Professional Documents
Culture Documents
Παιδεια εκθεση κειμενα
Παιδεια εκθεση κειμενα
ΠΑΙΔΕΙΑ
Χρήσιμοι όροι:
Παιδεία είναι «το κληροδοτούμενο από γενιά σε γενιά κεφάλαιο των πνευματικών αγα-
θών, που σχηματίζεται μέσα στην ιστορία με τον ατομικό και το συλλογικό μόχθο του ανθρώ -
που» (Ε. Παπανούτσος)
Είναι η θεμελιώδης κοινωνική λειτουργία που στοχεύει στην πνευματική, ηθική
και κοινωνική ολοκλήρωση της νεότερης γενιάς. Η παιδεία ενός ανθρώπου είναι η
εσωτερική του καλλιέργεια, η μόρφωση, που πραγματοποιείται με τη βοήθεια και των γνώσεων,
οι οποίες προσλαμβάνονται κυρίως στις βαθμίδες της εκπαίδευσης αλλά και έξω από αυτές
Η παιδεία αποτελεί βασικό φορέα κοινωνικοποίησης: μέσω αυτής η κοινωνία προ-
σπαθεί να διαμορφώσει την ανθρώπινη προσωπικότητα σύμφωνα με τις επιθυμίες της, να
καθορίσει τη συμπεριφορά των νέων, να τους προσφέρει τις γνώσεις και τις αξίες που αυτή
θεωρεί σημαντικές
Ανθρωπιστική ονομάζεται η μορφή της παιδείας που έχει ως μέτρο τον άνθρω-
πο και αποβλέπει στη βελτίωση του. Εκείνη δηλαδή που θέλει να αναπτύξει τις ανθρώπινες
ιδιότητες και τις ανθρώπινες αξίες και έτσι να ανεβάσει το άτομο σε υψηλότερο εσωτερικό επί-
πεδο. Εκείνη που θεμελιώνεται στις αρχές του ανθρωπισμού. Η ανθρωπιστική παιδεία παρέχε-
ται με τη διδασκαλία γλωσσικών μαθημάτων, λογοτεχνίας, ιστορίας, φιλοσοφίας,
ψυχολογίας, κοινωνιολογίας. Ανθρωπιστικές είναι επίσης και οι σπουδές με αντικείμενο
τον πολιτισμό της κλασικής αρχαιότητας, που ήταν κατεξοχήν ανθρωποκεντρικός. Η
ανθρωπιστική παιδεία αντιδιαστέλλεται με την τεχνοκρατική παιδεία, που έχει σχέση με
τις τεχνικές γνώσεις και τη διδασκαλία μαθημάτων χρήσιμων για την επαγγελματική
αποκατάσταση των νέων και την προετοιμασία τους για την αγορά εργασίας.
Εκπαίδευση είναι ένας θεσμός της πολιτείας. Καλλιεργεί τις νοητικές, ψυχικές
και σωματικές δυνάμεις των νέων μέσα από ένα γενικό και προκαθορισμένο από κάθε χώρα
σύστημα. Τους παρέχει πνευματική αλλά και ηθική αγωγή στις διάφορες σχολικές βαθμί-
δες και στους κύκλους σπουδών. Στοχεύει στην παροχή παιδείας, στη διαμόρφωση ολο-
κληρωμένων προσωπικοτήτων, τη διάπλαση χαρακτήρων με την παροχή γνώσεων
και την καλλιέργεια των ηθικών δυνάμεων. Το εκπαιδευτικό σύστημα ως θεσμός περιλαμ-
βάνει τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, το περιεχόμενο σπουδών, τα υλικά μέσα,
τους κανόνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία του
Αγωγή είναι κάθε επίδραση που ασκείται στον άνθρωπο, ιδιαίτερα στον νέο, και
συντελεί στη μεταβολή των σωματικών χαρακτηριστικών και των ψυχικών γνωρι-
35 σμάτων του, των συνηθειών, των ιδιοτήτων του χαρακτήρα του, των ιδεών και των
δεξιοτήτων του. Στοχεύει στην κοινωνικοποίησή του. Μέρος της αγωγής είναι η
παιδεία
Διαπαιδαγώγηση είναι η συστηματική πνευματική και ηθική κατάρτιση και καλ-
λιέργεια των ανήλικων ατόμων με παιδαγωγικές μεθόδους, δηλ. με λόγο, διδασκαλία,
νουθεσία, έπαινο, επίπληξη, με παράδειγμα, με άσκηση, με επιβράβευση και τιμωρία.
Προτάσεις:
1. Εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού θεσμού, επαναπροσδιορισμός των στόχων της εκπαίδευ-
σης, ώστε να ανταποκρίνεται στις διαχρονικές ανθρώπινες ανάγκες – Αντιστοιχία του περιεχο-
μένου των σπουδών με τις τεχνολογικές, πολιτισμικές απαιτήσεις του παρόντος και του μέλλο-
ντος – Σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή.
2. Απαλλαγή από τον στενά τεχνοκρατικό χαρακτήρα και την πρόωρη ειδίκευση – Ανθρωποκε-
ντρικός προσανατολισμός.
3. Παροχή έγκαιρου επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων από ειδικευμένο προσωπικό.
4. Παροχή ίσων ευκαιριών με την αναγκαία αντισταθμιστική αγωγή, που θα αμβλύνει τις οικο-
νομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ανισότητες.
5. Βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής και κατάλληλη επιστημονική και επαγγελματική
κατάρτιση των εκπαιδευτικών – Συγγραφή κατάλληλων εγχειριδίων και τακτική αναθεώρησή
τους.
6. Αναμόρφωση του αναλυτικού προγράμματος, καλύτερη οργάνωση του γνωστικού υλικού,
ώστε να έχει εύρος και, ταυτόχρονα, να δίνει επιμέρους κατευθύνσεις, έτσι ώστε να έχουν οι
μαθητές τη δυνατότητα να βρουν και ν’ ασχοληθούν με ό,τι τους αρέσει και τους εκφράζει.
7. Εισαγωγή νέων μεθόδων διδασκαλίας με ενεργή συμμετοχή των μαθητών, ουσιαστικό διάλο-
γο, χρήση μέσων τεχνολογίας.
8. Ριζική αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης, ώστε να ελέγχεται η κριτική και συνδυαστική ικανό-
τητα των μαθητών.
9. Κυρίαρχος στόχος της να είναι η διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων
10. Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης (οικονομίας, πολιτικής, πολιτισμού, επικοινωνίας) καθί-
σταται αναγκαία η σύνδεση της εκπαίδευσης με τη διεθνή πραγματικότητα.
11. Γενναία αύξηση των κονδυλίων για την παιδεία, ώστε να επιτευχθούν τα παραπά-
νω.
12. Μακροχρόνιος σχεδιασμός καθολικής αποδοχής, που θα υπηρετεί σαφείς και
συγκεκριμένους στόχους και επιδιώξεις.
35 ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Στο πλαίσιο µιας συζήτησης που γίνεται στην τάξη σας για την «παιδεία µπροστά στις σύγ-
χρονες προκλήσεις», να μεταφέρετε στους συµµαθητές και τις συµµαθήτριές σας το περιεχόµε-
νο του κειµένου µε 100 – 120 λέξεις. [µονάδες 25]
Β1. Σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων να διατυπώσετε την άποψη σας για το περιεχόμενο της
παρακάτω φράσης: «Ο καλός δάσκαλος ποτέ δεν ξέρει πού θα βγάλει τελικά το μάθημα
και σ’ αυτό ακριβώς έγκειται η γοητεία του έργου του». [µονάδες 10]
Β2. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας στην ανάπτυξη των ιδεών του; Να
τεκµηριώσετε την απάντησή σας. [µονάδες 5]
Β3. Ποιον τρόπο ανάπτυξης ακολουθεί ο συγγραφέας στην τρίτη παράγραφο του κειµένου; Δι-
καιολογήστε την απάντησή σας. [µονάδες 5]
Β4. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου, έτσι
ώστε να μην αλλάζει το νόημά του (ατομικότητα, καθοριστικό, έγκειται, ενθαρρύνεται, συλλογι-
κής). [µονάδες 5]
Γ. Ξεκινώντας από τα τρωτά του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα, καλείσαι ως μέλος
της Βουλής των Εφήβων να αναπτύξεις στους συναδέλφους σου το όραμά σου για ένα σχολείο
που θα ελκύει τους μαθητές και θα συντελεί στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους
35 (600 λέξεις) [µονάδες 50]
2. Το μέλλον της οικονομίας περνάει από την Παιδεία
«Εάν η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να θέσει το 2005 μία θεμελιώδη μεταρρύθμιση ως στόχο
για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και την ευημερία των Ελλήνων στο μέλλον, αυτή θα
ήταν ευχής έργο να αφορά την παιδεία και την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Στη σημερινή εποχή της γνώσης, της εξειδίκευσης, της επιδεξιότητας και των καινοτομιών, δεν
υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το μέλλον της οικονομίας θα κριθεί από την ποιότητα του ανθρώ-
πινου δυναμικού και τις επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν στο σύστημα της παιδείας.
Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η θέση μιας οικονομίας και η ευημερία της
κοινωνίας εξαρτώνται από την ανταγωνιστικότητα της. Κατά πόσο δηλαδή, συγκριτικά με τις
άλλες οικονομίες πάντα, μπορεί να προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες σε χαμηλές τιμές, με
υψηλή ποιότητα. Ή υπηρεσίες και προϊόντα νέα, που θα καλύψουν σύγχρονες καταναλωτικές
ανάγκες. Από το γεγονός αυτό εξαρτάται η ανάπτυξη, τα κέρδη της, οι επενδύσεις της, οι φόροι
που θα συγκεντρώνει, τα εισοδήματα και οι θέσεις απασχόλησης. Η ανταγωνιστικότητα με τη
σειρά της εξαρτάται από τον βαθμό επιχειρηματικότητας μιας οικονομίας. Κατά πόσο η επιχει-
ρηματική δραστηριότητα διευκολύνεται στην εξάπλωση και στην απόδοση της, στη δημιουργία
προϊόντων και υπηρεσιών που θα απολαμβάνουν ξεχωριστής ποιότητας και υψηλής οπωσδήπο-
τε ζήτησης. Αποτέλεσμα το οποίο συνδέεται άμεσα με την εκπαίδευση, τις δεξιότητες, την ευελι -
ξία και την παραγωγική ικανότητα, κατ’ επέκταση, του ανθρώπινου δυναμικού.
Κατά την κοινή εκτίμηση των οικονομικών αναλυτών, τα κεφάλαια που επενδύει η κάθε χώ-
ρα σήμερα στη γνώση, στην έρευνα και στην καινοτομία, θα της επιστραφούν στο τέλος πολλα-
πλώς, καθώς η ίδια η διεθνής εμπειρία των τελευταίων τουλάχιστον δέκα χρόνων επιβεβαιώνει
ότι στην κούρσα του διεθνούς καταμερισμού εργασίας κερδίζει πόντους αυτός που διαθέτει το
πιο ικανό και έξυπνο ανθρώπινο δυναμικό (από τα παραδείγματα των σκανδιναβικών χωρών,
μέχρι την Ιρλανδία, τη Σλοβακία κ.λ.π.). Σε μία μικρή οικονομία σαν την ελληνική, η ανάπτυξη
της γνώσης και της εξειδίκευσης είναι και ο μόνος σίγουρος ίσως παράγοντας, παράλληλα με
την τουριστική αξιοποίηση, που μπορεί να δημιουργήσει συγκριτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτη-
μα. Δεν είναι ούτε η δύναμη του συστήματος, ούτε των κεφαλαίων (ακόμη και το παράδειγμα
της μεγάλης αλλά ασθενούσας βαρέως Γερμανίας είναι ενδεικτικό).
Στην Ελλάδα, όμως, για να συμβούν όλα αυτά, χρειάζεται να αρχίσει η ... επανάσταση. Για
πάρα πολλά χρόνια, ο τομέας της παιδείας υπέστη μία συστηματική απαξίωση, με αποτέλεσμα η
ελληνική οικονομία να είναι σήμερα πολύ φτωχή από πλευράς ανθρώπινου κεφαλαίου. Ακόμη
και η ανικανότητα να απορροφήσει η χώρα τα κεφάλαια που αφειδώς προσφέρονται από τα
ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνέπεια αυτής της ένδειας είναι. Η ποιότητα του εκπαιδευτι-
κού συστήματος που παράγει το ανθρώπινο κεφάλαιο, αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία
και την αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου. Και τώρα και στο μέλλον. Αυτή είναι η μεγάλη πρό-
κληση για την κυβέρνηση, με δεδομένο ότι το επίπεδο της μέσης και κυρίως της ανώτατης
παιδείας είναι εξαιρετικά μειονεκτικό για να σταθεί στις απαιτήσεις του διεθνούς οικονομικού
35 περιβάλλοντος.
Το σημερινό σύστημα ευνουχίζει τη μέση εκπαίδευση, η οποία είναι προσανατολισμένη σε
μια μονολιθική και άγονη προπόνηση για τις εισαγωγικές εξετάσεις. Θα πρέπει αντιθέτως, όπως
λένε οι ειδήμονες, να προετοιμάζει περισσότερο το νέο στη βάση μιας γερής γενικής μόρφωσης
και της πρόγευσης των επιστημών. Μόνο έτσι μπορεί η εκπαίδευση των νέων να απελευθερωθεί
από το σημερινό πάρεργο και να αποκτήσει πνοή, να διαμορφώσει δυνάμει προσωπικότητες
που θα μπορέσουν να αποκτήσουν στη συνέχεια δεξιότητες.
Επίσης, θα πρέπει να σπάσει το κρατικό μονοπώλιο των πανεπιστημίων. Θα πρέπει να υπάρ-
ξει ένα σύστημα πιο ανταγωνιστικό, το οποίο θα διευκολύνει την απαραίτητη αναβάθμιση της
ανώτατης παιδείας, την αναπαραγωγή της γνώσης και την υψηλή κατάρτιση. Η απαγόρευση
που ισχύει σήμερα, θα πρέπει άμεσα να αρθεί για να απελευθερωθούν σημαντικές δυνάμεις. Δε
μιλάει κανείς για ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα οποία σχεδόν πουθενά άλλωστε δεν ευδοκιμούν ως
θεσμός υψηλής μάθησης και κουλτούρας. Για ανεξάρτητα και πολλαπλώς χρηματοδοτούμενα
Ιδρύματα γίνεται λόγος, τα οποία θα λειτουργούν και θα κρίνονται με γνώμονα την προαγωγή
του κύρους των τίτλων τους στην κοινωνία και την αγορά. Μην ξεχνάμε ότι ο κύριος εργοδότης
των αποφοίτων των ελληνικών πανεπιστημίων δεν είναι πια το παχύδερμο κράτος, αλλά οι επι -
χειρήσεις, μικρές και μεγάλες, οι οποίες βρίσκονται ανοικτές σήμερα στις πρωτοφανείς διεθνείς
μεταβολές και στον σκληρό ανταγωνισμό.»
Γιάννης Κοτόφωλος, Καθημερινή 2/1/05
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
3. Ημιμάθεια... λάστιχο
35 Πριν από λίγες ημέρες ήρθε στη δημοσιότητα μια βρετανική έρευνα, η οποία έδειχνε ότι τα
μοντεσοριανά σχολεία (των ανοιχτών τάξεων και της εκτός αίθουσας μάθησης) βγάζουν καλύτε-
ρους μαθητές (με πιο στέρεες γνώσεις και πλατύτερη αντίληψη του κόσμου) από τα εξετασιο-
κεντρικά σχολεία. Εδώ και τουλάχιστον τέσσερις αιώνες συνυπάρχουν δύο κύρια εκπαιδευτικά
ρεύματα. Αυτό που θεωρεί ότι το σχολείο πρέπει να συγκρουστεί με τη φυσική διάθεση του
παιδιού για τεμπελιά και παιχνίδι, και επιστρατεύει ένα πλέγμα τεχνικών πειθαρχίας και
αποστήθισης –κάρφωμα στο θρανίο, μετωπική διδασκαλία κ.λπ.– προκειμένου να κατακτηθεί η
γνώση, και εκείνο που θεωρεί τον άνθρωπο «φύσει» φιλομαθή. Σύμφωνα μ’ αυτό, η μάθηση
επιτυγχάνεται αν το παιδί αφεθεί ελεύθερο να εκδηλώσει την περιέργεια και τη φιλομάθειά του,
να αναπτύξει ενδιαφέροντα, να βιώσει τις επιπτώσεις των επιλογών του, να συμμετάσχει, να
αυτοαξιολογείται.
Το ελληνικό σχολείο ρέπει σαφώς προς το πρώτο μοντέλο. Πέραν του ότι η γνώση τεμαχίζε-
ται σε φέτες (μαθήματα), τις οποίες πρέπει να «συρράψουν» σε μόρφωση μόνοι τους οι μαθη-
τές, πέραν του ότι η μαθησιακή εμπειρία είναι αποκομμένη από το φυσικό περιβάλλον και την
καθημερινή ζωή, πέραν του ότι το σχολείο λειτουργεί σε κοινωνικό και πολιτικό κενό, υπάρχει
και η πρακτική οι μαθητές να αξιολογούνται με κριτήρια ξένα προς την ευχαρίστηση που προ-
καλεί η εμπειρία της γνώσης. με συνεχή τεστ και εξετάσεις. Το λύκειο έχει μετατραπεί σε «βιο-
μηχανία» δοκιμασιών, που διαχέει το εξετασιοκεντρικό μοντέλο προς τα κάτω (γυμνάσιο και
δημοτικό) με όλο και μεγαλύτερη ένταση.
Τα νέα σχολικά βιβλία έχουν γεμίσει με μοντέρνες θεματικές ενότητες, που συνθέτουν μια
μάλλον αποσπασματική ακατάστατη γνώση, ή με συνεχή κουίζ, περιοδικίστικης αισθητικής,
ώστε να «χρυσώνεται» ο υψηλός βαθμός δυσκολίας που κάνει εντελώς απαραίτητο σε εκπαι-
δευτικούς και μαθητές το λυσάρι (η εκδοτική βιομηχανία των βοηθημάτων που ανδρώθηκε την
περασμένη δεκαπενταετία μπήκε σήμερα –ύστερα από μεθόδευση– στη χρυσή εποχή της).
Φρούδες οι ελπίδες ότι οι νέοι θα βγουν από τον λειτουργικό αναλφαβητισμό με μεταρρυθμί-
σεις που παλινορθώνουν την αξιολόγηση μέσα από διαρκείς εξετάσεις. Το πιθανότερο είναι ότι
θα συνεχίσουν να «μαθαίνουν» τη σχολική ύλη μέσα από τα τεστ, να την αναπαράγουν στις
εξετάσεις, αλλά εν τέλει να μην την κατανοούν, να μην μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να
ερμηνεύσουν, να κρίνουν την κοινωνική, πολιτική, οικονομική, εργασιακή τους ζωή. Διότι η κρί-
ση δεν καλλιεργείται με την απομνημόνευση γνώσεων (τα νέα εγχειρίδια παρέχουν περισσότε-
ρη πληροφορία και λιγότερη γνώση), με τις νέες τεχνολογίες που απλώς κάνουν την ύλη πιο
εύληπτη, αλλά με την ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή, να διατυπώνει ερωτήματα και να
αναζητά απαντήσεις. Αντ’ αυτού, αυτός καταναλώνει τυποποιημένη ιντερνετική πληροφορία
και «πακέτα» λυμένων προβλημάτων, που μπορεί να αναπαράξει στις εξετάσεις μόνο μέσα από
τη φροντιστηριακή τους διατύπωση και που σύντομα ξεχνάει. Εδώ κρύβεται το κύριο αίτιο της
εμφανούς αγραμματοσύνης των αποφοίτων λυκείου. Των αυριανών ενηλίκων, που θα καλύψουν
τις ανάγκες των επιχειρήσεων για ντρεσαρισμένους χαμηλόμισθους εργαζομένους. Αυτούς όμως
35 δεν θέλει σήμερα η αγορά (άρα και το σχολείο); «Ελαστικοποιημένους» ημιμαθείς, διά βίου
εκπαιδευόμενους.
Τασούλα Καραϊσκάκη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 6/9/2009.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Σταύρος Καλαϊτζόγλου
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Να επισημάνετε τις διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή των παραγρά-
φων του κειμένου.
2. Ποιο τρόπο και ποια μέσα πειθούς επιστρατεύει ο συγγραφέας στην 7 η § («Πρέπει να εκπο-
νηθεί...»);
3. Για ποιο λόγο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί διαδοχικές ευθείες ερωτήσεις στην τρίτη παρά-
γραφο;
4. «Όμως προτιμότερο να ’χουμε φτωχούς, αλλά ολοκληρωμένους πολίτες, παρά
πλουσίους αλλοτριωμένους «απ-άνθρωπους υπαλλήλους» σε μια απέραντη ψυχρή
επικράτεια». Να αναπτύξετε την άποψη αυτή (80 –100 λέξεις).
5. Γράψτε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις:
μεταμορφώσεων, ανάτασης, επικράτεια, σύζευξη
6. Σε εκδήλωση στο πολιτιστικό κέντρο του δήμου σας καλείστε να επισημάνετε στην ομιλία
σας τους κινδύνους από τον τεχνοκρατικό προσανατολισμό της σημερινής εκπαίδευσης και τη
συμβολή της ανθρωπιστικής παιδείας στην αντιμετώπισή τους. (500 – 600 λέξεις)
35 ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Και στο σημείο αυτό βρισκόμαστε, ήδη, στα χνάρια του δεύτερου λόγου που προαναφέρα-
με. Στο πλαίσιο αυτό είναι γνωστό ότι ένας έντονος ανταγωνισμός καλλιεργείται κάθε χρόνο
μπροστά στις πύλες των Ανώτατων Σχολών, καθώς οι προσφερόμενες θέσεις απέχουν πολύ από
το να καλύψουν την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση για πανεπιστημιακές σπουδές. Μία από τις
σημαντικές παρενέργειες αυτής της κατάστασης είναι η αναζήτηση διαδικασιών για να επιτύ-
χουν στις εξετάσεις, ένα είδος μεθοδολογικής εκγύμνασης που κυριαρχεί έναντι μιας πραγματι-
κά πνευματικής επένδυσης και θυσιάζει την πραγματική μάθηση στο κυνήγι των βαθμών με κά-
θε μέσον. Εδώ, βεβαίως, ανακαλύπτουμε τους όρους ύπαρξης και την αυθεντικότητα του «ιού»
της φροντιστηριοποίησης: τα φροντιστήρια, στο ευνοϊκό αυτό περιβάλλον, εμφανίζονται ακρι-
βώς σαν ένα από τα κυριότερα μέσα της «στρατηγικής» πρόσβασης στα Πανεπιστήμια, καθώς
και λειτουργούν και πλασάρονται σαν ο ασφαλέστερος δρόμος για την εξασφάλιση καλής
σειράς προτεραιότητας.
Χρήστος Κάτσικας, «Εργολάβοι» των Εξετάσεων
3.
Στην Ελλάδα υπάρχει η χαρακτηριστική αντίληψη, από την οποία είμαστε όλοι βαθιά διαπο-
35 τισμένοι, ότι σπουδάζω σημαίνει περνάω στο κύκλωμα της Ανώτατης Παιδείας και όχι εκπαι-
δεύομαι για ένα επάγγελμα, που μπορεί να έχει ή μπορεί να μην έχει σχέση με τα ανώτερα
«γράμματα». Εδώ εντοπίζεται ο πρώτος και μέγιστος καταναγκασμός, που ριζωμένος βαθιά
στην ελληνική κοινωνία περνάει μέσα από την οικογένεια και επιβάλλεται στο νεαρό άτομο.
Η σφραγίδα της αποτυχίας, η αίσθηση του «δευτεροκλασάτου», είναι δεδομένη για όποιο
παιδί δεν φτάνει στο Πανεπιστήμιο και δεν «καταξιώνεται» μ’ ένα δίπλωμα. Αυτό είναι το πρώ-
το και κύριο πεδίο ετεροπροσδιορισμού. Από εκεί και πέρα το νεαρό άτομο νομίζει ότι «θέλει»,
αλλά δεν θέλει παρά αυτό που του έμαθαν οι άλλοι να θέλει. Φιλοδοξίες των γονιών και αντιλή -
ψεις κοινωνικού γοήτρου, προϋπάρχουσα επαγγελματική υποδομή του πατέρα (και σπανιότερα
της μητέρας), οικονομικές προϋποθέσεις, τυχαία περιστατικά και επιρροές που πολλές φορές
έχουν σχέση με την ιδέα που προβάλλουν για κάθε επάγγελμα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης
κ.ο.κ., οδηγούν στην «απόφαση» του νεαρού ατόμου τι θα σπουδάσει. Πρόκειται για μια παγι-
δευμένη «θέληση», δεδομένου ότι στο νεαρό άτομο δεν δίνεται σχεδόν καμιά δυνατότητα να
μάθει τον εαυτό του, ώστε να αποφασίσει τι θα κάνει με βάση τις σωματικές, ψυχικές και πνευ-
ματικές ιδιομορφίες, ανάγκες και τις ικανότητές του.
Ασφαλώς –όπως συχνά αναφέρεται- έχει τεράστια σημασία η οργάνωση ενός σωστού συστή-
ματος επαγγελματικού προσανατολισμού, από την πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου, που θα
παρακολουθεί το παιδί βήμα προς βήμα. Όμως πώς μπορεί να λειτουργήσει σωστά στο πλαίσιο
ενός απαρχαιωμένου εκπαιδευτικού συστήματος; Και ακόμα: Τι μπορεί να ξέρουμε για ένα παι-
δί όταν το παρακολουθούμε σε σχέση με την «από καθέδρας» μάθηση; Πώς θα διαπιστώσουμε
«αν πιάνουν τα χέρια του», αν αγαπάει τη γη, τι ιδιαίτερες κλήσεις και δυνάμεις κρύβει το σώμα
του;
Πέρα όμως απ’ αυτό υπάρχει και το καταναγκαστικό σύνδρομο της ελληνικής οικογένειας,
που θεωρεί δεύτερης ποιότητας όποιον δεν έχει «σπουδάσει». Ποιος γονιός θα παραδεχτεί ότι
το παιδί του δεν είναι κατάλληλο για «επιστήμονας», αλλά θα διαπρέψει και θα ευτυχήσει ως
τεχνίτης, καλλιεργητής γης, γυμναστής, μουσικός ή ο,τιδήποτε άλλο; Ποιος, τη στιγμή που ο
κάθε Έλληνας απαιτεί από το παιδί του να γεμίσει το κενό των δικών του «φιλοδοξιών» που δεν
μπόρεσε ο ίδιος να πραγματοποιήσει;
Η υπερπαραγωγή επιστημόνων με πλήρη παραγνώριση των αναγκών και δυνατοτήτων
απορρόφησης της οικονομίας πληρώνεται ήδη πολύ ακριβά και θα πληρωθεί πολύ ακριβότερα
στα αμέσως επόμενα χρόνια. Ο υπερκορεσμός σ’ όλες σχεδόν τις επιστημονικές, μεσολαβητικές,
υπαλληλικές κατηγορίες και γενικά σ’ ολόκληρο τον τριτογενή τομέα της οικονομίας είναι μια
πραγματικότητα.
Παρασυρμένοι από πραγματικότητες που έχουν ξεπεραστεί σ’ όλη την έκταση κι από τις
παραμορφωτικές φιλοδοξίες της γενιάς των γονέων που δεν αντιλαμβάνονται τη νέα κατάστα-
ση, κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν μια προλεταριοποίηση χωρίς προηγούμενο. Ακριβώς γι’
αυτό χρειάζεται μια υπερκομματική και με συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων χάραξη
μιας μακροπρόθεσμης εκπαιδευτικής πολιτικής που θ’ ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες.
35 Είναι πια προφανές ότι η χώρα εξάντλησε τα περιθώρια απορρόφησης διπλωμάτων και τί-
τλων, χρειάζεται πρακτικές ικανότητες και άμεσες παραγωγικές χρησιμότητες. Στον τόπο αυτό
πρέπει κάποτε να μάθουμε να ξεχωρίζουμε ανάμεσα από το παραγωγικό και μη παραγωγικό και
να διδαχτούμε να σεβόμαστε όσους πραγματικά κρατάνε το βάρος της οικονομίας στην πλάτη
τους.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επικρατεί μεγάλη δυσαναλογία ανάμεσα στον αριθμό των επιστη-
μόνων, που παράγουν τα πανεπιστήμιά μας ή σπουδάζουν στο εξωτερικό και τις δυνατότητες
απορρόφησης της οικονομίας. Ακριβώς γι’ αυτό, μόνο ένα μέρος των επιστημόνων αξιοποιού-
νται στον τομέα της ειδίκευσής τους, ενώ ένα σημαντικά μεγαλύτερο βρίσκει διαφυγές με τριτο-
γενούς χαρακτήρα απασχολήσεις (επιχειρήσεις, υπηρεσίες όλων των κατηγοριών, δημοσιοϋ-
παλληλική σταδιοδρομία κ.ο.κ.), όπου το δίπλωμα λειτουργεί περισσότερο σαν εύσημο και
τίτλος γοήτρου, παρά σαν αποδεικτικό κατακτημένων προσόντων και ικανοτήτων ανωτέρου
επιπέδου.
Η διαπίστωση αυτή ισχύει πρωταρχικά για τους απόφοιτους των θεωρητικών κλάδων, αλλά
και σε συνεχώς αυξανόμενο βαθμό και για τις πρακτικές επιστήμες. Η ιδιομορφία αυτή της
ελληνικής πραγματικότητας, συνάρτηση και συνακόλουθο κυρίως του υποανάπτυκτου –παρά
τα φαινόμενα- χαρακτήρα των κοινωνικο-οικονομικών δομών στη χώρα μας έχει τελικά
δημιουργήσει μια βαθιά αρνητική κατάσταση.
Χωρίς αμφιβολία οι εκπαιδευτικές δομές στη χώρα μας αντανακλούν το είδος του καπιταλι-
σμού που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα. πρόκειται για ένα υποανάπτυκτο καπιταλισμό με
ιδιαίτερο γνώρισμα την ασύλληπτη σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού και μάλιστα εξειδικευμέ-
νου, που θα μπορούσε να είναι πρωταρχικής σημασίας συντελεστής για μεταρρυθμίσεις, ανα-
διοργάνωση και αναδιάρθρωση σ’ όλα τα επίπεδα. Σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού από την
άποψη αυτή υπάρχει όχι μόνο όταν οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούνται καθόλου, αλλά και όταν
χρησιμοποιούνται έξω από την ειδικότητά τους ή δεν τους εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις και
δεν τους παρέχονται τα μέσα να αποδώσουν ό,τι πραγματικά μπορούν να αποδώσουν. Οξύτατο
εμφανίζεται το πρόβλημα στην κατηγορία των επιστημόνων εκείνων, που μετά από μακροχρό-
νιες σπουδές απόκτησαν ειδικεύσεις και γνώσεις, που όχι μόνο δεν μπορούν να αξιοποιήσουν
αποτελεσματικά, αλλά και δεν τους εξασφαλίζουν τους όρους της επιβίωσης. Κλασικό δείγμα
υπανάπτυξης είναι η χρησιμοποίηση ενός πτυχίου σπουδών σαν «τίτλου», σαν ένα είδος παρα-
σήμου για απόκτηση ή για στερέωση κοινωνικής θέσης και γοήτρου.
Β. Φίλιας, Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (80-100 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων να διατυπώσετε την άποψή σας για το περιεχόμενο του
παρακάτω αποσπάσματος: «Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε
βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση)
ρέουν μέσα στο σπίτι».
Μονάδες 5
Β2. Να βρείτε τη δομή και τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου.
Μονάδες 5
Β3. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) του παρακάτω συλλογισμού;
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
- όπου απουσιάζει ο ανταγωνισμός, ο άνθρωπος δεν πλουτίζει τα εφόδιά του.
- σε παλαιές εποχές απουσίαζε ο ανταγωνισμός.
Άρα, ο άνθρωπος σε παλιές εποχές δεν πλούτιζε τα εφόδιά του.
Να αξιολογήσετε τον παραπάνω συλλογισμό ως προς την αλήθεια, την εγκυρότητα και την
ορθότητά του.
(Να θεωρήσετε ότι οι προκείμενες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα).
Μονάδες 8
Β4. α. Αφού λάβετε υπόψη τη σημασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις στη δεύτερη παράγρα-
φο του κειμένου, να σημειώσετε στο τετράδιό σας σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί
αναφορικά και σε ποιες ποιητικά.
i. ... σήμερα τα παιδιά είναι διαφορετικά.
ii. ...το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει.
35
iii. ...ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί από το Δάσκαλο.
iv. ... οι κρουνοί ρέουν μέσα στο σπίτι. Μονάδες 4
β. παντογνώστης, αποκλειστικά, εκπληκτικό:
Να αναλύσετε τις λέξεις στα συνθετικά τους και από το δεύτερο συνθετικό της κάθε λέξης να
σχηματίσετε μια δική σας (απλή ή σύνθετη) λέξη. Μονάδες 3
Γ. Ως τελειόφοιτος να γράψεις ένα άρθρο 400-500 λέξεων για την τοπική εφημερίδα. Στο άρ-
θρο αυτό, με βάση τη σχολική σου εμπειρία, να αναφέρεις τι προσφέρει το σχολείο για την αντι-
μετώπιση του καθημερινού καταιγισμού των πληροφοριών και την ένταξη των τελειοφοίτων
στην κοινωνία. Ποιες αλλαγές θα πρότεινες για τη βελτίωση αυτών των προσφορών του σχο-
λείου; Μονάδες 50
35
Η ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω απο-
σπάσματος του κειμένου: ... οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να
αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους ...
Μονάδες 12
Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; (Η εκπαίδευση
δεν νοείται ... των σχολικών τειχών) (μονάδες 4)
β) Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου
(μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
ατομική, επιτρέπουν, ανεπαρκείς, διαφορετικές, επεκτείνεται. (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
συνεχή, χρησιμότητα, συνέπειες, δεξιότητες, καθίσταται. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που
σας δίνεται. Μονάδες 6
Γ1. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στη σημα-
σία της αυτομόρφωσης και να προτείνετε τρόπους πραγμάτωσής της σε όλη τη διάρκεια της
ζωής του ανθρώπου. (500-600 λέξεις). Μονάδες 40
35 ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΒΙΑ
Bullying ή πείραγμα.
O Olweus τονίζει τη διαφορά του bullying με το «πείραγμα» στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το
«πείραγμα» αυτό συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωμα-
τικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις.
35 Η χαρακτηριστική ανισορροπία δύναμης διατυπώνει ο Olweus στον ορισμό του μπορεί να
αναφέρεται στα ατομικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη και του θύματος. Το «πείραγ-
μα» μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστη-
μα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από
αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού
Η πράξη αυτοχειρίας της μαθήτριας που έπεσε θύμα εκφοβισμού από συμμαθητές της μέσα
στο σχολικό της περιβάλλον πριν μερικές εβδομάδες, ή η σωματική βία που δέχτηκε μαθητής
στο Λύκειο Παλαιού Φαλήρου πριν από λίγες μέρες, καθώς και εκατοντάδες περιστατικά που
λαμβάνουν χώρα καθημερινά σε κάθε σχολείο της χώρας έχει λάβει εκπληκτικές διαστάσεις τα
τελευταία χρόνια, προβληματίζοντας και συνταράζοντας το πανελλήνιο για τον ρόλο του σύγ-
χρονου σχολείου και για το κατά πόσο ασφαλή είναι τα παιδιά μας.
35 Ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν οι ίδιοι οι μαθητές, καταδεικνύουν πως σχεδόν ένα στα
έξη παιδιά έχει πέσει θύμα βίας, είτε σωματικής (ξυλοδαρμοί), είτε ψυχολογικής (ειρωνεία,
απειλές, υβριστική συμπεριφορά, επικρίσεις, κακεντρεχή σχόλια, σαρκαστική διάθεση, αρνητι-
κοί χαρακτηρισμοί και κατηγοριοποιήσεις, παρατσούκλια, απαξιωτική στάση, εκβιασμοί, μορ-
φασμοί) είτε σεξουαλικής, καθώς και θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού, του λεγόμενου cyber
bullying, που εκδηλώνεται μέσα από τα κινητά και το διαδίκτυο, από συμμαθητές του ή μαθητές
μεγαλύτερων τάξεων, που συνήθως έχουν μια συγκεκριμένη σωματική διάπλαση και σωματότυ-
πο που φανερώνει διάθεση για επικράτηση, άσκηση δύναμης και επιβολής, επίδειξη μαγκιάς
και εκδήλωση τραμπουκισμού. Το παιδί θύμα, συνήθως ντρέπεται να ομολογήσει και να αποκα-
λύψει την κατάσταση θυματοποίησής του ακόμη και σε πολύ κοντινά του πρόσωπα με συνέπεια
να εσωτερικεύει όλη αυτή την αρνητική ενέργεια που σταδιακά θα αποβεί μοιραία για την
υπόσταση και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξή του.
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, αμερικανών επιστημόνων, το τραύμα από όποια μορφή
κακοποίησης κι αν προέρχεται - σωματική, ψυχολογική ή λεκτική - έχει μία δραματική επιρροή
επάνω και στη δομή και στη χημεία του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου του παιδιού, πράγμα που
αποτελεί αιτία εμφάνισης προβλημάτων τόσο στη μάθηση όσο και στη γενικότερη συμπεριφορά
του. Η κακομεταχείριση καταστρέφει τις εγκεφαλικές δομές που σχετίζονται με τη λογική
σκέψη και τη δυνατότητα να επεξεργαζόμαστε αναμνήσεις και συναισθήματα. Για το λόγο αυτό
τα παιδιά που έχουν υποστεί σωματική ή ψυχολογική βία, στην παιδική τους ηλικία αργότερα
επιδεικνύουν ιδιαίτερα σκληρή κι επιθετική συμπεριφορά στον χώρο του σχολείου αλλά και
γενικότερα ή εγκλωβίζονται για πάντα στον ρόλο του θύματος, εκδηλώνοντας εσωστρέφεια,
απαισιοδοξία, υποτονικότητα, ψυχολογικές διακυμάνσεις ή διαταραχές, χαμηλό αυτοσυναίσθη-
μα και καταστάσεις αυτοκτονικού ιδεασμού.
Αν το παιδί σας αρνείται να πάει στο σχολείο. Αν είναι άκεφο... Θλιμμένο... Σιωπηλό… Από-
μακρο. Αν έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση... ή αν παρουσιάζει τελείως διαφορετική συμπεριφορά
από εκείνη που γνωρίζατε μέχρι σήμερα και αδυνατεί να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του…
Είναι πολύ πιθανό να έχει πέσει θύμα bullying.
Είναι θέσφατο πλέον ότι η κοινωνία και οι δομές της είναι αυτές που γεννούν τη βία. Για να
μην καταντήσει όμως το σχολείο εκτροφείο βίας αλλά πολέμιος τού εν λόγω φαινομένου, θα
πρέπει να το αντιμετωπίσει άμεσα με δραστικά και πρωτοπόρα μέτρα. Το σχολείο, όπως και η
οικογένεια, δεν θα πρέπει να λειτουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής παραβατικότη-
τας διότι με αυτόν τον τρόπο τείνουν να οξύνουν την αντίδραση του νέου και να υποδαυλίζουν
τη δυσπιστία για τους δύο αυτούς θεσμούς.
Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση; Καταρχάς οι γονείς που το παιδί του έχει πέσει θύμα
σχολικού εκφοβισμού θα πρέπει να μπορούν να το διαγνώσουν μόνο εφόσον είναι σε καθημερι-
νή επικοινωνία μαζί του και το πλησιάζουν συναισθηματικά, κτίζοντας παράλληλα μια σχέση
φιλίας με αυτό, ώστε να μπορούν να εκμαιεύσουν τυχόν πληροφορίες. Να του προσφέρουν
αγάπη, ασφάλεια και υποστήριξη σε φυσιολογικά επίπεδα. Ειλικρίνεια και επίδειξη σεβασμού
35 στην προσωπικότητά του. Επιπλέον, καλό θα ήταν να διατηρούν συνεχή επικοινωνία με τους
αρμόδιους σχολικούς φορείς.
Ποιος είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών; Να διαχειρίζονται τη διαφορετικότητα του κάθε παι-
διού και της αντίστοιχης συμπεριφοράς(ηλικία, καταγωγή, κοινωνική προέλευση, οικονομικό
επίπεδο, πολιτιστικό και μορφωτικό επίπεδο οικογένειας, ιδιοσυγκρασία, βαθμός ευαισθησίας
του κάθε παιδιού κ.λπ.), να μάθουν στα παιδιά να πιστεύουν στον εαυτό τους, να τα βοηθήσουν
να συνειδητοποιήσουν πως αποτελούν μια ξεχωριστή ανεπανάληπτη και μοναδική προσωπικό-
τητα και να μην επιτρέπουν σε κανένα κομπλεξικό ανδρείκελο να τους την αμαυρώνει και να
τους την προσβάλει. Να τους μάθουν να αντιμετωπίζουν κάθε φαινόμενο βίας με φλεγματικότη-
τα, αδιαφορία και ανωτερότητα, έτσι ώστε ο θύτης να χάσει το ενδιαφέρον. Για να προλάβει ο
εκπαιδευτικός προβληματικές συμπεριφορές θα πρέπει να μπορεί να εξασφαλίσει μια επιτυχη-
μένη διεύθυνση της τάξης μέσα από τη δημιουργία θετικού μαθησιακού περιβάλλοντος, το
οποίο είναι ο καλύτερος τύπος προληπτικού φαρμάκου.
Να αναπτύσσει τη δεξιότητα της ενσυναίσθησης, προκειμένου να αντιλαμβάνεται τις διαφο-
ρετικές πλευρές ενός ζητήματος και να κατανοεί τα προβλήματα των μαθητών του, να δείχνει
ειλικρινές ενδιαφέρον, συμπάθεια και αγάπη για το παιδί. Να διαθέτει εσωτερική ηρεμία για να
βοηθήσει και τον μαθητή να ηρεμήσει, να διακρίνεται από συναισθηματική καλλιέργεια και ψυ-
χική ισορροπία και να αντιμετωπίζει με υπομονή οποιοδήποτε πρόβλημα, εφαρμόζοντας ευέλι-
κτους, εναλλακτικούς και εξατομικευμένους τρόπους. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να διαχειρίζεται
ακόμη και τις πιο δύσκολες καταστάσεις με τρόπο υπομονετικό, εξομαλύνοντάς τες και ενισχύο-
ντας τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών με την ανάθεση εργασιών σε μικτές ομάδες. Απαραί-
τητο προσόν είναι η προσαρμοστικότητά του στο επίπεδο, στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες
κάθε μαθητή. Έτσι βελτιώνεται η ψυχολογία του μαθητή, η διάθεσή του και ενεργοποιούνται τα
θετικά συναισθήματά του. Μα καλλιεργεί θετικό κλίμα μέσα από την ενθάρρυνση, την ενίσχυση
και τη σωστή χρήση του επαίνου και της δημόσιας επιβράβευσης.
Συνεργασία με κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, ψυχιάτρους.
Και τέλος κρίνεται απαραίτητη η γραμμή επικοινωνίας με αρμόδια κέντρα πάταξης κάθε
μορφής βίας και εθελοντικούς οργανισμούς.
Προσωπικά θεωρώ πως οφείλουμε να δίνουμε προτεραιότητα στη συναισθηματική προσαρ-
μογή και να φροντίζουμε πρωτίστως για την ψυχική μόρφωση και υγεία των μαθητών μας και
το γνωστικό αποτέλεσμα θα έρθει αβίαστα ως άμεσο επακόλουθο. Δεν είναι απαραίτητο άλλω-
στε όλοι να γίνουν επιστήμονες, είναι απαραίτητο όμως να γίνουν άνθρωποι με συναισθηματική
ισορροπία. Αυτό που κάνει το σημερινό σχολείο είναι ότι βλέπει το παιδί σαν ένα σκληρό δίσκο
του υπολογιστή που αποθηκεύει συσσωρευμένες γνώσεις γιατί αγνοεί πως η ευτυχία δεν βρί-
σκεται στα Πανεπιστήμια αλλά στις ανθρώπινες καρδιές.
Πετροπούλου Μαρία, εφημ. TO BHMA, 06/02/2013
*Η κυρία Μαρία Πετροπούλου είναι φιλόλογος και συγγραφέας