Kablo ve İletken Tipleri

Şu anda elektrik piyasası kabloların isimlendirilmesi konusunda tam bir sistem elde edebilmiş
değildir. Bunun nedenleri;

TSE şimdiye kadar kablolarda birkaç kez norm değişikliğine gitmiş fakat sektörde çalışanlar
öğrendikleri eski normu çabucak yeni norma adapte edememişlerdir. Elektrik sektöründe
kullanılan malzemelerin yurtdışından da temini Avrupa özellikle Alman ( VDE ) normlarının
isim farklılığından kaynaklanan karışıklıklara yol açmıştır.

Kablo üretici firmaları üretimini yaptıkları fakat TS de olmayan kablolara kendileri isim
vererek farklılıklara neden olmuşlardır ve kablo isimlendirmelerinin nispeten karışık olması
piyasada iş yapanların kendi tabirlerini çıkarmalarına neden olmuştur.

Örneğin bir önceki TS 936 normlarında FVV ismi ile geçen bir kablonun yeni TS 9760
normuna göre adı H05VV-F olmuştur yine aynı kablo VDE normlarında NYMHY olarak
isimlendirilmektedir piyasadaki elektrikçiler ise bu kabloya TTR adını vermişlerdir.

Mevcut isimlendirme karışıklığı göz önüne alınarak bu ders notumuzda eski TS, yeni TS ve
VDE normlarına göre kablo isimlendirmeleri anlatılacaktır.

Tanımlar:

Damar: Damar, kablonun yalıtılmış olan iletkenidir.

Dairesel Kablo: Dairesel kablo, damar iletkeni kesiti daire biçimli (yuvarlak) olan kablodur.
Kesme (sektör) Kablo: Kesme (sektör) kablo, damar iletkeni kesidi daire kesmesi biçimli olan
kablodur.
Çok Damarlı Kablo:Çok damarlı kablo, damar sayısı birden çok olan kablodur.
Tel: Tel, tüm uzunluk boyunca çapı sabit kalacak veya önceden belirlenen tolerans sınırları
içinde değişme gösterecek biçimde ve dairesel kesitli olarak çekilmiş ince, uzun ve som bir
metal mamuldür.
İletken: İletken, elektrik enerjisini iletmeye yarayan tel veya tel demetidir.
Damar İletkeni: Damar iletkeni damarın özünü oluşturan iletkendir.
Sıkıştırılmış İletken: Sıkıştırılmış iletken tellerin arasındaki boşlukları azaltmak, iletken çapını
ve kesitinin geometrik boyutlarını küçültmek için sıkıştırılmış olan çok telli, burumuş (halat
biçimli) bir iletkendir.
Düşük Kesitli İletken: Düşük kesitli iletken, kesiti kablo faz iletkeni kesitinden küçük olan
iletkendir.
Yalıtkan Kılıf: Yalıtkan kılıf, damar iletkenini yalıtan bir kılıftır.
Ortak Kılıf: Ortak kılıf çok damarlı kablolarda damar demetini içine alan ve damar demetine
istenilen çevre biçimini vermeye yarayan kılıftır.
Ayırıcı Kılıf: Ayırıcı kılıf, üst üste gelen , ayrı metaller arasına konulan yalıtkan kılıftır.
Dış Kılıf: Dış kılıf, kabloyu dış etkenlerden koruyan ve kablonun en dışında bulunan kılıftır.
Gerilim Değerleri : Kablo anma gerilimi Uo / U şeklinde belirtilmektedir. Uo faz iletkeni ile
toprak arasındaki gerilimdir. U iki faz iletkeni arasındaki gerilimdir. Kablo ve iletkenlerin
anma gerilimleri TSE- IEC- VDE- BS ve benzeri uluslararası standart ve norm kurumlarınca
Uo/U = 0.6/1, 3.5/6, 6/10, 8.7/15, 12/20, 18/30, 20.3/35 kV
ve daha yukarı değerlerde standartlandırılmıştır.
Eski TS normlarına göre kablolar:

N Tipi Kablolar (TS 833) : N tipi kablolar; sabit tesislerde kullanılan, normal ve hafif işletme
şartlarına dayanıklı kablolardır. N Tipi kabloların dış kılıf rengi BEYAZ veya GRİ ’dir. 16
mm2 ye kadar tek daha büyük kesitlerde kalın çok telli olarak imal edilirler. İletken olarak
Bakır veya Alüminyum kullanılır. Yer altında kullanılamazlar

Y tipi kablolar (TS 212, TS 1618, TS 2742) : Y tipi kablolar; sabit tesislerde kullanılan ağır
işletme şartlarına dayanıklı kablolardır. 0.6/1 kV dan küçük kablolarda dış kılıf rengi
SİYAH’dır. 3.5/6 kV dan büyük kabloların ise ış kılıf rengi KIRMIZI’dır. 16 mm2 ye kadar
tek daha büyük kesitlerde kalın çok telli olarak imal edilirler. İletken olarak Bakır veya
Alüminyum kullanılır. Yer altında kullanılabilirler.

F Tipi Kablolar (TS 936) : F tipi kablolar; hareketli tesislerde, kullanılan, normal ve hafif
işletme şartlarına dayanıklı kablolardır. F Tipi kablolarda dış kılıf rengi BEYAZ ’dır.
Yalnızca ince telli Bakır iletken kullanılır.

B Tipi Kablolar (TS 926) : B tipi kablolar; hareketli tesislerde kullanılan, ağır işletme
şartlarına dayanıklı kablolardır. B Tipi kablolarda dış kılıf rengi SİYAH’dır. Yalnızca ince
telli Bakır iletken kullanılır.

Rumuzlar:

V : PVC bazında termo plastik yalıtkan kılıf

2,5 mm² NV

VV : Çift yalıtkan kılıf

3×16 mm² NVV veya 3×16 mm² FVV

A : Alüminyum iletken
3×16 mm² YAVV

! : NVV kablo piyasada Antigron olarak FVV kablo ise TTR olarak da adlandırılır.
! : Damarlar arasındaki normal dolgu maddesinin rumuzu yoktur

L : Lastik yalıtkan

4 mm2 BL

! : Lastik kablolarda dolgu maddesi yoktur

E : Polietilen yalıtkan kılıf
E3 : Çapraz bağlı polietilen yalıtkan kılıf
D : Dolak bez özellikle B tipi kabloların dışına sarılan kauçuk emdirilmiş bezdir ve kablonun
dayanımını arttırır.
H : Her damar için bireysel kullanım.
M : Konsantrik iletken, bir damarlı kablolarda yalıtan kılıfın (gerektiğinde yarı iletken
siperin), çok damarlı kablolarda , genel olarak, ortak kılıfın üzerine gelen, bakır telin
oluşturduğu, kablo boyunca helisel biçimli bir sargıdır.
S : Konsantirik iletkenin yerine bakır şeritlerin kullanılması.

! : M ve S sadece ekranlama için kullanılır herhangi bir akım taşıma özelliği yoktur.
2 önemli görevi vardır;
1- Konsantirik iletken hat sonunda ve hat başında topraklanarak ( Kablo eklerinde konsantrik
iletkenlerde birbiri ile eklenmelidir ) hattaki yüksek gerilim ve akımın oluşturduğu manyetik
kirlilik ekranlanmış olur.
2- Olası bir kazada kabloya batacak sivri cisim içerideki faz iletkeni ve üzerindeki konsantrik
iletken nötrü ile kısa devre yaparak dışarıya karşı koruma sağlayacaktır.
2×120 mm² YVMHV

3×40 mm² YAVSV

Ş : Kabloyu mekanik etkilerden koruyan galvanizli yassı çelik tellerden yapılmış zırh.
O : Kabloyu mekanik etkilerden koruyan galvanizli yuvarlak çelik tellerden yapılmış zırh.
Ç : Çelik tutucu şerit (Ş ve O için)

Heyelan, bataklık bölgeleri veya üzerinde ağır trafik bulunan şehir içi bölgelerinde Ş veya O
bulunan kablolar kullanılmalıdır. Ş, O, ve Ç nin herhangi bir akım taşıma özelliği yoktur
sadece kabloyu mekanik etkilerden korur ve ekranlama yaparlar bu nedenle hat sonunda ve
hat başında topraklanmalıdırlar. ( Kablo eklerinde Ş,Ç,O birbiri ile eklenmelidir )

2×120 mm² YVŞHV

3×40 mm² YAVOV

U : Yarı iletken siper, damar iletkeni ile yalıtkan kılıf arasına veya yalıtkan kılıfın üzerine
gelen , yarı iletken maddeden yapılmış bir tabakadır. Bu yarı iletken tabakanın görevi iletken
çıkıntılarında yoğunlaşarak yalıtkanı zorlayacak olan elektriksel alanların homojenleştirir.

3×40 mm² YAVUV

Örnekler :
3×120+70 mm² YVMHUOV

İsmin sonuna gelen rumuzlar:

ç : Çok telli iletken
k : Korozyona dayanıklı
t : Sıcağa dayanıklı
v : Alev geciktirici
n : Rutubete dayanaklı
q : Yağa dayanıklı
y : Yassı iletken
u : Burulmuş iletken
ö : Örülmüş iletken
s : Daire kesmesi
ş : Sıkıştırılmış iletken

3×16 mm² NVV-k

2×1.5 mm² FVV-y
gibi

Yeni TS normlarına göre Harmonize kablolar:

Yeni çıkan TS 9758, 9759, 9760, 9761 e göre Y kablolar haricindeki N, F ve B tipi kablolar
Harmonize Tip adı altında değerlendirilmiş ve normları ile birlikte isimlendirilmeleri de
değişmiştir.

Anma gerilimi 300/500 V kauçuk izole ve kılıflı kablo 3 damarlı sarı-yeşil koruyucu damarı
bulunan iletken anma kesiti 1.5 mm²

TS Sembolleri ve VDE Karşılıkları

Eski TS Geçerli TS VDE

NV HO5V-U NY
NV HO7V-U NYA
NV HO7V-R NYA
NV-b HO5V-K NYAF
NV-b HO7V-K NYAF
NV-y HO3VH-H NYFAZ
NVV NVV NYM
FVV HO3VV-F NYLHYrd
FVV-y HO3VVH2-F NYLHYfl
FVV-n HO5VV-F NYMHY
– YVV NYY
– YVMV NYCV
– YVOV NYRGbY
– YVŞV NYFGbY
– YVŞV NYFGbY
– YE3V 2XY
– YE3MV 2XCY
– YE3ŞV 2XFGbY
– YE3SV2XSY 2XSY
– YE3SHŞV 2XSEYFGbY
– YE3SV N2XSY
– YE3SHŞV N2XSEYFGbY
– E3SV 2XSY
– E3SŞV 2XSEYFGbY
– YE3SV 2XSY
– YE3SŞV 2XSEYFGbY
– – LSPYY
– – LSPYCY
Eski TS Geçerli TS VDE
– – NLSY
– – NLSCY
– – (N) YSLYÖ
– – (N) YSLYCYÖ
FLL-nvg HO5RN-F –
LL-n HO5RR-F –
BLDL-vg HO7RN-F –
BDL-vg HO1N2-D –
BDL-vg HO1N2-E –
– – (N) SHTÖU (k)
– – (N) SHTÖU (SM)
– – (N) TSWÖU-J
– – (N) TSCGEWÖU
– – (N) TSCGEWÖU
– – MGG-DIN89160-
– – MGCG-DIN89158-
– – FMGCG-DIN89159-
– – YSLTK-JZ
– – YSLYTK-JZ
– – YSLYCYTK-JZ
– ANV FLRY-A
– ANV FLRY-B
– ANVV FLRYY
– ANV FLY
– ANVÖDV FLYDY
– ANVV FLYY-flat
– ANV FLRY-flat
– AYV FZLY

HARMONİZE SEMBOLLERİ

1 2 3 4 5 – 6 7 8 9
1- Ana Tipi
Harmonize Tip H
Ulusal Tip A
2- Anma Gerilimi
 100/100 V 01
300/300 V 03
300/500 V 05
450/750 V 07
600/1000 V 11
3- İzolasyon Malzemesi
PVC V
PVC+90°C V2
PVC ( Soğuk fleksbıl) V3
Ethylenpropylen kauçuk B
Pe polyethylene E
XPE Çapraz bağlı polyethylene X
Doğal ve silikon kauçuk R
Silikon kauçuk S
4- İç ve Dış Kılıf
PVC V
PVC+90’C V2
PVC( Soğuk fleksbıl) V3
PVC yükseltilmiş yağ dayanımlı V5
Doğal ve sentetik kauçuk R
Chloroprene kauçuk N
Polyurethane Q
Cam elyaf örgü J
Tekstil örgü T
5- Özel Yapı
Bakır örgü ekran C4
Yassı kablo-ayrılabilir H
Yassı kablo-ayrılamaz H2
Yassı kablo-ayrılamaz vinçler için H6
Spiral kablo H8
6- İletken tipi Tekli iletken U
Çoklu iletken R
İnce çok telli iletken (sabit) K
İnce çok telli iletken (bükülgen) F
Çok ince telli iletken H
İnce çok telli iletken (Kaynak kablosu) D
Çok ince telli iletken (Kaynak kablosu) E
7- Damar sayısı
Damar sayısı
8- Koruyucu İletken
Koruyucu iletkensiz X
 Koruyucu iletkenli (sarı-yeşil damar) G
9- İletken anma kesiti
İletken anma kesiti (mm²)

TEK DAMARLI PVC KABLOLAR H05V-K H07V-K

1- ince Çok Telli, Tavlı Bakır iletken 2- PVC izolasyon

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC izolasyonlu, tek damarlı
kablolardır.
Kullanım alanları : Makina, cihaz ve aydınlatma bağlantılarında boru içinde kullanılırlar.

ÇOK DAMARLI PVC KABLOLAR H05VV-F

1- ince Çok Telli, Bakır iletken 2- PVC izolasyon 3- PVC Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC izolasyonlu, çok damarlı,
PVC kılıflı, flexible kablolardır.
Kullanım alanları : Orta derece mekanik zorlanmaların bulunduğu, kapalı yerlerde, ev
aletlerinde, buharlı ve rutubetli ortamlarda besleme

YASSI PVC KABLOLAR H07VVH2-F

1- ince Çok Telli, Bakır iletken 2- PVC izolasyon 3- PVC Dış Kılıf
Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC izolasyonlu, PVC kılıflı yassı
kablolardır.
Kullanım alanları : Mekanik zorlanmaların az olduğu, kuru ve kapalı yerlerde hareketli
çalışan cihazlarda besleme ve kontrol kablosu olarak kullanılır.

PVC KONTROL KABLOLAR H05VV5-F

1- ince Çok Telli, Bakır iletken 2- Numara Kodlu PVC izole 3- Özel PVC Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan numara kodlu PVC damarları
bulunan, özel yağa dayanıklı dışkılıfı olan, flexible, ölçü kumanda ve kontrol kablolarıdır.
Kullanım alanları : Özellikle endüstriyel şartlarda, mekanik zorlanmaların bulunmadığı kapalı
alanlarda, kuru, nemli ve ıslak mahallerde, klima sistemlerinde, makina ve seri üretim
bantlarında ve bilgisayarlı cihazlarda ölçü, kontrol ve kumanda kablosu olarak kullanılırlar.

EKRANLI PVC KUMANDA KABLOLAR H05VVC4V5-K

1- ince Çok Telli, Bakır iletken 2- Numara Kodlu PVC izole 3- PVC iç Kılıf 4- Kalaylı Bakır
Ekran 5- Özel PVC Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkeni olan, PVC numara kodlu damarları
bulunan, özel PVC iç kılıflı, iç kılıf üzerine kalaylı bakır ekranı olan, yağa dayanıklı dış kılıflı
kablolardır.
Kullanım alanları : Özellikle endüstriyel şartlarda, yüksek elektromanyetik dış etkenlerden
korunması gereken ortamlarda, mekanik zorlanmaların bulunmadığı kapalı alanlarda, kuru,
nemli ve ıslak mahallerde, klima sistemlerinde, makine ve seri üretim bantlarında ve
bilgisayarlı cihazlarda ölçü, kontrol ve kumanda kablosu olarak kullanılırlar.

TEK DAMARLI SİLİKON KABLOLAR H05S-U H05S-K

1- Silikon izole 2- Mono iletken 3- İnce çok telli kalaylı bakır iletken 4- İnce çok telli bakır
iletken

Yapısı : Elektrolitik tavlı veya kalaylı, bir veya ince çok telli bakır iletkeni olan silikon
kauçuk izolasyonlu tek damarlı yüksek ısıya dayanıklı kablolardır.
Kullanım alanları : Silikon kauçuk özelliği dolayısıyla yüksek ısılara maruz kalan alet ve
makinelerde, fırınlarda, ortam ısısının yüksek olduıu yerlerde kullanılırlar.

KAUÇUK (LASTİK) İZOLELİ KABLOLAR HO5RR-F

1- İnce çok telli, kalaylı bakır iletken 2- Lastik İzole 3- Lastik Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik kalaylı, ince çok telli bakır iletkeni olan, lastik yalıtkanlı, lastik dış kılıflı
kablolardır.
Kullanım alanları : Mekanik etkilerin az olduğu, yağlı, rutubetli ve yüksek ısının olduğu
yerlerde, su ısıtıcıları, tost makineleri gibi mutfak eşyalarında, el matkapları, seyyar
aydınlatmalar ve uzatma kabloları gibi atölye kullanımlarında özellikle yüksek ısı ve
hareketin fazla olduğu ortamlarda kullanılır.

KAUÇUK (LASTİK) İZOLELİ KABLOLAR HO5RN-F

1- İnce çok telli, kalaylı bakır iletken 2- Lastik İzole 3- Chloroprene Kauçuk Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik kalaylı, ince çok telli bakır iletkeni olan, lastik yalıtkanlı, aleve ve yağa
dayanıklı chloroprene kauçuk dış kılıflı kablolardır.
Kullanım alanları : Mekanik etkilerin az olduğu, yağlı, rutubetli ve yüksek ısının olduğu
yerlerde, su ısıtıcıları, tost makineleri gibi mutfak eşyalarında, el matkapları, seyyar
aydınlatmalar ve uzatma kabloları gibi atölye kullanımlarında özellikle yüksek ısı ve
hareketin fazla olduğu, aleve karşı dayanım gerektiren ortamlarda kullanılır.

AĞIR ŞARTLARA DAYANIKLI LASTİK KABLOLARI HO7RN-F

1- İnce çok telli, kalaylı bakır iletken 2- Lastik İzole 3- Lastik İç Kılıf 4- Bez veya Polyester
Bant 5- Chloroprene Kauçuk Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik kalaylı, ince çok telli bakır iletkeni olan, lastik yalıtkanlı, tek veya çok
damarlı, lastik iç kılıfı olan, chloroprene kauçuk dış kılıflı aleve ve yağa dayanıklı kumanda
ve besleme kablolarıdır.
Kullanım alanları : Açık ve kapalı, kuru veya rutubetli ortamlarda, ağır şartlar altında, yüksek
mekanik ve kimyasal etkenlere maruz kalarak çalışan makine ve aygıtlarda, hareketli
motorlarda, trenlerde, vinçlerde, tersanelerde chloroprene kauçuktan özel olarak imal edilen
koruyucu dış kılıfın yağa, mazota, asitlere, kimyasallara, ozona ve aleve dayanıklı yapısı
sayesinde her türlü havaşartlarında ve her türlü ortam şartlarında çalışabilen kablolardır.

KAYNAK KABLOLARI HO1N2-D

1- İnce çok telli, bakır iletken 2- Polyester Bant 3- Chloroprene Kauçuk Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik tavlı, ince çok telli bakır iletkenli, tek damarlı sentetik malzemeden
yapılmış bir bant ayırıcısı bulunan, chloroprene kauçuk dış kılıflı kablolardır.
Kullanım alanları : Kaynak kabloları elektrikli kaynak makinelerinde yüksek akım iletimi için
besleme kablosu olarak üretilmiştir. Çok hareketli kullanılabildikleri gibi ozona, yağa, aleve,
asitlere, sıcağa ve soğuğa dayanıklı olduklarından dolayı açık ve kapalı ortamlarda, ağır
sanayide kullanılırlar.

YASSI KAUÇUK KABLOLAR HO7RNH2-F

1- İnce çok telli, kalaylı bakır iletken 2- Lastik İzole 3- Chloroprene Kauçuk Dış Kılıf

Yapısı : Elektrolitik kalaylı, ince çok telli bakır iletkeni olan, lastik yalıtkanlı, çok damarlı
aleve ve yağa dayanıklı chloroprene kauçuk dış kılıflı yassı kablolardır.
Kullanım alanları : Asansörlerde, vinçlerde, konveyör ve hareket eden araçlarda kumanda ve
besleme kablosu olarak kullanılır. Chloroprene kauçuktan özel olarak imal edilen koruyucu
dış kılıf ise; yağa, mazota, asitlere, kimyasallara, ozona ve aleve dayanıklı yapıdadır. Bu
şartlar sonucunda kablo her türlü hava şartlarında ve her türlü ortam şartlarında
çalışabilmektedir.

H05V-U H7V-U H07V-R

1 Bir veya çok telli bakır iletken 2 PVC izole

Kullanım alanları : Kapalı ve kuru yerlerde, dağıtım panolarında, sabit tesislerde ve

tesisatlarda, sıva altında, sıvaüstünde ve boru içinde kullanılır.

H05VV-U H05VV-R

1 Bir veya çok telli bakır iletken 2 PVC izole 3 Dolgu 4 PVC dış kılıf

Kullanım alanları : Mekanik zorlamanın olmadığı kuru ve rutubetli yerlerde, her türlü konut,
depo, fabrika ve işyerlerinde, sıva altında, sıva üstünde kullanılır. Toprak altına döşenmez.

YVV
1 Bakır iletken 2 PVC izole 3 Dolgu 4 PVC dış kılıf

Kullanım alanları : Mekanik zorlamanın olmadığı yerlerde, enerji şebeke ve aydınlatma

kablosu olarak, dahilde, hariçte, toprak altında ve kablo kanallarında kullanılır.

YXV