Professional Documents
Culture Documents
FAKULTETI EKONOMIK
DEPARTAMENTI : EKONOIMIKS
MENTORI: KANDIDATI :
Prishtinë
2019
1
PËRMBAJTJA Faqe
- Referencat ………………………………………………………………………………………………………….… 54
2
Lista e tabelave : Faqe
Abstaktet
Në ketë punim jemi munduar të shpjegojmë fillimisht ekonominë publike, funksionimin e saj, të
veqantat e ekonomisë publike nga ajo private, rolin e saj, mënyren se si i siguron të ardhurat .
3
Gjithashtu jemi perpjekur të shpjegojmë dallimin në mes të hyrave dhe të dalave publike nga
ato private.
Gjithashtu në këtë punim kemi sqaruar rolet e shtetit në ekonomi dhe në financat publike, pra
duke shtjelluar, instrumentet dhe mjetet e intervenimit të shtetit .
Pjesë e këti punimi është analizimi dhe kuptimi i disa elementeve dhe aspekteve bazë në
funksionimin e shtetit siq janë : buxheti, financat, të hyrat, të dalat etj.
Pas shtjellimit të tyre jemi perqendruar në paraqitjen dhe prezantimin e investimeve publike,
me fokus kryesor në investimet publike në Komunen e Podujevës në periudhen pesë vjeqare
( 2015 – 2019).
Hyrje
4
Investimet publike janë njera ndër aktivitetet qeveritare më të rëndësishme dhe njëkohesisht
shumë të nevojshme .
Investimet publike duke u bazuar në vet emertimin e tyre lene të kuptohet që realizohet nga
qeverisja qeveritare ndërmjet ministrive dhe agjensioneve qeveritare të ndryshme si dhe nga
qeverisja lokale.
Përmes investimeve publike qeveria arrin të përmirësoj mirëqenien e qyteareve të vetë, të rrite
punesimin , konsumi të krijojë kushte më të favorshme biznesi si dhe në këtë mënyrë zingjirore
të mundësoj zhvillimin ekonomik.
Me këtë rast studimi kemi shtjelluar të gjithë sistemin dhe ekonominë publike.
Theksojmë se projekti apo investimi më i madh në Republiken e Kosovës është ndërtimi i
autostrades “ Ibrahim Rugova”.
Theks të veqant të studimit : kemi kushtuar investimet publike në Komunën e Podujevës, nga
ktu shohim se pjesa apo shuma më e madhe e investimeve ishte në infrastrukturen rrugore
ujësjellës e kanalizim , mirëmbajtje dhe arsim.
Pra ekonomia publike është pjesë e veqantë e ekonomisë kombëtare si tëresi, ajo pra është
gjithashtu e varur dhe ndikohet nga ndryshimet eventuale që bëhen në ekonominë
kombëtare, po ashtu ekonomia publike ka ndikim në ecurine dhe performancën e
ekonomisë kombëtare.
Subjektet kryesore të ekonomisë publike janë Shteti dhe subjektet e tij.
Faktorët që ndikojnë ekonominë publike janë të ndryshëm nga faktorët e ekonomisë private,
shpesh këta faktorë janë në kundërshtim mes veti.
Për firmat dhe ekonominë private rezultatet më të mira janë ato që arrihen me shpenzime
ose kosto më të ulëta, ndërsa në ekonominë publike nuk ndodh gjithmonë kështu pra
dallojnë kalkulimet fiskale nga ato ekonomike, këtu më shumë u jepet përparësi :
ekonomizimit, rentabilitetit, produktivitetit që te kalkulimet fiskale nuk ndodh kështu.
Megjithatë, përpjekjet bëhen që si në ekonominë publike dhe në aë private, të arrihet efekti
i deshiruar me sa më pak mjete dhe shpenzime.
Tek ekonomia private rezultatet më të mira kërkohen në mes shpenzimeve të prodhimit ose
ofrimit të shërbimeve dhe efektet ose rezultatet e arritura , në ekonominë publike kjo nuk
është e mundur qdo here.
Pra ekonomia private zgjedh në mes të arsontimanit të produkteve dhe sherbimeve dhe
ketë zgjidhje i benë bazuar në efektet ekonomike të pritura ose planifikuara. Këtu është
dallimi nga ekonomia publike e cila nuk mund të bëjnë zgjidhjen për ofrim të prodhimeve
ose sherbimeve gjithnjë duke u bazuar në pritëshmerite ekonomike dhe shpenzimet për
këto prodhime ose sherbime të orientuara në ketë pjesë rol vendimtare luan edhe politika.
Në rastet kur mundesit ekonomiko- buxhetore nuk mjaftojnë për plotësimin e nevojave të
parapara , si eknomia private dhe ajo publike bëjn shkurtimin , reduktimin ose zgjidhjen në
mes nevojave më të domesdoshme.
Ekonomia publike dallon nga ekonomia private dhe në bazë të qëllimeve për të arritur
mundesinë e mjeteve financiare të nevojshme , mungesën e përfitimit të të ardhurave si nga
prodhimi po ashtu edhe nga kohëzgjatja.
Ekonomia publike është e orientuar në drejtim të arritjes së disa qellimeve publike që janë
të përgjithshme dhe të përbashketa , ndërsa ekonomia private është e orientuar kah
realizimi i profitit sa me të madh për pronaret. Pra tek ekonomia publike nuk është qëllimi
për vetveten sepse ajo ka qellim plotësimin e nevojave publike dhe për këto aktivitete
vendimet i marrin organet shtetërore.1
_________________________
But Dedaj . (2013) .Ekonomiks i sektorit publik.Prishtinë. Ligjeratat të autorizua
6
Në ekonominë publike nëse realizohen më tepër të hyra sesa janë planifikuar , trajtohen si
suficit buxhetor dhe kjo deri në disa kufij të paracaktuar , ndërsa në ekonominë private
ekzistimi i rezervave trajtohet si sukses si diqka pozitive dhe stabilitet qka mundëson zgjerim
të aktivitetit dhe siguri më të larte në vendimet ekonomike.
Të hyrat në ekonominë publike kanë gjithashtu dallim nga të hyrat e ekonomisë private.
Në ekonominë private të hyrat realizohen si rezultat i ofrimit të shërbimeve ose produkteve
dhe prodhimeve të caktuara , dhe e gjithë kjo nga aktivitetet të liruara ekonomike prej
dhunes shtetërore .
Ndërsa në ekonominë publike situata është ndryshe , përjashtim kur të hyrat realizohen nga
kompanit shtetërore që bëjn aktivitete ekonomiko – biznesore psh.. vala, keku , etj. Pra
shteti krijon të hyra duke marrë në menyrë të dhunshme të hyra nga sektori privat , në
formë të tatimeve të ndryshme në favor të shtetit .
8
2.0 Bazat e rolit të shtetit në ekonomi
7
Në të gjitha ekonomitë moderne , shteti ka një rol të padiskutueshëm, e madje shpesh
parësore aktivitetin ekonomik. Detyrë thelbësore e shtetit në raport me ekonominë e qdo
vendi është krijimi dhe mbarëvajtja e funksionomit të platformes ligjore dhe institucionale
mbi të cilën zhvillohet aktiviteti ekonomik.
Zakonisht mund të thuhet se shteti ka tre role në ekonominë dhe financa publike :
a) Sektorit Tatimor
b) Sektorit shtetëror publik
c) Buxhetit si politike e shpenzimeve buxhetore.
_________________________
2
But Dedaj.( 2013) Ekonomiks i sektorit publik. Prishtinë. Ligjerata të autorizuara
9
a) Nëpermjet sektorit tatimorë : Mbledhjes së tatimeve, taksat doganore, shteti ushtron
ndikim të fuqishem në pozitën ekonomike të të gjitha degëve. Nëpermjet tatimeve
8
nganjëhere shteti stimulon zhvillimin e disa degëve ose sektoreve dhe anasjelltas.
Zvogëlimin e tatimeve dmth rritja e të ardhurave të disponueshme për ekonominë
private dhe popullsine qka mundeson rritje të aftesisë blerëse dhe kërkesen , dhe
anasjelltas. Zvogëlimi i tatimit e stimulon konsumin gjithashtu rritjen e prodhimit dhe të
punësimit , që do të përseritet në mënyre zingjirore më trend rritje.
b) Nëpermjet sektorit publikë dhe shtetëror : Shteti paraqitet si pjesmarrës në treg dhe në
jetën ekonomike . Shteti zakonisht menaxhon ato veprimtari qe janë jetësore brenda
shtetit ( sektori i energjisë , komunikacionit , degët ushtarake, kimike, pasurite natyrore
( pyjet , ujerat , bregdet etj ). Në këtë sektor , shteti zakonisht punëson numër të madh
të punëtoreve që kanë ndikim të rëndesishëm në funksionimin ekonomik kombëtare .
Për shkak të profitit jo të lartë, sektori privat nuk ka tendence të përfshire në këto
aktivitete.
10
3.0 Financat Publike
9
Financat, në pergjithësi, origjinen e kanë në paraqitjen e mallit në treg dhe njëkohësisht
zhvillimin e rëndëshishëm mall-para. Shkenca mbi financat si disciplinë është e lidhur në
mënyrë më të ngusht më paranë, shtetin, funksionimin dhe zhvillimin ejt.
Definimi i kuptimit të financave mund të bëhet në disa mënyra, kjo për shkak të ekzistimit
dhe funsionimit të ndyrshëm të financave, pra sipas llojit të tyre. Nisur nga aspekti i
përgjithshëm i financave, ato mund të definojnë si tërsi komplekse me sigurimin dhe
administrimin e tyre( parave) me efikasitet.
Financat funksionojnë në forma të ndryshme , financat publike funksionojnë në formë të
fondeve monetare të organizuara nga instituconet dhe në të gjitha shtetet ku emertohen si
financa publike.
Përveq financave publike, në ekonominë kombëtare kemi prezentee dhe financat të
kompanive që emertohen në bazë të organizimit të biznesit ose kompanive ( Kompanitë,
SH.P.K, individuale etj), si dhe financat e familjes ose private (individuale). Në pergjithesi
financat dallohen për nga specifikat dhe karakteristikat që kanë.
Në këtë drejtim, financat ndërmjet tyre dallohen për nga pronësia, përdorimi, funksioni dhe
roli që ato kanë gjatë menaxhimit dhe kryerjes së funksioneve të tyre.
Pra nëpermjet financave në bëjme të mundur plotësimin e nevojave financiare në bëjme të
mundur plotësimin e nevojave të ndryshme në jetën e përditëshme.
11
10
Financat publike, përveq kësaj, përfshijnë edhe tërësine e institucioneve shtetërore të niveleve
të ndryshme, të veprimeve konkrete të anketimit, grumbullimit, përcaktimit të politikes së
shpenzimeve publike, të menaxhimit dhe të ruajtjes së fondeve shtetërore në përputhje me
nevojat dhe kërkesat e politikës financiare të qeverisë.
Financa është shuma e menaxhimit të flukseve të parasë, është anti i drejtimit dhe
administrimit të saj. Ajo përfshinë terë procesin që lidhet në krijimin, përdorimin administrimin
dhe transferimin e parave midis individëve biznesore, institucioneve financiare, institucioneve
bankare, tregjeve dhe të qeverive, marrë veq e veq apo në mardhënie me njëra tjetrën.
Për të kuptuar më mire financat publike, funksionimi dhe rolin e tyre në ekonomi, sqarojm edhe
lidhshmeritë e financave publike me financat e familjes dhe të firmave. Ashtu si transaksionet
tregtare të familjes, si dhe shpenzimet e ndryshme për nevojat e firmes, të njejtat transaksione,
funksioneve dhe aktivitetet, bënë shteti me financat. Ekonomia dhe paraja ,zhvillojnë financat
publike.
Ekonomia dhe financat publike mundësojne të funsionojë shteti. Në këtë aspekt , secila
ekonomi kombëtare i krijon kushtet dhe mundësitë e veta për te zhvilluar financat e veta
publike.
Esenca e studimit të problematikes së zhvillimit dhe të funksionimit të financave është fenomen
sa komples, aq edhe i rëndësishëm, më të cilin janë preukupuar shumë shkenctarë, ekonomist
teoricienë e financiere të hershëm si dhe të mëvonshëm që vazhdojnë të studiojnë sferen e
financave publike në përgjithësi. Përveq asaj që është potencuar më lartë, gjatë shqyrtimit, me
qëllim që qështjet kryesore të studiohen, duke pasur parasysh politikat dhe sistemet fiskale, të
cilat aplikohen në këtë sfere. Trajtimi i kësaj problematike do të mundesoj që edhe më shumë të
ndikojë në zhvillimin dhe funksionimin e financave, veqanarisht në zhvillimin e rrjedhave, të
administares së zhvillimeve dhe të problemeve ekonomike në përgjithesi. Në literaturen e
shkencës ekonomike,sidomos atë të financave, sistemi i financave trajtohet, shqyrtohet,
analizohet në dy kuptime kryesore: Në kuptim të gjerë dhe të ngushte.Në kuptim të gjerë
sistemi financar, përfshire paranë,kredinë dhe bankat në anen tjeter , me një fjalë këtë system
të financave mund të quajm edhe ekonomi monetare mbi paranë zakonisht shqyrtohet zanafilla,
zhvillimi historik i saj, teoritë, format, funksionet e saj, emisioni i parasë, rregullimi i sasisë së
parave në qarkullim, ndikimin e parasë në rrjedhat dhe proceset e prodhimit, ndikimin me
stabilitetin ekonomik dhe financiar ejt. Me qellim të avancimit, studimit dhe shqyrtimit të efektit
të parasë së ekonomisë monetare, në këtë sfere vend të rëdesishem zënë strategjia efikasiteti i
tyre, instrumentet financiare dhe institucionet e politikes monetare. Sistemi financiar është
kompleks i segmenteve të financave të sistemeve me të cilin formohet një mekanizem që
formon një system të tërsishem –ekonominë monetare, që përben sistemin bankar dhe kreditor
me pastaj sektorin jo bankar, tregun financiar, sistemin e sigurimeve, si dhe kompleksi i
financave publike, që është sistemi fiskal. 3
_________________________
3
BUNDO, Sherif, CANE, Gentiane: Finance, SHBalb PAPER, Tirane, 2003. http://www.doktoratura.unitir.edu.al/
12
Në kuptim të ngushtë sistemi ë financave publike, respektivisht sistemi fiskal, përfshinë të hyrat,
karakteristikat e tyre, llojet e të hyrave, duke përfshirë të hyrat nga tatimet, taksat, kontributet,
11
emisionin primar, borgjin shtetëror, si dhe të hyrat e tjera, të cilat në përgjithësi hyjnë në
sistemin e të hyrave apo të ardhurave shtetërore. Në këtë kuptim ( të ngusht) po ashtu hyjnë
shpenzimet publike, të cilat krijojnë sistemin e financave, që kanë rolin dhe funksionimin e tyre
në plotësimin e nevojave të ndryshme shtetërore dhe sociale.
Funksionimi i sistemit të hyrave dhe sistemit të shpezimeve publike krijojnë sistemin buxhetor, i
cili në politiken e financave publike identifikohet me sistemin fiskal në përgjithësi, qështje tjeter
me rëndësi e kësaj sfere ekonimike e financiare është fakti se duhet analizuar nëse është paraja
stabile apo jostabile me ekonominë kombëtare, si dhe problemet e tjera që bien në domenin e
kësaj sfere në fushën ekonomike dhe monetare.4
a). Financat publike ose shtetërore, nënkuptojnë nga njera anë degën e shkencës ekonomike që
merret me studimin e problemeve të shtetit ( metodat dhe sistemet e sigurimit të të ardhurave
buxhetore e financimit të shpenzimeve shtetërore, e instrumenteve të politikës financiare, të
borxhit shtetëror etj).Dhe në anën tjetër tërësinë e institucioneve dhe të veprimeve konkrete të
arkëtimit, shpenzimit dhe ruajtjes së fondeve buxhetore në përputhje me politikën financiare të
qeverisë ;
_________________________
4
PANO, Aristotel: Fjalor ekonomiko-financiar,albino,Tirane,2002.http://www.doktoratura.unitir.edu.al/
13
12
c). Financat personale ( personal finance) nënkuptojnë veprimtarine e qdo individi ose
familjeje për sigurimin dhe përdorimin më të mirë të burimeve dhe të të ardhurave
të veta financiare. Financat publike janë lëmi përbërëse e shkencës mbi financat,
e cila studion mbi të hyrat, shpenzimet publike dhe sistemin buxhetor.
14
4.0 Buxheti, kuptimi dhe definicioni
13
Buxheti është pasqyre sistematike financiare e të hyrave dhe të dalave të shtetit për një
periudhe të caktuar, përkatesisht për një vitë buxhetor. Viti buxhetor nuk d.m.th të përputhet
me vitin akademik, p.sh: në Angli viti buxhetor fillon me 1 prill dhe mbaron me 31 mars, etj.
Duhet theksuar se buxheti është shumë i rëndësishëm si instrument financiar nëpermjet të cilit
bëhet rishpërndarja e një pjese të madhe të të ardhurave kombëtare. 5
Ekzistojnë shumë definicione lidhur me buxhetin: buxheti është institucion financiar themelor i
qdo shteti me të cilin me plan parashikohen të dalat dhe të hyrat publike.
Ekzistojn edhe definicione tjera mirëpo të gjitha definicionet lidhur me buxhetin kanë këto
karakteristika:
-Se buxheti është akt publik,
-Se buxheti është një vjeqar,
-Se buxheti është parashikim me plan i të hyrave dhe të dalave, ejt.
a) Nga aspekti juridik, buxheti i ka cilesitë e ligjit sepse buxheti e nxjerre organi me i larte i
shtetit pra Parlamenti,
c)Me buxhet parashikohen të hyrat dhe të dalat publike për një vit buxhetor. Pra në buxhet në
mënyrë precize caktohen se cilat të dala publike shteti do të marrë përsiper gjatë një viti, si dhe
caktohet sasisa e mjeteve që duhet siguruar për mbulimin e të dalave publike.
q)Në buxhet të dalat dhe të hyrat e planifikuara shprehen në shuma monetare (ëe para).
Buxheti pra ka të bëjë me shumat e planifikuara, andaj ndryshon prej bilancit i cili ka të bëjë me
periudhën e kaluar.
d)Buxheti duhet paraprakisht të aprovohet ( lejohet), para fillimit të vitit buxhetor, etj.
_________________________
5
Financat publike . BUXHETI I SHTETIT. www.shtetiweb.org
15
4.1 Buxheti qeveritar dhe politika fiskale
14
Shpenzimet dhe të ardhurat e parashikuara nga qeveria për një periudhë një vjeqare,
pasqyrohen në buxhetin qeveritar.
Pra buxheti është i përbëre nga pjesë jo domosdoshmërisht të barabarta shpenzimet dhe të
ardhurat. Ai shërben për të regjistruar dhe kontrolluar si kryerjen e shpenzimeve ashtu edhe
realizimin e të ardhurave të planifikuara. Në buxhetin qeveritar si shpenzimet ashtu edhe të
ardhurat paraqiten të detajuara, përkatësisht sipas drejtimeve të kryerjes së shpenzimeve
( arsim, mirëqenia, mbrojtja etj) dhe burimeve të të ardhurave (taksat mbi te ardhurat
individuale, taksa mbi sigurimet sociale, taksa mbi te ardhurat e korporatave, etj).
Buxheti qeveritar mund të jetë me tepricen pozitive (suficitar), me tepricë negative (deficitar).
Në qoftë se të ardhurat i tejkalojnë shpenzimet, buxheti është suficitar, kur shpenzimet
tejkalojnë të ardhurat buxheti është deficitar dhe kur të ardhurat janë të barabarta me
shpenzimet kemi buxhet të balancuar. 6
Për të mbuluar deficitin e buxhetit, në rastet kur buxheti është deficitar, qeveria mund të ndjekë
dy rrugë :
Janë pikërisht huatë e akumuluar të qeverisë që përbejnë borxhin qeveritar ndaj publikut,
d.m.th ndaj individeve, bankave, firmave, të huajve, etj.
Në përputhje me synimet makroekonomike, qeveria ndryshon programet e saj mbi shpenzimet
apo të ardhurat. Në qoftë se qeveria ka si synim të rrisë kërkesën ose ofertën agregate, ajo do të
ndiqte një politikë fiskale zgjeruese ( ekspansioniste). Në të kunderten, në qoftë se synimi është
të ulë kerkësen ose oferten agregate kemi të bëjmë me politiken fiskale kufizuese. Ajo politike
fiskale që realizohet nëpërmjet veprimit aktiv të qeverisë quhet politike fiskale aktive e cila
mund të jetë zgjeruese ose kufizuese. Në të kunderten, një veprim automatik apo spontan i
sistemit fiskal në përgjigje të ndryshimeve ekonomike dhe që është rezultat i vendimeve të
mëparshme të qeverisë, quhet politikë fiskale automatike. Edhe politika fiskale automatike
mund të jetë zgjeruese ose kufizuese.
16
15
Principet e buxhetit paraqesin rregullat themelore të cilave duhet përmbajtur gjatë përpilimit,
aprovimit dhe realizimit të buxhetit. Në praktiken e financave ekzistojnë shumë principe
buxhetore por më të rëndesishmet janë:
Principi i gjithëmbarshëm i buxhetit, në disa vende, d.m.th ekzistimi i një buxheti unik ( i
përbashkët ) për tërë shtetin. Përparsitë e këtij principi janë :
Edhe pse teoria financiare është vetëm për një buxhet të gjithëmbarshem ( të përbashkët) në
praktikë ekzistojnë pararelisht shumë buxhete ( principi i pluralitetit buxhetor). Parimi i
pluralitetit buxhetor është pasojë e intervenimit të shtetit në ekonomi. Nevojën që të ekzistojnë
shumë buxhete e ka nxitur shfrytëzimi i buxhetit si instrument për zgjidhjen e problemit të
papunësisë, të ecurive të investimeve, të inflacionit, të problemeve sociale etj, si dhe planifikimi
më i lehtë i të hyrave dhe i të dalave, procdedura më e shkurtër, etj. P.sh Danimarka e ka
sistemin e dy buxheteve: Të buxhetit rrjedhës ( për financimin e të dalave klasike të shtetit ) dhe
të buxhetit të kapitalit ( për financimin e investimeve publike).
2)Principi i plotë i buxhetit – principi i plotë i buxhetit kërkon që në buxhet të paraqiten të gjitha
të hyrat dhe të dalat publike në shuma të plota. Duhet theksuar se ky princip realizohet në
praktikë vetëm nëse buxheti paraqitet sipas principit bruto, që d.m.th se të hyrat dhe të dalat
buxhetore të jenë të dhëna në shuma të plota pa kurrëfar zbritjesh ( pa konpenzimin e
shumave). Parimi i plotë i buxhetit kërkon që të gjitha të dalat publike duhet të hyjnë në buxhet
pa u bërë kompensimi reciprok me të hyrat publike, dhe kjo menyrë e përpilimit të buxhetit
njihet si buxheti bruto. Mirëpo ekziston edhe mënyra e paraqitjes së buxhetit neto.
_________________________
7
Principet e buxhetit. BUXHETI I SHTETIT. www.shtetiweb.org
17
Buxheti neto është kur në të nuk paraqiten të gjitha të hyrat dhe të dalat buxhetore, por
paraqiten vetëm ndryshimet ndërmjet tyre, përkatësisht saldoja ( pra të hyrat dhe të dalat
16
duhet të kompensohen dhe si të tilla të paraqiten në buxhetet dhe kjo formë njihet si neto
buxheti). Saldoja negative është kur në buxhet paraqitet tepricë e të dalurave mbi të hyrat, dhe
anasjelltas. Principi i buxhetit bruto e mundëson shikimin e plotë në mjetet të cilat i ka shteti
dhe ndikon në shpenzimin më racional të mjetev buxhetore, ndërsa principi i buxhetit neto e
veshtirëson shikimin e plotë në mjetet të cilat i ka shteti.
3)Principi i qartësisë së buxhetit- Principi i qartësisë së buxhetit kërkon që të hyrat dhe të dalat
në buxhet të ndahen në grupe dhe atë të hyrat sipas burimeve kurse të dalat sipas qëllimit të
shpenzimit të tyre.Në buxhet të hyrat publike mund mund të ndahen në grupe sipas burimit se
prej nga mblidhen ( prej popullsisë apo ekonomisë) , sipas instrumenteve me të cilat mbildhen
të hyrat ( me tatime , kontribute , taksa , etj ) , sipas llojit të tatimit ( me tatim në qarkullim, me
tatim në pasuri , TVSH, etj).Ndërsa në buxhet të dalat publike mund të ndahen në grupe sipas
shfrytëzuesve ( agjensitë shpenzuese ) dhe sipas llojit të të dalave .
5)Principi njëvjeqar i buxhetit – Principi njëvjeqar i buxhtit ka të bëjë me atë se buxheti si plan i
të hyrave dhe të dala të shtetit është ngusht i lidhur me periudhen e caktuar. Pra zakonisht
buxheti aprovohet për një vit , sepse me buxhet bëhet rishpërndarja e të ardhurave kombëtare
të krijuara për një vit . Buxheti caktohet për një periudhë ( një vit ) sepse më leht dhe me
saktesisht mund të caktohen nevojat të cilat duhet plotësuar si dhe mjetet e nevojshme për
financimin e këtyre nevojave . Mirëpo argumentet e natyres ekonomike flasin në dobi të
aplikimit të buxhetit shumëvjeqar , këto argumente janë : intervenimet publike në investimet
shumëvjeqare , furnizimi shumëvjeqare i armates , ndërtimi i banesave , ndihmat shumëvjeqare
botës së jashtme, etj. Viti buxhetor zakonisht përputhet me vitin kalendarik. Duhet përmendur
se buxheti nuk aprovohet me kohë për shkaqe të jashtëzakoneshme, atëhere aplikohet
financimi i përkoheshem, zakonisht për periudhen tre mujore duke u bazuar në buxhetin e vitit
paraprak .
18
17
6)Principi i saktësisë së buxhetit—Principi i saktësisë së buxhetit ( realitetit) se buxheti bazohet
në supozimin se të hyrat dhe të dalat buxhetore duhet të caktohen në menyrë sa më reale , në
mënyrë që të mos paraqiten devijime të mëdha gjatë realizimit të buxhetit .
a). Sipas specializimit sasiore ( kuantitativ) kërkon që të hyrat buxhetore mund të shpenzohen
vetëm në shumat në të cilat janë paraparë në buxhet.
c).Specializimi kohor kërkon që mjetet buxhetore të parapara për një periudhë të angazhohen
dhe të shpenzohen brenda vitit buxhetor, pra shfrytëzimi i mjeteve sipas planit.
19
18
Në teorine moderne principi i ekuilibrit buxhetore është për ekuilibrin buxhetor në aspektin e
politikes së stabilizimit . Por zakonisht sot në të gjitha vendet buxheti nuk është në ekuiliber , të
dalat buxhetore zakonisht janë më të mëdha se sa të hyrat buxhetore , pra udhëhiqet politika e
deficitit buxhetor. Në të gjitha shtetet e pa zhvilluara deficit buxhetor është dukuri e rregullt,
madje edhe normale. Pra teoria buxhetore bashkëkohore është për ekuilibrin buxhetor , por në
praktikë kur nuk arrihet , madje sot shumë vështirë mund të arrihet ekuilibri buxhetor.
Ekuilibri buxhetor më nuk është i lidhur për një vit, por për një ciklus ekonomik ( 5-7 vite) në të
cilen deficit në vitet e depresionit do të mbulohet me suficitin e realizuar në vitet e prosperitetit
ekonomik, kjo është e ashtuquajtura teoria ciklike e buxhetit.
a). Teoria klasike bazohet në konceptin se sektori privat dhe qytetaret duhet të ndajnë mjete për
të dalat buxhetore për plotësimin e konsumit të përgjithshëm dhe të përbashkët. Prap kjo teori
bazohet në funksionin neutral të buxhetit.
b). Teoria bashkëkohore bazohet në atë se shteti sot i mer përveq funsioneve klasike edhe disa
funksione ekonomike përmes të cilave bëhet financimi i buxhetit. Buxheti ka rol të rëndësishëm
në të gjitha sferat e riprodhimit si në prodhim, konsum, kursim, rishpërndarje, etj.
Pra shteti i sotëm kapitalist dhe socialist buxhetin e përdorë si mjet financiar për investime në
ekonimi me të cilin drejtohen rrjedhat ekonomike, arrihet ekuilibri në prodhim, në shpërndarje,
konsum, kursim, investime, etj. Nëse ekziston nevoja e të zbatohet politika kunder inflacioniste
duhet të udhëhiqet me politiken e suficitit buxhetor, pra në zvogelimin e të dalurave, dhe
anasjelltas, në situatë të depresionit dhe të papunësisë udhëhiqet politika e deficitit buxhetor,
pra rritja e të dalurave shteterore.8
_________________________
8 Buxheti. Roli dhe ndikimi I buxhetit. http://www.financa.gov.al/al/buxheti/buxheti-ne-vite/buxheti-2015
20
19
4.4 Funksionet e buxhetit
Në teorin moderne( bashkëkohore ) të shtetit kapitalist dhe socialist buxheti është instrument i
rëndësishem për intervenimin në ekonomi. Në këtë drejtim buxheti ndikon në drejtimin e
rrjedhave ekonomike, në ekuilibrin e prodhimit, shpërndarjes, konsum,kursim, investimeve, dhe
në bilancin e pagesave.Prandaj buxheti sot në rendë të parë është instrument ekonomik
nëpermjet të cilit mund të intervenohet në zhvillimin ekonomik dhe në politiken sociale. Parimi i
ekuilibrit buxhetor është zëvendësuar me politiken e deficitit ose suficitit buxhetor. Duke
aplikuar politiken e deficitit ose te suficitit buxhetor sot shtetet e udhëheqin politiken
ekonomike anticiklike dhe të stabilizimit më shume sukses.
P.sh: Nëse në periudhat e depresjonit dhe papunësisë, atëher shtetit udhëheq politiken e
deficitit buxhetor me qëllim të nxitjes së kerkeses dhe konsumit dhe anasjelltas në periudha të
prosperitetit dhe inflacionit shteti udhëheq politiken e suficitit buxhetor me qëllim të zvogëlimit
të kërkeses dhe konsumit.9
_________________________
9 Funsionet e buxhetit. BUXHETI. http://www.financa.gov.al/al/buxheti/buxheti-ne-vite/buxheti-2015
21
Kështu politika e deficitit dhe suficitit buxhetor është bërë mjet me rëndësi për intervenim të
shtetit me qëllim të vendosjes së ekuilibrit ekonomik
20
Me të hyrat publike dhe të dalat publike shteti me anë të buxhetit ndikon në prodhim, kosnum,
investime, qmime, në masën monetare, etj. Psh të tatuarit e lartë ndikon në mënyrë negative në
prodhim nëpërmjet ngritjes së qmimeve të produkteve, sidomos kur prodhuesit nuk mund të
bartin tatimin në konsumatorë ose kur qmimet bëhen të larta për konsumatore. Madje me
rishpërndarjen e të ardhurave kombëtare nëpermjet buxhetit shteti mund të ndikojë në
investime dhe në gjallerimin e ekonimisë, sidomos kur ajo bie në depresjon.
1)Funksioni politik i buxhetit – organi i posaqëm ( kuvendi) i shtetit e aprovon buxhetin për qdo
vit buxhetor, sepse pa lejimin ( aprovimin) e buxhetit nuk mund të kryhen funksionet e shtetit.
Kjo pra paraqet funksionin politik të buxhetit. Nga aspekti politik duhet shqyrtuar edhe
metoden e nxerrjes dhe aprovimit të buxhetit, kontrollimin e buxhetit, realizimin e buxhetit, etj.
E drejta buxhetore përfshin të gjitha dispozitat juridike me të cilat rregullohet problematika për
të drejten e organeve përfaqësuese( kuvendi) në lidhje me hartimin, nxjerrjen realizimin dhe
kontrollimin e buxhetit.
22
5.0 Kuptimi dhe esenca e të hyrave publike
21
a). Të hyrat shtetërore mblidhen dhe shprehen në para, d.m.th vetëm në rastet e rralla dhe të
jashtëzakonshme të hyrat shtetërore mblidhen në natyrë ( mallra).
b). Të hyrat shtetërore janë të hyra një vjeqare, pra mblidhen dhe kalkulohen Brenda një viti.
c). Të hyrat shtetërore shërbejnë për plotësimin e nevojave publike të cilat ndryshojnë prej
nevojave personale, pra këto nevoja janë të përgjitheshme, etj.
Pra me një fjalë mund të themi se të hyrat shtetërore janë në para një vjeqare dhe shërbejnë
për plotësimin e të dalave publike dhe se janë pjesë e vlerës së re.
Burimi i të hyrave është i ndryshëm, në sistemin skllavopronare burimi i të hyrave publike ishte
tatami që i’u vendosej popujve të nënshtruar, ndërsa të hyrat nga qytetaret ishin të vogla dhe të
jashtëzakonshme. Në sistemin feudal burimi i të hyrave ishin kryesisht pronat e feudaleve,
ndërsa në sistemin kapitalist burimet e të hyrave publike ndryshojnë p.sh te hyrat që i sjellin
ndërmarjet shtetërore, të ardhurat e qytetareve, etj.
23
2). Ndarja e faktoreve ekonomik bëhet nëpermjet të hyrave publike në mënyrë indirekte me
zbatimin e instrumenteve të politikes financiare. Me anë të të hyrave publike krijohen mjetet të
22
cilat nëpermjet të dalave publike duhet të nxisin ndarjen e faktoreve ekomik në ato veprimtari
ekonomike, në atë vëllim dhe strukturë të investimeve sipas dëshires së politikës financiare.
3). Stabiliteti ekonomik dhe social -- të hyrat publike paraqesin faktor kryesor në stabilitetin
ekonomik dhe social. Të hyrat publike kanë ndikim në këtë aspekt sepse ato kanë aftësi
stabilizuese, sepse me anë të të hyrave mund të ndikohet në rritjen apo zvogëlimin e kërkesës.
Nëse politika stabilizuese kërkon rritjen e kërkesës atëher duhet zvogëluar të hyrat publike, dhe
anasjelltas. Pra stabiliteti ekonomik dhe social mjaft varet nga politika financiare e cila aplikohet
në mbledhjen e të hyrave publike.
4). Nxitja e zhvillimit ekonomik—të hyrat publike mund të ndikojnë në shumë mënyra në
zhvilllimin ekonomik nëpërmjet mënyrës direkte dhe indirekte. Në mënyrë direkte të hyrat
publike ndikojnë në zhvillimin ekonomik me anë të akumulimit të hyrave publike të caktuara në
fonde të ndyrshme të cilat financojn programe të ndryshme në dobi të zhvillimit ekonomik.
Gjithashtu me anë të struktures së caktuar të të hyrave publike mund të nxitet eksporti ose
importi sipas degëve dhe lëmenjëve ekonomik.10
____________________
10
Kuptimi dhe esenca e te hyrave publike. TE HYRAT PUBLIKE. http://www.scribd.com/doc/54465238/TE-HYRAT-
PUBLIKE#scribd
24
23
2) Të hyrat origjinale dhe derivate-në bazë të kriterit se prej nga rrjedhin të hyrat i ndajmë
në orgjinale dhe derivate. Të hyrat publike origjinale janë ato që rrjedhin nga veprimtarit
ekonomike të shtetit dhe nga pasuria shtetërore. Të hyrat publike derivate janë ato të
cilat shteti i mbledh në anë të ligjit prej të ardhurave të personave fizik dhe juridik.
3) Të hyrat nga ekonomia dhe të hyrat nga popullësia- në bazë të kriterit të burimit të hyrat
i ndajmë në të hyra nga ekonomia dhe të hyra nga popullësia. Të hyrat publike nga
ekonomia janë ato të hyra të cilat shteti i merr prej organizatave ekonomike ( shërbyese,
prodhuese, qarkulluese, etj) , p.sh tatami në fitim, në pasuri, etj. Të hyrat publike nga
popullësia janë ato të hyra te cilat popullësia i ndan nga të ardhurat ose pasuria e tyre
për plotësimin e nevojave shteterore.
4) Të hyrat fiskale dhe jofiskale – në bazë të kriterit të sovranitetit të shtetit të hyrat i
ndajmë në të hyra fiskale dhe jofiskale. Të hyrat publike fiskale quhen ato të hyra që
shteti i mbledh në bazë të sovranitetit të vet financiar ( me forcë ) prej të ardhurave të
personave fizik dhe juridik, p.sh tatimet,doganat,kontributet,taksat,etj. Këto te hyra kanë
karakter të detyrueshem. Të hyrat publike jo fiskale quhen ato të hyra të cilat nuk
bazohen në sovranitetin financiar të shtetit psh huat publike, të hyrat nga shitja e
pasurisë shtetërore, dhuratat e ndryshme, etj .
5) Të hyrat e destinuara dhe të hyrat e pa destinuara- të hyrat publike të destinuara janë
ato të hyra të cilave i’u është caktuar qellimi i shpenzimit, pra këtyre të hyrave
paraprakisht i’u është caktuar qëllimi i shpenzimit . P.sh me mjetet e tatimit financohet
ndërtimi i shkollave, rrugëve, etj. Të hyrat publike të pa destinuara janë ato të hyra të
cilat shfrytëzohen për plotësimin e të gjitha nevojave shtetërore, pra këtyre të hyrave
nuk i është caktuar paraprakisht qëllimi i shpenzimit.
6) Të hyrat në para dhe të hyrat në natyrë- të hyrat në para janë ato të hyra të shteteve
bashkëkohore ndërsa të hyrat në natyrë sipas rregullës paraqesin të hyrat e
jashtëzakonshme dhe kanë rendesi të vogel në të hyrat e shteteve. Pra sipas rregullit të
hyrat e shteteve mblidhen në para. 11
____________________
11
Ndarja e te hyrave publike. TE HYRAT PUBLIKE. http://www.scribd.com/doc/54465238/TE-HYRAT-PUBLIKE#scribd
25
Në të gjitha vendet është si dukuri tendenca e rritjes së të dalave publike( rritjes së vëllimit të të
dalave publike). Disa teroricient kanë menduar se shkaqet e rritjes se të dalave publike janë si
pasojë e faktorëve ekonomik ( rritja ekonomike) por edhe politik. Caktimi i kufirit minimal dhe
maksimal i të dalave publike është studiuar nga shumë teoricent klasik, ata thonin që të dalat
publike duhet të jenë se më të vogla dhe se duhet të sillen në distancë prej 15%-20% të të
ardhurave kombëtare.Mirëpo teoricentet modern financiare nuk e caktojnë limitin e të dalave
publike dhe ata në qender të vemendjes i vëjnë efektet që i shkaktrojnë të dalat publike, mirëpo
prap se prap lëjnë vend për kufizimin e të dalave publike sidomos te të dalave joproduktive në
të gjitha rastet ku është e mundshme. Por natyrisht kufizimi i të dalave publike varet nga
zhvillimi ekonomik i shtetit dhe nga niveli i të ardhurave kombëtare.
____________________
12
TE DALAT PUBLIKE. http:/www.albmark.com/1news24/14/te%20publike.htmlhttp://almark.com/1/news-
24/14/te%20dalat%20publike.html
26
c)Ndryshimi i madhësisë së shtetit. Rritja e territorit të shtetit dhe e popullesisë është shkak
formal ( në dukje) i rritjes së të dalave publike. Meqe ky veprim shkakton rritjen e numrit të
popullesisë, rritjen e aparatit administrative, gjyqeve, të shkollave publike, të shërbimeve
shëndetësore, etj.
a)Shkaqet e natyres ekonomike. Këto shkaqe janë të lidhura ngusht me zhvillimin ekonomik,
sepse me zhvillimin ekonomik krijohen nevojat të reja publike të cilat shteti duhet ti plotësoj me
buxhetin e vet si në sferen kulturore( ngritja e shkollave, iniversiteteve, teatrove, galerive
artistike, etj). Ashtu edhe në sferen sociale( ngritjen e spitaleve, klinikave, enteve sociale, etj),
dhe këto shkaqe janë të lidhura me konkurrencen në tregjet e jashtme kur shteti duhet të
shpenzoj me shumë për shkak të premive të eksportit, qmimeve dumping etj.
b)Shkaqet e natyres politike. Këto shkaqe mund të ndahen në të brendshme dhe të jashtme, në
shkaqet e brendshme politike mund të jenë forma e qeverise, rregullimi demokratik ndikon në
rritjen e të dalave publike sepse rritet edhe vet aparati shtetërorë, ndërsa në shkaqet e jashtme
politike janë situatat e politikave të ashpersuara në botë, e cila qon kah forcimi i armatimit, rritja
e bazave ushtarake, zgjatja e sherbimit ushtarak, etj.
____________________
13
Parimet e te dalave publike. TE DALAT PUBLIKE . http://www.almark.com/1/news-24/14/te%20dalat%20publike
27
c) Shkaqet e natyres financiare. Në kuadër të këtyre shkaqeve duhet dalluar pagimin e huasë
publike që i rritë të dalat publike dhe udheheqja e dobët me mjete publike gjatë suficitit
26
buxhetor, pra kjo bazohet në logjiken se sa më lehte që vijmë deri te mjetet aq më lehtë ato i
shpenzojmë).
Ndër faktorët e përgjithshëm që ndikojnë në rritjen e të dalave publike janë: lufta dhe pergaditja
e luftës, rritja e qmimeve, rritja e popullësisë dhe e urbanizimit, etj.
1)Kursimi dhe ekonomizimi- kursimi duhet te zbatohet te të dalat joproduktive publike, kurse të
dalat produktive duhet ti përmbahen rregullës që me mjete sa më të vogla të arrihet efekti me i
madh, pra të realizohet parimi i ekonomizimit. Pra shpenzimi racional i të dalave publike duhet
të aplikohet gjatë shfrytezimit të mjeteve shoqërore.
2)Radhitja e drejt periodike e të dalave publike – Kjo rradhitje periodike( kohore) bëhet në atë
mënyrë që të dalat publike të radhiten në përputhshmeri kohore me të hyrat publike. Pra të
dalat duhet të radhiten sipas rrjedhjes se të hyrave sepse në të kunderten kjo mos përputhje i
sjell shtetit vështirësi financiare.
28
27
6)Parimi i interest të përgjithshëm – në bazë të këtij parimi të dalat publike duhet të shërbejnë
vetëm për plotësimin e nevojave që janë në interes të shoqërisë si tërësi. Kjo edhe paraqet edhe
dallimin kryesorë në mes të të dalave publike dhe atyre private.
7)Të dalat publike të jenë të arsyeshme- në bazë të këtij parimi të dalat publike nuk duhet ti
tejkalojnë vëllimin e të hyrave publike, sepse nese ndodh e kunderta do të ketë ndikim negativ
në tërë ekonomine nacionale.
Klasifikimi i të dalave publike bëhet sipas kritereve të ndyshme, të dalat publike mund të
klasifikohen sipas këtyre kritereve:
a)Sipas kriterit periodik:- Të dalat e rregullta janë ato të dala që paraqiten rregullisht për qdo vit
në buxhet dhe të cilat janë të nevojshme. Karakteristikat e të dalave të rregullta janë se ato
mund të parashihen … vëllimi i tyre është relativisht i njejtë, paraqiten regullisht në qdo
periudhë buxhetore. Në të dalat e rregullta hyjnë: shpenzimet e administratës, pagimi i
anuiteteve të borxhit, shpenzimet e pensioneve dhe invalidore etj. - Të dalat e jashtëzakonshme
kanë ato të dala publike të cilat nuk paraqiten për qdo vit buxhetor, por paraqiten vetëm në
situata të jashtëzakonshme. Karakteristikat e te dalave te jashtezakonshme jane se ato nuk
mund të parashikohen për para, dobishmeria e tyre nuk shprehet menjëher por me vonë, nuk
shërbejnë për mbulimin e nevojave të rregullta, etj.
b)Sipas kriterit të produktivitetit : - Të dalat produktive paraqesin ato të dala publike të cilat
ndikojnë në rritjen e të hyrave publike dhe ndikojnë në përparimin e ekonomisë nacionale. Pra
këto të dala shpenzohen në objekte ekonomike ose objekte të infrasatruktures rrugore,
hekurdhore, etj, të dalat joproduktive paraqesin ato të dala që nuk ndikojnë në rritjen e të
hyrave publike por janë të dala klasike të shtetit ( armata, administata, etj) dhe këto të dala nuk
ndikojnë në përparimin e ekonomisë nacionale. Pra këto të dala nuk ndikojnë drejtpërdrejt në
ngirjen e produktivitetit.
- Të dalat jo rentabile paraqesin ato të dala që nuk i sjellin kurrëfarë të hyre buxhetit të shtetit.
Këto janë të dalat e administrates shtetërore, armates, etj.
29
28
d)Sipas objektit të shpenzimit
-Të dalat personale paraqesin ato të dala që kanë të bëjnë me pagimin e administrates
shteterore dhe të institucioneve të saja. Në të dalat personale marrin pjesë : rrogat, meditjet,
pensinet, pagesat per invaludet, etj.
- Të dalat material paraqesin ato të dala shtetërore të cilat organet e administrates dhe organet
e institucioneve tjera shteterore I shpenzojne për furnizime me të mira material të nevojshme
për funksionimin e shtetit dhe të administrates.
- Të dalat reale paraqesin ato të dala që shteti i bënë për kryerjen e funksionit të saj
(administrate, armata, shkolla, kultura, etj) dhe shteti me këto të dala i siguron të mirat
prodhuese, paguan punëtoret dhe nëpunësit dhe i blen të mirat material. Të dalat investive
parqesin ato të dala që shteti i bënë për ndërtimin e objekteve ekonomike me të cilat ndikon në
rritjen e të ardhurave nacionale dhe të hyrave buxhetore. Të dalat reale dhe investive quhen
edhe të dalat prodhuese sepse kanë karakter prodhues, të dalat e transferueshme paraqesin ato
të dala të cilat nuk ndikojnë në rritjen e të ardhurave nacionale por vetëm bëjnë shpërndarjen e
re të të ardhurave duke i bartur mjetet financiare prej një grupi social në tjetrin. 14
____________________
14
Klasifikimi i të dalave publike. TË DALAT PUBLIKE. http://albmark.com/1/news-24/14/te
%20publike.htmlhttp://www.almark.com/1/news-24/14%20dalat%20publike.html
30
29
7.0 Investimet publike në Komunën e Podujevës
Investimet publike përfshijnë investimet kapitale të cilat financohen nga buxheti qendror ose
lokal. Investimet publike janë mjeti me efikas që nëpërmjet tyre qeveria të nxise rritjen
ekonomike dhe punësimin.
Nr Të hyrat
Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Totali i buxhetit
30
13 Asfaltimi i rr.Dumnicë – Merdar (vazhdim) 90.000.00 90.000.00
14 Asfaltimi me shtresë mbrojtëse 4 cm 150.000.00 150.000.0
0
15 Asfaltimi i disa rrugëve në fshatin Dumosh ( 210.000.00 210.000.0
vazhdim ) 0
16 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh.Dobratin 65.000.00 65.000.00
(lagjet Bajgoret, Leci, Rabovit )
17 Asfaltimi i rrugës Obranqë – Katunishtë 160.000.00 70.000.00 230.000.0
( vazhdim) 0
18 Ndërtimi i rrugës në fshtin Obranqë, 75.000.00 75.000.00
Lagjia Kastrati
19 Asfaltimi i rrugës në fshatin Shtedim 80.000.00 80.000.00
(vazhdim)
20 Asfaltimi i disa rr.në fsh.Llugë 80.000.00 80.000.00
21 Asfaltimi i rr.në fshatin Batllavë 85.000.00 85.000.00
(vazhdim)
22 Mirëmbajtja e Ambientit 50.000.00 50.000.00
23 Asfaltimi i rr. në fshatin Radujefc 70.000.00 70.000.00
24 Asfaltimi i rr. në fshatin Herticë , lagjia 35.000.00 35.000.00
Bislimi , faza 1
25 Asfaltimi i rr. në fshatin Peran, lagjia 85.000.00 85.000.00
Plakolli
26 Asfaltimi i rr. në fshatin Lupq e Majac 80.000.00 80.000.00
27 Asfaltimi i rr.në Penuhë, lagjia Dedija 70.000.00 70.000.00
28 Asfaltimi i rr. Dumnicë e Epërme, lagjia 65.000.00 65.000.00
Tahiri,Rudari- Faza 1
29 Asfaltimi i rr. në fshatin Llaushë ( Visket, 120.000.00 120.000.0
Islami,Kertoku,Tasheci ) 0
30 Asfaltimi i rrugës Llapashticë ( lagjia 40.000.00 40.000.00
Cakaj)
31 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh Shajkofc 50.000.00 50.000.00
32 Asfaltimi i disa rrugeve në fsh Shakovic 55.000.00 55.000.00
Burimi: https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/27ffd968-1020-47fe-8029-
978a5c6796c7/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2015-2017.aspx
31
32
32
26 Projektet e përfunduara vitin e kaluar 50,000 50,000
27 Rindërtimi dhe ndërtimi i urave 20,000 20,000
28 Ndërtimi i urës në qytet(Parku i Qytetit) 20,000 20,000
29 Kan fek Gërdoc, (afer rruges regj.) vazhdimi 40,000 40,000
30 Ndërtimi i urës në Sveçël 15,000 15,000
31 Ndërtimi i dy urave në Zhiti 30,000 30,000
32 Ndërtimi i urës në rrugën Peran -Letanc 20,000 20,000
33 Ndërtimi i kan fek në Pakashticë e Epërme 25,000 25,000
,vazhdimi
34 Kan fek afër magjistrales ,(nga Qershiat- 29,000 29,000
Gllamnik )
35 Shenjëzimi horizontal dhe vertical 20,000 20,000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 180.000 180.000
1
Inkubatori i biznesit 100.000 100.000
2 Ngritja e strategjis dhe inkorporimi i saj ne
drejtorit përkatëse 20.000 20.000
3 Participimi me donator 60.000 60.000
Drejtoria e Administratës
Drejtoria e Shëndetësisë
Drejtoria e Arsimit
Të hyrat
Nr. Emërtimi I projektit Granti vetanake Totali
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
35
Projektet kapitale për vitin -2016 Drejtoria për Urbanizëm
Të hyrat
Nr Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 2.975.000 244.000 3.219.000
Te hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 1.767.199 232.592 1.999.791
1 Kolektori i ujërave të zeza ,Shakovicë- 90.000 90.000
Batllavë
2 Ndërtimi i trotuareve afër shkollave(në 50.000 25.000 75.000
rrugët regj. dhe magj.)
3 Rregullimi dhe mirëmbajtja e ndriçimit 50.000 50.000
public
4 Zgjerimi dhe pastrimi i shtratit të 100.000 50.000 150.000
lumenjëve
5 Kolektori i ujërave të zeza(përgjatë 200.000 35.000 235.000
lumit Llap)
6 Rregullimi i hapësirave publike dhe 50.000 50.000
gjelbrimi
7 Ndërtimi i trotuareve 90.000 25.000 115.000
8 Rindërtimi dhe ndërtimi i urave 15.000 15.000
9 Investimet kapitale për raste 40.000 40.000
emergjente
10 Rindërtimi dhe mirëmbajtja e kan 35.000 35.000
fekal dhe atmosferik
11 Meremetimi i rrugëve me zhavor 70.000 70.000
12 Shenjëzimi horizontal dhe vertical 22.801 17.199 40.000
13 Ndërtimi i ujësjellësit në Llapashticë e 45.000 45.000
Epërme
14 Ndërtimi i ujësjellësit në Dobratin 35.000 35.000
15 Mirëmbajtja e rrugëve të asfaltuara 90.000 30.393 120.393
16 Hartimi i projekteve 50.000 50.000
17 Ndërtimi i kan fek në qytet 70.000 70.000
18 Kolektori i ujërave të zeza(përgjatë 90.000 90.000
lumit ,Lupç,Majac,Lupç i Epër)
19 Kolektori i ujërave të zeza (përgjatë 100.000 100.000
lumit Dumnica,vazhdimi)
20 Rregullimi i rrugëve të kategorisë së 50.000 50.000
katër
21 Rregullimi i i infrastrukturës dhe 40.000 40.000
mirëmbajtja e varrezave
22 Zgjerimi i rrjetit të ujësjellësit 20.000 20.000
23 Rregullimi i kanalizimit 130.000 130.000
atmosferik,rr.,,Z.Pajaziti"
36
24 Rregullimi i kanalizimit 190.000 190.000
fekal,rr.,,Z.Pajaziti"
25 Rregullimi i stacioneve për transport 50.000 50.000
të udhëtarëve,F-I
37
Drejtoria e Shëndetësisë
Nr. Te hyrat
Emërtimi I projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 460.000 - 460.000
1 Ndërtimi i shtepive për raste sociale 100.000 100.000
2 Ndërtimi i objektit të Hemodializës 200.000 200.000
3 Dezinfektim,Deratizim,Dezinsektim 20.000 20.000
4 Blerja e një mamografi për QKMF ne 50.000 50.000
Podujevë Renovimi I objekteve
shëndetësore
5 Renovimi i objekteve shëndetësore 50.000 50.000
6 Ndërtimi i një ambulance 40.000 40.000
shëndetesore në Majac
Drejtoria e Arsimit
Te hyrat Totali
Nr Emërtimi i projektit Granti vetanake
Total Buxheti 180.000 180.000
1 Përgaditja e zonave për nevoja 60.000 60.000
industrial
2 Ngritja e infrastrukturës për nevoja 50.000 50.000
ekonomike
3 Fondi për zhvillimin ekonomik lokal 30.000 30.000
4 Participimi me projekte me donator 20.000 20.000
5 Zhvillimi i programeve të reja për 20.000 20.000
ndermarresi
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 0 450.000 450.000
1 Projekti për blegtori 50.000 50.000
2 Projekt për bletari 50.000 50.000
3 Projekt për mbjellje 50.000 50.000
pranverore
4 Projekt për perimekulturë 60.000 60.000
5 Projekt për pemëtari 50.000 50.000
6 Projekt për mbjellje 60.000 60.000
38
vjeshtore
7 Projekt për ujitje 60.000 60.000
8 Bashkfinancim me donator 70.000 70.000
Burimi: https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/27ffd968-1020-47fe-8029-
978a5c6796c7/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2015-2017.aspx
Nr. Të hyrat
Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 2.932.000.00 391.000 3.323.000.00
1 Asfaltimi i rr. Podujevë – 350.000.00 350.000.00
Livadicë
2 Asfaltimi i rr. Bajqinë- Dobratin 130.000.00 100.000 230.000.00
3 Asfaltimi i rr. Bajqinë- Llaush 90.000.00 90.000.00
4 Asfaltimi i rr. Majac- Zhegrov 180.000.00 50.000 230.000.00
5 Asfaltimi i rrugëve në qytet 552.000.00 552.000.00
6 Rrugët e asfaltuara me një 600.000.00 100.000 700.000.00
shtres mbrojtëse
7 Rregullimi i hapsirave publike 200.000.00 20.000 220.000.00
8 Ndërtimi i rr. Zhiti (vazhdim) 200.000.00 80.000 280.000.00
9 Asfaltimi Dobratinë 170.000.00 170.000
10 Asfaltimi i rr. Popovë- Segash 200.000.00 41.000 200.000.00
11 Asfaltimi nga Permendorja 200.000.00 200.000.00
Llapashticë te Magjistralja
12 Asfaltimi i rr.Bajqine-Doberdo 60.000.00 60.000.00
Nr. Të hyrat
Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 1.606.500 304.500 1.911.000
Drejtoria e Administratës
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 160.000 160.000
1 Ndërtimi i zyrës së vendit në Gllamnik 110.000 110.000
dhe Orllan
2 Blerja e Automjeteve 50.000 50.000
Drejtoria e Arsimit
Nr. Të hyrat
Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
40
1 Renovimi dhe zgjerimi i objekteve 235.000 235.000
shkollore
Drejtoria e shëndetësisë
41
Total Buxheti 0 450.000 450.000
1 Projekt për blegtori 50.000 50.000
2 Projekt për bletari 50.000 50.000
3 Projekt për mbjellje 50.000 50.000
pranverore
4 Projekt për perimekulturë 60.000 60.000
5 Projekt për pemëtari 50.000 50.000
6 Projekt për mbjellje 60.000 60.000
vjeshtore
7 Projekt për ujitje 60.000 60.000
8 Bashkfinancim me donator 70.000 70.000
Burimi: https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/27ffd968-1020-47fe-8029-
978a5c6796c7/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2015-2017.aspx
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 2.597.404 399.685 2.997.089
42
te asfaltit, me trashesi 4cm (vazhdim)
8 Ndërtimi në qytetit i bulevardit dhe sheshit 430.000 5.000 435.000
"Sheshi i Dëshmorëve) (ZahirPajaziti-Hakif
Zejnullahu - Ilir Konushefci) (vazhdim)
9 Punimi, ndërtimi dhe vendosja e shtatorës së 90.000 5.000 95.000
Heroit Ali Ajeti në qytet . P unimi, ndërtimi
dhe vendosja e Monumentit të tre Heronjëve
të Kosovës Zahir Pajaziti-Hakif Zejnullahu-Ilir
Konushefci në sheshin "Sheshi i
Dëshmorëve"(vazhdim).
10 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Bradash 65.000 5.000 70.000
11 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Lluga (lagjeja 60.000 10.000 70.000
Çunaku, Zhitia,etj.)
12 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Lupq i 50.000 10.000 60.000
Poshtëm(lagjeja Humolli, etj)
13 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Revuqë 70.000 10.000 80.000
14 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Dobratin 80.000 20.000 100.000
(lagjeja kah Rekalit, varrezat, Prronovit,
Dervishollët).
15 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Dyz 40.000 5.000 45.000
16 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Pakashticë e 30.000 5.000 35.000
Poshtme
17 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Dumosh 2000 5.000 7.000
(lagjeja Maqastrena)
18 Asfaltimi i rrugës "Lagjeja Lepaja" në fsh. 10.000 10.000 20.000
Bajqinë.
19 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Godishnjak 50.000 10.000 60.000
20 Asfaltimi i rr. në fsh. Peran 40.000 40.000
21 Asfaltimi i rr. në fsh. Sallabajë 65.000 5.000 70.000
22 Asfaltimi i rrugës fsh. Llaushë - Dobërdol 70.000 20.000 90.000
23 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Penuhë 40.00 5.000 45.000
24 Ndërtimi i rr. në fsh. Dumnicë e Epërme 50.00 5.000 55.000
"lagjeja Jaholli" (faza e -I-)
25 Asfaltimi i rr. në fsh. Zakutë 20.000 5.000 25.000
26 Asfaltimi i rr. në fsh. Ballofc 40.000 10.000 50.000
27 Asfaltimi i rr. në fsh. Gërdofc 20.000 5.000 25.000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total buxheti 1.686.638. 240.220 1.926.85
8
1 Ndërtimi,rindërtimi i ndriçimit public 120.000 120.000
2 Ndërtimi trotuareve afër shkollave(në rrugët 125.000 125.000
43
regj\ magjistrale)
3 Kolektori i ujërave të zeza Gërdoc-Shakovicë - 130.000 65.000 195.000
Faza II
4 Meremetimi i rrugëve me zhavor 80.000 80.000
5 Zgjerimi ,rregullimi i shtratit të lumenjëve 100.000 30.000 130.000
6 Riparimi i rrugëve të asfaltuara 63.000 63.000
7 Investimet kapitale për raste emergjente 15.000 35.000 50.000
8 Kolektori i ujërave të zeza Lupç-Majac ,Faza-II 125.000 125.000
9 Kolektori i ujërave të zeza afër lumit Llap 50.000 60.000 110.000
10 Riparimi dhe ndërtimi i urave 25.780 10.000 35.780
11 Zgjerimi i rrjetit të ujësjellësit 50.858 25.220 76.078
12 Rregullimi i infrastrukturës së varrezave 85.000 85.000
13 Ndërtimi dhe rindërtimi kanalizimeve fek dhe 37.000 37.000
atm
14 Ndërtimi trotuareve 150.000 150.000
15 Kanalizimi në qytet dhe fshatra 80.000 15.000 95.000
16 Shenjëzimi (horizontal dhe vertikal) 65.000 65.000
17 Ndërtimi i urave në Murgullë,Marincë 18.500 65.000
18 Kanalizimi fekal Popovë-vazhdimi 26.500 26.500
19 Ndërtimi i stacioneve të udhëtarëve 70.000 70.000
20 Zgjerimi i shtratit të lumit Llap 170.000 170.000
21 Rregullimi i hapësirave publike në qytet 50.000 50.000
22 Rregullimi i rrugëve të reja me zhavor 50.000 50.000
Drejtoria e Shëndetësisë
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 287.801 - 287.80
1
1 Paisje Mjeksore 135.000 135.00
0
2 Renovimi I objekteve shëndetësore 50.509 50.509
3 Blerja e karrigave stamatologjike 15.000 15.000
4 Ndërtimi i një ambulance shëndetësore në 55.000 55.000
Majac
5 Blerja e një Kombi bus për bartjen e 32.292 32.292
pacienteve për Dialize
Të hyrat
44
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Totali 90.000 90.000
1 Ndërtimi i fushave të hapura sportive 90.000 90.000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 233.000 233.00
0
1 Studimi i fizibilitetit për zonat dhe lokacionet 20.000 20.000
me destinim ekonomik
2 Ngritja e infrastrukturës publike në zonat 50.000 50.000
për nevoja eko.
3 Fondi për mbështetjen e bizneseve 30.000 30.000
tradicionale
4 Participim me donator 100.000 100.00
0
5 Promovimi i pikave dhe ofertave turistike të 30.000 30.000
Komunës
6 Ngritja e “Klubit të Mërgatës” në Podujevë 3.000 3.000
me qëllim të investimeve
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 0 480.000 480.000
1 Projekt për bletari 100.000 100.000
2 Projekt për perimkulturë (ngritja e serrave) 200.000 200.000
3 Projekt për pemëtari 150.000 150.000
4 Projekt për ujitje (sistemi pikë-pikë) 30.000 30.000
Burimi: https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/efb7139a-690a-4fe1-bf25-
758bfe412c7a/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2017-2019.aspx?
fbclid=IwAR2OBre0ozpKWgHUiLSc9Qsx4puJthgRV57Mb9e5kQ8AFm62G-anzkvP3gw
45
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 2.767.99 389.270 3.157.26
8 8
1 Hartimi i Planeve Rregullues të Hollësishëm 10.000 10.000 20.000
(vazhdim.)
2 Hartimi i Planeve- Harta Zonale Komunale 20.000 15.000 35.000
(vazhdim)
3 Eksprojim i tokës (për rrugët e qytetit). 45.000 45.000
4 Ndërtimi, shtimi, rritja dhe mirëmbajtja (në 140.000 15.000 155.000
pronën publike në qytet dhe fshatra) e parqeve
hapësirave të reja te gjelbëruara, kopshteve të
hapura me lodra për fëmije, etj. (vazhdim)
5 Ndërtimi, rregullimi, riparimi dhe mirëmbajtja e 70.000 5.000 75.000
shtratit të lumit Llap si dhe hapësirave përgjatë
brigjeve të tij në qytet (vazhdim)
6 Zgjerimi, ndërtimi dhe asfaltimi i rruges rr."Zahir 300.000 120.000 420.000
Pajaziti & Skenderbeu" ne qytet me tere
infrastrukturen përcjellëse të kërkuar si: kanalizim
fekal & atmosferik, rrjet nentokesor te instalimeve
elektrike- internet- telefoni, instalim i gypave
nëntokesor për ngrohje qëndrore të qytetit,
ndriqim publik, etj.
7 Asfaltimi i disa rrugëve nëpër lagjet e qytetit edhe 150.000 5.000 155.000
me shtresë të dytë të asfaltit, me trashesi 4cm.
(vazhdim)
8 Asfaltimi i disa rrugëve nëpër lagjet e ndryshme të 100.000 5.000 105.000
fshatrave me shtresën e dytë të asfaltit me
trashësi 4cm (vazhdim).
9 Ndërtimi i Objektit Publik Garazhues (nëntokësor) 610.000 80.000 690.000
në qytet (përball objektit të komunës (vazhdim)
10 Asfaltimi i disa rrugëve në fsh. Herticë 57.998 57.998
11 Asfaltimi i rr. në fsh. Gllamnik 40.000 40.000
12 Asfaltimi i rr. në fsh. Buricë 80.000 14.270 94.270
13 Asfaltimi i rr. në fsh. Repë 30.000 30.000
14 Asfaltimi i rr. në fsh. Sfeqël 80.000 80.000
15 Asfaltimi i rr. në fsh. Bajqinë 80.000 80.000
16 Asfaltimi i rr. në fsh. Lluzhan 20.000 20.000
17 Asfaltimi i rr. në fsh. Mirofc 40.000 40.000
18 Asfaltimi i rr. në fsh. Metergofc 50.000 50.000 100.000
19 Asfaltimi i rr. në fsh. Brainë 100.000 100.000
20 Asfaltimi i rr. në fsh. Obranqë 30.000 30.000
21 Asfaltimi i rr. në fsh. Dumnicë e Poshtme 80.000 5.000 85.000
22 Asfaltimi i rr. në fsh. Dumnicë e Epërme 80.000 80.000
23 Asfaltimi i rr. në fsh. Llaushë (lagjeja Reziqët) 50.000 5.000 55.000
24 Asfaltimi i rr. në Çenogë të fsh. Pakashticë e 75.000 5.000 80.000
Epërme
46
25 Asfaltimi i rr. në fsh. Kaqybeg 25.000 25.000
26 Asfaltimi i rr. në fsh. Sibovc 30.000 30.000
27 Asfaltimi i rr. në fsh. Lupq 60.000 5.000 65.000
28 Asfaltimi i rr. në fsh. Shajkovc-Herticë 100.000 5.000 105.000
29 Ndërtimi i rr. fsh. Kërpimeh-Dobërdol 60.000 60.000
30 Ndërtimi rr. në fsh. Reqicë (f. -I-) 50.000 50.000
31 Ndërtimi i rr. në fsh. Bellosicë (f. -I-) 50.000 50.000
32 Ndërtimi i rr. në fsh. Turuqicë (f.-I-) 50.000 50.000
33 Ndërtimi i rr. në fsh. Rakinicë (f.-I-) 50.000 50.000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 1.880.62 240.220 2.120.84
1 1
1 Ndërtimi,rindërtimi i ndriçimit publik 125.000 30.000 155.000
2 Ndërtimi trotuareve afër shkollave(në rrugët regj\ 155.000 155.000
magjistrale)
3 Kolektori i ujërave të zeza Gërdoc-Shakovicë - Faza 115.000 65.000 180.000
II
4 Kolektori i ujërave të zeza Lupç-Majac F-II 125.000 30.000 155.000
5 Zgjerimi,rregullimi i shtratit të lumenjve 120.000 30.000 150.000
6 Riparimi i rrugëve të asfaltuara 85.000 85.000
7 Investimet kapitale për raste emergjente 45.000 45.000
8 Ndërtimi i stacioneve të udhëtarëve-vazhdimi 55.000 55.000
9 Kolektori i ujërave të zeza afër lumit Llap 200.000 60.000 260.000
10 Riparimi dhe ndërtimi i urave 35.621 10.000 45.621
11 Rregullimi i rrugëve të reja me zhavor 85.000 85.000
12 Rregullimi i infrastrukturës së varrezave 100.000 100.000
13 Ndërtimi dhe rindërtimi kanalizimeve fek dhe atm 45.000 45.000
14 Ndërtimi trotuareve 150.000 150.000
15 Kanalizimi në qytet dhe fshatra 60.000 15.220 75.220
16 Shenjëzimi (horizontal dhe vertikal) 75.000 75.000
17 Meremetimi i rrugëve me zhavorr 95.000 95.000
18 Rregullimi i hapësirave publike në qytet 85.000 85.000
19 Ndërtimi i kanalizimeve atmosferike 35.000 35.000
20 Zgjerimi i rrjetit të ujësjellësit 90.000 90.000
Drejtoria e Arsimit
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Totali 140.000 140.000
1 Renovimi dhe zgjerimi i objekteve shkollore 140.000 140.000
47
Drejtoria e Shëndetësisë
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total Buxheti 287.801 287.801
1 Ndërtimi i një ambulance shëndetësore në 42.801 42.801
Halabak
2 Ndërtimi i një ambulance shëndetësore në 45.000 45.000
Dobratin
3 Ndërtimi i objektit të Ri të Emergjences 100.000 100.000
4 Ndërtimi i objektit të Ri për Depo ,Lavatriqe 50.000 50.000
garazhe të veturave dhe nxemjes
5 Blerja e dy Autoambulancave për QKMF 50.000 50.000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Totali 90.000 90.000
1 Ndërtimi i fushave të hapura sportive 90.000 90.000
Të hyrat
Nr. Emërtimi i projektit Granti vetanake Totali
Total 250.000 25.000
1 Ngritja e infrastrukturës publike në zonat për 100.000 100.000
nevoja ekonomike
2 Promovimi i pikave dhe ofertave turistike e 100.000 100.000
komunës
3 Participimi me donator 50.000 50.000
48
4 Projekt për perimekulturë (ngritja e serrave) 200.000 200.000
5 Projekt për pemëtari 120.000 120.000
6 Projekt për ujitje (sistemi pike-pike) 30.000 30.000
Burimi: https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/efb7139a-690a-4fe1-bf25-
758bfe412c7a/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2017-2019.aspx?
fbclid=IwAR2OBre0ozpKWgHUiLSc9Qsx4puJthgRV57Mb9e5kQ8AFm62G-anzkvP3gw
49
8.1 Transparenca e investimeve në ndërtimin e autostrades Morinë – Merdarë
Është përgjegjësi e institucionit që menaxhon me fondet publike apo tjera të dedikuara për
projektin me interes publik që të sigurohej që informacioni për të gjitha fazat e planifikimit,
implementimi dhe vlersimit të projektit t’i komunikohen në mënyr ë të kuptueshme publikut dhe
të jetë i mjaftueshem deri në masën që e bën të mundëshëm komunikimin efektiv të zhvillimit
të projektit.18.
Për ndërtimin e autostradës Morinë. Sipas një raporti të përgaditur për komisionin Evropian
nga Ministri i ekonomisë dhe financave del se alokimet për ndërtimin e autostrades do të sillen
diku rreth 883.6 milion euro dhe alokimet për shpronesimet do të jenë rreth 90 milion
euro20.Paqartësitë rreth kësaj qështje janë rritur më shumë, kur zyrtare nga MTPT-ja mohojnë
këto shifra. Sipas shefit të kabinetit të ministrit të MTPT-së Endrit Shala, “ndarja e kontratës në
segmente për ndërtimin e autostrades nuk do të lejojë që të rriten shifrat financiare të cilat
llogariten të investohen në autostradë”. Gjithashtu, problem në këtë konteks është edhe mos
përcaktimi i trasese së autostrades, që sipas analistit për qeshtje ekonomike nga institute
50
Riinves, Muhamet Sadiku “kostoja parciale nuk do të ishte zgjidhja e duhur. Pastaj, duhet të
dihet traseja e rruges së re dhe jo të punohen në dy drejtime në qartësimin e trasese në një
pjesë të rrugës, ndërsa pjesa tjetër e trasese të mbetet për t’u diskutuar dhe me vonë për t’u
qartësuar. Të gjitha këto ndryshime do të kenë implikime financiare”. Pra, institucionet
qeveritare duket se ende nuk kanë një përgjigje të saktë rreth kostos për ndërtimin e
autostradës Morinë- Merdarë, gjë që përveq dëmeve që do te mund të shkaktonte në zhvillimin
e projektit, bie ndesh me një nga parimet bazike të transparencës që konsiston në informimin e
saktë të publikut rreth kostos financiare të projektit me interes publik.
____________________
16
The global infrastructure anti Corruption Centre ( GIACC). General principles of transparency:
http://giaccentre.prg/transparency.php
17
Ibid
18
Ibid
19
Ministria e transportit dhe poste – Telekomunikacionit. Njoftim per dhnien e kontrates, Nr.i prokurimit MTPT
09103514.
Një tjetër qështje e cila ka ngritur shumë debate dhe dyshime është forma dhe burimet e
financimit të këtij projekti. Sipas raportit të ministrit Shala, thuhet se është arritur marrëveshje
me FMN-në rreth modaliteteve të financimit të këtij projekti. Një formë është sigurimi i
financimit nga buxheti i Kosovës dhe rialokimi i tij, të hyrat nga privatizimi i PTK-së dhe
koncesionimi i ANP-së , aplikimi i akcizes në disa produkte dhe huamarrja. Situate aktuale
politike ka nxjerr në pahë edhe një problem tjeter, ku pamundësia që PTK të shitet do të
shkaktojë problem në financimin e ndërtimit të autostradës. Ky problem është pranuar edhe
nga zyrtaret e MEF për të përditshmen “ Zeri”. Deri më tani nuk kemi ndonjë plan ose strategji
për sigurimin e financimit të këtij projekti, për të cilën është diskutuar në Kuvendin e Kosovës
ose që Qeveria e Kosovës ka miratuar.
Një gjë e tillë paraqet edhe një qështje që bie ndesh me parimet e sigurimit të transparencës,
pasi që institucioni menaxhues i projektit nuk është në gjenje t’i ofroje informacionin e sakt
publikut rreth burimeve të financimit të projektit.
51
pranishëm me arsyetimin se ka agjendën e ngjeshur si dhe me 05 shkurt 2010, ku as në këtë
mbledhje ministry nuk ka qenë i pranishëm. MTPT vazhdon zbatimin e një proketi të tillë me një
karakter strategjik dhe që perbën interes shumë të lartë nacional duke anashkaluar Kuvendin e
Kosovës dhe duke mos respektuar parimet bazë të llogaridhënies.
Një aspekt tjetër i veqant që është duke e karakterizuar tërë procesin e ndërtimit të autostradës
Morinë- Merdarë është fluksi i deklatarave mediatike për transparencë të plotë nga ana e
zyrtareve qeveritare e veqanarisht të atyre nga MTPT. Një aspekt i rëndësishëm i sigurimit të
transparencës gjatë implementimit të projekteve në sektorin publik është edhe sigurimi me
kohë i informacionit për palet e interesuara. Se a janë duke u implementuar politika
transparente në këtë projekt e dëshmojnë rastet e kërkesave nga ana e nënshkruar në mes të
MTPT-së dhe konzorciumit Bechtel &Enka.
____________________
20
Fillimisht ekziston një mos përputhshmeri në mes njoftimit MTPT-së për dhënien e kontratës dhe këtij raporti të
MEF. Tek pika IV.6 e ketij njoftimi është e përcaktuar se operati ekonomik që ka fituar këtë tender ka për detyre që
të neëkontaktojë rreth 30% të punëve të saj me sektorin privat vendor, ndërsa në raportin e MEF dërguar
Komisionit Evropian është 40 %.
Instituti Gap me daten 29 mars 2010 ka bërë kërkesën për qasje në kontraten publike për
autostraden Morinë- Merdarë. Rreth kësaj kërkese asnjëher MTPT nuk ka kthyer përgjigje. Në
anën tjetër Levizja Fol me 14 korrik 210, gjithashtu ka bërë kërkesën përqasje në dokumentet
zyrtare në MTPT, përkatësisht qasje në dokumentacionin e tenderit dhe kontratën për ndërtimin
e autostrades Morinë- Merdarë dhe ka pranuar një përgjigje refuzuese nga ana e MTPT-së me
arsyetimin se ky dokument është me interes publik madhor dhe është i ndjeshëm.
Deklaratë të kundërt me këtë kemi deklaratën e ministrit Lumaj I cili “është zotuar se do të jetë
transparente gjatë gjithë procesit të ndërtimit të autostradës, por sipas tij shumë detaje të
kontratës Qeveri -“Bechtel – Enka” nuk mund të bëhet publike, pasi për këtë duhet marrë edhe
konfirmimin e konsorciumit amerikanoturk”. Gjithashtu të njejtën deklarate si atë të ministrit ka
bërë edhe zëdhenësi i kësaj ministrie pasi që levizja fol ka reaguar në lidhje me refuzimin e
kërkesës për qasje në kontratë.
52
9.0 Përfundimi dhe konkluzionet
Kur kemi parasysh një buxhet prej afersisht 4 milion euro, projektet në korelacionin me
buxhetin janë të kënaqshme. Komuna e Podujevës ka investuar për të përmirësuar
infrastrukturen rrugore, ndriqimin, pastrimin e lumit Llap, rregullimin e parkut, trotuareve
, mbjelljen e pemëve dhe mirëmbajtjen e tyre, pastrimin e qytetit e shumë projekte të
tjera.
Në vitin 2013 investimi publik më i larti ishte në ndërtimin e trotuareve dhe mirëmbajtjen
e tyre me vlerë 280.000 euro.
53
Dhe në vitin 2014 investimi publik më i lartë i realizuar ishte për asfaltimin e rrugës
Pollatë-Reqicë me total 245.000 euro.
Referencat
http://www.doktoratura.unitir.edu.al/
https://kk-arkiva.rks-gov.net/podujeve/getattachment/efb7139a-690a-4fe1-bf25-
758bfe412c7a/Korniza-Afatmesme-Buxhetore-2017-2019.aspx?
fbclid=IwAR2OBre0ozpKWgHUiLSc9Qsx4puJthgRV57Mb9e5kQ8AFm62G-anzkvP3gw
54
Ahmet Manqellari, Sulo Haderi, Dhri Kule, Stefan Qirici (2007). Hyrje në ekonomi. Tiranë
Google. Financat Publike. Buxheti i shtetit.
Tetor 2019
55
56