ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Ενότητα 1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής

Σελ. 21, 22, 23, 24 και 25 του σχολικού βιβλίου

Ποια είναι η μικρότερη λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της

ζωής:
Η μικρότερη δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής
είναι το κύτταρο. Αυτό σημαίνει ότι το κύτταρο είναι η μικρότερη μονάδα που
μπορεί να τρέφεται, να αναπνέει, να αναπαράγεται κ.λπ., να εμφανίζει δηλαδή τα
χαρακτηριστικά της ζωής.

Ποιοι οργανισμοί ονομάζονται μονοκύτταροι και ποιοι πολυκύτταροι;

Μονοκύτταροι είναι οι οργανισμοί που αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο. Οι
οργανισμοί αυτοί είναι ορατοί μόνο με τη βοήθεια του μικροσκοπίου. Το ένα και
μοναδικό κύτταρο του οργανισμού επιτελεί όλες τις λειτουργίες της ζωής. Για
παράδειγμα η αμοιβάδα αποτελείται από ένα μόνο κύτταρο, το οποίο έχει την
ικανότητα να τρέφεται, να κινείται, να αναπαράγεται και να απεκκρίνει ουσίες.

Πολυκύτταροι είναι οι οργανισμοί που αποτελούνται από πολλά κύτταρα. Ένα

φυτό ή ένα ζώο αποτελείται από πολλά κύτταρα. Έτσι, όπως για ένα κτίριο η
δομική μονάδα είναι τα τούβλα, με ανάλογο τρόπο τα κύτταρα αποτελούν τη
δομική μονάδα ενός πολυκύτταρου οργανισμού. Τα κύτταρα ενός πολυκύτταρου
οργανισμού λειτουργούν αυτόνομα (π.χ. έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίζουν
ενέργεια, να διατηρούν την εσωτερική τoυς οργάνωση κ.ά.), ταυτόχρονα όμως
επικοινωνούν με το περιβάλλον τους και «συνεργάζονται» μεταξύ τους.

Δημιουργήθηκε από Nena 6/13/2023 Ενότητα 1.2 Βιολογία A΄ 1

 ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΟΡΓΑΝΙΔΙΑ ΤΩΝ
ΚΥΤΤΑΡΩΝ (ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΖΩΙΚΩΝ)
Πλασματική μεμβράνη: Κυτταρικό Τοίχωμα:
Περιβάλλει και οριοθετεί το κύτταρο. Αποτελείται από κυτταρίνn.
Ελέγχει ποιες ουσίες θα περάσουν στο Περιβάλλει την πλασματική μεμβράνη.
εσωτερικό του κυττάρου. Στηρίζει το φυτικό κύτταρο.
Επιτρέπει την επικοινωνία με το
περιβάλλον και με άλλα κύτταρα.
Κυτταρόπλασμα: Χλωροπλάστες:
Είναι μια ζελατινώδης μάζα. Βρίσκονται μόνο στα πράσινα μέρη
Περιέχει τα οργανίδια. των φυτών.
Εκεί γίνονται οι λειτουργίες του Περιέχουν χλωροφύλλη.
κυττάρου. Επιτελείται σε αυτούς η λειτουργία της
φωτοσύνθεσης.
Πυρήνας: Χυμοτόπια:
Υπάρχει μόνο στα ευκαρυωτικά κύτταρα Εκεί αποθηκεύονται νερό, άλατα και
(φυτικά και ζωικά). διάφορες ουσίες του κυττάρου
Περιέχει το DNA, δηλαδή το γενετικό
υλικό.
Ρυθμίζει τη δομή και τις λειτουργίες του
κυττάρου.
Μιτοχόνδρια:
Τα μιτοχόνδρια είναι οργανίδια με
ιδιαίτερη σημασία για το κύτταρο, γιατί
σχετίζονται με την αναπνοή και την
εξασφάλιση ενέργειας. Είναι δηλαδή τα
εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του
κυττάρου.

Δημιουργήθηκε από Nena 6/13/2023 Ενότητα 1.2 Βιολογία A΄ 2

2ο Κριτήριο Αξιολόγησης
Α. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις:
A. Οι οργανισµοί που αποτελούνται από ένα κύτταρο λέγονται
……………………………………… .
B. Τα φυτικά κύτταρα σε σχέση µε τα ζωικά διαθέτουν επιπλέον:
Ι) ………………………… ΙΙ) ………………………… ΙΙΙ) ……………………
C. Στον ……………………………………… περιέχεται το DNA, που αποτελεί το
……………………………………… ……………………………………, στο οποίο είναι
αποθηκευµένες οι πληροφορίες που ρυθµίζουν τη δομή και τις λειτουργίες
των κυττάρων.

Β. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες

λανθασμένες; Γράψτε (Σ) δίπλα στις σωστές και (Λ) δίπλα στις
λανθασμένες.
A. Τα κύτταρα όλων των οργανισµών διαθέτουν κυτταρικό τοίχωµα.
B. Τα φυτά διαθέτουν χυμοτόπια και πυρήνα, αλλά δε διαθέτουν
χλωροπλάστες.
C. Τα ζωικά κύτταρα διαθέτουν μιτοχόνδρια, άρα φωτοσυνθέτουν.
D. Συνήθως, τα φυτά διαθέτουν κυτταρικό τοίχωμα και χλωροπλάστες.

Γ. Να αντιστοιχίσετε τα οργανίδια των κυττάρων της στήλης Ι με τις

λειτουργίες που επιτελούν της στήλης ΙΙ:
ι ιι
1 Κυτταρικό τοίχωμα Α Περιβάλλει το κύτταρο.

2 Χλωροπλάστης Β Οργανίδιο που αποθηκεύει ουσίες.

3 Χυμοτόπιο Γ Περιέχει το γενετικό υλικό του κυττάρου.

4 Πυρήνας Δ Κυτταρικό οργανίδιο όπου γίνεται η φωτοσύνθεση.

5 Πλασματική μεμβράνη Ε Περιβάλλει εξωτερικά την πλασματική μεμβράνη.

Δημιουργήθηκε από Nena 6/13/2023 Ενότητα 1.2 Βιολογία A΄ 3

Δ. Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
Σε ποια από τα παρακάτω κύτταρα περιµένετε να υπάρχουν
χλωροπλάστες: α. κύτταρα ρίζας πορτοκαλιάς
β. κύτταρα φύλλου πορτοκαλιάς
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

Δημιουργήθηκε από Nena 6/13/2023 Ενότητα 1.2 Βιολογία A΄ 4