ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ

ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ

Διατήρηση σταθερών συνθηκών στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού

(πχ. Θερμοκρασία, πίεση του αίματος, pH κα.)

ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ

Έλεγχος των συγκεντρώσεων των υγρών του σώματος και του ισοζυγίου

ανάμεσα στο εξωκυττάριο και ενδοκυττάριο υγρό.

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ

Αποβολή τοξικών ουσιών (κυρίως αζωτούχων) ,του μεταβολισμού πχ. ουρία,

CO2, ουρικό οξύ & αμμωνία

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ
ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΦΟΡΑ ΟΡΓΑΝΑ
ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ (νεφρικοί πύελοι,
(οι δύο νεφροί) ουρητήρες, ουροδόχος
κύστη και ουρήθρα)

1 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

ΝΕΦΡΟΙ
ΜΕΓΕΘΟΣ: 10 περίπου εκατοστόμετρα και μάζα 150γρ
ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ: μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα και ο δεξιός βρίσκεται λίγο πιο

χαμηλά από τον αριστερό γιατί δέχεται πίεση από το συκώτι .

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:

Η απέκκριση άχρηστων και τοξικών υδατοδιαλυτών προϊόντων του

μεταβολισμού

Η ρύθμιση του όγκου, της σύστασης, της ωσμωτικής πίεσης και του pH του

αίματος και έμμεσα και του εξωκυττάριου υγρού

Η παραγωγή ορμονών (ενδοκρινής δράση) που δρουν είτε τοπικά είτε σε

άλλα σημεία του σώματος

2 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Είσοδος και έξοδος ουσιών στους νεφρούς.

Αίμα: εισέρχεται μέσω των νεφρικών αρτηριών και απομακρύνεται μέσω

των νεφρικών φλεβών.

Ούρα:

• Φεύγουν μέσω των ουρητήρων και αποθηκεύονται προσωρινά

στην ουροδόχο κύστη.

• Αποβάλλονται μέσω της ουρήθρας. Ο έλεγχος αποβολής γίνεται

από σφιγκτήρες μύες στην ουρήθρα και στην ουροδόχο κύστη.

Μέρη του νεφρού

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ : ΦΛΟΙΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ :ΜΥΕΛΟΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΧΟΝ ΠΟΛΥΑΡΙΘΜΑ

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΣΩΛΗΝΑΡΙΑ ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ
ΝΕΦΡΩΝΕΣ

1,5 εκατομμύριο σε κάθε νεφρό

3 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

1,5εκ
 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

ΝΕΦΡΩΝΕΣ
ΕΙΝΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ!

Μέγεθος: 2-4 cm

Τι γίνεται στους νευρώνες

• αφαίρεση από το αίμα ανεπιθύμητων ουσιών όπως ουρία,

κρεατινίνη, ουρικό οξύ, ουρικά άλατα καθώς και του πλεονάσματος

των ιόντων νατρίου, καλίου, χλωρίου και υδρογόνου .

• υπερδιήθηση του αίματος με τη βοήθεια των ποδοκυττάρων .

• εκλεκτική επαναρρόφηση νερού και χρησίμων συστατικών.

ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΝΕΦΡΩΝΑ

4 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΝΕΦΡΩΝΑ

Μαλπιγγειανό σωμάτιο

• Κάψα του Bowman

• Εσωτερικά περιέχει σύστημα διακλαδιζόμενων τριχοειδών το αγγειώδες

σπείραμα.

Ουροφόρο σωληνάριο

• Εγγύς σπειροειδές τμήμα

• Αγκύλη του Henle

• Απομακρυσμένο σπειροειδές τμήμα

Το ουροφόρο σωληνάριο καταλήγει σε ένα πιο μεγάλο σωλήνα το αθροιστικό

σωληνάριο (εκβάλλει στην νεφρική πύελο)

Λειτουργίες νεφρώνων
• Αφαίρεση από το αίμα ανεπιθύμητων ουσιών όπως ουρία, κρεατινίνη,

ουρικό οξύ, ουρικά άλατα καθώς και του πλεονάσματος των ιόντων

νατρίου, καλίου, χλωρίου και υδρογόνου .

• Υπερδιήθηση του αίματος με τη βοήθεια των ποδοκυττάρων .

• Εκλεκτική επαναρρόφηση νερού και χρησίμων συστατικών.

Υπερδιήθηση αίματος

Γίνεται: στο αγγειώδες σπείραμα λόγω της μεγάλης πίεσης που υπάρχει σε

αυτό.

5 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Πως επιτυγχανεται η υπερδιήθηση : Με τους πόρους που υπάρχουν στα

τριχοειδη και στα ειδικα κύτταρα της κάψας τα ποδοκύτταρα

Ποδοκύτταρα

Ρόλος: Λόγω τον αποφυάδων που έχουν σχισμές διήθησης μαζί με τους

πόρους των τριχοειδών λειτουργούν ως φίλτρο το οποίο επιτρέπει το

πέρασμα του νερού και των διαλυμένων ουσιών .

Προσοχή !

• ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΔΕΝ ΠΕΡΝΟΥΝ π,χ : έμμορφα συστατικά του

αίματος.

• Η ΔΙΗΘΗΣΗ ΣΤΑ ΠΟΔΟΚΥΤΤΑΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ! Απλά

περνάνε ουσίες με μικρό μέγεθος

6 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Πρόουρο
• είναι το νερό με όλα τα διαλυμένα συστατικά που περνούν στον αυλό του

νεφρώνα ως αποτέλεσμα της διήθησης. (180 λίτρα ημερησίως )

• Συγκεντρώνεται στην ουροφόρο κοιλότητα της κάψας του Bowman.

• Περιέχει διαλυμένα άλατα, γλυκόζη, βιταμίνες, άχρηστα προϊόντα του

μεταβολισμού όπως ουρία και άλλα άχρηστα μικρομοριακά συστατικά

Εκλεκτική επαναρρόφηση

Είναι η απορρόφηση πίσω στο αίμα εκείνων των συστατικών που είναι

χρήσιμα και δεν πρέπει να αφεθούν να φύγουν όπως η γλυκόζη, τα αμινοξέα,

τα άλατα κ.α

Εγγύς σπειροειδές τμήμα: Επαναρροφώνται κυρίως η γλυκόζη και τα

αμινοξέα

Στην αγκύλη του Henle: γίνεται η βασική επαναρρόφηση αλάτων καθώς και

νερού

Απομακρυσμένο σπειροειδές τμήμα και στο αθροιστικο σωληνάριο : γίνεται

επαναρρόφηση του μεγαλύτερου μέρους του νερού

Οι άχρηστες και επιβλαβείς ουσίες με μια ποσότητα νερού που δεν

επαναρροφήθηκαν από το πρόουρο, σχηματίζουν τα ούρα .

Ρυθμιση PH
Στο εγγύς και στο απομακρυσμένο σπειροειδές τμήμα ρυθμίζεται το pH

του αίματος .

7 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

• Αν το pH του αίματος τείνει να μειωθεί, απεκκρίνονται ιόντα υδρογόνου και

επαναρροφώνται όξινα ανθρακικά ιόντα.

• Το αντίθετο συμβαίνει σε περίπτωση που το pH του αίματος τείνει να

αυξηθεί.

Σχηματισμός ούρων
• Οι άχρηστες και επιβλαβείς ουσίες με μια ποσότητα νερού που δεν

επαναρροφήθηκαν από το πρόουρο, σχηματίζουν τα ούρα που στη

συνέχεια μεταφέρονται από το αθροιστικό σωληνάριο στη νεφρική

πύελο και μετά στους ουρητήρες και στην ουροδόχο κύστη.

Ουροδόχος κύστη

Γυναίκες: μπροστά από την μήτρα

Άνδρες: μπροστά από το ορθό

Οι κυριότερες ουσίες που αποβάλλονται με τα ούρα είναι

• Ουρία

• Κρεατινίνη

• Γαλακτικό οξύ

• Διάφορα άλατα

Η ποσότητα και ποιότητα των ούρων εξαρτάται

• το διαιτολόγιο

• τον καιρό

• την ποσότητα των προσλαμβανομένων υγρών

• την εφίδρωση λόγω καιρού ή σωματικής άσκησης ή ασθένειας

8 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Έλεγχος της ούρησης

• Η ούρηση ελέγχεται από ένα αυτόματο νωτιαίο νευρικό αντανακλαστικό το

αντανακλαστικό ούρησης

• Το αντανακλαστικό αυτό προκαλεί συνειδητή επιθυμία για ούρηση και

ελέγχεται από εγκεφαλικά κέντρα.

Η ουρήθρα

• στις γυναίκες είναι αμιγής ουροσωλήνας (διέρχονται μόνο ούρα)

• στους άνδρες είναι μικτός ουρογεννητικός σωλήνας (δίοδος ούρων και

σπέρματος

ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ

Eίναι η λειτουργία με την οποία ελέγχονται οι συγκεντρώσεις των συστατικών

των υγρών του σώματος, καθώς και το ισοζύγιο ανάμεσα στο εξωκυττάριο

και το ενδοκυττάριο υγρό

Ώσμωση
Eίναι η παθητική μεταφορά μορίων νερού από αραιό σε πυκνό διάλυμα όταν

τα δυο διαλύματα χωρίζονται από εκλεκτικά διαπερατή μεμβράνη

Το νερό χάνεται

• με την άδηλη αναπνοή (από τους πόρους του δέρματος και την εξάτμιση από

το αναπνευστικό σύστημα

• με τα ούρα

Το νερό αναπληρώνεται

• από την πρόσληψη νερού η οποία γίνεται λόγω της ενεργοποίησης του

μηχανισμού της δίψας

9 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Η αρνητική ανάδραση είναι ο βασικός τρόπος με τον

οποίο ελέγχεται ο όγκος και η πυκνότητα των υγρών του
σώματος

Ορμόνες

Αντιδιουρητική ορμόνη (ADH

Εκκρινεται από: τον υποθάλαμο όταν οι ωσμωυποδοχείς στον υποθάλαμο

εντοπίσουν αλλαγη στην ωσμωτικη πίεση.

Εκκρίνεται όταν: αυξηθεί η ωσμωτική πίεση του αίματος λόγω μειωμένης

πρόσληψης υγρών ή αυξημένης πρόσληψης αλατούχων τροφών.

Προκαλεί :αύξηση του όγκου του αίματος με την επαναρρόφηση νερού και

μείωση της
10 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Αλδοστερόνη
Παράγεται: από την φλοιώδη μοίρα των επινεφριδίων

Εκκρίνεται όταν :έχουμε μείωση του όγκου και πίεσης του αίματος χωρίς

αύξηση της ωσμωτικής πίεσης. Πχ λόγω αιμορραγίας ή οξείας διάρροιας.

Προκαλεί :αύξηση του όγκου και της πίεσης του αίματος αυξάνοντας την

επαναπορρόφηση νερού και ιόντων νατρίου στο απομακρυσμένο

σπειροειδές τμήμα. Τα ούρα γίνονται πυκνά .

ΔΡΑΣΗ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ

11 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Παθήσεις των νεφρών

• Νεφρική ανεπάρκεια

• Ουραιμία

• αιμοκάθαρση

• Νεφρολιθίαση
Νεφρική ανεπάρκεια
Όταν ένα μέρος του νεφρού καταστραφεί η ολόκληρος με αποτέλεσμα να

επηρεάζεται η απομάκρυνση των άχρηστων και τοξικών ουσιών.

Αντιμετώπιση : αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού.

ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗ
Τα άτομα με νεφρική ανεπάρκεια συνδέονται με τεχνητό νεφρό, αίμα περνά

μέσα από πολύ μικρές διόδους οι οποίες περιβάλλονται από λεπτές

μεμβράνες . Οι μεμβράνες αυτές περιβάλλονται από ένα ρυθμιστικό διάλυμα

που ονομάζεται υγρό κάθαρσης . Σε αυτό το υγρό περνούν με διάχυση όλες

οι άχρηστες ουσίες του αίματος , μαζί και η ουρία.

Ουραιμία
Οταν οι νεφροί σταματήσουν να λειτουργούν για 7-10 μέρες τότε αυξάνεται

στο αίμα τα τοξικά προϊόντα δηλ. η ουρία το ουρικό οξύ και η κρεατινίνη.

Όταν ξεπεράσουν το όριο τότε προκαλείται η ουραιμία που μπορεί να

επιφέρει ουραιμικό κώμα που οδηγεί στο θάνατο

Νεφρολιθίαση
Νεφρολιθίαση ονομάζεται μία πάθηση του ουροποιητικού συστήματος κατά

την οποία παρατηρείται ανώμαλη συγκέντρωση κρυστάλλων (λίθων) στα

ανώτερα ουροφόρα οργανα ουροποιητικού συστήματος.δηλ. τους νευρώνες

και τη νεφρικη πύελο του

12 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Θεραπεία:

Οι πέτρες στα νεφρά, όπως τις ονομάζουμε, μπορεί να αποβληθούν από τον

οργανισμό χωρίς να το καταλάβουμε, εάν όμως το μέγεθός τους είναι μεγάλο,

προκαλούν πόνο (κολικός νεφρού και πόνος κατά την ούρηση), αιματουρία,

ακόμα και ουρολοιμώξεις

Χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση που μία πέτρα
νεφρού προκαλεί απόφραξη, λοίμωξη ή ανυπόφορο πόνο.
Όταν προκληθεί όμως απόφραξη σε διάφορα μέρη του νεφρού τότε

χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση του λίθου

Πρόληψη

Τα βασικά θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με τη νεφρολιθίαση είναι η

πρωτεΐνη, το ασβέστιο, το νάτριο, τα οξαλικά οξέα και η κατανάλωση νερού.
Πίνετε άφθονα υγρά και κυρίως νερό ανάλογα με το φύλο, το βάρος και την
ηλικία σας.

13 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2017-2018
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΥΣΩ

Άλλα απεκκριτικά όργανα

• Οι πνεύμονες είναι και απεκκριτικά όργανα γιατί, μεταξύ άλλων, αποβάλλουν

το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από την αερόβια αναπνοή.

• Το δέρμα είναι επίσης και απεκκριτικό όργανο γιατί βοηθά στην αποβολή

ουρίας και ουρικού οξέος, ιδιαίτερα κατά την εφίδρωση.

14 | ΩΣΜΩΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΧΡΥΣΩ ΓΕΩΡΓΙΟΥ