuöåm maáu, tònh àúâi thïm àau
Anh ra mang nùång khöëi sêìu
Xuên vïì chó àïí cho nhau ngêåm nguâi
Caãnh nhaâ, khöí lùæm, anh úi
Coá nùm thuáng thoác vuå mûúâi Têy thu
Ài buön nhûäng gúä chaáo höì
Ñt haâng, giùåc Nhêåt laåi vûâa cûúáp xong
Em buöìn thên thïë long àong
Em lo loaån laåc, quùån loâng chia ly
Anh úi, bom àaån böën bïì a
Thên anh ài lñnh, mong vïì nûäa àêu!
Vúái em thûúng tiïëc thûúng sêìu
1
Bùæc Thaânh: Thúâi Nguyïîn, Bùæc Thaânh laâ Haâ Nöåi.
Àúâi anh naâo àïí mai sau nhûäng gò! b

Chao öi, anh chïët thaãm thï
Chïët vò ai thïë? Chïët vò thùçng Têy!
Chïët vò giùåc nûúác cùm thay!
Àúâi sau mai móa, àúâi nay chï cûúâi...
CDTCM 230
BK a- Anh úi, bom àaån bïì bïì HT 270
b- Àúâi anh anh àïí mai sau nhûäng gò? HT
306. Anh ài mö boã quaåt lang chêu
Boã khùn vuöng tñm, boã sêìu cho em!
DCBTT 279
307. Anh ài ngang qua cûãa sao khöng vaâo
Hay laâ anh coá chöî maá àaâo, phuå em.
TCBD I 445
308. Anh ài ngoá trûúác, ngoá sau
Ngoá àöìng, ngoá ruöång, ngoá cêy cau mêëy buöìng.
CDTCM 18
309. Anh ài qua búâ giïëng
Maâ mùæt anh luáng liïëng búâ ao
Nûúác thúâi khöng khaát, chó khaát khao duyïn naâng
CDTCM 56
310. Anh ài ra cay àùæng nhû gûâng
Àûúâng xa xöi ngaân dùåm, khuyïn em àûâng nhúá thûúng
VNP1 I 61 VNP7 183
311. Anh ài suáng úã tay ai
Sao khöng quay laåi bùæn loaâi thuá chung
Anh xem bao keã anh huâng
Kòa öng Àöåi Cêën1, Àöåi Cung1 daåo naây
1
Àöåi Cêën: Tïn àêìy àuã laâ Trõnh Vùn Cêën (coân coá tïn laâ Trõnh Àaåt), thuã lônh khúãi nghôa
Thaái Nguyïn. Coá thúâi kò öng laâm àöåi trûúãng cú binh cuãa Phaáp nïn thûúâng goåi laâ Àöåi Cêën. Öng
quï úã laâng Yïn Nhiïn, phuã Vônh Tûúâng, nay thuöåc tónh Vônh Yïn.
Hö quên ra cûáu àöìng baâo

Suáng Têy öng laåi bùæn vaâo àêìu Têy
Tiïëng tùm lûâng lêîy àoá àêy
Sûã xanh ghi maäi nhûäng ngaây veã vang
Anh úi, duyïn phêån lúä laâng
Xin anh àïí tiïëng phi thûúâng cho em
Ûúác gò keã laå ngûúâi quen
Gêìn xa nhùæc àïën chöng em anh huâng
Thu àöng lïå nhoã àöi doâng
Anh úi, em ngoã têëm loâng cuâng anh.
CDTCM 227
312. Anh ài Têy boã laåi möåt bêìy con daåi
Àûáa dùæt àûáa böìng thaãm haåi anh úi
Phêìn thúâi ruöång khö, phêìn thúâi maå uáa,
em biïët cuâng ai cêåy nhúâ.
DCBTT 169
313. Anh ài Têy laâm chi cho thêìy thûúng meå nhúá
Nghe mêëy lúâi anh haäy quay lui
Keão àïm nùm canh chêu sa luåy ûáa ngêåm nguâi
Thêìy meå giaâ yïëu, àïí laåi mònh töi laånh luâng.
DCBTT 171
314. Anh ài tu, cho baåc löng tai
Khöng bùçng em cêët nhaânh gai giûäa àaâng.
DCBTT II 158
315. Anh ài tu, chuöng moãng moä moân
Phêåt khöng tûúãng saäi, saäi coân ài tu.
DCBTT 289
1
Àöåi cung: quï úã Thanh Hoáa laâm àöåi khöë xanh. Nùm 1941, öng nöíi dêåy chöëng Phaáp úã
àöìn Raång vaâ Àö Lûúng (Nghïå An).
316. Anh ài vùæng cûãa vùæng nhaâ

Giûúâng loan göëi quïë, meå giaâ ai nuöi?
- Caá rö anh chùåt boã àuöi
Töm caâng boác voã, anh nuöi meå giaâ.
VNP7 238
317. Anh àoâ úi húäi anh àöì
Coá ùn cúm têëm tröån ngö thò vaâo!
- Cúm têëm coân àaäi dûúái ao
Ngö thúâi chûa beã anh vaâo laâm chi?
VNP7 237
318. Anh àöë em biïët chûä gò trïn trúâi rúi xuöëng?
Anh àöë em biïët chûä laâm gò laâm ruöång nuöi ta?
Anh àöë em biïët chûä gò nïn viïåc cûãa viïåc nhaâ?
Anh àöë em biïët chûä gò thêëy ngûúâi qua chùèng chaâo?
- Anh àaä àöë thúâi anh giaãng hoaâ
Em chùèng biïët thúâi anh coá dên laâng nghe
- Vuä laâ mûa trïn trúâi rúi xuöëng
Ngûu laâ trêu laâm ruöång nuöi ta
Thiïëp laâ vúå nïn viïåc cûãa viïåc nhaâ
Nöå laâ giêån thêëy ngûúâi qua chùèng chaâo
HT 316
319. Anh àöë em biïët huï gò núã trïn rûâng baåc böåi? a
Anh àöë em huï gò núã nöåi àöìng khöng?
Anh àöë em biïët huï gò núã baãy, taám lêìn chöng?
Anh àöë em biïët huï gò núã muâa àöng trùæng vaâng?
- Anh àaä àöë thúâi anh laåi giaãng qua hoaâ b
Em chùèng biïët thò anh giaãng cho dên nghe c
- Huï sim huï mua núã trïn rûâng baåc böåi d
Nhûúåc bùçng huï luáa núã nöåi àöìng khöng
Nhûúåc bùçng hoa dûáa núã baãy, taám lêìn chöng

Nhûúåc bùçng huï caãi núã muâa àöng trùæng vaâng.
HX 13
BK a- Anh àöë em huï gò núã trong rûâng baåt nöåi? HT 316
b- Anh àaä àöë thúâi anh laåi giaãng ra hoâa HT
c- Em chùèng biïët thúâi anh giaãng coá dên laâng nghe HT
d- Hoa sim hoa mua núã trïn rûâng baåt nöåi HT
320. Anh àöë me biïët luáa mêëy cêy
Biïët söng mêëy khuác, biïët mêy mêëy tûâng
Àöë em queát saåch laá rûâng
Àïí anh khuyïn gioá gioá àûâng rung cêy.
bk a- Àïí anh khuyïn gioá gioá àûâng rung cêy
KSK 4a
321. (a) Anh àöë em: caái gò maâ thêëp caái gò maâ cao?
Caái gò saáng toã nhû sao trïn trúâi?
Caái gò em traãi anh ngöìi?
Caái gò thú thêín ra chúi vûúân àaâo?
Caái gò maâ sùæc hún dao?
Caái gò phún phúát loâng àaâo, thò em seä baão anh?
Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh?
Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng?
Caái gò xanh àoã trùæng vaâng?
Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû?
Caái gò thaáng àúåi nùm chúâ?
Caái gò em àöåi phêët phú trïn àêìu?
Caái gò sùæc hún dao cau?
Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng?
Caái gò maâ àoã höìng höìng?
Caái gò loâng tûåa loâng sung nhû laâ?
Anh hoãi em, em giaãi àûúåc ra

Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng am
- Em giaãng anh nghe: dûúái àêët thò thêëp trïn trúâi thò cao
Ngoån àeân saáng toã nhû sao trïn trúâi
Chiïëu hoa kia em traãi anh ngöìi
Con bûúám kia hay thú thêín ra chúi vûúân àaâo?
Con mùæt anh sùæc hún dao
Trûáng gaâ phún phúát loâng àaâo húäi anh
Quaã àu àuã trong trùæng ngoaâi xanh
Gûúng taâu soi toã mùåt em mùåt chaâng
Chó nguä sùæc xanh àoã trùæng vaâng
Buâa yïn ùn phaãi daå caâng tûúng tû
Yïu nhau thaáng àúåi nùm chúâ
Caái noán em àöåi phêët phú trïn àêìu
Con dao laá truác sùæc hún dao cau
Quaã cau tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng
Son taâu maâ àoã höìng höìng
Loâng vaã cuäng giöëng loâng sung àoá maâ
Anh hoãi em, em xin giaãng ra
Thïë thò kïët nghôa giao hoâa vúái nhau.
bk a- Miïång ngûúâi maâ sùæc hún dao
b- Khùn nhiïîu tam giang em àöåi phêët phú trïn àêìu
NGCK 197a- 198a
(b) Anh àöë em: caái gò maâ thêëp caái gò maâ cao?
Caái gò saáng toã hún sao trïn trúâi?
Caái gò em traãi anh ngöìi?
Caái gò thú thêín ra chúi vûúân àaâo?
Caái gò maâ sùæc hún dao?
Caái gò phún phúát loâng àaâo, thò em baão anh?
Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh?

Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng?
Caái gò xanh, àoã, trùæng, vaâng?
Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû?
Caái gò nùm àúå thaáng chúâ?
Caái gò em àöåi phêët phú trïn àêìu?
Caái gò sùæc hún dao cau? a
Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng?
Möåt quan laâ mêëy trùm àöìng?
Möåt möëi tú höìng laâ mêëy trùm dêy?
Möåt cêy laâ mêëy trùm caânh?
Möåt caânh laâ mêëy trùm hoa?
Em ngöìi em giaãng cho ra
Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng em
Em thûa rùçng: dûúái àêët thò thêëp, trïn trúâi thò cao
Ngoån àeân saáng toã hún sao trïn trúâi
Chiïëu hoa em traãi anh ngöìi
Àïm nùçm tú tûúãng ra chúi vûúân àaâo
Con mùæt anh sùæc hún dao
Trûáng gaâ phún phúát loâng àaâo húäi anh!
Tre non trong trùæng ngoaâi xanh
Gûúng taâu soi toã mùåt anh mùåt naâng
Chó nguä sùæc xanh àoã trùæng vaâng
Buâa yïu ùn phaãi, daå caâng tûúng tû
Àöi ta nùm àúåi thaáng chúâ
Caái noán em àöåi phêët phú trïn àêìu
Con mùæt anh liïëc sùæc hún dao cau b
Cau non tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng
Möåt quan laâ saáu trùm àöìng1

Möåt möëi tú höìng laâ saáu trùm dêy
Möåt cêy laâ saáu trùm caânh
Möåt caânh laâ saáu trùm hoa
Em ngöìi em giaãi àaä ra
Thò anh kïët nghôa giao hoâa cuâng em!
VNP1 II 126-127 VNP7 405
BK a- Caái gò sùæc hún dao cêìu THÀQ 34
b- Con mùæt em liïëc sùæc hún dao cêìu THÀQ
c- Em ngöìi em giaãng àaä ra HT 300
(c) Anh àöë em:
Caái gò thêëp (àêët) maâ cao? (trúâi)
Caái gò saáng toã nhû sao trïn trúâi? (ngoån àeân)
Caái gò anh traãi em ngöìi? (chiïëu hoa)
Caái gò thú thêín úã núi vûúân àaâo? (gioá àöng)
Caái gò maâ sùæc hún dao? (nûúác)
Caái gò phún phúát loâng àaâo baão anh? (trûáng gaâ)
Caái gò trong trùæng ngoaâi xanh? (tre non)
Caái gò soi toã mùåt anh, mùåt naâng? (gûúng taâu)
Caái gò xanh àoã trùæng vaâng? (chó nguä sùæc)
Caái gò ùn phaãi daå caâng tûúng tû? (buâa yïu)
Caái gò thaáng àúåi ngaây chúâ? (nhên ngaäi)
Caái gò em àïí phêët phú trïn àêìu? (caái khùn)
Caái gò sùæc hún dao cêìu? (con mùæt)
Caái gò tiïån chuäm cho nhau ùn cuâng? (cau non)
TNCD 108
Xem thïm C 94
1
Möåt quan laâ saáu trùm àöìng: Quan laâ möåt àún võ àïí tñnh tiïìn. Coá hai loaåi quan tiïìn:
quan 100 àöìng (goåi laâ quan ngùæn) vaâ quan 600 àöìng (coân goåi laâ quan daâi).
322. Anh àöë em àïëm hïët sao trúâi

Àêy anh kïët toác úã àúâi vúái em
- Trïn trúâi biïët mêëy muön sao
Biïët daå anh úã thïë naâo maâ mong.
DCBTT 210
323. Anh àûâng chï thiïëp xêëu xa
Búãi chûng baác meå sinh ra thïë naây.
TCBD I 597 TCBD II 189 TNPD I 17
324. Anh àûâng ham caái böng quïë, boã phïë caái böng laâi
Mai sau quïë ruång, böng laâi thúm xa.
HHÀN 151 TCBD I 445 VNP7 211
325. Anh àûâng lïn xuöëng uöíng cöng
Tai nghe thêìy meå noái khöng ài röìi
HHÀN 151
326. Anh àûâng thêëy caá phuå canh
Thêëy toâa nhaâ ngoái, phuå tranh rûâng giaâ.
DCNTB II 150
327. Anh àûáng cêy sanh, em àûáng cêy àa
Nûúác mùæt nhoã sa, khùn sö sa anh chuâi khöng raáo
Cheáo aáo em chêëm khöng khö
Vñ dêìu em coá núi mö
Àïí anh ài thaác xuöëng ao höì raång danh.
DCNTB II 56
328. Anh àûúng cêìm buát ngêm baâi
Nhúá ún nghôa baån, quïn maâi nghiïn chêu.
DCNTB I 217
329. Anh em cöët nhuåc àöìng baâo
Keã sau ngûúâi trûúác phaãi hêìu cho vui a
Loå laâ ùn thõt ùn xöi
Quñ höì úã nïët túái lui bùçng loâng.

TNPD II 11
BK a- Keã sau ngûúâi trûúác phaãi haâo cho vui
CDTCM 266 TCDG 62
330. Anh em cöët nhuåc àöìng baâo
Vúå chöìng laâ nghôa leä naâo chùèng thûúng? a
HHÀN 212 TCBD II 309, 325
331. Anh em chñn hoå mûúâi àúâi
Hai ngûúâi cuâng coá, chùèng rúâi nhau ra
Chõ em cuâng khuác ruöåt raâ
Keã giaâu ngûúâi khoá, hoå xa taám àúâi.
CDTCM 267 HT 219
332. Anh em hiïìn thêåt laâ hiïìn a
Chó vò àöìng tiïìn sinh mêët loâng nhau. b
NGCK 187b
BK a- Anh em thò cûåc laâ hiïìn ÀNQT 82b
- Anh em thò thêåt laâ hiïìn LHCD 7b
- Anh em thò thêåm laâ hiïìn ANPT 9a NASL IV 10b
- Anh em thêåt thêåm laâ hiïìn TNPD I 18 TCBD II 309
- Anh em vöën thêåt laâ hiïìn CVPD 23
- Chõ em thò thêåt laâ hiïìn VNP1 II 102 VNP7 103
- Chõ em ùn úã thêåm hiïìn NASL I 39a
b- Chó vò àöìng tiïìn maâ mêët loâng nhau VNP1 II VNP7
- Chó võ àöìng tiïìn àïën mêët loâng nhau NASL IV
- Búãi möåt àöìng tiïìn nïn mêët loâng nhau ANPT
- Búãi möåt àöìng tiïìn laâm mêët loâng nhau NASL I
HT 218 TCBD II TNPD I
333. Anh em mònh chûâ baân chuyïån ài khúi
Ba buöìm hai laái vúâi hùèn hiïn
Haâng ngaây thûúâng coá àöìng tiïìn

Chùèng hún cö mi ngöìi chaát ngaát laâm duyïn thïë thûúâng.
DCNTB II 128
334. Anh em naâo phaãi ngûúâi xa
Cuâng chung baác meå möåt nhaâ cuâng thên
Yïu nhau nhû thïí tay chên
Anh em hoâa thuêån hai thên vui vêìy.
CDNÀ 24 HHÀN 94 TCBD IV 17
335. Anh em nhû chên nhû tay
Nhû chim liïìn caánh, nhû cêy liïìn caânh.
NASL I 38a
336. Anh em nhû chên nhû tay
Raách laânh àuâm boåc, dúã hay àúä àêìn.
HT 217
337. Anh em nhû thïí chên tay
Vúå chöìng nhú aáo cúãi ngay lïn lòa.
ÀNQT 82b HHÀN 88 LHCD 7b
BK a- Anh em nhû chên nhû tay
NGCK 94b TCBD II 309 THPD I 18
338. Anh em sùæp laåi cho àïìu
Ai maâ löîi nhõp thò heâo vaâo song!
bk a- Ai maâ löîi nhõp thò heâo vaâo höng!
DCTH 120
339. Anh em ta lêåp àaám lïn àêy
Àaä lêåp nïn àaám thò xêy nïn àûúâng

Nghôa ngaäi àöi àûúâng tûå cöí chñ kim1
Àöi dên nûúác nghôa, tûå cöí loâng tai2
Ngaân nùm vaâng àaá khöng phai.

HT322
340. Anh em tûá haãi giao tònh
Tuy rùçng böën bïí nhûng sinh möåt nhaâ.
TCBD II 351
341. Anh em gùåp àêy, anh hoãi möåt lúâi
Naâo ai sinh tö, naâo ai saánh töå
Naâo ai sinh àûúâng thûúång löå
Naâo ai chuöët böå kyã traâ
Naâo ai sinh phuå mêîu, phuå mêîu àaâ sinh em?
DCNTB II 50
342. Anh gùåp em àêy laâ viïåc Trúâi àïì
Bònh minh chñ töëi khöng hïì chöå3 ai.
DCBTT 117
343. Anh gùåp em nhû nem gùåp rûúåu
Nhû bònh ngoåc liïîu cùæm àoáa hoa tiïn
Gaái nhû em àêy cuäng ra tay chñnh thêët
gùåp àûúåc trai hiïìn taâi ba.
DCBTT I 218
344. Anh giaâu quêìn àöi ba bûác
Àêy em ngheâo, quêìn aáo chñn mûúâi tua
Mûa tuön trûúác mûåt gioá luâa sau lûng
Em nghoeâ tûå buång anh ûng
Lam voâng chöìng vúå sau àûâng tiïëng chi.
DCNTB I 218
1
Tûå cöí chñ kim: tûâ xûa àïën nay
2
Tûå cöí toâng lai: Tûâ trûúác àïën giúâ.
3
Chöå: thêëy, gùåp.*
345. Anh giaâu trong trûáng giaâu ra

Em khoá tuâ thuúã meå cha sinh thaânh
Sinh àûúåc ra anh
Anh giaâu em khoá
Cuäng àûúåc hún ngûúâi
Phoâng khi ài chúi
Chöìng xinh vúå lõch
Lïn chuâa Thiïn Tñch
Thêëy chûä bia truyïìn
Lêëy àûúåc anh hiïìn
Cuäng nïn danh giaá
Baån àïën chúi nhaâ
Anh goåi em ra
Möåt daå àöi vêng
Tay nêng cúi trêìu
Trûúác chiïìng anh sau ra thïët baån
Baån trúã ra vïì
Möåt mònh em gaánh caã giang sún.
QHBN 214
346. Anh giûúng cung anh bùæn con chim huyânh a
Anh úi! Hoan hoan hó hó b
Em nghô laåi con vêåt noá cuäng nhû mònh c
Seâ löng àúä àaån, laánh minh khoãi tïn.
d
bk a- Giûúng cung anh bùæn con chim quyânh
b- Noá kïu hoan hoan hó hó
c- Anh úi khoan àaä! Con vêåt noá cuäng nhû mñnh
d- Noá leã àöi chñch baån, möåt mònh bú vú
DCNTB II 12
Sûãa laåi: huãy huãy = hó hó
347. Anh Hai nhû con nhaâ giaâu

Em nhû caânh quïë bïn Taâu gûãi sang
Anh Ba nhû caánh phûúång song loan
Em nhû nuå rûäa hoa taân àïm khuya
Anh Tu nhû khoáa ngoåc long thòa
Em nhû trêëu sêíy loåt nia ra gò
Cho nïn em chaã daám bò
Vúå anh vaâng baãy em thò thau ba
Muöën cho sum hoåp möåt nhaâ
Thûã xem vaâng baãy thau ba thïë naâo?
Muöën cho giïëng úã gêìn ao
Thûã xem àöi nûúác, nûúác naâo trong hún?
Trong trong àuåc àuåc quaãn chi
Trong thò rûãa mùåt àuåc thò chao chên.
QHBN 215
348. Anh ham giaâu laâ anh ham daåi
Cuãa hoaånh taâi1 ngûúâi laåi mau hû.
349. Anh ham xoác àôa coâ quay
Maáu mï cúâ baåc. laåi hay rûúåu cheâ
Eo seâo cöng núå tûá bïì
Keã löi ngûúâi keáo, ï chïì lùæm thay!
Núå nêìn em traã, chaâng vay
Kiïëp em laâ kiïëp keáo caây àûát húi!
HT233
350. Anh huâng êín sô qui àiïìn
Kiïëm núi cha thaão meå hiïìn gûãi thên.
HHÀN 151
1
Hoaånh taâi: cuãa phi nghôa.
351. Anh huâng àïën àoá thò vö

Khöng vö röìi laåi traách vö vö tònh
Khöng vö coá leä ài chi
Ài chi àïën àoá traách chi chi maâ?
HPV 98
352. Anh huâng gò anh huâng rúm a
Ta cho múá lûãa hïët cún anh huâng. b
HHÀN 256
BK a- Anh huâng laâ anh huâng rúm ÀNQT 81b
b - Tao cho múá lûãa mêët cún anh huâng NGCK 187a
- Töi cho múá lûãa mêët cún anh huâng LHCD 5a
- Cho möåt boá lûãa hïët cún anh huâng TCBD I 399
- Töi cho nùæm lûãa hïët cún anh huâng TCBD II 189
TNPD I 18
- Àöët cho möìi lûãa mêët cún anh huâng ÀNQT
- Töi xin nùæm lûãa mêët gan anh huâng NQPN 8
353. Anh huâng khi gêëp khuác lûún a
Khi quêën thò ngùæn khi vûún thò daâi. b
LHCD 5a
BK a- Anh huâng àûúåc mêëy khuác lûún ÀN QT 81a
- Anh huâng gùåp phaãi khuác lûún NASL II 42 b
- Anh huâng rêëp phaãi khuác lûún TCBD I 399 TNPD I 18
b- Khi cuöån thò ngùæn khi vûún thò daâi ÀNQT
- Khi gêëp thúâi ngùæn khi vûún thúâi daâi NASL II TCBD I TNPD I
354. Anh huâng trûúâng traãi chñn chêu
Túái àêy lêm luyå phaãi àêìu nhaâ ngûúâi.
CHG 29
355. Anh kia ài ö caánh dúi
Àïí em laâm coã möì höi ûúát àêìm
Coá phaãi àaåo vúå, nghôa chöìng

Thò mang ö xuöëng caánh àöìng maâ che.
CDTCM 59
356. Anh kia lõch sûå ài àaâng
Múâi anh haäy gheá vaâo haâng nghó ngúi
Tay nêng cheán rûúåu toan xúi
Tay gaåt nûúác mùæt: thiïëp úi, chaâng vïì!
- Chaâng vïì thiïëp cuäng nhû mï
Thiïëp úã chaâng vïì chaâng nghô laâm sao
Àöi bïn àöng liïîu têy àaâo
Daå sêìu ngao ngaán laâm sao bêy giúâ?
357. Anh khoe coá toãi anh cay
Giêëm chua húi meã, ra tay phen naây
Em àêy cuäng chùèng chõu thua
Haânh hùng hún úát, chanh chua hún pheân.
CDTCM 267
358. Anh khön maâ vúå anh àêìn a
Lêëy ai àaäi khaách xa gêìn cho anh. b
ANPT 12a ÀNQT 87a THQP 24b
BK a- Anh khön nhûng vúå anh àêìn NASL II 16a
TCBD I 119, 248 THPD I 18 VNP7
b- Lêëy ai lo liïåu xa gêìn cho anh NASL II TCBD I
THPD I VNP7
- Lêëy ai àûa àoán khaách gêìn khaách xa CDTCM
359. Anh khön ngoan cuäng úã dûúái öng Trúâi
Em laâ chim eán àöíi dúâi thûúång thiïn.
DCNTB II 92
360. Anh khöng lêëy àûúåc em ngoan
Nghe chi nhûäng miïång thïë gian nhoåc loâng
Yïu nhau em vúå, anh chöìng

Kòa con bûúám liïång caânh höìng nhúãn nhú.
CDTH 106
361. Anh khöng lïn voi, lïn voi thò phaãi cêìm vöì
Anh khöng lïn ngûåa, lïn ngûåa thò phaãi nùæm dêy cûúng
Anh khöng cêìm cheâo, cêìm cheâo thò phaãi vêën vûúng
Vêën vûúng thò vêën, àaä coá tònh thûúng ai röìi.
DCBTT 87
362. Anh khöng nghe thên phuå, súå thêët hiïëu vúái thên phuå
Nghe thên phuå thò thêët heån vúái hiïìn thï
Vò chûng anh mùæc lêëy àöi bïì
Thiïëp coá thûúng thò ún thiïëp, thiïëp coá chï cuäng bùçng loâng.
DCBTT 189
363. Anh khöng phaãi ngûúâi àùång chim quïn naá
Anh khöng phaãi ngûúâi àùång naá quïn núm
Thiïëp tröng chaâng nhû daå àoái tröng cúm
Chaâng tröng thiïëp nhû höìng kia tröng nhaån
Àïm nùm canh loâng ta tûúãng baån
Ngaây saáu khùæc daå nhúá chúâ tröng
Bûäa nay vùæng baån ta buöìn
Muöën ài thùm baån, súå caác ngaã nguöìn àïìu hay...
DCNTB II 128
364. Anh laâ con caái nhaâ ai
Anh mùåc aáo trùæng cho phai mêët maâu
Anh vïì anh nhuöåm muâi nêu.
NASL III 18a
365. Anh laâ con caái nhaâ ai
Caái àêìu búâm xúåp, caái tai vêåt vúâ
Cúm no röìi laåi ngöìi búâ
Con choá tûúãng chuöåt noá vöì mêët tai.

CDTH 77 HT 118
366. Anh laâ con trai hoåc troâ
Em laâ thaách cûúái thïë anh lo thïë naâo?
Em khoe em àeåp nhû sao
Àïí anh lêån àêån ra vaâo àaä lêu
Meå em thaách cûúái cho nhiïìu
Thûã xem anh ngheâo coá cûúái àûúåc khöng?
Ngheâo thò baán bïí baán söng
Anh cuäng cöë cûúái lêëy cöng ra vaâo
Cûúái em trùm taám öng sao
Trùm têëm luåa àaâo mûúi coát trêìu cau
Cûúái em möåt trùm con trêu
Möåt nghòn con lúån, böì cêu taám nghòn
Cûúái em taám vaån quan tiïìn
Àïí laâm tïë lïî gia tiïn öng baâ
Cûúái em möåt chônh vaâng hoa
Mûúâi chum vaâng cöëm baåc laâ trùm nong
Cûúái em ba chum mêåt ong
Mûúâi thuáng múä muöîi ba nong quyát àêìy
Hoå haâng ùn uöëng no say
Mûúâi ngaây roâng raä mùåc daây xûúáng ca
Tiïëng àöìn àaä khùæp gêìn xa
Sún Têy, Haâ Nöåi àöìn ta lêëy mònh
Tiïëng àöìn Nam Àõnh, Ninh Bònh
Bùæc Ninh, thaânh Laång àöìn mònh lêëy ta.
TNCD 113
367. Anh laâ con trai lau taâu
Anh ài nùæm gieã loå dêìu anh àêu?
NGCK 175b
368. Anh laâ con trai Nam Sang

Nûúác lúán ngang àaâng, vaác àêìu ài àong
Anh àong tónh Bùæc, tónh Àöng
Trúã vïì anh laåi sang àong tónh Àoaâi
Tónh Bùæc giaá thoác mûúâi hai
Tónh Àöng mûúâi taám, tónh Àoaâi hai mûúi.
HT 136, 137 TCBDII 516 TNPDII 13
VNP1 II 163 VNP7 126, 127
369. Anh laâ con trai nhaâ ngheâo
Naâng maâ thaách thïë anh liïìu anh lo
Cûúái em anh nghô cuäng lo
Con lúån chùèng coá, con boâ thò khöng
Tiïìn gaåo chûãng coá möåt àöìng
Thiïn haå haânh xûá cuäng khöng àúä àêìn
Höm qua daåo phöë cêìm kùn
Cêìm àûúåc àöìng baåc àïí daânh cûúái em
Ba haâo anh àïí mua tem
Gûãi thû múâi khùæp anh em xa gêìn
Trùm nùm kïët nghôa Chêu Trêìn1
Nhúá ngaây kïët nghôa giao loan vúái mònh
Hoå haâng ùn uöëng linh àònh
Caã tónh Haâ Nöåi àöìn mònh vúái ta
Haâo tû anh àïí mua gaâ
Saáu xu mua rûúåu, haâo ba ài taâu
Bêíy xu anh àïí mua cau
1
Chêu Trêìn: Tïn möåt thön (nay thuöåc huyïån Phong, tónh Giang Tö, Trung Quöëc) chó
coá hai hoå Chêu, Trêìn àúâi àúâi laâm thöng gia vúái nhau. Thú Baåch Cû Dõ coá cêu: “Tûâ Chêu Cöí
Phong huyïån, hûäu thön viïët Chêu Trêìn, nhêët thön lûúäng duy tñnh, thïë thïë vi hön nhên”
(huyïån Phong xûa úã àêët Tûâ Chêu, coá möåt thön goåi Chêu Trêìn; möåt thön chó coá hai hoå àúâi àúâi
laâm thöng gia vúái nhau). Trong vùn hoåc cöí, Chêu Trêìn duâng àïí chó viïåc kïët hön xûáng àöi àeåp
lûáa.
Möåt haâo mua goái cheâ taâu uöëng chúi

Möåt haâo caã àöî lêîn xöi
Möåt haâo gaåo teã vúái nöìi rau dûa
Anh ngöìi anh tñnh cuäng vûâa
Cûúái em àöìng baåc chùèng thûâa möåt xu.
CDHN 160 - 161
370. Anh laâ con trai nhaâ ngheâo
Naâng maâ thaách thïë anh liïìu anh lo
Cûúái em anh nghô cuäng lo
Con lúå chùèng coá, con boâ thò khöng
Tiïìn gaåo chùèng coá möåt àöìng
Thiïn haå haânh xûá cuäng khöng àúä àêìn
Súám mai sang hiïåu cêìm khùn
Cêìm àûúåc àöìng baåc àïí daânh cûúái em
Ba haâo mua giêëy mua tem
Múâi khùæp thiïn haå anh em xa gêìn
Thiïn haå haânh xûá àöìn êìm
Sún Têy, Haâ Nöåi àöìn mònh lêëy ta
Möåt haâo thò àïí mua gaâ
Baãy xu mua rûúåu haâo ba ài taâu
Saáu xu mua lêëy trùm cau
Haâo tû mua goái cheâ taâu uöëng chúi
Saáu xu gaåo nïëp thöíi xöi
Vúái möåt xu múä vaâ mûúâi xu dûa
Cûúái em àöìng baåc cuäng vûâa
Tñnh ài tñnh laåi vêîn thûâa ba xu.
CDHN 160 - 161
371. Anh laâ con trai uát úã nhaâ a
Anh ài keán vúå àaâng xa quï ngûúâi
Thêëy em àeåp nïët laåi tûúi rùng vaâng

Vêåy nïn anh gúãi thú sang
Tònh cúâ anh quyïët lêëy naâng maâ thöi. b
TCBDI 18 TCBDIV 122 TNPDII 12
BK a- Anh laâ con uát trong nhaâ THÀQ 8
b- Anh em àêy chó quyïët lêëy naâng maâ thöi THÀQ
372. Anh laâm rïí bïn em, coá cha maâ khöng coá meå
Em laâm dau bïn anh, coá meå maâ khöng coá cha
Bûäa ùn nûúác mùæt nhoã sa
Thên phuå úi thên phuå! Ài àêu maâ boã con?
DCNTB II 157
373. Anh lanh cûúái vúå cho lanh
Àïën khi coá khaách àúä anh trùm bïì.
DCNTBII 91
374. Anh lêëy em vïì thúâ kñnh meå cha
Röìi sau coi soác cûãa nhaâ cho anh.
NGCK 193 b
375. Anh lïn Bùæc Àêíu, Nam Taâo
Vúå anh nhû chöíi queát vaâo loâ than
Anh ngöìi anh thúã anh than
Vúå anh thua keám thïë gian mûúâi phêìn
Ngûúâi ta keám coá nùm phêìn
Vúå anh keám caã mûúâi phêìn anh úi.
NASL II 12b
376. Anh lïn àûúâng ngûúåc laâm chi
Nhûäng non cuâng nuái, nhûäng khe cuâng àöìi
Anh vïì Do Ngaäi cuâng töi
Cûãa cao nhaâ röång, tiïån núi hoåc haânh.
CDTCM 60
377. Anh lñnh laâ anh lñnh úi!

Em thûúng anh lñnh nùæng nöi nhoåc nhùçn
Vñ duå em àûúåc nêng khùn
Thò em thu xïëp cho anh úã nhaâ
Tûâ ngaây anh bûúác chên ra
Àïën kyâ canh gaác ùæt laâ àöng binh
Thûúng anh, em àïí bïn mònh
Vò viïåc triïìu àònh quan bùæt phaãi ài
Thûúng anh ài lñnh haân vi
Anh thò vui gûúång, em thò sêìu riïng.
CDTCM 222-223
378. Anh laâ anh lñnh úi!
Em thûúng anh kñnh nùæng nöi, sûúng haân
Lñnh vua, lñnh chuáa, lñnh laâng
Ai bùæt ra lñnh cho chaâng phaãi ài
Thûúng chaâng nhû laá àaâi bi
Ngaây thñ daäi nùæng, àem thò dêìm mûa
Nhúá chaâng ra ngêín vaâo ngú
Biïët rùçng quan cùæt àïën cú àöå naâo?
CDTCM 222
379. Anh lo phêån anh chûa coá vúå
Em coá chöìng röìi duyïn núå löi thöi
Hiu hiu gioá thöíi loâ vöi
Ai àem tin cho baån, àêy ta coá àöi, baån buöìn.
TCBD I 445
380. Anh lui vïì tïm nùm miïëng trêìu cho töët
Chuöëc möåt cheán rûúåu cho àêìy
Àùåt lïn chaâng kyã, baân xêy
Anh àûáng àoá, em laåi àûáng àêy
Àïí em thûa meå, àïí em bêín thêìy

Ngûúâi coá y têm chûúác lûúång bêån naây ta trao duyïn.
DCBTT 191-192
381. Anh lui vïì thûa vúái thêìy se seä bêím vúái meå úã nhaâ
Àïí cho àöi ta kïët nghôa giao hoâa vúái nhau.
DCBTT 182
382. Anh maâ lui chên nhúám goát khoãi cûúi1
Em coá laång vaâng cuäng khoá àûúåc, tiïëng cûúâi cuäng khöng.
DCBTT 198
383. Anh mïën chêåu hoa hûúâng, anh döëc loâng dûång xeán
Ûúác tröìng àùång beán, súám tröí hûúng nöìng
Ai deâ àêu phaãi trêån gioá àöng
Laâm rúâi höìng raä luåc, cho hûúâng laåt hûúng nöìng
Dêìu anh gan sùæt daå àöìng
Chia tònh caãnh êëy, sao laåi khöng naäo phiïìn.
DCNTBII 9 HT 433
Sûãa laåi: Laâm rúi höìng.... HT = laâm rúâi höìng...
384. Anh mong bùæt caá chuöìn chuöìn
Khi vui noá löåi khi buöìn noá bay
Chim trúâi caá nûúác chi àêy
Caác löåi àùçng caá, chuöìn bay àùçng chuöìn.
CDTH 141
385. Anh mong cho caã gioá àöng
Cho thuyïìn túái bïën, anh tröng thêëy naâng.
CDTCM 18
386. Anh mong chuöët naá lau tïn
Nhaån àêu chùèng bïìn, cöng uöíng danh hû.
DCNTBI 219
1
Cûúi: sên (tiïëng àõa phûúng).*
387. Anh mong ài giaä thuyïìn naâo

Àïí em sùæm sûãa con dao ùn trêìu
Con dao ùn trêìu cho lêîn cêìn cêu
Caái muä àöåi àêìu, caái daãi thùæt lûng
Sùæm sanh àuã thûá xin àûâng lo chi.
CDTH 139
388. Anh mong àûa àoán em vïì
Nhûng thuyïìn thuï lûúái mûúån súå öng nhaâ nghïì
khöng àïí cho yïn
Noái nùng chi nûäa laâm phiïìn
Àêìu röìng àaä göëi tay tiïn coân gò.
DCNTB I 91
389. Anh mong gúãi caá cho chim
Chim bay ngaân dùåm caá chòm biïín Àöng.
HHÀN 43, 212
BK a- Chim bay ngaân dùåm caá tòm biïín Àöng
TCBDI 316
390. Anh mong laâm baån vúái trúâi
Trúâi cao, anh thêëp biïët àúâi naâo quen.
CDTH 80
391. Anh mua cho em caái yïëm hoa chanh
Ra àûúng baån hoãi, noái cuãa anh cho naâng.
CDTCM 18
392. Anh muöën cêëu con caá gaáy böën àoân
Con caá sún, con caá moám anh ngöìi boân cuäng ra.
DCBTT 205
393. Anh muöën tröng
Anh lïn Ba Döåi anh tröng
Möåt Döåi anh tröng a
Hai Döåi anh tröng

Tröëng thu khöng ba höìi àiïím chó
Anh ngöìi anh nghô
Thúã vùæn than daâi
Truác nhúá mai
Thuyïìn quyïn nhúá khaách
Quan nhúá ngûåa baåch
Boáng laåi nhúá cêy
Anh nhúá em àêy
Biïët bao giúâ múái àûúåc b
Àaåo vúå chöìng chùèng trûúác thò sau
Trùm nùm xin chúá quïn nhau. c
LHCD 54a
BK a- Möåt Döåi anh ngöìi ÀNQT 115 b
TCBDI 125 TNCD 105 TNPDII 14 THQP 17b
b- Anh nhúá em àêy
Biïët àûúåc bao giúâ
TCBDI TNCD TNPDII
- ÀNQT chó cheáp àïën doâng naây
c- Nghòn nùm xin chúá quïn nhau THQP
- Yïu nhai xin nhúá lúâi nhau TNCD
Sûãa laåi: - Àöåi LHCD ÀNQT, Doåi THQP
- Dõp TNCD = Döåi
Nhúá cêu TCBD TNPDII = nhúá cêy
394. Anh nay con trai Haãi Phoâng
Chaåy taâu Phi THöí vaâo trong Ninh Bònh
Thêëy em thêëp beá maâ xinh
Anh thuêån nhên tònh, anh nùæm cöí tay
Nùæm röìi anh hoãi cöí tay:
- Ai nùån nïn trùæng, ai xêy nïn troân?

VNP1 II 73 VNP7 364
395. Anh nay àûúng luác coân trai
Anh ài hoåc têåp úã núi kinh kyâ
Chiïëu vua múái múã khoa thi
Anh sùæm nghiïn buát vaâo thi àöî liïìn
Khoa trûúác thúâi àöî giaãi nguyïn
Khoa sau tiïën sô àöî liïìn hai khoa
Vinh quy baái töí vïì nhaâ
Ùn mûâng khai haå coá ba böën ngaây.
NASL II 19b
396. Anh nay quyïët chñ ài tu
Tam qui1 nguä giúái2 tu chuâa Höì Sen
Thêëy cö maá phêën rùng àen
A ài àaâ Phêåt anh quïn mêët chuâa.
NASLIV 22b
397. Anh nay tûá haãi giang höì
Vïì àêy söng nhoã, soáng xö mùåc loâng!
Húäi cö con gaái chûa chöìng!
Tröng con saâo vùæn maá höìng àûâng phai.
DCTH 91
398. Anh naây coá tñnh hoang toaâng
Rûúåu cheâ cúâ baåc laâm ngang khöng chûâa.
TCBD II 189 TNPDI 18
399. Anh naây roä kheáo laâm ùn
Ài caây chùèng biïët, chñt khùn mûúån ngûúâi.
HT 117 TCBDII 189 TNPDI 18
1
Tam quy (Ba àiïìu theo): quy phêåt, quy phaáp, quy tùng.
2
Nguä giúái (Nùm àiïìu rùn): khöng saát sinh; khöng tröåm cùæp, khöng taâ dêm, khöng noái
bêåy; khöng uöëng rûúåu ùn thõt.*
400. Anh vïì söë phêån ra troâ

Vïì nhaâ, caã caåo, caã moâ trong niïu.
TCBDII 142 TCBDIII 189 TNPDI 18
401. Anh nùçm cêìm öëng than vúái ngoån àeân höìng
Tuy aånh lùn liïìu nhûåa chaånh loâng nhúá em.
TCBDI 269
402. Anh nùng lïn göëi laâm quen
Trûúác hïët nhên ngaäi, sau men vúå chöìng.
DCBTT 229
403. Anh ngaã tay ra cho àïì böën chûä “vaån thoå vö cûúng”1
ÚÃ àêy thò anh noái rùçng thûúng
Nay mai anh lui vïì chöën cuä
Anh noã tú vûúng chi coäi naây.
HPV 109
404. Anh ngaán cho ai, nhaânh mai àang thùæm
Chùèng xûáng tay cêìm, uöíng nhaánh mai tûúi.
DCTB I 183
405. Anh nghe em àau àêìu chûa khaá
Anh bùng ngaân beã laá em xöng
Biïët mêìn rùng cho àoá vúå àêy chöìng
Àïí möì höi ra thò anh chêëm, ngoån gioá nöìng anh che.
HT 389 HPV 109
406. Anh nghe tiïëng haát àêu àêy
Anh vïì àoáng chiïëc taâu tay ài tòm
Trïn thò löìng chim, dûúái thò gaâ choåi
Anh haát cêu naây bùçng goåi em ra.
NGCK 134b
Xem thïm T 1706
1
Vaån thoå vö cûúng: söëng lêu àïën vö cuâng.*
407. Anh ngoá lïn mêy baåc chñn tûâng

Thêëy àöi chim nhaån,nûãa mûâng nûãa thûúng
Ngoá lïn mêy trùæng trúâi höìng
Thûúng em hoãi thiïåt em coá chöìng hay chûa?
DCNTB I 218
408. Anh ngoá lïn trúâi thêëy àaám mêy baåch
Anh ngoá xuöëng loâng laåch thêëy con caá chaåch àoã àuöi
Nûúác chaãy xuöi con caá buöi löåi ngûúåc
Anh maãng thûúng naâng biïët àûúåc hay khöng?
HT 450
409. Anh ngöìi bêåc lúã anh cêu
Khen ai kheáo maách, caá sêìu chùèng ùn. a
CHG 2 DCNTB II 183
BK a – Khen ai kheáo maách, caá sêìu khöng ùn CVPD 4
410. - Anh ngöìi búâ coã xoát xa
Vö àêy em traãi chiïëu hoa cho ngöìi
- Chiïëu hoa àïí cha meå em ngöìi
Phêån anh laâm rïí khöng daám ngöìi chiïëu hoa
Túái àêy ngöìi taåm laá dûâa
Chiïëu traãi mùåc chiïëu, anh chûa daám ngöìi
DCNTB II 35
411. Anh ngöìi ghïë àêíu àïì thi
Quïn cêu, luöëng chûä cuäng vò thûúng em.
DCNTB II 114
412. Anh ngöìi phêìn thuã tröëng reo
Miïång kïu ghe gheá chên treâo xuöëng thang.
CHG 5 HHÀN 67
413. Anh ngöìi thuyïìn ngûå cao cúâ
Xin anh àoaái thiïëp àùång nhúâ têëm thên.
CHG 4
414. Anh ngöìi trûúác muäi ghe lï

Chúá chi em àùång ngöìi kïì möåt bïn.
CHG 5 DCNTB I 219
415. Anh ngöìi vûåc lúã quùng cêu
Khen ai xuái giuåc con caá sêìu khöng ùn
Con caá khöng ùn cêu con caá daåi
Con caá ùn cêu anh thò coá ngaäi coá nhên.
CDTCM 247
416. Anh ngöìi vûåc thùèm anh cêu
Sêíy chên rúát xuöëng vûåc sêu caái êìm
DCNTB II 85
417. Anh ngöìi xuöëng àêy cho em phên trêìn sau trûúác
Ngaây xûa söng Ngên, Ö Thûúác
khöng bùæt àûúåc cêìu ngang
Vñ dêìu duyïn núå caách trúã àöi àaâng
Cêìu cho anh súám thaânhàöi baån,
em coá tröí nhuyå vaâng cuäng cam têm.
DCBTT 154
418. Anh nguyïìn cuâng em chúå Raä cho chñ cêìu Àöi
Nguyïìn lïn cêy Cöëc, vaån Goâ böìi giao long
Anh nguyïìn cuâng em thaânh cûåu cho chñ thaânh tên1
Cêìu Chaâm, àêåp Àaá giao lên kïët nguyïìn
Anh nguyïìn cuâng em chúå Àöìng caã baán mua
Cêìm dao caát toác thïì chuâa Minh Hûúng
Anh nguyïân cuâng em Trung Dinh,
Trung Thuêån cho chñ Trung Liïn
Trung Àõnh, Trung Lñ cuâng nguyïìn giao ca
Anh nguyïìn cuâng em trùm tuöíi àïën giaâ
1
Thaânh Cûåu, thaânh tên: thaânh cûåu laâ Àöì Baân, thaânh tên laâ Quy Nhún.
Duâ cho söng caách biïín xa, cuäng kïí laâ gêìn.
DCNTB I 246
- Anh chúá nghe lúâi miïång thïë baây mûu
Maâ anh gêy oaán, gêy cûâu giêån em.
DCNTB I 144
420. Anh nguyïìn thûúãng bêåu möåt dao
Rùn ngûúâi loâng mêån, daå àaâo lñu lùng.
TCBD I 469
421. Anh nguyïìn vúái em coá mùåt nhêåt, mùåt nguyïåt
Coá àûúâng thuyã kiïåt, coá nuái sún lêm
Dêìu anh löîi àaåo tònh thêm
Höìn vïì chñn suöëi, xaác cêìm dûúng gian.
DCBTT 159
422. Anh nhùæn töi ra chúå huyïån, cho möåt quan tiïìn
Phaãi khi vúä chúå, töi liïìn vïì khöng
Chaåy möåt thöi ra àïën têån caánh àöìng
Hai haâng nûúác mùæt àêìm àêìm nhû mûa
Húäi baâ haâng cêìu Luäng, coân súám hay trûa?
Àûúâng vïì quan hoå, coá vûâa hay chùng?
Yïu nhau chaã noái chaã rùçng
Hay laâ töi úã, chùèng bùçng loâng meå cha.
Chúå OÁ coá phöë cêy àa
Àûúâng vïì quan hoå thêåt laâ chang chang
Àêy chúâ nùm, saáu ngûúâi ngoan
Coá ài töi àúåi, coá sang töi chúâ
Chúâ cho nûúác caån phúi búâ
Coân böën em beá nûúng nhúâ vaâo àêu
Con caá röi nêëp vuäng chên trêu
Trùm con chó thùæm, noá chêu àêìu vaâo
Muöën tùæm maát xuöëng ngoån söng Àaâo

Muöën ùn sim chñn thò vaâo rûâng xanh
Àöi tay vñt lêëy àöi caânh
Quaã chñn thò chêíy quaã xanh thò àûâng
Vaâo rûâng chaã biïët löëi ra
Thêëy cêy nuác naác ngúä laâ vaâng têm
Thïë gian lùæm keã phaãi nhêìm.
QHBN 320 – 321
Xem thïm E 96 M 757, 758, 759.
423. Anh nhêët kò têm1
Sao cö bay kheáo nhõ kyâ tònh?2 a
Vò ai xui giuåc cho cö mònh nhõ kò têm3 b
Àïm höm qua vùæng khaách tri êm c
Vùæng hoa thiïn lñ thùm thêìm cöåi cêy d
Àïm höm qua roát àoåi dêìu àêìy à
Than thên vúái boáng, boáng rêìy boáng chùèng coá thûúng
Suöët nùm canh bïë boáng lïn giûúâng
Ngoån àeân dêåp tùæt nûãa thûúng nûãa cûúâi
Bêëy lêu nay gêìn bïën, xa vúâi4.
TNPD II 14
Bk a- Sao cö hay kheáo nhõkò tònh CDTCM 150
b- Vò ai xui giuåc cho cö mònh kheáo nhõ kò têm CDTCM
c- Àïm qua trùng vùæng khaách tri êm HT 302
d- Vùæng hoa thiïn lñ than thêìm cöåi cêy HT
424. Anh nhiïu ài hoåc khöng thêìy
Laâm baâi khöng buát, thiïëp raây theo anh
CC=DTH 98
1
Nhêët kò têm: möåt loâng.*
2
Nhõ kò tònh: hai möëi tònh (ùnúã hai loâng).*
3
Nhõ kò têm: hai loâng.*
4
Vúâi: vuâng nûúác roâng ngoaâi xa trïn mùåt söng hay mùåt biïín
425. Anh nhû caái voä mön

Cao khöng xiïët kïí
Ngùn ngoaâi cûãa bïí
Maâ àúåi caá lñ ngû vïì
Nïëu kiïëp tu coân vuång, khön bïì thoaát qua.
HHÀN 151
426. Anh nhû cêy göî xoan àaâo
Em nhû cêu àöëi, daán vaâo nïn chùng?
Em nhû cêy kiïíng trïn chuâa
Anh nhû con bûúám àêåu nhúâ nïn chùng?
QHBN 280 VNP7 21
427. Anh nhû cêy quïë maâ núã trong nhaâ
Em nhû con gaái haâng phöë maâ ra chúi àûúâng
Em thêëy cêy quïë heáo vaâng
Em coân vun tûúái, cêy caâng töët tûúi
Bao giúâ cho quïë moåc chöìi
Àïí quïë traã nghôa cho ngûúâi xúái vun.
CDTCM 108
428. Anh nhû con möåt nhaâ giaâu
Em nhû túâ giêëy bïn Taâu múái sang
Anh nhû con möåt nhaâ quan
Em nhû con eán laåc àaân ngêín ngú
Anh nhû chó gêëm thïu cúâ
Em nhû rau maá núã búâ giïëng khúi
Cho nïn chaã daám ngoã lúâi
Ngûúâi chï rùçng baåc, keã cûúâi rùçng khinh.
CDTCM 127
429. Anh nhû con nhaån bú thúâ
Súám ùn töëi àêåu caânh tú möåt mònh.
HT 148 VNP7 187
430. Anh nhû Àaåi Thaánh trïn mêy

Em àêy beá nhoã nhû tay Phêåt Baâ1
Xin anh boã tay em ra
Röìi mai em seä ài qua chöën naây
Nïëu anh coân giûä lêëy tay
Röìi mai em biïët chöën naây laâ àêu.
CDTH 88
Anh nhû nuát, em nhû khuy
Nhû mêy vúái nuái, biïåt li khöng àaânh.
DCNTB II 146
Cheán son nguyïån vúái trùng giaâ

Caân khön àûa laåi möåt nhaâ vui chung.
HT 303
432. Anh nhû taán tña taân vaâng
Em nhû maãnh chiïëu raách baâ haâng boã quïn
Laåy Trúâi cho caã nûúác lïn a
Cho manh chiïëu raách lïn trïn taân vaâng. b
DNQT 97b
BK a- Laåy trúâi cho caã gioá lïn TCBD I 549 TNPD II 12
b- Cho manh chiïëu raách bay lïn taân vaâng LHCD 25a
433. Anh nhû taáo ruång sên àònh
Anh nhû gaái rúã ài rònh cuãa chua.
VNP7 233
434. Anh nhû têëm voác àaåi höìng
Em nhû chó thùæm thïu röìng nïn chùng?
Nhêët chúâ, nhò àúåi, tam mong
1
Phêåt baâ: tûác Quan Thïë Êm böì taát. Theo daä sûã, àoá laâ möåt cöng chuáa úã nûúác ta tu haânh
àùæc àaåo.*
Tûá thûúng, nguä nhúá, luåc, thêët, baát mong, cûãu thêåp tòm
Em thûúng ai con mùæt limdim
Chên ài thêët thïíu nhû chim tha möìi
Töëi höm qua vêåt àöíi sao dúâi
Tiïëc cöng gùæn boá, tiïëc lúâi giao öan
Thïì xûa àaä löîi muön vaân
Maãnh gûúng coân àoá, phñm àaân coân àêy
Troát vò àaân àaä beán dêy
Chùèng trùm nùm cuäng möåt ngaây duyïn ta
Cheán son nguyïån vúái trùng giaâ
Caân khön àûa laåi möåt nhaâ vui chung.
HT 303
435. Anh nhû truác moåc ngoaâi trúâi
Niïm phong maá phêën, tûåa ngaây höm mai
Anh Hai chûâng àöå àöi mûúi
Em tröng coá sùæc coá taâi em yïu
Anh Ba nhû têëm nhiïîu àiïìu
Àeåp duyïn lùæm lùæm, nhûng trúâi khöng xe
Anh Tû nay úã mai vïì
Ûúác gò em àûúåc lïn quï chuyïën naây a
Anh Nùm úã laåi nùm sau
Röìi ra sum hoåp vúái nhau möåt nhaâ
Anh Saáu noái röìi khöng laåi hoaân khöng
Röìi ra em biïët chöën naây laâ àêu.
Bk a – Ûúác gò em àûúåc lïn quï chöìng naây
QHBN 216
436. Anh noã thiïëu chi núi maân loan chiïëu kïë1
Noã thiïëu chi núi cao bïå daâi giûúâng
1
Coá leä “chiïëu quïë” thò àuáng hún.
Em àûâng chöå anh ngheâo maâ traáo àêëu lûúâng thûng

Chúá nghe thêìy meå khiïën àûâng thûúng anh.
DCBTT 83
437. Anh noái em cuäng nghe anh
Baát cúm àaä troát chan canh mêët röìi!
Nuöët ài àùæng lùæm anh úi
Boã ra thò àïí töåi trúâi ai mang
Töåi trúâi àaä coá ngûúâi mang
Ûúác gò ta lêëy àûúåc chaâng, chaâng úi!
Bêy giúâ ba ngaã böën núi
Thiïëp chaâng muöën lêëy thiïëp töi bïn naây
Thiïëp töi trong naây trong then ngoaâi khoaá
Thiïëp chaâng bïn êëy coá thoãa hay khöng?
Traách àûúâng dêy theáp khöng thöng
Gûãi thû thû biïåt gûãi lúâi lúâi bay
Nhaån úi trùm sûå nhúâ maây
Ngêåm thû mang túái têån tay cho chaâng
Chùèng may chim nhaån laåc àaân
Chim trúâi bay mêët, àïí chaâng nhúá mong.
VNP7 235
438. Anh noái vúái em mña ngoåt hún àûúâng
Bêy giúâ nghô laåi, àiïåu cang thûúâng xaão ngön.
DCNTBII 61
439. Anh noái vúái em nhû mña cheã hai
Nhû rang xiïët chùåt, nghe ao mùåc loâng.
HT 389 HPV 110
440. Anh noái vúái em nhû ròu cheám xuöëng àaá a
Nhû daå cheám xuöëng àêët b
Nhû mêåt roát vaâo tai c
Bêy chûâ anh àaä nghe ai d

Boã em giûäa chöën non doaâi khöí chûa. à
DCNTBI 91
BK a- Anh noái vúái em nhû rûåa cheám xuöëng àaá
VNP1 I 87 VNP7 2216
b- Nhû raå cheám àêët HPV1 15
- Nhû raå cùæt xuöëng àêët VNP7
c- Nhû mêåt roát vaâo löî tai HPV
d- Nay chûâ anh àaä nghe ai DCBTT 94
- Bêy giúâ em àaä nghe ai HPV
- Bêy chûâ anh núä nghe ai bk DCNTB I HT 435
à- Boã em giûäa chöën giang àaâi khöí thên DCBTT
- Boã em giûäa chöën thuyïìn chaâi khöí thên DCBTT
- Boã em lïnh àïnh giûäa chöën thuyïìn chaâi khöí chûa
bk DCNTBI
- Boã em giûäa chöën thuyïìn chaâi rûáa ri VNP1 I VNP7
- AÁo ngùæn em mùåc, cúãi aáo daâi anh mang HPV
441. Anh noái vúái em sún cuâng thuãy têån
Em noái vúái anh nguyïåt khuyïët sao bùng
Àöi ta nhû röìng lûúån tröng trùng
Dêìu maâ xa nhau ài nûäa cuäng khùng khùng àúåi chúâ.
HT 388 HPV 108
442. Anh úã bïn naây söng, huú baån bïn kia baâu
Tòm khön thúâi khoá, chúá tòm giaâu khöng thiïëu chi.
DCNTBII 29
443. Anh úã chi àêy cho cu-lñt1 bùæt, thùçng coâ2 ngùm
Anh ài theo chñnh nghôa lêu nùm cuäng vïì.
1
Cu lñt: phiïn êm tiïëng Phaáp (Police) nghôa laâ caãnh saát.*
2
Coâ: phiïn êm tiïëng Phaáp (commisaire) laâ caãnh saát trûúãng.*
DCBTT 270
444. Anh úã laâm chi cho cao vaách khoá nghe
Trêìm hûúng khoá kiïëm chúá rïî tre thiïëu gò?
- Rïî tre baán àùæt xiïët bao
Trêìm hûúng àûáng àoá, ai chaâo trêìm hûúng.
DCBTT 204
Sûãa laåi: DCBTT taách laâm hai lûúâi: Nbs àaä göåp laåi.
445. Anh úã laâm rùng maâ lùng nhùng lñu nhñu
Vö loâng lõu àõu dûát noã àùång tònh
Em chúâ cho truöng vùæng möåt mònh
Àoán anh àïí hoãi sûå tòn vò ai.
DCBTT 150
446. Anh úã sao maâ rïí goåi laâ con
Thò bia vaâng khùæc chûä sún son àïí àúâi!
DCBTT 197
447. Anh úã vúái em cho truác ruä mai taân
Mai sau anh coá thêët vêån lïn ngaân cuäng xinh.
CHG 13
448. Anh úi, anh cêu laâm chi cho hao chó töën chò
Anh vïì saách möåt quan ùn saáu1, ra ngoaâi chúå
mua con caá gò thò mua.
DCBTT 118
449. Anh úi! anh àúåi töi cuâng

Töi coân àöët maä cho chöìng töi àêy.
ÀNQT 114b LHCD 52b TCBDI 445 TNPDI 18
Xem thïm A 111
1
Quan ùn saáu: àún võ tñnh tiïìn ngaây xûa, coá hai loaåi tiïìn. loaåi 100 àöìng tiïìn vaâ loaåi
600 àöìng. Loaåi thûá hai àûúåc goåi laâ quan ùn saáu.
450. Anh úi anh haäy mau mau

Buöìng cau con lúån cûúái nhau cho röìi.
HPV 152
451. Anh úi, anh ngöìi xuöëng àêy
Anh nhñch laåi àêy
Em hoãi cêu naây:
Non non, nûúác nûúác, mêy mêy
Ai laâm nam, bùæc, àöng, têy lùæm àûúâng?
Yïu nhau chùèng loå baåc vaâng
Tònh thên nghôa thiïët, xin chaâng chúá quïn!
VNP7 240
452. Anh úi, anh úã laåi nhaâ
Muöën cûúái vúå beá, em thò cûúái cho
ÚÃ nhaâ ùn kyä uöëng no
Giêëy cuöën thuöëc sùæt, em sùæm cho anh bó baâng
Anh ra ài lñnh Têy bang
Hoân tïn muäi àaån, daå em caâng khöng yïn.
DCNTB I 136-137
Xem thïm C 1039
453. Anh úi anh úã laåi nhaâ
Thöi àûâng cúâ baåc nûäa maâ hû thên
Tham chi nhûäng keã phuâ vên
Lúä ra cöng núå nhiïìu phêìn xêëu xa.
TNPDII 11
454. Anh úi, anh úã laåi nhaâ
Thöi àûâng vui thuá nguyïåt hoa chúi búâi
Coân tiïìn keã rûúác ngûúâi múâi
Hïët tiïìn chûãng thêëy möåt ngûúâi naâo ûa.
TNPD II 11
455. Anh úi! Cêët gioång hoâ cao

Nïëu em dûát nöëi, coá sao em buâ
Anh mêìn thinh maäi, em lo
Cho em möåt tiïëng “hoâ dö”, em vïì.
DCTH 112
456. Anh úi coá chñ canh nöng a
Chñn phêìn ta cuäng àûúåc trong taám phêìn b
Can chi àïí ruöång maâ ngêm c
Laâm ruöång lêëy luáa nuöi tùçm lêëy tú d
Tùçm coá lûáa, ruöång coá muâa
Chùm laâm trúâi cuäng àïìn buâ coá khi.
THQP 18b
BK a- Anh úi cöë chñ canh nöng
HT 112 TCBDII 386 TNPDII 12 VNP7 161
- Ai úi coá chñ canh nöng TCBDII 405
b- Chñn phêìn ta cuäng dûå trong taám phêìn HT
VNP1 I 29 VNP7
- Chñn phêìn ta cuäng giûä trong taám phêìn
TCBDII 386, 405 TNPD II
c- Can chi àïí ruöång maâ ngùn
TCBDII 405 TNPDII
- Hay gò àïí ruöång maâ ngùn HT VNP1 I VNP7
d- Laâm ruöång lêëy luáa, chùn tùçm lêëy tú
TCBDII 386, 405 TNBDII VNP1 I VNP7
457. Anh úi, cúâ baåc thò chûâa
Rûúåu cho anh uöëng, rûúåu mua anh àûâng.
CHG 21
458. Anh úi cuäng súåi tú höìng
Cuâng chung möåt thúå cuäng trong möåt nhaâ
Cuäng möåt têëm vaãi xeá ra

AÁo anh mùåc trùæng, em àaâ nhuöån thêm
Ûúác gò vïì tay em cêìm
Röìi em cuäng nhuöåm maâu thêm maâu vaâng
Em thïu con bûúám lûúån ngang a
Hai caánh dõu daâng em vùæt chó xanh b
Àöi bïn coá àöi con lïình
ÚÃ giûäa con eán coá xinh chùng laâ? c
Àöi bïn coá àöi cêy hoa
ÚÃ giûäa viïìn taâ xinh thêåt laâ xinh!
AÁo naây anh mùåc ra àöìng
Keã ngùæm ngûúâi nghña, keã tröng ngûúâi doâm
AÁo naây vúå may cho chöìng
Coá àöi con röìng, coá àöi cêy hoa.
bk a- Thûá nhêët em nhuöåm maâu vang
b- Röìi nhuöåm maâu vaâng, bùæt con chó xanh
c- ÚÃ giûäa con bûúám, coá xinh chùng laâ.
CDTH 108-109
459. Anh úi chua ngoåt àaä tûâng
Non xanh, nûúác baåc xin àûâng quïn nhau.
TCBD II 326
460. Anh úi àaä vñt thò vin
Àaä chúi böng trùæng thò nhòn traái xanh.
DCBTT 205
461. Anh úi ài laåi cho daây
Thêìy meå khöng gaã em baây mûu cho.
HPV 109
462. Anh úi khuác söng àaä lúã khoá böìi

Khöí chõ em àaä quaá khöí, khúã rùng1 röìi àêy anh?
DCBTT 205
463. Anh úi! múâi anh vö nhaâ
Voäng àaâo ra trûúác, chiïëu hoa traãi ngöìi
- Vaâo nhaâ cuäng muöën vaâo nhaâ
Súå öng nghiïm cêëm, súå baâ cêëm nghiïm
- Cêëm nghiïm em àaä thûa röìi
Múâi chaâng quên tûã vaâo chúi haát àaân.
HPV 103 HT 388
464. Anh úi phaãi lñnh thò ài
Cûãa nhaâ àún chiïëc anh thò cêåy ai?
Thaáng chaåp caây àêët tröìng khoai
Thaáng giïng tröìng àêåu thaáng hai tröìng caâ
Thaáng ba caây vúä ruöång ra
Trúâi thúâi mûa gioá, nûúác sa àêìy àöìng
Ngûúâi ta coá vúå coá chöìng
Chöìng caây vúå cêëy ngoaâi àöìng coá àöi
Nhaâ anh chó coá mònh töi
Caây röìi laåi cuöëc, cuöëc thöi laåi bûâa
Cho nïn töi phaãi vïì trûa
Gêîy àöi vai bûâa, ai keã chïm cho!
Ai vïì nhùæn nhuã caác cö
Àûâng lêëy chöìng lñnh thiïåt thua trùm àûúâng.
CDTCM 228
449. Anh úi! Phaãi lñnh thò ài
Cûãa nhaâ àún chiïëc àaä thò coá töi
Thaáng chaåp laâ tiïët tröìng khoai
1
Khúã rùng: (Khúã: gúä; rùng: laâm sao): gúä laâm sao.*
Thaáng giïng tröìng àêåu, thaáng hai tröìng caâ

Thaáng ba caây búã ruöång ra
Thaáng tû gieo maå thuêån hoâa moåi núi
Thaáng nùm gùåt haái vûâa röìi
Trúâi àöí mûa xuöëng, nûúác tröi àêìy àöìng
Anh úi, giûä lêëy viïåc cöng
Àïí em caây cêëy mùåc loâng em àêy.
HHÀN 96 TCBDII 508 TNPDII 14-15
VNP1 I 35-36 VNP7 166-167
BK a- Cûãa nhaâ àún chiïëc àaä thò coá em TCBD II 211
b- Thaáng ba caây vúä ruöång ra TCBD II
c- Trúâi àöí mûa xuöëng nûúác nöi àêìy àöìng THQP 36a
d- Àïí em caây cêëy mùåc loâng em thay THQP
Xem thïm C 457 K 31, 178, T280, 281, 287
466. Anh úi uöëng rûúåu thò say
Boã ruöång ai caây boã giöëng ai gieo.
DCBTT 290 HHÀN 54 TCBDI 269 TCBDII 386
VNP1 I 185 VNP7 61 - 62
467. Anh úi vúå cuä chúá vong
Àaâng cuä anh chúá lêëp àïí phoâng vaäng lai.
CHG 19
468. Anh phên nhiïìu nöîi àoaån trûúâng
Ai xui nïn nöîi, nhiïìu àûúâng reä phên.
TCBD II 267
469. Anh qua chöën têy thaânh àaânh têm nheå bûúác
Vai mang khêíu suáng, àaån buöåc sau lûng
Thûúng thêìy meå cao thuöíi, thûúng vúå con treã daåi quaá chûâng
Mai àêy muäi tïn hoân àaån anh liïåu coân giûä veån
têëm thên trúã vïì?
DCBTT 173
470. Anh quen maâ em noã quen nhaâ
Anh àûáng ngoaâi ngoä, hoãi: gaâ baán khöng?
DCTCM 18
Xem thïm A 506
471. Anh quen em nhûäng thuúã àang böìng
Àang ùn cúm múám, mùåc aáo löìng ài chúi.
HPV 109
472. Anh úi quen em tûâ thuúã haân vi
Bêy giúâ sang troång coá àoaái chi nghôa cuä caâng.
HPV 155
473. Anh quyïët lïn tiïn bùæt hoå Hi Hoaâ
Tûâ nay laâm lõch quaãi keáo àem ra cho daâi
Àïí cho àöi lûáa ta kïí lïí tònh daâi.
DCNTBI 183
474. Anh ra ài cêìm quaåt che thiïn
ÚÃ nhaâ meå dùån kïët nguyïìn cuâng em.
CDTCM 16
475. Anh ra ài àïí laåi cho em nùm saâo ruöång lûúng
thò vûâa mêët haån
Nùm saâo ruöång caån thò bõ giaáp1 xúi ài
Em úã nhaâ lêëy chi maâ cung thên dûúäng tûã2 cho àïën khi anh vïì.
DCBTT 170
476. Anh ra ài, em lêåp kiïíng tröìng hoa
Anh vïì hoa àaä àûúåc ba trùm nhaânh
Möåt nhaânh àaä chñn buáp xanh
Baán ba àöìng möåt àïí daânh coá núi
1
Giaáp: möåt loaåi sêu.*
2
Cung thên dûúäng tûã: nuöi dûúäng cha meå, con caái.*
Bêy giúâ àïën luác thaãnh thúi
Cêåy anh tñnh thûã vöën lúâi bao nhiïu.
VNP1 38 VNP7 169
477. Anh ra ài Têy, boã laåi nùm saâo ruöång sêu möåt saâo ruöång caån
Ruöång sêu bõ haån, ruöång caån sêu keo ùn
Lêëy chi nuöi thêìy vúái meå quanh nùm
Àïm nùm canh nùçm nghô laåi, ruöåt tùçm heáo hon.
DCNTT 173
478. Anh ra ài trong rûúng coân àûúåc hai àöìng rûúäi
Cöi tra1 xuöëc2 ài xuöëc laåi coân möåt naåm3 luáa dêu
Em úã nhaâ lêëy chi maâ cung thên dûúäng tûã
cho troån cêu hiïëu tònh?
DCBTT 171
479. Anh ra vïì, em cuäng muöën vïì theo
Súå truöng caát noáng, súå àeâo àaá dùm
- Àaá dùm anh àaä lûúåm röìi
Truöng kia caát noáng, anh àaä böìi àêët thïm.
DCNTT 143
1
Cöi tra: trïn vûåa.
2
Xuöëc: queát
3
Naåm: nùæm
480. Anh ra vïì em àûáng chûåc cûãa ngùn
Hai haâng luåy nhoã, ûúát khùn xeáo àiïìu.
DCBTT II 146
481. Anh ra vïì, em khoác àaäi àûa anh
Núå duyïn duyïn núå khöng thaânh thò thöi!
DCBTT 209
482. Anh say em nhû bûúám say hoa
Nhû Lûu Linh1 say rûúåu, Baá Nha2 say cêìm.

HPV 108
483. Anh sùæm cho em caái noán mûúâi saáu vaânh
Vaânh àen tiïën àoã, chó nhoã nûác thanh
Chùçm daåy àöåi nheå, möåt meå hai con, laá trùæng àoaát non
Lan mai cuác truác, tuâng löåc xum vêìy
Hai huä rûúåu àêìy, hai huä rûúåu àoã
Anh thûúng em raây vaån cöí chñ kim
Biïët rùçng mö àaá nöíi vöng chòm
Muöëi chua chanh mùån úát ngoåt àûúâng cay
Cú chi anh biïët ngoä em raây
Àûúâng thiïn sún vaån thuãy mêëy trùm ngaây anh cuäng theo.
DCBTT 113 HT 418
1
Lûu Linh: ngûúâi àúâi Têën, tûå Baá Luên, möåt trong söë Truác Lêm thêët hiïìn, tñnh phoáng
khoaáng, nöíi tiïëng vïì uöëng rûúåu, uöëng bao nhiïu cuäng khöng say, coá laâm baâi Tûãu àûác tuång
(tuång àûác töët cuãa rûúåu).
2
Baá Nha: theo Liïåt tuã, Baá Nha laâ ngûúâi gioãi àaânh àaân, Chung Tûã Kyâ laâ ngûúâi saânh
nghe àang. Khi Baá Nha àaánh àaân, nghô túái nuái cao, Chung Tûã Kò liïìn khen: “Cao voâi voåi nhû
nuái Thaái sún”, Baá Nha nghô túái söng nûúác Chung Tûã Kò kiïìn khen: “Mïnh möng nhû Trûúâng
Giang, Hoaâng Haâ” Baá Nha muöën baây toã tònh yá gò qua tiïëng àaân, Chung Tûã Kò hiïíu thêëu caã. Vïì
sau, Chung Tûã Kò chïët, Baá Nha treo àaân, khöng àaánh nûäa, cho rùçng trïn àúâi naây khöng coân ai
hiïíu nöíi tiïëng àang cuãa mònh
484 Anh thaác röìi àûúåc chûä hiïín vinh

Boã em úã laåi lïnh àïnh möåt mònh.
485. Anh tham ba chöën böën quï
Anh phuå lúâi thïì anh cûåc têëm thên.
CHG 18
486. Anh thêëy em anh cuäng muöën chaâo
Súå loâng baác meå cêy cao laá daâi.
CHG 19
487. Anh thêëy em, anh cuäng muöën thûúng
Súå loâng baác meå soi gûúng chùèng tûúâng.
TCBDI 123 TNPDI 19
BK a- Anh thêëy em, anh cuäng mong thûúng THQP 26a
b- Súå loâng cha meå khöng tûúâng loâng anh TCBDII 267
- Súå loâng baác meå soi gûúng chûa tûúâng THQP
488. Anh thêëy em anh cuäng muöën thûúng
Súå rùçng baác meå soi gûúng giaâu ngheâo
Em yïu baác meå khöng yïu
Biïët ùn, biïët noái, biïët chiïìu laâm sao?
CDTH 117
489. Anh thïì vúái em taåi miïîu giûäa àöìng
Anh coá vúå anh chïët, em coá chöìng em vong.
DCTNTBII 106
490. Anh thò baån vúái ma men
Anh thò baån vúái aã phiïìn maâ chúi
Kò lûúng hïët nhùén tiïìn röìi
Ra ngoaâi cöng núå noá àoâi nhû ri.
CDTCM 234
491. Anh thúâi cheã nûáa àan saâng
Coân lûng baát chaáo ïm àang àïí daânh

Em ài tóa caãi nêëu canh
Em rang àöî naânh, em haái têìm túi
Ba thûá rau em nêëu ba muâi
Em àúm nùm baát, em múâi chaâng ùn.
CDTH 138
492. Anh thuã phêån anh nghiïng ngheâo àoái khoá?
Muöën trao lúâi vúái baån, e baån noã àöång têm
Trúã lui vïì öm duyïn maâ giaãi àoaån sêìu thïm
Giaãi röìi caâng kïí caâng thêm caâng buöìn.
DCBTT 69
493. Anh thua chi, thua daåi thua khúâ
Nhaâ cûãa anh thua hïët, àöì thúâ anh cuäng thua
Nay chûâ em coân caái quêìn laänh múái mua
Anh nùn nùn nó nó, anh àem thua cho röìi
Con anh àûáa àùåt àûáa ngöìi
Em than em khoác, chöìng úi laâ chöìng!
DCNTBII 31
494. Anh thûúng ai, anh laåi nhúá ai
Chiïìu chiïìu ra àûáng búâ khoai tröng chûâng.
CDTH 137
495. Anh thûúng con nhaån phaãi úã vúái ruöìi
Tiïn úã vúái cuá ngûúâi cûúâi vúái ma
DCNTBI 184
496. Anh thûúng cö mònh nhû laá àaâi bi
Ngaây thò daäi nùæng, àïm thò dêìu sûúng.
NGCK 125b
BK a- Thûúng em nhû laá àaâi bi TNPD I 296
497. Anh thûúng em anh àïí àoá àaä
Anh vö trong Giaä1

Anh mua böå cheán chung cheâ
Anh em vïì, caái lúán bõt baåc, caái nhoã bõt vaâng
Rûúåu Phuâ Li2 chuöëc àïí hai haâng

Phuå mêîu anh uöëng trûúác, phuå mêîu naâng uöëng sau.
DCNTB II 91
498. Anh thûúng em, anh lêëy cùèng anh queâo
Phuå mêîu em biïët àûúåc, anh la baån ngheâo mònh ào chên.
DCTCM 16
499. Anh thûúng em bêët luêån xêëu xinh
Laá giang nêëu vúái cua kònh cuäng ngon.
DCNTBII 92
500. Anh thûúng em biïët noái mêìn rùng
Lêëy gioá laâm quaåt lêëy trùng laâm àeân.
HPV 110
501. Anh thûúng em coân súå nöîi meå cha
Thuúã nay ùn mùåc khoá qua khoãi àêìu.
DCNTBII 92
502. Anh thûúng em cha meå àïìu hay
Nhû àeân treo trûúác gioá, anh khöng biïët xoay hûúáng naâo?
CDTCM 17
503. Anh thûúng em chûãng phaãi phuá, quñ, thïë thêìn
Anh thûúng em chó vò möåt nöîi taão têìn, anh thûúng.
CDTCM 16
504. Anh thûúng em chó noái bïn ngoaâi
Sao maâ khöng noái têån tai meå thêìy?
1
Giaä: tïn thöng tuåc cuãa thõ xaä Quy Nhún.
2
Phuâ Li: tïn cuä cuãa hai huyïån Phuâ Mô, Phuâ Caát tónh Bònh Àõnh.
CDTCM 17
505. Anh thûúng em em noái chuyïån àûa àoâ
Tó nhû con Àaát Kó1 noá phoâ Truå Vûúng2.
DCNTBII 128
506 Anh thûúng em khöng muöën vaâo nhaâ
Ài qua ngoaâi ngoä hoãi coá gaâ baán khöng
- Nhaâ em buön vaãi baán böng
Buön tú baán luåa em khöng coá gaâ.
HPV 164
Xem thïm A 470
507. Anh thûúng em khöng noái khi àêìu
Bêy giúâ cûúãi àaä baá ngaânh dêu ài röìi.
HPV 155
508. Anh thûúng em nïn phaãi ài àïm
Teá xuöëng búâ ruöång, àêët mïìm khöng àau
Phaãi chi àêët cûáng xa nhau phen naây!
VNP1 97 VNP7 228
509. Anh thûúng em rùng noã muöën thûúng
Súå loâng baác meå nhû rûúng khoáa röìi.
CDTCM 16
510. Anh thûúng em sao noã muöën thûúng
Súå röìi möåt khoáa àöi rûúng khoá chiïìu
- Quñ höì em coá loâng thûúng
Anh coá loâng àúåi nhû rûúng khoáa röìi.
CDTCM 16
511. Anh thûúng em tûâ thuúã tröìng cau
Cau lïn chñn loáng, ruöång àau chñn tûâng.
1
Àaát Kó: ngûúâi vúå yïu cuãa Truå Vûúng.
2
Truå Vûúng: öng vua cuöëi cuâng cuãa nhaâ Ên, taân ngûúåc quaá nïn sau khi chïët ngûúâi ta
àùåt tïn cho laâ Truå (dêy buöåc ngûåa).
DCNTBII 92
512. Anh thûúng em trong chûâng möåt thaáng
Nûúác mùæt lai laáng hai mûúi taám àïm ngaây
Khi naâo cho gioá thöíi rung cêy
Mêy bay vïì vuâng Sún Liïåu, àoá vúái àêy ra kïët nguyïìn.
CDTCM 61
513. Anh thûúng nhûng chõ chùèng thûúng
Nûúác muöën chaãy ngûúåc nhûng àûúâng con cao.
NASLI 21a NASL II 30b
514. Anh tó caái phêån anh
Chùèng thaâ úã lïìu tranh
Nhû thêìy Tùng1 thêìy Löå 2
Cuäng khöng ham möå
Nhû Vûúng Khaãi Thaåch Suâng3
Àaåo ngûúâi giûä veån bêìn cuâng saá bao?
HHÀN 75
515. Anh tiïëc ao caá nûúác trong
Àïí cho beâo têëm, beâo ong daåt vaâo
Anh tiïëc caái thuyïìn thuáng maâ chúã àoâ ngang
Àïí cho thuyïìn vaán nghïnh ngang giûäa doâng.
DCTCM 58
516. Anh tiïëc caái thuyïìn nho nhoã muäi noá sún àen
Àïí cho ngûúâi heân beã laái khöng ra
Thuyïìn êëy maâ vïì tay ta
Thò ta beã laái cho ra giûäa doâng.
1
Thêìy Tùng: Tùng Sêm.*
2
Thêìy Löå: Tûã Löå.*
3
Thaåch Suâng, Vûúng Khaãi: Thaåch Suâng laâ tïn möåt ngûúâi giaâu nöíi tiïëng àúâi Têën. Öng
cuâng vúái Vûúng Khaãi, Dûúng Tuá kïët baån. Thaåch Suâng söëng rêët xa hoa. Vïì sau, do Tön Tuá deâm
pha, Suâng bõ Triïåu Vûúng Luên giïët giûäa chúå. Tûúng truyïìn rùçng, sau khi chïët Thaåch Suâng
hoáa kiïëp thaân con möëi, vò tiïëc cuãa nïn tùæc lûúäi maäi. Vaâ vêåy con möîi cuäng laâ con thaåch suâng.
DCTCM 58
517. Anh tiïëc cöng àaâo ao thaã caá
Biïët nöîi naây chùèng thaã cho xong.
DCTCM 16
518. Anh tiïëc cho ai nuöi, daåy, mong chúâ
Möåt, hai, ba tuöíi cho àïën bêy giúâ em lúán khön
Caái vaânh khùn em vêën àaä troân
Cêu cûúâi tiïëng noái àaä gioân, em laåi ngoan a
Súåi tú höìng àaä buöåc vúái nhên gian
Sao em khöng chõu khoá gaánh vaác
caái giang san cho chöìng? b
Núä àang tay em dûát tú höìng c
Àûáng àêìu nuái noå, maâ tröng bïn non naây
AÁng phong lûu son phêën àoåa àaây
Thay àen döíi trùæng àïí ai daây yïu thûúng? d
Dêîu nay ra taán tña, taán vaâng
Mûúâi phûúng thiïn haå xem thûúâng coá vaâo àêu
Têëm thên em chùèng nghô mùåc dêìu
Boån àaân baâ coân àïí tiïëng xêëu vïì sau muön àúâi
Chõ em úi, thïë cuäng kiïëp ngûúâi.
TNPDII 15 VNP7 412
BK a- Miïång cûúâi tiïëng noái àaä gioân, em laåi ngoan
CDTCM 163
b- Sao em khöng chõu khoá gaánh vaác giang san cho chöìng
CDTCM TCBDI 446
c- Núä àang tay em dûát súåi tú höìng
bk VNP7 CDTCM
d- Thay àen àöíi trùæng dïî ai raây yïu thûúng CDTCM
519. Anh toan thïì thöët naâng hay

Chim àêåu khöng bùæt, laåi bùæt chim bay giûäa trúâi
Giûäa trúâi coá àaám mêy xanh
Hai bïn cha meå khöng àaânh thò thöi
AÁo anh, em bêån lêëy húi
Noán anh, em àöåi che trúâi nùæng mûa
Caãi non ai kheáo laâm dûa
Chöìng bêån àïí bêåu, hay bêåu chûa coá chöìng
Xem lïn hoân nuái tang böìng
Con gaái chûa chöìng quan huyïån àoáng trùn1
Hoãi naâng coá lêëy tau chùng
Tau thûa quan huyïån múã trùn cho naâng.
DCNTBI 125
520. Anh túái àêy àêët nûúác laå luâng
Con chom kïu cuäng súå, con caá vuâng cuäng kiïng
Túái àêy àêìu laå sau quen
Boáng trùng laâ nghôa, ngoån àeân laâ duyïn.
DCNTBI 137
Xem thïm: À 538, T 1278
521. Anh àïën àêy àïí úã maäi khöng vïì
Àïí cho thiïn haå gúãi ra bïì chöìng con.
DCBTT 198
522. Anh túái àêy muöën kïët nghôa giao ên
Anh khöng phaãi thùçng Buâi Kiïåm2
sao chñn mûúâi phêìn baån nghi?
Quan Cöng3 thuúã trûúác coá nghò
Em úã coá nghôa, anh vò nghôa nhún.
1
Àoáng trùn: hònh phaåt troái chùåt vaâo coåc.
2
Buâi Kiïåm: nhên vêåt phaãn diïån trong truyïån Luåc Vên Tiïn.
3
Quan Cöng: nhên vêåt chñnh diïån trong truyïån Tam Quöëc diïîn nghôa.
DCNTBII 91
523. Anh túái àêy ngoån coá göëc khöng
Giaã nhû con chim seã ài ùn àöìng ngûúâi ta.
DCBTT 198
524. Anh túái àêy úã maäi khöng vïì
Rùçng chûâ hai bïn cha meå àïën anh múái vïì quï anh.
DCBTT 198
525. Anh túái núi àêy nhû cêy bõ haån
Nhû quöëc traång bõ vêy
Biïët than thúã vúái ai àêy maâ chúâ?
DCBTT 183
526. Anh túái nhaâ em, anh ùn cúm vúái caá
Em túái nhaâ anh, em ùn rau maá vúái cua àöìng
Khoá em chõu khoá, àaåo vúå chöìng em vêîn thûúng.
DCNTBII 17 TCDG 61
527. Anh treâo lïn cêy taáo
Anh sang qua cêy gaåo
Möì höi chûa raáo
AÁo cuåt chûa khö
Tai nghe em rúát xuöëng höì
Tay anh bûng baát thuöëc cam löì cûáu em
Hai tay cêìm böën cuã khoai lang
Thiïëp noái vúái chaâng àïën mai haäy nûúáng
Cûåc chùèng àaä múái ra thên laâm mûúán
Möåt ngaây ba böën mûúi àöìng, khöng sung sûúáng chi.
bk a- Möåt ngaây ba böën mûúi àöìng, sung sûúáng chi àêu.
DCNTB II 153-154
528. Anh tröng caái mùæt em naây
Khön thò anh lêëy, daåi ngêy thò àûâng
Ngûúâi khön con mùæt àen sò

Ngûúâi daåi con mùæt nûãa chò, nûãa thau.
CDTCM 60
Xem thïm N 566
529. Anh tröng em nhû caá tröng mûa
Ngaây tröng àïm tûúãng nhû àoâ àûa tröng nöìm.
HPV 144 HT 392
530. Anh tröng em nhû caá tröng mûa
Nhû con tröng meå chúå trûa chûa vïì.
CDTCM 17
531. Anh tröng thên thïí em nay
Ùn cùæp khoãe chaåy, ùn maây khoãe kïu.
NASL II 26a
532. Anh tröng thên thïí töi naây
Coá ùn, coá mùåc noá baây ra àêy.
TCBDII 189 TNPDI 18
533. Anh tröng xuöëng söng
Buöìm rung gioá thöíi
Keã lùån ngûúâi löåi
Keã chùæn ngûúâi àùng
Nûúác baåc lùn tùn
Phao chòm chuyïín àöång
Giêåt lïn mau choáng
Keão caá nhaã ra...
Mñnh lêëy àûúåc ta
Boä cöng ao ûúác
Ta lêëy àûúåc mònh
Thoãa daå ûúác ao
Boä cöng anh àöën cêìn, xe nhúå, buöåc phao, mùæc möìi.
VNP7 240
534. Anh trúã lui vïì tröìng cêy trùæc baá
Àïí khi coá ai àau àêìu ngheåt muäi kiïëm ngoån laá àúä mònh
Coá ngûúâi àoâi àöíi cêy tuâng buâ thïm cêy lûåu
Nhûng anh khöng chõu, buâ thïm möåt quaã thúm chua
Súå möåt mai tuâng giaâ, lûåu heáo khöng biïët baán mua vúái ai chûâ.
DCBTT 206
535. Anh tûúãng giïëng sêu anh nöëi súåi dêy daâi
Hay àêu giïëng caån, anh tiïëc hoaâi súåi dêy
CHG6
BK DCNTB I 211
Tûúãng giïëng sêu anh nöëi súåi dêy daâi
Ai ngúâ giïëng caån, tiïëc hoaâi cöng nöëi dêy.
536. Anh tûúãng tú duyïn sùn chùåt hay truåc trùåc röëi nuöìi
Ngaây nay em àaä coá chöìng röìi
Dêîu thûúng em tñm ruöåt, nhûng trao lúâi theån thay
DCNTB II 128
537. Anh vaâo anh cuäng muöën vaâo
Vaâo cûãa em àoáng, leo raâo mùæc gai
Hay laâ em àaä yïu ai?
bk a- Coá ai haát thïm:
Àïí anh lêåp aáo àûáng ngoaâi trúâi mûa
DCTH 157
538. Anh vùæng mûåt em möåt ngaây trong loâng àaä aáy naáy
Anh vùæng mûåt em hai ngaây
muöën ài cho túái chöën quï hûúng
Àïí mong laâm sao xaáp1 mùåt ngûúâi thûúng
Keã lao lû1 trong daå nhû dûúâng kim chêm.
1
Xaáp: gùåp
DCBTT 104-105
539. Anh vïì anh baão meå cha
Bùæt lúån àïí cûúái, bùæt gaâ àïí cho
Bêìu leo thò bñ cuäng leo
Möåt trùm quan quñ, quyïët cö àeo mònh.
KSK 11a
540. Anh vïì anh caåo rêu ài a
Mai sau treã laåi anh thò àïën chúi b
- Tûác caái phêån giêån caái duyïn
Ba caái rêu moåc súám àïí gaái thuyïìn quyïn giaây voâ.
HPV 165
BK a- Anh vïì maâ caåo rêu ài DCNTBI 218
b- Mai sau treã laåi haäy àïën thò chúi DCNTBI
541. Anh vïì anh chùèng ngoá lui
Àïí em ngoá doåi, buâi nguâi thïm thûúng.
DCBTT 246
542. Anh vïì anh laåi sang ngay
Em àûâng tûúãng gioá, tröng mêy maâ phiïìn
Anh vïì anh laåi sang liïìn
Em àûâng ài laåi töën tiïìn àoâ giang
Anh xuöi súám, anh laåi ngûúåc chiïìu
Sêìu riïng anh àïí ñt nhiïìu laåi àêy.
CDTCM 108
543. Anh vïì baán ruöång cêy àa
Baán àöi trêu giaâ, múái cûúái àùång em
Anh vïì baán boå traä rang 2
Baán àöi àuäa bïëp, cûúái naâng coá dû.
1
Lao lû: nön nao
2
Traä rang: nöìi àêët miïång röång duâng àïí rang.*
DCNTBII 35
544. Anh vïì baáo nghôa sinh thaânh
Chûâng naâo boáng xïë ruã maânh seä hay.
TCBDII 293
545. Anh vïì beã trùm khuön dûâa
Goái trùm baánh nïëp ang nhaâ hoãi em
Àaä yïu nhau bong boáng khoá chòm
Göî lim khoá nöíi, anh vúái em khoá rúâi!
CDTH 146
546. Anh vïì bïn êëy mêëy àoâ
Mêëy cêìu mêëy quaán, em cho mûúån tiïìn
Anh vïì bïn êëy àaâng liïìn
Khöng cêìu khöng quaán mûúån tiïìn laâm chi.
HPV 169
Xem thïm A 175
547. Anh vïì bïn xaä nay mai
Boã cêy àaâo liïîu cho ai vun tröìng.
HPV 170
548. Anh vïì Bònh Àõnh chi lêu
Chiïìu chiïìu em àûáng haâng dêu ngoá chûâng
Hai haâng nûúác mùæt rûng rûng
Chaâng xa thiïëp caách, giêåm chûn kïu trúâi.
TCDG II 516
549. Anh vïì Bònh Àõnh úã lêu
Chiïìu chiïìu em àûáng vûúân dêu ngoá chûâng
Hai haâng nûúác mùæt rûng rûng
Chaâng xa thiïëp caách, ngang chûâng muöën bùng
Phuå mêîu nhaâ la dûác1 rêìm rêìm
1
La dûác: quaát mùæng.
Cúm sao ngú ngaáo, laâm khöng muöën laâm

Búãi vò chûng thiïëp bùæc chaâng nam
Giú tay khöng nöíi, coân laâm viïåc chi.
DCNTBII 114
550. Anh vïì Bònh Àõnh thùm cha
Boã cêy rau Söåp1, laá giaâ ai ùn?
DCNTBII 128
551. Anh vïì Bònh Àõnh thùm cha
Phuá Yïn thùm meå, Khaánh Hoâa thùm em.
DCNTBII 516
552. Anh vïì Bònh Àõnh thùm nhaâ
Laåi àêy töi gûãi goái traâ Ö Long2.
DCNTB II 146
553. Anh vïì cêët lïî tam sanh
Con caá àang coân lêín cöåi nêëp ghïình khoá cêu.
DCBTT 205
554. Anh vïì cuöëc àêët tröìng cau
Cho em tröìng keá dêy trêìu möåt bïn
Mai sau trêìu noå lúán lïn
Cau kia ra traái laâm nïn cûãa nhaâ.
DCNTB II 52
555. Anh vïì cûa vaán àoáng àoâ
Trûúác àûa quan khaách sau doâ nghôa nhên.
HPV 169
556. Anh vïì cûa vaán àoáng àoâ
Trûúác àûa quan khaách, sau doâ yá em
- YÁ em em chúã khoá doâ
1
Rau söåp: coân goåi laâ rau rïìn söåp, möåt thûá rau thûúâng moåc úã vûúân, nêëu canh ngon
2
Ö long: möåt trong mûúâi hai loaåi traâ ngon nöíi tiïëng cuãa Trung Hoa trûúác àêy.*
Bùæc cêìu khoá bùæc, àûa àoâ khoá àûa.

DCBTT 188
557. Anh vïì cûa vaán àoáng thuâng
Mua men nêëu rûúåu cho em buön chung möåt haâng.
HPV 171
Sûãa laåi: Mua nem... = Mua men
558. Anh vïì chùèng coá chi àûa
Quaã cam àang nhoã, quaã dûâa àang non.
CDTCM 18
559. Anh vïì cheã laåt boá tro
Raán saânh ra múä, em cho laâm chöìng.
VNP7 435
560. Anh vïì treã laåt boá tro
Raán saânh ra múä, em cho laâm chöìng
- Em vïì àuåc nuái loân qua
Vùæt cöí chaây ra nûúác thò ta laâm chöìng
HPV 89
Xem thïm: E 274
561. Anh vïì cheã laåt boá tro
Raán saânh ra múä em cho laâm chöìng
- Em vïì goåt àaá nêëu canh
Thò anh bùæc chaão raán saânh àûúåc ngay.
CDTCM 62
562. Anh vïì cheã nûáa àan löìng
Löìng thûa nhaån loåt, chim bay vïì ngaân
Coá naâng anh múái thúã than
Khöng naâng anh biïët phaân naân cuâng ai.
NASL II 27a
563. Anh vïì cheã nûáa àan saâng
Cheã tre àan choäng cho naâng ru con.

VNP7 284
564. Anh vïì cheã truác phúi khö
Àan löìng chaåm chûä, chim vö ûúám löìng.
DCBTT 257
565. Anh vïì chi nûäa anh úi
ÚÃ àêy em daåm möåt núi thanh nhaân.
HPV 171
566. Anh vïì cho choáng mai lïn
Àûâng vui dûúái êëy maâ quïn trïn naây.
HPV 170
567. Anh vïì cho em vïì theo
Baác meå coá àaánh ta leo lïn giaân.
CDTH 99
Tiïìn cûúái mùåc hoå, tiïìn cheo mùåc laâng.
HPV 169
Thêìy meå coá hoãi noái cheo nöåp röìi.
HPV 169
570. Anh vïì cho nhúá mai sang
Coi chi boã chiïëc thuyïìn vaâng lïnh àïnh. a
HPV 170
BK a- Coi chi boã chuát thuyïìn vaâng lïnh àïnh TCDG 57
571. Anh vïì dùån thiïåt nhúá nha1
Tuái2 mai rùng cuäng laåi nhaâ em chúi.
HPV 171
1
Nha: nheá
2
Tuái: töëi.
572. Ai vïì doån ngoä sûãa àûúâng

Trûa mai hai hoå àûa nûúâng vïì cho.
HPV 153
573. Anh vïì àûa cöåi1 cêy dûâa
Àöi ba nùm nûäa múái vûâa tuöíi em.
DCBTT 258
574. Anh vïì dûúái Giaä2 höìi höm
Gaánh phên àöí ruöång, gioá nöìm bay lïn.
DCNTBI 184
575. Anh vïì àaä túái trûúâng quan
Viïët thû gûãi laåi em khoan lêëy chöìng.
CDTCM 18
576. Anh vïì àaánh vaãy caá trï
Möí gan töm tuá àïí em vïì vúái anh.
DCBTT 268
577. Anh vïì àaâo löî sau heâ
Chön con, giïët vúå múái ve àûúåc naâng.
CDTCM 17
578. Anh vïì Àêåp Àaá3, Goâ Gùng4
Boã em keáo vaãi saáng trùng möåt mònh.
DCNTBI 184
579. Anh vïì àïí aáo laåi àêy
Àïm khuya em àùæp, gioá têy laånh luâng
HHÀN 212 VNP7 207
580. Anh vïì àïí aáo laåi àêy
1
Cöåi: göëc.
2
Giaä: Xem chuá thñch úã A 494
3
Àêåp Àaá, Goâ Gùng: Àêåp Àaá laâ möåt thõ trêën trïn quöëc löå söë 1, Goâ Gùng laâ núi saãn xuêët
noán nöíi tiïëng úã Bònh Àõnh.
4
Goâ Gùng: tïn laâng úã xaä Thuêån Chñnh, huyïån Phuâ Caát, nay gêìn thõ trêën Àêåp Àaá, tónh
Bònh Àõnh trïn söng Cön. ÚÃ àêy laâm noán laá rêët àeåp.
Nhûäng khi em nhúá cêìm tay àúä buöìn

Anh vïì xin chúá vïì luön
Phoâng loan trùng uáa gioá luöìn thêu àïm.
DCTH 182
581. Anh vïì àïí quaåt laåi àêy
Múã ra xïëp laåi cho khuêy cún buöìn.
CDTCM 17
582. Anh vïì ài hoåc cho chuyïn
Àïí em söìi vaãi kiïëm tiïìn ài thi.
HPV 109
583. Anh vïì ài hoåc cho ngoan
Àïí em cûãi vaãi kiïëm quan tiïìn daâi.
CDHN 158
584. Anh vïì ài nguã keão khuya
Xêëu chuöm, caá chùèng vaâo àòa anh àêu!
- Xêëu chuöm töët caá, em úi
Töët chuöm maâ noã coá núi caá nùçm.
CDTCM 60
585. Anh vïì ài nguã mai caây
Keão maâ ruöång laác caây àay, khoá bûâa.
CDTCM 16
586. Anh vïì àúå1 ruöång cêy àa
Àúå àöìng nûúác ngoåt sang qua cûúái naâng.
DCNTBII 92
587. Anh vïì àûa nhaån sang thùm
Àïm qua hïët àûáng laåi nùçm chaâng úi
Àïm qua hïët àûáng laåi ngöìi
1
Àúå: giao cho chuã núå sûã duång (taâi saãn) möåt thúâi gian àïí vay tiïìn. Àêy laâ möåt hònh thûác
cêìm cöë taâi saãn
Búãi vò chõ caã ruång rúâi maâ ra.

NASLII 30b
588. Anh vïì àûúâng êëy mêëy cung
Cho em vïì cuâng thùm meå thùm cha.
HPV 169
589. Anh vïì em cuäng muöën vïì
Chûa giao hoan saánh lïî cho ra bïì rïí con.
HPV 170
590. Anh vïì em cuäng xin ài
Chó thûúng vúái nhúá quaãn chi ùn laâm.
HPV 170
591. Anh vïì em khöng biïët gò àûa
Coân möåt traái dûâa àûúng úã trïn cêy
Khuyïn anh úã laåi chöën naây
Àïí em vïì bïín1, cha meå rêìy em chõu cho
DCNTBI 218
592. Anh vïì anh nùæm cöí tay
Em dùån cêu naây em chúá coá quïn:
Àöi ta àaä troát lúâi nguyïìn
Chúá xa xöi mùåt maâ quïn maãng loâng.
HT 174 RCBDII 29, 325 TNPDII 11 VNP1I 82 VNP7 205
593. Anh vïì em noã2 chi àûa
Quan sún nghòn dùåm em chûa hïët lúâi.
HPV 170
594. Anh vïì, em noã daám àûa
Hai haâng chêu lïå nhû mûa thaáng mûúâi.
TCBDI 123 TCBDII 267 TNPDI 18
1
Bïín: bïn êëy
2
Noã: khöng, chùèng (tiïëng àõa phûúng)*
595. Anh vïì em nhûäng tröng chûâng

Tröng bïí, bïí röång, tröng rûâng, rûâng xanh.
DCTH 184
596. Anh vïì em nhûäng tröng theo
Tröng cho khuêët nuái, qua àeâo múái thöi.
DCTH 184
597. Anh vïì em úã hai núi
Cùæn rùng caách mùåt cú trúâi khoá toan
Dêìu loâng phên reä anh seä xuöëng thoaân
Thûúng ai rúát luåy can traâng quùån àau
Nhòn nhau luåy nhoã thaám bêu
Than trúâi traách àêët cúá àêu phên lòa
Mònh noái rùçng vaâi bûäa mònh vòa1
Hay laâ mònh muöën phên chia chûä tònh.
TCBD IV 88
598. Anh vïì em úã laåi bú vú
Trong loâng thûúng nhúá nhû tú röëi nuöìn2
DCNTBII 114
599. Anh vïì giûä viïåc thuá quï
Phêån con em gaái cûá nghïì vaãi böng.
HPV 164
600. Anh vïì haái àêåu traãy caâ a
Àïí em ài chúå keão maâ lúä phiïn
Chúå lúä phiïn töën cöng thiïåt cuãa b
Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi ruãa sao nïn c
Lêëy chöìng phaãi gaánh giang sún d
Chúå phiïn coân lúä, giang sún coân gò!
1
Vòa: vïì
2
Röëi nuöìn: röëi thaânh nuâi.
VNP1I 137 VNP7 279

BK a- Anh vïì bûát àêåu bûát caâ DCNTBI 115
- Anh vïì haái àêåu haái caâ HHÀN 212
- Anh vïì traãy àêåu haái caâ NNPD 25
b- Chúå lúä phiïn töën cöng haåi cuãa DCNTBI
c- Miïång thïë àúâi ngûúâi ruãa sao nïn DCNTBI
- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi rúä sao àang NNPD
- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi roä sao nïn TNPDII 13
- Miïång tiïëng ngûúâi cûúâi rúä sao nïn THÀQ 11
d- Lêëy chöìng khöng gaánh giang sún NGCK 197b
Sûãa laåi: Àïí anh ài chúå... NNPD 25 = Àïí em ài chúå...
601. Anh vïì hoãi meå cuâng thêìy
Coá cho laâm rïí bïn naây hay khöng?
CDTCM 17
602. Anh vïì keão vúå anh tröng
Keão con anh khoác, ai böìng cho anh.
DCBTT 284 HPV 171
603. Anh vïì kiïëm chöën keão giaâ
Mùng moåc coá lûáa ngûúâi ta coá thò
Ngûúâi ta lêëy vúå àöng têy
Thên anh úã vêåy nhû cau khöng buöìng
Cau khöng buöìng thaáng hai laåi coá
Anh úã vêåy nhû cho cuåt àuöi.
CDTH 99
604. Anh vïì kiïëm vúå cho xong
Em laâ teáp nhoã löån rong khoá tòm
VNP7 184
605. Anh vïì kiïëm vúå keão giaâ
Kiïëm con keão muöån, em àaâ coá àöi.
DCNTBII 92
606. Anh vïì khöng leä vïì luön

Àïí khùn xeáo laåi, lïå tuön em chuâi.
DCNTBI 183
607. Anh vïì lêëy vúå caách söng
Àïí töi lêëy chöìng giûäa ngoä anh ra.
NASLI 19a
608. Anh vïì laáp biïín tröìng cêy
Phaá non laâm ruöång àïí àêy vïì cuâng.
DCBTT 261
609. Anh vïì liïåu lêëy trùm mêm
Àïí cho hai hoå tri êm möåt nhaâ
- Trùm mêm laâ böën trùm ngûúâi
Nhaâ thúâi nhaâ chêåt biïët ngöìi vö mö
- Noái thúâi noái rûáa thöi maâ
Nùm ba àoåi1 gaåo con gaâ cuäng xong.
HPV 153
610. Anh vïì mai àaä lïn chûa
Àïí em bûng baát cúm trûa em chúâ?
- Cúm trûa em cûá ùn ài
Coân lûa2 cúm tuái3 em thò chúâ anh.
HPV 169
611. Anh vïì mai möët anh sang
Khöng thò em bùæc nöìi rang triïåu höìn.
DCBTT 222
612. Anh vïì mai möët qua chúi
Naâo ai coá boã thû rúi àûâng cêìm.
DCBTT 17
1
Àoåi: baát.
2
Lûa: tiïëng àõa phûúng, coá nghôa laâ coân.*
3
Tuái: töëi. (Caã (1) vaâ (2), chuá theo HPV).*
613. Anh vïì mai súám anh lïn

Àûâng vui núi noå maâ quïn núi naây.
CDTCM 17
614. Anh vïì mùæc voäng nuöi con
Ai lïn xe, xuöëng ngûåa, ai àeåp gioân mùåc ai.
CDTCM 178
615. Anh vïì mùæc voäng ru con
Àûâng nïn tú tûúãng traái chanh non traái muâa.
CDTCM 16
616. Anh vïì mùæc voäng ru con
Taán tiïu maâi nghïå, anh coân ài àêu?
DCNTBII 30
617. Anh vïì mua göî àoáng giûúâng
Mua tre laâm vaåc, mua luöìng laâm song
Mua thïm àöi chiïëu, cöî möìng
Röìi em ra vúå anh chöìng múái nïn.
DCTH 182
618. Anh vïì mua khùn nhiïîu ba vaânh
Trûúác daânh baái töí, sau daânh phêìn em.
CDTCM 18
619. Anh vïì mua lêëy nùm me
Gaåo thúâi trùm gaánh tiïìn xe xanh àûúâng
Quyá höì em coá loâng thûúng
Tiïìn anh àaä coá trong rûúng meå thêìy.
HPV 152
620. Anh vïì muáa luåa boåc trúâi
Mua thuyïìn chúã nuái em thúâi theo ngay
- Anh noã mua luåa maâ mêët nhiïìu tiïìn
Anh sai ngûúâi thöíi gioá mêy lïn che trúâi.
HPV 89
621. Anh vïì mûúån thuöíng àaâo höì
Buáp hoa sen lùån xuöëng thiïëp vö hêìu chaâng.
HPV 164
622. Anh vïì nöëi toác cho daâi
Nhuöåm rùng anh laåi ra ngaâi höìng nhan.
HPV 165
623. Anh vïì nûúác mùæt nhoã doâng
Thêëu thiïn, thêëu àõa, thêëu loâng anh chùng?
HPV 169
624. Anh vïì ngoaâi Huïë lêu vö
Hoåa bûác tranh àöì àïí laåi cho em.
HHÀN 213 TCBDI 446
625. Anh vïì ngoaâi Huïë lêu vö
Hoåa bûác tranh àöì àïí laåi cho em
Saâi Goân muäi àoã
Gia Àõnh xuáp-lï 1
Giaä hiïìn thï úã laåi lêëy chöìng
Buöìm anh ra cûãa nhû röìng lïn mêy.
HMN 39
626. Anh vïì ngoaâi Huïë thùæt rïë tai beâo
Gûãi vö em baán àúä ngheâo àöi nùm.
HHÀN TCBD II 325
BK a- Anh ra ngoaâi Huïë, thùæt rïî daãi beâo DCNTB I 100
b- Gúãi em vö baán àúä ngheâo àöi nùm DCNTB I
Sûãa laåi: tay leâo TCBDII = tai beâo
627. Anh vïì nhùæn bùæc heån àöng
Coá cêu trên troång taå loâng biïåt li
1
Phiïn êm tiïëng Phaáp (sifflet) laâ coâi taâu.*
Xin em àûâng coá quaãn gò

Anh vïì mai möët nûäa thò anh lïn
Anh vïì röìi anh laåi lïn
Em àûâng thûúng nhúá maâ quïn viïåc nhaâ.
DCTH 185
628. Anh vïì nhúá ngaäi em khöng
Hay laâ thuêån buöìm xuöi gioá, biïåt möng xa chûâng.
DCNTT 120
629. Anh vïì rùng àûát anh úi
Loâng thûúng daå nhúá chia àöi cho àöìng.
HPV 170 HT 395
630. Anh vïì rêîy vúå anh ra
Con anh thú daåi thò àaâ coá töi a
Anh àaâ rêîy vúå anh röìi
Con anh thú daåi, mùåc trúâi vúái anh. b
TCBDI 549 TNBDII 11
BK a- Con anh thú daåi thò àaâ coá em HPV 165
b- Con anh thú daåi mùåc àúâi nhaâ anh HPV
- Sau doâng naây HPV thïm 2 doâng:
Vúå anh nhû thïí cöåt nhaâ
Anh coân tònh phuå nûäa laâ thên em.
631. Anh vïì rêîy vúå anh ra
Cöng núå em traã, meå giaâ em nuöi
Bêy giúâ anh rêîy vúå röìi a
Cöng núå anh traã, anh nuöi meå giaâ.
NGCK 151 a
BK a- Anh àaâ rêîy vúå anh röìi TCBDI 549 TNPDII 11
632. Anh vïì sao àûúåc maâ vïì
Dêy giùng tûá phña tñnh bïì gùåp anh
Dêy giùng mùåc kïå dêy giùng

Öng Tú baâ Nguyïåt àoán ngùn cuâng vïì.
HHÀN 123
633. Anh vïì sùæm böå saâo tûúng 1
Cho em chung vöën ngûúåc lûúâng cuâng anh.
CDTCM 17
634. Anh vïì sùæm noán sùæm quai
Sùæm giûúâng sùæm chiïëu, ngaây mai em vïì.
HPV 169
635. Anh vïì tem möåt trùm miïëng trêìu cho tinh tuyïët a
Boã vaâo höåp thiïëc khay cêín xaâ cûâ
Àïí em voâng tay thûa vúái thêìy meå gaã em chûâ cho anh. b
HPV 109
BK a- Anh vïì tïm möåt miïëng trêìu cho tinh tuyïët CDTCM 57
b- Àïí em vö thûa thêìy vúái meå gaã em chûâ cho anh
CDTCM
636. Anh vïì tïm nùm miïëng trêìu, nùm miïëng cau
Boã vaâo khay thiïëc höåp xaâ cûâ
Mûúån ngûúâi ùn noái tûúng tû
Cú mö cú ni thêìy meå cuäng ûâ cho anh.
DCBTT 155
637. Anh vïì tòm vaãy caá trï
Tòm gan tim thuá tòm mïì con lûún
Tòm cho con buán coá xûúng
Tòm dêy tú höìng coá rïî em maâ theo khöng?
- Em vïì àaánh kiïíng la laâng
Túái àêy anh chó vaãy caá trïn vaâng anh coi
Em àûâng noái daåi, noái khúâ
1
Buán laâm bùçng böåt ï hïì xûúng àêu.

TCBDI 445-446
638. Anh vïì tòm vúå con anh
Laá ruång vïì cöåi boã nhaânh bú vú.
HHÀN 213 TCBDI 445
639. Anh vïì tòm vúå con anh
Laá ruång vïì cöåi, boã nhaânh bú vú
Tiïëc cöng daát nûáa àan lúâ
Àïí cho con caá vûúåt búâ noá ài.
DCNTBI 118
640. Anh vïì tö lñ tö lùng,
Tö nhaâ tö cûãa cho bùçng khi xûa
Anh vïì tö lñ tö laâi
Tö nhaâ tö cûãa thaáng hai em vïì.
HPV 170
641. Anh vïì thùæt dïë kim cang 1
Voát àöi àuäa bïëp cûúái naâng coân dû
Anh vïì baán ruöång cêy àa
Baán àöi trêu giaâ chùèng cûúái àùång em
Ruöång cêy àa anh cêëp phêìn hûúng quaã
Àöi trêu giaâ ta chaã baán chi
Anh vïì xaách aáo ra ài
Baán röìi múái cûúái nûä nhi chöën nêìy.
TCBDI 199
642. Anh vïì thêëy kiïíng thïm thûúng
Nhaânh mai uã döåt vaách tûúâng nhïån giùng.
DCNTB I 184
643. Anh vïì thöíi bïî nung kïìn
1
Kim cang: möåt loaåi cêy leo, gêìn giöëng cêy mêy, duâng laâm rïë.*
Thûã loâng gang sùæt coá bïìn hay khöng.

CDTCM 18
644. Anh vïì thuã phêån lo ngheâo
Mùåt chûa àaáng mùåt, chúi cheâo giúän trùng.
DCNTBII 146
645. Anh vïì thûa vúái meå cha
May chùn cho röång àïí maâ àùæp chung
Sêåp, bònh phong, chùn böng, chiïëu miïën
Trong thò luåa xuyïën, ngoaâi miïën the àöi
Chùèng àêu hún nûäa, anh úi!
HT 326
646. Anh vïì thûa vúái meå cha
Tröìng dêu cho töët thaáng ba nuöi tùçm.
VNP7 441
647. Anh vïì thûa vúái meå nhaâ
Chùn maân cho sùén àïí maâ rûúác dêu.
HPV 153
648. Anh vïì thûa vúái meå thêìy
May chùn cho röång ta raây àùæp chung.
HPV 108
649. Anh vïì thûa vúái öng baâ
Buöìng cau thia rûúåu àïí maâ vêën danh.1
HPV 170
650. Anh vïì thûa vúái öng baâ
Lïî chûa sñnh lïî, àöi àaâ nïn àöi.
HPV 170
1
Vêën danh: theo luêåt Höìng Àûác, viïåc kïët hön göìm böën bûúác: nghõ hön (àïì nghõ àñnh
hön), àñnh thên hoùåc vêën danh (ùn hoãi), naåp trung hay haång sñnh (àûa àöì sñnh lïî), thên
nghinh (àoán dêu). Theo phong tuåc Trung Quöëc, viïåc kïët hön göìm saáu bûúác. Ngoaâi caác bûúác nhû
úã luêåt Höìng Àûác, úã Trung Quöëc coân coá bûúác thûá ba: naåp hó (mang àïën àiïìu töët laânh) vaâ bûúác
thûá nùm: thónh kyâ (xin ngaây cûúái). Vêåy vêën danh laâ möåt trong caác bûúác cuãa viïåc kïët hön theo
luêåt lïå Viïåt Nam cuäng nhû phong tuåc Trung Quöëc
651. Anh vïì tröìng chuöëi nuöi chim

Chúá nghe saáo thöíi, àúân kòm boã em.
DCNTBII 106
652. Anh vïì xeã vaán cho daâi
Bùæc cêìu chñn nhõn cho ngoaâi em sang
Quñ höì em coá loâng thûúng
Möåt trùm, möåt vaån chùång àûúâng cuäng ài.
CDTCM 61
653. Anh vïì xeã vaán cho daây
Bùæc cêìu söng Caái cho thêìy meå sang
Thaây meå sang em cuäng theo sang
Àoâ doåc quan cêëm, àoâ ngang khöng cheâo.
TCBDI 125 THQP 5a TNPDII 11
654. Anh vïì xeã vaán cho daây
Bùæc cêìu söng Caái àoán thêìy meå sang
Thêìy meå sang trûúác, anh em ta raây sang sau.
NGVP 10
Xem thïm A 213
655. Anh vïì xeã vaán cho daây a
Àoáng thuyïìn àúåi bïën, rûúác thêìy meå sang b
Thuyïìn lúán quan bùæt chúã lûúng c
Coân chiïëc thuyïìn nhoã cuâng naâng qua söng d
Chúâ naâng anh àûáng anh tröng... à
ANPT 13b TNPDII 12 VNP1 II 39 VNP7 346
BK a- Ai vïì xeã vaán cho daây THÀQ 8 TNCD 104
b- Àoáng thuyïìn àúåi bïën cho thêìy meå sang PTK 15b
- Àoáng thuyïìn àúåi bïën àoán thêìy meå sang
ÀNQT 116a LHCD 29b QPHT 18a
- Àoáng thuyïìn àúåi nûúác rûúác thêìy meå sang
THÀQ THCD
c- Thuyïìn nhoã anh bùæt chúã ngang THÀQ TNCD
d- Coân chiïëc thuyïìn lúán cuâng naâng qua söng THÀQ
- Coân chiïëc thuyïìn lúán cuâng laâng qua söng TNCD
- Coân chiïëc thuyïìn nhoã chúã naâng qua söng HT 371
- Coân chiïëc thuyïìn beá cuâng naâng qua söng
ÀNQT LHCD NGCK 108A QPHT
à- Àúåi naâng anh àûáng anh tröng
ÀNQT LHCD NPNN 18b QPHT
THÀQ TNCD
Sau doâng naây HT vaâ DCTH thïm:
Anh tröng tröng maäi maâ khöng thêëy naâng
Khinh anh cheâo chöëng lang thang
Bïën kia naâng àaä sang ngang cuâng ngûúâi.
Xem thïm A 213
656. Anh vïì xûá Àïë thaânh Àö
Nhû caá Biïín Höì, bao thuúã gùåp nhau.
TCBDII 325
657. Anh vöî tröëng àêët kïu vang
Em thöíi saáo truác nhõp nhaâng vúái anh
Goåi laâ xanh laá rêåm caânh a
THQP 17a
BK a- Goåi laâ xanh laá àiïím caânh
TNPDI 19
658. Anh vúái töi laâm àöi sao xûáng
Baåc vúái vaâng sao àaáng àöìng cên.
CHG 11
659. Anh vúái em àêìu höm chñ saáng, taãng raång chñ xïë
Lûúng duyïn tuác àïë, giai ngêîu tûå thiïn thaânh1

Daäu maâ chó moãng tú manh
Giaâu sang àêy khöng chuöång, khoá em àaânh trao tú.
DCBTT 75
660. Anh vúái em nhû baát nûúác àêìy
Nêng lïn àùåt xuöëng sûå naây taåi ai?
CDTH 122
661. Anh vúái em nhû mña vúái gûâng
Gûâng cay mña ngoåt, ngaát lûâng muâi thúm
- Anh vúái em nhû nûúác vúái non
Non xanh nûúác biïëc duyïn coân daâi lêu
CDTH 176
662. Anh vúái em quyïët chùæc vúå chöìng
Anh thûúng em tûâ thuúã meå böìng trïn tay
Bao giúâ trúâi chuyïín àêët xêy
Anh chöìng, em vúå, úã àêy kïët nguyïìn.
DCNTBI 219
663. Anh xa em chûãng than traách chi öng Trúâi
Thaác nhû möëi núå, traã röìi hïët lo
- Anh xa, em chùèng cho xa
Bûát dêy cöåt laåi, duâ xa phaãi gêìn.
DCNTBI 219
664. Anh xa em chûa àêìy möåt thaáng a
Nûúác mùæt laåi laáng, hïët hùm taám àïm ngaây b
Rùng chûâ nûúác raáo Àöìng Nai c
Söng Gianh hïët chaãy, múái phai lúâi nguyïìn. d
DCBTT 88
1
Lûúng duyïn tuác àïë: möëi lûúng duyïn (duyïn laânh) phaãi coá cùn nguyïn tûâ trûúác (tuác:
coá sùén, trûúác; àïë: göëc)*.
BK a- Anh xa em ra chûa àêìy möåt thaáng TCBDII 325

b- Nûúác mùæt em lai laáng hai taám àïm ngaây TCBDII
c- Bao giúâ rûâng noå hïët cêy bk DCBTT
- Bao giúâ nûúác raáo àöìng Mêy TCBDII
d- Söng Giang búát chaãy, daå caây thöi thûúng TCBDII
665. Anh xa em möåt thaáng
Nûúác mùæt em lai laáng hai nûúi taám àïm ngaây
Khi naâo gioá àaánh tan mêy
Söng Lam1 hïët nûúác em àêy àúä buöìn.
HPV 144-145
666. Anh xñch laåi àêy, anh dõch laåi àêy
Chiïëu hoa em traãi, ghïë mêy anh ngöìi
Anh xñch laåi röìi, anh dõch laåi röìi
Chiïëu hoa em traãi, ghïë ngöìi anh àêu?
CDTCM 61
667. Anh xuöi em vêîn tröìn chûâng
Tröng mêy, mêy taãn, tröng rûâng, rûâng xanh
Anh xuöi em àûáng cûãa ngùn
Hai haâng nûúác mùæt chaãy quanh maá höìng.
CDTCM 62
668. Anh yïu em tûâ thuúã lïn ba
Meå böìng em ài nhúãn2 anh beã hoa em cêìm.
HPV 108
669. Ao caån caá phaãi vïì söng
Thanh xuên chùèng gùåp, coá chöìng àaânh thöi.
DCNTBII 128
670. Ao höì caá löåi tröng sao
1
Söng Lam: Coân goåi laâ söng Caã hay Lam Giang laâ con söng lúán nhêët cuãa Xûá Nghïå, daâi
432km chaãy tûâ Laâo sang
2
Nhúãi: chúi.
Em coá chöìng anh biïët liïåu laâm sao bêy giúâ?

HHÀN 152
671. Ao sêu bùæt chùèng àùång caá
Vûúân röång bùæt chùèng àùång gaâ
Lêëy chi tiïëp khaách àaâng xa húäi chaâng!
DCBTT 116
672. Ao sêu thò lùæm öëc nhöìi a
Chöìng mònh lõch sûå nûãa ngûúâi, nûãa ta
Ghen lùæm thò àûát ruöåt ra
Chöìng mònh thò túái tay ta phen naây. b
TCBDI 148 TNPDII 15
BK a- Ao rêåm thúâi lùæm öëc nhöìi NASL 30b
b- Chöìng mònh sùæp túái tay ta phen naây NASL II
673. Ao to, ta thaã caá chúi
Höì röång nuöi võt, vûúân khúi nuöi gaâ
Quanh nùm khaách khûáa trong nhaâ
Ao vûúân sùén àoá loå laâ tòm àêu
CDNÀ 69-70 TCBD II 490 TNPD II 15
674. Ao thùèm caâng lùæm caá trï
Nhûäng ngûúâi têm ngêím caâng ghï tinh thêìn.
NASL II 36a NASL IV 44a
675. Ao thu nûúác gúån trong veo
Gioá thu khïu giuåc, gheåo ngûúâi tònh chung
Buöng tïnh caái tiïëng thu chung
Àïm thu ta biïët vui cuâng vúái ai?
Thúâ ú truác muöën gheåo mai
Vò tònh nïn phaãi miïåt maâi àïm thu.
CDTCM 108
676. AÁo ai ài úã mùåc ai
AÁo àaâ úã laåi àïën maâi haäy vïì

ÊËy viïåc ûúác mú nùång loâng thûúng nhúá
Noái ra búä ngúä thiïn haå chï cûúâi
Xa em möåt chuát raä rúâi têm can.
DCNTBI 183
677. AÁo anh àûát cuác àûát khuy
Quêìn anh àûát àuäng lêëy chi hoa hoâe.
TCBDI 371 TCBDII 189 TNPDI 19
678. AÁo anh raách löî bùçng saâng
Meå anh giaâ yïëu cêåy naâng vaá may.
HHÀN 124
679. AÁo cuä àïí vêån trong nhaâ
AÁo múái àïí vêån ài ra ngoaâi àûúâng.
TCBDI 598 TNPDI 19
680. AÁo chûa raách anh àaä thay vai
Quêìn thêm leã gêëu nhû trai rong àûúâng
Anh muöën chúi möåt chuát àoaån trûúâng
Hai bïn phûúâng àaä ngûúåc Mûúâng baán buön.
DCTH 108
681. AÁo daâi chùèng nïå quêìn thûa
Trai khön chùèng nïå vúå thûâa thïë gian.
DCTNBI 182
682. AÁo daâi àûát nuát coân khuy
Gaái kia quaá lûáa lúä thò hïët duyïn.
CHG 18
683. AÁo daây chùèng nïå quêìn thûa
Baãy mûúi coá cuãa cuäng vûâa mûúâi lùm. a
HHÀN 124
BK a- Taám mûúi coá cuãa cuäng vûâa mûúâi lùm. TCBD II 267
684. AÁo àang khö, khöng phaãi mûa sao aáo ûúát? a
Búãi hiïìm anh chêåm bûúác, nïn thêìy meå baán gaã em ài. b
DCNTBI 184
BK a- AÁo em àang khö khöng ngúâ aáo em ûúát TCBD II 167
b- Búãi hiïìm vò anh chêåm bûúác, nïn thêìy meå baán gaã em ài
TCBD II
685. AÁo em ai nhuöåm cho mònh
Cho duyïn bêåu àêåm, cho tònh anh thûúng. a
HHÀN 152
BKa- Cho duyïn mònh àêåm, cho tònh anh thûúng
VNP7 208
686. AÁo àen àúm böå khuy àen
Mùåc ai xa laå ta cûá laâm quen úã laâng.
DCBTT 226
687. AÁo àen khöng leä àen hoaâi
Mûa lêu cuäng nhaåt, nùæng hoaâi cuäng phai.
TCBD I 549
688. AÁo àen nùm nuát con röìng
ÚÃ xa con phuång laåi gêìn con qui. a
HHÀN 43 TCBD I 496
689. AÁo àen nùm nuát viïìn bêu
Bêåu1 vïì xûá bêåu biïët àêu maâ tòm. a
HHÀN 152
BK a- Bêåu vïì xûá bêåu biïët àêu maâ tòm? VNP7 208
690. AÁo gaâi nùm nuát húã bêu
Em coân cha meå daám àêu tûå tònh
691. AÁo khöng khö búãi vò aáo ûúát
Vò chaâng chêåm bûúác nïn thêìy meå gaã trûúác em ài.
1
HPV 105
692. AÁo mùåc chùèng khoãi qua àêìu
Laâm sao maây cuäng chùèng hêìu khoãi ta.
TCBD I 549 TNPDI 19
693. AÁo nêu kiïìng baåc saáng loâa
Laâm cho anh boã vúå nhaâ anh theo
CHG 19
694. AÁo ngùæn cuäng nhû aáo daâi
ÚÃ trong nhuöåm tñm, úã ngoaâi the thêm
Ra àûúâng gùåp baån tri êm
Àêìu àöåi noán dûáa, tay cêìm dao cau.
CDTCM 58
695. AÁo ngûúâi mùåc àoaån cúãi ra
Chöìng ngûúâi êëp mûúån, canh ba laåi hoaân!
HT 236 TCBD I 598 THBDII 478 TNPDI 18 VNP7 290
696. AÁo raách coá caách anh thûúng
Noán cúâi coá nghôa, anh thûúng noán cúâi.
TCBD II 418
697. AÁo raách chi lùæm aáo úi!
Raách chi thêët nhún aác nghiïåt khöng coá núi cho rêån boâ. a
DCBTT 288
BK a- AÁo raách trùm maãnh, khöng coá núi cho rêån nùçm
VNP7 329
698. AÁo raách taây saâng
Àuã àöng àoã goáp vúái laâng thò thöi.
ÀNQT 97a
699. AÁo raách vai, vaá hoaâi vaá huyã
Meå coá chöìng khöng nghô àïën con
Bûäa ùn nùm baãy àôa ngon
Doån cho cha gheã, àïí con nhõn theâm.

DCNTB II 71
700. AÁo raách vai, vaá hoaâi vaá huãy
Meå coá chöìng khöng nghô àïën con
Traái bêìu traái bò coân non
Cêìm dao cùæt ruöåt, boã con sao àaânh.
DCNTBII 157
701. AÁo raách vai vaá hoaâi vaá huãy
Sao em coá chöìng chùèng nghô àïën anh?
TCBD I 446
702. AÁo söëng gêåy truác nhúãn nhú
Traâng haåt àeo cöí löìng lúâ quaâng vai
Kïu van quaá àûáa ùn maây
Tu haânh höì dïî mêëy ngûúâi trûåc têm.
NASL IV 23a
703. AÁo Tö Têìn1 êëm cêåt, cúm Tûã Löå2 no loâng
Ùn bêån, anh daâi vùæn ch ng
Kiïåm cêìn dû giaã àïí phoâng cûúái em.
HHÀN 152 TCBD I 291
704. AÁo tûá thên laâ aáo cuãa töi
Sao chaâng laåi àïí cho ngûúâi giùçng co
Chaã tin töi àaáp xuöëng àoâ
Laánh ngûúâi Lûu Thuãy, gùåp àöì Súã Khanh
NASL III 17a
705. AÁo trùæng em mùåc cho xinh
Coá hai phûúång löån trong mònh bay ra
1
Tö Têìn: Ngûúâi àúâi Chiïën quöëc, laâ ngûúâi thuyïët khaách coá taâi àaä duå thuyïët saáu nûúác
thaânh cöng, thúâi haån vi Tö Têìn laâ möåt ngûúâi ngheâo tuáng, anh chõ em, baâ con àïìu khinh
thûúâng.
2
Tûã Löå: hoåc troâ cuãa Khöíng Tûã, nhaâ ngheâo söëng àaåm baåc vêîn vui veã.
AÁo anh trùæng cheáo trùæng taâ

Caái cuác cuäng trùæng nûäa laâ caái khuy
Anh lêëy em vïì, em àöíi maâu ài
Nhuöåm ài nhuöåm laåi ra thò maâu lûúng
Phoâng khi bûúác chên ra àûúâng
Thiïn haå toã tûúâng keã ngùæm ngûúâi tröng
Gaái kia nhuöåm aáo cho chöìng
Cho thoãa têëm loâng raây ûúác mai ao!
THÀN 19 TCBD 105
706. AÁo trùæng em khêu chó tú
Khuyïn chaâng ài hoåc thiïëp chúâ ba nùm
Phoâng khi daå nhúá hoãi thùm
Hoãi chaâng ài hoåc xa xùm àûúâng naâo
Muöën cho möåt chöën gêìn nhau
Em gûãi thû vaâo khuyïn hoåc cho hay
Buát nghiïn cêët nhùæc liïìn tay
Àïm ngaây chùm hoåc naâo ai chï cûúâi.
NASL II 28 a
707. AÁo trùæng em tûúãng laâ tiïn
Hoáa ra aáo trùæng khöng tiïìn mua nêu
ÚŒ chúå nùm baãy haâng nêu
Sai anh mùåc trùæng cho rêìu loâng em.
CDTCM 59
708. AÁo vaá vai, vúå ai khöng biïët
AÁo vaá quaâng, chñ quyïët vúå anh.
TCBD I 549 TCBD II 418 VNP1 I VNP7 248
709. AÁo vaá vai, vúå ai khöng biïët
AÁo vaá quaâng, chñ quyïët vúå anh
AÁo vaá quaâng coân àaâng chó lûúåc
Anh thûúng naâng sao àûúåc maâ thûúng

AÁo vaá quaâng xiïn xiïn muäi maác
Con gaái àêët naây baåc aác khoá ve
CHG 9
710. AÁo vaãi quao1 lûåa saâo maâ vùæt,
Tuy xêëu mùåt loâng lûåa mùåt gúãi thên.
CHG 31
711. AÁo vùæt vai ài àêu hùm húã
Em àaä coá chöìng röìi mùæc cúä lïu lïu
CHG 29
712. AÁo vùæt vai anh ài daåo ruöång
Anh coá vúå röìi chùèng chuöång bêåu àêu,
CHG 29
713. AÁo xanh thò chó cuäng xanh
AÁo vaâng chó trùæng àöë anh caái gò"
- Chñnh noá laâ con phûúång quò
Àöë thò khöng biïët giaãng thò nghe hay.
HPV 85
714. AÁo xöng hûúng cuãa chaâng vùæt mùæc
Àïm em nùçm, em àùæp lêëy húi
Gûãi chùn, gûãi tuái, gûãi lúâi
Gûãi àöi chaâng maång cho ngûúâi àaâng xa
Vò mêy cho nuái nïn xa
May cao muâ mõt, nuái nhoâa xanh xanh.
HT 169 TCBD I 125 TNPDII 15 VNP1 I 17
1
Vaãi quao: thûá vaãi thöi maâ thûa.*
Ù
1. Ùn baát cúm trùæng nhúá baát cúm lùng
Àûúâng kia nöîi noå dùån em khoan lêëy chöìng.
HPV 110
2. Ùn caâ ngöìi caånh vaåi caâ
Lêëy anh thò lêëy àïën giaâ múái thöi.
CDTCM 19
3. Ùn cam ngöìi göëc cêy cam
Lêëy anh thò lêëy vïì Nam khöng vïì.
HPV 110
4. Ùn cam ngöìi göëc cêy cam
Lêëy anh thò lêëy vïì Nam khöng vïì.
HHÀN 123 NASL I 15b NNPD 24 TCBD I 200 TNPD I 26
5. Ùn cúm ba cheán lûng lûng
Uöëng nûúác cêìm chûâng àïí daå thûúng em. a
DCNTB I 183 HHÀN 213 TCBD I 126
6. Ùn cúm cuäng ngheån, uöëng nûúác cuäng ngheån a
Nghe lúâi baån heån, ra baäi àûáng tröng b
Baäi thúâi thêëy baäi, ngûúâi tröng thêëy ngûúâi. c
HPV 141 HT 392
BK a- Ùn cúm cuäng thêëy ngheån
Uöëng nûúác cuäng thêëy ngheån DCBTT 163
b- Nghe lúâi baån heån ra baäi àûáng tröng DCBTT

c- Biïín xanh baát ngaát nhòn khöng thêëy ngûúâi DCBTT
7. Ùn cúm höì sen uöëng nûúác höì sen
Anh quen em nhûäng thuúã ài men trïn giûúâng.
HPV 110
8. Ùn cúm vúái caá moâi he
Lêëy chöìng Cêím Phaã, àen xe suöët àúâi.
VNP1 II 72
9. Ùn chanh ngöìi göëc cêy chanh
Ùn röìi laåi neám nguä hoaânh tûá tung.
TCBD II 479 TCBD III 470 TNBDI 26
Baác meå gaã baán cho anh thûåc thaâ.
NGCK 127 a
Baác meå gaã eáp cho anh hoåc troâ.
TCBD I 189 TCBD III 142 TNPDI 26
Khuyïn cöîi khuyïn caânh khuyïn laá khuyïn böng
Khuyïn cho àoá vúå àêy chöìng
Àoá bïë con gaái àêy böìng con trai.
HHÀN 151 HT 159 THÀQ 4 THQP 22b
BK a- Khuyïn cöåi khuyïn caânh khuyïn laá khuyïn lung
TNBDII 16
Lêëy anh thò lêëy vïì Thanh khöng vïì.
HHÀN 123 TCBD II 189 THPDI 26
BK a- Ùn chanh nùçm göëc cêy chanh NGCK 126 b
b- Lêëy anh thò lêëy, vïì Thanh em noã vïì NGCK

Meå em ùn noái vúái anh thûåc thaâ
Anh giïët lúån giïët gaâ
Meå em laåi kïí con caâ con kï
Anh giêån anh vaác lúån vïì
Hoå haâng toám teáp caá trï àúáp beâo
Meå em xùæn vaáy chaåy theo
Laåi àêy meå gaã con Beâo cho anh.
THÀQ 14 TrCH 13
Thêìy meå gaã baán cho anh thêåt thaâ
Anh coân chï xêëu chï xa
Chï vuång, chï daåi, cûãa nhaâ khoá khùn
Tòm núi yïíu àiïåu thanh tên
Meå anh laåi gaác àöìng cên ài lûâa
Àêy em vaâng baãy chaã mua
Vaác cên ài lûâa laåi phaãi vaâng nùm
Vaâng nùm laåi phaãi vaâng mûúâi
Rùæn nùçm cuöån khuác tûúãng núi röìng vaâng
Meå anh ngöìi quaán baán haâng
Sao anh chùèng biïët rùçng vaâng hay thau
Thûåc vaâng chùèng phaãi thau àêu
Àûâng àem thûã lûãa cho àau loâng vaâng.
CDTCM 205-206
Xem thïm C 902, T 432, Tr 1340
Thêìy meå gaã baán cho anh thêåt thaâ
Bêy giúâ chï xêëu chï xa
Chï cûãa, chï nhaâ, chï khoá, chï khùn
Ú àêu yïíu àiïåu thanh tên

Sao anh chùèng chõu cêìm cên ài lûâa?
HT 204
17. Ùn chúi cho hïët thaáng hai
Àïí laâm àöng àaám cho trai doån àònh
Trong thúâi tröëng àaánh dêåp dònh
Ngoaâi thúâi con gaái tûå tònh cuâng nhau.
TCBD II 479 THQP 27 a TNPDII 16
18. Ùn chúi cho thoãa thoâa thoaâ a
Coá böën bûác vaáy, seä toâa laâm nùm. b
TNPD I 27
BK a- Ùn chúi cho thoãa thoâa thoa TCBD I 269
b- Coá nùm bûác aáo xeá taâ caã nùm TCBD I bk TNPDI
19. Ùn dûâa ngöìi göëc cêy dûâa
Cho em ngöìi vúái, cho vûâa möåt àöi.
CDTCM 19
20. Ùn àong cho àaáng ùn àong
Lêëy chöìng cho àaáng hònh dong anh chöìng.
NASL II 14b TNPDI 27
21. Ùn àong cho àaáng ùn àong
Lêëy chöìng cho àaáng têëm chöìng hùèn hoi.
TCBD I 200
22. Ùn àua cho àaáng ùn àua a
Lêëy chöìng cho àaáng viïåc vua, viïåc laâng.
TCBD I 300 TNPDI 26
BK a- Ùn mua cho àaáng ùn mua NASL II 14b
23. Ùn àûúåc nguã àûúåc laâ Tiïn
Khöng ùn khöng nguã mêët tiïìn thïm lo. a
HT 224 THPDI 27
BK a- Khöng ùn khöng nguã laâ tiïìn vûát ài

HHÀN 83 TCBD I 291, 598
- Khöng ùn khöng nguã mêët tiïìn phaãi lo
NASL III 10b, 39b
- Chùèng ùn chùèng nguã mêët tiïìn thïm lo ÀNQT 92b
- Chùèng ùn chùèng nguã laâ tiïìn vêët ài NQPN 44
24. Ùn lêu thò hïët miïëng ngon a
Noái lêu thò hïët àiïìu khön hoáa röì. b
ÀNQT 88b
BK a- Ùn lùæm thò hïët miïëng ngon TCBD II 249 TNPDI 26
- Ùn lùæm khöng biïët miïëng ngon NASL III 8a
- Ùn lùæm cuäng hïët miïëng ngon LHCD 20b
b- Noái lùæm thò hïët lúâi khön hoáa röì
NASL III TCBD II THPDI
25. Ùn maây laâ ai? ùn maây laâ ta
Àoái cúm raách aáo hoáa ra ùn maây. a
HT 251 THPDI 27 VNP1 II 16 VNP7 330
26. Ùn mùån uöëng nûúác àoã da
Nùçm àêët nùçm caát cho ma noá húân.
TNPDI 27
27. Ùn mñt boã xú
Ùn caá boã lúâ, mònh chúá hay quïn
Mònh quïn ta chaã cho quïn
Mònh nhúá, ta nhúá múái nïn vúå chöìng.
NGCK 149 a
28. Ùn nùn àaä lúä
Thêëy anh em búä ngúä lùæm thay
Nïëu anh coá àoaái chuát thên naây
Luên trêìm àem ra khoãi chöî, muön ngaây em ghi ên.
DCNTBI 219
29. Ùn no röìi laåi nùçm kïình
Àûáa naâo coá lêëy thúâi khïnh túá vïì.
NASL II 10a
Xem thïm Ù 36
30. Ùn no röìi laåi nùçm khoeâo a
Thêëy giuåc tröëng cheâo bïë buång ài xem. b
TNPDI 26 VNP7 339
BK a- Ùn no röìi laåi nùçm queâo VNP1 II 25 TCBD II 189
b- Hïî thêëy tröëng cheâo thúâi bïë buång ài NASL III 40b
31. Ùn no thúâi laåi nùçm khoeâo
Àûáa naâo lêëy túá thúâi theo túá vïì.
NASL II 19b
32. Ùn quaã nhaän löìng
Ûúác sao ngûúâi êëy töi böìng trïn tay
Ûúác gò coá caánh nhû nhaån
Töi bay töi liïång vaâo trong caái sêåp maân loan àöi ngûúâi ngöìi
Ûúác gò coá caánh nhû diïìu
Töi bay töi liïång theo àöi ngûúâi vïì.
HT 347 QHBN 275
33. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy a
Ùn gaåo nhúá keã àêm, xay, giêìn, saâng.
HT 223 TCBD I 598 THPDI 26
BK a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy VNP1II 90 VNP7 92
34. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy
Ùn khoai nhúá keã cho dêy maâ tröìng.
HHÀN 96 THPDI 26
BK a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy CVPD 7
35. Ùn quaã nhúá keã tröìng cêy b
Naâo ai vun queán cho maây maây ùn a

a- Ùn traái nhúá keã tröìng cêy CVPD 7
b- Naâo ai vun veán cho maây maây ùn VNPS 71 b
- Naâo ai vun queán cho maây àûúåc ùn HHÀN 256 TCBD I 598
- Naâo ai vun xúái chi maây, maây ùn VNP1 83 VNP7 85
36. Ùn röìi nùçm ngaã nùçm nghiïng
Ai muöën lêëy túá thò khiïng túá vïì. a
NGCK 180 a
BK a- Coá ai lêëy túá thò khiïng túá vïì HHÀN 84 TCBDII 478 THPDI 26
Xem thïm Ù 29
37. Ùn röìi nhong nhoáng úã nhaâ
Muöën ài xuöëng biïín súå haâ ùn chên.
CDTH 77
38. Ùn rûúi chõu baäo cho cam
Khöng ùn chõu baäo thïë gian cuäng nhiïìu.
NASL III 8b
39. Ùn sao cho àûúåc maâ múâi a
Thûúng sao cho àûúåc vúå ngûúâi maâ thûúng. b
HHÀN 213 HT 235 TCBD I 399, 496 TNPDI 26
BKa- Ùn sao cho àùång maâ múâi DCNTBI 95
b- Thûúng sao cho àùång vúå ngûúâi maâ thûúng DCNTBI
Xem thïm À 110
40. Ùn sung ngöìi göëc cêy sung
Ùn röìi laåi neám tûá tung nguä hoaânh.
ÀNQT 93a HHÀN 58 KSK 19a NASL IV 30a TCBD I 496 THPDI 26
41. Ùn sung ngöìi göëc cêy sung a
Lêëy anh thò lêëy, nùçm chung khöng nùçm. b
NASL I 15b TCBDI 550 TCBD II 189TNPDI 26
BK a- Ùn sung nùçm göëc cêy sung HT 192 NGCK 126 b
b- Lêëy anh thò lêëy nùçm chung em noã nùçm NGCK

42. Ùn thò coá vúå cuâng con
Soáng vöî ba cöìn chó coá mònh anh.
CDTH 157
43. Ùn thò nhûäng muöën cuâng ngon a
Laâm thò choån viïåc coãn con maâ laâm.
LHCD 14 b
BK a- Ùn thò ùn nhûäng miïëng ngon HT 117 TCBD II 189
TNPD I 26 VNP1 II 25 VNP7 338
- Ùn thò lûåa miïëng cho ngon HHÀN 84
- Ùn thò muöën ùn cuãa ngon ÀNQT 83b
- Ùn thò ùn miïëng roä ngon NASL III 9b
44. Ùn thúâi àûúåc ùn caã nhaâ
Möåt mònh chõu töåi ai haâ àúä cho.
NASL III 46a
45. Ùn thò voác hoåc thò hay
Coá cöng maâi sùæt coá ngaây nïn kim.
CVPD 31
Xem thïm Ú 21
46. Ùn trêìu choån lêëy cau khö
Treâo lïn Ba Döåi coá cö baán haâng
Cö baán haâng loâng cö buöìn baä
Boáng xïë chiïìu boáng ngaã vïì têy
Àúåi cö ba baãy hai mûúi möët nùm nay.
NGCK 115 a QPHT 19a TCBD I 125 TNPD II 16
BK a- Nhúá ai ba baãy hai mûúi möët ngaây nay bk THPDII
- VNP1 I 89 vaâ VNP7 219 khöng coá doâng naây.
47. Ùn trêìu ngûúâi nhû chim mùæc nhúå
Uöëng rûúåu ngûúâi nhû caá mùæc cêu
Thûúng em chùèng noái khi àêìu

Àïí cho baác meå ùn trêìu khaác kúi
Àau loâng em lùæm anh úi!
Riïng em cûá quyïët àúåi ngûúâi àêëy thöi
Söng kia khi lúã khi böìi
Thûúng em luác àûáng luác ngöìi cuäng thûúng.
DCNBTI 245
48. Ùn trêìu thò boã quïn vöi
Ùn cau boã haåt, naâng úi laâ naâng!
TCBD II 478
49. Ùn trêìu thò múã trêìu ra a
Möåt laâ thuöëc àöåc hai laâ mùån vöi. b
NGCK 145 b
BK a- Ùn trêìu thò giúã trêìu ra TCBDI 550 TNPDI 27
- Ùn trêìu thò ngoã trêìu ra ÀNQT 97a
- Ùn trêìu phaãi múã trêìu ra NASL III 9b
b- Möåt laâ thuöëc àöåc hia laâ mùæm höi LHCD 25 b
50. Ùn vúái chöìng möåt bûäa
Nguã vúái chöìng nûãa àïm
Möåt ngaây hai bûäa cúm àeân
Coân gò maá phêën, rùng àen, húäi chaâng!
CDTCM 234 HT 263
Xem thïm M 550
51. Ùn xin cho àaáng ùn xin
Lêëy chöìng cho àaáng buâ nhòn giûä dûa.
HHÀN 151 NGCK 174b TCBDI 200 TCBDII 189 TNPD I 26
BK a- Lêëy chöìng cho àaáng buâ nhòn coi dûa NASL II 14b NASL IV 33a
Ê
1. ÊÌm êìm nghe tiïëng ong san
Chõ em cêët gaánh lïn ngaân tòm hoa.
HPV 75
2. ÊËm thuãy tinh àûång nûúác cheâ xanh
Roát cheán baåch àõnh múâi anh êëm traâ.
HPV 106
3. Ên cha nghôa meå nùång tròu
Ra cöng baáo àaáp ñt nhiïìu phêån con.
HHÀN 88
4. Ên tònh chi anh maâ lao xao nhû boåt nûúác
Nghôa nhún chi anh maâ tûâ tûåa nhû àaám mêy bay
Ngaây xûa khùæn voá, ngaây raây laäng xao.
CDBTT 175
5. Ên tònh múái àoá mau phai
Nhû ngoåc rau ruát tûúi mai heáo chiïìu.
DCNTB II 61
6. Ên tònh raây hïët àaä tröng
Nghaäi nhún nhû nûúác traân àöìng khoá ngùn.
HT 180 VNP7 184
7. ÊËu naâo êëu laåi troân, böì hoân naâo böì hoân laåi meáo
Anh múã lúâi noái kheáo, em nghe trùæc treáo khoá tröng
Àúâi thuúã nhaâ ai hai gaái lêëy chöìng

Tiïëc cöng chúâ àúåi, laåi bùng suöëi vûúåt àöìng àïën àêy.
DCBTT 110 - 111
8. ÊËu vúái sen tröìng löån möåt böìn
Hai àûáa mònh chöìng vúå ai àöìn mùåc ai.
TCBD I 200
9. ÊËy ai cùæt möëi tú maânh
Cho thuyïìn quïn bïën cho anh quïn naâng.
HHÀN 213
10. ÊËy ai vö phuác trïn àúâi
Ra àûúâng gùåp phaãi cêåu “Trúâi”1 bùæt ài.
HT 216
1
Cêåu trúâi: Àùång Mêåu Lên, em trai Àùång Thõ Huïuå. Lên cêåy thïë chõ laâ tuyïn phi chuáa
Trõnh Sêm, laâm nhiïìu àiïìu caân rúä: àaánh bùæt ngûúâi, haäm hiïëp con gaái,... Moåi ngûúâi súå, goåi hùæn
laâ cêåu Trúâi.*

Ca Dao 2 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ca Dao 2 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT 1

LÚÂI NOÁI ÀÊÌU

Kñnh thûa baån àoåc!

Haâ Nöåi, thaáng 2 nùm 1995

I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP

I. PHAÅM VI SÛU TÊÅP

Mang chiïng ài àêëm nûúác ngûúâi

Tuåc ngûä phong dao, têåp I (baãn in 1957, tr114) ghi:

Àem chuöng ài àêëm nûúác ngûúâi

1) Nam phong giaãi traâo (viïët tùæt laâ NPGT)

2) Thanh Hoáa quan phong (THQP)

3) Nam giao cöí kim lñ haång ca dao chuá giaãi (NGCK)

4) Àaåi Nam quöëc tuyá (ÀNQT)

5) Quöëc phong thi têåp húåp thaái (QPHT)

6) Viïåt Nam phong sûã (VNPS)

7) Nam êm sûå loaåi (NASL)

8) Nam phong nûä ngaån thi (NPNN)

9) Khêíu sûã kñ (KSK)

10) An Nam phong thöí (ANPT)

11) Phoãng thi kinh quöëc (PTK)

12) Lñ haång ca dao (LHCD)

. Saách quöëc ngûä

1. Cêu haát goáp (CHG)

2. Tuåc ngûä phong dao (TNPD)

3. Tuåc ngûä ca dao (TNCD)

4. Phong dao, ca dao, phûúng ngön, tuåc ngûä (PDCD)

5. Treã con haát, treã con chúi (TCH)

6. Ngaån ngûä phong dao (NNPD)

7. Hûúng hoa àêët nûúác (HHÀN)

8. Tiïëng haát àöìng quï (THÀQ)

9. Cöí Viïåt phong giao (CVPD)

10. Tuåc ngûä vaâ dên ca Viïåt Nam (VNP1)

11. Hoâ miïìn Nam (HMN)

12. Haát phûúâng vaãi (HPV)

13. Dên ca quan hoå Bùæc Ninh (QHBN)

14. Haát xoan (HX)

15. Dên ca miïìn Nam Trung böå (DCNTB)

16. Ca dao Viïåt Nam trûúác Caách maång (CDTCM)

17. Ca dao sûu têìm úã Thanh Hoáa (CDTH)

18. Haát gheåo (dên ca Phuá Thoå) (HGPT)

19. Dên ca Thanh Hoáa (DCTH)

20. Dên ca Bònh Trõ Thiïn (DCBTT)

23. Thi ca bònh dên Viïåt Nam (TCBD)

24. Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam (VNP7)

25. Ca dao ngaån ngûä Haâ Nöåi (CDHN)

27. Haát gheåo (dên ca Vônh Phuá) (HGVP).

II. QUY CAÁCH BIÏN SOAÅN

A. PHÊN BIÏÅT LÚÂI, BAÃN KHAÁC, BAÃN SAI

Lûún ngùæn laåi chï traåch daâi

B. VÊËN ÀÏÌ CHÑNH TAÃ VAÂ MÖÅT SÖË QUY ÛÚÁC

Viïët thûúâng trong nhûäng trûúâng húåp nhû sau:

BAÃNG CHÛÄ TÙÆT

1. ANPT An Nam phong thöí thoaåi

20. KSK Khêíu sûã ky

48. VNP7 Tuåc ngûä ca dao dên ca Viïåt Nam,

bàm baãn àaánh maáy

KHO TAÂNG CA DAO NGÛÚÂI VIÏÅT

1) ÀÙÅC ÀIÏÍM VAÂ YÏU CÊÌU CUÃA HÏÅ THÖËNG NAÂY

- B177 laâ tïn goåi cuãa lúâi:

Baãn khaác úã NPGT (Nam phong giaãi traâo, tr26b):

Thaâ hêìu quên tûã hún chöìng àêìn ngu.

Miïång cûúâi nhû caánh hoa ngêu

ÚÃ cuöëi lúâi C 134 cuäng ghi Xem thïm C 95