Λουί Παστέρ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Λουί Ζαν Παστέρ (Louis Jean Pasteur), απαντώμενος στην
παλαιότερη ελληνική βιβλιογραφία και με την εξελληνισμένη
Λουί Παστέρ
μορφή Λουδοβίκος Παστέρ (27 Δεκεμβρίου 1822 – 28
Σεπτεμβρίου 1895), ήταν Γάλλος χημικός που έγινε διάσημος για
τις ανακαλύψεις του στη Μικροβιολογία, τόσο ώστε να
αποκληθεί «Πατέρας της Μικροβιολογίας» και της Ανοσολογίας.
Τα πειράματά του επιβεβαίωσαν τη θεωρία ότι πολλές ασθένειες
προκαλούνται από μικρόβια, ενώ ο ίδιος δημιούργησε το πρώτο
εμβόλιο για τη λύσσα (αντιλυσσικός ορός). Είναι επίσης γνωστός
από τον τρόπο που εφεύρε για να αποτρέπεται το ξίνισμα του
γάλακτος και του κρασιού, καθώς αυτή η διαδικασία πήρε το
όνομά του και ονομάζεται παστερίωση. Αρκετές είναι και οι
ανακαλύψεις του στο πεδίο της Χημείας, με σημαντικότερη την
ανακάλυψη της ασυμμετρίας των κρυστάλλων.

Πίνακας περιεχομένων
Τα πρώτα χρόνια Όνομα στη Louis Pasteur (Αγγλικά)[1]
μητρική γλώσσα
Εργασίες στα στερεοϊσομερή μόρια και την
πόλωση Γέννηση 27 Δεκεμβρίου
Τα μικρόβια 1822[2][3][4][5][6][7][8][9][1][10][11]
Ανοσία και εμβόλια Ντολ[12][1]
Τα τελευταία χρόνια και τιμητικές διακρίσεις Θάνατος 28 Σεπτεμβρίου
Ονομάσθηκαν προς τιμή του 1895[2][4][5][6][7][8][9][1][10][11]
Γνωστά αποφθέγματά του Castle of Villeneuve-
Δείτε επίσης l'Étang[13][1]
Βιβλιογραφία Αιτία θανάτου καρδιακή ανακοπή[1]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Εθνικότητα Γάλλοι
Υπηκοότητα Γαλλία
Σπουδές École Normale Supérieure,
Τα πρώτα χρόνια Λύκειο Σαν-Λουί και
Ο Λουί Παστέρ γεννήθηκε στο Ντολ (Dole) του διαμερίσματος Πανεπιστήμιο του Παρισιού
του Ιούρα της Γαλλίας και μεγάλωσε στην κωμόπολη Αρμπουά Γνωστός για Παστερίωση, εμβόλιο
(Arbois). Εκεί είχε αργότερα το σπίτι και το εργαστήριό του, που
Σύζυγος Μαρί Παστέρ και Marie Anne
σήμερα έχει μετατραπεί σε «Μουσείο Παστέρ». Ο πατέρας του,
Laurent
Ζαν Παστέρ (Jean Pasteur), ήταν βυρσοδέψης και βετεράνος των
Τέκνα Marie-Louise Pasteur
ναπολεόντειων πολέμων, χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση. Η εξυπνάδα
του Λουί αναγνωρίσθηκε από τον διευθυντή του σχολείου του, Γονείς Jean-Joseph Pasteur
που συνέστησε να κάνει αίτηση για την «Εκόλ Νορμάλ» (École Βραβεύσεις Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας
Normale Supérieure), η οποία τον δέχθηκε. Μετά το πέρας των της Τιμής, Μετάλλιο Λέβενχουκ
σπουδών του, έγινε καθηγητής της Φυσικής στο λύκειο της (1895), Μετάλλιο Κόπλυ
Ντιζόν (1848), αλλά μετά από λίγο ανέλαβε καθηγητής της (1874), Μετάλλιο Ράμφορντ
Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, όπου γνώρισε τη (1856), Μετάλλιο Ράμφορντ
Μαρία Λωράν (Marie Laurent), κόρη του πρύτανη του (1892), Knight of the Order of
πανεπιστημίου. Παντρεύτηκαν στις 29 Μαΐου 1849 και μαζί Agricultural Merit (29
έκαναν 5 παιδιά, μόνο δύο από τα οποία επέζησαν ως την Δεκεμβρίου 1883), Τάγμα της
ενηλικίωσή τους. Σε όλη τη ζωή του ο Παστέρ παρέμεινε πιστός Αγίας Άννης, Α΄ Τάξη, Αίθουσα
Ρωμαιοκαθολικός. Φήμης των Εθνικών
Εφευρετών, Τάγμα του Ρόδου,

Εργασίες στα στερεοϊσομερή Jecker Prize (1861), Μετάλλιο

Άλμπερτ (1882), Concours
μόρια και την πόλωση général, Τάγμα του Μετζιτιέ,
d:Q52564882 και αλλοδαπό
Στις πρώτες του έρευνες ως χημικός, το 1848, ο Παστέρ έλυσε
μέλος της Βασιλικής Εταιρείας
ένα πρόβλημα σχετικά με τη φύση του ταρταρικού οξέος. Τα
του Λονδίνου
διαλύματα αυτής της ουσίας που λαμβάνονταν από ζωντανούς
οργανισμούς (συγκεκριμένα από τον μούστο) ήταν «οπτικώς Επιστημονική σταδιοδρομία
ενεργά», δηλαδή περιέστρεφαν το επίπεδο της πολώσεως του Ερευνητικός χημεία και Μικροβιολογία
φωτός που διερχόταν μέσα από αυτά. Αλλά το ταρταρικό οξύ τομέας
που συνέθεταν οι χημικοί τεχνητά δεν είχε τέτοιο αποτέλεσμα, Αξίωμα seat 17 of the Académie
παρότι οι χημικές αντιδράσεις και συμπεριφορά του ήταν française
εντελώς οι ίδιες.
Ιδιότητα μικροβιολόγος, χημικός,
Εξετάζοντας τους μικροσκοπικούς κρυστάλλους του ταρταρικού διδάσκων πανεπιστημίου,
αμμωνιακού νατρίου, ο Παστέρ πρόσεξε ότι είχαν δύο βιοχημικός και γεωπόνος
ασύμμετρες μορφές που ήταν κατοπτρικές εικόνες η μία της Διδακτορικός Αντουάν Ζερόμ Μπαλάρ
άλλης. Ξεχωρίζοντας υπομονετικά έναν-έναν τους κρυστάλλους καθηγητής
με το χέρι, έφτιαξε δύο σωρούς: τα διαλύματα των κρυστάλλων Ακαδημαϊκός Διδάκτωρ ιατρικής, Doctor
του ενός σωρού περιέστρεφαν το πολωμένο φως δεξιόστροφα, τίτλος rerum naturalium και επίτιμος
ενώ τα διαλύματα των κρυστάλλων του άλλου σωρού διδάκτορας
περιέστρεφαν το πολωμένο φως αριστερόστροφα. Ανάμιξη ίσων
Φοιτητές του Charles Friedel, Charles
ποσοτήτων από τις δύο μορφές δεν επηρέαζε την πόλωση του
Chamberland και Pierre-Paul
φωτός. Ο Παστέρ συνεπέρανε σωστά ότι το μόριο του οξέος και
Émile Roux
των αλάτων του ήταν ασύμμετρο και μπορούσε να υπάρχει σε
Υπογραφή
δύο διαφορετικές μορφές που μοιάζουν μεταξύ τους όπως το δεξί
και το αριστερό γάντι, ενώ η οργανική μορφή του αποτελείτο
αποκλειστικά από τη μία μορφή. Ανακαλύφθηκε έτσι η οπτική
στερεοϊσομέρεια.

Το 1854 ο Παστέρ, ανακηρύχθηκε κοσμήτορας του νέου

«Κολεγίου της Επιστήμης» στην πόλη Λιλ. Το 1856 ανέλαβε
διοικητής και διευθυντής επιστημονικών σπουδών στην École δεδομένα (https://www.wikidata.org/wiki/Special:Item
Normale Supérieure. ByTitle?site=elwiki&page=%CE%9B%CE%BF%CF%
85%CE%AF_%CE%A0%CE%B1%CF%83%CF%8

Τα μικρόβια 4%CE%AD%CF%81) ()
Ο Παστέρ απέδειξε ότι η διαδικασία που ονομάζεται ζύμωση προκαλείται
από την ανάπτυξη μικροοργανισμών και ότι η ανάπτυξή τους σε
διαλύματα θρεπτικών ουσιών δεν οφείλεται σε αυτόματη γένεση από άβια
ύλη.

Εξέθεσε καλά βρασμένες σούπες στον αέρα μέσα σε σκεύη με φίλτρα που
δεν επέτρεπαν σωματίδια από τον αέρα να έρθουν σε επαφή με το
εσωτερικό τους: Κανένας μικροοργανισμός δεν αναπτύχθηκε στα θρεπτικά
αυτά διαλύματα. Επομένως, όσοι μικροοργανισμοί αναπτύσσονταν σε
τέτοια διαλύματα έρχονταν από έξω, ως σπόρια πάνω σε κόκκους σκόνης,
και δεν παράγονταν μέσα στο διάλυμα. Αυτό ήταν ένα από τα τελικά και
Ο Παστέρ διεχώρισε τους οπτικούς
σημαντικότερα πειράματα που κατέρριψαν τη θεωρία της αυτόματης
αντίποδες ενώσεων: σε μορφή
γενέσεως. διαλύματος, η μία μορφή έστρεφε την
πόλωση του φωτός προς τα δεξιά, η άλλη
Μολονότι ο Παστέρ δεν υπήρξε ο πρώτος που πρότεινε τη θεωρία ότι
προς τα αριστερά, ενώ μία ανάμιξη ίσων
πολλές ασθένειες προκαλούνται από μικρόβια (οι Τζιρολάμο Φρακαστόρο, ποσοτήτων από τις δύο μορφές δεν
Αγκοστίνο Μπάσι, Φρίντριχ Χένλε και άλλοι την είχαν προτείνει επηρέαζε την πόλωση του φωτός.
ενωρίτερα), αυτός είναι που την ανέπτυξε και, με πειράματα που έδειχναν
καθαρά την ορθότητά της κατάφερε να πείσει όλη την Ευρώπη ότι ήταν
σωστή. Σήμερα θεωρείται ο «πατέρας» της Βακτηριολογίας μαζί με τον Ρόμπερτ
Κοχ.

Οι έρευνες του Παστέρ απέδειξαν επίσης ότι κάποιοι μικροοργανισμοί μόλυναν

τα υγρά κατά τη ζύμωση. Τότε επενόησε μία διαδικασία θέρμαινε τα υγρά όπως
το γάλα ώστε να σκοτώσει όλους σχεδόν τους μικροοργανισμούς που
βρίσκονταν ήδη μέσα τους. Μαζί με τον Κλωντ Μπερνάρ ολοκλήρωσε την
πρώτη δοκιμή στις 20 Απριλίου 1862. Αυτή η διαδικασία ονομάσθηκε
παστερίωση.

Η μόλυνση των ζωικών υγρών οδήγησε τον Παστέρ να συμπεράνει ότι

μικροοργανισμοί (τα μικρόβια) μόλυναν τα ζώα και τους ανθρώπους επίσης.
Πρότεινε την παρεμπόδιση της εισόδου μικροοργανισμών μέσα στο ανθρώπινο
σώμα, οδηγώντας έτσι τον Ιωσήφ Λίστερ στο να αναπτύξει αντισηπτικές
μεθόδους στη Χειρουργική.

Το 1865 δύο παρασιτικές ασθένειες κατέστρεφαν καλλιέργειες μεταξοσκώληκα

στην Αλέ της Γαλλίας. Ο Παστέρ απέδειξε μετά από χρόνια εργασίας ότι υπήρχε Λουί Παστέρ
ένα μικρόβιο στα αυγά των μεταξοσκωλήκων που προκαλούσε τις ασθένειες και
ότι η εξολόθρευσή του στις καλλιέργειες θα εξάλειφε και την ασθένεια.

Ο Παστέρ επίσης ανεκάλυψε τους αναερόβιους οργανισμούς, που μπορούν να ζουν χωρίς οξυγόνο, και η σχετική ιδιότητα, η
«αναεροβίωση», αποκαλείται και «φαινόμενο Παστέρ».

Ανοσία και εμβόλια

Στρεφόμενος ο Παστέρ προς τις ασθένειες, εργάσθηκε τότε πάνω στη χολέρα των πουλερικών. Μία καλλιέργεια των υπεύθυνων
βακτηριδίων είχε χαλάσει και απέτυχε να προκαλέσει την ασθένεια σε κοτόπουλα που ο Παστέρ είχε μολύνει με αυτή.
Επαναπειραματιζόμενος με αυτά τα υγιή κοτόπουλα, ο Παστέρ ανεκάλυψε ότι δεν μπορούσε πια να τα μολύνει, ακόμα και με
βακτηρίδια από νέες καλλιέργειες: τα εξασθενημένα βακτήρια είχαν καταστήσει αυτά τα κοτόπουλα άνοσα ως προς την ασθένεια
αυτή.
Για την ακρίβεια, η ανακάλυψη αυτή έγινε τυχαία. Ο βοηθός του
Παστέρ, Σαρλ Σαμπερλάν (Charles Chamberland), είχε πάρει
οδηγίες να επιμολύνει τα πτηνά μετά την αναχώρηση του Παστέρ
για διακοπές. Ο Σαμπερλάν δεν το έκανε και έφυγε και αυτός για
διακοπές. Επιστρέφοντας, οι πεπαλαιωμένες πλέον καλλιέργειες
μικροβίων (ενός μηνός) προκάλεσαν κάποια ελαφρά συμπτώματα
στα κοτόπουλα, αλλά αντί να τα σκοτώσουν όπως συνήθως, τα
πουλιά ανάρρωσαν πλήρως. Ο Σαμπερλάν νόμισε ότι είχε γίνει
κάποιο λάθος και θέλησε να πετάξει την ελαττωματική καλλιέργεια,
όταν ο Παστέρ τον σταμάτησε, σκεπτόμενος ότι τώρα τα πουλιά
αυτά θα ήταν άνοσα στην ασθένεια αυτή, καθώς γνώριζε ότι κάποια Φιάλη τύπου «λαιμού του κύκνου» που
χρησιμοποίησε ο Παστέρ.
ζώα στο Eure-et-Loir που είχαν αναρρώσει από άνθρακα είχαν γίνει
και αυτά άνοσα ως προς τον άνθρακα.

Πραγματικά, τη δεκαετία του 1870 ο Παστέρ εφάρμοσε αυτή τη μέθοδο στον άνθρακα που προσέβαλε τα βοοειδή και
ενδιαφέρθηκε για την παρόμοια καταπολέμηση και άλλων ασθενειών.

Η ιδέα της προκλήσεως ανοσίας από μία ασθενή μορφή

κάποιας ασθένειας ως προς την ασθένεια αυτή δεν ήταν
καινούργια: ήταν γνωστή εδώ και αιώνες για την ευλογιά. Ο
Έντουαρντ Τζένερ είχε ανακαλύψει τον σχετικό εμβολιασμό
χρησιμοποιώντας ευλογιά των βοοειδών (δαμαλισμός)
(1796), μια μέθοδος που ήταν διαδομένη στα χρόνια του
Παστέρ. Η καίρια διαφορά ήταν ότι τώρα η εξασθενημένη
μορφή των μικροβίων του άνθρακα και της χολέρας είχε
«παραχθεί τεχνητώς», οπότε δεν χρειαζόταν να εξευρεθεί
μια φυσικώς εξασθενημένη μορφή του μικροοργανισμού.

Αυτή η ανακάλυψη επέφερε επανάσταση στην έρευνα πάνω

στις μολυσματικές ασθένειες. Ο Παστέρ δημιούργησε το
πρώτο εμβόλιο για τη λύσσα μολύνοντας με τον ιό της
κουνέλια και εξασθενώντας μετά τον ιό με αποξήρανση του
προσβεβλημένου νευρικού ιστού. Αρχικώς είχε
δημιουργηθεί από τον Εμίλ Ρου, Γάλλο γιατρό και
συνεργάτη του Παστέρ, που εργαζόταν με νεκρούς ιούς από
τις σπονδυλικές στήλες προσβεβλημένων κουνελιών. Το
εμβόλιο είχε δοκιμασθεί μόνο σε 11 σκύλους πριν την
πρώτη δοκιμή του σε άνθρωπο. Ο Παστέρ στο εργαστήριό του. Ζωγραφικός πίνακας
του Albert Edelfelt (1885).
Αυτή η δοκιμή έγινε πρόωρα από τον Παστέρ για να σώσει
τη ζωή ενός εννιάχρονου αγοριού που είχε δαγκωθεί από
λυσσασμένο σκύλο, του Joseph Meister, στις 6 Ιουλίου 1885. Αυτό έγινε με κάποια διακινδύνευση από μέρους του Παστέρ,
καθώς δεν ήταν ο ίδιος γιατρός με άδεια ασκήσεως της Ιατρικής και θα μπορούσε κάποιος να τον μηνύσει γι' αυτό. Ωστόσο, το
παιδί θα πέθαινε σχεδόν σίγουρα από λύσσα αν δεν γινόταν κάτι. Αφού συμβουλεύθηκε συνεργάτες του, ο Παστέρ απoφάσισε να
προχωρήσει. Ο εμβολιασμός είχε θεαματική επιτυχία, αφού το παιδί απέφυγε εντελώς την ασθένεια. Μετά από αυτό, ο Παστέρ
απέκτησε παγκόσμια δόξα και φήμη, και υμνήθηκε σαν ήρωας. Η επιτυχία αυτή έθεσε τα θεμέλια για την παρασκευή και πολλών
άλλων εμβολίων, καθώς και στην ίδρυση του Ινστιτούτου Παστέρ, του οποίου ο ίδιος έγινε τιμητικά ο πρώτος διευθυντής.
Τα τελευταία χρόνια και τιμητικές διακρίσεις
Ο Παστέρ πέθανε στο Marnes-la-Coquette, στα υψώματα του Σηκουάνα (Hauts-de-Seine) κοντά στο Παρίσι, από επιπλοκές από
μία σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων που είχαν αρχίσει από το 1868. Πέθανε ακούγοντας την ιστορία του Αγίου Βικεντίου de Paul,
τον οποίο θαύμαζε και ήθελε να του μοιάσει. Τάφηκε στον Καθεδρικό Ναό της Νοτρ Νταμ ντε Παρί, αλλά τα οστά του
μεταφέρθηκαν σε μία κρύπτη κάτω από το Ινστιτούτο Παστέρ, στο Παρίσι.

Ο Παστέρ τιμήθηκε με το «Μετάλλιο Leeuwenhoek», τη μέγιστη τιμή της Μικροβιολογίας, το 1895 και με τον Μεγαλόσταυρο
της Λεγεώνας της Τιμής, παράσημο με το οποίο έχουν τιμηθεί μόνο 75 άνθρωποι στην ιστορία.

Ο Παστέρ κατέλαβε τη δωδέκατη θέση στην έκδοση του 1978 του αμφιλεγόμενου βιβλίου του Michael H. Hart «Οι 100: μια
κατάταξη των πιο σημαντικών προσώπων της Ιστορίας». Αλλά στην αναθεωρημένη έκδοση του 1992 ανέβηκε στην ενδέκατη
θέση, ξεπερνώντας τον Καρλ Μαρξ.

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Ο αστεροειδής 4804 Παστέρ (4804 Pasteur), που ανακαλύφθηκε το 1989.
Ο μεγάλος κρατήρας Παστέρ στο νότιο ημισφαίριο της Σελήνης.
Από μερικούς, το μικρόβιο της πανούκλας: Pasteurella pestis (άλλοι όμως το αποκαλούν Jensenia προς τιμή του
Τζένσεν).
Το Ινστιτούτο Παστέρ.
Το Πανεπιστήμιο Λουί Παστέρ (Université Louis Pasteur).

Στην Αττική οι εξής δήμοι έχουν οδό με το όνομα «Παστέρ» ή «Λουδοβίκου Παστέρ»: Αθηναίων (κοντά στο
Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ), Αιγάλεω, Αμαρουσίου, Ασπροπύργου, Ηρακλείου, Κερατσινίου, Κηφισιάς και
Παλλήνης.

Γνωστά αποφθέγματά του

«Ποτέ πια δεν θα συνέλθει το δόγμα της αυτομάτου γενέσεως από το θανάσιμο χτύπημα που του κατέφερε αυτό
το απλό πείραμα.» (στη θριαμβική του διάλεξη στη Σορβόνη το 1864, αναφερόμενος στο πείραμά του με φιάλη
τύπου «λαιμού του κύκνου», που απέδειξε ότι οι μικροοργανισμοί που αλλοίωναν χυμούς και θρεπτικά διαλύματα
δεν σχηματίζονταν μέσα σε αυτά αν δεν δημιουργήσουμε μια πύλη εισόδου για αυτούς)
«Στο πεδίο της παρατηρήσεως, η τύχη ευνοεί μόνο τον προετοιμασμένο νου.»

Δείτε επίσης
Ινστιτούτο Παστέρ
Ιστορία της Ιατρικής
Μολυσματική νόσος
Ανοσία
Τη βιογραφική κινηματογραφική ταινία The Story of Louis Pasteur (1936).

Βιβλιογραφία
Βιογραφίες:

Μαγγίρης, Β.: «Louis Pasteur (1822–1895): Ο φυσικός που αναμόρφωσε τη Χημεία και τη Βιολογία»,
Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 200 (Νοέμβριος 1996)
Debré, P., Forster, E.: Louis Pasteur. Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη 1998. ISBN 0-8018-
5808-9.
Geison, Gerald L.: The private science of Louis Pasteur. Princeton University Press, Πρίνστον 1995. ISBN
=0-691-03442-7.
 Tiner, John Hudson: Louis Pasteur: Founder of Modern Medicine. Mott Media, Fenton, MI, 1990. ISBN 0-
88062-159-1.
Beverly Birch, Christian Birmingham."Ο Παστέρ και η μάχη του με τα μικρόβια"

Επίδραση στην Ιατρική και στην κοινωνία:

Latour, Bruno: The Pasteurization of France. Harvard University Press, Βοστώνη 1988. ISBN 0-674-
65761-6.
Ullmann, Agnes: "Pasteur–Koch: Distinctive Ways of Thinking about Infectious Diseases", περιοδικό
Microbe, τ. 2 (2007), σσ. 383-387.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Το Ινστιτούτο Παστέρ (https://web.archive.org/web/20040804172742/http://www.pasteur.fr/english.html) στη
Γαλλία
Το ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ (https://web.archive.org/web/20071029042741/http://www.pasteur.gr/184/index.as
px)
Οι δημοσιεύσεις του Pasteur επί της θεωρίας των μικροβίων (http://biotech.law.lsu.edu/cphl/history/articles/paste
ur.htm)
Ο Γαλαξίας Παστέρ (https://web.archive.org/web/20080407182558/http://php.pasteur.net/index.php?newlang=en
glish)
Τα 100 κορυφαία γεγονότα της χιλιετίας κατά το περιοδικό LIFE: Η μικροβιακή θεωρία των ασθενειών και ο
Παστέρ (http://www.life.com/Life/millennium/events/06.html)
Louis Pasteur (1822-1895) (http://www.accessexcellence.org/RC/AB/BC/Louis_Pasteur.html)
Κάποιοι τόποι και μνήμες σχετικά με τον Λουί Παστέρ (http://himetop.wikidot.com/louis-pasteur)

Το πλήρες έργο του Παστέρ μπορεί να «κατεβασθεί» δωρεάν από τον ιστοτόπο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της
Γαλλίας (BNF, Bibliothèque nationale de France, Gallica) και ως άρθρα σε διάφορους τόμους των «Comptes
rendus de l’Académie des sciences» Comptes rendus de l’Académie des sciences (http://math-doc.ujf-grenoble.f
r/RBSM/cr-gallica.html).

1. www.biography.com/people/louis-pasteur-9434402 (https://www.biography.com/people/louis-pasteur-9434402).
Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2018.
2. RKDartists. rkd.nl/explore/artists/62039 (https://rkd.nl/explore/artists/62039). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου
2017.
3. «Louis Pasteur» (http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=COTE&V
ALUE_1=LH/2064/18). (Γαλλικά) Léonore database. Υπουργείο Πολιτισμού. LH/2064/18 (http://www.culture.gouv.
fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=COTE&VALUE_1=LH/2064/18).
4. «Louis Pasteur» (http://cths.fr/an/prosopo.php?id=613). Comité des travaux historiques et scientifiques. 613 (htt
p://cths.fr/an/prosopo.php?id=613).
5. (Αγγλικά) SNAC. w6q52tg1 (https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6q52tg1). Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου
2017.
6. «Nationalencyklopedin» (σουηδικά) louis-pasteur (https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/louis-pasteu
r). Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
7. (Αγγλικά) Find A Grave. 1644 (https://www.findagrave.com/memorial/1644). Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
8. Εθνική Ακαδημία Ιατρικής της Γαλλίας. 2788. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
9. (Αγγλικά) Who Named It?. 2994 (http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2994.html). Ανακτήθηκε στις 9
Οκτωβρίου 2017.
10. KNAW Past Members. PE00002251 (http://www.dwc.knaw.nl/biografie/pmknaw/?pagetype=authorDetail&aId=PE
00002251). Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
11. (Γερμανικά) Brockhaus Enzyklopädie. brockhaus.de/ecs/julex/article/pasteur-louis (https://brockhaus.de/ecs/julex/
article/pasteur-louis). Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
12. «Пастер Луи» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου
2015.
13. «Annonce de la mort de Louis Pasteur à l'Académie des sciences» (http://www.academie-sciences.fr/archivage_s
ite/fondations/lp_pdf/Pasteur_eloge.pdf). (Γαλλικά) 30 Σεπτεμβρίου 1895. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2017.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λουί_Παστέρ&oldid=7818289"

Τελευταία τροποποίηση 17:11, 12 Οκτωβρίου 2019.

Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την Creative Commons Attribution-ShareAlike License· μπορεί να ισχύουν και
πρόσθετοι όροι. Χρησιμοποιώντας αυτό τον ιστότοπο, συμφωνείτε στους Όρους Χρήσης και την Πολιτική
Ιδιωτικότητας. Το Wikipedia® είναι καταχωρημένο σήμα του Wikimedia Foundation, Inc., ενός μη κερδοσκοπικού
οργανισμού.