@Kpss_Uzmani

Kpss_uzmani

1
@Kpss_Uzmani

TEMEL KAVRAMLAR Üç basamaklı abc sayısı a, b, c

rakamlarından oluşmuştur.

A. SAYI

1. Rakam

Sayıları yazmaya yarayan sembollere

rakam denir. B. SAYI KÜMELERİ

1. Sayma Sayıları

2. Sayı {1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kümesinin

her bir elemanına sayma sayısı
Rakamların çokluk belirten ifadesine
denir.
sayı denir.

2
@Kpss_Uzmani
Pozitif doğal sayılar kümesi, sayma sayıları kümesine eşittir.

doğal sayı denir.

2. Doğal Sayılar

={0, 1, 2, 3, 4, ... , n , ...}

kümesinin her bir elemanına doğal 4. Tam Sayılar
sayı denir.
= {... , – n , ... – 3, – 2, – 1, 0, 1,
2, 3, ... , n , ...} kümesinin her bir
elemanına tam sayı denir.
3. Pozitif Doğal Sayılar
Tam sayılar kümesi; negatif tam
= {1, 2, 3, 4, ... , n , ...}
sayılar kümesi: , pozitif tam
kümesinin her bir elemanına pozitif
sayılar kümesi: ve sıfırı eleman

3
@Kpss_Uzmani

kabul eden: {0} kümenin birleşim

kümesidir. biçiminde
gösterilir.
Buna göre,

6. İrrasyonel Sayılar
5. Rasyonal Sayılar
Virgülden sonraki kısmı tahmin
a ve b birer tam sayı ve b  0 olmak
edilemeyen sayılara irrasyonel
sayılar denir.
koşuluyla biçiminde yazılabilen
sayılara rasyonel sayılar denir.
biçiminde yazılamayan
sayılar: a, b  ve b  0} biçiminde

4
 @Kpss_Uzmani

gösterilir. olan kümeye reel (gerçel) sayılar

kümesi denir.

Hem rasyonel hem de irrasyonel olan bir sayı yoktur. biçiminde gösterilir.

8. Karmaşık (Kompleks) Sayılar

sayıları birer irrasyonel sayıdır.

kümesinin her bir elemanına

karmaşık sayı denir.
7. Reel (Gerçel) Sayılar

Rasyonel sayılar kümesiyle

irrasyonel sayılar kümesinin birleşimi

5
@Kpss_Uzmani

C. SAYI ÇEŞİTLERİ 2. Tek Sayı

1. Çift Sayı olmak koşuluyla 2n + 1 ifadesi

ile belirtilen tam sayılara tek sayı
olmak koşuluyla 2n ifadesi ile
denir.
belirtilen tam sayılara çift sayı denir.
T = {... , – (2n + 1), ... , –3, –1, 1,
Ç = {... , – 2n , ... , – 4, – 2, 0, 2,
3, ... , (2n + 1), ...} biçiminde
4, ... , 2n , ...}
gösterilir.
biçiminde gösterilir.
T : Tek sayı

Ç : Çift sayıyı göstersin.

6
@Kpss_Uzmani

• Sıfır (0) çift sayıdır.

3. Pozitif Sayılar, Negatif Sayılar

Sıfırdan büyük her reel (gerçel)

sayıya pozitif sayı, sıfırdan küçük

Bölme işlemi için yukarıdaki biçimde bir her reel (gerçel) sayıya negatif sayı
genelleme yapılamaz. denir.

• Tek sayılar ve çift sayılar tam

 a < b < 0 < c < d olmak üzere,
sayılardan oluşur.
• a, b birer negatif sayıdır.
• Hem tek hem de çift olan bir sayı
yoktur. • c, d birer pozitif sayıdır.

7
@Kpss_Uzmani

• İki pozitif sayının toplamı • Zıt işaretli iki sayıyı toplamak

pozitiftir. (c + d > 0)
• İki negatif sayının toplamı
negatiftir. (a + b < 0)
• Çıkarma işleminde eksilen
çıkandan büyük ise sonuç (fark)
pozitif, eksilen çıkandan küçük
ise fark negatif olur.
m – n ifadesinde m eksilen, n
çıkandır.
için; işaretine bakılmaksızın
büyük sayıdan küçük sayı
çıkarılır ve büyük sayının işareti
sonuca verilir.
• Aynı işaretli iki sayının çarpımı
(ya da bölümü) pozitiftir.
• Zıt işaretli iki sayının toplamı;
negatif, pozitif veya sıfırdır.
• Zıt işaretli iki sayının çarpımı (ya
da bölümü) negatiftir.

8
@Kpss_Uzmani

• Pozitif sayının bütün kuvvetleri • En küçük asal sayı 2 dir. 2 den

pozitiftir. başka çift asal sayı yoktur.

• Negatif sayının tek kuvvetleri • Asal sayıların çarpımı asal değildir.

negatif, çift kuvvetleri pozitiftir.

4. Asal Sayı
5. Aralarında Asal
Kendisinden ve 1 den başka pozitif
Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan
tam sayılara tam bölünmeyen 1 den
tam sayılara aralarında asal
büyük doğal sayılara asal sayı
sayılar denir.
denir.

2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 sayıları a ile b aralarında asal ise, oranı en
birer asal sayıdır. sade biçimdedir.
9
@Kpss_Uzmani

D. ARDIŞIK SAYILAR • Ardışık dört tek sayı sırasıyla;

Belirli bir kurala göre art arda gelen 2n + 1, 2n + 3, 2n + 5, 2n + 7

sayı dizilerine ardışık sayılar denir. dir.

• Üçün katı olan ardışık dört tam

 n bir tam sayı olmak üzere, sayı sırasıyla;

3n, 3n + 3, 3n + 6, 3n + 9 dur.
• Ardışık dört tam sayı sırasıyla;
Ardışık Sayıların Toplamı
n, n + 1, n + 2, n + 3 tür.
n bir sayma sayısı olmak üzere,
• Ardışık dört çift sayı sırasıyla;
• Ardışık sayma sayılarının toplamı
2n, 2n + 2, 2n + 4, 2n + 6 dır.

10
@Kpss_Uzmani

r : İlk terim

n : Son terim
• Ardışık çift doğal sayıların toplamı
x : Artış miktarı olmak üzere,
2 + 4 + 6 + ... + (2n) = n(n +
1)

• Ardışık tek doğal sayıların toplamı

1 + 3 + 5 + ... + (2n – 1) = n2

Ardışık sayıların toplamı, sayı adedine bölünürse

• Artış miktarı eşit olan ardışık tam ortanca terim bulunur. Eğer sayı adedi çift ise,
sayıların toplamı ortanca terim sayı dizisine ait değildir.

11
@Kpss_Uzmani

SAYI SİSTEMLERİ Doğal sayıyı oluşturan rakamların

bulunduğu yerdeki değerine
basamak değeri denir.
A. SAYI BASAMAĞI
Basamak değerlerinin toplamına o
Bir sayıyı oluşturan rakamlardan her
sayının çözümlenmiş biçimi denir. Üç
birine bu sayının basamağı denir.
basamaklı abc sayısı aşağıda
Bir doğal sayıda kaç tane rakam çözümlenmiştir.
varsa sayı o kadar basamaklıdır. 243
üç basamaklı bir sayıdır.

B. ÇÖZÜMLEME

12
@Kpss_Uzmani

• abc – cba = 99 . (a – c)

• ab = 10 . a + b C. TABAN

• abc = 100 . a + 10 . b + c Bir sayı sisteminde sayının basamak

değerlerini göstermek için kullanılan
• aaa = 111 . a
düzene taban denir.
• ab + ba = 11 . (a + b)
T taban olmak üzere,
• ab – ba = 9 . (a – b)

13
@Kpss_Uzmani

(abcd)T = a . T3 + b . T2 + c . T + d =a.T 2 +b.T+c +

dir. d.T – 1 +e.T – 2 dir.

Burada,

• T, 1 den büyük doğal sayıdır.

• a, b, c, d rakamları T den 1. Onluk Tabanda Verilen Sayının

küçüktür. Herhangi Bir Tabana Çevrilmesi

• Taban belirtmeden kullandığımız Onluk tabanda verilen sayı, hangi

sayılar 10 luk tabana göredir. tabana çevrilmek isteniyorsa, o
tabana bölünür. Bölüm tekrar tabana
• (abc, de)T = a . T 2 + b . T + c . T0
bölünür. Bu işleme bölüm 0 olana
+d.T – 1 +e.T – 2

kadar devam edilir.

14
@Kpss_Uzmani

Ardışık olarak yapılan bu

bölmelerden kalanlar sondan
başlayarak (ilk kalan son rakam
olacak şekilde) sıralanmasıyla
istenen sayı oluşturulur. 3. Herhangi Bir Tabanda Verilen
Sayının Başka Bir Tabanda
Yazılması
2. Herhangi Bir Tabanda Verilen
Sayının 10 luk Tabana Çevrilmesi Herhangi bir tabanda verilen sayı
önce 10 tabanına çevrilir. Bulunan
Herhangi bir tabandan 10 luk tabana
değer istenen tabana dönüştürülür.
geçirilirken verilen sayı, ait olduğu
tabana göre çözümlenir.

15
@Kpss_Uzmani

cebirsel işlem gibi yapılır, ancak

sonuç T den büyük çıkarsa içinden T
ler atılıp kalan alınır. Atılan T adedi
elde olarak bir sonraki basamağa

4. Taban Aritmetiğinde Toplama, ilave edilir.

Çıkarma, Çarpma İşlemleri Çıkarma işlemi yapılırken 10 luk

Değişik tabanlarda yapılacak işlemler sistemdekine benzer biçimde, bir

10 luk sistemdekine benzer biçimde soldaki basamaktan 1 (bir) almak

yapılır. gerektiğinde, bu 1 in aktarıldığı

basamağa katkısı tabanın sayı değeri
T tabanında verilen sayılarda
kadardır. Fakat alındığı basamaktaki
toplama ve çarpma işlemleri bilinen
rakam 1 azalır

16
@Kpss_Uzmani

KÖKLÜ İFADELER B. KÖKLÜ İFADELERİN

ÖZELİKLERİ
A. TANIM

n, 1 den büyük bir sayma sayısı 1) n tek ise, daima reeldir.

olmak üzere,
2) n çift ve a < 0 ise, reel sayı
xn = a denklemini sağlayan x
belirtmez.
sayısına a nın n inci dereceden kökü
denir.
3) a  0 ise, daima reeldir.

4) a  0 ise,

17
@Kpss_Uzmani

5) n tek ise,
9) n tek ise,

6) n çift ise,
10) a, pozitif reel (gerçel) sayı
olmak üzere,
7)

8) n çift ve b ile c aynı işaretli olmak

üzere, 11) k pozitif tam sayı ve a pozitif
gerçel sayı olmak üzere,

18
@Kpss_Uzmani

C. KÖKLÜ İFADELERDE YAPILAN

İŞLEMLER

1. Toplama - Çıkarma
12) (a  0 ve b  0) ise,
Kök dereceleri birbirine eşit ve kök
içindeki sayılar da birbirine eşit olan
ifadelerin kat sayıları toplanır ya da
çıkarılır.

Bulunan sonuç köklü ifadenin kat

sayısı olur.

19
@Kpss_Uzmani

2. Çarpma

n ve m, 1 den büyük tek sayı ya da a

ve b negatif olmamak üzere,

20
@Kpss_Uzmani

3. Bölme 4. Paydayı Kökten Kurtarma

Uygun koşullarda, Uygun koşullarda,

21
@Kpss_Uzmani

22
@Kpss_Uzmani

D. İÇ İÇE E. SONSUZ
KÖKLER KÖKLER

v) 0 < y < x olmak üzere,

23
 @Kpss_Uzmani

Bir önceki son iki özelikte a, ardışık iki pozitif tam

sayının çarpımı ise, v. nin cevabı bu sayıların
büyüğü, vı. nın cevabı bu sayıların küçüğüdür.
RASYONEL SAYILAR

A. TANIM

F. KÖKLÜ İFADELERDE a ve b tam sayı, b  0 olmak üzere,

SIRALAMA
şeklinde ifade edilen sayılara
Kök dereceleri eşit olan (ya da
rasyonel sayı veya kesir denir.
eşitlenen) pozitif sayılarda, kök
içindeki sayıların büyüklüğüne göre
sıralama yapılır.

24
@Kpss_Uzmani

B. KESİR ÇEŞİTLERİ

1. Basit Kesir

İşaretine bakılmaksızın payı

paydasından küçük olan kesirlere
basit kesir denir.

25
@Kpss_Uzmani

2. Bileşik Kesir

İşaretine bakılmaksızın payı 3. Tam Sayılı Kesir

paydasından küçük olmayan (büyük
Herhangi bir sayma sayısı ile birlikte
veya eşit olan) kesirlere bileşik
yazılabilen kesirlere tam sayılı kesir
kesir denir.
denir.

26
@Kpss_Uzmani

birer tam sayılı

C. RASYONEL SAYILARDA
kesirdir.
İŞLEMLER

Her bileşik kesir bir tam sayılı kesir 1. Genişletme ve Sadeleştirme

biçiminde yazılabilir. k  0 olmak üzere,

2. Toplama - Çıkarma

27
@Kpss_Uzmani

Toplama ve çıkarma işleminde payda 3. Çarpma - Bölme

eşitlenecek biçimde kesirler
genişletilir ya da sadeleştirilir.
Oluşan kesirlerin payları toplanır (ya
da çıkarılır) ortak payda alınır.

28
@Kpss_Uzmani

4. İşlem Önceliği 4) Toplama - çıkarma yapılır.

Toplama, çıkarma, çarpma, bölme ve

üs alma işlemlerinden bir kaçının Toplama ile çıkarma ve çarpma ile bölme kendi
birlikte bulunduğu rasyonel sayılarda arasında öncelik taşımaz. Özellikle çarpma ile
işlemler, aşağıdaki sıraya göre bölmede öncelik söz konusu ise bu, parantezle
yapılır. belirlenir.

1) Parantezler ve kesir çizgisi işleme

yön verir.

2) Üslü işlemler varsa

sonuçlandırılır.

3) Çarpma - bölme yapılır.

29
@Kpss_Uzmani

D. ONDALIK KESİR

1. Ondalık Kesir
Bir rasyonel sayının payını paydasına
böldüğümüzde bu rasyonel sayının
ondalık açılımını buluruz. Bu ondalık
açılıma ondalık kesir denir.
2. Devirli (Periyodik) Ondalık
Kesir
Bir ondalık kesirde ondalıklı kısım
belli bir kurala göre tekrarlanıyorsa
bu sayıya devirli ondalık kesir denir.

Devreden kısım üzerine (—) işareti

konulur.

Burada a ya tam kısım, bcd ye de

ondalıklı kısım denir.

30
@Kpss_Uzmani

gibi çarpma işlemi yapılır. Sonuç,

çarpılan sayıların virgülden sonraki
3. Ondalık Sayılarda İşlemler
basamak sayılarının toplamı kadar,
a. Toplama - Çıkarma: Ondalık sağdan sola doğru virgülle ayrılır.
kesirler toplanırken, virgüller alt alta
c. Bölme: Ondalık kesirlerin bölme
gelecek şekilde yazılır ve doğal
işlemi yapılırken, bölen virgülden
sayılarda toplama - çıkarma
kurtulacak biçimde 10 un kuvveti ile
işleminde olduğu gibi toplama -
çarpılır. Bölünen de aynı 10 un
çıkarma işlemi yapılır. Sonuç,
kuvveti ile çarpılarak normal bölme
virgüllerin hizasından virgülle ayrılır.
işlemi yapılır.
b. Çarpma: Ondalık kesirlerin
çarpımı yapılırken, virgül yokmuş

31
@Kpss_Uzmani

4. Devirli Ondalıklı Sayının

Rasyonel Sayıya Dönüştürülmesi

E. RASYONEL SAYILARDA
SIRALAMA

Pozitif kesirlerde sıralama yapılırken

aşağıdaki yollardan biri kullanılır.

Devreden 9 ise bir önceki rakam 1 artırılır.

32
@Kpss_Uzmani

I. Yol: III. Yol:

Paydaları eşit olan (eşitlenen) Payı ile paydası arasındaki farkı eşit
kesirlerden payı en büyük olan olan, basit kesirlerde, payı en
diğerlerinden daha büyüktür. büyük olan diğerlerinden daha
büyüktür.

II. Yol:

Payları eşit olan (eşitlenen) Payı ile paydası arasındaki farkı eşit
kesirlerden paydası en küçük olan olan, bileşik kesirlerde, payı en
diğerlerinden daha büyüktür. büyük olan diğerlerinden daha
küçüktür.

33
@Kpss_Uzmani
Yukarıda verilen yöntemler
pozitif kesirlerde geçerlidir.
Negatif kesirlerde ise durum
tersinedir.
F. İKİ RASYONEL SAYI
ARASINDAKİ SAYILAR
arasında sayılamıyacak
çoklukta rasyonel sayı vardır.
34
Bunlardan bazılarını bulmak için b ile
d nin OKEK i bulunur. Verilen
kesirlerin paydaları bulunan OKEK
inde eşitlenir. İstenen koşuldaki
sayıyı bulmak için kesirler
genişletilebilir.

 kesirlerinin ortasındaki
bir sayı ise,
@Kpss_Uzmani

35
@Kpss_Uzmani

EŞİTSİZLİKLER B. BİRİNCİ DERECEDEN BİR

BİLİNMEYENLİ EŞİTSİZLİKLER

A. TANIM m  0 olmak üzere, f(x) = mx + n

f(x) > 0, f(x) < 0, f(x)  0, f(x)  0 koşulunu sağlayan noktalar analitik

ifadelerine fonksiyonların eşitsizliği düzlemde bir doğru belirtir.

denir. EŞİTSİZLİK ÇÖZÜMLERİ

Bu eşitsizlikleri sağlayan sayıların
oluşturduğu kümeye de eşitsizliğin
çözüm kümesi denir.
f(x)
f(x) > 0, f(x) . g(x) < 0, g(x) ≤ 0
vb. eşitsizliklerinin her birini
çözebilmek için aşağıdaki
basamaklar sırasıyla uygulanmalıdır:
1)Her bir çarpan sıfıra eşitlenerek
kökleri bulunur.

36
@Kpss_Uzmani

2)Bulunan köklerin sayı adedi 5)Bulunan işaret ile sayı doğrusunun

incelenir. en sağından (+∞ tarafından)
başlanır. Tek katlı köklerden
a.Bir kökün sayı adedi tek ise, bu
geçerken işaret değiştirilir ve çift
köke tek katlı kök denir ve sayı
katlı köklerden geçerken işaret
doğrusunda tek çizgi ile gösterilir.
değiştirilmez.
b.Bir kökün sayı adedi çift ise bu
köke çift katlı kök denir ve sayı
doğrusunda çift çizgi ile gösterilir.
3)Bulunan kökler, sayı doğrusunda
küçükten büyüğe sıralanır ve tek-çift
katlı kökleri belirtilir.
4)Her bir çarpanın en büyük dereceli
teriminin işareti parantezinin kuvveti
ile birlikte alınarak çarpılır ve bir
işaret bulunur.

37
 @Kpss_Uzmani

ÇARPANLARA AYIRMA

B. ÖZDEŞLİKLER

A. ORTAK ÇARPAN PARANTEZİNE

1. İki Kare Farkı - Toplamı
ALMA
i) a2 – b2 = (a – b) (a + b)
A(x) . B(x) ± A(x) . C(x) = A(x) .
[B(x) ± C(x)] ii) a2 + b2 = (a + b)2 – 2ab ya da

a2 + b2 = (a – b)2 + 2ab dir.

En az dört terimi olan ifadeler ortak çarpan

parantezine alınacak biçimde gruplandırılır, sonra
2. İki Küp Farkı - Toplamı
ortak çarpan parantezine alınır.
i) a3 – b3 = (a – b) (a2 + ab + b2 )

38
@Kpss_Uzmani

ii) a3 + b3 = (a + b) (a2 – ab + b2 ) ii) n bir tek sayma sayısı olmak

üzere,
iii) a3 – b3 = (a – b)3 + 3ab (a – b)
xn + yn = (x + y) (xn – 1 – xn – 2y +
iv) a3 + b3 = (a + b)3 – 3ab (a + b)
xn – 3 y2 – ... – xyn – 2 + yn – 1) dir.

3. n. Dereceden Farkı - Toplamı

4. Tam Kare İfadeler
i) n bir sayma sayısı olmak üzere,
i) (a + b)2 = a2 + 2ab + b2
xn – yn = (x – y) (xn – 1 + xn – 2y +
ii) (a – b)2 = a2 – 2ab + b2
xn – 3 y2 + ... + xyn – 2 + yn – 1) dir.
iii) (a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 +
2(ab + ac + bc)

39
@Kpss_Uzmani

iv) (a + b – c)2 = a2 + b2 + c2 +
2(ab – ac – bc)
5. (a ± b)n nin Açılımı

n bir tam sayı ve a  b olmak üzere, Pascal Üçgeni

• (a – b)2n = (b – a)2n

• (a – b)2n – 1 = – (b – a)2n – 1 dir.

• (a + b)2 = (a – b)2 + 4ab

40
@Kpss_Uzmani

(a + b)n açılımı yapılırken, önce a nın

n . kuvvetten başlayarak azalan, b
• (a + b)3 = a3 + 3a2b + 3ab2 + b3
nin 0 dan başlayarak artan
kuvvetlerinin çarpımları yazılıp • (a – b)3 = a3 – 3a2b + 3ab2 – b3

toplanır. • (a + b)4 = a4 + 4a3b + 6a2b2 + 4ab3 +b4

Sonra n nin Paskal üçgenindeki • (a – b)4 = a4 – 4a3b + 6a2b2 – 4ab3 + b4

karşılığı bulunarak kat sayılar
belirlenir.

(a – b)n yukarıdaki biçimde yapılır

ancak b nin; çift kuvvetlerinde
terimin önüne (+), tek kuvvetlerinde
terimin önüne (–) işareti konulur.
41
@Kpss_Uzmani

• Oranlanan çokluklardan ikisi aynı anda

sıfır olamaz.

• Oranın payı ya da paydası sıfır olabilir.

ORAN – ORANTI
• Oranlanan çoklukların birimleri aynı tür
olmalıdır.
A. ORAN
• Oranın sonucu birimsizdir.
a ve b reel sayılarının en az biri

sıfırdan farklı olmak üzere, ye a

nın b ye oranı denir.

42
@Kpss_Uzmani

B. ORANTI

En az iki oranın eşitliğine orantı

C. ORANTININ ÖZELİKLERİ
denir. Yani oranı ile nin eşitliği

olan ye orantı denir. Bu orantı

a : c = b : d biçiminde de
gösterilebilir.

ise, a ile d ye dışlar, b ile c ye içler

denir.

43
@Kpss_Uzmani

3) m ile n den en az biri sıfırdan

farklı olmak üzere,

ise, (k ya orantı sabiti

denir.)

4) a : b : c = x : y : z ise,

44
@Kpss_Uzmani

1. Doğru Orantılı Çokluklar

Orantılı iki çokluktan biri artarken

Burada, a = x . k diğeri de aynı oranda artıyorsa ya da
biri azalırken diğeri de aynı oranda
b=y.k
azalıyorsa bu iki çokluk doğru
c = z . k dır. orantılıdır denir.

x ile y çoklukları doğru orantılı ve k

D. ORANTI ÇEŞİTLERİ pozitif bir doğru orantı sabiti olmak
üzere, y = k . x ifadesine doğru
• İşçi sayısı ile üretilen ürün miktarı doğru orantılıdır.

• Bir aracın hızı ile aldığı yol doğru orantılıdır.

45
@Kpss_Uzmani

orantının denklemi denir. Bu

denklemin grafiği aşağıdaki gibidir.
2. Ters Orantılı Çokluklar
(x > 0 ve y > 0)
Orantılı iki çokluktan biri artarken
diğeri aynı oranda azalıyorsa ya da
biri azalırken diğeri aynı oranda
artıyorsa bu iki çokluk ters
orantılıdır denir.

x ile y çoklukları ters orantılı ve k

pozitif bir ters orantı sabiti olmak

46
@Kpss_Uzmani

üzere, ifadesine ters orantının

denklemi denir. (x > 0 ve y > 0)

Bu denklemin grafiği aşağıdaki

gibidir.

47
@Kpss_Uzmani

E. ARİTMETİK ORTALAMA • a, b, c biçimindeki üç sayının

n tane sayının aritmetik ortalaması

bu n tane sayının toplamının n ye
bölümüdür.
Buna göre, x1, x2, x3, ... , xn
sayılarının aritmetik ortalaması,
• a ile b nin aritmetik ortalaması
aritmetik ortalaması,
• n tane sayının aritmetik ortalaması
x olsun.
Bu n tane sayının herbiri; A ile
çarpılır, B ilave edilirse oluşan yeni
sayıların aritmetik ortalaması Ax + B
olur.

48
@Kpss_Uzmani

F. GEOMETRİK ORTALAMA • a, b, c biçimindeki üç sayının

n tane sayının geometrik ortalaması geometrik ortalaması,

bu sayıların çarpımının n. dereceden
• a ile b nin aritmetik ortalaması
köküdür.
geometrik ortalamasına eşit ise a =
Buna göre, b dir.

x1, x2, x3, ... , xn sayılarının

geometrik ortalaması

• a ile b nin geometrik ortalaması

(orta orantılısı)
49
@Kpss_Uzmani

OBEB - OKEK OBEB bulunurken verilen sayılar asal

çarpanlarına ayrılır. Ortak olan asal
A. ORTAK BÖLENLERİN EN
çarpanlardan büyük olmayan
BÜYÜĞÜ
üslülerin çarpımı bu sayıların OBEB
(OBEB) ini verir.

En az biri sıfırdan farklı iki ya da

daha fazla tam sayının ortak • Eğer a  0 veya b  0 ise OBEB

bölenlerinin en büyüğüne bu tanımlı olup OBEB(a, b)  1 dir.

sayıların ortak bölenlerinin en • a = b = 0 ise OBEB (a, b)

büyüğü denir ve OBEB biçiminde tanımsızdır.
gösterilir.

50
@Kpss_Uzmani

OKEK bulunurken verilen sayılar asal

çarpanlarına ayrılır. Ortak olan asal
çarpanlardan küçük olmayan
B. ORTAK KATLARIN EN KÜÇÜĞÜ üslülerin çarpımı bu sayıların OKEK

(OKEK) ini verir.

Hepsi sıfırdan farklı iki ya da daha

• a ve b tam sayılarından en az biri
fazla tam sayının pozitif ortak
sıfır ise,
katlarının en küçüğüne bu sayıların
ortak katlarının en küçüğü denir ve OKEK(a, b) tanımsızdır.

OKEK biçiminde gösterilir.

51
@Kpss_Uzmani

a ve b pozitif tam sayı, a  b ise,

 kesirleri ile tam
• OBEB(a, b)  a  b  OKEK(a, b)
bölünebilen en küçük pozitif
• a . b = OBEB(a, b) . OKEK(a, b)
kesir
• a ile b aralarında asal ise,
OBEB(a, b) = 1

dir.  a ve b pozitif tam sayı olmak

üzere,

52
@Kpss_Uzmani

çarpımına her zaman eşit

değildir.

 A pozitif tam sayısı a . b ile tam

bölünebiliyor ve OKEK(a, b) = x
ise, A sayısı x ile tam bölünür.

 İki pozitif tam sayının çarpımı, bu

sayıların OBEB i ile OKEK inin
çarpımına eşittir. Fakat ikiden
fazla pozitif tam sayının çarpımı,
bu sayıların OBEB i ile OKEK inin

53
@Kpss_Uzmani

DENKLEM KURMA yolunu oluşturmaya % 8 ini de

PROBLEMLERİ soruyu çözmeye ayırmalısınız.

Buna göre, soruları çözerken;

BU ALAN EN ÇOK SORU GELEN
1) Soru, verilenler ve istenen
ALANDIR DİKKATLİ ÇALIŞINIZ!
anlaşılana kadar okunur.

2) Verilenler matematik diline

A. PROBLEM ÇÖZME STRATEJİSİ çevrilir.

 Bir soruyu çözmek için verilen 3) Denklem çözme metodları ile

zamanın % 75 ini soruyu matematik diline çevrilen denklem
anlamaya, % 17 sini çözme çözülür.

54
@Kpss_Uzmani

4) Bulunanın, soru cümlesinde Sayının a fazlası : x + a dır.

istenen olup olmadığı kontrol edilir. Sayının a fazlasının yarısı :

Sayının yarısının a fazlası :

B. MATEMATİK DİLİNE ÇEVİRME

Verilen problemin x, y, a, b, c gibi

Sayının küpünün a eksiği : x3 – a
sembollerle ifade edilmesine
dır.
matematik diline çevirme denir.

1) Herhangi bir sayı x olsun. 2) Herhangi iki sayı x ve y olsun.

55
@Kpss_Uzmani

Bu iki sayının toplamının a katı: a Ardışık üç çift sayının toplamı : x

. (x + y) dir. + (x + 2) + (x + 4) tür. (x, çift sayı)

Bu iki sayının kareleri toplamı : Ardışık üç tek sayının toplamı : x

x2 + y2 dir. + (x + 2) + (x + 4) tür. (x, tek sayı)

Bu iki sayının toplamının karesi: C. KESİR PROBLEMLERİ

(x + y)2 dir.

a, b  Z ve b  0 için ye kesir

3) Ardışık tam sayılardan en küçüğü denir.

x olsun.
• Herhangi bir sayı x olsun.
Ardışık üç tam sayının toplamı : x
+ (x + 1) + (x + 2) dir.

56
@Kpss_Uzmani

Bu sayının Bu sayının si ile sinin toplamı :

dir.
Bu sayının sının b fazlası :

D. YAŞ PROBLEMLERİ
Bu sayı sı kadar artırılırsa :
• Bir kişinin yaşı x ise,

olur. T yıl önceki yaşı : x – T

T yıl sonraki yaşı : x + T olur.

57
@Kpss_Uzmani

• Kişiler arasındaki yaş farkı her E. İŞÇİ - HAVUZ PROBLEMLERİ

zaman aynıdır.
Bir işi;
• İki kişinin yaşları oranı yıllara göre
A işçisi tek başına a saatte,
orantılı değildir.
B işçisi tek başına b saatte,
• İki kişinin yaşları toplamı T yıl
sonra 2T artar. C işçisi tek başına c saatte

• n kişinin yaşları toplamı T yıl sonra yapabiliyorsa;

n . T artar.
• A işçisi 1 saatte işin sını bitirir.

58
@Kpss_Uzmani

• A ile B birlikte t saatte işin • A işçisi x saat, B işçisi y saat C

işçisi z saat çalışarak işi bitiriyorsa,
sini bitirir.

• A, B, C birlikte t saatte işin

 Havuz problemleri işçi
problemleri gibi çözülür.
sini bitirir.
 A musluğu havuzun tamamını a
saatte doldurabiliyor. Tabanda
Eğer üçü t saatte işi bitirmiş ise bu
bulunan B musluğu dolu
ifade 1 e eşittir.
havuzun tamamını tek başına b
saatte boşaltabiliyor olsun.

59
@Kpss_Uzmani

Bu iki musluk birlikte bu havuzun F. HAREKET PROBLEMLERİ

V : Hareketlinin hızı
t saatte sini doldurur.
x : Hareketlinin V hızıyla t sürede
aldığı yol
• Bu havuzun dolması için b > a
t : Hareketlinin V hızıyla x yolunu
olmalıdır.

alma süresi ise,

• Aralarında x km olan iki araç

saatte V1 km ve V2 km hızla aynı
anda birbirine doğru hareket

60
@Kpss_Uzmani

ederlerse karşılaşma süresi aynı anda hareket ederlerse

olur. karşılaşma süresi yine dir.

Bu iki araç aynı anda çembersel bir

pistin, aynı noktasından zıt yönde

61
@Kpss_Uzmani
• Aralarında x km olan iki araç
saatte V1 km ve V2 km hızla aynı
anda aynı yönde hareket
ederlerse arkadaki aracın (V1
hızlı araç) öndekini yakalama
süresi olur.
62
Bu iki araç aynı anda çembersel
bir pistin aynı noktasından aynı
yönde hareket ederse hızı büyük
olan aracın hızı küçük olan aracı
yakalama süresi yine
olur.
@Kpss_Uzmani

alınan yolda hareketlinin ortalama

hızı,

• Belirli bir yolu V1 hızıyla gidip V2

hızıyla dönen bir aracın ortalama
hızı,
• Ortalama Hız =

• Eşit zamanda V1 ve V2 hızlarıyla

63
@Kpss_Uzmani

G. YÜZDE PROBLEMLERİ • A dan A nın % a sı çıkarılırsa :

• A sayısının % a sı : olur.

• A nın % a sı ile B nin % b sinin

H. FAİZ PROBLEMLERİ

toplamı : F : Faiz miktarı

A : Anapara (Kapital)
• A ya A nın % a sı eklenirse :
n : Yıllık faiz oranı

t : Kapitalin faizde kalma süresi

olmak üzere,

64
@Kpss_Uzmani

Buna göre, A TL yıllık bileşik faiz

oranı % n olan bir bankaya
yatırılıyor. t yıl sonra

 Faize yatırılan para her yıl I. KARIŞIM PROBLEMLERİ

getirdiği faiz ile birlikte tekrar
faize yatırılırsa elde edilen
toplam faize bileşik faiz denir.

65
@Kpss_Uzmani

+ y litrelik karışımın tuz oranı

 Tuz oranı % A olan tuzlu su

çözeltisinin su oranı % (100 – A) dır.
A kabında, tuz oranı % A olan x
litrelik tuzlu su çözeltisi ile B
kabında tuz oranı % B olan y
litrelik tuzlu su çözeltisi, boş olan
C kabında karıştırılırsa oluşan x

66
@Kpss_Uzmani

KÜMELER okunur. b elemanı A kümesine

A. TANIM ait değilse, b  A biçiminde

yazılır. “b, A kümesinin
• Küme, nesnelerin iyi tanımlanmış
elemanı değildir.” diye okunur.
listesidir.
• Kümede, aynı eleman bir kez
• Kümeler genellikle A, B, C gibi
yazılır.
büyük harflerle gösterilir.
• Elemanların yerlerinin
• Kümeyi oluşturan öğelere,
değiştirilmesi kümeyi
kümenin elemanı denir. a
değiştirmez.
elemanı A kümesine ait ise, a 
A biçiminde yazılır. “a, A • A kümesinin eleman sayısı s(A)

kümesinin elemanıdır.” diye ya da n(A) ile gösterilir.

67
@Kpss_Uzmani

A = {a, b, {a, b, c}} ise, s(A) = 3

tür.
B. KÜMELERİN GÖSTERİLİŞİ

Kümenin elemanları aşağıdaki 3 yolla

gösterilebilir. 2. Ortak Özelik Yöntemi

Kümenin elemanlarını, daha somut

1. Liste Yöntemi
Kümenin elemanları { } sembolü
içine, her bir elemanın arasına virgül
konularak yazılır.
ya da daha kolay algılanır biçimde
gerektiğinde sözel, gerektiğinde
matematiksel bir ifade olarak ortaya
koyma biçimidir.
A = {x : (x in özelliği)}

68
@Kpss_Uzmani

Burada “x :” ifadesi “öyle x lerden noktanın yanına elemanın adı

oluşur ki” diye okunur. yazılarak gösterilir.

Bu ifade “x |” biçiminde de Bu gösterime Venn Şeması ile

yazılabilir. gösterim denir.

3. Venn Şeması Yöntemi

Küme, kapalı bir eğri içinde her

eleman bir nokta ile gösterilip

69
 @Kpss_Uzmani

C. EŞİT KÜME, DENK KÜME

Aynı elemanlardan oluşan kümelere D. BOŞ KÜME

eşit kümeler denir. Eleman sayıları
Hiç bir elemanı olmayan kümeye boş
eşit olan kümelere denk kümeler
küme denir.
denir.
Boş küme { } ya da  sembolleri ile
A kümesi B kümesine eşit ise A = B,
gösterilir.
C kümesi D kümesine denk ise C  D
{} ve {0} kümeleri boş küme olmayıp birer
biçiminde gösterilir.
elemana sahip iki denk kümedir.
Eşit olan kümeler ayın zamanda denktir. Fakat
denk kümeler eşit olmayabilir.

70
@Kpss_Uzmani

A kümesi B kümesinin alt kümesi ise

E. ALT KÜME - ÖZALT KÜME
1. Alt Küme
A kümesinin her elemanı, B
kümesinin de elemanı ise A ya B nin
alt kümesi denir.
A kümesi B kümesinin alt kümesi ise
A  B biçiminde gösterilir.
B kümesi A kümesini kapsıyor denir.
B  A biçiminde gösterilir.
C kümesi D kümesinin alt kümesi
değilse C  D biçiminde gösterilir.
2. Özalt Küme
Bir kümenin, kendisinden farklı
bütün alt kümelerine o kümenin
özalt kümeleri denir.

71
@Kpss_Uzmani

iii) (A  B ve B  A)  A = B dir.

ıv) (A  B ve B  C)  A  C dir.

v) n elemanlı bir kümenin alt

kümelerinin sayısı 2n ve özalt
3. Alt Kümenin Özelikleri
kümelerinin sayısı 2n – 1 dir.
i) Her küme kendisinin alt
vı) n elemanlı bir kümenin r tane
kümesidir.
elemanlı (n  r) alt kümelerinin sayısı
AA

ii) Boş küme her kümenin alt

kümesidir.

 A

72
@Kpss_Uzmani

F. KÜMELERLE YAPILAN
İŞLEMLER

1. Kümelerin Birleşimi

A nın elemanlarından veya B nin

elemanlarından oluşan kümeye bu iki
kümenin birleşim kümesi denir ve
A  B biçiminde gösterilir.

73
@Kpss_Uzmani

A  B = {x : x  A veya x  B} dir.

2. Birleşim İşleminin Özelikleri

i) A  = A

74
@Kpss_Uzmani

ii) A  A = A B nin kesişim kümesi denir ve A 

B biçiminde gösterilir.
iii) A  B = B  A
A  B = {x : x  A ve x  B} dir.
iv) A  (B  C) = (A  B)  C

v) A  B ise, A  B = B

vı) A  B =  ise, (A =  ve B = )
dir.

3. Kümelerin Kesişimi

A ve B kümesinin ortak
elemanlarından oluşan kümeye A ile

75
@Kpss_Uzmani

ii) A  A = A

iii) A  B = B  A

iv) (A  B)  C = A  (B  C)

v) A  (B  C) = (A  B)  (A  C)

vı) A  (B  C) = (A  B)  (A  C)

G. EVRENSEL KÜME

4. Kesişim İşleminin Özelikleri Üzerinde işlem yapılan, bütün

kümeleri kapsayan kümeye,
i) A  = 
evrensel küme denir. Evrensel

76
@Kpss_Uzmani

küme genellikle E ile gösterilir. elemanlardan oluşan kümeye A nın

tümleyeni denir ve ya da Aı ile

gösterilir.

= {x : x  E ve x  A, A  E} dir.

H. BİR KÜMENİN TÜMLEYENİ

Evrensel kümenin elemanı olup, A

kümesinin elemanı olmayan

77
@Kpss_Uzmani

Tümleyenin Özelikleri

I. KUVVET KÜMESİ

Bir kümenin bütün alt kümelerin

kümesine kuvvet kümesi denir.
Kuvvet kümesi P(A) ile gösterilir.

s(A) = n ise, s(P(A)) = 2n dir.

J. İKİ KÜMENİN FARKI

A kümesinde olup, B kümesinde

olmayan elemanların kümesine A

78
@Kpss_Uzmani

fark B kümesi denir. A fark B kümesi

A – B ya da A \ B biçiminde
gösterilir.

A – B = {x : x  A ve x  B} dir.

Farkla İlgili Özelikler

A, B, C kümeleri E evrensel
kümesinin alt kümeleri olmak üzere,
79
@Kpss_Uzmani

ii) s(A  B  C) = s(A) + s(B) +

s(C) – s(A  B) – s(A  C) –
s(B  C) + s(A  B  C)

iii) s(A  B) = s(A – B) + s(A  B)

+ s(B – A)

iv) a + b + c + d tane öğrencinin

K. ELEMAN SAYISI
bulunduğu bir sınıfta voleybol
A, B, C herhangi birer küme olmak oynayan öğrencilerin sayısı s(V)
üzere, = b + c, tenis oynayan

i) s(A  B) = s(A) + s(B) – s(A  öğrencilerin sayısı s(T) = a + b,

B) voleybol ve tenis oynayan

80
@Kpss_Uzmani

öğrencilerin sayısı s(T  V) = b s(T  V) = a + b + c dir.

olsun.
Tenis ya da voleybol oynayanların
sayısı:

s(T – V) + s(V – T) = a +
c dir.

Sadece tenis oynayanların sayısı:

s(T – V) = a dır.

Tenis oynamayanların sayısı:

Tenis veya voleybol oynayanların dir.

sayısı:

81
@Kpss_Uzmani

Bu iki oyundan en az birini

dir.
oynayanların sayısı:
FONKSİYON
s(T  V) = a + b + c dir.

Bu iki oyundan en çok birini

A. TANIM
oynayanların sayısı:
A  ve B  olmak üzere, A dan B
ye bir  bağıntısı verilmiş olsun. A
nın her elemanı B nin elemanlarıyla
dir. en az bir kez ve en çok bir kez

Bu iki oyundan hiç birini eşleniyorsa bu bağıntıya fonksiyon

oynamayanların sayısı: denir. Fonksiyonlar f ile gösterilir.

82
@Kpss_Uzmani

 x  A ve y  B olmak üzere, A dan

B ye bir f fonksiyonu f : A  B ya da Yukarıda A dan B ye tanımlanan f
x  f(x) = y biçiminde gösterilir. fonksiyonu

f = {(a, 1), (b, 1), (c, 2), (d, 3)}

biçiminde de gösterilir.

 Her fonksiyon bir bağıntıdır. Fakat

her bağıntı fonksiyon olmayabilir.

 Görüntü kümesi değer kümesinin

alt kümesidir.

83
@Kpss_Uzmani

 s(A) = m ve s(B) = n olmak  Grafiği verilen bir bağıntının

üzere, fonksiyon olup olmadığını
anlamak için, y eksenine paralel
i) A dan B ye nm tane fonksiyon
doğrular çizilir. Bu doğrular
tanımlanabilir.
fonksiyonun belirttiği eğride en
ii) B den A ya mn tane fonksiyon az bir ve en çok bir noktayı
tanımlanabilir. kesiyorsa verilen bağıntı x ten y

iii) A dan B ye tanımlanabilen ye bir fonksiyondur.

fonksiyon olmayan bağıntıların sayısı

2m . n – nm dir.
B. FONKSİYONLARDA DÖRT
İŞLEM

84
@Kpss_Uzmani

f ve g birer fonksiyon olsun.

iii)
f : A  IR

g : B  IR

olmak üzere,

i) f ± g: A  B  IR
(f ± g)(x) = f(x) ± g(x)
ii) f . g: A  B  IR
(f . g)(x) = f(x) . g(x)
C. FONKSİYON ÇEŞİTLERİ
1. Bire Bir Fonksiyon
Bir fonksiyonda farklı elemanların
görüntüleri de farklıysa fonksiyon
bire birdir.

85
@Kpss_Uzmani

x1, x2  A için, f(x1) = f(x2) iken

x1 = x2 ise f fonksiyonu bire birdir. 2. Örten Fonksiyon

Görüntü kümesi değer kümesine eşit

 s(A) = m ve s(B) = n (n  m)
olan fonksiyonlara örten fonksiyon
olmak üzere,
denir.
A dan B ye tanımlanabilecek bire
bir fonksiyonların sayısı  f:AB

f(A) = B ise, f örtendir.

 s(A) = m olmak üzere, A dan A

ya tanımlanabilen bire bir örten
fonksiyonların sayısı

86
@Kpss_Uzmani

m! = m . (m – 1) . (m – 2) ... 3 .  İçine fonksiyonun değer

2 . 1 dir. kümesinde eşlenmemiş eleman
vardır.

 s(A) = m olmak üzere, A dan A

ya tanımlanabilen içine
fonksiyonların sayısı mm – m!

3. İçine Fonksiyon dir.

Örten olmayan fonksiyona içine

fonksiyon denir. 4. Birim (Etkisiz) Fonksiyon

Her elemanı kendisine eşleyen

fonksiyona birim fonksiyon denir.

87
@Kpss_Uzmani

f : IR  IR eşleyen fonksiyona sabit fonksiyon

denir.
f(x) = x

birim (etkisiz) fonksiyondur.  x  A ve c  B için

 Birim fonksiyon genellikle I ile f:AB

gösterilir. f(x) = c

fonksiyonu sabit fonksiyondur.

5. Sabit Fonksiyon
İŞLEM
Tanım kümesindeki bütün elemanları
değer kümesindeki bir elemana
88
 @Kpss_Uzmani

A. TANIM

Herhangi bir A kümesinden A

kümesine tanımlanan her fonksiyona
birli işlem denir.

B. İŞLEMİN ÖZELİKLERİ
A  B olmak üzere, A x A
kümesinden B kümesine tanımlanan A kümesinde ve  işlemleri
her fonksiyona ikili işlem veya tanımlanmış olsun. Buna göre,
kısaca işlem denir. aşağıdaki 7 özeliği inceleyelim.

er; + , – , : , x, , , , gibi simgelerle gösterilir.

1. Kapalılık Özeliği
89
@Kpss_Uzmani

a, b  A için a b nin sonucu A a, b, c  A için a (b c) = (a

kümesinin bir elemanı ise, A kümesi b) c ise, işleminin birleşme
işlemine göre kapalıdır. (: Her) özeliği vardır.

2. Değişme Özeliği

a, b  A için, a b=b a ise,

işleminin değişme özeliği vardır.

4. Birim (Etkisiz) Eleman Özeliği

3. Birleşme Özeliği

90
@Kpss_Uzmani

 x  A için, x e=e x = x ise, elemanına işlemine göre a nın

e ye işleminin etkisiz elemanı tersi denir.

denir. a nın tersi b ise genellikle b = a–1

biçiminde gösterilir.
e  A ise, işlemine göre A kümesi
birim eleman özeliğine sahiptir. b  A ise, işlemine göre A kümesi
ters eleman özeliğine sahiptir.

5. Ters Eleman Özeliği

• Birim elemanın tersi kendisine
işleminin etkisiz elemanı e olsun.
eşittir.
 a  A için, a b=b a=e
olacak biçimde bir b varsa b

91
 @Kpss_Uzmani

• Tersi kendisine eşit olan her eleman (a b)  c = (a  c) (b

birim eleman olmayabilir.  c) ise,

 işleminin işlemi üzerine sağdan

dağılma özeliği vardır.
6. Dağılma Özeliği

 a, b, c  A için,

a  (b c) = (a  b) (a
 c) ise,

 işleminin işlemi üzerine soldan

dağılma özeliği vardır.

92
@Kpss_Uzmani

7. Yutan Eleman Özeliği

 işleminin işlemi üzerine; hem  x  A için, x y=y x=y

soldan, hem de sağdan dağılma
özeliği varsa  işleminin işlemi
üzerine dağılma özeliği vardır.
olacak biçimde bir y varsa y ye
işleminin yutan elemanı denir.
y  A ise, işlemine göre A kümesi
yutan eleman özeliğine sahiptir.

Yutan elemanın tersi yoktur. Fakat tersi olmayan

her eleman yutan eleman değildir.

93
@Kpss_Uzmani

C. TABLO İLE TANIMLANMIŞ

İŞLEMLER

A = {a, b, c, d} kümesinde  işlemi

aşağıdaki tablo ile tanımlanmış
olsun.

 b c nin sonucu bulunurken,

başlangıç sütununda b, başlangıç
satırında c bulunur. Bunların
kesiştiği bölgedeki eleman, b c

94
@Kpss_Uzmani
nin sonucudur. Buna göre, b c
= a dır.
 Başlangıç satırındaki ve başlangıç
sütunundaki elemanların
sonuçlarının görüldüğü kısımda A
kümesine ait olmayan eleman
yoksa A kümesi işlemine göre
kapalıdır.
 Sonuçlar kısmı, köşegene göre
simetrik ise, işleminin
değişme özeliği vardır.
95
 Tablonun sonuçlar kısmında,
başlangıç sütununun ve
başlangıç satırının görüldüğü
sütunun ve satırın kesişimindeki
eleman etkisiz elemandır.
 Yutan eleman hangi elemanla
işleme girerse girsin, sonuç
kendisine eşit olur. Bunun için,
tablonun sonuçlar kısmında aynı
elemandan oluşan satır ve sütun
belirlenir. Bulunan yutan
elemandır.
@Kpss_Uzmani
OLASILIK
A. TANIM
Olasılık, sonucu kesin olmayan
olaylarla ilgilenir. Bir zar atıldığında
üst yüze gelen noktaların sayısının
ne olacağı gibi şans oyunlarıyla
ilgilenen olasılık teorisi günümüzde
sosyal olaylar ve bilimsel
çalışmalarda da kullanılmaktadır.
96
B. OLASILIK TERİMLERİ
Bir madeni para havaya atıldığında
yazı mı ya da tura mı geleceğini
(v.b) tesbit etme işlemine deney
denir.
Bir deneyin her bir görüntüsüne
(çıktısına) sonuç denir.
Bir deneyin bütün sonuçlarını eleman
kabul eden kümeye örnek uzay ve
örnek uzayın her bir elemanına
örnek nokta denir.
@Kpss_Uzmani

Bir örnek uzayın her bir alt kümesine AB=

olay denir.
ise, A ve B olayına ayrık olay denir.
Örnek uzayın alt kümelerinden olan
boş kümeye imkansız (olanaksız)
olay denir.

Örnek uzayın bütün elemanlarını

içeren alt kümesine mutlak (kesin)
C. OLASILIK FONKSİYONU
olay denir.
E örnek uzayının bütün alt
kümelerinin oluşturduğu kuvvet

A ve B, E örnek uzayına ait iki olay olsun. kümesi K olsun.

P : K  [0, 1]
97
@Kpss_Uzmani

biçiminde tanımlanan P fonksiyonuna P(A  B) = P(A) + P(B) dir.

olasılık fonksiyonu denir. A  K ise
P(A) gerçel sayısına A olayının
 1)
olasılığı denir.

 1) Her A  K için, 0  P(A)  1

2) A  B ise P(A)  P(B) dir.
dir. Yani, A olayının olasılığı 0 ile 1
arasındadır.
3) tümleyeni olmak
2) İmkansız olayın olasılığı 0 ve üzere,
kesin olayın olasılığı 1 dir.

3) A, B  K ve A  B =  ise,

98
@Kpss_Uzmani

4) P(A  B) = P(A) + P(B) – P(A 2) n, zarın atılma sayısını veya

 B) zar sayısını göstermek üzere, örnek
uzay 6n dir.
5) A, B, C olayları E örnek
uzayının ikişer ikişer ayrık bütün
olayları ise,(E = A  B  C)

P(A) + P(B) + P(C) = 1 dir.

D. BAĞIMSIZ VE BAĞIMLI
 1) n, paranın atılma sayısını veya OLAYLAR
para sayısını göstermek üzere, örnek
uzay 2n dir.

99
@Kpss_Uzmani

Bir olayın elde edilmesi, diğer olayın
elde edilmesini etkilemiyorsa bu iki
olaya bağımsız olaylar denir.
Eğer iki olay bağımsız değil ise, bu
olaylara birbirine bağımlıdır denir.
A ve B, E örnek uzayında iki olay
olsun. B olayının gerçekleşmiş olması
durumunda, A olayının olasılığına, A
olayının B ye bağlı koşullu olasılığı
denir ve P(A \ B) ile gösterilir.

 A ve B bağımsız iki olay olsun. A

nın ve B nin gerçekleşme olasılığı :

P(A  B) = P(A) . P(B) dir.

E. KOŞULLU OLASILIK

100
 @Kpss_Uzmani

Bir deneyde bir A olayının olasılığı x olsun. Bu

deney n kez tekrarlandığında A olayının k kez
gerçekleşmesi olasılığı,

101