3.

Ο Μινωικός πολιτισμός
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ (Σχολ. Έτος 2019-20)

Ο πολιτισμός της Κρήτης ή Μινωικός πολιτισμός (ορισμός)

 αναπτύχθηκε την εποχή του Χαλκού (3η και 2η χιλιετία π.Χ.)
 έφτασε σε υψηλό επίπεδο κοινωνικής - οικονομικής οργάνωσης και καλλιτεχνικής παραγωγής
 πήρε το όνομά του από το μυθικό βασιλιά της Κνωσού Μίνωα
 ήρθε στο φως στις αρχές του 20ου αιώνα με τις ανασκαφές του Άγγλου αρχαιολόγου Άρθουρ
Έβανς.

Λόγοι – Παράγοντες ανάπτυξης του Μινωικού πολιτισμού

 Η βαθμιαία αύξηση πληθυσμού
 Η σπουδαία γεωγραφική θέση του νησιού (ανάμεσα σε τρεις ηπείρους και κοντά σε άλλους
μεγάλους πολιτισμούς.)
 Η μακροχρόνια ειρήνη που επικρατούσε στο νησί.
 Η συστηματικότερη χρήση γεωργίας (εύφορο έδαφος) και κτηνοτροφίας
 Οι εμπορικές επαφές με Κυκλάδες, Κύπρο και Αίγυπτο (και άλλες περιοχές του Αιγαίου και της
Ανατολικής Μεσογείου).

Περίοδος πρώτων ανακτόρων (2000-1700 π.Χ.):

 2000 π.Χ.: εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων σε Κνωσό, Φαιστό, Μάλια και Ζάκρο που
αποτελούν και τα σπουδαιότερα κέντρα του Μινωικού πολιτισμού
 Γύρω από τα ανάκτορα αναπτύσσονται μεγάλοι οικισμοί-πόλεις.
 Καταστρέφονται γύρω στο 1700 π.Χ. από σεισμό, αλλά ξαναχτίζονται πιο επιβλητικά.
È
Περίοδος των δεύτερων / νέων ανακτόρων (1700 – 1450 π.Χ.):
 Σημειώνεται η μεγαλύτερη ακμή του μινωικού πολιτισμού. Ειδικότερα, οι Μινωίτες:
 Κυριαρχούν με τα πλοία τους σε όλο το Αιγαίο, όπου:
à εμπορεύονται κυρίως τα έργα της καλλιτεχνικής παραγωγής (μεταλλοτεχνία,
λιθοτεχνία, κοσμηματοτεχνία)
à ιδρύουν αποικίες (Κύθηρα, Ρόδος)
 Έχουν στενές σχέσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα:
à επηρεάζουν το μυκηναϊκό πολιτισμό
 Συναλλάσσονται με τους Αιγύπτιους (σε αιγυπτιακούς τάφους απεικονίζονται Μινωίτες έμποροι
και ναυτικοί που προσφέρουν έργα καλλιτεχνικής παραγωγής σε Αιγύπτιους αξιωματούχους)

Πολιτική και διοικητική οργάνωση: Τα ανάκτορα

 Είναι η κατοικία του άρχοντα της ευρύτερης περιοχής
 Εδώ συγκεντρώνεται η παραγωγή και τα εμπορεύματα (για διάθεση σε εσωτερικό/
εξωτερικό).
 Εδώ κατασκευάζονται πολύτιμα αντικείμενα και καλλιτεχνήματα
 Εδώ μαζεύεται πλήθος κόσμου για τις θρησκευτικές τελετές.
È
 Ζει, κυκλοφορεί και εργάζεται μεγάλος αριθμός αξιωματούχων, υπαλλήλων και τεχνιτών.
 είναι διοικητικά, οικονομικά, θρησκευτικά και καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής τους.
 Εκτός από τα ανάκτορα, υπάρχουν διάσπαρτες σε ολόκληρη την Κρήτη αγροικίες ή επαύλεις
όπου συγκεντρώνεται η γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή της περιοχής τους και
ελέγχουν τη διακίνηση των προϊόντων για λογαριασμό των ανακτόρων.
È
Το πολιτικό, διοικητικό και οικονομικό σύστημα της μινωικής Κρήτης είναι
συγκεντρωτικό, με κέντρο τα ανάκτορα
Γραφή:
 Η ανάπτυξη του εμπορίου και η περίπλοκη διοικητική και κοινωνική οργάνωση
È
χρήση γραφής
 1700 π.Χ.: το αρχικό σύστημα γραφής μοιάζει με τα ιερογλυφικά (όπως
αποδεικνύει ο δίσκος της Φαιστού)
 Αργότερα: χρησιμοποιείται ένα νέο σύστημα γραφής, η Γραμμική Α:
à είναι συλλαβική, δηλαδή κάθε σημείο αντιστοιχεί σε μία συλλαβή
à σημεία αυτής της γραφής έχουν βρεθεί κυρίως επάνω σε αγγεία ή χαραγμένα σε
πινακίδες απογραφής εμπορευμάτων.
à υπήρξε πρότυπο για την ανάπτυξη της μυκηναϊκής γραφής.
à δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί

Οι Μυκηναίοι στην Κνωσό:

1450 π.Χ.:
 Τα μινωικά ανάκτορα (εκτός της Κνωσού) καταστρέφονται, πιθανόν από σεισμό.
È
Η πολιτική και διοικητική οργάνωση με κέντρο τα ανάκτορα εξασθενεί.
È
 Οι Μυκηναίοι καταλαμβάνουν την Κνωσό και με αυτήν ως επίκεντρο κυριαρχούν στην
κεντρική και ανατολική Κρήτη μέχρι την οριστική καταστροφή του ανακτόρου της Κνωσού το
1370 π.Χ..
 Στη συνέχεια η Κρήτη αποτελεί επαρχία του μυκηναϊκού κόσμου διατηρώντας όμως ορισμένα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.