Εργαστήριο Γενικής Χηµείας

Διαλύµατα
Συγκέντρωση-Περιεκτικότητες
Αραίωση-Ανάµιξη

3ο & 4ο Εργαστήριο
15/10/2019
Βασιλικογιαννάκη Ελένη
Ph.D. Χηµικός
 Χηµική Αντίδραση

Χημικές αντιδράσεις: Αλληλεπιδράσεις μεταξύ στοιχειωδών σωματιδίων (μορίων, ατόμων, ιόντων,

κλπ) μέσω συγκρούσεων

2
 Τι απαιτείται για µία χηµική
αντίδραση?

• Να έρθουν σε επαφή
• ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΙΝΗΣΗΣ
• υγρή ή αέρια φάση και όχι στη στερεή

Οι χηµικές αντιδράσεις πραγµατοποιούνται κυρίως σε µέσα που επιτρέπουν

την κίνηση στα σωµατίδια που συµµετέχουν σε αυτές υγρά ή αέρια

3
4
 Διάλυµα
Διάλυµα: κάθε οµογενές µίγµα που αποτελείται από δύο ή
περισσότερες ουσίες
ΔΙΑΛΥΜΑ

ΔΙΑΛΥΤΗΣ ΔΙΑΛΥΜΕΝΗ ΟΥΣΙΑ

✴η ο υ σ ί α σ τ η ν οπο ί α
διαλύονται οι υπόλοιπες
ουσίες του διαλύµατος και
ΔΕΝ αλλάζει φάση κατά τη
δηµιουργία του διαλύµατος
✴ οποιαδήποτε ουσία διαλύεται
στο διαλύτη
✴ µπορεί να είναι αέρια, υγρή ή
στερεή
CO2 σε αναψυκτικά

✴ η ουσία που βρίσκεται σε αιθυλενογλυκόλη στα

µεγαλύτερη περιεκτικότητα αντιψυκτικά των αυτοκινήτων
✴ στερεό υγρό ή αέριο NaCl στο αλατόνερο
5
Διάλυμα Διαλυμένη ουσία

Στερεό Στερεή

Υγρό Υγρή

Αέριο Αέρια

6
 Είδη διαλυµάτων

• Μοριακά: Οι διαλυμένες ουσίες βρίσκονται στο

διάλυμα υπό μορφή μορίων.
• Ιοντικά: Οι διαλυμένες ουσίες βρίσκονται στο διάλυμα
υπό μορφή ιόντων.
• Κολλοειδή: Οι διαλυμένες ουσίες δημιουργούν
φορτισμένα συσσωματώματα μεγέθους 10-7 – 10-5 cm

7
 Είδη διαλυµάτων µε βάση τη φύση
και το µέγεθος της διαλυµένης ουσίας
ΜΟΡΙΑ ή ΙΟΝΤΑ ΜΟΡΙΑΚΑ
ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ
ΑΤΟΜΑ

ΜΟΡΙΑΚΟ ΙΟΝΤΙΚΟ ή ΚΟΛΛΟΕΙΔΕΣ

ΔΙΑΛΥΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΔΙΑΛΥΜΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ

ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΕΓΕΘΟΣ
< 10-7 cm 10-7 cm < < 5 Χ 10-5 cm
ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ

8
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑΛΥΣΗΣ
Η εξήγηση για μια ιοντική ένωση με ένα σχήμα

9
 ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ
Η ποσότητα της ουσίας που θα διαλυθεί σε έναν διαλύτη
εξαρτάται τόσο από την ίδια την ουσία όσο και από τον διαλύτη.

Διαλυτοτητα: ονοµάζεται η µέγιστη ποσότητα της ουσίας

που µπορεί να διαλυθεί σε συγκεκριµένο όγκο διαλύτη σε
συγκεκριµένη θερµοκρασία (Τ).

Η δυνατότητα διάλυσης, όµως των ουσιών σε διαλύτες ΔΕΝ

ΕΙΝΑΙ ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΗ, εκτός από την περίπτωση των αερίων διαλυµάτων όπου
τα συστατικά µπορεί να βρίσκονται σε οποιαδήποτε αναλογία.

10
 για παράδειγµα
• Η διαλυτότητα του NaCl είναι 40g/100ml νερού σε θερµοκρασία
περιβάλλοντος (25 οC).
• Αυτό σηµαίνει ότι αν έχουµε σε ένα δοχείο 100 mL νερού
µπορούµε να διαλύσουµε οποιαδήποτε ποσότητα NaCl µέχρι τα
40 g. Αν έχουµε προσθέσει λιγότερα από 40 g, µπορούµε να
προσθέσουµε επιπλέον ποσότητα NaCl και αυτή να διαλυθεί —>
ΑΚΟΡΕΣΤΟ ΔΙΑΛΥΜΑ
• Αν όµως έχουµε προσθέσει 40 g NaCl, τότε έχουµε προσθέσει τη
µέγιστη ποσότητα NaCl που µπορούµε να διαλύσουµε —>
ΚΟΡΕΣΜΕΝΟ ΔΙΑΛΥΜΑ
• Αν προσθέσουµε σε ένα κορεσµένο διάλυµα επιπλέον ποσότητα
διαλυµένης ουσίας, αυτή δεν θα διαλυθεί αλλά θα καταβυθιστεί ως
στερεό στον πυθµένα του ποτηριού —> ΥΠΕΡΚΟΡΟ ΔΙΑΛΥΜΑ

11
Είδη διαλυµάτων µε βάση το επίπεδο
διαλυτότητας της διαλυµένης ουσίας
Τα διαλύµατα στα οποία
περιέχουν ποσότητα
Τα διαλύµατα στα Τα διαλύµατα στα διαλυµένης ουσίας
οποία είναι δυνατόν οποία περιέχουν τη µεγαλύτερη από αυτή που
να διαλυθεί µέγιστη ποσότητα απαιτείται για να προκύψει
επιπλέον ποσότητα διαλυµένης ουσίας κορεσµένο διάλυµα σε
διαλυµένης ουσίας συγκεκριµένη Τ

ΑΚΟΡΕΣΤΟ ΚΟΡΕΣΜΕΝΟ ΥΠΕΡΚΟΡΟ

ΔΙΑΛΥΜΑ ΔΙΑΛΥΜΑ ΔΙΑΛΥΜΑ

ΑΡΑΙΟ ΠΥΚΝΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ

ΔΙΑΛΥΜΑ ΔΙΑΛΥΜΑ ≈ ΔΙΑΛ/ΤΟΣ 12
 ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ

Η ποσότητα της διαλυµένης ουσίας σε ένα κορεσµένο

διάλυµα µπορεί να ποικίλει ανάλογα µε το είδος της
διαλυµένης ουσίας και του διαλύτη.

Ουσίες που διαλύονται σε µεγάλες ποσότητες σε κάποιο

διαλύτη ονοµάζονται ευδιάλυτες, ενώ ουσίες που
διαλύονται ελάχιστα ονοµάζονται δυσδιάλυτες.

13
 ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ

Κατά την παρασκευή διαλυµάτων, παρατηρείται µεταβολή της

θερµοκρασίας σε σχέση µε την αρχική θερµοκρασία του διαλύτη.

Αν κατά τη διάλυση Αν καταναλώνεται

παράγεται θερµότητα τότε θερµότητα µε αποτέλεσµα το
αυτή ονοµάζεται διάλυµα να είναι ψυχρότερο,
η διάλυση ονοµάζεται
ΕΞΩΘΕΡΜΗ
ΕΝΔΟΘΕΡΜΗ
ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ? 14
 ΔΙΑΛΥΣΗ
1 2

1. Οι δεσµοί που συγκρατούν τα

µόρια ή ιόντα της υπό διάλυση
ουσίας µεταξύ τους χαλαρώνουν Απαιτείται ενέργεια από το περιβάλλον
και τα σωµατίδια αυτά —> ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ
αποµακρύνονται το ένα από το
άλλο, ενώ ταυτόχρονα µόρια του
διαλύτη µπαίνουν ανάµεσά τους.
2. Α ν α π τ ύ σ σ ο ν τ α ι ε λ κ τ ι κ έ ς
αλληλεπιδράσεις µεταξύ των Αποδίδεται ενέργεια στο περιβάλλον
µορίων (ή ιόντων) της διαλυµένης —> ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΠΙΔΙΑΛΥΤΩΣΗΣ
ουσίας και του διαλύτη

Ενέργεια πλέγµατος > Ενέργεια επιδιαλύτωσης ΕΝΔΟΘΕΡΜΗ

Ενέργεια πλέγµατος < Ενέργεια επιδιαλύτωσης ΕΞΩΘΕΡΜΗ 15
16
 Διάλυση

• Το πόσο ενδόθερµη ή εξώθερµη είναι η διάλυση µιας

ουσίας σε κάποιο διαλύτη εκφράζεται ποσοτικά µε τη
θερµότητα διάλυσης, η οποία είναι η θερµότητα που
εκλύεται ή απορροφάται κατά τη διάλυση ενός
γραµµοµορίου (mol) της ουσίας σε ορισµένη ποσότητα
διαλύτη

17
 Παράγοντες που επιδρούν στη
διαλυτότητα
1. Χηµική συγγένεια του διαλύτη και της υπό διάλυση ουσίας
Όσο µεγαλύτερη συγγένεια (δοµή, πολικότητα κτλ) υπάρχει
µεταξύ τους τόσο η διαλυτότητα ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ.
Όμοια διαλύουν όμοια
ΠΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ διαλύονται σε ΠΟΛΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΥΤΕΣ, ενώ
ΜΗ ΠΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ σε ΜΗ ΠΟΛΙΚΟΥΣ ΔΙΑΛΥΤΕΣ

NaCl (ιοντική ένωση)—> ευδιάλυτο στο H2O (πολικός διαλύτης)

—> αδιάλυτο στο βενζόλιο (άπολος διαλύτης)
CCl4 (άπολη ένωση)—> ευδιάλυτο στο βενζόλιο (άπολος διαλύτης)
—> αδιάλυτο στο H2O (πολικός διαλύτης)

18
 Παράγοντες που επιδρούν στη
διαλυτότητα
2. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
Κατά τη διάλυση στερεών σε υγρά, η επίδραση της θερµοκρασίας
στη διαλυτότητα σχετίζεται µε τη θερµότητα διάλυσης.
• Αν η αντίδραση διάλυσης είναι ενδόθερµη, αύξηση της
θερµοκρασίας ΑΥΞΑΝΕΙ τη διαλυτότητα.
Αν η αντίδραση διάλυσης είναι εξώθερµη, αύξηση της
θερµοκρασίας ΜΕΙΩΝΕΙ τη διαλυτότητα.

Κατά τη διάλυση των αερίων σε υγρά, ΑΥΞΗΣΗ της θερµοκρασίας

επιφέρει ΜΕΙΩΣΗ της διαλυτότητας.

19
 Παράγοντες που επιδρούν στη
διαλυτότητα

3. ΠΙΕΣΗ
• Μεταβολή της πίεσης ΔΕΝ έχει κανένα πρακτικό
αποτέλεσµα στη διαλυτότητα των στερεών ή υγρών σε
υγρά.
• Αύξηση της πίεσης γενικά ΑΥΞΑΝΕΙ τη διαλυτότητα των
αερίων σε υγρά.

20
Παράδειγµα
Τα ανθρακούχα αναψυκτικά περιέχουν διαλυµένο αέριο CO2
υπό πίεση. Όταν ανοιχθεί ένα µπουκάλι µε αναψυκτικό
ελευθερώνεται αέριο. Πώς γίνεται αντιληπτή η ελευθέρωση του
αερίου; Πότε ελευθερώνεται µεγαλύτερη ποσότητα αερίου; Το
καλοκαίρι ή τον χειµώνα;
Απάντηση
Πράγµατι, ανοίγοντας ένα µπουκάλι αεριούχου αναψυκτικού
παρατηρείται αφρισµός. Αυτό είναι απόδειξη της
απελευθέρωσης αερίου.

Επειδή η διαλυτότητα ενός αερίου σε ένα υγρό εξαρτάται από

τη θερµοκρασία και µειώνεται µε την αύξησή της, το καλοκαίρι η
απελευθέρωση του αερίου είναι πιο έντονη σε σύγκριση µε τον
χειµώνα.
21
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ
ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΗΣ

Είναι απαραίτητο να γνωρίζουµε την ποσότητα της διαλυµένης ουσίας,

που βρίσκεται στο διάλυµα, δηλαδή την περιεκτικότητα του διαλύµατος σε
αυτή την ουσία.

Χρησιµοποιούµε τον όρο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ, για να περιγράψουµε το λόγο της

ποσότητας της διαλυµένης ουσίας προς την ποσότητα του διαλύµατος
ή του διαλύτη.
 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ
ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΗΣ

Μοριακότητα κατ’ όγκο (Molarity, M): Ο αριθµός γραµµοµορίων (moles)

διαλυµένης ουσίας που είναι διαλυµένη σε 1L (=1000ml) του διαλύµατος

moles ουσίας n
M= 1L διαλύματος
C=
V
23
n = ο αριθμός των moles της ουσίας
V = ο όγκος σε (L) του διαλύματος
 Παράγοντες που επιδρούν στη
διαλυτότητα

Μοριακότητα κατά Βάρος (Molality, m): Ο αριθµός γραµµοµορίων (moles) µιας

διαλυ-µένης ουσίας που είναι διαλυµένη σε 1Kg (=1000g) του διαλύτη

moles ουσίας
molality = Kg διαλύτη

24
 Παράγοντες που επιδρούν στη
διαλυτότητα

Μέρη στο εκατοµµύριο (parts per million, ppm): Ο τρόπος

έκφρασης της συγκέντρωσης πολύ αραιών διαλυµάτων και δηλώνει
την ποσότητα των χιλιοστογράµµων (mg) της διαλυµένης ουσίας ανά
λίτρο υδατικού διαλύµατος (mg/L).

1g=1000 mg

Μέρη στο δισεκατοµµύριο (parts per billion, ppb): Για ακόµη

αραιότερα διαλύµατα. Δηλώνει τον αριθµό των µικρογραµµαρίων (µg)
της διαλυµένης ουσίας ανά λίτρο υδατικού διαλύµατος (µg/L).

25
Υπενθύµιση

26
ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
nn
n nCC=VVC V
CC=C= = V n ==
n
V
V
C: συγκέντρωση
n: αριθµός των moles της ουσίας
V: όγκος σε L

n: αριθµός των moles της ουσίας d: πυκνότητα

m: µάζα σε g m: µάζα σε g
Mr: µοριακό Βάρος V: όγκος σε mL 27
 Άτοµικό-Μοριακό Βάρος
ΑΤΟΜΙΚΟ ΒΑΡΟΣ (Ar) ή σχετική ατοµική µάζα: ονοµάζεται ο
αριθµός που δείχνει πόσες φορές είναι µεγαλύτερη η µάζα του ατόµου
του στοιχείου από το 1/12 της µάζας του ατόµου του άνθρακα-12.

1 mol στοιχείου = Ar (gr)

ΜΟΡΙΑΚΟ ΒΑΡΟΣ (Mr) ή σχετική µοριακή µάζα: ονοµάζεται ο αριθµός που

δείχνει πόσες φορές είναι µεγαλύτερη η µάζα του µορίου του στοιχείου ή της
χηµικής ένωσης από το 1/12 της µάζας του ατόµου του άνθρακα-12.

1 mol ουσίας = Mr (gr)

28
Πώς υπολογίζουµε το Μοριακό Βάρος?
- Για να βρούµε το µοριακό βάρος, προσθέτουµε τα ατοµικά
βάρη των ατόµων που συµµετέχουν στο χηµικό τύπο µιας
ένωσης ή ενός στοιχείου, αφού τα πολλαπλασιάσουµε µε
τον δείκτη που µπορεί να έχουν.
• π.χ. για το H2O ξέρουµε ότι ArH=1 και ArO=16.
Εποµένως ΜrH2O= 1x2 + 16=18.
• H2SO4 (Δίνονται τα Ar: ArH=1, ArS=32, ArO=16)
Mr=2. ArH + ArS + 4. ArO
Mr= 2.1 + 32 + 4.16= 98
29
30
 Εκφράσεις Περιεκτικότητας
διαλυµάτων
Επί τοις εκατό κατά Βάρος Περιεκτικότητα (%w/w):
εκφράζει τη µάζα σε γραµµάρια (g) της διαλυµένης ουσίας που
περιέχεται ανά 100 γραµµάρια (g) διαλύµατος.

Μάζα ουσίας (g)

% w/w= Μάζα διαλύματος (g)
X 100

31
 Εκφράσεις Περιεκτικότητας
διαλυµάτων
Επί τοις εκατό κατ’ Όγκο Περιεκτικότητα (%w/v): εκφράζει
τη µάζα σε γραµµάρια (g) της διαλυµένης ουσίας που περιέχεται ανά
100 (ml) διαλύµατος.

Μάζα ουσίας (g)

% w/v= Όγκος διαλύματος (ml)
X 100

32
 Εκφράσεις Περιεκτικότητας
διαλυµάτων

Επί τοις εκατό Όγκο κατ’ Όγκο Περιεκτικότητα (%v/v):

εκφράζει την ποσότητα σε ml της διαλυµένης ουσίας που περιέχεται
ανά 100 (ml) διαλύµατος.

Όγκος ουσίας (ml)

% v/v= Όγκος διαλύματος (ml)
X 100

33
 ΑΝΑΜΕΙΞΗ
Ανάμειξη δύο ή περισσοτέρων διαλυμάτων
της ίδιας ουσίας αλλά διαφορετικών
συγκεντρώσεων =
Η μάζα και ο όγκος του τελικού διαλύματος θα
είναι το άθροισμα των μαζών ή των όγκων των
διαλυμάτων που αναμειγνύονται και …

Η ποσότητα της διαλυμένης ουσίας στο τελικό

διάλυμα είναι το άθροισμα των ποσοτήτων της
ουσίας αυτής στα διαλύματα που αναμειγνύονται
34
 Ανάµειξη
Έστω ότι αναµιγνύουµε διάλυµα ουσίας Α µάζας m1, όγκου V1 και
περιεκτικότητας α1, µε ένα άλλο διάλυµα της ίδιας ουσίας Α µάζας m2,
όγκου V2 και περιεκτικότητας α2. Για το τελικό διάλυµα που προκύπτει
ισχύουν τα ακόλουθα:

i. η µάζα της διαλυµένης ουσίας στο τελικό διάλυµα ισούται µε το

άθροισµα των µαζών της διαλυµένης ουσίας που περιέχεται στα
διαλύµατα που αναµείχθηκαν.
ii. η µάζα ή ο όγκος του τελικού διαλύµατος είναι ίση – ίσος µε το
άθροισµα των µαζών ή των όγκων των διαλυµάτων που αναµείχθηκαν,
δηλαδή m1,2 = m1 + m2 ή V1,2 = V1 + V2
iii. η περιεκτικότητα του τελικού διαλύµατος έχει τιµή ενδιάµεση των
περιεκτικοτήτων των διαλυµάτων που αναµείχθηκαν, δηλαδή
α1<α1,2<α2 ή α2<α1,2<α1

35
 Ανάµειξη διαλυµάτων ΊΔΙΑΣ
διαλυµένης ουσίας

Όταν αναµιγνύουµε υδατικά διαλύµατα της ίδιας διαλυµένης ουσίας, τότε ο αριθµός
των mol της διαλυµένης ουσίας στο τελικό διάλυµα ισούται µε το άθροισµα των mol της
διαλυµένης ουσίας στα αρχικά διαλύµατα. Επίσης, και ο τελικός όγκος του νέου
διαλύµατος που προκύπτει από την ανάµειξη, ισούται µε το άθροισµα των όγκων των
αρχικών διαλυµάτων. Άρα:

nολ= Cn=1+nn2 C = C* VVολ = C1 * V1 + C2 * V2

n ολ
V

36
Παράδειγµα ανάµειξης διαλυµάτων
ΊΔΙΑΣ διαλυµένης ουσίας

37
 Παράδειγµα
Έχουµε 150 g αλατόνερο που περιέχει 3 g NaCl. Ποια

38
 Παράδειγµα
Να βρεθεί η µοριακότητα κατ’ όγκο διαλύµατος H2SO4 το οποίο
περιέχει 49 g H2SO4 σε 250 mL διαλύµατος. Δίνονται τα ατοµικά
βάρη ArH=1, ArS=32, ArO=16.

n n=CV
C=
V

n
C= n=CV
V
39
 Παράδειγµα
Σε 500 mL νερό διαλύονται 46g αιθανόλης (CH3CH2OH). Να βρεθεί η
µοριακότητα κατά βάρος του διαλύµατος. Δίνονται τα ατοµικά βάρη
ArH=1, ArC=12, ArO=16 και η πυκνότητα του νερού 1 g/mL.

1 mol ζυγίζει 46g

x mol ζυγίζουν τα 92g

moles ουσίας
molality = Kg διαλύτη 40
 Παράδειγµα
Να υπολογιστεί η µάζα ένυδρου χλωριούχου ασβεστίου
CaCl 2 .2H 2 O, που απαιτείται για την παρασκευή 400 mL
διαλύµατος συγκέντρωσης 0,5 Μ. Δίνονται τα ατοµικά βάρη ArH=1,
ArCa=40, ArO=16, ArCl=35,45.

nnn n
CCC=== C n=nn===CCCVVV n = C V
VVV V

41
 Αραίωση (dilution)
διαλύµατος

Αραίωση διαλύματος: Προσθήκη διαλύτη σε διάλυμα για την παρασκευή νέου διαλύματος
μικρότερης συγκέντρωσης

Κατά την αραίωση ο αριθμός των mol των διαλυμένων ουσιών δεν μεταβάλλεται

nαρχικού διαλύματος = nτελικού διαλύματος

Cαρχικό × Vαρχικό = Cτελικό × Vτελικό
n=C×V
Νόμος Αραίωσης

42
 Συµπύκνωση (condensation)
διαλύµατος

Συµπύκνωση διαλύµατος: Η αποµάκρυνση διαλύτη µε την εξάτµισή του από ένα

διάλυµα για την παρασκευή νέου διαλύµατος µε µεγαλύτερη συγκέντρωση

Κατά τη συµπύκνωση διαλύµατος µε εξάτµιση του διαλύτη ο

αριθµός των mol των διαλυµένων ουσιών ΔΕ µεταβάλλεται.

nαρχικού διαλύματος = nτελικού διαλύματος

Cαρχικό × Vαρχικό = Cτελικό × Vτελικό
n=C×V

43
 Παράδειγµα
Απαιτείται η παρασκευή 200 mL διαλύµατος µιας ουσίας µε
συγκέντρωση 0,1 Μ µε αραίωση ενός διαλύµατος που έχει
συγκέντρωση 0,5 Μ.

Cαρχικό × Vαρχικό = Cτελικό

n n=CV n
C =× Vτελικό C=
V V

Θα πρέπει δηλαδή να παραληφθούν 40 mL από το πυκνό διάλυµα, τα οποία θα

αραιωθούν µε διαλύτη µέχρι τα 200 mL για να προκύψει το ζητούµενο διάλυµα.
44
 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Α) Η περιεκτικότητα κορεσµένου διαλύµατος Na2CO3 στους 0º C είναι
17% w/w. Ποια είναι η διαλυτότητα του Na2CO3 στο νερό στους 0º C;

Β) Κορεσµένο διάλυµα BaCℓ2 όγκου 1000 mℓ στους 20º C έχει πυκνότητα

(d) 1,29 g/mℓ και περιέχει 339,04 g BaCℓ2.
Ποια είναι η διαλυτότητα του BaCℓ2 στο νερό;
ΛΥΣΗ:
Α) Από την % w/w περιεκτικότητα του κορεσµένου διαλύµατος έχουµε:
Σε 100 g κορεσµένου διαλύµατος περιέχονται 17,7 g Na2CO3 .
Η ποσότητα του H2O είναι:
mΗ2Ο =m διαλύµατος – m διαλυµένης ουσίας
m =100 – 17,7 = 82,3 g
Έτσι έχουµε:
Σε 82,3 g H 2 O διαλύονται το πολύ 17,7 g Na2CO3
Σε 100 g H 2 O διαλύονται το πολύ x 1 g Na2CO3
Δηλαδή,
82.3χ =100*17.7 è χ=21.51g Na2CO3
Άρα, η διαλυτότητα του Na2CO3 στους 0º C είναι 21.51g Na2CO3 σε 100g νερό

45
Β) Υπολογίζουµε τη µάζα του διαλύµατος που έχουµε από τον τύπο της
πυκνότητας:
m= V d m=1.29g/ml*1000ml=1290g

Οπότε η µάζα του H 2 O είναι:

mΗ2Ο =m διαλύµατος – m διαλυµένης ουσίας
m =1290 – 339,04 = 950,96 g Έτσι έχουµε:

Σε 950,96 g H2O µπορούν να διαλυθούν 339,04 g BaCℓ2

Σε 100 g H2O µπορούν να διαλυθούν x 2 g BaCℓ2

Δηλαδή,
950.96*x2= 100*330.04
x2 = 35.65 g BaCℓ 2
Άρα, η διαλυτότητα του BaCℓ2 στους 20º C είναι 35.65 g BaCℓ 2 σε 100g νερό

46
 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
(από την Διαλυτότητα µιας ουσίας υπολογισµός %w/w , %w/v) 
Η  διαλυτότητα  του  KCℓ  στο  νερό  είναι  34%  στους 20º  C.  Το 
κορεσµένο  διάλυµα KCℓ στους 20º C έχει πυκνότητα 1,174 g/mℓ. Να
υπολογιστούν:    
η % w/w περιεκτικότητα του κορεσµένου διαλύµατος στους 20º C.
η % w/v περιεκτικότητα του κορεσµένου διαλύµατος στους 20º C. 

ΛΥΣΗ: 
  Από την περιεκτικότητα του κορεσµένου διαλύµατος έχουµε: 
Σε 100 g H 2 O µπορούν να διαλυθούν 34 g KCℓ, οπότε προκύπτουν 134 g
κορεσµένου
διαλύµατος.
 Έτσι έχουµε:
Σε 134 g κορεσµένου διαλύµατος περιέχονται 34 g KCℓ
Σε 100 g κορεσµένου διαλύµατος περιέχονται x 1   g KCℓ
Δηλαδή,
134x =100*34  ! x=3400/134 = 25,37 g KCℓ
Άρα, το κορεσµένο διάλυµα KCℓ στους 2 0º έχει περιεκτικότητα 25,37%w/w
47
  Θα υπολογίσουµε πρώτα τον όγκο του κορεσµένου διαλύµατος (που περιέχει
100g νερό άρα έχει µάζα 134g ) από τον τύπο της
πυκνότητας:
V=m/d ! V= 134/1.174=114,14ml
 
Στην ποσότητα αυτή του διαλύµατος περιέχονται 34 g KCℓ, οπότε: 
Σε 114,14 mℓ κορεσµένου διαλύµατος περιέχονται 34  g KCℓ
Σε    100   mℓ κορεσµένου διαλύµατος περιέχονται  x 2   g KCℓ
Δηλαδή,
114.14*x2 =100*34 ! x2 =3400/114.14= 29,79 g KCℓ
 
Άρα, το κορεσµένο διάλυµα KCℓ έχει περιεκτικότητα 29,79 %w/v στους 20º C.

48
 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΔΙΑΛΎΜΑΤΟΣ
Διαθέτουµε δ/µα ΝαΟΗ 8%w/v. Ποια είναι η Molarity του δ τος;

Λύση :

8%w/v ΝαΟΗ : Σε 100ml Δ/τος περιέχονται 8 g ΝαΟΗ

m NaOH =8g
(ΜrNaOH=23+16+1=40)
n NaOH =m/Mr=8/40=0.2mol NaOH
C = n/V=0.2mol/0.1l = 2M

Όταν έχουµε % w/w σε Molarity : Αναλύουµε τη % w/w και από

τα στοιχεία της µετατρέπουµε τα g της διαλυµένης ουσίας σε
mol (n=m/Mr) επίσης µετατρέπουµε τη µάζα του δ/τος σε όγκο
µέσω της πυκνότητας του δ/τος(ο όγκος σε L).

49
 ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΔΙΑΛΎΜΑΤΟΣ

Διαθέτουµε δ/µα NH3 3,4%w/w και έχει πυκνότητα d=1,2g/mL.

Ποια είναι η Molarity του δ/τος;

Λύση :

3,4%w/w NH3 : Σε 100g Δ/τος περιέχονται 3,4 g NH3 (Μr=17)

Πρέπει να µετατρέψουµε τα g του διαλύµατος σε όγκο (µέσω της
πυκνότητας)
n n = C V=100g/1.2(g/ml)=(1/12)l
Cd=m/V
= V=m/d
V
µάζα της διαλυµένης ουσίας σε mol n=m/Mr=3.4g/17=0.2mol NH3
C =n/V = 0.2mol/(1/12)l=2,4M

50
 ΓΙΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ-ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ-ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

ArΝa=23, ArCl=35,45

ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
Να βρεθεί η % κατ’ όγκο (%w/v) περιεκτικότητα του διαλύµατος Α σε NaCl.
51
1. Ζυγίζονται 5 g άλατος KNO3 τα οποία μεταφέρονται σε δοκιμαστικό σωλήνα
2. + 5 mL απιονισμένο νερό

3. Θέρμανση στο υδατόλουτρο με ανάδευση με θερμόμετρο (ΠΡΟΣΟΧΗ) μέχρι την πλήρη διάλυση
του άλατος

4. Απομάκρυνση από το υδατόλουτρο και παρακολούθηση της θερμοκρασίας . Προσδιορισμός της

θερμοκρασίας εμφάνισης θολότητας ή κρυστάλλου στο δείγμα. Καταγραφή στον πίνακα
αποτελεσμάτων

5. Προσθήκη 2,5 mL απιονισμένου νερού στο δοκιμαστικό σωλήνα

6. Επανάληψη των βημάτων 3 και 4

7. Προσθήκη 2,5 mL απιονισμένου νερού στο δοκιμαστικό σωλήνα

8. Επανάληψη των βημάτων 3 και 4

9. Προσθήκη 2,5 mL απιονισμένου νερού στο δοκιμαστικό σωλήνα

10. Επανάληψη των βημάτων 3 και 4

δίνονται: ArK=39,1, ArN=14, ArO=16

52
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

1. Να κατασκευαστεί γραφική παράσταση της διαλυτότητας, σε

γραµµάρια άλατος ανά 100 g Η2Ο, συναρτήσει της θερµοκρασίας
κορεσµού. (για τον υπολογισµό της διαλυτότητας, η πυκνότητα του νερού
λαµβάνεται κατά προσέγγιση ίση µε 1 g/mL)
2. Να εξηγήσετε γιατί σε ένα ενυδρείο εξωτερικού χώρου, που
λειτουργεί µε τον ίδιο τρόπο όλο το χρόνο, µπορούν να
διατηρηθούν ζωντανά περισσότερα ψάρια το χειµώνα απ’ότι το
καλοκαίρι. Να θεωρηθεί ότι η θερµοκρασία δεν επηρεάζει τη
βιωσιµότητα των ψαριών, και ότι τα ψάρια για να επιβιώσουν
χρειάζονται οξυγόνο (Ο2).
3. Να βρείτε την ποσότητα ιωδιούχου καλίου (ΚΙ) που πρέπει να
διαλύσετε σε κατάλληλη ποσότητα νερού για να παρασκευάσετε
168 g διαλύµατος 3,2 % w/w.

53
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΙΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ-ΑΡΑΙΩΣΗ-ΑΝΑΜΕΙΞΗ

Αραίωση
1. Χρησιµοποιώντας το νόµο της αραίωσης, να υπολογιστεί ο όγκος από το
διάλυµα NaCl 4M που απαιτείται να αραιωθεί, ώστε να παρασκευαστεί
διάλυµα Β1: NaCl 0,05 M και όγκου 250 ml, ή Β2: NaCl 0,1M και όγκου
100 ml.
2. Με κατάλληλο σιφώνιο παραλαµβάνεται ο όγκος του αρχικού διαλύµατος
που υπολογίστηκε στο προηγούµενο στάδιο και µεταφέρεται σε
ογκοµετρική φιάλη των 250 ml (για το Β1) και σε ογκοµετρική φιάλη των
100 ml (για το Β2).
3. Η φιάλη συµπληρώνεται µε απιονισµένο νερό µέχρι τη χαραγή,
πωµατίζεται και ανακινείται ισχυρά.

54
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΙΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ-ΑΡΑΙΩΣΗ-ΑΝΑΜΕΙΞΗ

Ανάµειξη
1. Να υπολογιστεί ο όγκος που απαιτείται να παραληφθεί από διάλυµα NaCl 1
M, καθώς και από το διάλυµα Β1 ή Β2 που παρασκευάστηκε στο
προηγούµενο στάδιο, έτσι ώστε να παρασκευαστεί µετά από ανάµειξη
διάλυµα NaCl 0,4 Μ 60 ml (χρησιµοποιώντας το Β1) κ διάλυµα 0,7 Μ
(χρησιµοποιώντας το Β2) 60 ml.
2. Σε ογκοµετρικό κύλινδρο παραλαµβάνονται οι ποσότητες που υπολογίστηκαν
κατά το προηγούµενο στάδιο και µεταφέρονται σε µία ογκοµετρική φιάλη.
3. Η φιάλη πωµατίζεται και ανακινείται ισχυρά.

55
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

1. Αναµιγνύονται 400 ml διαλύµατος NaOH 20 % w/v µε 200 ml

διαλύµατος NaOH 10% w/v. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του
νέου διαλύµατος?
2. Πόσα ml H2O πρέπει να προσθέσουµε σε 250 ml διαλύµατος hcl
20 % w/v, έτσι ώστε να προκύψει διάλυµα 15 % w/v?

56