Μαθαίνω Ελληνικά - Παντελής Παππάς PDF

ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΑΠΠΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΥΚΤΕΡΙΝΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Προς χρήση των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου

της Νυκτερινής Σχολής
του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός
ΕΚΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
ΑΘΗΝΑΙ 2006
ISBN 960-85212-8-9
2006 © Παντελής Παππάς, Αιολέων 28, 11852 Αθήναι
Εικονογράφηση: Τόμυ Ιβανόφ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση 8, 10561 Αθήναι
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Τα τελευταία χρόνια η αυξανόμενη ζήτηση εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας,

τόσο από επαναπατριζόμενους Έλληνες όσο και από αλλοδαπούς, έχει οδηγήσει
στην έκδοση αρκετών βιβλίων που σκοπό τους έχουν τη διδασκαλία της
Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.
Εργαζόμενος στο Δημοτικό Σχολείο της Νυκτερινής Σχολής του Φιλολογικού
Συλλόγου "ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ", το οποίο δέχεται κάθε χρόνο για φοίτηση ενήλικες
σπουδαστές που προέρχονται από 42 χώρες και ενδιαφέρονται για την εκμάθηση
της Γλώσσας μας, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω στην πράξη τις δυσκολίες και
τον τρόπο που τις αντιμετωπίζουν προσπαθώντας να καλύψουν τις
επικοινωνιακές τους ανάγκες.
Προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης αυτών των δυσκολιών, έχει βοηθήσει
αρκετά ως τώρα η εφαρμογή της επικοινωνιακής μεθόδου κατά τη διαδικασία της
διδασκαλίας των Ελληνικών ως πρώτη ξένη γλώσσα. Όμως ακόμη και σήμερα
υπάρχει η ανάγκη για πιο εμπειρική και κατ' επέκταση πιο ουσιαστική διδασκαλία
του γραμματικού και συντακτικού συστήματος πάντα μέσα από μια «ολιστική
θεώρηση» της γλώσσας.
Η προσπάθεια που καταβάλλεται μέσα από το παρόν εγχειρίδιο έχει ως στόχο
να απλοποιήσει όσο το δυνατό τις γραμματικές και συντακτικές δομές της
γλώσσας μας, για να βοηθήσει το μαθητή να ενταχθεί γλωσσικά στη χώρα μας και
απευθύνεται σε σπουδαστές που γνωρίζουν μόνο τη μητρική τους γλώσσα.
Για το λόγο αυτό η εκμάθηση και διδασκαλία των γραμμάτων γίνεται με τη
χρησιμοποίηση δέκα λέξεων που δίνονται με τη συνοδεία φωτογραφιών. Η
αναγνωστική εξάσκηση γίνεται συγχρόνως με την απόκτηση του πρώτου βασικού
λεξιλογίου, μέσα από εικονο-λεξιλόγιο, με τη βοήθεια του οποίου παρουσιάζονται
όχι μόνο κάποια αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως ρούχα, εργαλεία, μέρη
και έπιπλα του σπιτιού, αλλά και τα πρώτα βασικά ρήματα πάνω στα οποία θα
στηριχθεί η επέκταση και διεύρυνση του χωρίς να είναι απαραίτητη η
χρησιμοποίηση κάποιου λεξικού που σε αυτή τη χρονική στιγμή κρίνεται εκ πείρας
χρονοβόρα.
, Στη συνέχεια, μέσα από σειρά μικρών διαλογικών κειμένων, γίνεται
προσπάθεια οικειοποίησης της λειτουργίας των χρόνων, των εγκλίσεων του
ρήματος, των αριθμών και των πτώσεων, έτσι ώστε οι μαθητές να
συνειδητοποιήσουν τους μηχανισμούς της γλώσσας με στόχο την ευκολότερη
επεξεργασία του προφορικού και γραπτού λόγου. Τα περισσότερα κείμενα
προέκυψαν από τη συζήτηση με σπουδαστές του σχολείου και αποσκοπούν στην
ικανοποίηση των πρώτων και ουσιαστικότερων αναγκών τους για επικοινωνία.
Τέλος, η διδασκαλία της γραμματικής και του συντακτικού γίνεται μέσα από
πολλά παραδείγματα δοσμένα με πίνακες ή ομάδες λέξεων που παρουσιάζουν το
προς εκμάθηση φαινόμενο. Ο εκπαιδευτικός που θα χρησιμοποιήσει το βιβλίο θα
πρέπει μέσα από την άμεση ζωντανή χρήση της γλώσσας στην καθημερινότητα, να
εκμεταλλευθεί κάθε πίνακα και ομαδοποίηση, πραγματοποιώντας με τους μαθητές
προφορική και γραπτή εξάσκηση τόσο μέσω των ασκήσεων που ακολουθούν όσο
και με δικές του επιλογές. Παράλληλα η ενότητα «Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο
Έλληνα;» δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουν οι σπουδαστές τη συνέχεια και
εξέλιξη της Ελληνικής Γλώσσας, να γνωρίσουν μέσα από συγκεκριμένα
παραδείγματα την ορθή γραφή και ερμηνεία των λέξεων που παρουσιάζονται και
να πλουτίσουν το λεξιλόγιο τους.
Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση οδηγό για την

ολοκληρωμένη εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας. Είναι το πρώτο βήμα μιας
προσπάθειας που, αφού δοκιμαστεί στην πράξη μέσα από τη διδασκαλία του στο
Δημοτικό Σχολείο της Νυκτερινής Σχολής του Φιλολογικού Συλλόγου
ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, φιλοδοξεί να γίνει ένα χρηστικό και πρακτικό εγχειρίδιο που θα
εξυπηρετήσει σε πρώτο και δεύτερο επίπεδο τις μαθησιακές ανάγκες των
σπουδαστών του σχολείου. Η προσπάθεια αυτή ελπίζουμε να συνεχιστεί με την
έκδοση και δεύτερου τόμου που θα καλύπτει το τρίτο και τέταρτο γλωσσικό
επίπεδο.
Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Διοίκηση και τα μέλη του Φιλολογικού
Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ για την εμπιστοσύνη και την τιμή που μου έδειξαν με
την ανάθεση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο της
Νυκτερινής Σχολής του Συλλόγου, τους συναδέλφους μου για τις παρατηρήσεις
τους και την αμέριστη βοήθεια τους , όλους τους μαθητές του Σχο^ου και
ιδιαίτερα το φοιτητή της Σχολής Καλών Τεχνών Ιβάνοφ Τόμυ που φρόντισε
αφιλοκερδώς για την πλούσια εικονογράφηση του βιβλίου.
Παντελής Παππάς
Το αλφάβητο
Α α άλφα (a) A,
Β β βήτα (ν)
Γ γ γάμα (γ)
Δ δ δέλτα (δ)
E È έψιλον (e)
Ζ ζ ζήτα (Ζ)
Η η ήτα (i)
Θ θ θήτα h(t )
Ι ι (γ)ιώτα (i)
Κ κ κάπα (κ)
Λ λ λάμδα (1)
Μ μ μι (m)
Ν ν vi (η)
Ξ ξ ξι (ks)
Ο ο όμικρον (ο)
Π π πι (ρ)
Ρ ρ ρο (Γ)
Σ σ σίγμα (s)
Τ τ ταυ (t)
Υ υ ύψιλον (i)
Φ φ φι (f)
Χ χ χι (h)
ψ ψ ψι (ps)
Ω ω ωμέγα (ο)
ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ
i
ι
i
i
I κα
καφές
φές
κ α φ έ ς
Κ Α Φ Ε Σ
ΚΑΦΕΣ
ομπρέλα
ο μπρε λα
ο μ π ρ ε λα
Ο ΜΠΡΕ ΛΑ
ΟΜΠΡΕΛΑ
ζώ νη
ζ ώ ν η
ΖΩ Ν Η
ΖΩΝΗ
τετράδιο
τε τρά δι ο
τε τρά δι ο
TE Τ Ρ Α ΔΙ Ο
ΤΕΤΡΑΔΙΟ
μολύβι
μο λύ βι
μ ο λ ύ β ι
MO AY Β Ι
ΜΟΛΥΒΙ
4
ψωμί
ψω μί
ψ ω μ ί
Ψ Ω Μ Ι
ΨΩΜΙ
γάλα
γά λα
γ ά λα
Γ Α Λ Α
ΓΑΛΑ
θάλασσα
θα λα σσα
θ ά λα σσα
ΘΑ ΛΑ ΣΣΑ
ΘΑΛΑΣΣΑ
i
É
i
λάχανο
λά χα νο
λ ά χα ν ο
ΛΑ ΧΑ NO
ΛΑΧΑΝΟ
βιβλίο φωτιά δελφίνι

βι βλί ο
ΒΙΒΛΙΟ
μπανάνα τυροπιτά νερό
6
•Λ
άι αϊ αι
γάιδαρος μαιμου καΐκι
αι -> ε
παιδί σημαία γυναίκα
ει
οι -►ι
υι
εικόνα οικογενεκ υιός (= γιος)

"πατέρας
μητέρα
παιδί (μωρό)
7
κουλούρι λουλούδι
γγ = γκ
Διαβάζω τις λέξεις:
αέρας, καλοκαίρι, εφημερίδα, πατάτες, Άγγελος, τράπεζα,

είκοσι, μαθητής, λαϊκή, κομπολόι, αγκινάρα, εργοστάσιο,
καρδιά, θείος, ψάρια, καρέκλα, χωριό, μαθαίνω, κόκκινο,
μπάλα, σήμερα, κούνια, γάιδαρος, γεια, και, που, γκάζι
8
αυ
αβ αφ
αυ + αυ +
(α, ε, ο, ω, ι, η, υ, (κ., π, τ, χ, φ, θ, σ, ξ, ψ)
β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ)
αυγό αυτοκίνητο
αύριο αυτός
αυγή ναυτικός
αυλή αύξηση
μαύρο ναύτης
μεθαύριο αυτοκίνητο
Αύγουστος ανάπαυση
ευ
εβ εφ
ευ + ευ +
(α, ε, ο, ω, ι, η, υ, (κ, π, τ, χ, φ, θ, σ, ξ, ψ)
β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ)
δουλεύω ευχαριστώ
Παρασκευή Ευτυχία
φυτεύω Δευτέρα
φεύγω προσευχή
απόγευμα λευκό
ταξιδεύω ελευθερία
χορεύω εύκολο
9
Εικόνες και λέξεις
Τα πράγματα του σπιτιού
το κουτάλι το πιρούνι το μαχαίρι το πιάτο
Χ'
το ποτήρι η κουτάλα ο τρίφτης το σουρωτήρι
ο δίσκος η κατσαρόλα το τηγάνι η πιατοθήκη
η πετσέτα ο αναπτήρας τα σπίρτα ο πλάστης
η ποδιά η καφετιέρα η ζυγαριά
η βρύση ο νεροχύτης η κουζίνα ο απορροφητήρας
το ψυγείο το πλυντήριο ο θερμοσίφωνας το σίδερο
10
η κανάτα κανάτα με νερό κανάτα με κρασί
οι tf
το τσάι ο καφές το αλάτι το πιπέρι
το καλαμάκι το αναψυκτικό το ποτό η τούρτα
κουτί με σπίρτα το τσιγάρο ο καπνός το τασάκι
το μολύβι το στυλό η γόμα (σβηστήρα) η ξύστρα
^
Χ
η σκούπα το φαράσι ο κουβάς η σκάλα
η λάμπα η σκούπα η πρίζα το πόμολο

(ηλεκτρική)
11
η βελόνα με κλωστή το ρολόι -* το ψαλίδι
το κλειδί η πινέζα το κερί το ξυπνητήρι
111
η κρεμάστρα το πορτοφόλι η βαλίτσα η τσάντα
Τα ρούχα
η φούστα το φόρεμα η ζακέτα τα γάντια
το κασκόλ οι κάλτσες το αντρικό το γυναικείο

εσώρουχο εσώρουχο
η ζώνη τα παπούτσια το πουλόβερ
12
η γραβάτα το πουκάμισο το σακάκι το παντελόνι
ι
η καπαρντίνα το παλτό το κουστούμι το μπουρνούζι
Τα εργαλεία
το τσεκούρι το πριόνι το φτυάρι οι βίδες
=s=<3
το κατσαβίδι το σφυρί
«y
οι πρόκες η λίμα
η τσουγκρανα το καρότσι το ποτιστήρι
13
Το σπίτι
To σαλόνι
το τζάκι
το κάδρο η βιβλιοθήκη
ο καναπές η τηλεόραση
το τραπεζάκι η πολυθρόνα
του σαλονιού
το πάτωμα
το στερεοφωνικό
/Γ κρεβατοκάμαρα
το κρεβάτι
η μπαλκονόπορτα
το μαξιλάρι
η κουρτίνα
| ^ η ντουλάπα
το σεντόνι
το κομοδίνο
η κουβέρτα
το χαλί
Η κουζίνα
τα ντουλάπια το παράθυρο
το ψυγείο το φως
το συρτάρι ο νεροχύτης
το τραπέζι το πλυντήριο
πιάτων
το τραπεζομάντιλο
η καρέκλα
14
Το μπάνιο
η χτένα η βούρτσα η οδοντόβουρτσα η οδοντόκρεμα
ρ Ι
η σαπουνάδα το ιαμπουαν το ξυραφάκι η ξυριστική μηχανή
το μπαλκόνι το παράθυρο η μπαλκονόπορτα η αυλή
το γκαράζ η στέγη / η σκεπή η καμινάδα
15
Από πού είσαι;
(= Από ποια χώρα είσαι;)
(ενικός = 1)
Είμαι από τη Είμαι από την Είμαι από την

Γαλλία. Ιταλία. Αγγλία.
Είμαι Γαλλίδα. Είμαι Ιταλός. Είμαι Άγγλος.

(Γάλλος) (Ιταλίδα) (Αγγλίδα)
Από πού είστε;

(= Από ποια χώρα είστε;)
(πληθυντικός = 2, 3, 4, ...)
.J83s3fc A 'J..~i
Είμαστε από τη Είμαστε από την Είμαστε από το

Ρωσία. Κίνα Μεξικό.
Είμαστε Ρώσοι. Είμαστε Κινέζοι. Είμαστε Μεξικάνοι.

Ρωσίδες Κινέζες Μεξικάνες
• Η πατρίδα μου είναι

• Είμαι από
• Είμαι (άντρας)
• Είμαι (γυναίκα)
16
ΕΝΙΚΌς ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΌς
0\ Μ
f 4. τ
Εγώ είμαι Έλληνας. Εμείς είμαστε Έλληνες.
Εσύ είσαι μαθητής. Εσείς είστε μαθητές.
Αυτός είναι άντρας. Αυτοί είναι άντρες.
Αυτή είναι γυναίκα. Αυτές είναι γυναίκες
Αυτό είναι παιδί. Αυτά είναι παιδιά.
Εγώ είμαι Έλληνας. Εσύ είσαι Έλληνας;
4 Μ
Ϋ\
<y
Αυτή είναι γυναίκα. Αυτοί είναι άντρες.
Εμείς είμαστε Έλληνες. Εσείς είστε μαθητές;
17
απο τον
Από πού ; από την
από το
ΠΡΟΣΕΧΩ: ο Καναδάς τον Καναδά

η Αλβανία την Αλβανία
το Καμερούν το Καμερούν
- Από πού είσαι; - Είμαι από τον Καναδά.

- Από πού είστε; - από την Κίνα.
- Από πού είναι; - από το Καμερούν.
- Λουντμίλα; —
Μεγμέτ; —
— Γκρέτα; —
Χώρες (= κράτη):
η Ελλάδα, η Ρωσία, η Γαλλία, η Αίγυπτος, η Γερμανία, η Τουρκία, το
Μεξικό, η Ισπανία, η Βουλγαρία, ο Καναδάς, ο Ισημερινός, ο Παναμάς, το
Μπουρούντι, το Βέλγιο, το Αφγανιστάν, το Ισραήλ.
ΕΝΙΚΟΙ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΙ
(για έναν, μία, ένα) (για πολλούς, πολλές, πολλά)
Από τον ενικό αριθμό στον πληθυντικό αριθμό §

Εγώ είμαι από τη Σερβία. Εμείς είμαστε από τη Σερβία.
Εσύ είσαι στο σπίτι; 5
Εγώ είμαι στο τρένο.

Αυτό είναι παιδί. παιδιά.
Αυτή δεν είναι στο σχολείο. δεν
Άσκηση
Συμπληρώνω τα κενά με τις λέξεις της παρένθεσης:
(εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί)
πίνουμε μπίρα.
νοικιάζετε μεγάλο σπίτι;
δεν πίνω γάλα.
κάνει γυμναστική.
βλέπεις μπάσκετ;
οι μαθητές δε διαβάζουν.
πίνουν λεμονάδα.
IS
Τα ρήματα είμαι, ονομάζομαι και λέγομαι
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
(εγώ) 1. είμαι 1. ονομάζομαι 1. λέγομαι
(εσύ) 2. είσαι 2. ονομάζεσαι 2. λέγεσαι
(αυτός, -η, -ο) 3. είναι 3. ονομάζεται 3. λέγεται
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
(εμείς) 4. είμαστε 4. ονομαζόμαστε 4. λεγόμαστε
(εσείς) 5. είστε 5. ονομάζεστε 5. λέγεστε
(αυτοί, -ες, -α) 6. είναι 6. ονομάζονται 6. λέγονται
Ερώτηση Απάντηση
- Πώς είσαι; - Είμαι καλά.
- Πώς ονομάζεσαι; - Ονομάζομαι Γιάννης Νικολάου.
- Πώς είναι το παιδί; - καλά.
- Πώς λέγεται αυτή; - Ασπασία.
- Πού είστε; - στο σπίτι.
- Πώς ονομάζεται; - Ελένη.
- Πού είναι ο μπαμπάς και η μαμά; - στη δουλειά.
- Πώς είστε; - καλά.
- Πώς λέγεσαι εσύ; - Σωτήρης.
- Πώς λέγονται αυτές; - μπανάνες.
Ασκηση
Συμπληρώνω τα κενά με τα ρήματα είμαι και ονομάζομαι στο σωστό
τύπο.
Η Μαρία από το Αγρίνιο.
Εμείς από την Ρουμανία.
Εσείς από πού ;
Εγώ από τα Γιάννενα και αυτός από την Άρτα
Αυτή_ Χριστίνα κι εγώ Γιώργος.
Αυτή_ Λεϊλά και από την Αίγυπτο.
(Εσείς) και οι δύο από την Αθήνα;
Πώς_ εσείς οι δύο;
Εσύ ο Σπύρος;
Ο Στάνισλαβ και εγώ (εμείς) από την Ουκρανία.
Ιβάν και από τη Ρωσία.
Πώς αυτές;
19
- Π ώ ς σ ε ... ; - Μ ε ... -Πώςσας ... ; -Με...
(με λένε = ονομάζομαι = λέγομαι)
- Πώς σε λένε; - Με λένε
- Πώς σας λένε; - Με λένε
Αρσενικά
Ονόματα για άντρες
(έχουν μπροστά ο)
ο Παντελής, ο Γιάννης, ο Γιώργος, ο Μανόλης, ο Νίκος, ο Ηλίας, ο

Χρήστος, ο Κώστας, ο Παναγιώτης, ο Τάσος, ο Περικλής, ο Θανάσης, ο
Αντώνης, ο Δημήτρης, ο Φώτης, ο Σπύρος, ο Ζώης, ο Λάμπρος, ο
Θεόδωρος, ...
Πώς τον λένε; Τον λένε Γιάννη.
- Πώς τον λένε;
20
Θηλυκά
Ονόματα για γυναίκες
(έχουν μπροστά η)
η Μαρία, η Χριστίνα, η Θεοδώρα, η Ελένη, η Αναστασία, η Κατερίνα, η

Αντιγόνη, η Γεωργία, η Δήμητρα, η Νίκη, η Σωτηρία, η Θάλεια, η
Αγγελική, η Δέσποινα, η Αφροδίτη, η Αντωνία, η Ειρήνη, η Λαμπρινή, η
Ευτυχία, ...
Πώς την λένε; Την λένε Μαρία.

- Πώς την λένε; —
Ουδέτερα
(έχουν μπροστά τό)
το σχολείο, το μολύβι, το τρένο, το λεωφορείο, το ταξί, το νερό, το
ποδήλατο, το βιβλίο, το σπίτι, το μπάνιο, το πιρούνι, το τετράδιο, το
φαγητό, το μαχαίρι, το κουτάλι, το πιάτο, το τραπέζι, το αυτοκίνητο, ...
Πώς το λένε αυτό; ρ. Το λένε λεωφορείο

Πώς λέγεται αυτό; ^ Λέγεται πιρούνι.
(το λένε = λέγεται)

- Πώς το λένε αυτό; - Το λένε μολύβι.
- Πώς ; -
Πώς λέγεται αυτό; - Λέγεται μπάνιο.
21
Το ρήμα ξέρω
Για έναν, μία, ένα Για πολλούς, πολλές, πολλά

1. (εγώ) ξέρω 4. (εμείς) ξέρουμε
2. (εσύ) ξέρεις 5. (εσείς) ξέρετε
3. (αυτός) ξέρει 6. (αυτοί) ξέρουν
(αυτή) ξέρει (αυτές) ξέρουν
(αυτό) ξέρει (αυτά) ξέρουν
- Ξέρεις ελληνικά; - Ναι, ξέρω.

- Ξέρεις γαλλικά; - Όχι, δεν ξέρω.
Όταν G^> 1...

V-—
- Ξέρει αγγλικά; Όχι, δεν ξέρει.

- Ξέρει γερμανικά; Ναι, ξέρει.
Όταν 3
> = >
V—
- ΰερετε ρωσικά; Όχι, δεν ξέρουμε.

- Ξέρετε ιταλικά; Ναι, ξέρουμε.
- Ξέρετε ισπανικά; Ναι, ξέρω. / Όχι, δεν ξέρω.
Όταν 4...
1...
ν-
- Ξέρουν ποδήλατο; Ναι, ξέρουν.
- Ξέρουν κιθάρα; Όχι, δεν ξέρουν.
Όταν 6;;; π=$ 6...

ν-—
22
Το ρήμα θέλω
1. (εγώ) θέλω 4. (εμείς) θέλουμε
2. (εσύ) θέλεις 5. (εσείς) θέλετε
3. (αυτός) θέλει 6. (αυτοί) θέλουν
(αυτή) θέλει (αυτές) θέλουν
(αυτό) θέλει (αυτά) θέλουν
Δεν ξεχνώ ότι όταν ρωτάω με τον τύπο (2), απαντώ με τον τύπο (1).
- Θέλεις καφέ; -
- Θέλεις πορτοκαλάδα; - Όχι,
- Θέλεις φαγητό; - Ναι,
- Θέλεις φρούτο; , -
- Τι θέλεις; - Θέλω σοκολάτα.

- Τι θέλεις; -
- Τι θέλεις; -
Δεν ξεχνώ ότι όταν ρωτάω με τον τύπο (3), απαντώ με τον τύπο (3).
- Τι θέλει ο Πέτρος; - Ο Πέτρος θέλει φαγητό.

- Τι θέλει η Μαρία - Η Μαρία θέλει καφέ.
- Τι θέλει το παιδί; - Το παιδί θέλει παγωτό.
- Τι θέλει ο Γιώργος; ~ -
- Τι θέλει η Χριστίνα; —
- Τι θέλει το σκυλί; -
Δεν ξεχνώ ότι όταν ρωτάω με τον τύπο (5), απαντώ με τον τύπο (4) ή (1)
- Θέλετε νερό; -
- Θέλετε λεμονάδα; — Όχι,
- Θέλετε χυμό; -
- Τι θέλετε; -
23
Δεν ξεχνώ ότι όταν ρωτάω με τον τύπο (6), απαντώ με τον ίδιο τύπο (6).
- Θέλουν κρασί; - Ναι,
- Θέλουν ούζο; - Όχι,
- Θέλουν δουλειά;
- Τι θέλουν οι μαθητές; - Οι
- Τι θέλουν οι γυναίκες; - Οι
- Τι θέλουν τα παιδιά; - Τα
Το ρήμα έχω

1. (εγώ) έχω 4. (εμείς) έχουμε
2. (εσύ) έχεις 5. (εσείς) έχετε
3. (αυτός) έχει 6. (αυτοί) έχουν
(αυτή) έχει (αυτές) έχουν
(αυτό) έχει (αυτά) έχουν
Έχεις τηλέφωνο;
Έχεις αυτοκίνητο;
τηλεόραση;
δουλειά;
Τι έχεις; - Έχω
Τι έχεις;
Αυτός έχει βιβλίο; - Ναι, αυτός

Αυτή έχει τετράδιο; - Όχι, αυτή δεν
Αυτό έχει ποδήλατο;
Αυτός
Αυτή
Αυτό
Έχετε
24
Έχουν
Αυτοί έχουν - Αυτοί

Αυτές - Αυτές
Αυτά - Αυτά
ΛΕΞΕΙΣ:
(μολύβι, στυλό, λεφτά / χρήματα, διαβατήριο, ταυτότητα, μάθημα, γράμμα,
τσάντα, πιάτο, μαχαίρι, πιρούνι, κουτάλι, ποτήρι, πίτσα, μπίρα, σοκολάτα,
τυρόπιτα, ομπρέλα)
Κλίνω τα παρακάτω ρήματα:
Μ
διαβάζω γράφω βλέπω κόβω
εγώ ω
εσύ εις
αυτός ει
εμείς ουμε
εσείς ετε
αυτοί ουν
Γράφω προτάσεις με τα παραπάνω ρήματα:
25
Κλίνω γραπτά τις παρακάτω προτάσεις:
Πλένω τα ρούχα. Στρώνω το κρεβάτι.
Ζυμώνω ψωμί. Στρώνω το τραπέζι.
Σκουπίζω το σπίτι. Ξεσκονίζω τα έπιπλα.
26
Κλίνω προφορικά τις παρακάτω προτάσεις:
Μπαίνω στο σπίτι. Βγαίνω από το σπίτι. Περιμένω στη στάση.
Ανεβαίνω τα σκαλοπάτια. Κατεβαίνω τη σκάλα. Σβήνω τον πίνακα.
Απλώνω τα ρούχα. Σιδερώνω το πουκάμισο. Διπλώνω το παντελόνι.
Καθαρίζω το φρούτο. Μαγειρεύω το φαγητό. Σφουγγαρίζω το πάτωμα.
Δένω τα κορδόνια. Αύνω τα κορδόνια. Δείχνω στον πίνακα.

Βάζω τα παπούτσια. Βγάζω τα παπούτσια. Δείχνω το σχήμα.
27
Το πρώτο μάθημα
Δάσκαλος : Καλησπέρα!
Μαθητές : Καλησπέρα σας!
Δάσκαλος : Με λένε Πέτρο και είμαι ο δάσκαλος της τάξης
Εσένα πώς σε λένε;
Μαθητής : Εμένα με λένε, Χανς.
Δάσκαλος · Από πού είσαι, Χανς;
Μαθητής Είμαι από τη Γερμανία.
Δάσκαλος Κι εσένα πώς σε λένε;
Μαθητής Με λένε Μπέναντ Σάμουελ.
Δάσκαλος Από πού είσαι, Μπέναντ;
Μαθητής Εγώ είμαι από το Μπουρούντι.
Δάσκαλος Βλέπω ξέρεις ελληνικά!
Μαθητής Ξέρω να μιλάω, αλλά όχι καλά.
Δάσκαλος : Εσύ, πού μένεις Χανς;
Μαθητής : Μένω στο Θησείο.
Δάσκαλος : Κι εσύ, πού μένεις;
Μαθήτρια : Εεεε ...
Μαθητής : Η Τατιάνα δεν ξέρει να μιλάει ελληνικά.
Δάσκαλος : Δεν πειράζει. Θα μάθουμε μαζί.
Πώς χαιρετάμε;
το πρωί το απόγευμα το βράδυ

- Καλημέρα, Ολένα. - Καλησπέρα, κυρία - Καληνύχτα, μαμά.
Έλλη.
- Καλημέρα, Στάθη. - Καλησπέρα, κυρία - Καληνύχτα, Αννούλα.
Νίκη.
Τι διαβάζει; ελληνικά.
Τι διαβάζουν;
Καταλαβαίνεις ελληνικά;
Τι γράφεις; ενα γράμμα.

Γράφεις γράμμα;
Τι γράφετε;
Τι γράφουν;
28
Διαβάζεις εφημερίδα;
Τι διαβάζεις;
Καταλαβαίνεις ελληνικά; - Καταλαβαίνω, αλλά όχι καλά.
Τι καταλαβαίνει;
Καταλαβαίνουν αγγλικά;
Διαβάζεις ελληνικά; , αλλά
Γράφεις ελληνικά; , αλλά
ΟΜΩΣ ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
- Τι γράφουμε; - Γράφουμε γράμμα.
- Τι διαβάζουμε; - Διαβάζουμε το μάθημα.
- Τι καταλαβαίνουμε; - Καταλαβαίνουμε ελληνικά.
Τα ρήματα μένω και περιμένω
ΕΝΙΚΌς ΕΝΙΚΌς ΕΝΙΚΌς

(εγώ) ω
(εσύ) εις
(αυτός, -η, -ο) ει
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΌς ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΌς ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΌς
(εμείς) ου με
(εσείς) ετε
(αυτοί, -ες, -α) ουν
- Πού μένεις; στο Παγκράτι,

- Τι περιμένεις; το τρένο,
- Πού μένει; στη Νίκαια,
- Τι περιμένουμε; τον Κώστα,
- Τι περιμένετε; το λεωφορείο,
- Πού μένουν; στον Πειραιά,
- Πού περιμένει; στη στάση.
• Ο Νίκος και η Καίτη ταξί.

• Ο Τάσος στο Φάληρο.
Η Μαρία και η Θεοδώρα γράμμα.
Εσείς πού
• Αυτές _ το αεροπλάνο.
• Αυτοί _ στην Αθήνα,
• Αυτή_ τον πατέρα.
29
Κλίνω τα παρακάτω ρήματα
δουλεύω μαθαίνω πηγαίνω φεύγω

εγώ ω
εσύ εις
αυτός ει
εμείς ου με
εσείς ετε
αυτοί ουν
Ασκηση
Συμπληρώνω με τα παραπάνω ρήματα τα κενά στις παρακάτω προτάσεις
• Εμείς σχολείο και ελληνικά.

• Ο Αλέξανδρος δεν στη δουλειά.
• Τι ώρα το πλοίο;
• Η Κατερίνα κι εγώ στον Πειραιά.
• Εγώ σήμερα και στο χωριό.
• Εσύ και η Νατάσσα ελληνικά;
• Τα παιδιά δεν Αυτά σχολείο.
• Τι ώρα για τη δουλειά, Λαρίσα;
• Πού , Μαχμούντ;
;μούντ;
• Εσείς πού αγγλικά;
Ασκηση
Με τα ρήματα βλέπω, πίνω, κάνω και παίζω συμπλήρωσε τις προτάσεις:
1. Τι το παιδί;
Το παιδί στον κήπο.
2. Τι ο Αποστόλης και ο Νίκος;
0 Αποστόλης και ο Νίκος μπίρα.
3. Τι τα παιδιά στην τηλεόραση;
Τα παιδιά Καραγκιόζη.
4. Τι »
Εγώ ούζο κι αυτός βότκα.
5. Τι παιδιά;
γάλα.
30
6. Τι στο καφενείο;
Στο καφενείο καφέ.
7. Εσείς ειδήσεις;
το βράδυ.
8. Τι τώρα;
0 μπαμπάς ποδόσφαιρο κι εγώ
Άσκηση
Γί)άφω μια πρόταση για κάθε ρήμα:
(βλέπουμε)
(πίνει)
(κάνουν)
(φεύγω)
(παίζετε)
(μαθαίνω)
(δουλεύουν)
(πηγαίνεις)
31
Εικονο-λεξιλόγιο με ρήματα
ανάβω σβήνω
αγοράζω πουλάω ανοίγω κλείνω
βγάζω σπρώχνω τραβώ
#
\ί
σηκώνω ακουμπώ / αφήνω τυλίγω ξετυλίγω
σκάβω καρφώνω βάφω
οργώνω σπέρνω θερίζω
32
υπογραμμίζω διαγράφω φυσώ φουσκώνω
αγκαλιάζω χορεύω κρυώνω
ψαρεύω κυνηγώ πυροβολώ
ιΊΡ W
μαλώνω θυμώνω κλαίω σφυρίζω
"ièrw/
■-Γ0
τρέχω τερματίζω σκαρφαλώνω σκοντάφτω
δωρίζω καπνίζω
33
τώρα, σήμερα,...
(ο ενεστώτας)
Πλένω το αυτοκίνητο.
Πλένεις κάθε μέρα τα δόντια σου;
Πλένει τα πιάτα ο Νίκος;
Πλένουμ*: τα χαλιά την άνοιξη.
Πλένετε τα χέρια σας;
Πλένουν κάθε μέρα τα ρούχα τους;
...-ω, ...-εις, ...-ει, ...-ουμε, ...-ετε, ...-ουν

κλείνω ανοίγω αγοράζω πληρώνω
ω
εις
ει
ουμε
ετε
ουν
Συμπλήρωσε τα κενά με τα ρήματα που υπάρχουν στην παρένθεση σε κάθε

πρόταση στο σωστό πρόσωπο.
• Ο αδερφός μου (πηγαίνω) βόλτα κάθε μέρα.

• Η γιαγιά και ο παππούς μου (μένω) στο χωριό.
• Εσύ (ξέρω) που είναι η στάση του λεωφορείου;
• Οι καλοί μαθητές (διαβάζω) καθημερινά.
• Εμείς (πληρώνω) το ενοίκιο κάθε πρώτη του μήνα.
• Τα παιδιά (θέλω) παγωτό.
• Πού (δουλεύω) η αδερφή σου;
• Ο Θανάσης (μαθαίνω) αγγλικά.
• Σήμερα (κάνω) πολύ κρύο.
• Εσείς κάθε πότε (πηγαίνω) στο θέατρο;
34
ΑΣΚΗΣΗ
Συμπληρώνω το κείμενο με τα ρήματα που υπάρχουν στην παρένθεση:
(φτάνω, ξυπνώ, φεύγω, διαβάζω, πίνω, παίρνω, πηγαίνω, ξέρω, κάνω,
αγοράζω, ψάχνω, βρίσκω, επιμένω)
πολύ πρωί, τον καφέ μου και υστέρα
το λεωφορείο και
στο κέντρο της πόλης. Μόλις μια
μικρή βόλτα στα μαγαζιά. μια εφημερίδα και
τις μικρές αγγελίες. για δουλειά, αλλά
δε . Όμως εγώ αν και
τις δυσκολίες.
Να συμπληρώσετε τα κενά με το ρήμα της παρένθεσης στο σωστό τύπο.
Πεινάς; μια τυρόπιτα; (θέλω)

Αν , έχει κρύο νερό στο ψυγείο, (διψώ)
Η Αφροδίτη στην Αθήνα από το 1998. (μένω)
Δεν ποιο λεωφορείο να πάρουμε, (ξέρω)
Κάθε μέρα πρέπει να τα δόντια σας. (πλένω)
Ο Τομ και η Άντζελα δεν ελληνικά, (καταλαβαίνω)
Όταν ταξίδι, αφήνουν το σκυλάκι στο γείτονα τους. (πηγαίνω)
Κάθε βδομάδα ένα δέμα από την αδερφή της. (παίρνω)
Τι τον ελεύθερο χρόνο σας; (κάνω)
Η Λουντμίλα ελληνικά διαβάζοντας μόνη της. (μαθαίνω)
Μιλάω στο Ακούω Τρώω Πεινάω

τηλέφωνο μουσική το γλυκό πολύ
εγώ μιλάω ακούω τρώω πεινάω
εσυ μιλάς ακούς τρως πεινάς
αυτός μιλάει ακούει τρώει πεινάει
εμείς μιλάμε ακούμε τρώμε πεινάμε
εσείς μιλάτε ακούτε τρώτε πεινάτε
αυτοί μιλούν ακούν τρώνε πεινούν
35
τραβάω = τραβώ μετράω = μετρώ πετάω = πετώ
γελώ φιλώ χαιρετώ πατώ
τραγουδάω γλιστράω ξυπνάω τρυπάω

τραγουδώ γλιστρώ ξυπνώ τρυπώ
εγώ
εσύ
αυτός
εμείς
εσείς
αυτοί
Είσαι παντρεμένος; Είσαι παντρεμένη;
Δάσκαλος : Γεια σας !

Μαθητές : Καλησπέρα σας!
Δάσκαλος : Σήμερα θα μάθουμε για την οικογένεια. Έχετε δική σας
οικογένεια; Εσύ, Γκρέτα, είσαι παντρεμένη;
Γκρέτα : Όχι, είμαι ανύπαντρη.
Δάσκαλος : Εσύ, Τομ, είσαι παντρεμένος;
36
Τομ Ναι, εγώ είμαι παντρεμένος.
Δάσκαλος Έχεις παιδιά;
Τομ Όχι, δεν έχω.
Δάσκαλος Εσύ, Ρούνα, είσαι παντρεμένη;
Ρούνα Ναι κι έχω δυο παιδιά. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι.
Δάσκαλος Πώς λένε το αγόρι;
Ρούνα Το αγόρι το λένε Νικήτα.
Δάσκαλος Το κορίτσι;
Ρούνα Ελένη.
Δάσκαλος Πόσων χρονών είναι τα παιδιά σου;
Ρούνα Ο Νικήτας είναι δώδεκα χρονών και η Ελένη εννιά.
Δάσκαλος Πώς λένε τον άντρα σου;
Ρούνα Τον άντρα μου τον λένε Ιβάν.
Πώς λένε τον

(ο άντρας)
- Πώς λένε τον άντρα σου;
- Τον άντρα μου τον λένε Πέτρο.
(ο γιος)
- Πώς λένε τον γιο σου
Προφορικά:
(ο αδερφός, ο θείος, ο παππούς, ο πατέρας, ο φίλος, ...)
Πώς λένε την

(η γυναίκα)
- Πώς λένε την γυναίκα σου;
- Την γυναίκα μου την λένε Μαρία.
(η κόρη)
- Πώς λένε την κόρη σου;
Προφορικά:
(η αδερφή, η θεία, η μητέρα, η γιαγιά, η φίλη, ....)
37
Από πού.... ;
(ο άντρας)
— Από πού είναι ο άντρας σου;
- Ο άντρας μου είναι από την Ρωσία.
(ο φίλος)
Από πού.... ;
(η γυναίκα)
- Από πού είναι η γυναίκα σου;
- Η γυναίκα μου είναι από την Βουλγαρία.
(η φίλη)
Θείος μου, είναι ο αδερφός του πατέρα μου.

Θείος μου, είναι ο αδερφός της μητέρας μου.
Θεία μου, είναι η

Θεία μου, είναι η
Παππούς μου,
Παππούς μου,
Γιαγιά,
Γιαγιά,
Στο δρόμο
- Γεια σου, Νίκο.

- Γεια σας, κύριε Παντελή.
- Τι κάνεις; Πώς είσαι;
- Πολύ καλά, ευχαριστώ. Εσείς;
38
- Κι εγώ καλά είμαι. Πού πηγαίνεις έτσι βιαστικά;
- Πηγαίνω στη δουλειά μου.
- Πού δουλεύεις;
- Δουλεύω σε ένα εργοστάσιο που φτιάχνει έπιπλα, στον Πειραιά.
- Με τι πηγαίνεις εκεί;
- Πηγαίνω με το τρένο. Εσείς πού πηγαίνετε;
- Εγώ πηγαίνω στο σχολείο.
- Πηγαίνετε με τα πόδια;
- Όχι, παίρνω λεωφορείο ή ταξί.
- Αλήθεια, Νίκο! Τι δουλειά κάνεις;
- Είμαι επιπλοποιός.
- Τι ώρα πιάνεις δουλειά;
- Στις εφτά και μισή.
- Και τι ώρα σχολάς;
- Στις τέσσερις και μισή.
Τι ώρα πιάνεις δουλειά; = Τι ώρα αρχίζεις να δουλεύεις;

Τι ώρα σχολάς; = Τι ώρα τελειώνεις από τη δουλειά;
(εργοστάσιο που φτιάχνει έπιπλα)
i -
-
Πού δουλεύεις;
Δουλεύω σε ένα εργοστάσιο που φτιάχνει έπιπλα.
i (εργοστάσιο που φτιάχνει μπισκότα)
i — "
I (εργοστάσιο που φτιάχνει σοκολάτες)
(εργοστάσιο που φτιάχνει μπαταρίες)
39
Τι δουλειά κάνεις; Είμαι οικοδόμος.
Ποια είναι η δουλειά; Είμαι εργάτης.
(Άλλα επαγγέλματα: ο οδηγός, ο πωλητής, ο αγρότης, ο ηλεκτρολόγος, ο

υδραυλικός, η νοσοκόμα, η δασκάλα, η κομμώτρια, η πωλήτρια, η
καθαρίστρια, ...)
- Δουλεύεις;
- Όχι, δε δουλεύω.
Είμαι άνεργος και ψάχνω για δουλειά.
40
ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
η νοσοκόμα ο σερβιτόρος ο οδηγός ο γεωργός
ο ταχυδρόμος ο μάγειρας ο αστυφύλακας η κομμώτρια
ο δάσκαλος ο πωλητής ο γιατρός ο πυροσβέστης
η ηθοποιός η γραμματέας ο μηχανικός
41
— Πώς πηγαίνεις στη δουλειά;
— Πηγαίνω με τα πόδια
— Πηγαίνω με λεωφορείο ή ταξί.
το αυτοκίνητο
(το λεωφορείο, το τρένο)
το λεωφορείο
(το ταξί, το αυτοκίνητο)
το τρένο
(η μηχανή, το τραμ)
(το τρόλεϊ, το μηχανάκι)

η μηχανή
Πόσο καιρό έχεις στην Ελλάδα;

Δάσκαλος : Νέλη, μιλάς πολύ ωραία ελληνικά. Πότε ήρθες στην Ελλάδα;
Νέλη : Ήρθα στην Ελλάδα πριν έξι χρόνια.
Δάσκαλος : Εσύ, Ρούνα, πόσα χρόνια έχεις στην Ελλάδα;
Ρούνα : Είμαι εδώ δεκατέσσερα χρόνια.
Τομ : Εγώ σε ένα μήνα κλείνω δύο χρόνια.
Όλια : Εγώ είμαι εδώ μόνο δέκα μήνες.
Δάσκαλος : Ποιο μήνα ήρθες;
Όλια : Τον πρώτο μήνα του χρόνου, αλλά δεν ξέρω πώς τον λένε.
Δάσκαλος : Λέγεται Ιανουάριος. Μήπως ξέρεις πώς λέγεται ο δεύτερος
μήνας;
Όλια : Μήπως... Μάρτιος;
Τομ : Όχι, αυτός είναι ο τρίτος μήνας. Ο δεύτερος μήνας
λέγεται Φεβρουάριος.
1 χρόνος = 1 2 μήνες
42
Οι εποχές
και οι μήνες
ο χειμώνας
ο Δεκέμβριος ο Ιανουάριος ο Φεβρουάριος
η άνοιξη
ο Μάρτιος ο Απρίλιος ο Μάιος
το καλοκαίρι
ο Ιούνιος ο Ιούλιος ο Αύγουστος
το φθινόπωρο
ο Σεπτέμβριος ο Οκτώβριος ο Νοέμβριος
43
Οι αριθμοί
0 μηδέν 40 σαράντα
1 ένα 50 πενήντα
2 δύο / δυο 60 εξήντα
3 τρία 70 εβδομήντα
4 τέσσερα 80 ογδόντα
5 πέντε 90 ενενήντα
6 έξι
7 επτά / εφτά 100 εκατό
8 οκτώ / οχτώ 200 διακόσια
9 εννέα / εννιά 300 τριακόσια
10 δέκα 400 τετρακόσια
11 έντεκα 500 πεντακόσια
12 δώδεκα 600 εξακόσια
13 δεκατρία 700 εφτακόσια
14 δεκατέσσερα 800 οχτακόσια
15 δεκαπέντε 900 εννιακόσια
16 δεκαέξι
17 δεκαεπτά 1.000 χίλια
18 δεκαοχτώ 2.000 δύο χιλιάδες
19 δεκαεννιά 3.000 τρεις χιλιάδες
20 είκοσι 4.000 τέσσερις χιλιάδες
21 είκοσι ένα 5.000 πέντε χιλιάδες
22 είκοσι δύο •··
23 είκοσι τρία 10.000 δέκα χιλιάδες
24 είκοσι τέσσερα 20.000 είκοσι χιλιάδες
25 είκοσι πέντε •··
26 είκοσι έξι 100.000 εκατό χιλιάδες
27 είκοσι εφτά 200.000 διακόσιες χιλιάδες
28 είκοσι οχτώ 300.000 τριακόσιες χιλιάδες
29 είκοσι εννιά 400.000 τετρακόσιες χιλιάδες
30 τριάντα •··
31 τριάντα ένα 1.000.000 ένα εκατομμύριο
32 τριάντα δύο 2.000.000 δύο εκατομμύρια
•·· •··
44
Οι μήνες
1ος πρώτος Ιανουάριος

2 ος δεύτερος Φεβρουάριος
3 ος τρίτος Μάρτιος
4 ος τέταρτος Απρίλιος
5 ος πέμπτος Μάιος
6 ος έκτος Ιούνιος
7 ος έβδομος Ιούλιος
8 ος όγδοος Αύγουστος
9 ος ένατος Σεπτέμβριος
10 ος δέκατος Οκτώβριος
11ος ενδέκατος Νοέμβριος
12 ος δωδέκατος Δεκέμβριος
(4 ος)
- Ποιος είναι ο τέταρτος μήνας;
- Ο τέταρτος μήνας είναι ο
(5 ος)
(11ος)
(9 ος)
Ι (12 ος)
Ι
Ι
ι 45
Πόσο καιρό έχεις στην Ελλάδα; = Πότε ήρθες στη Ελλάδα;
Έχω... Ήρθα πριν...
- Πόσον καιρό έχεις στην Ελλάδα;

- Έχω ένα χρόνο, (ένα μήνα)
- Πότε ήρθες στην Ελλάδα;

- Ήρθα πριν ένα χρόνο.
- Πόσον καιρό έχεις στην Ελλάδα;

- Έχω δύο χρόνια.
- Πότε ήρθες στην Ελλάδα;

- Ήρθα πριν .
- Ποιο μήνα ήρθες;

- Ήρθα τον μήνα .
- Πόσον καιρό δουλεύεις;
- Πότε ήρθες στη δουλειά;
- Πόσα χρόνια έχεις εδώ; = (Πόσο καιρό έχεις εδώ;)

- Έχω εδώ χρόνια.
- Πόσους μήνες έχεις εδώ;

- Έχω εδώ μήνες.
- Πότε ήρθες;
- Ήρθα πριν (χρόνια, μήνες).
Πόσον καιρό δουλεύεις σ' αυτή τη δουλειά;

- Δουλεύω λίγο καιρό. Μόνο
- Δουλεύω σ' αυτή τη δουλειά
(χρόνια, μήνες)
- Δουλεύω πολύ καιρό. Δουλεύω πάνω από

- Δουλεύω σ' αυτή τη δουλειά
(χρόνια, μήνες)
46
Μαθαίνω να μετράω...
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
ένας μία ή μια ένα
ένας άντρας μια γυναίκα ένα παιδί
μαθητής μαθήτρια κορίτσι
άνθρωπος καρέκλα μπουκάλι
καφές μπίρα παγωτό
δύο ή δυο
δυο μαθητές δυο σαλάτες δυο θρανία
αδελφοί αδελφές παντελόνια
οδηγοί θέσεις μεροκάματα
τρεις τρεις τρία

τρεις καφέδες τρεις πορτοκαλάδες τρία πιάτα
μήνες ημέρες κινητά
δρόμους οδούς σπίτια
αγώνες ομάδες τραγούδια
τέσσερις τέσσερις τέσσερα

τέσσερις εργάτες τέσσερις πωλήτριες τέσσερα μαθήματα
πελάτες τυρόπιτες πλοία
γέροι εποχές σουβλάκια
κάτοικοι χώρες κιλά
πέντε, ^ςιΤεπταΤ". ··> έντεκα, δώδεκα, ...

αρσενικά θηλυκά ουδέτερα
(5) κύριοι (5) ώρες (5) διαμερίσματα
(6) γνωστοί (6) γάτες (6) γράμματα
(7) όροφοι (7) ζωές (7) λεπτά
(11) αριθμοί (11) μηχανές (11) κουμπιά
(12) χορευτές (12) κοπέλες (12) χαρτιά
47
1, .11, 21, 31, 41, 51, 6 1 , . . .
1 ένας αγοραστής 21 είκοσι ένας τουρίστες
31 αθλητές 41 αντίπαλοι
1 μία χώρα 21 είκοσι μία μέρες

51 φοιτήτριες 61 πόρτες
1 ένα τραγούδι 21 είκοσι ένα χαρτιά

71 καρφιά 81 τετράδια
91 101
Ο } J »?5 J*Jy «3 «7 9 ·*^9 0 · 3 } *»·
Για αρσενικά και θηλυκά Για τα ουδέτερα

13 δεκατρείς πρόκες 13 δεκατρία μολύβια
23 είκοσι τρεις βαθμοί 23 είκοσι τρία σπίτια
33 νεκροί 43 ποτήρια
53 63
73 83
4, 14, 24, 34, 44, 54,...

Για αρσενικά και θηλυκά Για τα ουδέτερα
14 δεκατέσσερις βιτρίνες 14 δεκατέσσερα σπίρτα
24 κατσαρόλες 24 μέτρα
44 οπαδοί 54 κιλά
64 74
84 94
48
Βάζω στη σειρά...
τα αρσενικά τα θηλυκά τα ουδέτερα
1 πρώτος ( 1 ος) πρώτη (1η) πρώτο (Ιο)
% δεύτερος (2ος) δεύτερη (2η) δεύτερο (2ο)
3 τρίτος (3 ος) τρίτη (3η) τρίτο (3 ο)
10 δέκατος δέκατη δέκατο

11 ενδέκατος ενδέκατη ενδέκατο
12 δωδέκατος δωδέκατη δωδέκατο
13 δέκατος τρίτος δέκατη τρίτη δέκατο τρίτο
14 δέκατος τέταρτος δέκατη τέταρτη δέκατο τέταρτο
20 εικοστός εικοστή εικοστό

,11 εικοστός πρώτος εικοστή πρώτη εικοστό πρώτο
36 τριακοστός έκτος τριακοστή έκτη τριακοστό έκτο
40 τεσσαρακοστός τεσσαρακοστή τεσσαρακοστό

■
57 πεντηκοστός έβδομος
68 εξηκοστή όγδοη
89 ογδοηκοστό ένατο
90 ενενηκοστός
100 εκατοστός
200 διακοσιοστός διακοσιοστή διακοσιοστό
400 τετρακοσιοστή
800 οχτακοσιοστό
900 εννιακοσιοστή
1000 χιλιοστός
49
Συμπληρώνω ολογράφως τους αριθμούς της παρένθεσης:
• Έχω (3) ώρες που σε περιμένω!

• Παρακαλώ, φέρτε μας (3) μπίρες και (4)
σουβλάκια.
• Σε (13) μέρες το έργο θα έχει τελειώσει.
• Θα είμαι εκεί σε ( 1 ) λεπτό.
• Είναι πολύτεκνη ! Έχει (4) γιους και ( 1 ) κόρη !
• Οι (3) εργάτες δούλευαν σκληρά.
• Σε (3) χρόνια θα επιστρέψω στην πατρίδα.
• Φέτος συμπληρώνω (13) χρόνια σ' αυτή τη δουλειά.
• Ο κυνηγός σκότωσε (1) λαγό και (1) πέρδικα.
• Παντρεύτηκα πριν (24) χρόνια.
• Αγόρασε (1) καναπέ και (3) πολυθρόνες.
• Σε (34) ημέρες αρχίζουν οι εξετάσεις των μαθητών.
• Έγραψες (31) λέξεις και έκανες (21) λάθη !
• Στο λεωφορείο υπήρχαν (23) επιβάτες.
• Στην τάξη μου ήρθαν (3) καινούργιοι μαθητές.
• Η Ελένη πήρε (9) στα μαθηματικά.
• Η Θεοδώρα τερμάτισε (1) στους αγώνες.
• Ο Αύγουστος είναι ο (8) μήνας του χρόνου.
• Το βιβλίο και το τετράδιο κοστίζουν (12) ευρώ.
• Είναι το (2) κομμάτι πίτσα που τρώω.
• Μάκη, εσύ βγήκες (1) έξω από το παιχνίδι;
• Παντρεύτηκε σε ηλικία (19) χρόνων.
• Γεννήθηκα το (1962).
• Είναι η (3) φορά που στο λέω.
• Ο Απρίλιος είναι ο (4) μήνας του έτους.
• Σιγά μη πληρώσω (4) ευρώ για καφέ.
50
Οι ώρες
Τι ώρα έχεις; - Τι ώρα έχετε;

Η ώρα είναι 3 και 20'. - Η ώρα είναι 4 παρά 10'
Γράψε κάτω από κάθε ρολόι την ώρα που δείχνει:
στις στη μία

2:00, ...3:15, ...10:45, ...11:25,... 1:00
10:45' = δέκα και σαράντα πέντε ή έντεκα παρά τέταρτο
π.μ. = πριν το μεσημέρι μ.μ. = μετά το μεσημέρι
Τι ώρα ξυπνάς το πρωί; Ξυπνάω στις 7 ακριβώς.

Τι ώρα φεύγεις για τη δουλειά σου; 7:30 το πρωί.
Τι ώρα φτάνει το πλοίο; 4:20 το μεσημέρι.
Τι ώρα αρχίζουν οι ειδήσεις; 8:00 το βράδυ.
Τι ώρα ξεκίνησες τη δουλειά; 9:50 π.μ.
Τι ώρα έφυγες; 10:45 μ.μ.
Τι ώρα θα φας; στη 1:00.
Τι ώρα κοιμάσαι το βράδυ; 12:00 τα μεσάνυχτα
Τι ώρα έχουμε μάθημα; 7:30 μ.μ.
Τι ώρα ανοίγει ο φούρνος; 6:10 π.μ.
51
Οι μέρες της εβδομάδας
- Χαίρεται!
- Γεια σας!
- Τι κάνετε; Πώς είστε;
- Πολύ καλά!
- Είστε όλοι εδώ; Μήπως λείπει κάποιος;
- Ο Σάμουελ λείπει.
- Μήπως ξέρετε γιατί;
- Γιατί είναι άρρωστος.
- Η Ρούνα πού είναι;
- Η Ρούνα δεν ήρθε σήμερα στο σχολείο γιατί θέλει να κάνει τις δουλειές
του σπιτιού. Την Κυριακή έχει γιορτή και είμαστε όλοι καλεσμένοι.
- Μα, σήμερα είναι Πέμπτη!
- Έχει τόσες πολλές δουλειές το σπίτι! Αύριο που είναι Παρασκευή θα
κάνει την καθαριότητα, μεθαύριο που είναι Σάββατο θα κάνει τα
ψώνια και την Κυριακή το πρωί θα μαγειρέψει για όλους μας.
Οι μέρες της εβδομάδας είναι:

Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο.
προχθές χθες σήμερα αύριο μεθαύριο

Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο
- Τι μέρα είναι σήμερα;

- Σήμερα είναι Πέμπτη.
- Τι μέρα θα είναι αύριο;

- Αύριο θα είναι Παρασκευή.
- Τι μέρα θα είναι μεθαύριο; (δυο μέρες μετά)

- Μεθαύριο θα είναι Σάββατο.
- Τι μέρα ήταν χθες;

- Χθες ήταν Τετάρτη.
- Τι μέρα ήταν προχθές; (δυο μέρες πριν)

- Προχθές ήταν Τρίτη.
52
Τρίτη
(σήμερα)
(αύριο)
(μεθαύριο)
(Χθες)
(προχθές)
Κυριακή
(σήμερα)
(αύριο)
I (μεθαύριο)
i
i (χθες)
i (προχθές)
i
I 53
11
παρελθόν παρόν μέλλον
χθες, προχθές,... τώρα, σήμερα, ... : αύριο, μεθαύριο, ...
ήμουν είμαι : θα είμαι
ήσουν είσαι j θα είσαι
ήταν είναι f θα είναι
ήμαστε (ήμασταν) είμαστε : θα είμαστε
ήσαστε (ήσασταν) είστε ■
•
■ *
θα είστε
ήταν είναι ; θα είναι
Απάντησε στις ερωτήσεις:
Πού είσαι τώρα; Πού είστε τώρα;
Πού ήσουν χθες; Πού ήσαστε (ήσασταν) προχθές;
Πού θα είσαι αύριο; Πού θα είστε μεθαύριο;
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις:
Πού αύριο, Τάσο;

Εγώ και ο άντρας μου χθες στην Κόρινθο και
τώρα στην Πάτρα.
Ο αδερφός μου στο σχολείο.
Πού οι γονείς σου προχθές;
Ο διευθυντής δεν _ σήμερα στο γραφείο.
Εμείς μεθαύριο στην πατρίδα μας.
Μαρία, Πόπη, πού χθες;
Εσύ δεν προχθές στην Ακρόπολη;
Αν φύγεις τώρα, αύριο στο σπίτι σου.
Αύριο όλη την ημέρα μαζί.
Σπύρο, πού πάμε τώρα; Ξέρεις πού
Ο Σάμουελ σήμερα άρρωστος.
Αύριο καλά ο Σάμουελ;
Γιατί με ρωτάς που προχθές;
Την Κυριακή όλοι καλεσμένοι στη γιορτή μου.
Πού αύριο, παιδιά;
54
ποιος; που; (η αιτία)
δεν ήρθε στο γιατί
σχολείο oovteia
ΗΡούνα δεν ήρθε στο σχολείο, για τί έχει δουλειά.
σχολείο άρρωστος
Ο Σάμουελ , γιατί είναι
γραφείο πυρετό
Η Κατερίνα
καφενείο κουρασμένος
Ο Ζώης
γήπεδο λεφτά
Ο Σταμάτης δεν
θέατρο όρεξη
Η Σούλα δεν
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

Ποιος λείπει; - Ποια λείπει; - Ποιο λείπει;
Ο Σταύρος. - Η Φανή. - Το παιδί.
Γιατί (λείπει); - Γιατί; - Γιατί;
Είναι άρρωστος. - Είναι άρρωστη. - Είναι άρρωστο.
<Ξ Ο
παρελθόν παρόν μέλλον
^ χθες, προχθές,... τώρα, σήμερα,... αύριο, μεθαύριο,...
είχα έχω θα έχω
είχες έχεις θα έχεις
είχε έχει θα έχει
είχαμε έχουμε θα έχουμε
είχατε έχετε θα έχετε
είχαν έχουν θα έχουν
55
Οι δουλειές του σπιτιού.
Το σπίτι έχει πολλές δουλειές και η Ρούνα ξεκινάει από το πρωί.

(ξεκινώ = αρχίζω)
Πλένει τα πιάτα ...
Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός

(ένα) (πολλά) (ένα) (πολλά)
πιάτο πιάτα
πιρούνι πιρούνια
μαχαίρι μαχαίρια
κουτάλι κουτάλια
ποτήρι ποτήρια
κατσαρόλα κατσαρόλες
Σκουπίζει και σφουγγαρίζει το σπίτι. Αρχίζει από το σαλόνι....

(το σαλόνι, η κουζίνα, η κρεβατοκάμαρα, το δωμάτιο, το μπάνιο, το χολ,
ο διάδρομος, το μπαλκόνι, ...)
Ξεσκονίζει τα έπιπλα ....

(ο καναπές, η πολυθρόνα, η τραπεζαρία, ο μπουφές, η καρέκλα, το τραπέζι
της κουζίνας, το έπιπλο της τηλεόρασης, η βιβλιοθήκη, το γραφείο, το
κρεβάτι, το κομοδίνο, )
Σιδερώνει το τραπεζομάντιλο, τα κεντήματα,...
(
)
Στρώνει καθαρά σεντόνια στα κρεβάτια, ...
Τι άλλο κάνει;
56
Το μεσημέρι το σπίτι είναι έτοιμο για τη γιορτή.
Το απόγευμα γράφει τα ψώνια που θα κάνει για τη γιορτή.
Ένωσε με μια γραμμή πού θα πάει η Ρούνα για να αγοράσει
ψωμί
αλεύρι
λάχανο
φρυγανιές
κάλτσες
λαϊκή αγορά φούρνος
λουλούδια
μανάβικο
κρασί
οπωροπωλείο
χοιρινό
φέτα
αλάτι
πιπέρι ζαχαροπλαστείο
ελιές
μπριζόλες
σούπερ μαρκετ
ξίδι
(υπεραγορά)
μπίρες
ντομάτες
παπούτσια • ανθοπωλείο
πιπεριές
φρούτα
κρεοπωλείο παντελόνι
λουκάνικα
χαρτοπετσέτες
κοτόπουλο ιχθυοπωλείο
γλυκά (ψαράδικο)
μαρούλι
υποδηματοποιείο χαρτιά υγείας
(κατάστημα κρεμμύδια
παπουτσιών)
σκόρδα
• αγγούρι
κασέρι κατάστημα
γάλα ρούχων
γραβάτα
57
Ενικός
διπλώνει
πλένει τι; (...τον..., ...την..., ...το...)
Η νοικοκυρά απλώνει
μαζεύει
σιδερώνει
(η κουβέρτα, το σεντόνι, ο σκούφος, η πετσέτα, το εσώρουχο, η κάλτσα, το
τραπεζομάντιλο, η μπλούζα, το παντελόνι, το πουκάμισο, η φούστα, το
φουστάνι, η κουρτίνα, ...)
Πληθυντικός
διπλώνουν
πλένουν τι; (...τους..., ...τις..., ...τα...)
Οι νοικοκυρές απλώνουν
μαζεύουν
σιδερώνουν
(η κουβέρτα, το σεντόνι, ο σκούφος, η πετσέτα, το εσώρουχο, η κάλτσα, το
τραπεζομάντιλο, η μπλούζα, το παντελόνι, το πουκάμισο, η φούστα, το
φουστάνι, η κουρτίνα, ...)
Ενικός
τι; (...τον..., ...την..., ...το...)

Ο μπογιατζής βάφει
(ο τοίχος, η πόρτα, το ταβάνι, το παράθυρο, το σπίτι, η κολόνα, η
πολυκατοικία, ο διάδρομος, ...)
Πληθυντικός
τι; (...τους..., ...τις..., ...τα...)

Οι μπογιατζήδες βάφουν
(ο τοίχος, η πόρτα, το ταβάνι, το παράθυρο, το σπίτι, η κολόνα, η
πολυκατοικία, ο διάδρομος, ...)
58
I
i τι; (...τον..., ...την..., ...το...)
i Η μαγείρισσα φτιάχνει
(η σαλάτα, η σούπα, ο καφές ,το ψάρι, ο μουσακάς, το γλυκό, η
Ï μακαρονάδα, ...)
i τι; (...τους..., ...τις..., ...τα...)
i Οι μαγείρισσες φτιάχνουν
(η σαλάτα, η σούπα, ο καφές , το ψάρι, ο μουσακάς, το γλυκό, η
I μακαρονάδα, ...)
ποιου; ποιας; ποιου;

I Τα κλειδιά είναι
του της του
i (ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς, η γιαγιά, ο θείος, η θεία, το αγόρι, το

κορίτσι, το παιδί, ...)
i ποιων; ποιων; ποιων;
I Τα κλειδιά είναι
των των των
i (το αγόρι, η φίλη, το κορίτσι, ο μαθητής, το παιδί, ο φίλος, η γυναίκα,...)
I ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ
I ΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ
I
I το κουνουπίδι το λάχανο το μαρούλι το μπρόκολο
I
I
I η μελιτζάνα η πατάτα η πιπεριά τα χόρτα (ραδίκια)
I 59
το καρότο το σπανάκι το κολοκυθάκι το κρεμμυδάκι
το κρεμμύδι το σκόρδο ο άνηθος ο μαϊντανός
η ντομάτα το αγγούρι τα φασολάκια οι μπάμιες
ΤΑ ΦΡΟΥΤΑ
το ροδάκινο το πορτοκάλι το αχλάδι το μήλο
το σύκο το πεπόνι το καρπούζι το σταφύλι
οι μπανάνες τα ακτινίδια
60
ΤΑ ΟΣΠΡΙΑ
ìm*±\u ι ι Π ι Μ
το ρύζι φασόλια γίγαντες τα φασόλια
Γ ~U~ , «χ ' « Μ . Χ 3 ί ' sì
οι φάκες τα ρεβίθια η φάβα
το σιτάρι το καλαμπόκι
ΣΤΟ ΙΧΘΥΟΠΩΛΕΙΟ
(ψαράδικο)
Τα ψάρια
το μπαρμπούνι η τσίπουρα ο κολιός
61
η σαρδέλα ο γαύρος η γοπα
το λυθρίνι ο ξιφίας ο βακαλάος
Η γειτονιά της Ρούνα
ΣΟΥΠΕΡ
KWJPKËT a:
10» û.
imi
nerpor
ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Kpeoniv.Ëic Ο
78 <J
35 ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ Ο 21 19
1*J
ΖΑΧΑΡΟ- ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ ΚΟΎΡΘΟ
ΑΝΘΟ
< tìùfim
Ο Δ Ο Ι ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ
<
α. Φ0ϊΡ»ΡΣ
II ^;
Ο ΠΛΑΤΕΙΑ
16
ι»
«ο Ξ
Χ
ΑΠΑΣ
ΤΡΙΆΔΑς Î «5
<3
ΟΔΟΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
62
Πού είναι
Το σπίτι της Ρούνα είναι στην οδό Άρτας, στον αριθμό 50. Αριστερά από
το σπίτι της, μετά από δυο δρόμους είναι το νοσοκομείο. Δεξιά από το
σπίτι της, στον επόμενο τετράγωνο, είναι το σχολείο.
αριστερά
Α δεξιά
Πού μένει η Ρούνα;
Πού είναι το νοσοκομείο;
Πού είναι το σχολείο;
Πού είναι το σούπερ μάρκετ; = Πού βρίσκεται το σούπερ μάρκετ;

Το σούπερ μάρκετ είναι στην οδό Δημοκρατίας 24.
Το σούπερ μάρκετ βρίσκεται στην οδό Δημοκρατίας 24.
Πού είναι το κρεοπωλείο;
Πού είναι το φαρμακείο;
Πού είναι ο φούρνος;
Πού είναι το κουρείο;

Το κουρείο είναι στη διασταύρωση των οδών Καραϊσκάκη και Κρήτης.
Πού είναι το ζαχαροπλαστείο;
63
Πού βρίσκεται το μανάβικο;
Το μανάβικο βρίσκεται στο τετράγωνο «Β».
Σε ποιο τετράγωνο βρίσκεται το κρεοπωλείο;
Ποιο κατάστημα είναι απέναντι από τον φούρνο;
Ποιο μαγαζί είναι δίπλα στο ανθοπωλείο;
Πόσο μακριά είναι το σχολείο από το νοσοκομείο;

Το σχολείο είναι μετά από δυο τετράγωνα.
Το σχολείο και το νοσοκομείο απέχουν (=είναι μακριά) τρεις οδούς.
Πόσο μακριά είναι το σπίτι του Πέτρου από το φαρμακείο;
Ασκηση
Είμαι στο ζαχαροπλαστείο.
Πώς θα πάω στο σούπερ μάρκετ;
Θα προχωρήσεις στην οδό Χίου. Στη Λεωφόρο Ιωαννίνων θα στρίψεις

αριστερά και στην πρώτη οδό που θα συναντήσεις, δεξιά. Αυτή είναι η
οδός Δημοκρατίας. Στον αριθμό 110 είναι το σούπερ μάρκετ.
Είμαι στο σπίτι του Πέτρου.
Πώς θα πάω στο ανθοπωλείο;
64
Ο Πέτρος θα πάει στο σπίτι της Ρούνα. Θέλει να αγοράσει γλυκά για τα
παιδιά και λουλούδια για εκείνη. Πώς θα πάει;
Μιλάμε για:
αρσενικά θηλυκά ουδέτερα :
ποιος; ποιοι; ποια; ποιες; ποιο; ποια;
ο οι η οι το τα
Συμπλήρωσε όπως στα παραδείγματα:
Ενικός Πληθυντικός Ενικός Πληθυντικός

ο γιατρός οι γιατροί η βροχή οι βροχές
το καράβι τα καράβια μήνας
αναπτήρες καθηγητές
άντρας ποτάμι
ημέρα αδερφοί
ψωμί κόρη
πατάτες φίλες
μπίρες τράπεζα
λάδι καρέκλες
Έλληνας σχολεία
νοσοκομεία λέξεις
ειδήσεις εισιτήριο
65
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις λέξεις βάζοντας το άρθρο που πρέπει:
(τηλέφωνο, πατέρας, παιδί, αθλητές, βροχή, κάλτσες, φωτιά, λουλούδια,
καιρός, εργάτες, μαθήτριες, ρούχα)
πήγε στη δουλειά. παίζει.

χάλασε. θέλουν πότισμα.
διαβάζουν. τρύπησαν.
έσβησε. χτύπησε.
πληρώθηκαν. σταμάτησε.
λερώθηκαν. τρέχουν.
Πότε βάζουμε η και πότε οι ;

Βάζουμε : η όταν είναι θηλυκό ενικού αριθμού
οι όταν είναι πληθυντικός αριθμός αρσενικού ή θηλυκού
Άσκηση
Βάζω μπροστά από τις παρακάτω λέξεις η ή οι
αγάπη γείτονες τηλεοράσεις
γιατροί γυναίκα κόρη
γιαγιάδες θεία ασφάλεια
πωλήτριες πόρτες καραμέλα
φωνή παράσταση βροντές
εφημερίδες αισθήσεις διεύθυνση
οικογένεια κούραση άδειες
εργάτρια εκπομπές κορδέλα
εικόνες αίθουσα αγγελία
μαθήτριες : θέση πετσέτες
66
Άσκηση
Συμπληρώνω τις παρακάτω προτάσεις με η ή οι:
• Αυτή μέρα θα μου μείνει αξέχαστη.

• μαθητές και μαθήτριες να περάσουν στις τάξεις τους.
• Τελείωσαν διακοπές κι εγώ δεν ξεκουράστηκα.
• φωτιά έσβησε και τώρα πυροσβέστες έφυγαν.
• Όταν σταμάτησε βροχή, άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους.
• τηλεόραση ανακοίνωσε ότι δάσκαλοι έχουν απεργία.
• Τηλεφώνησαν Μαρία και Χριστίνα.
• εποχή που μου αρέσει είναι άνοιξη.
• Περνούσαν ώρες και απάντηση δεν ερχόταν.
• συναυλία τελείωσε, σκηνή και πλατεία του θεάτρου
άδειασαν.
Μιλάμε για αρσενικά και ουδέτερα
ποιος; ποιο; ποιου; ή ποιων;

0 το του των
ποιοι; ποια;
οι τα
(τηλέφωνο , φίλος) Το τηλέφωνο του φίλου.

(μπλούζα, πατέρας)
(σελίδες, βιβλίο)
(τετράδια, μαθητές)
(μισθός, εργάτες)
(πόρτα, σπίτι)
(παντελόνι, αδερφός)
(στολή, ναύτης)
(σκούφος, μάγειρας)
67
(όπλο, αστυφύλακας)
(ενοίκια, σπίτια)
(χρώμα, ουρανός)
(θέση, οδηγός)
(βιβλίο, δάσκαλος)
(λάστιχα, αυτοκίνητα)
(δουλειά, γιατροί)
(αυλές, σχολεία)
(λάθος, μαθητής)
(καθίσματα, λεωφορείο)
(σπίτι, σκύλου)
(εργάτες, εργοστάσια)
(νερά, ποταμοί)
(έργο, δήμαρχοι)
(γραμματέας, υπουργός)
!
Μιλάμε για θηλυκά
ποια; ποιας; ή ποιων;

η της των
ποιες;
οι
(καφές, γιαγιά) Ο καφές της γιαγιάς

(κλειδί, πόρτα)
(τραπέζι, κουζίνα)
(νερά, βροχές)
(θέση, γυναίκες)
(τετράδια, μαθήτριες)
(κούραση, δουλειά)
(ταμεία, τράπεζες)
(τσάντα, μητέρα)
68
(ρόλοι, ηθοποιοί)
(ύψος, σκάλα)
(χρώματα, φωτογραφίες)
(σημαία, πατρίδα)
(σύνορα, χώρα)
(ονόματα, οδοί)
(σπίτι, θεία)
(νερό, βρύση)
(νέα, εφημερίδες)
(διαφήμιση, τηλεόραση)
(δουλειά, κομμώτριες)
(θάρρος, Ελληνίδες)
(λύση, ασκήσεις)
(ορθογραφία, λέξεις)
(τιμή, τυρόπιτα)
Ενικός Πληθυντικός
αρσενικά θηλυκά ουδέτερα αρσενικά θηλυκά ■ ουδέτερα
ποιον; ποια; ποιο; ποιους; ποιες; ποια;
το(ν) τη(ν) το τους τις τα
i Ο εργοδότης φώναξε τον υπάλληλο, (υπάλληλος)

{ποιον;)
i Η γιαγιά αγαπάει
{ποια;)
της. (εγγονή)
I Η μητέρα τάισε (μωρό)
i Οι θεατές χειροκρότησαν
{ποιο;)
(ποδοσφαιριστής)
i Η καθηγήτρια γνώρισε
{ποιους;)
(μαθήτρια)
I {ποιες;)
I Οι γιατροί εξέτασαν
{ποια;)
(παιδί)
f 69
Η αδερφή μου συνάντησε της. (φ&η)
(ποια;)
Ο Σωτήρης αγαπά του. (πατέρας)

(ποιον;)
Ο πατέρας φίλησε . (κορίτσι)

(ποιο; )
0 διευθυντής απόλυσε . (καθαρίστρια)

(ποια;)
Η θεία κέρασε (επισκέπτης)

(ποιους;)
Ο ταμίας πλήρωσε . (εργάτης)

(ποιους;)
Το αφεντικό ζήτησε . (οδηγός)

(ποιον;)
Ο υπουργός βράβευσε .(αθλήτρια)

(ποιες;)
Ο δάσκαλος τιμώρησε .(αγόρια)

(ποια; )
τι;
αρσενικά θηλυκά | ουδέτερα :

τι; . i .τι;....... .[_._ ., ... τι;
το(ν) τους ! τη(ν) τις • το τα
Ο Νίκος σήκωσε τον καναπέ, (καναπές)

τι;
• Η γιατρός έγραψε . (συνταγή)
• Το παιδί έκλεισε (βιβλίο)
• Ο γεωργός μάζεψε _ _. (καρποί)
• Οι μαθητές έγραψαν . (ασκήσεις)
• Η μαμά καθάρισε . (ψάρια)
70
I
I • Η νοσοκόμα έκανε . (ένεση)
I •
•
0 Θανάσης έβαψε
0 οδηγός σταμάτησε
. (τοίχοι)
. (λεωφορείο)
I •
•
Η μαθήτρια έλυσε
Οι πυροσβέστες έσβησαν
. (προβλήματα)
. (φωτιά)
I •
•
0 φίλος μου πλήρωσε
Η αδερφή μου έπλυνε
. (λογαριασμό)
. (πιάτα)
• Το χιόνι σκέπασε .(πόλη)
I • Το παιδί έφαγε . (καραμέλες)
i •
•
•
0 κηπουρός πότισε
0 θείος πούλησε
Τα σκουπίδια γέμισαν
. (κήποι)
. (αυτοκίνητο)
.(αυλή)
I •
•
0 κυνηγός σκότωσε
0 παππούς ακούει
. (λύκος)
. (ειδήσεις)
I
i Υποκείμενο
Ρωτάμε: ποιος; ποια; ποιο; ...
Αντικείμενο
; Ρωτάμε: ποιον;... ή τι;.. .
I Η γιαγιά έπλυνε τα πιάτα.

Ποια έπλυνε τα πιάτα; ... - Η γιαγιά, (υποκείμενο)
i Τι έπλυνε η γιαγιά; ... - Τα πιάτα, (αντικείμενο)
i Οι αστυνομικοί έπιασαν τους κλέφτες.

Ποιοι έπιασαν τους κλέφτες;
Ποιους έπιασαν οι αστυνομικοί;
- Οι αστυνομικοί, (υποκείμενο)
- Τους κλέφτες. (αντικείμενο)
i Ο μανάβης ζύγισε τις ντομάτες.
i ?
I Η φωτιά έκαψε το δάσος.
I
1
I Το παιδί έκλεισε τη βρύση.
I
i 71
Η μητέρα σιδέρωσε την κουρτίνα.
Ο δικηγόρος ρώτησε τον μάρτυρα.
Οι αθλητές χαιρετούν τους θεατές.
Αφού συμπληρώσεις τις προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης, απάντησε

στις ερωτήσεις:
(συνταγή, αυτοκίνητο, δημοσιογράφους, ευχάριστο νέο, καλεσμένους)
• Η γιαγιά λέει μια για γλυκό στη μαμά.

Ποια;
Τι λέει;
Σε ποιον;
• Ο μπαμπάς έδωσε το στον θείο.

Ποιος;
Τι έδωσε;
Σε ποιον;
• Ο υπουργός ανακοινώνει στους τα νέα μέτρα.

Ποιος;
Τι ανακοινώνει;
Σε ποιους;
• Ο πατέρας είπε το πρώτα σε μένα.

Ποιος;
Τι είπε;
Σε ποιον;
• Η Κατερίνα πρόσφερε γλυκά στους .

Ποια;
Τι πρόσφερε;
Σε ποιους;
11
αρσενικά θηλυκά : ουδέτερα :
Σε ποιον; Σε ποιους; Σε ποια; Σε ποιες; Σε ποιο; Σε ποια;
στον στους στην στις στο στα
Έδωσα στην αδερφή μου το ποδήλατο, (αδερφή)

(σε ποια;)
• Έστειλα μου κάρτες, (φίλοι)

• Πλήρωσα την επίσκεψη, (γιατρός)
• Είπα που πονούσα, (νοσοκόμα)
• Αγόρασα παιχνίδια, (παιδιά)
• Εγώ έψησα τον καφέ . (γιαγιά)
• Η κυβέρνηση έδωσε αύξηση . (δάσκαλοι)
• Τα παράπονα σας . (δήμαρχος)
• Χρωστάω πολλά μου. (αδέρφια)
• Ο καθηγητής είπε τα νέα . (φοιτητές)
• Έγραψε γράμμα . (Ελένη)
Η λέξη σε όταν είναι μπροστά από οριστικό άρθρο ενώνεται μαζί του:
σε + το = στο σε + του = στου

σε + τα = στα σε + τους = στους
σε + τον = στον σε + τις = στις
σε + την = στην σε + των = στων
σε + της = στης
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις λέξεις που βρίσκονται στην
παρένθεση : (στο, στου, στην, στα, στις, στων, στους, στης, στον)
• Αύριο θα τηλεφωνήσω γονείς μου.

• Χθες πήγα για ψώνια Πειραιά.
• Τα παιδιά παίζουν παιδική χαρά.
• παιδιών το δωμάτιο τα πάντα είναι άνω κάτω.
73
• Απόψε θα κοιμηθούμε Θανάση το σπίτι.
• Το τετράδιο είναι πάνω γραφείο.
• Ελένης το σπίτι περάσαμε πολύ ωραιότερα.
• Γυρίζει δρόμους μόνος του.
• Ο αγώνας αρχίζει οχτώ και μισή.
• Να πετάτε τα σκουπίδια μέσα καλαθάκια.
με
από + ποιον; ποια; ποιο; + αιτιατική τον, την, το
για + ποιους; ποιες; ποια; τους, τις, τα
..ri.
σε
Με ποιον πήγες στο θέατρο; Με τον Άλκη.

Με ποιες πήγες σινεμά; Με τις φίλες μου.
Από ποιον είναι τα λουλούδια; Από
Από ποια χώρα είσαι;
Από ποιο φαρμακείο το αγόρασες; της γωνίας.
Με ποια μιλάς;
Με ποιον ήπιες ούζο;
Με ποιους έχεις συνάντηση;
Σε ποιο χωριό γεννήθηκες; Στο Δροσοχώρι.
Σε ποιο θέατρο πήγες;
Σε ποια κοπέλα έστειλες μήνυμα;
Για ποιους είναι τα γλυκά;
Για ποια είναι το δαχτυλίδι;
Για ποιο πλοίο έχεις εισιτήριο; που φεύγει στις 8.
Ποιος; Τι;
(ο..., η..., το...) (τον..., την..., το...)
• Η Ασπασία σκουπίζει τ^ν κουζίνα (η κουζίνα)
• Ο Ανδρέας βάφει (ο διάδρομος)
• Η κόρη μου ξεσκονίζει (η κρεβατοκάμαρα)
• Η Ντόρα πλένει (το μπαλκόνι)
• Οι εργάτες θα σηκώσουν (ο μπουφές)
• Εσύ πρόσεχε μη λερώσεις (ο καναπές)
74
I
i Η γιαγιά θέλει ανοιχτή, (η τηλεόραση)
i To κατάστημα έδωσε για βάψιμο, (η τραπεζαρία)
j ποια; ποιας; ποια; / τι;

την πολυθρόνα
i
η πολυθρόνα της πολυθρόνας
η τραπεζαρία
η καρέκλα
i η κουζίνα
η αγορά
η ντομάτα
I
I Τελείωσα με την καθαριότητα
Άρχισα
(ποιας;)
i Ασχολήθηκα
i
Ανέβηκε η τιμή (ποιας;)
Κατέβηκε
i Καθάρισε, σε παρακαλώ,
Σκούπισε
(ποια; /τι;)
i
i ποιες;
οι πολυθρόνες
οι τραπεζαρίες
ποιων;
των πολυθρόνων
ποιες; / τι;
τις πολυθρόνες
i οι καρέκλες
οι κουζίνες
i οι αγορές
οι ντομάτες
(Συνήθως δε χρησιμοποιούνται)
i Συμπληρώνω με η ή ι
i •
•
Ζυγίσαμε τ ς πατάτες και τ ς ντομάτες.
Αγόρασαν τ ς κάρτες για τ ς γιορτές.
• Έδιωξε τ ς καθαρίστριες με τ ς κλωτσιές .
• Μην πετάτε τ ς σακούλες στο δρόμο.
• Η υπόθεση τ ς ταινίας μου άρεσε.
• Ελέγχουν τ ς αποδείξεις τ ς επιχείρησης.
75
Έφεραν τα δώρα τ ς νύφης
Πηγαίνω σε όλες τ ς γιορτές τ ς θείας μου.
ποιο; ποιου; ποιο; / τι;

το ποτήρι του ποτηριού το ποτήρι
το κουτάλι
το μαχαίρι
το σεντόνι
το πεπόνι
το παντελόνι
ποια; ποιων; ποια; / τι;

τα ποτήρια των ποτηριών τα ποτήρια
τα κουτάλια
τα μαχαίρια
τα σεντόνια
τα πεπόνια
τα παντελόνια
ποιο; ποιου;
το κρεοπωλείο του κρεοπωλείου
το ανθοπωλείο
το ιχθυοπωλείο
το ζαχαροπλαστείο
το οπωροπωλείο
το γραφείο
ποια; ποιων;
τα κρεοπωλεία των κρεοπωλείων
τα ανθοπωλεία
τα ιχθυοπωλεία
τα ζαχαροπλαστεία
τα οπωροπωλεία
τα γραφεία
76
Τελείωσα με την καθαριότητα {ποιου;)
Άρχισα
Ανέβηκε η τιμή {ποιου;)

Κατέβηκε
Καθάρισε, σε παρακαλώ, {ποιον; /τι;)

Σκούπισε
Γράψε τις προτάσεις όπως στο παράδειγμα:
Το λάστιχο για το πότισμα. Το λάστιχο του ποτίσματος.

Η φόρμα για τη γυμναστική
Τα βελόνια για το ράψιμο.
Το δώρο για τη Νίκη.
Η ώρα για το φαγητό.
Το καλάμι για το ψάρεμα.
Τα λουλούδια για τη μητέρα.
Το πανί για το ξεσκόνισμα.
Η ώρα για το μάθημα.
Το σχοινί για το άπλωμα.
Στο φούρνο της γειτονιάς
- Καλημέρα.
- Καλημέρα σας, κυρία Ρούνα. Τι θέλετε ;
- Θέλω δύο κιλά ψωμί, μισό κιλό φρυγανιές και ένα κιλό αλεύρι.
- Πολύ ψωμί τρώτε, κυρία Ρούνα!
- Μπα! Δεν τρώμε πολύ. Παίρνω δυο κιλά γιατί έχω καλεσμένους και θα
τους κάνω το τραπέζι.
- Ορίστε τα πράγματα σας.
- Πόσο κάνουν;
- Έχουμε 2,40 το ψωμί, 90 λεπτά οι φρυγανιές και 1,30 το αλεύρι. Όλα
μαζί κάνουν 4 ευρώ και 60 λεπτά.
- Ορίστε 5 ευρώ.
- Τα ρέστα σας είναι 40 λεπτά. Ορίστε! Ευχαριστώ, κυρία Ρούνα!
- Κι εγώ ευχαριστώ. Γεια σας.
77
Τι άλλο μπορούμε να αγοράσουμε από τον φούρνο;
Γράψτε ένα κατάλογο:
Πόσα κιλά ψωμί παίρνεις την ημέρα;

Παίρνω κιλό. (μισό, ένα, δύο, ...)
Τρώτε πολύ ψωμί; (μισό, ένα, δυο, ...)

Τρώμε
- Δεν τρώμε πολύ. Μόνο
Πόσο κάνουν; Κάνουν ευρω.

Πόσο κοστίζουν; Κοστίζουν
Πόσο έχουν; Έχουν
Αρσενικά σε -ης
ποιος; ποιοι;
Ο μαθητής διαβάζει. Οι μαθητές διαβάζουν.
ποιου; ποιων;
Η τσάντα είναι του μαθητή. Οι τσάντες είναι των μαθητών.
ποιον; ποιους;
0 δάσκαλος ρωτάει τον μαθητή. Οι δάσκαλοι ρωτούν τους μαθητές.
Αρσενικά σε -ης
Ενικός αριθμός
Ονομ. 0 χτίστης ο κρεοπώλης ο μαθητής
Γεν. του χτίστη του κρεοπώλη του μαθητή
Αιτ. το(ν) χτίστη τον κρεοπώλη το(ν) μαθητή
Κλητ. — χτίστη - κρεοπώλη — μαθητή
Πλη θυντικός αριθμός
Ονομ. οι χτίστες οι κρεοπώλες οι μαθητές
Γεν. των χτιστών των κρεοπωλών των μαθητών
Αιτ. τους χτίστες τους κρεοπώλες τους μαθητές
Κλητ. — χτίστες - κρεοπώλες — μαθητές
78
Όπως ο χτίστης και ο κρεοπώλης κλίνονται :
ο ψεύτης, ο κλέφτης, ο εργάτης, ο επιβάτης, ο πλανήτης, ο αλήτης, ο
κυβερνήτης, ο πολίτης, ο ναύτης, ο τοξότης, αγρότης, ο Πειραιώτης, ο
Γιαννιώτης, ....
ονομαστική γενική αιτιατική

ο επιβάτης
του πλανήτη
τον κυβερνήτη
ο τοξότης
του κλέφτη
τον αλήτη
ο ψεύτης
Όπως ο μαθητής κλίνονται :

ο αγοραστής
του ενοικιαστή
τον τραγουδιστή
ο δανειστής
του μετρητή
τον νικητή
ο πωλητής
Αρσενικά σε -ος
ποιος; ποιοι;
Ήρθε ο γιατρός; Ήρθαν οι γιατροί;
Το γραφείο είναι του γιατρού. Τα γραφεία είναι των γιατρών.
ποιον; ποιους;
Φώναξε τον γιατρό. Φωνάξτε τους γιατρούς.
79
Αρσενικά σε -ος
Ονομ. 0 γεωργός ο δρόμος 0 κάτοικος
Γεν. του γεωργού του δρόμου του κατοίκου
Αιτ. το(ν) γεωργό το(ν) δρόμο το(ν) κάτοικο
Κλητ. — γεωργέ - δρόμε — κάτοικε
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. οι γεωργοί οι δρόμοι οι κάτοικοι
Γεν. των γεωργών των δρόμων των κατοίκων
Αιτ. τους γεωργούς τους δρόμους τους κατοίκους
Κλητ. — γεωργοί - δρόμοι — κάτοικοι
Όπως ο γεωργός κλίνονται
\ ονομαστική γενική αιτιατική

; ο γιατρός
τον αδερφό j
ι του σεισμού
ι
τους λογαριασμούς
;
των κυνηγών
1
: ο λαός
τους ουρανούς
Όπως ο δρόμος κλίνονται :
| ονομαστική ^mmm^^m^mm^^^^m^msmmimm ^smmmmmm^^l^^mmmmmm^
: ο χρόνος
ι
t
Ι
τον ήλιο j
Ι
ι
1 του ύπνου
j τους ταχυδρόμους ;
: των φίλων
■
j ο κήπος
;
τους γέρους i
80
Όπως ο κάτοικος κλίνονται :

του δασκάλου
τους εμπόρους
ο κίνδυνος
των προέδρων
τον υπάλληλο
οι έμποροι
τον άνεμο
Πότε βάζουμε τον / (στον) και πότε των / (στων);

Βάζουμε: τον / στον όταν το αρσενικό είναι σε ενικό αριθμό και
των / στων όταν είναι στον πληθυντικό αριθμό
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με (ο) ή (ω)
Ο κηπουρός πότισε τ ν κήπο.

Το σπίτι τ ν φίλων μου είναι στο Παγκράτι.
Οι τιμές τ ν αγροτικών προϊόντων είναι υψηλές.
Το τηλέφωνο είναι στ ν κοριτσιών το δωμάτιο.
Θέλω να πάω το καλοκαίρι στ ν Καναδά.
Αυτό τ ν μήνα δε δούλεψα καθόλου.
Τα ρούχα τ ν παιδιών είναι άπλυτα.
Τα καμαρίνια τ ν ηθοποιών είναι στο βάθος του διαδρόμου.
Το βιβλίο το άφησα πάνω στ ν καναπέ.
Δεν γνωρίζεις τ ν κύριο Αποστόλου;
Ασκηση
Βάζω μπροστά από τις παρακάτω λέξεις τον ή των :
γιατρό οδηγών αναπτήρα

μάστορα πίνακα αγοριών
κοριτσιών δρόμο αδερφό
περίπτερα μαθητή καναπέ
σκύλων ειδήσεων φρούτων
ήλιο εργατών καθηγητή
81
Το τελικό ν
Κάποιες λέξεις άλλες φορές διατηρούν το τελικό ν και άλλες φορές το
χάνουν
Οι λέξεις αυτές είναι:
τον ή το την ή τη μην η μη έναν ή ενα

στον ή στο στην ή στη δεν ή δε αυτήν ή αυτή
Διατηρούν το τελικό ν :
Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει Όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από
απο φωνήεν: τα συμφωνά:
(α, ε, ο, ω, ι, η, υ) κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ, ξ, ψ
παραδείγματα: παραδείγματα:
τον άνθρωπο, στην ακρογιαλιά, στον κήπο, δεν πειράζει, τον
μην ακουμπάς, δεν ήρθες, ... ψαρά, την μπάλα, έναν τοίχο, ...
Χάνουν το τελικό ν
Αν η επόμενη λέξη αρχίζει από άλλο σύμφωνο.

Π.χ. στο βράχο, στο χορό, στη βροχή, δε ρώτησες,
Βάζω το τελικό ν εκεί που χρειάζεται:
το ελέφαντα τη_ αλυσίδα το αθλητή
ένα άνδρα δε_ φαίνεται τη_ τσίχλα
στο ζωγράφο στη Ελλάδα δε_ θέλει
ένα ξυλοκόπο δε_ ξεχνώ μη_ ψάχνετε
δε_ τσιρίζουν τη_ νίκη τη στροφή
στο ρυθμό το τζίτζικα μη_ βγαίνεις
μη_ ντρέπεσαι στη παραλία ένα θάλαμο
82
Στο ζαχαροπλαστείο
- Γεια σου, Ζαχαρούλα !

- Γεια χαρά, φιλενάδα. Τι κάνεις; Σε χάσαμε.
- Δεν τρώω πια πολλά γλυκά. Κάνω δίαιτα.
- Κι εμείς τι θα κάνουμε, Ρούνα; Κλέφτες θα γίνουμε;
- Άσε τα αστεία, Ζαχαρούλα και πες μου ποια γλυκά είναι πιο φρέσκα;
- Όλα είναι φρεσκότατα! Το ξέρεις, δεν ψωνίζεις πρώτη φορά!
- Τι να πάρω για την Κυριακή που έχω καλεσμένους;
- Ό,τι θέλεις. Να! Πάρε πάστες.
- Μπα! Είναι ακριβές. Έχουν 1 ευρώ και 30 λεπτά η μία.
- Τότε πάρε παστάκια ή τυλιχτά που έχουν 9 ευρώ το κιλό.
- Πόσα κομμάτια βγαίνουν στο κιλό;
- Περίπου είκοσι.
- Οι τούρτες που έχεις, πόσα κιλά είναι η καθεμία;
- Είναι περίπου ενάμισι κιλό και κάνουν πάνω κάτω 16 ευρώ.
- Λοιπόν. Βάλε μου αυτή την τούρτα που έχει πάνω τις φράουλες και
βάλε μου ακόμη ένα κιλό διάφορα τυλιχτά.
σε χάσαμε = έχουμε καιρό να σε δούμε.

ενάμισι κιλό = ένα και μισό κιλό
Τι να πάρω; = Τι να αγοράσω; = Τι να ψωνίσω;
Τι γλυκά ψώνισε η Ρούνα;
Πόσα χρήματα θα πληρώσει;
Πόσα κομμάτια είναι τα παστάκια στο κάθε κιλό;
Πόσο ζυγίζουν οι τούρτες;
83
Τι άλλο μπορούμε να αγοράσουμε από το ζαχαροπλαστείο;
Γράψε ένα κατάλογο με τα δικά σου ψώνια:
(γλυκά, φρέσκα)
— Ποια γλυκά είναι πιο φρέσκα;
- Είναι οι πάστες.
(γλυκά, ακριβά)
(γλυκά, φτηνά)
- Τι να πάρω; - Πάρε ό,τι θέλεις.

- Τι να κάνω; - Κάνε
- Τι να πω; - Πες
- Τι να ζητήσω; - Ζήτα
- Τι να ρωτήσω; - Ρώτα
(μιλάω για έναν, μια, ένα)

ποιος; ποια; ποιο;
© η το
ποιου είναι; ποιας είναι; ποιου είναι;
! ■ * - . ·
Ό ι
του Ι της του
84
{ποιος; ποια; ποιο;) {ποιου; ποιας; ποιου;)
U 0
(η τσάντα, ο μαθητής) Η τσάντα (είναι) του μαθητή
(η δουλειά, ο εργάτης)
(το φύλλο, το τετράδιο)
(το παιδί, η Μαρία)
(ο εργάτης, το εργοστάσιο)
(ο μανάβης, η γειτονιά)
(το βιβλίο, ο δάσκαλος)
(η μηχανή, ο αδερφός)
(η μητέρα, η Χριστίνα)
(το λουλούδι, ο κήπος)
(ο μισθός, ο γιατρός)
(το ποδήλατο, ο φίλος)
(το φαγητό, ο πατέρας)
(μιλάω για πολλούς, πολλές, πολλά)

ποιοι; ποιες; ποια;
4 4
οι οι τα
ποιων είναι; ποιων είναι; ποιων είναι;
των των των
{ποιοι; ποιες; ποια;) {ποιων;)
Ô ΰ
(η τσάντα, ο μαθητής) Οι τσάντες (είναι) των μαθητών
(η δουλειά, ο εργάτης)
(το φύλλο, το τετράδιο)
(το παιδί, το φανάρι)
(ο εργάτης, το εργοστάσιο)
(ο μανάβης, η γειτονιά)
(το βιβλίο, ο δάσκαλος)
85
(η μηχανή, ο αδερφός)
(η μητέρα, το παιδί)
(το λουλούδι, ο κήπος)
(ο μισθός, ο γιατρός)
(το ποδήλατο, ο φίλος)
(το φαγητό, ο πατέρας)
ποιος; ποια; ποιο; τι κάνει; : ποιον; ποια; ποιο; / τι;
ο η το τα
(ο κηπουρός, σκαλίζω, ; ο κήπος)
Ο κηπουρός σκαλίζει ' τον κήπο.
(η μαμά, ποτίζω, η τριανταφυλλιά)
(ο πατέρας, σηκώνω, το αυτοκίνητο)
(ο παππούς, τρώω, η σούπα)
(η γιαγιά, μαγειρεύω, ο αρακάς)
(η θεία, σκουπίζω, ο διάδρομος)
(το παιδί, πλένω, το ποδήλατο)
(ο δάσκαλος, διαβάζω, η εφημερίδα)
86
(ο υδραυλικός, διορθώνω, η βρύση)
(ο μπογιατζής, βάφω, ο τοίχος)
(η αδερφή, πλένω, η φούστα)
(ο μάγειρας, καθαρίζω, η πατάτα)
ποιοι; ποιες; ποια; τι κάνουν; ποιους; ποιες; ποια; / τι;
*
οι οι τα τους τις τα
(ο κηπουρός, σκαλίζω, ο κήπος)
Οι κηπουροί σκαλίζουν τους κήπους.
(η μαμά, ποτίζω, η τριανταφυλλιά)
(ο εργάτης, σηκώνω, το αυτοκίνητο)
(η γιαγιά, σκουπίζω, η αυλή)
(ο φίλος, πληρώνω, ο λογαριασμός)
(το παιδί, πλένω, το ποδήλατο)
(ο δάσκαλος, διαβάζω, η εφημερίδα)
87
(ο υδραυλικός, διορθώνω, η βρύση)
(ο μπογιατζής, βάφω, ο τοίχος)
(η μαθήτρια, γράφω, το τετράδιο)
(ο μάγειρας, καθαρίζω, η πατάτα)
Θηλυκά σε -α
ποια; ποιες;
Η γυναίκα σκουπίζει. Οι γυναίκες σκουπίζουν.
ποιας; ποιων;
Η τσάντα είναι της γυναίκας. Οι τσάντες είναι των γυναικών.
Βοηθάω την γυναίκα. Βοηθάμε τις γυναίκες.
Θηλυκά σε -α
Ονομ. η δουλειά η ώρα η αίθουσα
Γεν. της δουλειάς της ώρας της αίθουσας
Αιτ. τη(ν) δουλειά τη(ν) ώρα τη(ν) αίθουσα
Κλητ. — δουλειά - ώρα — αίθουσα
Ονομ. οι δουλειές οι ώρες οι αίθουσες
Γεν. των δουλειών των ωρών των αιθουσών
Αιτ. τις δουλειές τις ώρες τις αίθουσες
Κλητ. — δουλειές - ώρες — αίθουσες
88
Όπως η δουλειά κλίνονται
η καρδιά
της ομορφιάς
την σειρά
των αγκαλιών
τις μοιρασιές
οι μηλιές
της καρυδιάς
η ξενιτιά
Όπως η ώρα κλίνονται :
η χωρά
των γυναικών
την τρέλα
της πλατείας
της ρίζες
η παιδεία
η γλώσσα
Όπως η αίθουσα κλίνονται

î
η μαθήτρια
των θαλασσών
την φοιτήτρια
η γειτόνισσα
την σαφήνεια
τις μέλισσες
της περιφέρειας
η ποιήτρια
οι συντροφιές
89
Θηλυκά σε -ta
-ιά -ειά
ελιά, αχλαδιά, μηλιά, γειτονιά, δουλειά, γιατρειά,
ξενιτιά, κερασιά, συντροφιά, σοδειά, παντρειά
γαριφαλιά, δροσιά, τεμπελιά,
τριανταφυλλιά, βραδιά, ...
Με τις λέξεις του πίνακα συμπλήρωσε τις προτάσεις:
• Αυτή πέρασα υπέροχα.

• Η κυρα-Τασία έχει κορίτσι της .
• Η μας έχει πολλά δέντρα: ,
, , και .
• Πήγε σε πολλούς γιατρούς αλλά δεν είδε.
• Έζησα στην δέκα χρόνια και δούλεψα σε πολλές
για να μπορέσω να μαζέψω αυτά τα χρήματα.
• Ο αγρότης μάζεψε του και είναι ικανοποιημένος.
Θηλυκά σε -η
Η βροχή σταμάτησε. Οι βροχές σταμάτησαν.
ποιας; ποιων;
Το νερό της βροχής. Τα νερά των βροχών.
Οι αγρότες περιμένουν την βροχή. Οι αγρότες περιμένουν τις βροχές.
Θηλυκά σε -ή
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. η αδερφή οι αδερφές
Γεν. της αδερφής των αδερφών
Αιτ. τη(ν) αδερφή τις αδερφές
Κλητ. - αδερφή - αδερφές
90
Όπως η βροχή κλίνονται :
η πληγή οι την ψυχή

των γραμμών οι αλλαγές
της πηγής την γιορτή
τις βροντές η μουσική
Άσκηση
Βάζω μπροστά από τις παρακάτω λέξεις της ή τις
άσκησης αποφάσεις βροχές
αγάπης στάσης κουρτίνας
δόσεις κουβέρτες βιταμίνες
ντουλάπας φωτογραφίας πετσέτες
κυρίες λέξεις πράξης
ώρας πωλήτριας αγορές
σκηνές κατάστασης ιστορίες
γραμμής αδερφές εργάτριας
διευθύντριας διαφημίσεις είδησης
νίκης σχέσεις άδειας
Πότε βάζουμε της / (στης) και πότε τις / (στις);

Βάζουμε: της / στης όταν το θηλυκό είναι σε ενικό αριθμό και
τις / στις όταν το θηλυκό είναι στον πληθυντικό αριθμό.
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με (η) ή (ι).
Το σπίτι τ ς Μαρίας είναι στη στροφή του δρόμου.
Ο μαθητής συμπληρώνει τ ς ασκήσεις.
Τα καινούργια ρούχα στολίζουν τ ς βιτρίνες τ ς πόλης.
Τα νέα στ ς εφημερίδες δεν είναι καλά.
Το δώρο τ ς Έλλης το ξέχασα στο σπίτι τ ς γιαγιάς.
Στ ς 26 Οκτωβρίου θα πάμε στη γιορτή τ ς Δήμητρας.
Διάβασες για τ ς εξετάσεις τ ς ελληνικής γλώσσας;
Τ ς γιορτές θα στείλω κάρτες στ ς φίλες μου.
Θα πάνε στ ς αδελφής μου το σπίτι.
Τ ς διακοπές θα πάω σε ένα χωριό τ ς Κρήτης.
91
Συμπληρώνω τα κενά με τον ή των, της ή τις:
• Τα τακτικά δρομολόγια συγκοινωνιών εξυπηρετούν ανάγκες
κατοίκων.
• Στο τέλος του βιβλίου θα βρείτε απαντήσεις ερωτήσεων.
• Από απεργιακό αγώνα εργατών δεν έλειψε κανείς.
• Τα μέτρα κυβέρνησης για βιομηχανίες θα ανακοινωθούν από
υπουργό στο τέλος άλλης εβδομάδας.
• Η κατασκευή γέφυρας, μείωσε χρόνο του ταξιδιού.
Στο ανθοπωλείο
- Ορίστε, κυρία μου, περάστε! Πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω;

- Θέλω ένα μπουκέτο με κόκκινα και άσπρα τριαντάφυλλα.
- Πόσα τριαντάφυλλα να βάλω;
- Πόσο έχει το ένα;
- Έχει ένα ευρώ και είκοσι πέντε λεπτά.
- Βάλτε επτά λευκά και επτά κόκκινα.
- Να σας βάλω και λίγη πρασινάδα για να δείχνουν πιο πλούσια;
- Ναι. Θέλω να μου δώσετε και έξι τουλίπες.
- Τι χρώματα να βάλω;
- Βάλτε διάφορα χρώματα. Ό,τι χρώματα υπάρχουν: κίτρινο,
πορτοκαλί, ...
το άνθος = το λουλούδι
- Πόσο έχουν οι τουλίπες;

- Έχουν δώδεκα ευρώ .
- Πόσο έχει η μία; ( η τουλίπα)
- Η
- Πόσο έχει ο ένας;

- Ο ^ _
- Πόσο έχει το ένα;

- Το
92
Τι άλλο μπορούμε να αγοράσουμε από το ανθοπωλείο;
Γράψε ένα κατάλογο με λουλούδια ή φυτά.
Τα χρώματα
μπλε πράσινο κόκκινο κίτρινο
μαύρο άσπρο / λευκό γκρι θαλασσί
πορτοκαλί καφέ ροζ ωχρά
Ουδέτερα σε -ί και -ι
ποιο; ποια;
Το παιδί παίζει. Τα παιδιά παίζουν.
Το γάλα του παιδιού. Οι σοκολάτες των παιδιών.
ποιο; ποια;
Έπαιξα με το παιδί. Παίξαμε με τα παιδιά.
Ονομ. το ψωμί το σπίτι
Γεν. του ψωμιού του σπιτιού
Αιτ. το ψωμί το σπίτι
Κλητ. — ψωμί - σπίτι
Πληθυντικός οιριθμός
Ονομ. τα ψωμιά τα σπίτια
Γεν. των ψωμιών των σπιτιών
Αιτ. τα ψωμιά τα σπίτια
Κλητ. — ψωμιά - σπίτια
93
Όπως το ψωμί κλίνονται :
το παιδί του τα των
το σκοινί
το κρασί
το σφυρί
το σπυρί
το πουλί
το αρνί
Όπως το σπίτι κλίνονται :
το μεσημέρι του τα των
το μαχαίρι
το τραγούδι
το σεντόνι
το σταφύλι
το μπαλκόνι
το καράβι
Ουδέτερα σε -ι και -ι
- ι και -ί - υ '"
καράβι, σεντόνι, μπαλκόνι, βράδυ, δάκρυ, δίχτυ,
τραγούδι, λουλούδι, αγόρι, ψωμί, στάχυ, οξύ, δόρυ
κρασί, παιδί, καρφί, τασάκι, ΠΡΟΣΟΧΗ !!!
σκυλί, κουτί, πουλί,
κλουβί, δάκρυ δάκρυα
γυαλί, κορμί, σφυρί, ταψί, φιλί, στάχυ στάχυα
πανί, κουπί, ... δίχτυ δίχτυα
βράδυ βράδια
οξύ οξέα
δόρυ δόρατα
94
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με (ι) ή με (υ).
• Στο μικρό νησ δεν υπάρχει δίκτ ο κινητής τηλεφωνίας.

• Το ελάφ χάθηκε τρέχοντας μέσα στο δάσος.
• Τις νύχτες με φεγγάρ οι ψαράδες ρίχνουν τα δίκτ α τους και
περιμένουν καλή ψαριά.
• Κι αυτό το βράδ ο άρρωστος δεν έκλεισε μάτ από τον πυρετό.
• Ο Τάκης είναι ένα οξ θυμό παιδ .
• Το πρω να τρως όλο το φαγητό σου, το μεσημέρ να το
μοιράζεσαι με το φίλο σου και το βραδ νό να το δίνεις στον εχθρό
σου.
• Οι γεωργοί τα παλιά χρόνια θέριζαν τα στάχ α με το δρεπάν τους.
• Το δίχτ πιάστηκε στα βράχ α και έγινε κομμάτ α.
• Το βράδ , όπως όλα τα βράδ α, θα μαζευτούμε στο σπίτ της
Σταματίας.
• Ο δορ φόρος της γης είναι το φεγγάρ .
• Το δάσος μας προσφέρει το οξ γόνο, αλλά εμείς το καταστρέφουμε.
Ορθογραφία
- Ó V I ... . J - -ώνι
σεντόνι, μπαλκόνι, τιμόνι, | αλώνι, κυδώνι, κωθώνι,
λεμόνι, πριόνι, σαγόνι, εγγόνι, | παραγώνι
βαγόνι, σαλόνι, κορδόνι, πεπόνι, |
χιόνι, χαρτόνι, μπαλόνι, ... [
|
• Άπλωσες τα για να στεγνώσουν;

• Ο χυμός του είναι ξινός.
• Κρατούσε το σφιχτά γιατί φοβόταν.
• Όταν έπεσε χτύπησε με δύναμη στο του.
• Πηγαίνει κάθε μέρα βόλτα με τα στο πάρκο.
• Έβαψε τα κάγκελα του μόνος του.
95
Πού είναι »
Ο Ιβάν επέστρεψε στο σπίτι. Η Ρούνα είχε τελειώσει όλες τις δουλειές.
Όλα ήταν καθαρά και τακτοποιημένα.
Είπε στον σύζυγο της να πάει το απόγευμα στο μανάβικο, το κρεοπωλείο
και το σούπερ μάρκετ και να αγοράσει ό,τι του έχει γράψει.
Ύστερα από δυο ώρες ο Ιβάν ετοιμάζεται να πάει για τα ψώνια ...
- Ρούνα, πού είναι το καφέ το παντελόνι μου;
- Το έβαλα στο πλυντήριο. Πάρε άλλο παντελόνι από τη ντουλάπα.
- Καλά ...
(σε λίγο)
- Ρούνα, πού είναι τα μαύρα παπούτσια μου; Εγώ τα βάζω κάτω από το
κρεβάτι και τώρα δεν είναι εκεί.
- Τα έβγαλα έξω στο μπαλκόνι. Σου έχω πει χίλιες φορές να μην αφήνεις
τα παπούτσια σου κάτω από το κρεβάτι. Δεν είναι σωστό.
- Δεν τα βρίσκω!
- Κοίταξε μέσα στο ντουλαπάκι, πίσω από τα δικά μου.
- Ναι, εντάξει, τα βρήκα!
(μετά από λίγο)
- Τώρα έχασα το πορτοφόλι μου! Μήπως ξέρεις πού είναι;
- Πάνω στο κομοδίνο, κοίταξες;
- Δεν είναι εκεί!
- Τότε δες δίπλα από την τηλεόραση.
- Ούτε εκεί είναι. Δεν το βρίσκω πουθενά!
- Α! Ναι! Το έβαλα στο τρίτο συρτάρι της ντουλάπας ανάμεσα στις
κάλτσες.
- Ουφ! Ευτυχώς! Για μια στιγμή, νόμισα ότι το έχασα ... Φεύγω...
- Πάρε τα κλειδιά σου γιατί θα φύγω κι εγώ.
- Πού είναι τα κλειδιά;
- Αμάν, Ιβάν! Όλα στο χέρι τα θέλεις! Ψάξε μόνος σου και βρες τα!
- Μα, εγώ τα άφησα εδώ, στο τραπέζι της κουζίνας και τώρα χάθηκαν.
Εσύ θα τα έβαλες κάπου και τώρα δε θυμάσαι.
- Έλα, γκρινιάρη! Μπροστά σου είναι, πλάι στη φρουτιέρα.
(επιστρέφω = γυρίζω)
(ύστερα = μετά = αργότερα )
m
Λέξεις που δείχνουν τόπο.
(τοπικά επιρρήματα)
Ρωτάμε πού;
εδώ εκεί κοντά μακριά

εμπρός πίσω νότια βόρεια
έξω μέσα δυτικά ανατολικά
δεξιά αριστερά
πάνω κάτω δίπλα πλάι
χαμηλά ψηλά μεταξύ ανάμεσα
παντού πουθενά γύρω ολόγυρα
όπου οπουδήποτε καταγής απέναντι
κάπου αλλού
Συμπληρώνω τις προτάσεις με λέξεις που φανερώνουν τόπο:

(απέναντι, κοντά, δίπλα, μακριά, δίπλα, όπου, πλάι, μέσα, πάνω, έξω,
κάτω, εδώ, μπροστά)
Ο φούρνος είναι από το ταχυδρομείο.

Η δουλειά μου είναι στο σπίτι μου.
Η Όλγα κάθεται στην Άστα.
Έφυγε από τους δικούς του.
Η ομπρέλα είναι στο καλοριφέρ.
Θα πάμε για μπάνιο θέλετε εσείς.
Άφησε τη βαλίτσα στη δική μου.
Βάλε τα ρούχα στην ντουλάπα.
Τα βιβλία σου είναι στο γραφείο.
Μη βγεις χωρίς μπουφάν, θα κρυώσεις.
Τα παπούτσια σου είναι απ' το κρεβάτι.
Πού ψάχνεις ! είναι! στα μάτια σου !
(μέσα, έξω, πάνω-πάνω, πέρα δώθε, δίπλα, παντού, έξω, κάτω-κάτω)
• Ο Στράτος δουλεύει σε ένα εργοστάσιο από το χωριό

• Περπατούσε στο σαλόνι νευριασμένος.
• Έβαλε το κουστούμι στη μικρή βαλίτσα.
• Έψαξα αλλά δε βρήκα τίποτε
97
• Βάλε το σημείωμα για να το βρει εύκολα.
• Τα ψώνια τα άφησα από το τραπέζι της κουζίνας.
• Γιατί έβαλες τα εσώρουχα;
• Θα αφήσεις με τέτοιο πάγο το σκυλί στο μπαλκόνι;
Ουδέτερα
ποιο; ποια;
Το τηλέφωνο χτυπά. Τα τηλέφωνα χτυπούν.
0 αριθμός του τηλεφώνου. Οι αριθμοί των τηλεφώνων.
ποιο; ποια;
Έχασα το τηλέφωνο. Χάλασαν τα τηλέφωνα.
Ουδέτερα σε -ο
Ονομ. το σύννεφο το πρόσωπο
Γεν. του σύννεφου του προσώπου
Αιτ. το σύννεφο το πρόσωπο
Κλητ. — σύννεφο — πρόσωπο
Ονομ. τα σύννεφα τα πρόσωπα
Γεν. των σύννεφων των προσώπων
Αιτ. τα σύννεφα τα πρόσωπα
Κλητ. — σύννεφα — πρόσωπα
Όπως το σύννεφο κλίνονται :
το δάχτυλο του τα των
το σίδερο
το αμύγδαλο
το σέλινο
το τριαντάφυλλο
98
Όπως το πρόσωπο κλίνονται
το μέτωπο του τα των
το έπιπλο
το όργανο
το κύπελλο
το θέατρο
το άτομο
το γόνατο
Στο μανάβικο
^οροπωλε
Τι θέλετε παρακαλώ;
Θέλω δυο αγγούρια, δυόμισι κιλά ντομάτες, ένα λάχανο, ένα κεφάλι
σκόρδο, μισό κιλό κρεμμυδάκια, ....
Ένα λεπτό, κύριε! Σιγά σιγά. Έτσι που τα λέτε δεν προλαβαίνω.
Συγγνώμη.
(μετά από λίγα λεπτά)
Έτοιμα αυτά. Τι άλλο θέλετε;
Ενάμισι κιλό μπανάνες, ένα καρπούζι κι ένα πεπόνι.
Τίποτε άλλο;
Όχι, ευχαριστώ. Πόσο κάνουν;
Αμέσως Κάνουν ... 14 και 90.
Ορίστε 15.
Πού πάτε; Κύριε! Μη φεύγετε! Ξεχάσατε τα ρέστα σας.
m
- Δεν πειράζει! Την άλλη φορά θα μου κάνετε έκπτωση 10 λεπτά εσείς.
Αντίο.
- Στο καλό ...
Τα αγοράζουμε με το κομμάτι:
αγγούρι, σκόρδο, λάχανο, μαρούλι, καρπούζι, πεπόνι, ...
(πόσα κιλά είναι; = πόσα κιλά ζυγίζει;)
καρπούζι
- Πόσα κιλά είναι το καρπούζι; - Πόσα κιλά ζυγίζει το καρπούζι;
- Είναι πεντέμισι κιλά. - Ζυγίζει πεντέμισι κιλά
- Είναι μεγάλο. - Είναι βαρύ.
- Θέλω ένα πιο μικρό. - Θέλω ένα πιο ελαφρύ
λάχανο
πεπόνι
Στο κρεοπωλείο
- Ποιος έχει σειρά, παρακαλώ;

- Εγώ. Βάλτε μου τέσσερις μπριζόλες χοιρινές, τρεις μοσχαρίσιες, έξι
πικάντικα λουκάνικα μεγάλα, ένα κιλό κιμά και τρία τέσσερα κιλά
αρνάκι, κομμένο παϊδάκια.
- Μισό λεπτό, κύριε. Μου τα είπατε όλα μαζί και τα ξέχασα. Πείτε τα
ξανά. Ένα-ένα.
- Ναι, συγγνώμη! Έχετε δίκιο. Βιάζομαι πολύ.
- «Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει», δεν το ξέρετε;
- Χμμμ! Το έχω ακούσει!...
- Οι χοιρινές ζυγίζουν ένα κιλό και 130 γραμμάρια, οι μοσχαρίσιες γύρω
στα 900 γραμμάρια και τα παϊδάκια είναι ακριβώς τριάμισι κιλά. Θέλετε
κάτι άλλο;
100
- Είπα και έξι μεγάλα πικάντικα λουκάνικα.
- Έτοιμα είναι.
- Τι χρωστάω, παρακαλώ;
- Έχουμε: 6,35 οι χοιρινές, 7,15 οι μοσχαρίσιες, 28,40 τα παϊδάκια και
3,80 τα λουκάνικα. Σύνολο 45,70.
- Σας δίνω 50 ευρώ.
- Ορίστε τα ρέστα σας, 4 ευρώ και 30 λεπτά. Ευχαριστώ πολύ.
- Γεια σας. Να περάσετε καλά!
- Καλό σαββατοκύριακο!
Τι ήθελε να αγοράσει ο Ιβάν;
Γιατί ο κρεοπώλης ξέχασε την παραγγελία;
Πόσα χρήματα πρέπει να πληρώσει ο Ιβάν;
Τι ευχήθηκε στο τέλος ο κρεοπώλης;
Ουδέτερα σε -ο
Ο τόνος παραμένει στην ίδια συλλαβή
Ενικός αριθμός *
Ονομ. το βουνό το βιβλίο
Γεν. του βουνού του βιβλίου
Αιτ. το βουνό το βιβλίο
Κλητ. — βουνό - βιβλίο
Πληθυντικός αριθμός 0m B S ^ «
Ονομ. τα βουνά τα βιβλία
Γεν. των βουνών των βιβλίων
Αιτ. τα βουνά τα βιβλία
Κλητ. — βουνά - βιβλία
101
Όπως το βουνό κλίνονται:

το νερό
του χωρίου
των ποσών
τα νοικοκυριά
Όπως το βιβλίο κλίνονται :
το ψηφίο του τα των
το θρανίο
το μουσείο
το υπουργείο
το πλοίο
Ουδέτερα σε -είο
(τονίζονται στην παραλήγουσα

και
δείχνουν χώρο - κατάστημα - τόπο)
■■■■:. - ε ί ο . -ίο -οίο

κουρείο, σχολείο, γραφείο, βιβλίο, πτυχίο, πλοίο
ραφείο, φαρμακείο, ψυγείο, θρανίο, ψηφίο,
ξυλουργείο, καφενείο, φορτίο, κρανίο,
κρεοπωλείο, λεωφορείο, θηρίο, δελτίο, τοπίο
ζαχαροπλαστείο, μουσείο,
δημαρχείο, νοσοκομείο,
ξενοδοχείο, ανθοπωλείο,
εργαλείο, λαχείο, ιατρείο, "Λ
χειρουργείο, σωματείο, ...
102
το ψυγείο
του ιατρείου
τα καφενεία
των λαχείων
του βιβλίου
τα πλοία
■· ■ . . .
των φορτίων
το πτυχίο
Ουδέτερα σε -ΙΟ
(τονίζονται στην προπαραλήγουσα)
-10 —ειο
τετράδιο, ενοίκιο, πεζοδρόμιο ισόγειο, υπόγειο, λύκειο,
αεροδρόμιο, σχέδιο, εστιατόριο ηφαίστειο, ...
εργοστάσιο, στάδιο, δωμάτιο,
πανεπιστήμιο, εκατομμύριο, ...
Στην Αθήνα των σπιτιών είναι ακριβά, (ενοίκιο)

• Το διαμέρισμα γέμισε νερά. (υπόγειο)
• Οι είσοδοι φρουρούνται, (αεροδρόμιο)
• Όλα μας έχουν κλιματισμό, (δωμάτιο)
• Το παιδί μου πηγαίνει στην Γ' τάξη . (λύκειο)
Η έκρηξη προκάλεσε σεισμό, (ηφαίστειο)
103
I
Στο πολυκατάστημα
Ρούνα : Καλημέρα!
Πωλήτρια : Καλημέρα σας! Τι θέλετε;
Ρούνα : Θα ήθελα να αγοράσω μια μάλλινη μπλούζα για μένα, ένα
καλό πουκάμισο για τον κύριο και ένα μπουφάν για την
κόρη μου.
Πωλήτρια : Για την μπλούζα θα δούμε μαζί. Για το πουκάμισο του
κυρίου θα πάτε στον δεύτερο όροφο που είναι τα αντρικά
ρούχα και για το μπουφάν στο ισόγειο που είναι τα παιδικά.
Ρούνα : Ωραία! Θέλω να μου δείξετε την μπλούζα που έχετε στη
βιτρίνα, αλλά σε σκούρο χρώμα.
Πωλήτρια : Τι νούμερο φοράτε;
Ρούνα : Φοράω 32, εσείς όμως δώστε μου ένα νούμερο μεγαλύτερο.
Μου αρέσει να είναι φαρδιά πάνω μου.
Πωλήτρια : Μάλιστα! Όμως γιατί θέλετε σκούρο χρώμα; Πιστεύω πως
το ανοιχτό χρώμα θα σας πηγαίνει περισσότερο. Εξάλλου
εσείς είστε μια νέα γυναίκα. Τα σκούρα χρώματα είναι για
πιο ηλικιωμένες γυναίκες. Τι λέτε κι εσείς, κύριε;
Ιβάν : Κι εγώ πιστεύω πως πρέπει να αγοράσει μια ανοιχτόχρωμη
μπλούζα. Αυτό το απαλό κόκκινο σίγουρα θα της πηγαίνει.
Ας τη δοκιμάσει τουλάχιστον...
Ρούνα : Μου φαίνεται πως είναι μακριά και στενή. Μπορούμε να
βρούμε μια πιο κοντή ;
Πωλήτρια : Βεβαίως! Όμως είναι σε πράσινο χρώμα.
Ρούνα : Δεν πειράζει. Φτάνει να είναι πιο φαρδιά και πιο κοντή...
Ιβάν : Μάλιστα! Αυτή είναι πάνω σου πολύ όμορφη. Πόσο κάνει;
Πωλήτρια : Κάνει 45 ευρώ. Με την έκπτωση θα την πάρετε 40 ευρώ.
Ρούνα : Πληρώνουμε σε εσάς;
Πωλήτρια : Όχι! Θα πληρώσετε απέναντι στο ταμείο και με την
απόδειξη θα πάρετε την μπλούζα από την παραλαβή. Με
γεια σας!
Ρούνα : Ευχαριστώ!
Στο κείμενο υπάρχουν οι φράσεις:
... πράσινο χρώμα, ... νέα γυναίκα, ... μάλλινη μπλούζα
Με τη λέξη πράσινο λέμε τι χρώμα έχει η μπλούζα.
104
Μ ε τη λέξη νέα φανερώνουμε την ηλικία της γυναίκας.
Μ ε τη λέξη μάλλινη φανερώνουμε από τι είναι φτιαγμένη η μπλούζα.
Π ώ ς είναι; Τι είναι; Από τι είναι;

(επίθετα)
Μ.
ο ψηλ-ός κοντός παχουλός / χοντρός

y
λιγνός / αδύνατος
η ψηλ-ή κοντή παχουλή / χοντρή λιγνή / αδύνατη
το ψηλ-ό κοντό παχουλό / χοντρό λιγνό / αδύνατο
lei
δυνατός, -η, -ο αδύναμος, -η, -ο φτωχός, -η, -ο πλούσιος, -α, -ο
\ί /
ζεστό κρύο μεγάλο μικρό γεμάτο άδειο
παλιό καινούργιο ανοιχτό κλειστό ίσιο στραβό
φαρδιά φούστα στενή φούστα κοντό παντελόνι μακρύ παντελό

ο φαρδύς ο στενός ο κοντός ο μακρύς
η φαρδιά η στενή η κοντή η μακριά
το φαρδύ το στενό το κοντό το μακρύ
105
^ϊν^Κγ
νέος γέρος
Û
ο άρρωστος ο υγιής ο πρώτος ο τελευταίος ο νέος
η άρρωστη η υγιής η πρώτη η τελευταία η νέα
το άρρωστο το υγιές το πρώτο το τελευταίο το νέο
ολόκληρο μισό όμοιες

ο
η η όμοια η διαφορετική
το ολόκληρο το μισό
Από τι υλικό είναι φτιαγμένο;
Από τι είναι φτιαγμένο το ποτήρι;

Είναι από γυαλί.
Είναι γυάλινο.
(ο γυάλινος, η γυάλινη, το γυάλινο)
Από τι είναι φτιαγμένη η τσάντα;

Είναι από δέρμα.
Είναι δερμάτινη.
(ο δερμάτινος, η δερμάτινη, το δερμάτινο)
Από τι είναι φτιαγμένη η μπλούζα;

Είναι από μαλλί.
Είναι μάλλινη.
(ο μάλλινος, η μάλλινη, το μάλλινο)
Από τι είναι η λίμα;

Είναι από σίδερο.
Είναι σιδερένια.
(ο σιδερένιος, η σιδερένια, το σιδερένιο)
106
Από τι υλικό είναι η πόρτα; Από τι είναι χτισμένος ο τοίχος;
Είναι από ξύλο. Είναι από πέτρα.
Από τι είναι το μπλουζάκι; Από τι είναι το μαντίλι;

Είναι από βαμβάκι. Είναι από μετάξι.
Οι λέξεις οι οποίες δείχνουν πως είναι τα ουσιαστικά που συνοδεύουν στην

πρόταση, λέγονται επίθετα. Αυτά σχηματίζονται και στα τρία γένη όπως
παρακάτω:

πράσινος πράσινη πράσινο
νέος νέα νέο
μάλλινος μάλλινη μάλλινο
Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν:

ο αντρικός
η παιδική
η σκούρα
ο φαρδύς το φαρδύ
το ανοιχτό
ο μακρύς
η στενή
το μακρύ
η κοντή
το όμορφο
Με κάποια από τα παραπάνω επίθετα συμπλήρωσε τις προτάσεις:

• Η λεωφόρος είναι ένας δρόμος.
• Ο άντρας κάθισε στην καρέκλα.
• Την Κυριακή θα βάψουμε το δωμάτιο.
Το παιδί έφυγε από το παράθυρο.
107
• H ζακέτα δε σου πηγαίνει.
• Αδερφή μου είναι εκείνη η κοπέλα.
• Η φούστα είναι στη ντουλάπα.
Άσκηση
Γράψε μπροστά από τα ουσιαστικά το επίθετο που ταιριάζει:
(γνωστός, νόστιμο, μικρός, ψηλό, πυκνό, ζεστή, μαύρος, τυχερό, ξανθιά,
δύσκολη, κρύος, άγριο, ακριβή, νέος)
φαγητό απόφαση
βουνό αέρας
λαχείο τυρόπιτα
μαθητής ζώο
γυναίκα αλυσίδα
ηθοποιός άνθρωπος
δάσος πίνακας
άγουρη ώριμη χλωρό (φρέσκο)

Γράψε τις προτάσεις στον άλλο αριθμό:
Ο ωραίος πίνακας
Η κρύα μπίρα
Το ζεστό δωμάτιο
Την ακριβή τσάντα
Τον γλυκό καφέ
Του ψηλού άντρα
Της όμορφης γυναίκας
Των μικρών παιδιών
Τους πιστούς φίλους
Τις δύσκολες μέρες
Των παλιών εφημερίδων
Τα καινούργια έπιπλα
Των άγριων ζώων
108
Ποιο είναι πιο φτηνό;
- Ρούνα, ποιο πουκάμισο να αγοράσω; Το θαλασσί ή το καφετί;

- Το θαλασσί γιατί σου πηγαίνει πιο πολύ.
- Ποιο είναι πιο φτηνό;
- Ιβάν, θα αγοράσεις αυτό που σου πηγαίνει περισσότερο κι όχι αυτό που
είναι πιο φτηνό! Μην είσαι τσιγκούνης!
- Κι εσύ μην είσαι γκρινιάρα! Τα χρήματα δεν τα βρίσκουμε στο δρόμο!
- Ναι, εγώ είμαι γκρινιάρα αλλά κι εσύ είσαι πεισματάρης!
Πώς λέγεται αυτός (-η, -ο) που έχει το χρώμα...

του καφέ καφετής καφετιά καφετί
της θάλασσας
του πορτοκαλιού
της μελιτζάνας
του χρυσού
της στάχτης
Πώς λέγεται αυτός (-ή, -ό)

που πάντα : ...

γκρινιάζει γκρινιάρης γκρινιάρα γκρινιάρικο
ζηλεύει
φοβάται
πεισμώνει
αρρωσταίνει
Πότε βάζουμε ποιο και πότε πιο
όταν ρωτάμε βάζουμε : ενώ όταν συγκρίνουμε βάζουμε:

ποιο Ι πιο (-περισσότερο)
109
Στις παρακάτω προτάσεις βάζω ποιο ή πιο.
• - έργο είδες χθες στην τηλεόραση;

• Το πράσινο χρώμα σου πάει πολύ.
• είναι το μεγάλο νησί της Ελλάδας;
• Από δρόμο ήρθες;
• Η όμορφη διαδρομή είναι μέσα από το δάσος.
• ποτάμι είναι ορμητικό;
• Δεν ήξερε παιδί έκλαιγε.
• Ήθελε να μάθει αμάξι είναι γρήγορο.
• Το δικό μου σπίτι είναι κοντά.
• Είναι αδύνατος και κοντός.
• Δείξε μου κουστούμι είναι ακριβό.
• τρένο φτάνει γρήγορα στη Θεσσαλονίκη;
Πώς περάσατε χθες;
- Πώς περάσατε στη γιορτή;

- Πολύ ωραία!
- Είχατε πάει όλοι;
- Μόνο ο Σάμουελ δεν ήρθε, γιατί ήταν άρρωστος.
- Έχει κάτι σοβαρό;
- Όχι, αύριο θα έρθει στο μάθημα.
- Ωραία! Θα μου πείτε λεπτομέρειες από τη γιορτή;
- Μερικοί είχαν πάει από νωρίς. Όλοι μαζευτήκαμε γύρω στις οχτώ. Στην
αρχή καθίσαμε στο σαλόνι και ήπιαμε ένα ποτό. Κουβεντιάσαμε και
στις εννιά και μισή η Ρούνα έστρωσε το τραπέζι. Όλα τα φαγητά ήταν
υπέροχα. Φάγαμε, ήπιαμε και ύστερα από λίγο αρχίσαμε το τραγούδι.
Έπειτα σηκωθήκαμε και χορέψαμε. Το γλέντι κράτησε ως τη μία το
πρωί. Ευτυχώς η Ρούνα έχει καλούς γείτονες και κανείς δε φώναξε την
αστυνομία.
- Πότε, κυρία Ρούνα, θα ξανακάνετε τέτοια γιορτή;
- Τώωωρα; Του χρόνου.
110
Πότε θα έρθεις; - Θα έρθω κατά τις δέκα.
Πότε θα φύγεις; - Θα φύγω νωρίς, (ή αργά)
Πότε θα πας; - Θα πάω κατά

Πότε θα φας; - Θα φάω
Πότε θα έρθει; - Θα
Πότε θα φύγει;
Πότε θα γυρίσει; —
Μιλάω για χθες, προχθές, πριν, ..

Αόριστος
(μια φορά, χωρίς συνέχεια)
Αγόρασα ένα μικρό σπίτι.

Αγόρασες τα φρούτα που ήθελες;
Αγόρασε μια κόκκινη φούστα.
Αγοράσαμε ένα μικρό οικόπεδο.
Αγοράσατε τα απαραίτητα;
Αγόρασαν ό,τι τους είπες.
πληρώνω λείπω ανοίγω δίνω

πλήρωσα έλειψα άνοιξα έδωσα
ες
ε
αμε
ατε
αν
Θέμα και κατάληξη
γράφω, γράφεις, γράφει, γράφουμε, γράφετε, γράφουν

ημέρα, ημέρας, ημέρες μαθητής, μαθητή, μαθητές
θέμα κατάληξη
(το μέρος της λέξης που δεν αλλάζει) (το μέρος που αλλάζει)
γράφ ω
ημέρ α
μαθητ ης
111
Γράψε το θέμα και την κατάληξη των λέξεων του πίνακα:
διαβάζω
μαθαίνω
γιατρός
αγάπη
δουλεύω
φόρεσα
χόρεψα
ψωμί
Τι να έχει;
- Μόνο ο Στάνισλαβ δεν πέρασε καλά.
- Ναι. Ο Στάνισλαβ μέθυσε και έφυγε νωρίς.
- Κάτι τον απασχολούσε. Έπινε και δε μιλούσε. Κρατούσε το ποτήρι
συνεχώς στα χέρια του, το γέμιζε με κρασί και το άδειαζε μονορούφι. Ο
Ιβάν του έλεγε να σηκωθεί να χορέψει, αλλά εκείνος έκανε πως δεν
άκουγε.
- Τελικά, πρέπει να έφυγε γύρω στις έντεκα. Όσο κι αν τον
παρακαλούσαμε να μείνει, αυτός δεν άλλαζε γνώμη. Όταν έφευγε τα
μάτια του ήταν κατακόκκινα σαν να έκλαιγε.
- Τι να έχει ο Στάνισλαβ;
- Λέω να τον πάρω τηλέφωνο, μήπως και μάθω τίποτε ...
- Ναι, πρέπει κάποιος να μιλήσει μαζί του.
Μιλάω για χθες, προχθές, πριν, ...

Παρατατικός
(συνέχεια, κάθε φορά, πάντα, ...)
Δούλευα πολλές ώρες την ημέρα.

Δούλευες χθες ως το βράδυ;
Δούλευε από το πρωί.
Δουλεύαμε κάθε μέρα οχτώ ώρες.
Δουλεύατε πάντα απόγευμα;
Δούλευαν ακόμα και την Κυριακή.
112
λέω θέλω ξέρω διαβάζω
έλεγα ήθελα ήξερα διάβαζα
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος

(τώρα, σήμερα, ...) (χθες συνέχεια) (χθες χωρίς συνέχεια)
-ώνω -ωνα -ωσα
πληρώνω πλήρωνα πλήρωσα
απλώνω
κλειδώνω
κρυώνω
μεγαλώνεις
παγώνει
σημειώνουμε
συμπληρώνετε
τελειώνουν
φανερώνει
συγκεντρώνουμε
χρεώνουν
δαγκώνεις
Συμπληρώνω τις προτάσεις σε χρόνο παρατατικό:
• Αυτός με κάθε μέρα ότι όλα θα πάνε καλά.

(βεβαιώνω)
• Κι εμείς τον περασμένο μήνα, συνέχεια . (μαλώνω)
• Μικροί, όταν πηγαίναμε στο πάρκο, πάντα τα
ρούχα μας. (λερώνω)
• Το καλοκαίρι ο άντρας μου για δυο ώρες. (ξαπλώνω)
• Τον καιρό που τα λουλούδια, έριξε χιόνι και όλα
καταστράφηκαν, (φυτρώνω)
• Η φωτιά συνεχώς . (δυναμώνω)
113
• Μαρία, τι τόση ώρα; Τα ρούχα είναι ακόμη
τσαλακωμένα! (σιδερώνω)
• Προχθές, όλη την ημέρα και οι δυο τα διαγωνίσματα
των μαθητών μας. (διορθώνω)
Συμπλήρωσε τις προτάσεις σε χρόνο αόριστο:
• Θανασάκη, ακόμα δε τα μπαλόνια, (φουσκώνω)

• Τα ρούχα (στεγνώνω)
• Τα παιδιά σου πολύ. (ψηλώνω)
• Με τα παπούτσια μας τα χαλιά, (λερώνω)
• Ελένη, μήπως το παντελόνι μου; (μπαλώνω)
• την πόρτα κι έφυγαν, (κλειδώνω)
• Εσείς οι δυο τα σεντόνια; (διπλώνω)
• Εμείς οι τρεις πάνω από 75 ευρώ. (πληρώνω)
• το σακάκι σου γιατί κάνει κρύο. (κουμπώνω)
• Ο Νίκος που έφυγε από το χωριό, (μετανιώνω)
• Εσύ ποιο μάθημα έχουμε αύριο; (σημειώνω)
Με κάποια από τα ρήματα της παρένθεσης, γράψε προτάσεις στον

παρατατικό και τον αόριστο.
(γλιτώνω, φανερώνω , τυπώνω , κυκλώνω, λερώνω, δαγκώνω, ζυμώνω,
μαλώνω, ξεβιδώνω , καρφώνω, χρεώνω, τεντώνω, κατορθώνω)
114
-ίζω -ιζα -ισα
καπνίζω κάπνιζα κάπνισα
καθαρίζω
γνωρίζω
σκουπίζω
ποτίζουμε
ζυγίζει
ζωγραφίζετε
κερδίζουν
κοστίζεις
ξυρίζει
συνεχίζετε
φωτογραφίζουμε
Συμπληρώνω τις προτάσεις σε χρόνο παρατατικό:

• Η αδερφή μου πάντα ακριβά ρούχα, (ψωνίζω)
• Ο κηπουρός με προσοχή τον κήπο. (σκαλίζω)
• Πού τόσες ώρες εσείς οι δυο; (γυρίζω)
• Τα σκυλιά όλη τη νύχτα, (γαβγίζω)
• Εμείς το σπίτι όλο το πρωί. (καθαρίζω)
• Τα τρία κεριά δε το δωμάτιο, (φωτίζω)
• Ο πατέρας μου πολλά τσιγάρα την ημέρα, (καπνίζω)
• Το μωρό πριν 15 μέρες οχτώ κιλά. (ζυγίζω)
• Διαρκώς εμείς για όλα. (φροντίζω)
• Τα παιδιά να φωνάζουν, (συνεχίζω)
• Ο κουρέας με προσοχή τον παππού, (ξυρίζω)
• Ένα καλό παιχνίδι πάνω από 20 ευρώ. (κοστίζω)
• Γιατί δεν το δωμάτιο σας; (καθαρίζω)
115
Συμπλήρωσε τις προτάσεις σε χρόνο αόριστο:
Η γιαγιά μου αυτό το δαχτυλίδι, (χαρίζω)
Ο θείος δε ακόμα από τη δουλειά, (γυρίζω)
Αυτοί πολλά χρήματα στο λαχείο, (κερδίζω)
Εσείς τι ώρα χθες βράδυ; (γυρίζω)
Μαμά, κοίταξε τι εγώ και ο Φώτης! (ζωγραφίζω)
πατάτες κι έφαγαν, (τηγανίζω)
Καθίσαμε στον ήλιο και . (μαυρίζω)
Η αδερφή μου όλο το σπίτι, (καθαρίζω)
Εσύ τα λουλούδια, Πέτρο; (ποτίζω)
Προχθές έναν καινούργιο φίλο. (γνωρίζω)
Εμείς να τρέχουμε, (συνεχίζω)
Μάτι _ ότι σε ξέχασα; (νομίζω)
Τα ψάρια έμειναν έξω από το ψυγείο και . (μυρίζω)
Ρήματα που γράφονται διαφορετικά:

-είζω -ειζα -εισα
δανείζω δάνειζα δάνεισα
-οίζω -οιζα -οισα

αθροίζω άθροιζα άθροισα
-ύζω -υζα -υσα

δακρύζω δάκρυζα δάκρυσα
συγχύζω
κελαρύζει
αναβλύζετε
-ήζω -ηζα -ηξα

πρήζω
πήζουν
116
Συμπληρώνω στον παρατατικό:
• Κάθε φορά που θυμόταν την πατρίδα του (δακρύζω)
• Σε παρακαλώ, μη με πάλι! (συγχύζω)
• Αυτοί μου χρήματα κάθε φορά που δεν είχα. (δανείζω)
• Ο ταμίας με προσοχή τα ποσά. (αθροίζω)
Συμπληρώνω στον αόριστο:
• Στο τέλος όλοι μας από χαρά. (δακρύζω)

• Με γιατί είπες ψέματα, (συγχύζω)
• Εμείς του αυτά τα χρήματα, (δανείζω)
• Έκανες λάθος γιατί δεν σωστά τους αριθμούς.
(αθροίζω)

-εύω -ευα -εψα
δουλεύω δούλευα δούλεψα
γιατρεύω
ζηλεύω
χορεύω
κινδυνεύεις
κουρεύουν
λατρεύουμε
μαγειρεύει
παντρεύετε
πιστεύει
ταξιδεύουν
μαζεύεις
φυτεύω
χαϊδεύουμε
Συμπληρώνω κάθε πρόταση στον παρατατικό και την ξαναγράφω στον

άλλο αριθμό:
Οι κακοποιοί συνήθως μικρά μαγαζιά, (ληστεύω)
117
• Πάντα μόνος σου στο ίδιο μέρος; (ψαρεύω)
• Κάθε άνοιξη στον κήπο του άλλα λουλούδια.
(φυτεύω)
• Ο τραγουδιστής πως είχε ωραία φωνή. (πιστεύω)
• Οι εργάτες πάντα ως τις πέντε το απόγευμα, (δουλεύω)
Συμπληρώνω κάθε πρόταση στον αόριστο και την ξαναγράφω στον άλλο
αριθμό:
• Η γιαγιά κοτόπουλο με πατάτες, (μαγειρεύω)
τα πράγματα τους κι έφυγαν, (μαζεύω)
• Εσύ στη γιορτή; (χορεύω)
• Εμείς σε πολλές χώρες, (ταξιδεύω)
• Πόσα λεφτά εσείς; (μαζεύω)
118
-ευω -ευα -ευσα
βραβεύω βράβευα βράβευσα
εκπαιδεύω
αποθηκεύεις
γοητεύουν
θεραπεύει
δραπετεύεις
νοθεύετε
εκστρατεύουμε
καλυτερεύει
γενικεύουμε
φονεύουν
Συμπλήρωσε τις προτάσεις στον παρατατικό:

• Το φάρμακο πολλές αρρώστιες, (θεραπεύω)
• Το μυρμήγκι τροφή για το χειμώνα, (αποθηκεύω)
• Αυτοί το κρασί, ρίχνοντας του μέσα νερό. (νοθεύω)
• Εμείς κάθε χρόνο τους καλύτερους, (βραβεύω)
τους μαθητές μας με σύγχρονα μέσα. (εκπαιδεύω)
Γράψε τις παραπάνω προτάσεις στον αόριστο:
Ι
Ê
Ê
Ê 119
Η αύξηση στον παρατατικό και τον αόριστο
Τα ρήματα στον αόριστο και τον παρατατικό τονίζονται τις περισσότερες
φορές στην τρίτη από το τέλος συλλαβή:
Έτσι τα ρήματα που έχουν δυο συλλαβές φτιάχνουν την τρίτη συλλαβή
παίρνοντας μπροστά ένα ε. Αυτό λέγεται αύξηση.
Π.χ. Το ρήμα λύνω έχει δυο συλλαβές (λύ - νω)
Ο παρατατικός σχηματίζεται από το θέμα λυν- βάζοντας μπροστά

την αύξηση ε και την κατάληξη -α.
Δηλαδή : έ - λυν - α έλυνα
Με τον ίδιο περίπου τρόπο σχηματίζεται και ο αόριστος.

-ωνω έ- -ωνα έ- -ωσα
στρώνω έστρωνα έστρωσα
χώνω
ζώνω
λιώνω
χτίζω έχτιζα έχτισα
βρίζω
σκίζω
σφύζω
πήζω
Ι πρήζω
Ρήματα που τελειώνουν σε -ηνω, -υνω και -είνω
Κάθε φορά που πηγαίνω εκδρομή στο δάσος περνάω πολύ ωραία. Παίρνω
μαζί τη σκηνή μου και τη στήνω με προσοχή. Ποτέ δεν αφήνω κάτι στην
τύχη. Γι' αυτό δένω καλά κάθε σκοινί που έχει, για να μην την πάρει ο
αέρας. Αργότερα σκάβω ένα μικρό λάκκο και μέσα σ' αυτόν βάζω ξύλα.
120
Ανάβω φωτιά και ψήνω το κρέας που έχω μαζί μου. Πριν πάω για ύπνο
σβήνω τη φωτιά.
παίρνω ή περνάω
Ο Λεωνίδας τηλέφωνο τους φίλους του.
• κάθε μέρα από το φούρνο πριν πάω σχολείο.
• Ο πατέρας μου με αγκαλιά και με φιλάει.
• Όσα και οι δυο τα δίνουμε για ενοίκιο.
Μη το κατάκαρδα. Κάνε κουράγιο.
Πώς τα στην Αθήνα, Στέφανε;
η σκηνή και το σκοινί
η σκηνή (του θεάτρου ή του κατασκηνωτή)

Άλλες λέξεις: σκηνοθεσία, σκηνικό, σκηνοθέτης, σκηνοθετώ,
και
το σκοινί (ή σχοινί) με το οποίο δένουμε, κρεμάμε, ...
• Στήσε κάτω από το δέντρο.

• Πάρε_ και δέσε τα άλογα μη φύγουν.
• Τράβα το να ανοίξει
• Ο δεν θέλει να αλλάξει αυτή
• Δε μου αρέσει το αυτού του έργου.
• Λύσε και ξεφόρτωσε τα πράγματα.
• Η του σ' αυτή την παράσταση ήταν χάλια.

-ήνω -ηνα -ησα
αφήνω άφηνα άφησα
στήνω
ψήνουμε
σβήνετε
συνέχεια στην επόμενη σελίδα ^>
121
"& συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
-ύνω -υνα -υσα
λύνω έλυνα έλυσα
ντύνουμε
γδύνεις
ξύνετε
φτύνει
χύνουν
κλείνω έκλεινα έκλεισα
Ρήματα που τελειώνουν σε —ήνω, -ύνω, -ίνω, -είνω
-ήνω -ύνω -ίνω -είνω

στήνω λύνω πίνω κλείνω
αφήνω γδύνω δίνω τείνω
ψήνω ντύνω κλίνω προτείνω
σβήνω ξύνω κρίνω εντείνω
μολύνω αποκρίνομαι παρατείνω
φτύνω γίνομαι εκτείνω
διευθύνω
χύνω
ξεδιαλύνω
ευκολύνω
ταχύνω
οξύνω ,. Τ'
αμύνομαι
Άσκηση
Με βάση τα ρήματα του πίνακα συμπλήρωσε το παρακάτω κείμενο.
Η Άννα δουλεύει σε ένα πολυκατάστημα. Η δουλειά της δεν είναι

δύσκολη, αλλά είναι μονότονη. Φέτος κλ νει στην ίδια επιχείρηση τρία
122
χρόνια και σκέφτεται να προτ νει στην κυρία που διευθ νει το τμήμα
αυτό να αλλάξει πόστο.
Βαρέθηκε να λ νει τα παπούτσια από τις κούκλες της βιτρίνας ή να τις
γδ νει και να τις ντ νει. Όμως η πρόταση της προϊσταμένης ήταν
απογοητευτική. Έκρ νε πως η Άννα θα πρέπει να εντ νει την
προσπάθεια που καταβάλλει καθημερινά για να γίνει δεκτό το αίτημα της.
Της ανέθεσε τώρα να ξ νει τις μουντζούρες που υπάρχουν στο πάτωμα
και να χ νει στο μπάνιο το νερό από τα τενεκεδάκια του κλιματισμού. Η
απόφαση αυτή όξ νε τις σχέσεις των δύο γυναικών κι έγ νε αιτία να
παραιτηθεί η Άννα από τη δουλειά της.

(τώρα, σήμερα,...) (χθες συνέχεια) (χθες χωρίς συνέχεια)
-αίνω -αινα -ανα
ζεσταίνω ζέσταινα ζέστανα
πεθαίνω
τρελαίνουμε
λιπαίνει
γλυκαίνουν
ψυχραίνεις
ανασαίνετε
υφαίνουμε
πικραίνετε
συμπεραίνει

• Κάθε πρωί το γάλα μόνος μου. (ζεσταίνω)
Όλο το βράδυ ο παππούς με δυσκολία, (ανασαίνω)
• Εμείς τη μηχανή κάθε μήνα. (λιπαίνω)
• Τους όλους με τις φωνές μας. (τρελαίνω)
Με τα λάθη μου τους γονείς μου. (πικραίνω)

• Αν σε σου ζητάω συγγνώμη, (πικραίνω)
το φαγητό μας και φάγαμε, (ζεσταίνω)
123
• Η γιαγιά μου ενενήντα χρονών, (πεθαίνω)
• Εσείς αυτό το χαλί; (υφαίνω)
• Μετά το τρέξιμο με δυσκολία, (ανασαίνω)

-αίνω -αινα -υνα
ομορφαίνω ομόρφαινα ομόρφυνα
κονταίνω
λεπταίνει
παχαίνεις
ακριβαίνουν
φτωχαίνετε
πληθαίνεις
ξανθαίνει
σγουραίνουν
μακραίνει

• Όλα τα προϊόντα . (ακριβαίνω)
• Η φίλη μας τα μαλλιά της. (ξανθαίνω)
• Η φούστα ήταν μακριά, αλλά την η θεία μου.
(κονταίνω)
• Οι καινούργιες κουρτίνες το σαλόνι, (ομορφαίνω)
• Πρέπει να κάνουμε δίαιτα. πολύ! (παχαίνω)
Τα ρήματα δένω, μένω, πλένω

δένω έδενα έδεσα
μένω έμενα έμεινα
πλένω έπλενα έπλυνα
Συμπληρώνω τις προτάσεις στον αόριστο:

• Ο Τάσος χωρίς δουλειά, (μένω)
• τα πιάτα, Παντελή; (πλένω)
• Μαζί το σκυλί, αλλά αυτό έφυγε, (δένω)
124
-αίνω -αινα
ανεβαίνω ανέβαινα ανέβηκα
κατεβαίνω
διαβαίνω
βγαίνω ε βγήκα
μπαίνω ε
καταλαβαίνω κατάλαβα
πηγαίνω πήγα
χορταίνω χόρτασα
σωπαίνει
αποσταίνουμε
ξαποσταίνουν
αρρωσταίνω αρρώστησα
ανασταίνω
μαθαίνω έμαθα
παθαίνω έπαθα
πετυχαίνω πέτυχα
τυχαίνω έτυχα
Η κυριακάτικη βόλτα
Πολλές φορές, όταν έχει καλό καιρό, βγαίνω βόλτα με τα πόδια στο
κέντρο της Αθήνας. Άλλες φορές ανεβαίνω στο ποδήλατο μου και γυρίζω
στους δρόμους. Δεν κατεβαίνω παρά μόνο όταν είμαι πολύ κουρασμένος.
Όταν όμως βρέχει, πηγαίνω σε κάποιο από τα μουσεία που έχει η Αθήνα.
Δε χορταίνω να βλέπω τα δημιουργήματα της τέχνης των αρχαίων
Ελλήνων και έτσι μαθαίνω για την ιστορία αυτής της μικρής χώρας.
Μπαίνω σε κάθε αίθουσα του μουσείου και κοιτάζω τα εκθέματα με
προσοχή. Μπροστά στην ομορφιά και το μεγαλείο τους καταλαβαίνω την
τεράστια ιστορία αυτού του τόπου.
125
Γράψε το παραπάνω κείμενο στον αόριστο:
Ρήματα που τελειώνουν σε -άω, (-ώ ) ή -ώ

αγαπάω ή αγαπώ, ακουμπάω ή ακουμπώ, μιλάω ή μιλώ, ...
--.-:=-J*-.J$M

-ώ -ούσα -ησα
αγαπάω (αγαπώ) αγαπούσα αγάπησα
ακουμπάω (ακουμπώ)
αναχωρώ
βοηθάς (βοηθώ)
ρωτάει (ρωτώ)
ζητάμε (ζητώ)
ευχαριστούμε
ξυπνούν (ξυπνώ)
περπατάς (περπατώ)
πουλάτε (πουλώ)
συναντάμε (συναντώ)
τραγουδάς (τραγουδώ)
μετρούν (μετρώ)
χτυπάω (χτυπώ)
κρατάτε (κρατώ)
γλεντάει (γλεντώ)
μεθώ μέθυσα
μηνώ μήνυσα
126
Συμπληρώνω τις προτάσεις στον παρατατικό:
• Όλοι να μάθουν για σένα. (ρωτώ)
• το κουδούνι δέκα λεπτά, αλλά δεν μας άνοιξε, (χτυπώ)
• Νομίζω πως δεν τίποτε στα χέρια του. (κρατώ)
• Εσείς βοήθεια; (ζητώ)
• Το πλοίο πάντα στις δύο το μεσημέρι, (αναχωρώ)

• Ο μικρός δεν ούτε ένα τριαντάφυλλο, (πουλάω)
• το θεό που μας είχε καλά. (ευχαριστώ)
• Πάλι παππού; (μεθώ)
• Τι σε . οι αστυνομικοί; (ρωτάω)
• και με την ψυχή μας. (τραγουδώ,
γλεντώ)
• Τι ώρα ' σήμερα παιδιά; (ξυπνώ)
Τα ρήματα σε -ώ
Οδηγώ πολλές ώρες την ημέρα.

Οδηγείς πολλά χρόνια;
Οδηγεί από μηχανάκι έως και φορτηγό.
Οδηγούμε στο δεξιό μέρος του δρόμου.
Οδηγείτε προσεκτικά! Κίνδυνος!
Οδηγούν φορώντας πάντα τη ζώνη τους.
...-ώ, ... -είς, ...-εί, ...-ούμε, ...-είτε, ...-ούν
Με τις παραπάνω καταλήξεις κλίνε τα ρήματα που ακολουθούν:
εξηγώ αργώ προσπαθώ ταχτοποιώ
127
Μην , όλα θα πάνε καλά! (ανησυχώ)
Πόσες μέρες εσείς στο εργοστάσιο; (απεργώ)
από τη δουλειά μας γύρω στις τέσσερις, (αποχωρώ)
Πάντα σε γιατί σε αγαπάει πολύ! (δικαιολογώ)
Μας καθημερινά με απόλυση, (απειλώ)
Μην γιατί .(προχωρώ, πυροβολώ)
Είναι πολύ καλός άνθρωπος, δε ; (συμφωνώ)
Γιατί δεν την πράξη σου; (ομολογώ)
Εγώ κι ο Νίκος συχνά στο τηλέφωνο.(συνομιλώ)
Η θεία μου σας για τη βοήθεια σας. (ευχαριστώ)
Γιατί μας ; Τι κάναμε; (κατηγορώ)

-ώ -ούσα -ασα
πεινάω (πεινώ) πεινούσα πείνασα
περνάς (περνώ)
χαλάει (χαλώ)
χαμογελάς (χαμογελώ)
κρεμάμε (κρεμώ)
γερνάτε (γερνώ)
γελούν (γελώ)
ξεγελάει (ξεγελώ)
• Το αυτοκίνητο (χαλώ)
το παλτό σου στην κρεμάστρα; (κρεμάω)
Τάσο, Έλλη, πώς στο χωριό; (περνάω)
• Τον τα βάσανα, (γερνάω)
• Μη νομίζεις ότι με ! (ξεγελάω)
• Μήπως να σας βάλω φαγητό; (πεινάω)
• Κοίταξε το παιδί με αγάπη και . (χαμογελάω)
128
-ώ -ούσα -εσα
παρακαλώ . . ^ TO _,._„ παρακαλούσα παρακάλεσα
προσκαλούμε
μπορεί
στενοχωρείς
χωράμε (χωρώ)
συγχωρεί
καλείς
φοράτε (φορώ)
φυσάω (φυσώ) φύσηξα

τραβάω (τραβώ) τράβηξα
πετάω (πετώ) πέταξα

• Σε να μην πεις την αλήθεια, αλλά εσύ... (παρακαλώ)
• στο γάμο του όλους τους συναδέλφους, (καλώ)
• Για πρώτη φορά τους . (συγχωρώ)
• Οι ψαράδες την βάρκα στην ακτή. (τραβάω)
• Θεοδώρα, το παλτό σου γιατί κάνει κρύο. (φοράω)
• Δεν να κερδίσουμε, (μπορώ)
• ■.· στη γιορτή τους καθηγητές σας; (προσκαλώ)
• Μα, πώς να πεις ένα τέτοιο ψέμα! (μπορώ)
• Ο αέρας με δύναμη κι έσβησε τη φωτιά, (φυσάω)
• τα παλιά τους ρούχα στα σκουπίδια, (πετάω)

-άζω -αζα -ασα
αγοράζω αγόραζα αγόρασα
ετοιμάζω
νοικιάζω
κουράζουμε
λογαριάζει
συνέχεια στην επόμενη σελίδα *3>
129
<à- συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα
-άζω -αζα -ασα ^
σκεπάζετε
σπουδάζουν
αγκαλιάζεις
ησυχάζουμε
δοκιμάζετε
μοιράζει
διασκεδάζουν
δικάζετε
σπάζεις
-άζω -αζα -αξα
αλλάζω άλλαζα άλλαξα
κοιτάζεις
γκρινιάζουμε
νυστάζετε
πειράζει
τρομάζουν
φωνάζω
βουλιάζεις
χαράζει
αναστενάζουμε
στοιβάζετε
Σπουδάζω στα Γιάννενα και μένω σε μια ήσυχη γειτονιά. Το διαμέρισμα

που νοικιάζω είναι μικρό αλλά πολύ βολικό. Δεν το αλλάζω γιατί έχει
καταπληκτική θέα. Περνάω πολύ ωραία. Ετοιμάζω το φαγητό μου και
μετά βγαίνω στο μπαλκονάκι και κοιτάζω τα νερά που πήραν στην
αγκαλιά τους την κυρα-Φροσύνη. Διαβάζω ως αργά, αλλά το
Σαββατόβραδο βγαίνω και διασκεδάζω σε κάποιο μικρό κέντρο της
πόλης.
Γράψε το παραπάνω κείμενο στον αόριστο:
130
Συμπληρώνω τις προτάσεις στον αόριστο:
• Η θεία με στοργή το γιο της που έκλαιγε, (αγκαλιάζω)
• Δεν πιστεύω να , Γιάννη! (τρομάζω)
• τα πράγματα μας σε μια άκρη. (στοιβάζω)
• Να την πίτσα σας δίκαια, (μοιράζω)
• Οι φίλοι μας μια μεγάλη έκπληξη, (δοκιμάζω)
• Παναγιώτη, ένα ωραίο σκυλάκι! (κοιτάζω)
• Το χιόνι την αυλή. (σκεπάζω)
• Πότε το αυτοκίνητο σας; (αγοράζω)
• Εγώ πάω για ύπνο γιατί . (νυστάζω)
• μόνο όταν τους έβαλα τις φωνές, (ησυχάζω)

-άρω -ιζα -ισα
παρκάρω πάρκαριζα παρκάρισα ή πάρκαρα
φρενάρουμε
λουστράρω
φρεσκάρεις
σαλπάρετε
προβάρουν
φλερτάρει
σκιτσάρουμε
τρακάρετε
κορνάρουν
131
• παράνομα και πήρε κλήση, (παρκάρω)

• Γιατί απότομα, Θανάση! (φρενάρω)
• Το καράβι πριν είκοσι λεπτά, (σαλπάρω)
• Πέρυσι το δωμάτιο μας. (φρεσκάρω)
• Ευτυχώς που μόλις είδες το παιδί! (φρενάρω)
• το κουστούμι του πάνω από δέκα φορές, (προβάρω)
• Έτρεχαν πολύ και . (τρακάρω)
• Εγώ βρήκα και δυο στενά πιο κάτω. (παρκάρω)
:
• τρεις φορές για να κατεβούμε, (κορνάρω)
Αλλάζουν το φ, β, π, πτ σε ψ

; γράφω έγραφα έγραψα
υπογράφω
επιστρέφω
καταστρέφεις
κόβει
βάφετε
γλείφει
σκάβουν
ανάβετε
ράβουμε
θάβει
ξεθάβεις
τρίβουμε
λείπετε
εγκαταλείπουν
καλύπτουμε
ανακαλύπτεις
βλάπτουν
τρέφω έθρ
132
Ένα γράμμα
Γιάννενα, 11 Μαρτίου 2006

Φίλε μου Αποστόλη, γεια σου.
Σου γράφω αυτό το σύντομο γράμμα, όχι ως προϊστάμενος σου, αλλά ως

φίλος σου. Με την παραίτηση σου από τη δουλειά καταστρέφεις το μέλλον
σου. Γιατί εγκαταλείπεις την προσπάθεια τόσων χρόνων;
Το ξέρω πως δεν λείπουν από εκεί μέσα κάποιοι άνθρωποι που σου
σκάβουν το λάκκο πίσω από την πλάτη σου. Όμως, τώρα ανακαλύπτεις ότι
μερικοί κόβουν και ράβουν την κατάσταση όπως τους βολεύει; Με τη
στάση τους βλάπτουν τόσο τους άλλους υπαλλήλους όσο και την ίδια την
εταιρία.
Αποστόλη, αύριο το βράδυ υπογράφω το νέο συμβόλαιο συνεργασίας
και αμέσως μετά επιστρέφω στην Αθήνα. Θέλω να είσαι πάντα δίπλα μου,
στη θέση σου.
Σε χαιρετώ
Ο φίλος σου
Παντελής
Γράψε τις δύο πρώτες παραγράφους του γράμματος στον αόριστο:
133
Αλλάζουν το κ, γ, χ, χν , > ξ

πλέκω έπλεκα έπλεξα
μπλέκω
ανοίγω
διαλέγω
τυλίγετε
φέγγουν
τρέχεις
αντέχετε
βρέχουμε
προσέχει
ψάχνεις
ρίχνουν
διώχνετε
δείχνουμε
| σπρώχνουν
Στις εκπτώσεις
Ανοίγουμε το μαγαζί στις οχτώ το πρωί. Μέσα σε μισή ώρα είναι γεμάτο
από πελάτες που ψάχνουν να βρουν κάτι φτηνό και καλό για να
αγοράσουν. Τρέχουν, σπρώχνουν, φωνάζουν και στο τέλος ρίχνουν και
ένα καβγά μεταξύ τους. Εμείς τους δείχνουμε με υπομονή κάθε εμπόρευμα
που αξίζει αλλά αυτοί διαλέγουν σχεδόν πάντα κάτι άλλο. Από τη βιασύνη
τους δεν προσέχουν την ποιότητα. Ψάχνουν μόνο για φτηνά προϊόντα.
Γράψε το παραπάνω κείμενο σε παρελθοντικό χρόνο:
134
Τα ρήματα σε -έρνω και τα ρήματα στέλνω και παίρνω
στέλνω έστελνα έστειλα
δέρνω έδειρα
σπέρνω έσπειρα
γέρνω έγειρα
σέρνω έσυρα
φέρνω έφερα
γδέρνω έγδαρα
ΑΛΛΑ!!!
παίρνω πήρα

• Εγώ σου γράμμα κάθε εβδομάδα, (στέλνω)
• Κάθε μέρα τα παιδιά του. (δέρνω)
• Πάντα στη γιορτή μου δώρα. (φέρνω)
• Όταν περπατούσε, το κορμί του προς τα πίσω.
(γέρνω)
• Την άνοιξη όλοι μαζί τα χωράφια τους. (σπέρνω)
• Εσύ κάθε πότε τηλέφωνο; (παίρνω)

• Μου το περιοδικό που σας ζήτησα, (φέρνω)
• Μόνος σου το κιβώτιο ως εδώ; (σέρνω)
• Πότε το δέμα στους γονείς σας; (στέλνω)
• Φέτος οι εργάτες δεν αύξηση, (παίρνω)
• Το μικρό δέντρο από τη δύναμη του αέρα. (γέρνω)
• Εμείς δεν ακόμα γιατί ο καιρός ήταν κακός, (σπέρνω)
135
Άσκηση
Να συμπληρώσετε τα κενά με τον αόριστο στο σωστό τύπο.
(έγειρα, έσυρα, έφυγα, έσπειρα, πήρα, παράγγειλα, έστειλα, έδειρα)
Ο γεωργός μαζί του όλα τα εργαλεία και για

το χωράφι του νωρίς το πρωί. Χθες το γιο του στην πόλη
και ένα νέο φυτοφάρμακο για τα φυτά που .
Έπρεπε να κάνει κάτι για να σώσει τη σοδειά του. Αφού σκάλισε με
προσοχή τα λαχανικά, το λάστιχο και τα πότισε. Περίμενε
εκεί μέχρι το μεσημέρι. Ο ήλιος το πρόσωπο του και
κουράστηκε πολύ. Πήγε κάτω από ένα δέντρο και λίγο το
κεφάλι του για να ξεκουραστεί.

βλέπω έβλεπα είδα
βρίσκω βρήκα
ξέρω ήξερα ήξερα
θέλω ήθελα θέλησα
φεύγω έφευγα έφυγα
πέφτω έπεφτα έπεσα
αρέσω
χάνω

• Από το μπαλκόνι μου τη θάλασσα, (βλέπω)
• Ο οδηγός δεν χώρο για να παρκάρει, (βρίσκω)
• Δεν να έρθουν στη γιορτή, (θέλω)
• Κάθε φορά που , τα αδέρφια μου έκλαιγαν, (φεύγω)
• Στο ημίχρονο η ομάδα μας με 2-0. (χάνω)
• ακόμα δυο ώρες για να φτάσουμε, (θέλω)

• Θάνο, μήπως που άφησα το τηλέφωνο; (βλέπω)
• Ψάξαμε καλά, αλλά δεν τίποτα, (βρίσκω)
136
• Οι επιβάτες δεν _ τι ώρα θα φύγει το πλοίο, (ξέρω)
I •
•
Γιατί ψάχνεις;
Από το σπίτι μας
_ κάτι; (χάνω)
στις εφτά το πρωί. (φεύγω)
I • Σου
Μια φορά
το γλυκό μου; (αρέσω)
παγωτό, αλλά είχε τελειώσει, (θέλω)
I Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος

I ακούω
υπακούω
άκουγα άκουσα
I νιώθω
κάνω έκανα
1 πίνω
δίνω
ήπια
έδωσα
i τρώω
υπάρχω
έτρωγα
υπήρχα
έφαγα
υπήρξα
i
i Συμπλήρωσε το παρακάτω κείμενο:
Νίκο, πριν λίγα χρόνια (πίνω) κι (τρώω)

I πολύ. Ποτέ δεν
τις συμβουλές που σου
(κάνω) δίαιτα ούτε
(δίνω) ο γιατρός.
(ακούω)
i (νιώθω) πως δεν υπάρχει κανένας λόγος. Όμως αν

(υπακούω) δε θα έφτανες σε αυτό το σημείο.
I
i %νέστωτας
Ρήματα σε -αίω και το ρήμα λέω
Ιίαράτατικός - ' -: " Αόριστος :>,:

-
i καίω
κλαίω
έκαιγα έκαψα
φταίω έφταιξα
λέω είπα
137
Συμπλήρωσε τον παρακάτω διάλογο:
- Γιατί (κλαίω) εχθές, Μαρία;
- Γιατί ο αδερφός μου (λέω) στη μαμά πως εγώ
(καίω) το τραπεζομάντιλο όταν έπαιζα με τα σπίρτα.
- Εσύ όμως δεν (φταίω). Έτσι δεν είναι;
- Ναι, παππού!
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ
> Συνηρημένα ρήματα είναι τα παρακάτω οκτώ:
ακούω, καίω, κλαίω, φταίω, λέ(γ)ω, πάω, φυλά(γ)ω, τρώ(γ)ω.
Πώς κλίνονται τα συνηρημένα ρήματα;
κλαίω λέω τρώω ακούω φυλάω πάω

κλαις λες τρως ακούς φυλάς πας
κλαίει λέει τρώει ακούει φυλάει πάει
κλαίμε λέμε τρώμε ακούμε φυλάμε πάμε
κλαίτε λέτε τρώτε ακούτε φυλάτε πάτε
κλαίν(ε) λέν(ε) τρών(ε) ακούν(ε) φυλάν(ε) πάν(ε)
Ασκηση
Συμπληρώνω τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο των ρημάτων ακούω,
καίω κλαίω, φταίω, λέω, τρώω, φυλάω, πάω
• Να όλο το φαγητό σου, είπε η μητέρα.

• όλοι μας που δεν προσέχουμε.
• Να τους γονείς σας.
• Το μέτωπο σου σαν να έχεις πυρετό.
• Ποιος γι' αυτό που έγινε σήμερα;
• Να τι σας οι δάσκαλοι.
• Εμείς στο σχολείο κάθε πρωί.
• Μην για ένα τόσο μικρό χτυπη ματάκι.
• Πρέπει να τιμωρούνται αυτοί που τα δάση.
138
Γράψε τα παρακάτω ρήματα στο χθες, προχθές, πριν, ..
(συνέχεια, κάθε φορά, ... )
μένω έμενα μαθαίνω μάθαινα

γράφω πηγαίνω
δείχνω πληρώνω
παίρνω φωνάζω
τρέχω σιδερώνω
δίνω ποτίζω
ψάχνω ταξιδεύω
βγαίνω περιμένω
Άσκηση
Απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις:
1. - Τι έβλεπες χθες στην τηλεόραση;

- τις νυχτερινές ειδήσεις.
2. - Πόσο πλήρωνε η Ελένη στο ξενοδοχείο;

- περίπου σαράντα ευρώ.
3. - Κάθε πότε έπλεναν τα δόντια τους;

- Τα κάθε βράδυ.
4. - Ποιο μάθημα γράφαμε χθες;

- ιστορία.
5. - Πόσες ώρες διαβάζατε την ημέρα;

- πάνω από έξι ώρες.
Ενεστώτας Παρατατικός
Ντύνεις το μωρό.
Απλώνουν τα ρούχα.
Πληρώνετε το ενοίκιο;
Αγοράζει εισιτήρια.
Πλένουμε τα χέρια.
139
Καθαρίζατε κρεμμύδια;
Περίμενα τηλεφώνημα.
Έτρεχαν γρήγορα.
Κρατούσαμε τις τσάντες.
Σιδέρωνες τα ρούχα.
Άσκηση
Γράψε το παρακάτω κείμενο σε χρόνο παρατατικό
Ξυπνώ πολύ πρωί, πίνω τον καφέ μου και ύστερα φεύγω. Παίρνω το
λεωφορείο και πηγαίνω στο κέντρο της πόλης. Μόλις φτάνω, κάνω μια
μικρή βόλτα στα μαγαζιά. Αγοράζω μια εφημερίδα και διαβάζω τις μικρές
αγγελίες. Ψάχνω για δουλειά, αλλά δε βρίσκω. Όμως εγώ επιμένω αν
και ξέρω τις δυσκολίες. Θέλω δουλειά ...

Ονομ. ο καφές οι καφέδες
Γεν. του καφέ των καφέδων
Αιτ. το(ν) καφέ τους καφέδες
Κλητ. - καφέ - καφέδες
Όπως ο καφές κλίνονται :

ο λεκές, ο καναπές, ο πουρές, ο τενεκές, ο μιναρές, ο μενεξές,
140
Γράφω τις προτάσεις στον παρατατικό:
χθες, προχθές, πριν,... (χωρίς συνέχεια)
Μιλώ στο τηλέφωνο με τους γονείς μου.
Διαβάζεις εφημερίδα;
Μετακομίζουμε σε άλλο σπίτι.
Δουλεύετε από το πρωί.
Ο Γιώργος βάφει το σπίτι.
Αγοράζουν πολλά φρούτα.
Αγαπάω την Ελλάδα.
Τι διαλέγεις, βουνό ή θάλασσα;
Κλειδώνουμε την πόρτα το βράδυ.
Πόσα χρήματα δίνετε για ενοίκιο;
Οι πυροσβέστες σβήνουν τη φωτιά.
Η Ασπασία γυρίζει από το χωριό.
141
Τι μαγειρεύεις;
Κώστα, γιατί πληρώνεις εσύ;
^ p p s ^ E w t S r C ' i ' ; - "^^^^^^^^^"^^^^^^^^^"^^^"^

Ντύνεις το μωρό.
Απλώνουν τα ρούχα.
Πληρώνετε το ενοίκιο;
Αγοράζει εισιτήρια.
Πλένουμε τα χέρια.
Καθαρίσατε κρεμμύδια;
Έφαγα τα φρούτα.
Έτρεξαν γρήγορα.
Κρατήσαμε τις τσάντες.
Σιδέρωσες τα ρούχα.
Άσκηση
Γράψε το παρακάτω κείμενο σε χρόνο αόριστο
Ο πωλητής σηκώνει το βάζο με προσοχή και το δείχνει στον πελάτη.
Ξαφνικά το βάζο γλιστράει από τα χέρια του, πέφτει και σπάει. Ο
υπάλληλος σκύβει και μαζεύει τα κομμάτια από το πάτωμα. Ο ιδιοκτήτης
του καταστήματος στην αρχή κοιτάζει αμίλητος αλλά σε λίγο βάζει τις
φωνές. Όλοι οι πελάτες γυρίζουν και κοιτάζουν.
142
Στο τηλέφωνο
- Ναι, ποιος είναι;

- Έλα, Στάνισλαβ. Εγώ είμαι, ο Πέτρος.
- Γεια! Τι κάνεις; Θέλεις κάτι;
- Θα βγούμε έξω μαζί με τον Θωμά για κανένα ποτό. Θα έρθεις και συ;
- Πού θα πάμε;
- Θα πάμε στο καφενείο. Θα πιούμε κανένα ουζάκι και θα φάμε κανένα
μεζεδάκι; Τι λες;
- Τι να πω; Δεν ξέρω ... Δεν έχω όρεξη.
- Έλα! Θα περάσουμε ωραία! Θα δούμε και το ματς στην τηλεόραση.
- Τι ώρα θα γυρίσουμε;
- Γιατί ρωτάς;
- Θα τηλεφωνήσει η γυναίκα μου στις 10 το βράδυ.
- Συμβαίνει τίποτε σοβαρό;
- Θα σου πω. Θα συζητήσουμε για όλα.
- Εντάξει. Όμως στις εννιά και μισή θα φύγουμε.
- Πέτρο, θα πάρω μαζί και τον Γιώργο. Είναι ένας καλός φίλος που τον
γνώρισα στη δουλειά.
- Όπως θέλεις.
- Σε ποιο καφενείο θα συναντηθούμε;
- Σε είκοσι λεπτά συνάντηση στο καφενείο που είναι στην πλατεία
Μερκούρη, απέναντι από το περίπτερο. Εντάξει;
- Σύμφωνοι...
Θέλεις τίποτε; = Θέλεις κάτι;

Συμβαίνει τίποτε; = Συμβαίνει κάτι;
Στιγμιαίος μέλλοντας
αύριο, μεθαύριο, ...
(μια φορά, μια στιγμή, ...)
Θα πληρώσω εγώ το λογαριασμό.

Θα πληρώσεις τα εισιτήρια;
Θα πληρώσει τη ζημιά που έκανε.
Θα πληρώσουμε πολλά για ενοίκιο.
Θα πληρώσετε με επιταγή ή με μετρητά;
Θα πληρώσουν σε δυο μέρες.
143
δίνω φτιάχνω ακούω αφήνω
ΐθα δώσω θα φτιάξω θα ακούσω θα αφήσω ί
Πώς σχηματίζεται ο στιγμιαίος μέλλοντας:
Αόριστος Μέλλοντας στιγμιαίος

(χθες, χωρίς συνέχεια) (αύριο, μεθαύριο, ...χωρίς συνέχεια)
θα + θέμα αορίστου + ω
πλήρωσα ^ θα + πληρώσ + ω = θα πληρώσω
τράβηξα
πέταξα
συνέχισα
πίστεψα
θεράπευσα
ανάσανα
πάχυνα
ξύπνησα
πέρασα
τράβηξα
άλλαξα
κάλυψα
άνοιξα
Τα ρήματα που έχουν δυο συλλαβές στον αόριστο παίρνουν μπροστά την
αύξηση (ε). Π.χ. λύνω ■=> ■=> ■=> έλυσα
Για να φτιάξουμε τον στιγμιαίο μέλλοντα στα ρήματα που έχουν δυο
συλλαβές, βγάζουμε την αύξηση (ε) και την κατάληξη (α),προτάσσουμε το
μόριο θα και χρησιμοποιούμε τις καταλήξεις του ενεστώτα. Έτσι έχουμε:
Π.χ. έλυσα ■=>■=><=> θα λύσ-ω
144
Αόριστος Μέλλοντας Αόριστος Μέλλοντας
στιγμιαίος στιγμιαίος
έφυγα θα έψαξα
έσκισα έστησα
έβρεξα έδειξα
Ρήματα που σχηματίζουν ανώμαλα τον στιγμιαίο μέλλοντα:

Ενεστώτας Αόριστος Στιγμιαίος μέλλοντας
ανεβαίνω ανέβ- ηκα θα ανεβώ
κατεβαίνω κατέβ- ηκα θα
μπαίνω μπ- ηκα θα μπω
βγαίνω βγ- ήκα
βρίσκω βρ- ήκα
πηγαίνω πήγα θα πάω
παίρνω πήρα θα πάρω
βλέπω εί- δ- α θα δω
λέω εί- π- α θα πω
πίνω ή- πι- α θα πιω
ξέρω ή- ξερ- α
τρώω έ- φαγ- α θα φάω
Συμπληρώνω τις προτάσεις σε χρόνο στιγμιαίο μέλλοντα:

• Ιορδάνη, εσύ τηλέφωνο ή εγώ; (παίρνω)
• Εμείς το καλοκαίρι διακοπές στην Κέρκυρα.
(πηγαίνω)
• στους φίλους σας ότι τους περιμένουμε; (λέω)
• Εγώ και η Χριστίνα σήμερα στην ταβέρνα, (τρώω)
• Εσύ μπίρα ή κρασί; (πίνω)
• Τα παιδιά τον αγώνα από την τηλεόραση, (βλέπω)
• Οι δάσκαλοι φέτος δεν αύξηση, (παίρνω)
• βόλτα μαζί ή τηλεόραση; (βγαίνω,
βλέπω)
• Δεν στο αεροπλάνο γιατί φοβάται! (μπαίνω)
• Τι στους γονείς σας; (λέω)
• Μόλις χτυπήσεις το κουδούνι . (κατεβαίνω)
• Μέσα στο συρτάρι το πορτοφόλι σου. (βρίσκω)
145
Γράψε τις παρακάτω προτάσεις στον αόριστο:
Ντύνω το παιδί.
Αγοράζει βιβλία.
Ρωτάμε τον πατέρα σου.
Αρχίζουν τη δουλειά στις οχτώ το πρωί.
Μαγειρεύεις και το βράδυ;
Δίνετε τα γράμμα στον κύριο Αντώνη Σταματίου;
Το σαββατόβραδο ακούμε μουσική από το ραδιόφωνο.
Ο πατέρας δεν αφήνει τη δουλειά που έχει.
Στο καφενείο
- Πέτρο, εδώ είμαστε! Αριστερά!

- Γεια σας.
- Να σας γνωρίσω. Από εδώ είναι ο φίλος μου ο Γιώργος. Αυτός είναι ο
Πέτρος και αυτός είναι ο Τομ.
- Χαίρω πολύ! ...
- Χαίρομαι που σε γνωρίζω, Γιώργο.
- Τι θα πάρετε παρακαλώ;
- Ένα καραφάκι ούζο και μια μεγάλη ποικιλία για τέσσερις.
- Θα περιμένετε λίγο μέχρι να ετοιμάσω την ποικιλία;
- Με την ησυχία σας. Δε βιαζόμαστε
146
Ορίστε το καραφάκι, παγωμένο νεράκι, τα ποτηράκια και τα παγάκια. Σε
λίγο έρχεται και η ποικιλία που παραγγείλατε.
Λοιπόν, στην υγειά μας!
Γεια σου, Πέτρο, να είσαι καλά και να έχεις πιο συχνά τέτοιες ιδέες.
Έτσι μπράβο, Στάνισλαβ. Μου αρέσει να είσαι χαρούμενος γιατί
προχθές στη γιορτή ήσουν χάλια.
Έχεις δίκιο. Όμως δεν πάει άλλο! Κάτι πρέπει να κάνω με την
οικογένεια μου. Δεν μπορώ να ζήσω μακριά τους. Θέλω να φύγω
και να επιστρέψω πίσω στην πατρίδα.
Τώρα θα φύγεις; Έχεις μια τόσο καλή δουλειά! Για να βγάλεις αυτά τα
χρήματα στην πατρίδα θα πρέπει να δουλεύεις σε τρεις δουλειές!
Έχεις δίκιο!
Έχω βέβαια! Άλλη απόφαση να πάρεις!
Τότε σίγουρα θα πρέπει να φέρω τη γυναίκα και το παιδί μου από την
πατρίδα. Το παιδί δε σταματάει να κλαίει και να με ζητάει. Όμως κι
εγώ δεν μπορώ να ζω μόνος μου σε ξένη χώρα. Θέλω να έχω κάποιον
μαζί μου, να κουβεντιάζω, να λέω τα προβλήματα μου και να
ξεχνώ την κούραση της δουλειάς.
Έτσι μπράβο! Τώρα μάλιστα! Άντε, στην υγειά μας!
Μιλάω για ό,τι θέλω να κάνω ή θέλω να γίνει...
συνέχεια χωρίς συνέχεια

| ρήμα + υποτακτική ρήμα + υποτακτική
Δεν θέλω να ξεχνάς. Θέλω να ξεχάσεις ό,τι έγινε.
Μιλάω για ό,τι θέλω να κάνω ή θέλω να γίνει...
συνέχεια χωρίς συνέχεια

ρήμα + υποτακτική ενεστώτα ρήμα + υποτακτική αορίστου
Δεν θέλω να ζω μόνος μου. Θέλω να ζήσω στην Ελλάδα.
να δουλεύω να δουλέψω
να δουλεύεις να δουλέψεις
να δουλεύει να δουλέψει
να δουλεύουμε να δουλέψουμε
να δουλεύετε να δουλέψετε
να δουλεύουν να δουλέψουν
147
Συμπλήρωσε τα κενά:
συνέχεια χωρίς συνέχεια συνέχεια χωρίς συνέχεια

να παίρνω να παίζω
να μιλήσω να ετοιμάσω
να πω να φέρνω
να βγάζω να ζητήσω
να κλάψω να επιστρέφω
να τρέχω να καθαρίσω
Η υποτακτική σχηματίζεται μετά από τα: να, για να, όταν, ας, πριν,
μόλις, προτού, μη(ν)
Υποτακτική ενεστώτα Υποτακτική αορίστου

να + ενεστώτας να + στιγμιαίος μέλλοντας (χωρίς το θα)
Συμπληρώνω με την υποτακτική του ενεστώτα:
Τους αρέσει κάθε Σαββάτο, (ψωνίζω)

Η μαμά θα πάει στην αγορά, (ψωνίζω)
Πού θα πας σήμερα; (δουλεύω)
Εσείς όσο μπορείτε περισσότερο.(δουλεύω)
Δε μπορώ σου αυτή τη στιγμή, (μιλάω)
Δεν κουράστηκε τόση ώρα στο τηλέφωνο; (μιλάω)
Μπορείς όποτε θέλεις, (φεύγω)
Τον έβλεπα και έκλαιγα, (φεύγω)
Αύριο θέλω μαζί σου. (κουβεντιάζω)
Δε σου αρέσει με πλοίο; (ταξιδεύω)
Τι θέλεις . (ρωτάω)
Μας αρέσει κάθε μέρα στο πάρκο, (πηγαίνω)
Μπορώ για λίγο έξω; (πηγαίνω)
Γιάννη, θα πας την πόρτα; (ανοίγω)
Ο γιατρός του είπε τα φάρμακα, (παίρνω)
Σου αρέσει γράμματα στους φίλους; (γράφω)
Δεν έχω _ το λογαριασμό, (πληρώνω)
Ξέρετε ελληνικά; (διαβάζω)
Τα παιδιά άρχισαν χωρίς λόγο. (μαλώνω)
Δεν μπορείς μουσική πιο σιγά; (ακούω)
148
• Μου αρέσει παγωτό, (τρώω)
• Αυτή ξέρει ελληνικά, (μιλάω)
Συμπληρώνω στην υποτακτική του αορίστου:

• Αν θέλεις τα νέα το βράδυ την
τηλεόραση και να δεις τις ειδήσεις, (μαθαίνω, ανοίγω)
• που θα το βρεις και πόσο κάνει.(ρωτώ)
• Αν δεν σταματήσεις τόσες ώρες θα πάθεις
υπερκόπωση.(δουλεύω)
• Προσπαθήστε περισσότερο αν θέλετε τα
εμπόδια.(ξεπερνώ)
• Ο διευθυντής είπε τη δουλειά μας πριν τις 2
το μεσημέρι,(τελειώνω)
• Η Χριστίνα θέλει ιατρική στο πανεπιστήμιο
των Ιωαννίνων.(σπουδάζω)
• Όταν νιώσεις κουρασμένος, καλό είναι λιγάκι για
το σώμα σου.(ξαπλώνω, ξεκουράζω)
το φύλλο ο φίλος το φύλο

(δέντρου, τετραδίου, ...) (αγαπητό πρόσωπο) (αντρικό ή γυναικείο)
η φυλή το φιλί
(το γένος, η ράτσα) (φιλικό, πατρικό, ...)
Άσκηση
Συμπλήρωσε με τις παραπάνω λέξεις τις προτάσεις :
• Οι αθλητές της μαύρης νικούν στους αγώνες αντοχής.

• Του έδωσε ένα γλυκό στο μάγουλο.
• Τέτοιο πιστό δε βρίσκεις εύκολα.
• Κόψε μου ένα από το τετράδιο σου.
• Ο σκύλος ήταν πάντα του ανθρώπου.
149
• Στην Ασία οι περισσότεροι άνθρωποι ανήκουν στην κίτρινη
• Το αντρικό πίστευε πως ήταν ανώτερο.

• Με ένα λαμαρίνας δεν τελειώνει η ντουλάπα που
θέλεις.
• Το πιο στοργικό είναι της μάνας.
• Για να τον σώσει του έδωσε το της ζωής.
Ασκηση
Συμπλήρωσε στις παρακάτω προτάσεις τις λέξεις με υ ή ι
• Όμορφο φ λο θεωρείται το γυναικείο.
• Το πουλί χάθηκε μέσα στις φ λλωσιές των δέντρων.
• Η φ λική επίσκεψη κατέληξε σε καυγά.
• Μου αρέσουν τα κόκκινα τριαντάφ λλα.
• Το φθινόπωρο τα φ λλοβόλα δέντρα ρίχνουν τα φ λλα τους.
• Για ένα φ λί, ο παππούς μου αναγκάστηκε να παντρευτεί.
• Άμα έχεις τέτοιους φ λους, τι τους θέλεις τους εχθρούς;
• Η φ λή των τσιγγάνων ταξιδεύει συνέχεια.
• Δε μου είπες ποιο είναι το φ λο του παιδιού.
• Η ιτιά και ο πλάτανος είναι υδρόφ λλα δέντρα.
Θα νιώθω άλλος άνθρωπος...

- Είναι δύσκολη απόφαση, αλλά πρέπει να γίνει. Το πρωί το παιδί θα
πηγαίνει στο σχολείο και η γυναίκα μου θα κάνει τις δουλειές του
σπιτιού. Θα μαγειρεύει και θα τρώω επιτέλους σπιτικό φαγητό.
- Τα έξοδα όμως θα αυξηθούν.
- Το ξέρω. Ας αυξηθούν. Θα δουλεύω δυο ώρες υπερωρία και θα βγάζω
παραπάνω λεφτά.
- Το ίδιο θα είναι; Δε θα κουράζεσαι περισσότερο;
- Εγώ αυτό που σκέφτομαι είναι πως θα φεύγω για δουλειά το πρωί και
όταν θα γυρίζω, θα βρίσκω στο σπίτι την οικογένεια μου. Θα
αγκαλιάζω το παιδί μου, θα το φιλάω, θα παίζω μαζί του και θα
νιώθω άλλος άνθρωπος. Έχω άδικο;
- Και βέβαια, όχι!
- Αυτή την εβδομάδα θα πάω να τους πάρω ....
150
Συνεχής μέλλοντας
αύριο, μεθαύριο, ...
(συνέχεια, πολλές φορές,...)
Θα διαβάζω κάθε μέρα.

Θα διαβάζεις τα νέα από τις εφημερίδες.
Θα διαβάζει περιοδικά.
Θα διαβάζουμε το απόγευμα.
Θα διαβάζετε τις ασκήσεις;
Θα διαβάζουν ως αργά το βράδυ.
Κλίνω τα ρήματα:
μπαίνω κλείνω πλένω αφήνω

θα μπαίνω θα κλείνω θα πλένω θα αφήνω
Ενεστώτας Μέλλοντας διαρκείας

(τώρα, σήμερα, ...) (αύριο, μεθαύριο,... με συνέχεια)
θα + ενεστώτας
πληρώνω θα πληρώνω
^κερδίζω θα κερδίζω ^
χορεύω
χτίζει
ντύνεις
βγαίνουν
πουλάμε
γελάτε
μοιράζεις
πίνει
151
Συμπληρώνω τις προτάσεις με στιγμιαίο μέλλοντα.
Αύριο ο Σταμάτης εκδρομή, (πηγαίνω)
Κάθε μέρα μια πορτοκαλάδα, (πίνω)
Ο πατέρας την ερχόμενη Τρίτη από τη δουλειά, (λείπω)
Από αύριο στην καθημερινότητα, (επιστρέφω)
Σε τρεις μήνες οι φίλοι μου στην Αθήνα, (γυρίζω)
Πότε τα ρούχα σας; (διπλώνω)
Πάμε μέσα γιατί σε λίγο (βρέχει).
Αν πεις πάλι ψέματα πολύ άσχημα, (μπλέκω)
παντού και θα το βρούμε, (ψάχνω)
με μετρητά ή κάρτα; (πληρώνω)
Σε τέσσερις ώρες στα Γιάννενα, (φτάνω)
Ο γιατρός σε λίγο τον ασθενή, (εξετάζω)
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με μέλλοντα διαρκείας :
Νόμιζες ότι πάντα μόνο εσύ; (κερδίζω)

Από αύριο κάθε μέρα τα μαθήματα μου. (διαβάζω)
Τώρα που έχετε δουλειά κι εσείς, (πληρώνω)
Από σήμερα τα παιδιά μόνο φρέσκο γάλα. (πίνω)
Είστε σίγουροι ότι από εδώ καλά; (βλέπω)
Ειρήνη, με το τρένο πιο νωρίς στη δουλειά, (φτάνω)
Οι φίλοι μας να πάμε! (περιμένω)
Την άλλη εβδομάδα για ύπνο κάθε μεσημέρι, (πέφτω)
Εσύ τα ρέστα και _ _ τα δώρα. (δίνω,
τυλίγω)
Από τη Δευτέρα δίαιτα, (κάνω)
Έως πότε παιδιά; Είναι ώρα για ύπνο! (παίζω)
Κάνε κάτι! Δε οι άλλοι για σένα! (τρέχω)
Συμπληρώνω τις προτάσεις με στιγμιαίο μέλλοντα.

(πηγαίνω, αγοράζω, συζητώ, ανοίγω, γράφω, φτάνω, περνώ, κλείνω,
περιμένω, τρώω, πληρώνω, δουλεύω, παρακολουθώ, φροντίζω, διαβάζω)
• Από του χρόνου ο Στέλιος για σπουδές στη Θεσσαλονίκη.

• Το χειμώνα τα μαγαζιά στις 9 το πρωί και
στις 8 το βράδυ.
• Εμείς τις εκπτώσεις για να ψωνίσουμε.
152
Αν πάτε στο θέατρο μια πολύ ωραία
παράσταση.
Το Σάββατο θα πάμε σινεμά και μετά_ όλοι μαζί στην
ταβέρνα.
εγώ το λογαριασμό.
Αν από το σπίτι, να τους δώσεις το κλειδί.
Το τρένο στον προορισμό του στις 12 ακριβώς.
Η Νίκη το αυτοκίνητο με δόσεις.
Το συμβούλιο το θέμα σας αύριο.
Υποσχέθηκε πως και τα μαθήματα του.
Με το νέο ωράριο οι εργάτες περισσότερες ώρες.
Η κυβέρνηση να χτιστούν νέες εργατικές κατοικίες.
Συμπλήρωσε με τις λέξεις της παρένθεσης το παρακάτω κείμενο:

(γυρίζω, ξυπνώ, βγαίνω, βλέπω, τρώω, δουλεύω, κάνω, πίνω)
Στις καλοκαιρινές διακοπές όποτε θέλω. Δεν

και συνέχεια τηλεόραση. Το
μεσημέρι κάτι ελαφρύ και το απόγευμα
μπάνιο στην κοντινή παραλία. Το βράδυ βόλτα στην
πλατεία του χωριού και το ουζάκι μου παρέα με
φίλους. Στο σπίτι αργά το βράδυ.
Γράψε το παραπάνω κείμενο στον παρατατικό:
Πού θα μείνετε;
Εσύ τι λες Πέτρο; Σκέφτομαι σωστά;

Η καλύτερη απόφαση που έχεις πάρει. Όμως έχεις βγάλει εισιτήρια;
Έχω βγάλει. Έχω φτιάξει και τη βαλίτσα μου. Είμαι έτοιμος.
Όταν με το καλό έρθετε, πού θα μείνετε;
153
I
Β j
Δεν έχω βρει σπίτι. Έχω γυρίσει όλη τη γειτονιά αλλά τίποτε.
- Νομίζω πως ξέρω ένα ανοίκιαστο δυάρι στη διπλανή πολυκατοικία. Αν ■'
δεν το έχει νοικιάσει κανείς άλλος, θα είσαι τυχερός. ™
- Πόσο να νοικιάζεται; ^
- Ποιος ξέρει; Οι τιμές έχουν πάρει τον ανήφορο. m-
- Πάμε να δούμε το σπίτι; r-
- Έχει τελειώσει το ούζο; Ι
- Ναι.
- Τότε, πάμε! Ι
Παρακείμενος |
Έχω κάνει κάτι και τώρα έχει τελειώσει, αλλά το αποτέλεσμα του διαρκεί.
(τώρα, σήμερα, αυτή τη στιγμή...) Ι
Έχω σκουπίσει όλο το σπίτι.

Έχεις σκουπίσει το τραπέζι;
Έχει σκουπίσει το μπαλκόνι.
Έχουμε σκουπίσει τα πιάτα.
Έχετε σκουπίσει το διάδρομο;
Έχουν σκουπίσει όλη την αυλή.
Παρακείμενος
(τώρα, σήμερα, ...)
Μιλάμε για το αποτέλεσμα μιας πράξης που έχει πια τελειώσει.
έχω + θέμα αορίστου + ει

;
Τ ■"ενεστώτας""' αόριστος παρακείμενος
πληρώνω πλήρωσα έχω πληρώσει
διαβάζω διάβασα έχω διαβάσει
λύνω έλυσα έχω λύσει
154
Γράψε τον αόριστο και τον παρακείμενο των ρημάτων:
ενεστώτας αόριστος παρακείμενος

κλειδώνω
χτίζω
κοκκινίζω
ντύνω
πίνω
απολυμαίνω
πλένω
εκτιμώ
μαζεύω
σκεπάζω
Συμπληρώνω στον παρακείμενο:
Το παιδί δεν ακόμα στο σπίτι, (φτάνω)

Ο πελάτης _ το λογαριασμό, (ζητάω)
για το λάθος μας. (μετανιώνω)
Όλα τα ποτήρια _ . (σπάω)
Οι φίλοι μου δεν τους γονείς μου. (γνωρίζω)
Εγώ πάντως θέσεις για το θέατρο, (κλείνω)
Εσύ δεν είπες πως (κόβω) το κάπνισμα.
Μα, πού (βάζω) το σακάκι μου, η μαμά;
Εδώ (ψάχνω) εγώ και η Βάσω.
Αυτοί _ (χάνω) τα λογικά τους.
Η Ασπασία (αρχίζω) από χθες δίαιτα.
Έλα να φας, σου (μαγειρεύω) φασολάκια.
Εγώ δεν (οδηγώ) ποτέ μια Πόρσε.
Αυτές δε μου (φέρνω) ούτε ένα λουλούδι.
(βάφω) μόνοι μας το σπίτι.
Εσείς (λύνω) όλες τις ασκήσεις;
Ασκηση
Να σχηματίσεις τον αόριστο και παρακείμενο των ρημάτων στον
παρακάτω πίνακα
155
Ενεστώτας Αόριστος Παρακείμενος
ζυγίζω ζύγισα έχω ζυγίσει
πουλώ
οδηγώ
ξυρίζω
δακρύζω
μηνώ
κτυπώ
δανείζω
μιλώ
γυρίζω
μεθώ
αρχίζω
οπλίζω
εξηγώ
ανησυχώ
σκαλίζω
υποχωρώ
ψηλός και υψηλός ψιλός

(έχει μπόι, ύψος) (λεπτός)
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις λέξεις των προτάσεων με η , υ , ή ι
• Ο αρτοποιός ψ λοκοσκινίζει το αλεύρι για να ζυμώσει ψωμί.
• Δεν του κάνουν τα παντελόνια γιατί ψ λωσε.
• Όλη την ημέρα έριχνε μια ψ λή βροχή.
• Το κρεμμύδι πρέπει να είναι ψ λοκομμένο.
• Η Αφροδίτη θα γίνει ψ λόλιγνη.
• Πας να μου αγοράσεις από το ψ λικατζίδικο βελόνια;
• Η Χαρά πάντα ήταν ψ λομύτα.
• Το χωριό μου είναι χτισμένο σε μεγάλο ψόμετρο.
• Αυτός ο αθλητής είναι παν ψ λος.
• Στο ψωμά που βλέπεις απέναντι έγινε η μεγάλη μάχη.
• Οι παίχτες του μπάσκετ είναι όλοι ψ λοί.
\
156
• Το μετάξι για να ραφτεί θέλει ψ λή κλωστή.
• Μα, πόσο ψ λή είναι αυτή η γυναίκα;
• Αυτόν λυπάσαι που είναι ψ λόμισθος;
• Με τέτοια ψ λοδουλειά, κουράζεσαι γρήγορα.
Συμπλήρωσε με τις λέξεις τις παρένθεσης:

(ψιλό-, ψηλό-, ψιλά, ψηλά, ψηλή, ψιλή)
• Με τα που είχα στον κουμπαρά μου, αγόρασα το

βιβλίο «Στα Βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου.
• Άρχισε να βρέχε* και τρέξαμε κάτω από το υπόστεγο.
• Ένας λιγνός άντρας πέρασε δίπλα μου.
• Στην Πάρο έχει μια παραλία με πολύ ' άμμο.
• Η νύφη είναι πιο από τον γαμπρό.
• Το έραψε με κλωστή και ξηλώθηκε.
• Στους κεφτέδες βάζουμε κομμένο κρεμμύδι.
Πόσο ενοικιάζεται;
- Καλησπέρα, κυρία Μερόπη. Συγγνώμη που ενοχλούμε τέτοια ώρα.

- Δεν ενοχλείς καθόλου, Ιβάν. Δεν είναι αργά. Τι θέλεις;
- Το σπίτι που νοικιάζετε, μήπως είναι ελεύθερο;
- Ναι, δεν το έχω νοικιάσει ακόμα. Γιατί;
- Θέλει να το νοικιάσει ο φίλος μου ο Στάνισλαβ για να μείνει με την
οικογένεια του.
- Έχεις μεγάλη οικογένεια, Στάνισλαβ;
- Όχι. Είμαστε μόνο τρία άτομα: εγώ, η γυναίκα μου και το παιδί μας.
Μπορούμε να δούμε το σπίτι;
- Βέβαια! Ελάτε να σας το δείξω. Είναι εδώ δίπλα. Έχει δυο δωμάτια,
αρκετά μεγάλο σαλόνι, κουζίνα, μπάνιο, ένα μικρό χολ και πολύ
μεγάλο μπαλκόνι.
- Πόσα τετραγωνικά μέτρα είναι;
- Πάνω κάτω ογδόντα τετραγωνικά.
- Πόσο το νοικιάζετε;
- Το ενοίκιο του είναι 395 ευρώ κι έχει ελάχιστα κοινόχρηστα.
- Είναι λίγο ακριβό. Θα μου κάνετε καλύτερη τιμή;
157
- Δεν το νοικιάζω λιγότερο γιατί είναι μεγάλο κι ωραίο σπίτι.
- Ναι, μου αρέσει και μένα. Θα το νοικιάσω. Θα κάνουμε όμως
συμβόλαιο τουλάχιστον για τρία χρόνια.
- Μπορείς να καθίσεις όσα χρόνια θέλεις.
Ποσοτικά επιρρήματα
(πόσο;)
τόσο όσο κάμποσο πολύ

περισσότερο λίγο οσοδήποτε μόνο
λιγότερο αρκετά σχεδόν τουλάχιστο(ν)
πάνω κάτω περίπου καθόλου διόλου
ολωσδιόλου ολότελα μάλλον εξίσου ...
Συμπληρώνω τις προτάσεις με λέξεις ή φράσεις που να ταιριάζουν:

(πολύ, αρκετά, λίγο πιο, καθόλου, λίγο πιο)
• Το σπίτι μου στο χωριό είναι μεγάλο.

• Η αδερφή μου μένει έξω από την πόλη.
• Αν προχωρήσεις κάτω θα βρεις το ξενοδοχείο.
• Δεν είσαι συνεπής στο ραντεβού σου.
• πάνω έχει πολλά εστιατόρια.
(πόσο, τόσο, όσο, πολύ, λίγο, καθόλου, περίπου, σχεδόν, τουλάχιστον,

αρκετά, ελάχιστα)
• Ο Αντώνης δεν τρέχει γρήγορα, εγώ.

• Ξέρεις κάνουν αυτά τα παπούτσια;
• Τον γνωρίζω καλά.
• Γιατί άργησες ;
• Δε μου αρέσει αυτό που κάνεις.
• Είναι στην Ελλάδα δέκα χρόνια.
• Έκαναν απεργία όλοι οι υπάλληλοι.
• Έχουν περάσει από τότε δυο μήνες.
• Διάβασα γι' αυτό το διαγώνισμα.
• Κάθε βράδυ τρώω .
158
(τόσο, αρκετά, όσο, περισσότερο, πολύ λίγο, λιγότερο, σχεδόν, καθόλου)
• Κανείς άλλος δε σε αγαπάει πολύ.

• Ας σταματήσουμε! δουλέψαμε σήμερα!
• Σου έβαλα ζάχαρη μου είπες.
Πρέπει να προσπαθήσεις .
με ενδιαφέρει η άποψη σου.
• Θα κάνω το μια ώρα για να φτάσω.
• Το ψάρι που έπιασε ζύγιζε δέκα κιλά.
• Το έργο δε μου άρεσε .
Θα μου κάνεις μια μεγάλη χάρη;
- Έλα, Πέτρο, ο Στάνισλαβ είμαι. Σε πήρα για να σου πω ότι αύριο φεύγω
για την πατρίδα.
- Το ξέρω, μου το είπες στο καφενείο προχθές.
- Ναι, αλλά θέλω να μου κάνεις μια μεγάλη χάρη. Μπορείς;
- Ό,τι θέλεις.
- Άκουσε λοιπόν. Εγώ ως αύριο το μεσημέρι θα έχω φύγει. Όμως το
απόγευμα πρέπει να δώσω την προκαταβολή στον ιδιοκτήτη του σπιτιού
που νοίκιασα. Θα μπορέσεις να πας εσύ και να του δώσεις τα χρήματα;
- Και βέβαια θα πάω.
- Ωραία! Σε ευχαριστώ πολύ, φίλε μου. Μέχρι τις έξι το απόγευμα θα
έχω περάσει από το σπίτι σου για να σου δώσω τα λεφτά.
- Πότε θα φτάσεις στην πατρίδα;
- Αύριο το βράδυ θα έχω φτάσει.
- Και πότε θα γυρίσεις;
- Νομίζω ότι ως την Κυριακή θα έχω γυρίσει. Πιστεύω πως θα έχω
τελειώσει με όλες τις δουλειές μου.
- Πήρες άδεια από τη δουλειά σου;
- Όλα είναι εντάξει. Μην ανησυχείς.
- Τότε καλό ταξίδι και όταν θα έχεις επιστρέψει πάρε με τηλέφωνο να τα
πούμε. Θέλω πολύ να γνωρίσω το παιδί και τη γυναίκα σου.
- Εντάξει, Πέτρο. Ευχαριστώ πολύ. Γεια σου.
159
Συντελεσμένος μέλλοντας
Μια πράξη θα έχει γίνει πριν από μια συγκεκριμένη στιγμή,
(αύριο, μεθαύριο, σε λίγο, αργότερα, ...)
Θα έχω γυρίσει έως τις επτά.

Θα έχεις γυρίσει ως το βράδυ;
Θα έχει γυρίσει πριν τα μεσάνυχτα.
Θα έχουμε γυρίσει μέχρι να επιστρέψεις.
Θα έχετε γυρίσει σε τρεις μέρες;
Θα έχουν γυρίσει σε λίγα λεπτά.
(αύριο, μεθαύριο, ...)
Μια πράξη θα έχει γίνει πριν από μια συγκεκριμένη στιγμή.
θα έχω + θέμα αορίστου + -ει

ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος μέλλοντας
γυρίζω γύρισα θα έχω γυρίσ -ει
μαγειρεύω μαγείρεψα θα έχω μαγειρέψει
δίνω έδωσα θα έχω δώσει
Γράψε τον αόριστο και το συντελεσμένο μέλλοντα των ρημάτων:
ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος

μέλλοντας ί|
ντύνω
διαφημίζω
καταναλώνω
μαθαίνω
παχαίνω
ικανοποιώ
τρυπώ
γιατρεύω
εκπαιδεύω
διαλέγω
160
• Η Μαρίνα στο σπίτι πριν τις δύο. (φτάνω)
• Εγώ για ύπνο ως τις δώδεκα, (πέφτω)
• Αυτοί τον τοίχο μέσα σε λίγα λεπτά.
(χτίζω)
• Εσείς την αίθουσα ως τις έξι; (στολίζω)
• Σε λίγους μήνες το παιδί περισσότερο.
(ψηλώνω)
• Μέχρι να φτάσουμε, τα μαγαζιά, (ανοίγω)
Πού ήσουν τόσες μέρες;

Γεια σου, Στάνισλαβ.
Καλησπέρα σας
Πού ήσουν τόσες μέρες;
Είχα πάει στην πατρίδα να φέρω τους δικούς μου στην Αθήνα.
Ζούσες μόνος σου εδώ;
Ναι. Ήρθα στην Ελλάδα πριν δυο χρόνια μόνος μου.
Σου έλειπε η οικογένεια σου;
Φυσικά. Πάρα πολύ. Δεν είχα κέφι για τίποτε και μάλιστα είχα αρχίσει
να πίνω. Στη γιορτή της Ρούνα είχα μεθύσει. Είχα πέσει με τα μούτρα
στο κρασί. Θυμάμαι πως είχα αδειάσει δυο μπουκάλια σχεδόν
μονορούφι. Όλοι συζητούσαν κι εγώ δεν είχα αλλάξει κουβέντα με
κανέναν. Το μυαλό μου είχε κολλήσει. Είχε ταξιδέψει στη Ρωσία.
Πώς είναι η ζωή σου τώρα;
Τώρα όλα είναι μια χαρά. Μου φαίνεται πως είμαι στη ... Μόσχα.
Χα! Χα! Χα!
Μη γελάτε! Έτσι νιώθω. Το μόνο που δεν έχω τακτοποιήσει ακόμη
είναι το σχολείο του παιδιού. Όμως αύριο θα πάω να το γράψω στο
δημόσιο σχολείο που είναι κοντά στο σπίτι.
Είχα κάνει κάτι πριν από...

Υπερσυντέλικος (χθες, πριν, ...)
Είχα γνωρίσει τον αδερφό σου στην Αθήνα.

Είχες γνωρίσει τους δικούς μου;
Είχε γνωρίσει όλη την παρέα.
Είχαμε γνωρίσει όλους τους εργάτες.
Είχατε γνωρίσει τους φίλους σας;
Είχαν γνωρίσει όλους τους συμμαθητές τους.
161
Μια πράξη είχε τελειώσει στο παρελθόν πριν γίνει κάποια άλλη.
είχα + θέμα αορίστου + -ει

ενεστώτας αόριστος υπερσυντέλικος
ανοίγω άνοιξα είχα ανοίξ -ει
σπουδάζω σπούδασα είχα σπουδάσει
κόβω έκοψα είχα κόψει
Γράψε τον αόριστο και τον υπερσυντέλικο των ρημάτων:

αδειάζω
ετοιμάζω
μπλέκω
μπερδεύω
βοηθώ
γράφω
συγχωρώ
ψήνω
τελειώνω
βάφω
Συμπλήρωσε στον υπερσυντέλικο κάθε πρόταση με το ρήμα της

παρένθεσης:
• Όταν έφτασα στο γήπεδο, ο αγώνας . (αρχίζω)

• Εμείς τους την προηγούμενη μέρα. (φιλοξενώ)
• Η Μαρία πριν φτάσω εγώ. (φεύγω)
• Αυτοί τα μέσα στην ντουλάπα, (κρύβω)
• Ο φίλος σου από εδώ πριν λίγο. (περνώ)
• Εσείς αυτά τα ρούχα; (διαλέγω)
• Δεν εγώ τηλέφωνο, (παίρνω)
162
Συμπληρώνω με τα ρήματα της παρένθεσης:
1. Στον παρακείμενο
• Οι μαθητές αυτά τα ωραία έργα; (ζωγραφίζω)
• Άννα γιατί τον εαυτό σου; (εγκαταλείπω)
• Παιδιά τα μαθήματα σας; (διαβάζω)
• Ως τώρα εμείς τρία σπίτια, (αλλάζω)
• Νομίζετε πως σωστά; (λογαριάζω)
• Δεν της, ούτε ένα βελόνι, (κλέβω)
• Πώς έτσι, Πέτρο; (καταντώ)
2. Στον υπερσυντέλικο
• Ώσπου να μάθω νέα σου, ένα πακέτο τσιγάρα.

(καπνίζω)
• λουλούδια, αλλά δε φύτρωσαν, (φυτεύω)
Εμείς πολλές φορές σε . (συμβουλεύω)
Εσείς τα κλειδιά σας στο τραπέζι, (αφήνω)
Αυτοί ακόμα δεν τον κήπο. (σκαλίζω)
αρκετή ώρα πριν τη δουλειά σας; (τελειώνω)
Δεν την πόρτα και μπήκαν κλέφτες, (κλειδώνω)
από τη δουλειά και γύριζα σπίτι, (σχολάω)
3. Στον συντελεσμένο μέλλοντα
• Θα φύγω όταν όλο το σπίτι, (καθαρίζω)

• Θα γυρίσω όταν πολλά χρήματα, (κερδίζω)
• Έως το βράδυ στο σπίτι μας. (επιστρέφω)
• Ως τον άλλο μήνα τη βαριά δουλειά, (συνηθίζω)
• Σε δέκα μέρες τα λαχανικά, (φυτρώνω)
• Αυτοί για καφέ κάπου στο
δρόμο.(σταματώ)
• Μέχρι τις τρεις του μήνα το μωρό μου.
(γεννάω)
163
(τονίζονται στην παραλήγουσα)

Ονομ. η μάχη οι μάχες
Γεν. της μάχης των μαχών
Αιτ. τη(ν) μάχη τις μάχες
Κλητ. μάχη μάχες
Όπως η μάχη κλίνονται
^Υ^μ^^ΐΐ^η ιτιατίκη
η αγάπη
τη σπατάλη
της ανάγκης
της τέχνης
την κόρη
η άπατη
τη δίκη
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Από τα θηλυκά αυτά πολλά δε σχηματίζουν τη γενική του πληθυντικού
αριθμού.
Άσκηση
Κλίνε το θηλυκό η ζέστη.
(Στη γενική του πληθυντικού δε σχηματίζεται)

Ονομ. η οι
Γεν. της των
Αιτ. τη(ν) τις
Κλητ.
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Ο τύπος των Çεστώv υπάρχει κατά την κλίση του επιθέτου ο ζεστός, η
ζεστή, το ζεστό.
164
Στο γιατρό
Ναι; Ποιος είναι; Περάστε, παρακαλώ.

Καλησπέρα σας.
Γεια σου, Σάμουελ. Καλώς ήρθες! Έμαθα πως ήσουν άρρωστος.
Ναι. Έμεινα στο κρεβάτι περίπου μια βδομάδα.
Πήγες στο γιατρό; Τι σου είπε;
Πήγα στο νοσοκομείο. Ένιωθα όλο το σώμα μου να καίει και τα πόδια
μου να τρέμουν. Πήρα ένα νούμερο και κάθισα να περιμένω τη σειρά
μου. Περίμενα αρκετή ώρα, γιατί είχε πολύ κόσμο. Πρέπει να
λιποθύμησα, γιατί όταν συνήλθα ήμουν μέσα σε ένα ιατρείο. Με
εξέτασε μία γιατρός και μου έγραψε εξετάσεις αίματος και ούρων.
Ευτυχώς που πήγα στο νοσοκομείο, γιατί εκεί υπάρχουν όλες οι
ειδικότητες των γιατρών και σου κάνουν όλες τις εξετάσεις.
Τελικά , τι είχες;
Είχα τροφική δηλητηρίαση.
Τι είχες φάει;
Σίγουρα πρέπει να έφαγα κάτι χαλασμένο. Μάλλον από το αυγό που
έφαγα στη δουλειά την ώρα του κολατσιού.
Σου έδωσαν φάρμακα;
Όχι. Με κράτησαν δυο μέρες στο νοσοκομείο και το ξεπέρασα μόνο με
δίαιτα.
Σιδερένιος λοιπόν, Σάμουελ.
Ευχαριστώ.
Η παιδίατρος με τα ακουστικά Το αίμα.

εξετάζει το παιδί. Η εξέταση αίματος
Γιατρέ μου, με πονάει...
το δόντι μου η κοιλιά μου η μέση μου ο λαιμός μου
165
Γιατρέ μου, ...
.με πονάει το κεφάλι μου. ... έκλεισε η μύτη μου. ...είμαι ζεστός.
Έχω πονοκέφαλο . Έχω συνάχι. Έχω πυρετό.
πρέπει να κρύωσα. ... γλίστρησα κι έπεσα. ... κόλλησε παιδική ασθένεια.
Έχω βήχα. Έσπασα το πόδι μου. Γέμισε σπυράκια.

Πήγα στον παθολόγο. Πήγα στον ορθοπεδικό. Πήγα στον παιδίατρο.
Σε ποιον γιατρό θα πάω ... Ειδικότητα γιατρού

... αν έχω πυρετό ή πονάει η κοιλιά μου; παθολόγος
...αν πονούν τα δόντια μου; οδοντίατρος
...αν δεν βλέπω καλά; οφθαλμίατρος
...αν πονούν τα αυτιά, η μύτη, ο λαιμός; ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ)
...τα παιδιά μου; παιδίατρος
...αν θέλω να βγάλω ακτινογραφία; ακτινολόγος
...αν πονούν τα κόκαλα μου; ορθοπεδικός
.. .την έγκυο γυναίκα μου; γυναικολόγος
...αν θέλω να κάνω ανάλυση αίματος; μικροβιολόγος
... αν πονάει η καρδιά μου; καρδιολόγος
166
I
I To κεφάλι
I α μαλλιά
Ì το φρύδι
I
i
i
i
i
i το στήθος το χέρι το δάχτυλο τα πόδια ο ωμός
i Ουδέτερα σε μα
I Ενικός αριθμός
i Ονομ. το
Γεν. του
αίμα
αίματος
το
του
μάθημα
μαθήματος
i Αιτ. το
Κλητ. —
αίμα
αίμα
το
-
μάθημα
μάθημα
i Ονομ. τα
Γεν. των
αίματα
αιμάτων
Πληθυντικά5ς αριθμός
τα
των
μαθήματα
μαθημάτων
i Αιτ. τα
Κλητ. —
αίματα
αίματα
τα
-
μαθήματα
μαθήματα
i
i > Όπως το αίμα κλίνονται :
το γράμμα, το σώμα, το χρώμα, το χρήμα, το ψέμα, το βλέμμα, το κύμα, το
δέρμα, το βήμα, το θύμα, το κλίμα, το θέμα, ...
1 167
> Όπως το μάθημα κλίνονται :
το πρόβλημα, το όνομα, το άνοιγμα, το άπλωμα, το σιδέρωμα, το κέντημα,
το πήδημα, το ύφασμα, το άθροισμα, το διάλειμμα, ...
Παρατήρηση!!!
Τα ουδέτερα σε -μα στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα.

Π.χ. των χρημάτων, των προβλημάτων, ...
Άσκηση
Κλίνε τα ουδέτερα : το γράμμα και το όνομα στον παρακάτω πίνακα.
Ονομ. το το
Γεν. του του
Αιτ. το το
Κλητ. — —
Ονομ. τα τα
Γεν. των των
Αιτ. τα τα
Κλητ. — —
Ουδέτερα σε -ωμα
-ωμα
(από ρήματα σε -ώνω)
(απλώνω) άπλωμα, (ισιώνω)
(στρώνω) στρώμα, (κρυώνω)
(διπλώνω) , (λαδώνω)
(βιδώνω) , (λερώνω)
(καρφώνω) , (μπαλώνω)
(δαγκώνω) , (σιδερώνω)
(ιδρώνω) , (σημειώνω)
(δικαιώνω) , χώμα, χρώμα, άρωμα, πάπλωμα
168
Αλλά -ομα
στόμα, κόμμα,
όνομα, επίδομα
Ασκηση
Στο παρακάτω κείμενο συμπλήρωσε με ο ή με ω :
Μέσα σε μια στιγμή όλα άλλαξαν στη ζωή του. Το όν μά του ήταν
στην κατάσταση των εργατών που απολύθηκαν. Δεν το περίμενε. Ήταν ο
μόνος που είχε δίπλ μα και όμως έχασε τη δουλειά του. Το στ μα του
στέγνωσε. Έχασε το χρ μα του, το φως του. Νόμισε πως το πάτ μα
υποχώρησε κάτω από τα πόδια του.
Το επίδ μα που πήρε δεν τον ικανοποίησε. Τι μπορούσε να κάνει με
χίλια διακόσια ευρώ; Αυτή ήταν όλη κι όλη η αποζημίωση που πήρε. Αυτό
ήταν πια ολόκληρο το βίος του. Ποτέ του ως τώρα δεν έκανε οικονομία,
να έχει έστω ένα μικρό ποσό για «ώρα ανάγκης», όπως έλεγε πάντα ο
πατέρας με τη μητέρα του.
Πήγε στο σπίτι και ξάπλωσε. Έριξε πάνω του το πάπλ μα κι
αποκοιμήθηκε. Ίδρωσε τόσο πολύ που το στρ μα μούσκεψε. Ξύπνησε
και βγήκε στο μικρό μπαλκόνι. Είχε βρέξει και η μυρωδιά από το
μουσκεμένο χ μα τον έκανε να νιώσει καλύτερα. Το σ μα του είχε
δικαί μα να ξεκουραστεί για λίγες μέρες μετά από τόσα χρόνια δουλειάς.
Αυτό θα έκανε. Το είχε πάρει πλέον απόφαση. Όπως πήρε και την
απόφαση να αλλάξει και τις συνήθειες του. Να μην ξανακάνει τα ίδια
λάθη.
Έκανε στα γρήγορα ένα μπάνιο και βγήκε στο δρόμο. Πεινούσε και πήγε
κατευθείαν στο οινομαγειρείο. Παράγγειλε μια μερίδα κρέας και μισό κιλό
κρασί. Τα είχε και τα δυο τόσο ανάγκη !
169
Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα!
ο βίος το βίος
(η ζωή του ανθρώπου) (η περιουσία, ο πλούτος)
βιομηχανία, βιοπαλαιστής, βιοπάλη, βιοτεχνία, βιοτέχνης, βιολογία,

βιογραφία, βιογράφος, βιότοπος, βιοψία, υδρόβιος, ...
οίκος
(το σπίτι)
οικογένεια, οικονομία, νοικάρης, νοικοκυρά, νοικοκύρης, νοικοκυριό,
οικοδέσποινα, οικοδεσπότης, οικοδόμος οικοδομή, οικολόγος,
οικονομικός, οικόπεδο, οικοτροφείο, οικοσκευή, κατοικία, κάτοικος,
κατοικώ, κατοίκηση, κατοικημένος, ακατοίκητος, οικειότητα, οικιακός,...
οίνος
(το κρασί)
οινομαγειρείο, οινοβιομηχανία, οινοποιείο, οινόπνευμα, οινοπαραγωγός,
οινοπαραγωγή, οινοπνευματώδης, οινοποσία, οινοποιία, ...
Ουδέτερα σε -ας και -ως
Ονομ. το κρέας το φως
Γεν. του κρέατος του φωτός
Αιτ. το κρέας το φως
Κλητ. — κρέας — φως
Ονομ. τα κρέατα τα φώτα
Γεν. των κρεάτων των φώτων
Αιτ. τα κρέατα τα φωτά
Κλητ. — κρέατα — φώτα
170
Άσκηση
Στους πίνακες που ακολουθούν κλίνε ανάλογα με τα παραπάνω
παραδείγματα τα ουδέτερα :
α) το τέρας, το πέρας
?■■·. ' Ενικός αριθμός

Ονομ. το το
Αιτ. το το
Κλητ. — —
Ονομ. τα τα
Αιτ. τα . τα
Κλητ. — —
β) το καθεστώς, το γεγονός
Ονομ. το το
Αιτ. το το
Κλητ. — —
Ονομ. τα τα
Αιτ. τα τα
Κλητ. — —
Στο φαρμακείο
Καλησπέρα σας.
Γεια σας. Τι θέλετε παρακαλώ;
Νιώθω έναν πόνο στο στήθος μου και θα ήθελα να μου δώσετε κάποιο
φάρμακο.
Πήγατε στο γιατρό;
Όχι. Ένας μικρός πόνος είναι και...
171
- Εγώ όμως είμαι φαρμακοποιός και δεν μπορώ να σας δώσω κάποιο
φάρμακο χωρίς ιατρική συνταγή. Αν εσείς πάθετε κάτι, θα με κλείσουν
φυλακή.
- Δεν νομίζω ότι είναι κάτι σοβαρό.
- Αυτό θα μας το πει ο γιατρός, αφού πρώτα σας εξετάσει. Πάντως να
ξέρετε πως εμείς δε δίνουμε φάρμακα χωρίς συνταγή. Όχι μόνο σε εσάς
αλλά σε κανέναν.
- Εμένα μου είπαν πως μπορείτε να μου δώσετε κάτι, γιατί έχετε
σπουδάσει και γιατρός. Δεν μπορώ να πάω στο γιατρό, γιατί δεν έχω
χρήματα και δεν είμαι ασφαλισμένος.
- Αααχ! Τι να κάνω με εσένα που έμπλεξα! Ποιος σου το είπε ότι έχω
σπουδάσει ιατρική;
- Ο αδερφός μου. Τον είχατε εξετάσει και αυτόν.
- Πώς τον λένε;
- Μαχμούντ.
- Ααα! Ναι! Πού είναι τώρα αυτός; Πού χάθηκε; Δε δουλεύει;
- Του έδωσαν άδεια και πήγε στην Αίγυπτο.
- Ας είναι. Έλα να σε εξετάσω ...
Ποιου; ■=> ■=> ·=> εμένα "=><=£=> μου
Έδωσε εμένα το γλυκό.

Μου έδωσε το γλυκό.
Μίλησε εμένα για τη δουλειά.
Πήρε από εμένα το βιβλίο.
Αγόρασε σε εμένα σοκολάτα.
Έφερε σε εμένα λουλούδια.
Ζήτησε από εμένα να μιλήσουμε.
172
Ποιου; ■=>■=> ■=> εσένα «=>■=> ■=> σου
Έδωσα σε εσένα τα χρήματα.
Σου έδωσα τα χρήματα.
Αγόρασα σε εσένα παπούτσια.
Έφτιαξα σε εσένα το γλυκό που θέλεις.
Έφερε σε εσένα τον καφέ.
Μιλάω σε εσένα.
Δίνω σε εσένα το τηλέφωνο.
Ποιου; ■=> αυτού ■=> του Ποιας; ■=> αυτής ■=> της
σε αυτό(ν) σε αυτή
Διάβασα αυτού το μάθημα. Έγραψα αυτής γράμμα.
Του διάβασα το μάθημα. Της έγραψα γράμμα.
Μίλησα σε αυτόν για τη δουλειά σου.
Τηλεφωνώ σε αυτή για τα χρήματα.
Χρωστάω σε αυτόν τη ζωή μου.
Ζητάω από αυτή το αυτοκίνητο της.
Αγόρασα σε αυτή ένα δαχτυλίδι.
173
Ποιους; "=>■=><=> εμάς "=>■=>"=> μας
Έφερε σε εμάς δώρα.

Μας έφερε δώρα.
Διάβασε σε εμάς παραμύθι.
Κάλεσε εμάς στη γιορτή.
Τηλεφωνούν σε εμάς κάθε βράδυ.
Σε εμάς αρέσει το θέατρο.
Η δασκάλα δείχνει σε εμάς την άσκηση.
Ποιους; ■=><=£'=> εσάς ■=> ^ ■=> σας
Έδειξαν σε εσάς το σπίτι;

Σας έδειξαν το σπίτι;
Αγόρασα για εσάς μια τούρτα.
Ζήτησα από εσάς χρήματα.
Αρέσουν σε εσάς τα γλυκά;
Περιμένουν εσάς στο σταθμό του τρένου.
Σε εμάς αρέσει το κρασί.
174
Ποιους; >=> "Φ <=> αυτούς, αυτές, αυτά ■=> >=ΐ> ■=> τους
Είπα σε α υτούς την αλήθεια.

Τους είπα την αλήθεια.
Ζήτησα από αυτές να έρθουν στη γιορτή.
Αγόρασα σε αυτά πολλά παιχνίδια.
Μαγείρεψα σε αυτούς μουσακά.
Προσφέρω σε αυτές λουλούδια.
Έγραψα σε αυτά γράμμα.
σε έμενα =μου σε εμάς = μας

σε εσένα =σου σε εσάς = σας
σε αυτόν =του σε αυτούς η

σε αυτή =της σε αυτές >= τους
σε αυτό =του σε αυτά J
Σε εμένα αρέσει το κρασί.
Σε αυτή δίνει το βιβλίο.
Σε εσάς γράφει γράμμα.
Σε αυτά αρέσουν τα παγωτά.
175
Σ' αυτό αγοράζει γλυκά.
Σ' αυτές προσφέρουν λουλούδια.
Σε εσένα μιλάει η Μαρία.
Σε εμένα έδωσαν τα χρήματα.
Σ' αυτούς διάλεξα για δώρο ένα κάδρο.
Σ' αυτό αρέσει να βλέπει τηλεόραση.
Σ' αυτή δείχνει το σπίτι.
Αγόρασα σ' αυτή ένα παλτό και μια φούστα.
Συνάντησα τον Κώστα και την Ελένη στο θέατρο.
Ζήτησα από εσένα και τον Γιώργο να πάμε βόλτα.
Σ' εμένα και τη γυναίκα μου αρέσει ο κινηματογράφος.
Αγόρασε στο γιο και την κόρη του πολλά δώρα.
Το σπίτι της Τασίας και του Σπύρου είναι μεγάλο.
176
σου; μου του; του
σας; μας ή ^ της; της
σας; μου Φ τους; τους
Πού είναι το παλτό μου;
Το παλτό σου είναι στην κρεβατοκάμαρα.
Πού είναι η μπλούζα του;
Πού είναι το γραφείο τους;
Πού είναι το σχολείο σας;
Πού πήγε ο αδερφός της;
Πού μένει ο φίλος σου;
Πού πηγαίνει η αδερφή της;
Τι θέλει η θεία του;
Πού δουλεύει ο πατέρας τους;
Πώς πηγαίνεις στη δουλειά σου;
Τι σπουδάζει το παιδί σας;
177
Τι δείχνει η δασκάλα μας;
Τι διαβάζει το παιδί σου;
Πού είναι οι γονείς σας;
Τι περιμένουν οι φίλοι του;
Σου αρέσει το φαγητό μου;
Του έδωσες το γράμμα μου;
Της είπες τα νέα μας;
Σας αρέσουν οι φωτογραφίες μας;
ποιον;
ποια;
ποιο;
τον
την
το
} τον
την
το
Βλέπεις τον δάσκαλο; Ναι, βλέπω τον δάσκαλο.

Ναι, τον βλέπω.
Βλέπεις τη φίλη μας; Ναι, βλέπω τη φίλη μας.

Ναι, τη βλέπω.
Βλέπεις το έργο; Ναι, βλέπω το έργο.

Ναι, το βλέπω.
178
Διαβάζεις το μάθημα;
Ξέρουν τη διεύθυνση;
Θέλουν την απόδειξη;
Πληρώνουν το λογαριασμό;
Περιμένει το φίλο του;
Πλένουν την αυλή;
ι Καθαρίζεις το φρούτο;
Περιμένεις τον γιατρό;
Ρώτησες τον καθηγητή;
Διαβάσατε την εφημερίδα;
Η μητέρα φτιάχνει για εμένα γλυκό.

Η μητέρα μου φτιάχνει γλυκό.
Η γιαγιά αγοράζει για εσένα πολλά παιχνίδια.
Έστειλαν σε εμένα μια πρόσκληση.
179
Χρωστάω σε αυτούς πολλά χρήματα.
Ζήτησες από αυτόν δουλειά;

Ι
<Μ
Ο επιστάτης ρώτησε εμένα γιατί καθυστέρησα.
Το παιδί ρώτησε εσένα αν θα πάμε βόλτα.
Τόση ώρα σε εσένα μιλάω αλλά δεν ακούς!
Είπα σ' αυτήν το τηλέφωνο σου.
Ο Κώστας γνώρισε σε εμένα τον καινούριο φίλο του.
Έφυγαν για το σπίτι και άφησαν εμάς να τελειώσουμε τη δουλειά.
Ζήτησα απ ' αυτόν να μου φέρει τα ψώνια.
Έδωσα σ' αυτούς όλα τα χρήματα.
Ο Χρήστος πρόσφερε σε εσένα λουλούδια;
με; σε μας; σας ή σε

τον; τον τους; τους
την; την τις; τις
το; το τα; τα
180
Πώς σε λένε; Με λένε, Παντελή.
Πώς τον λένε;

(Σωτήρης)
Πώς τη λένε;
(Αναστασία)
Πού το έβαλες;
(συρτάρι)
Πού τον συνάντησες;

(τρένο)
Τι καλό μας μαγείρεψες;

(παστίτσιο)
Πότε έφεραν τα χαλιά;

(χθες)
Από πού αγόρασες τις κάλτσες;

(κατάστημα ρούχων)
Σε ποιον έδωσες το γράμμα;

(ταχυδρόμο)
Έδωσες της μητέρας το γράμμα;
Ναι, το έδωσα της μητέρας.

Ναι, της το έδωσα.
Έδωσες του παππού το φάρμακο;
Έστειλες τα δανεικά του Γιώργου ;
Έραψες το κουμπί του παντελονιού;
181
Έβαψες τον τοίχο του σαλονιού;
Είπες της Δήμητρας τα νέα;
Έπλυνες τα ρούχα του μωρού;
Σαν το σκύλο με τη γάτα ...

(Η Ρούνα γυρίζοντας στο σπίτι βρήκε τα παιδιά της να κάθονται στο
τραπέζι της κουζίνας χωρίς να μιλούν. Αμέσως κατάλαβε πως κάποιος
καβγάς έγινε, μα δε μίλησε. Σε λίγο η Ελένη άρχισε να κλαίει...)
Ρούνα : Γιατί κλαις, Ελενίτσα μου;
Ελένη : Να, ο Νικήτας έσκισε το τετράδιο της Γλώσσας μου.
Ρούνα : Έτσι, χωρίς κανένα λόγο; Δεν το πιστεύω αυτό. Κάτι θα του
έκανες κι εσύ.
Ελένη : Όχι, δεν του έκανα τίποτα.
Νικήτας : Ψέματα λέει! Εγώ ήθελα να διαβάσω κι αυτή έβαλε το
ραδιόφωνο όσο πιο δυνατά μπορούσε.
Ελένη : Αυτός λέει ψέματα. Δεν διάβαζε. Νευρίασε γιατί η ομάδα του
έχασε στο ποδόσφαιρο.
Νικήτας : Κι εσύ ήταν ανάγκη να με κοροϊδεύεις;
Ελένη : Δεν έκανα κάτι τέτοιο.
Νικήτας : Ούτε κι εγώ σου έσκισα το τετράδιο. Ένα φύλλο μόνο.
Ελένη : Ναι, αλλά εγώ πρέπει να το ξαναγράψω.
Νικήτας : Ας μη με κορόιδευες.
Ρούνα : Ξεχάστε τώρα ό,τι έγινε. Σταματήστε να κάνετε σαν το σκύλο
με τη γάτα. Κι εσύ, Νικήτα, πήγαινε και φέρε μου, σε
παρακαλώ, ένα ποτήρι νερό.
Νικήτας : Ελένη, βάλε στη μαμά νερό.
Ελένη : Εσένα είπε.
Νικήτας : Εσύ είσαι μικρότερη...'
182
Ρούνα : Κατάλαβα! «Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος της
ουράς του».
Ελένη : Τι είπες, μαμά;
Ρούνα : Μια ελληνική παροιμία.
Νικήτας : Για πες μας κιόλας τι σημαίνει;
Ρούνα : Ό,τι ακριβώς κάνατε.
Ελένη : Εξήγησε μας, μαμά.
Ρούνα : Ο ένας το λέει στον άλλον, αλλά η δουλειά που πρέπει να
γίνει ποτέ δεν τελειώνει... Και τώρα πηγαίνετε και οι δύο
και φέρτε μου από ένα ποτήρι νερό.
ΤΑ ΖΩΑ
ο σκύλος η γάτα το ποντίκι
το πρόβατο το γουρούνι
9
το άλογο η αγελάδα το κουνέλι
ο λύκος η αλεπού η αρκούδα
183
ΤΑ ΠΤΗΝΑ
ο κόκορας η πάπια
(ο πετεινός)
η γαλοπούλα το περιστέρι η κουκουβάγια
ΤΑ ΕΝΤΟΜΑ
\ î
η πεταλούδα η μύγα το κουνούπι
4S2gj>
η αράχνη το μυρμήγκι η μέλισσα
184
Όταν ζητάμε από κάποιον να κάνει κάτι ή τον προστάζουμε, τότε
χρησιμοποιούμε προστακτική.
Ζητάμε από κάποιον να κάνει κάτι:

συνέχεια
Γράφε για να τελειώσεις! Γράφετε χωρίς να μιλάτε!
χωρίς συνέχεια
Γράψε τις ασκήσεις! Γράψτε με προσοχή!
απαγορεύουμε σε κάποιον να κάνει κάτι:

(μη + υποτακτική)
συνέχεια
Μην τρέχεις, θα πέσεις! Μην τρέχετε, είναι επικίνδυνο!
χωρίς συνέχεια
Μην τρέξεις, μας παρακολουθούν! Μην τρέξετε στο δρόμο!
τρώω τρώγε ; τρώτε

φάε φάτε
λέω λέγε λέγετε
πες πείτε
πίνω πίνε πίνετε
πιες πιείτε
λύνω λύνε
λύστε
δείχνω δείχνετε
δείξε
κοιτάζω κοίταζε
κοιτάξτε
αφήνω αφήνετε
άφησε
185
πληρώνω πλήρωνε
πληρώστε
σβήνω σβήνετε
σβήσε
ανεβαίνω ανέβαινε
ανέβα ανεβείτε
κατεβαίνω
μπαίνω
μπες
βλέπω βλέπε
δες
παίρνω παίρνε
πάρε πάρτε
Ενεστώτας
εσύ εσύ
Δούλευε γρήγορα! Μη δουλεύεις γρήγορα!
Τρώγε αργά! Μην τρως το βράδυ!
εσείς εσείς
Τρέχετε συνεχώς! Μην τρέχετε απρόσεχτα!
Πίνετε νερό! Μην πίνετε ποτά!
και μη μιλάς! (γράφω)

Μη σε δημόσιους χώρους, (καπνίζω-εσείς)
, θα πέσεις! (προσέχω)
τα χέρια σου καθαρά, (πλένω)
τα ζώα. (προσέχω- εσείς)
στη στάση, θα έρθω σε λίγο. (περιμένω-εσύ)
186
Αόριστος
εσυ εσυ
Κλείσε το παράθυρο! Μην κλείσεις την πόρτα!
Γράψε την άσκηση! Μη γράψεις ξανά στον τοίχο!
Τρέξτε! Αργήσαμε! Μην τρέξετε στο δρόμο!
Ανοίξτε τα βιβλία! Μην ανοίξετε σε κανέναν!
Παιδιά, στην αυλή. (παίζω)

και θα πληρωθείς! (δουλεύω)
το κλειδί στον θυρωρό! (δίνω)
_ όλοι το μάθημα, πολύ καλά. (διαβάζω)
Τάσο, και μισό κιλό τυρί. (αγοράζω)
Εσείς τον κήπο! (ποτίζω)
το τσιγάρο! Θα αρρωστήσεις! (κόβω)
όλοι προσεχτικά τις αιτήσεις, (συμπληρώνω)
Συμπλήρωσε τα παρακάτω μικρά κείμενα στην προστακτική:

(ανάβω, ψήνω, σβήνω, βάζω, πλένω, σκουπίζω)
Παντελή, τη φωτιά και τα μπιφτέκια. Όταν

τελειώσεις τη φωτιά και στα παιδιά να φάνε.
Μετά τα πιάτα και το τραπέζι.
(μπαίνω, βρίσκω, παίρνω, κλείνω)
Στέφανε, στο δωμάτιο μου, τον κατάλογο με τα

τηλέφωνα, τηλέφωνο το γιατρό και ένα
ραντεβού για αύριο το απόγευμα.
(πηγαίνω, ανοίγω, βλέπω, λέω)
Μαρία, ' στην κρεβατοκάμαρα, το συρτάρι

του κομοδίνου, αν εχω εκεί την ταυτότητα μου και
μου τον αριθμό της.
187
(έρχομαι, τρώω, πίνω, βγαίνω)
_, παιδί μου, το φαγητό σου, την

πορτοκαλάδα σου και μετά στην αυλή να παίξεις.
(μπαίνω, ανεβαίνω, βγαίνω, στρίβω, μετρώ, βρίσκω, τελειώνω, έρχομαι,

λέω)
Εσείς οι δύο με το ασανσέρ στο δεύτερο όροφο.

απ' αυτό, αριστερά και
F r
στην μεγάλη αποθήκη. με προσοχή ποσά τοπία υφάσματος
υπάρχουν και τι ελλείψεις έχουμε.
γρήγορα και να μου το για να κάνω νεα
παραγγελία.
Οι καταλήξεις της προστακτικής
Πότε βάζουμε -ήστε και πότε -ίστε
Τα ρήματα που τελειώνουν σε - ώ στην κατάληξη -ήστε γράφονται με η.

Αντίθετα, τα ρήματα που τελειώνουν σε -ίζω στην κατάληξη -ίστε
γράφονται με ι.
Παραδείγματα:
-ω => -ήστε -ίζω e ΐ>-ίστε

χτυπώ χτυπήστε καθαρίζω καθαρίστε
ακουμπώ ακουμπήστε ποτίζω ποτίστε
Άσκηση
Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με -ήστε ή -ίστε
Ζωγραφ μια κοπέλα Τηλεφων σε δυο μέρες.

Σκαλ τις πατάτες. Φροντ να είστε στην ώρα σας.
Πατ φρένο. Ακολουθ το παράδειγμα μου.
Σταματ να φωνάζετε. Ακουμπ τα ψώνια στο τραπέζι.
Συνεχ να διαβάζετε. Σκουπ το σπίτι.
188
Ρ
I Ειδοποι τον οδηγό Οδηγ πιο ήρεμα.
I Μαυρ
Μετρ
δέκα τετράγωνα.
τα ρέστα σας.
Στολ
Υπολογ
τις βιτρίνες.
σωστά τα έξοδα.
I Βοηθ
Ζυγ
τα παιδιά σας.
τις μπανάνες.
Μιλ
Μελετ
μου για τον γιο σας.
τα μαθήματα καλά.
I Με τα ρήματα τις παρένθεσης συμπληρώστε στην προστακτική τις
I παρακάτω προτάσεις:
(ακολουθώ, λύνω, σκαλίζω, κλείνω, λέω, νικώ, παρακολουθώ, ποτίζω,
κερδίζω, αφήνω, βγαίνω, τραγουδώ, τηλεφωνώ)
I τώρα στο 210- 3717171 και
ι πλούσια δώρα.
διάλειμμα.
τις ασκήσεις και μετά
I αμέσως θέση για την παράσταση μας.

στις ειδήσεις τα καταστροφικά αποτελέσματα της
I κακοκαιρίας.
I μας.
τον κήπο και μετά
μαζί μας και
τον.
στο διαγωνισμό
f προβλήματος.
τις οδηγίες για να φτάσετε στη λύση του
τις δικαιολογίες και την

αλήθεια.
|l ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ + (μου, σου, του, της, τους...)

I + (μου, σου, του, της, τους, ...)
Ο δάσκαλος της τάξης μας έφυγε.

I Ο δάσκαλος μας έφυγε.
υ Το τετράδιο του μαθητή χάθηκε.
I Το τηλέφωνο της Μαρίας χάλασε.
I
υ 189
il
Ι
Ι
ι
Η είσοδος του σχολείου είναι κλειστή.
Ο πρόεδρος του συλλόγου μας δεν ήρθε.

e
Η τηλεόραση του Κώστα και της Ελένης είναι καινούργια. ι
1
ι
Οι κάτοικοι του μικρού χωριού είναι όλοι αγρότες.
Το αυτοκίνητο της Χριστίνας είναι κόκκινο.

1
1
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
'_ _J
+ (με, σε, τον, την, ... )
+ (με, σε, τον, την, ...) ι
Άνοιξε τα παράθυρα.
Πότισε τις γλάστρες.
Άνοιξε τα.
Πότισε τες
1
Πρόσεχε εμένα.
Αγόρασε το σπίτι.
Πρόσεχε με. 1
Τηλεφώνησε του παππού.
Διάβασε την εφημερίδα.
1
Σήκωσε τον καναπέ.
Πρόσεχε τα παιδιά.
1
Άκουσε τους γονείς.
Μίλησε της θείας. 1
Κλείδωσε τις πόρτες
Σιδέρωσε τα ρούχα. 1
Σφουγγάρισε τον διάδρομο.
Καθάρισε τις ντουλάπες. 1
Πούλησε την μηχανή.
Κοίταξε εμένα. 1
1
190 ι
Στο συνεργείο
Καλημέρα, μαστρο-Θόδωρε.
Καλημέρα, κύριε Θάνο. Πώς και ήρθες; Έχει κάποια βλάβη το
αυτοκίνητο;
Δεν ξέρω τι ακριβώς συμβαίνει. Δεν μπορώ να καταλάβω. Το πρωί
μόλις έβαλα μπροστά τη μηχανή, άκουσα ένα παράξενο θόρυβο από τον
κινητήρα. Για δες το κι εσύ που είσαι μάστορας.
Βάλε πάλι μπροστά. ... Μάλιστα! ... Έχεις δίκιο. Σαν κάτι να ακούω.
Το πρωί, αφήνεις το αυτοκίνητο να ζεσταθεί ή ξεκινάς αμέσως;
Συνήθως ξεκινάω αμέσως.
Αυτό είναι το λάθος! Τώρα το χειμώνα, πριν ξεκινήσεις, πρέπει να
ζεσταίνεις τη μηχανή για λίγα λεπτά γιατί αλλιώς δε λειτουργεί σωστά.
Να το προσέχεις αυτό! Είναι βασικός κανόνας!
Εντάξει, μαστρο-Θόδωρε. Ξεκινούσα αμέσως για να μην ενοχλώ τους
γείτονες! Τι σου οφείλω;
Τίποτε. Δεν έκανα κάτι σπουδαίο. Να πας στο καλό!
Ευχαριστώ!
Αρσενικά σε -τηράς και -τορας
-τηράς -τορας
κινητήρας, ανεμιστήρας, μάστορας, πράκτορας,
λαμπτήρας, κλητήρας, κρατήρας, εισπράκτορας, ρήτορας,
ανελκυστήρας, οδοστρωτήρας, αυτοκράτορας, διδάκτορας,
βραστήρας, ... κοσμοκράτορας, δικτάτορας, ...
• Δουλεύει ως στο Υπουργείο Παιδείας.

Να αλλάξεις τους καμένους
• Ο κυρ-Φώτης είναι πολύ καλός .
• Κλείσε τον , δεν κάνει ζέστη.
Κατέβηκε με τον στο υπόγειο.
• Το χειμώνα να ζεσταίνεις τον της μηχανής.
191
Αρσενικά σε -ονας ή -ωνας
(τονίζονται στην προπαραλήγουσα)
-ονας —ωνας
γείτονας, επιστήμονας, καύσωνας, μεσαίωνας,
ακτήμονας, άξονας, πνεύμονας, θερμοσίφωνας, είρωνας
αρχιτέκτονας, βραχίονας, ...
• Μάλωσε με όλους τους .

• Δέκα νεκροί από τον το Σαββατοκύριακο.
• Τα σχέδια του ήταν θαυμάσια.
• Αυτές είναι αντιλήψεις του .
• Κλείσε σε παρακαλώ τον .
Αρσενικά σε -ώνας ή -όνας
(τονίζονται στην παραλήγουσα)
- ώνας - όνας
αγώνας, αρραβώνας, χειμώνας, κανόνας, κηδεμόνας, αλαζόνας,
αγκώνας, αιώνας, θαμώνας, ηγεμόνας, Μακεδόνας, ...
κυκλώνας, ξενώνας, αμπελώνας,
ελαιώνας, περιστεριώνας,
στρατώνας, πευκώνας,
Παρθενώνας, Μαραθώνας, ...
• Το αποτέλεσμα του ήταν νικηφόρο.

• Δεν ήρθαν όλοι οι των παιδιών στο σχολείο.
• Η φωτιά κατέστρεψε τους και τους
• Είναι τακτικός του καφενείου.
• Σε λίγο θα φύγει ο και θα έρθει η άνοιξη.
• Έμαθες τους της γραμματικής;
192
Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;
οφείλω ωφελώ
(χρωστάω) (γίνομαι χρήσιμος)
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης:
(οφειλέτης, ωφέλιμη, οφειλή, ανώφελο, ωφέλεια, οφείλω)
• Από αυτή τη δουλειά δεν είχα καμιά ; .

• Τακτοποιήστε άμεσα την σας προς την τράπεζα.
• Η αγελάδα είναι για το γάλα της.
• Δεν παίρνει από λόγια. Είναι να μιλάς μαζί του.
• Πρέπει να περίπου 15.000 ευρώ!
• Είναι ο μόνος που δεν πλήρωσε.
Στο σχολείο
Παρακαλώ, μήπως ξέρετε πού πρέπει να πάω για να γράψω το παιδί μου
στο σχολείο;
Ναι. Θα πάτε στο γραφείο του διευθυντή. Είναι απέναντι από το γραφείο
των δασκάλων.
(Μετά από λίγο στο γραφείο του διευθυντή)
Περάστε. Καθίστε.
Ευχαριστώ.
Τι θέλετε;
Θέλω να γράψω το παιδί μου στο σχολείο.
Από την προφορά σας κατάλαβα ότι είστε αλλοδαπός.
Ναι, είμαι από τη Ρωσία.
Πόσων χρονών είναι το παιδί;
Είναι 7 χρονών. Πριν λίγες μέρες ήρθε στην Ελλάδα και δεν ξέρει
καθόλου ελληνικά.
Δεν πειράζει. Θα πάει στην πρώτη τάξη και θα μάθει πολύ γρήγορα.
Πρέπει όμως να μου φέρετε ένα πιστοποιητικό γεννήσεως, το
βιβλιάριο υγείας του παιδιού και το συμβόλαιο του σπιτιού στο οποίο
μένετε.
Ορίστε το συμβόλαιο του σπιτιού. Τα άλλα έγγραφα είναι στα ρωσικά.
193
- Τότε θα πάτε στο Υπουργείο Εξωτερικών για να κάνετε επίσημη
μετάφραση και μετά θα τα φέρετε σε μένα.
- Το παιδί πότε θα έρθει στο σχολείο;
- Το παιδί από σήμερα κιόλας θα παρακολουθήσει μαθήματα.
- Ωραία. Σας ευχαριστώ. Ελπίζω σε λίγες μέρες να έχω όλα τα
απαραίτητα έγγραφα.
- Φροντίστε να τα ετοιμάσετε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Γνωρίζετε να
γράφετε ελληνικά, για να συμπληρώσετε μια αίτηση και μια υπεύθυνη
δήλωση;
- Ναι. Δώστε μου τα χαρτιά.
- Ορίστε.
ο διευθυντής οι δάσκαλοι
Γεν. Το γραφείο Γεν. Το γραφείο
Αιτ. Ζήτησε Αιτ. Ρώτησε
ΑΙΤΗΣΗ
Του ΠΡΟΣ
Γονέα τ μαθητ Τ κ. Διευθυν

του Δημοτικού Σχολείου
Δ/νση: Αθηνών
Τ.Κ. Παρακαλώ να γράψετε το παιδί

Τηλ.: μου
στην τάξη του σχολείου.
Θέμα: «Εγγραφή μαθητή»
Αθήνα, / /200 Αιτ
(Υπογραφή)
194
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ
Όνομα :
Επώνυμο:
Ημερομηνία γέννησης : _
Ονοματεπώνυμο πατέρα :
Ονοματεπώνυμο μητέρας
Γένος :
Ιθαγένεια :
Υπηκοότητα :
Ι Θρήσκευμα :
ι Διεύθυνση κατοικίας:
(οδός) (αριθμός)
ι (πόλη)
Τηλέφωνο : (σπιτιού)
(περιοχή) _
(κινητό)
Τ.Κ.
Ι
ι
ι
ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Επάγγελμα πατέρα :
ι Διεύθυνση εργασίας :
Τηλέφωνο εργασίας :
ι Αριθμός Αστυνομικής Ταυτότητας:

Αριθμός Διαβατηρίου:
ι Επάγγελμα μητέρας :
Διεύθυνση εργασίας :
ι Τηλέφωνο εργασίας :
Αριθμός Αστυνομικής Ταυτότητας:
ι Αριθμός Διαβατηρίου:
ι
II 195
Από τον ενικό στον πληθυντικό και το αντίθετο:
Πού είναι ο γιατρός που εφημερεύει;
Πού πήγε ο οδηγός του λεωφορείου;
Τα λάστιχα των αυτοκινήτων έσπασαν.
Το φαρμακείο είναι κλειστό το απόγευμα.
Θέλει ένα σουβλάκι και μια μπίρα.
Ακούσατε τα καινούργια τραγούδια του Νταλάρα;
Αυτά τα προβλήματα είναι δύσκολα.
Έστειλαν προσκλήσεις στους φίλους τους.
(σχηματίζουν πληθυντικό σε -εις)
Ενικός αριθμός |
Ονομ. η λέξη η είδηση
Γεν. της λέξης (ή λέξεως) της είδησης (ή ειδήσεως)
Αιτ. τη(ν) λέξη τη(ν) είδηση
Κλητ. - λέξη - είδηση
Πληθυντικ*5ς αριθμός
Ονομ. οι λέξεις οι ειδήσεις
Γεν. των λέξεων των ειδήσεων
Αιτ. τις λέξεις τις ειδήσεις
Κλητ. - λέξεις - ειδήσεις
196
> Όπως η λέξη κλίνονται:
η σκέψη, η γνώση, η στάση, η δράση, η χρήση, η ψύξη, η παύση,
η πτώση, ...
η θέση
της τάξης
των λύσεων
η πόλη
> Όπως η είδηση κλίνονται :

η δύναμη, η κίνηση, η γέννηση, η όρεξη, η προφύλαξη, η κατάσταση,
η ευχαρίστηση, η διάθεση, η απόλυση, η διάλυση, ...
η απόφαση
της εντύπωσης
οι αισθήσεις
των συντάξεων
η εξήγηση
οι επισκέψεις
η απόλυση
Ασκήσεις
Κλίνε στον παρακάτω πίνακα τα θηλυκά : η γνώση και η στάση
Ονομ. η η
Γεν. της της
Αιτ. τη(ν) τη(ν)
Κλητ. — —
Πληθυντικός αριθμός ^^^^ ^ Υ ^ ^ ^ ί ^ ν ^ ^ : - - · ■•■^
Ονομ. οι οι
Αιτ. τις τις
Κλητ. — —
197
Κάνε το ίδιο με τα θηλυκά : η αντίθεση και η κατάσταση
Ονομ. η η
Γεν. της της
Αιτ. τη(ν) τη(ν)
Κλητ. — —
Ονομ. οι οι
Αιτ. τις τις
Κλητ. —
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις :
• Ακούσαμε στις τα δυσάρεστα γεγονότα, (είδηση)
• Οι πρώτες από την Αθήνα ήταν ευχάριστες.
(εντύπωση)
• Όλες οι απέτυχαν στον τομέα της υγείας.
(κυβέρνηση)
• Έχω φτάσει στο μισό της . (απόσταση)
• Πρέπει να γίνουν υπόγειες πεζών, (διάβαση)
• Δεν ξέρω τίποτε για την του έργου, (υπόθεση)
• Απάντησα στις μισές από τις . (ερώτηση)
• Κοίταξε την στη σελίδα 48. (απάντηση)
• Δεν είναι εντάξει στις . (υποχρέωση)
• Πείτε μου την ημερομηνία . (γέννηση)
Πάμε εκδρομή το τριήμερο
(Στο τηλέφωνο)
- Έλα Στάνισλαβ, ο Πέτρος είμαι.
- Τι γίνεσαι, Πέτρο; Πού χάθηκες τόσο καιρό;
- Να, γνώρισα ένα καλό κορίτσι και....
- Και είπες ... να εξαφανιστείς! Την αγαπάς;
- Ναι. Την αγαπάω πολύ και πιστεύω ότι με αγαπάει και εκείνη.
198
- Πώς τη λένε;
- Τη λένε Σοφία.
- Είναι Ελληνίδα;
- Όχι, από τη Βουλγαρία. Ήρθε στην Ελλάδα πριν λίγους μήνες κι έπιασε
δουλειά στο γραφείο του εργοστασίου. Στη χώρα της ήταν παιδαγωγός.
Ξέρει αγγλικά, γαλλικά και τώρα μαθαίνει γερμανικά στο νυχτερινό
σχολείο που πηγαίνουμε. Εκεί τη γνώρισα.
- Εμείς, πότε θα τη γνωρίσουμε;
- Γι' αυτό σε πήρα τηλέφωνο. Τη Δευτέρα είναι αργία. Οι Έλληνες έχουν
εθνική εορτή. Έτσι έχουμε ένα τριήμερο θαύμα! Τι λες, έρχεστε να πάμε
μια εκδρομή όλοι μαζί μέχρι την Ύδρα;
- Αν ο καιρός είναι καλός, γιατί όχι. Θα είναι η πρώτη εκδρομή της Άννας
και του παιδιού σε ελληνικό νησί. Θα χαρούν πολύ.
- Θα δούμε τον καιρό απόψε στις ειδήσεις των εννιά και, αν η πρόβλεψη
είναι καλή, θα σου τηλεφωνήσω αμέσως.
- Εντάξει. Περιμένω τηλέφωνο.
Υποθετικές προτάσεις
• Αν έχει καλό καιρό, θα πάμε εκδρομή.

• Αν οδηγείς προσεκτικά, δε θα τρακάρεις.
• Αν φύγεις τώρα, θα χάσεις όλους τους φίλους σου.
• Αν έχω χρόνο, θα περάσω να σε δω.
• Αν με ρωτούσες,
• Αν καπνίζεις,
• Αν νιώσεις άσχημα, . ■_ .
• Αν νοικιάσουμε μεγαλύτερο σπίτι, · ■ '
• Αν πίνεις κάθε βράδυ τόσο πολύ,
• Αν θέλεις κάτι,
Χρονικά επιρρήματα
(πότε;)
σήμερα αύριο %τες προχτές

απόψε μεθαύριο φέτος πέρυσι
τώρα τότε ποτέ πάντα
κάποτε πότε πότε κάπου κάπου άλλοτε
199
αμέσως ευθύς ήδη πια
μόλις πάλι ξανά συχνά
συνήθως έπειτα ύστερα κατόπιν
νωρίς αργά γρήγορα έγκαιρα
Μεγαλώνω τις προτάσεις με τις εκφράσεις που φανερώνουν χρόνο:

(πότε, τότε, νωρίς, αργά, πριν, κάπου κάπου, ύστερα, νωρίτερα, τώρα,
αργότερα, πού και πού)
• Μας τηλεφωνάει .
• Δυστυχώς δεν πρόλαβα! Έφτασα .
• Να περνάς να σε βλέπουμε.
• Ο αγώνας άρχισε τέσσερα λεπτά.
• από λίγο έφυγα κι εγώ.
• Απόψε πιστεύω ότι θα κοιμηθώ .
• Η Μαρία δεν ξέρει θα φύγει το πλοίο.
• Από έχει να μου μιλήσει.
• Ο φίλος σου τελείωσε από σένα.
• Έλα γιατί θα έχουμε φύγει.
(για δυο μήνες, μέρα με τη μέρα, τις προάλλες, στις επτά το πρωί, για τρία
χρόνια, αύριο, από το βράδυ)
Νοικιάσαμε ένα σπίτι κοντά στην παραλία.
Τα λουλούδια στον κήπο μας μεγαλώνουν.
Συνάντησα στο δρόμο κάποιον φίλο.
Αναχωρήσαμε γεμάτοι χαρά για τις διακοπές.
Ο θείος μου δούλευε στο μετρό.
200
I
i Μας υποσχέθηκε πώς θα πάμε για μπάνιο στη Βουλιαγμένη.
i
i Επειδή θα φεύγαμε πρωί, η μαμά μαγείρεψε χθες.
i Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;
I αγω
οδηγώ κάποιον
άγομαι
οδηγούμαι από κάποιον
i
i Λέξεις:
αγωγή, αγωγός, παραγωγός, παραγωγή, παιδαγωγός,
νηπιαγωγός, υδραγωγείο, υδραγωγός, ...
νηπιαγωγείο,
i • Ο Δημητράκης έγινε πέντε χρονών και πηγαίνει
i στο
• Η
.
των νέων είναι σήμερα δυσκολότερη.
i • Ο
νερό.
ύδρευσης έσπασε και η γειτονιά έμεινε χωρίς
• Ο πάγος κατέστρεψε την

I πορτοκαλιών.
i Ο καιρός
1 Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ
i Με σχετικά υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή θα κυλήσουν οι επόμενες

ημέρες σε όλη την Ελλάδα, όπου ο υδράργυρος τοπικά θα αγγίξει και τους
27 βαθμούς Κελσίου.
i Από πλευράς καιρικών φαινομένων το επόμενο τριήμερο θα έχουμε

περιορισμένη αστάθεια στα βορειοανατολικά.
I Αναλυτικά, αύριο Σάββατο, σε όλη τη χώρα προβλέπεται γενικά αίθριος
i καιρός και μόνο στα βορειοδυτικά θα υπάρχουν λίγες νεφώσεις. Το

απόγευμα θα αυξηθούν και είναι πιθανό να εκδηλωθούν βροχές ή
καταιγίδες κυρίως πάνω από τα ορεινά. Οι άνεμοι θα πνέουν βορειοδυτικοί
I 3 ως 4 μποφόρ και τοπικά στα νοτιοδυτικά πελάγη 4 ως 5 μποφόρ.
I 201
Η θερμοκρασία στα βόρεια θα κυμανθεί από 14 ως 25 βαθμούς, στα
υπόλοιπα ηπειρωτικά από 15 ως 24 και στα νησιά του Αιγαίου από 17 ως
27 βαθμούς Κελσίου. Στην Αττική προβλέπεται σχεδόν αίθριος καιρός με
ασθενείς και τοπικά δυτικούς - βορειοδυτικούς ανέμους 3 ως 4 μποφόρ. Η
θερμοκρασία στην Αθήνα θα κυμανθεί από 18 ως 27 βαθμούς, ενώ στις
παραθαλάσσιες περιοχές η μέγιστη θα είναι 1 ως 2 βαθμούς χαμηλότερη.
Ο ίδιος καλός καιρός θα συνεχιστεί σε όλη τη χώρα την Κυριακή και τη

Δευτέρα. Οι άνεμοι θα πνέουν δυτικοί - βορειοδυτικοί 4 ως 5 μποφόρ. Η
θερμοκρασία δε θα παρουσιάσει αξιόλογη μεταβολή.
Λέξεις που γίνονται με την ένωση άλλων
τριήμερο τρεις + ημέρες

βορειοδυτικά βόρεια + δυτικά
νοτιοδυτικά νότια + δυτικά
βορειοανατολικά βόρεια + ανατολικά
νοτιοανατολικά νότια + ανατολικά
προβλέπω προ + βλέπω
Σύνθετες λέξεις
Σύνθετη είναι η λέξη που γίνεται από δυο άλλες.

Π.χ. μπαίνω + βγαίνω μπαινοβγαίνω
ανεβαίνω + κατεβαίνω ανεβοκατεβαίνω
πρώτη + βροχή το πρωτοβρόχι
νερό + ποτήρι το νεροπότηρο
Το ο που ενώνει τις δυο λέξεις γράφεται με όμικρον (ο).
σιγά + τραγουδώ
περνώ + διαβαίνω
κουρτίνα + ξύλο το
λάδι + ξίδι το
κρασί + ποτήρι το
κατά + κίτρινος
202
αλάτι + νερό το
φτωχός + γειτονιά η
όλος + κόκκινος 0
ψηλός + λιγνός 0
ψιλός + κομμένος 0
χιόνι + θύελλα η
πηγαίνω + έρχομαι
γαλανός + μάτι 0
σταυρός + δρόμος το
ψωμί + τυρί το
άγριο + λουλούδι το
συν + ταξιδεύω
καλός + τύχη 0
υπέρ + τυχερός 0
μεγάλος + γιατρός 0
Τα σημεία του ορίζοντα
Η ονομασία της θέσης στο χάρτη
Η ονομασία του ανέμου
ο βορράς (Β)
βόρεια
βορειοδυτικά βόρειος βορειοανατολικά
(ΒΔ) ν ή βοριάς (ΒΑ)
η δύση η ανατολή (Α)

(Δ) . ανατολικά
δυτικά
δυτικός ανατολικός
Λ ?
νοτιοδυτικά νοτιοανατολικά
(ΝΔ) (ΝΑ)
ο νότος (Ν)
νοτιά
νότιος
ή νοτιάς
Πώς λέγεται ο άνεμος που φυσάει:
από το βορρά; βόρειος

από το νότο; νότιος
από την ανατολή; ανατολικός
από την δύση;
ανάμεσα από το βορρά και τη δύση;
ανάμεσα από το νότο και την ανατολή;
204
κλίμα κλίμακα κλήμα
(τόπου) (η διαβάθμιση) (φυτό)
Άλλες λέξεις:
κλιμάκιο, κλιματισμός, κληματαριά, κλιμακωτός, κλιμακοστάσιο,
Άσκηση
Συμπλήρωσε με μερικές από τις παραπάνω λέξεις τις προτάσεις:
• Το της Ελλάδας είναι μεσογειακό και ηπειρωτικό.

• Ο χάρτης έχει σχεδιαστεί με 1 : 6.000 .
• Το φέτος δεν έδωσε πολύ καρπό.
• Η τρομοκρατία πρέπει να καταπολεμηθεί σε παγκόσμια ^ ^ _ _ _
• Ο υπάλληλος φέτος θα ανέβει στο πρώτο .
• Κάθεται κάθε μεσημέρι κάτω από την .
• Χωρίς δεν μπορείς να δουλέψεις το καλοκαίρι.
• Το ευχάριστο της παρέας, χάλασε.
0 ' *^
αίθριος σχεδόν αίθριος συννεφιά
(^D
αραιή συννεφιά
4 é é 4 4
άστατος με βροχή βροχή άστατος με καταιγίδες καταιγίδες
Φ "■*■♦»
χιονιά ήρεμη ταραγμένη τρικυμιώδης

θάλασσα θάλασσα θάλασσα
Έχει συννεφιά. Η αστραπή (αστράφτει) Ο κεραυνός
205
Πάμε στην'Υδρα
- Άκουσες τον καιρό;
- Όλα είναι εντάξει. Θα πάμε;
- Και βέβαια. Αύριο το πρωί στις 6 ραντεβού στον ηλεκτρικό σταθμό του
Θησείου. Θα πάρουμε το τρένο για το λιμάνι του Πειραιά και από εκεί
το καράβι για Ύδρα.
(Την άλλη μέρα στο λιμάνι)
- Τέσσερα εισιτήρια για Ύδρα, παρακαλώ.
- Γιατί τέσσερα; Ο μικρός δε θα ταξιδέψει;
- Θα ταξιδέψει.
- Πόσο χρονών είναι;
- Εφτά.
- Τότε πληρώνει μισό εισιτήριο.
- Κόψτε μου λοιπόν και ένα εισιτήριο για τον μικρό.
- Ορίστε. Να σας πω και κάτι άλλο;
- Άντε! Πες μας και κάτι άλλο! Μου φαίνεται πως έχεις όρεξη για
κουβέντα.
- Όρεξη δεν έχω, γιατί εγώ δουλεύω κι εσείς πηγαίνετε για τριήμερο.
Όμως, επειδή έχετε και το παιδάκι μαζί σας, δε βγάζετε από τώρα
εισιτήρια για την επιστροφή σας μήπως και τη Δευτέρα δε βρείτε; Έχει
φύγει πολύς κόσμος για την Ύδρα.
- Μου φαίνεται πως έχεις δίκιο. Βγάλε μας και τα εισιτήρια επιστροφής.
«Των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν», έτσι δεν είναι
η παροιμία;
- Σωστά!
- Τι ώρα φτάνει το καράβι στην Ύδρα;
- Σε τρεις ώρες.
- Ορίστε και τα εισιτήρια επιστροφής. Καλά να περάσετε. Καλό ταξίδι.
- Ευχαριστούμε.
- Πώς είπατε;
- Είπαμε, ευ-χα-ρι-στού-με! Άκουσες τώρα; ...
Να σας πω και κάτι άλλο; Πες μας (και κάτι άλλο.)

Να σας δώσω κάτι άλλο; Δώσε μας
Να σου φέρω κάτι άλλο; Φέρε μου.
Θα πάρεις κάτι άλλο; Ναι, θα πάρω.

Θέλεις κάτι άλλο; Όχι, δεν θέλω. ή (Όχι ευχαριστώ)
206
I
i Ο ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ
i Όταν γράφουμε και φτάνουμε στο τέλος μιας σειράς, είναι ανάγκη
πολλές φορές να κόψουμε μια λέξη στα δύο. Ο χωρισμός της λέξης δε
i γίνεται τυχαία. Η λέξη χωρίζεται εκεί που τελειώνει μια συλλαβή και τότε
ανάμεσα στις συλλαβές βάζουμε μια μικρή παύλα (-) που ονομάζεται
i ενωτικό.
Ο χωρισμός μιας λέξης σε συλλαβές, λέγεται συλλαβισμός.
i
3
Οι κανόνες του συλλαβισμού
■ 1. Τα φωνήεντα μπορούν να αποτελέσουν μόνα τους μια συλλαβή.

■ Π.χ. έ-λα, έ-χω,
i 2. Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο
φωνήεν.
Ι Π.χ. κα-ρά-βι, α-γό-ρι, α-γα-πώ, ...
i 3. Δυο σύμφωνα ανάμεσα σε δυο φωνήεντα:

α) Συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, όταν από τα σύμφωνα αυτά
1 αρχίζει ελληνική λέξη.

Π.χ. κί-τρι-νο (τρέχω), βι-βλί-ο (βλέπω), ...
i
β) Χωρίζονται και το πρώτο πηγαίνει με το προηγούμενο φωνήεν, ενώ
το δεύτερο πηγαίνει με το επόμενο, όταν από τα σύμφωνα αυτά δεν
αρχίζει ελληνική λέξη.
i Π.χ. έρ-χο-μαι, καρ-πού-ζι, ...

γ) Τα δυο όμοια σύμφωνα πάντα χωρίζονται.
i Π.χ. θά-λασ-σα, παπ-πούς, κόκ-κι-νο, ...
4. Τρία ή περισσότερα σύμφωνα ανάμεσα σε δυο φωνήεντα :

i α) Συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, αν από τα δυο πρώτα αρχίζει
ελληνική λέξη.
i Π.χ. κά-στρο (σταθμός), ά-ντρας (ντύνω), ...
i β) Χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο πηγαίνει με το προηγούμενο

φωνήεν ενώ τα άλλα δύο με το επόμενο, όταν από τα δύο πρώτα δεν
ι αρχίζει ελληνική λέξη.

Π.χ. άν-θρω-πος, εκ-στρα-τεύ-ω, ...
i
5. Τα δίψηφα σύμφωνα (μπ, γκ, ντ, τσ, τζ) δε χωρίζονται.
Π.χ. κο-ρί-τσι, κο-ντός, τζα-τζί-κι, α-γκα-λιά, ...
i 207
6. Όταν τα γράμματα ( λ , ρ , μ , ν ) βρίσκονται μπροστά από άλλο
σύμφωνο, τότε πάντα χωρίζονται.
Π.χ. αρ-χη-γός, αλ-μυ-ρό, έν-ση-μα,
7. Τα δίψηφα φωνήεντα (αι, ει, οι, ου, υι) , οι συνδυασμοί αυ και ευ οι

δίφθογγοι (αϊ, οϊ, αη, οη) και γενικά όσα φωνήεντα προφέρονται σε μια
συλλαβή δε χωρίζονται.
Π.χ. πιά-νο, ά-δεια, ευ-χα-ρι-στώ, με-θαύ-ρ-ι-ο, ...
Άσκηση
Να χωρίσεις τις παρακάτω λέξεις σε συλλαβές:
παράθυρο ; καράβι
ανεβαίνω i αντέχω
αλλάζω : σύννεφο
αλλοδαπός : αέρας
κάτοικος εκείνος
Ιούλιος Οκτώβριος
Δεκέμβριος προσφορά
έξοδος είσοδος
ελιά συνάδερφος
σκουπίζω μαγειρεύω
απεργία αγρότης
κέντρο μπαλκόνι
καρφώνω κινδυνεύω
λαμπρός εργοστάσιο
κορδόνια Αλβανία
εμπρός εχθρός
αστραπή | πράγματα
γράμματα ! άλλος
Σάββατο : καρφί
αχλαδιά : μοιάζω
αηδόνι ; ομπρέλα
δελφίνι : δαχτυλίδι
208
Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΑΒΩΝ
Οχ συλλαβές έχουν δική τους ονομασία σύμφωνα με το παρακάτω

παράδειγμα:
παραλήγουσα
αρχική
7
πα ρα θυ ρο
Û
προπαραλήγουσα λήγουσα
Ουδέτερα σε τήριο
τήριο αλλά
διαβατήριο, εισιτήριο, δικαστήριο, κτίριο
ι ι
πρατήριο, καπνιστή pio, πιεστήριο,
σιδερωτήριο, μυστήριο, ...
μαρτύριο
ι
? 1
Ασκηση
ι Συμπλήρωσε το παρακάτω κείμενο σύμφωνα με τον παραπάνω κανόνα:
ι Μετά από έξι ώρες ταξίδι φθάσαμε στην Κοζάνη. Το μαρτ_ρ_ο είχε
τελειώσει και η όμορφη πόλη μας έδειχνε απλόχερα τις ομορφιές της.
ι Σταματήσαμε για βενζίνη σε ένα πρατ_ρ_ο κοντά στο κτ_ρ_ο που

στεγάζεται η αστυνομία. Μπήκαμε ξανά στο αυτοκίνητο και συνεχίσαμε
■
Π διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο. Στα διακόσια μέτρα αντικρίσαμε το
δικαστ_ρ_ο της πόλης και πιο κάτω, αφού περάσαμε το μεγάλο πάρκο,
1
θαυμάσαμε το κλειστό γυμναστ_ρ_ο. Δε χόρταινα να κοιτάζω τα
καταστήματα. Όλα για μένα ήταν καινούργια. Το κομμωτ_ρ_ο που ήταν
ι
δίπλα στο καθαριστ_ρ_ο έκλεισε και τη θέση του πήρε ένα φροντιστ_ρ_ο.
Δυστυχώς δίπλα του είδα ότι άνοιξε ένα σφαιριστ_ρ_ο.
ι
ι
ι 209
Ουδέτερα σε τήρι
τήρι αλλά
ποτήρι, ξυπνητήρι, -τύρι
σουρωτήρι, ποτιστήρι, (όσα έχουν ως δεύτερη λέξη το τυρί)
κλαδευτήρι, σκαλιστήρι, ... ψωμοτύρι, κεφαλοτύρι, ...
Στο ξενοδοχείο
- Παρακαλώ, πού μπορούμε να βρούμε ένα φτηνό ξενοδοχείο;
- Προχωρήστε ευθεία και σε τέσσερα στενά στρίψτε αριστερά. Στο
δεύτερο δρόμο θα βρείτε στα δεξιά σας το ξενοδοχείο «ΗΎδρα».
(σε λίγο)
- Γεια σας.
- Καλώς ορίσατε!
- Θέλουμε δυο δωμάτια. Ένα δίκλινο και ένα τρίκλινο.
- Για πόσο καιρό;
- Για το Σαββατοκύριακο. Τη Δευτέρα θα φύγουμε.
- Θέλετε να είναι δίπλα-δίπλα τα δωμάτια;
- Αν γίνεται.
- Και βέβαια γίνεται. Στον τρίτο όροφο έχω ένα δίκλινο που βλέπει προς
το βουνό και πλάι σ' αυτό ένα τρίκλινο που βλέπει προς τη θάλασσα.
- Πόσο κάνουν;
- Το δίκλινο 60 ευρώ και το τρίκλινο 75 με ημιδιατροφή.
- Εντάξει.
- Έχετε ταυτότητες;
- Όχι. Έχουμε διαβατήρια. Ορίστε.
- Θα τα κρατήσω για λίγο να γράψω τα στοιχεία σας και θα σας τα
επιστρέψω. Ορίστε τα κλειδιά. Το ασανσέρ είναι αριστερά από τη
σκάλα.
- Ευχαριστούμε πολύ.
- Για ό,τι χρειαστείτε χτυπήστε το κουδούνι. Καλή διαμονή.
προχωρώ ευθεία = περπατώ ευθεία

θα σας τα επιστρέψω = θα σας τα δώσω πίσω
έχω ό,τι χρειάζομαι = έχω οτιδήποτε θέλω
210
ημί-
(κάτι που είναι μισό ή δεν είναι ολοκληρωμένο)
ημιάγριος, ημιαπασχόληση, ημιαστικός, ημίγυμνος, ημίωρο, ημιδιατροφή,

ημίδιπλο, ημιθανής, ημίθεος, ημικρανία, ημιαργία, ημικύκλιο, ημίμετρο,
ημιώροφος, ημισφαίριο, ημιτελής, ημιτελικός, ημιφορτηγό, ημίφως,
ημίχρονο, ημιυπόγειο, ...
δις επίρρημα (δυο φορές)
Τα σύνθετα με δι- ή δισ- φανερώνουν ότι αυτό που σημαίνει η δεύτερη

λέξη είναι διπλό ή γίνεται δυο φορές.
δίγλωσσος, δίγαμος, δίλεπτο, δίδυμος, δίζυγο, διήμερο, δίκαννο,

δικέφαλος, δίκλινος, δίκροκο, δίκοπο μαχαίρι, δίκυκλο, δίμηνο, δίπατο,
δίποντο, δίπορτο, δισύλλαβος, δίτομο, δίτροχο, δίχρωμο, δίωρο, δίψηφο,
διώροφο, διπλάσιος, διπλός, διπλοπαρκάρισμα, διπλοκλειδώνω, ...
Αλλά:
τα παράγωγα του δύο με ύψιλον ( υ )
δυάδα, δυαρχία, δυάρι, δυόμισι, ...
δυσ-
(φανερώνει κακή ιδιότητα, δυσκολία ή αρνείται την καλή ιδιότητα του
δεύτερου συνθετικού)
δυσανάγνωστος, δυσάρεστος, δυσαρέσκεια, δυσβάστακτο, δυσεύρετο,

δυσκίνητος, δύσκολος, δυσλειτουργία, δυσλεξία, δυσκοιλιότητα,
δύσπιστος, δύσπνοια, δύστυχος, δυσφήμηση, δυσφορία, δυστύχημα,
δυστυχώς, δυσοσμία, δυσνόητος, δύσχρηστος, ...
η κλίνη
= (το κρεβάτι)
Λέξεις :
κλινοσκεπάσματα, κλινικός, κλινική, κλινικό, δίκλινο, τρίκλινο, ...
211
κλήση
από το ρήμα καλώ (ζητώ από κάποιον να έρθει, να παρουσιαστεί)
Π.χ. Πήρα κλήση για παράνομο παρκάρισμα.
Μου ήρθε κλήση από το στρατό να καταταγώ.
κλίση
από το ρήμα κλίνω (γέρνω προς μια μεριά, έχω ταλέντο κάπου)
Π.χ. Το καράβι έχει κλίση προς τα δεξιά.
Έχει κλίση στη μουσική.
κλείσει
από το ρήμα κλείνω (αντίθετο του ανοίγω)
Π.χ. Το μαγαζί αυτό έχει κλείσει εδώ και δυο χρόνια.
Η πληγή θα κλείσει σε λίγες μέρες.
Άσκηση
Συμπλήρωσε στις παρακάτω προτάσεις τα γράμματα που λείπουν:
• Να κλ νεις προφορικά το ρήμα «γράφω».

• Σήμερα τα καταστήματα θα παραμείνουν κλ στά.
• Έκλ σα μια σημαντική εμπορική συμφωνία.
• Μου φαίνεται πως ο δρόμος έχει επικίνδυνη κλ ση προς το γκρεμό.
• Βάλε τα κλ νοσκεπάσματα στη ντουλάπα.
• Κλ δώσε την πόρτα και μετά βάλε το κλ δί μέσα στο συρτάρι
• Μπήκε χθες αργά το βράδυ σε ιδιωτική κλ νική για θεραπεία.
• Το παιδί δεν έχει κλ σει μάτι όλη τη νύχτα.
• Τα επιρρήματα είναι άκλ τες λέξεις.
• Από τον κλ νικό έλεγχο που έγινε δε διαπιστώθηκε κάτι σοβαρό.
• Πλήρωσες την κλ ση της τροχαίας;
• Μου κλ νει την πόρτα με δύναμη κάθε φορά που φεύγω.
212
Ονομ. η ταυτότητα οι ταυτότητες
Γεν. της ταυτότητας των ταυτοτήτων
Αιτ. τη(ν) ταυτότητα τις ταυτότητες
Κλητ. ταυτότητα ταυτότητες
η ποσόι■ητα της την ■τις

της ποιότητας ' ■ " ' ( ·
την ται>τότητα |
: τις θερμότητες
η διώρυγα
την σήραγγα j
της ταχύτητας
Θηλυκά σε -ότητα και -ύτητα

,
. . . . :^·,;Η
-ότητα -ύτητα
ταυτότητα, ποιότητα, ικανότητα, ταχύτητα, βαρύτητα, οξύτητα,
καθαριότητα, πραγματικότητα, ευθύτητα, γλυκύτητα, ...
τιμιότητα, ποσότητα, χρησιμότητα,
εθνικότητα, εργατικότητα,
νομιμότητα, αθωότητα, ...
η ταυτότητα
της εθνικότητας
την καθαριότητα
οι ποσότητες
των ικανοτήτων
τις ποιότητες
η βαρύτητα
οι ταχύτητες
213
Θηλυκά σε - α
Ονομ. η εφημερίδα οι εφημερίδες
Γεν. της εφημερίδας των εφημερίδων
Αιτ. τη(ν) εφημερίδα τις εφημερίδες
Κλητ. - εφημερίδα - εφημερίδες
> Όπως η εφημερίδα κλίνονται
η πατρίδα οι τη μαρίδα τις

τη σανίδα τις της των σειρήνων
της των μερίδων την τις ελπίδες
τη τις χελώνες της των λαμπάδων
η ελπίδα οι η οι γοργόνες
Θηλυκά σε -ίνα, -ίλα, -ίδα, -ισσα, -ίτσα
Τα θηλυκά αυτά γράφονται στην παραλήγουσα με γιώτα (ι).

Όσα τελειώνουν σε -ισσα γράφονται με δύο σίγμα —σσ-
-ίνα -ίλα -ίδα -ισσα -ίτσα

κουρτίνα μαυρίλα εφημερίδα γειτόνισσα κουκλίτσα
μπαλαρίνα κοκκινίλα μερίδα μέλισσα ποδίτσα
θεατρίνα κιτρινίλα σανίδα βασίλισσα μπαλίτσα
καρδερίνα σαπίλα βίδα αρχόντισσα αλυσιδίτσα
Μαρίνα ξινίλα πατρίδα μαγείρισσα
Κατερίνα σαπίλα σελίδα ταξιδιώτισσα
αλλά αλλά αλλά αλλά αλλά
σειρήνα σκύλα χλαμύδα Λάρισα θείτσα
Αθήνα σημύδα σάρισα
καρύδα
214
Γράψε τα θηλυκά στην ίδια πτώση αλλά στον άλλο αριθμό:
ενικός πληθυντικός ενικός πληθυντικός

η γαρίδα τις βίδες
οι πινακίδες των αλυσίδων
την κουρτίνα της μερίδας
της γειτόνισσας την σελίδα
τις μέλισσες οι σειρήνες
των εφημερίδων τις καρύδες
Πώς τα περάσατε;
- Πού ήσαστε το σαββατοκύριακο; Σας έπαιρνα τηλέφωνο και δεν
απαντούσατε;
- Ήμαστε στην Ύδρα. Είχαμε πάει μαζί με τον Πέτρο εκδρομή.
- Πώς τα περάσατε;
- Θαυμάσια! Πολύ όμορφα! Ευτυχώς έκανε πολύ καλό καιρό και έτσι
βγαίναμε συνεχώς βόλτες στο νησί.
- Κι εμένα γιατί δε μου είπατε τίποτε;
- Το αποφασίσαμε ξαφνικά, αλλιώς θα σου το λέγαμε.
Τροπικά επιρρήματα
(πώς;)
Επίθετα Επιρρήματα
Επίθετο + ουσιαστικό Ρήμα + επίρρημα
Πώς είναι το ουσιαστικό; Πώς ήταν η ενέργεια;
Γρήγορα άλογα. Γράφω γρήγορα.
Ωραία μέρα. Διαβάζεις ωραία.
Καλά παιδιά. Περάσαμε καλά.
Ευγενικά κορίτσια. Μίλησε ευγενικά.
215
έτσι αλλιώς αλλιώτικα κάπως
μαζί όπως καθώς ως
σαν καλά κακά σιγά
ξαφνικά διαρκώς μεμιάς μονομιάς
ιδίως επίσης ειδεμή κυρίως
καλώς ακριβώς εντελώς ευτυχώς
εξής τυχόν του κάκου ελληνικά
όμορφα άσχημα χωριστά συνεχώς ...
Μεγαλώνω τις προτάσεις με τις λέξεις που φανερώνουν τρόπο:

(αργά, δυνατά, υπέροχα, αυστηρά, σκληρά, γρήγορα, καθαρά, μαζί,
βιαστικά, απρόσεχτα)
• Ο εργολάβος μίλησε στον απρόσεχτο εργάτη.
• με τις φίλες μου θα πάμε για ψώνια.
• Σε παρακαλώ, μη μιλάς ! Δεν είμαι κουφός!
• Έτρεχε και κέρδισε τον αγώνα.
• Στο γάμο του Θανάση περάσαμε .
• Γράφω και δεν προλαβαίνω.
• Μιλήστε πιο , γιατί δεν καταλαβαίνω τι λέτε!
• Οδηγούσε και τράκαρε.
• Γιατί φέρνεσαι στο παιδί;
• Πού πας έτσι ;
(κακώς, έτσι, όμορφα, άσχημα, πώς και πώς, βιαστικά, μαζί, αλλιώς,
ευτυχώς, δυστυχώς)
• Γιατί μίλησες στους φίλους σου;
• Ηλία, έφυγες πριν το τέλος του αγώνα.
• Αισθάνθηκε και πήγε στο γιατρό.
• Ήταν τόσο στο Ναύπλιο που θέλω να ξαναπάω.
• Έκανε για να πάει στη γιαγιά του.
• Έφυγε γιατί είχε δουλειά.
• Περπατήσαμε έως την πλατεία.
• Φύγε θα φωνάξω την αστυνομία!
• περάσαμε χωρίς να μας δει.
• το παιδί αρρώστησε πάλι.
216
I
I Πότε βάζουμε είμαστε και πότε ήμαστε (ήμασταν)
I είμαστε
(παρόν και μέλλον)
ήμαστε
(παρελθόν)
I Στις παρακάτω προτάσεις βάζουμε σε όσες μιλούν για το παρόν και το
I μέλλον είμαστε και σε όσες μιλούν για το παρελθόν ήμαστε (ήμασταν)
I
Θέλω να πάντα αγαπημένοι.
Στο εργοστάσιο τέσσερις εργάτες από τη Γεωργία.
Θα στη δουλειά σε μισή ώρα.
I Τον προηγούμενο μήνα
Αύριο θα στον Πειραιά.
στην Πάτρα.
I Ελπίζω του χρόνου να

Τώρα
όλοι μαζί στο χωριό.
μπροστά απο τον κινηματογράφο.
I Πριν λίγη ώρα
Σε λίγο θα
μαζί στο καφενείο.
στο σπίτι.
Με αυτό τον μισθό δεν ευχαριστημένοι.
Πριν ένα λεπτό στο σπίτι σου.
Αυτή τη στιγμή δεν για έξοδα.
Ελεύθερος άνθρωπος
Περνώντας τη μεγάλη γέφυρα και πηγαίνοντας για τα Γιάννενα κάναμε
μια μικρή παράκαμψη. Στο 35ο χιλιόμετρο βγαίνοντας αριστερά από την
εθνική οδό, φτάσαμε σε μια όμορφη, μικρή αλλά ιστορική πόλη, το
Μεσολόγγι.
Μπαίνοντας από την κεντρική πόρτα του κάστρου με τα μικρά τείχη,
είδαμε μια μαρμάρινη επιγραφή που έλεγε: «Κάθε ελεύθερος άνθρωπος
είναι δημότης Μεσολογγίου». Συνεχίζοντας, περάσαμε μέσα από
δρομάκια και πήραμε το δρόμο για την ξακουστή λιμνοθάλασσα.
Ακολουθώντας το στενό δρόμο, μετά από λίγη ώρα παρκάραμε στην
Τουρλίδα. Καθίσαμε σε ένα μικρό ταβερνάκι και παραγγείλαμε καφέ.
Μιλώντας για την ιστορία της πόλης η ώρα πέρασε.
Φεύγοντας ζήτησα από την παρέα να πάμε πάλι στο σημείο που ήταν η
μαρμάρινη επιγραφή. Άφησα εκεί λίγα λουλούδια. Ήθελα κι εγώ να είμαι
δημότης Μεσολογγίου και ας είμαι από την Ουκρανία. Ήθελα να είμαι
ελεύθερος άνθρωπος...
217
ο τοίχος ή το τείχος
Ο τοίχος : Μιλάμε για τους τοίχους ενός σπιτιού

Το τείχος : Μιλάμε για το εξωτερικό μέρος κάστρου, φρουρίου
οι τοίχοι τα τείχη η τύχη

( σπιτιού ) ( κάστρου ) ( ανθρώπου )
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με οι, ει, ή υ:
• Ο Σταμάτης είναι πολύ τ χερός άνθρωπος.

• Το Σινικό Τ χος προστάτευε την Κίνα από επιδρομές.
• Είναι παλιά εκκλησία, γιατί έχει βυζαντινές τ χογραφίες.
• Το τ χος που χώριζε το ανατολικό με το δυτικό Βερολίνο, έπεσε.
• Τον κατέστρεψαν τα τ χερά παιχνίδια.
• Οι πέτρινοι τ χοι του παλιού σπιτιού δεν άντεξαν στη δυνατή βροχή.
• Το φρούριο με τα ψηλά τ χη ξεχώριζε από μακριά.
• Μόλις τελειώσετε το μαντρότ χο να μαζέψετε τα εργαλεία.
• Μη μιλάς για ατ χία. Η τ χη βοηθά τους τολμηρούς κι εσύ δεν είσαι.
-οντάς ή -ώντας
(ενεργητική μετοχή)
Η ενεργητική μετοχή τελειώνει σε -οντάς ή -ώντας και δεν κλίνεται.
Όταν δεν τονίζεται στο ο, τότε γράφεται με όμικρον:

παίζοντας, πλένοντας.
Όταν τονίζεται στο ω, τότε γράφεται με ωμέγα:
πηδώντας, χτυπώντας
218
Γράφω την ενεργητική μετοχή (-οντάς ή -ώντας).
κουνώ δουλεύω
ιδρώνω πέφτω
ακουμπώ κατακτώ
συζητώ ακολουθώ
ανεβαίνω πηγαίνω
υπολογίζω καπνίζω
αγαπώ πηδώ
τραγουδώ χορεύω
τρώω πέφτω
στρίβω νικώ
δημιουργώ τρίβω
Συμπλήρωσε τις παρακάτω λέξεις με -ώντας ή -οντάς
τελειών γαιρετ πλέν

αργίζ αποφασίζ ξεκιν
κυβερν μιλ αφαιρ
σβήν ταξιδεύ γελ
πουλ ρωτ βρέχ
πετυχέν περπατ ακού
γενν ευχαριστ εμποδίζ
ζυγίζ συμπαθ χτυπ
αργ ρουφ πιστεύ
τοποθετ πληροφορ υψών
λαχταρ γάν φυτεύ
Τι φανερώνει η ενεργητική μετοχή;

Τρόπο
(πώς έγινε κάτι)
Ανέβαιναν στο λεωφορείο και έκαναν φασαρία.
Ανέβαιναν στο λεωφορείο κάνοντας φασαρία.
Πουλούσε κουλούρια για να μεγαλώσει τα παιδιά του.

Πουλώντας κουλούρια μεγάλωσε τα παιδιά του , ■
219
Χρόνο
(πότε γίνεται κάτι)
Όταν τελείωνε τη δουλειά του πήγαινε για ούζο στο καφενείο.
Τελειώνοντας τη δουλειά του πήγαινε για ούζο στο καφενείο.
Όταν έφτασε στην Ελλάδα ήρθε να με δει.

Φτάνοντας στην Ελλάδα ήρθε να με δει.
Αιτία
(δηλαδή για ποιο λόγο έγινε κάτι)
Επειδή δούλευα πολλές ώρες, αρρώστησα
Δουλεύοντας πολλές ώρες την ημέρα, αρρώστησα.
Επειδή χτύπησε το χέρι του στο τραπέζι, φοβήθηκα.

Χτυπώντας το χέρι του στο τραπέζι, φοβήθηκα.
Υπόθεση
( δηλαδή αν κάνουμε κάτι, τι θα συμβεί)
Αν διαβάζεις κάθε μέρα , θα μάθεις γρήγορα ελληνικά.
Διαβάζοντας κάθε μέρα, θα μάθεις γρήγορα ελληνικά.
Αν αγοράζουμε στις εκπτώσεις, κάνουμε οικονομία.
Αγοράζοντας στις εκπτώσεις, κάνουμε οικονομία.
Γράψε τις προτάσεις χρησιμοποιώντας ενεργητική μετοχή:
Διάβαζε κάθε μέρα και άκουγε μουσική από το ραδιόφωνο.
Επειδή οδηγούσε χωρίς ζώνη, ο τροχονόμος του έδωσε κλήση.
Καθώς σκούπιζε το σπίτι βρήκε το δαχτυλίδι.
Αν μιλήσεις άσχημα στον διευθυντή, μπορεί να σε απολύσει.
220
Καθώς πλησίαζε στο χωριό του άρχισε να κλαίει.
Αν ξοδεύεις τόσα χρήματα, σε λίγο θα μείνεις απένταρος.
Επειδή δούλευα όλη την ημέρα, κουράστηκα πολύ.
Αντέγραφε από τους συμμαθητές του και πέρασε στις εξετάσεις.
Έκανε όλες τις δουλειές του σπιτιού, ενώ τραγουδούσε.
Αν έχουμε δυνατά τη μουσική, ενοχλούμε τους γείτονες.
Μόλις είδε το παιδί, έβαλε τα κλάματα.

Βλέποντας
Αν οδηγείς προσεχτικά δε θα πάθεις κανένα ατύχημα.
Καθώς κατέβαινε από το αεροπλάνο, δάκρυσε.
Αν διαβάζεις κάθε μέρα, θα πετύχεις στις εξετάσεις.
Καθώς ανεβαίνεις, δώσε τα κλειδιά στον Βασίλη.
Ενώ περνούσα μπροστά του, τον χαιρέτησα ευγενικά.
Όταν επιστρέφω, θα σου αγοράσω το παιχνίδι.
221
Συμπλήρωσε το κείμενο με τις ενεργητικές μετοχές που βγαίνουν από τα
ρήματα της παρένθεσης:
(περπατώ, γελώ, πληρώνω, διασκεδάζω, τρέχω, πουλώ, μαθαίνω, ρωτώ)
• Όλοι γέλασαν το πάθημα του.

• Αγόρασε το σπίτι με μετρητά.
• Ήρθε στη δουλειά .
• από δω κι από κει έμαθε την αλήθεια.
• Πέρασαν το βράδυ στα μπουζούκια.
• Έφτασε στο νοσοκομείο.
• Έζησε την οικογένεια του φιστίκια.
• τα νέα μας, χάρηκε πολύ.
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις ενεργητικές μετοχές των

ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση:
• Πέρασε τη ζωή του από χώρα σε χώρα. (ταξιδεύω)

• Πέρασα όλο το βράδυ . (διαβάζω)
• τα νέα ο Γιάννης πέταξε από χαρά. (ακούω)
• Θα βρείτε τη λίμνη το ποτάμι, (ακολουθώ)
• Ο γέρος μιλούσε αργά τα γένια του. (χαϊδεύω)
• Τα παιδιά έπαιζαν το τύμπανο, (χτυπώ)
• η Χριστίνα αποφάσισε να γίνει γιατρός.
(μεγαλώνω)
• Περπατούσε στο δρόμο . (χαζεύω)
• Συζητούσαμε το πρωινό μας. (τρώω)
• Η Θεοδώρα μπήκε στο σπίτι . (τραγουδώ)
Συμπλήρωσε τις προτάσεις στον αόριστο
το φαγητό για το μωρό μας. (ετοιμάζω)

Ο Νίκος από τη δουλειά με τα πόδια.(γυρίζω)
γράμμα από τον ξάδερφο του που είναι στρατιώτης.(παίρνω)
με τον πατέρα του το πρόβλημα.(συζητώ)
τα ευχάριστα για τη δουλειά της στις φίλες της.(λέω)
για τις αδερφές της και πήγε να τηλεφωνήσει.(ανησυχώ)
222
• σχεδόν δυο βδομάδες να μάθει νέα από τους γονείς του.(έχω)
• Κάθε Κυριακή και οι δυο τους για καφέ.(πηγαίνω)
• Η κυβέρνηση τα αιτήματα των απεργών.(ικανοποιώ)
• αυτό που ήθελαν, γιατί ήταν ενωμένοι.(καταφέρνω)
• Όταν πήρα τη σύνταξη μου για το χωριό.(φεύγω)
• Η ομάδα μας στον τελικό και κατέκτησε το κύπελλο.(νικώ)
• Τον αιώνα που πέρασε οι Ευρωπαίοι δυο φορές
μεταξύ τους.(πολεμώ)
Συμπλήρωσε το κείμενο στο μέλλοντα με τα ρήματα της παρένθεσης:

(δουλεύω, μετακομίζω, μένω, πληρώνω, γνωρίζω, πηγαίνω, περπατώ)
Από τον επόμενο μήνα ο Αποστόλης ' στο Αίγιο γι'

αυτό στην μικρή αυτή πόλη της Πελοποννήσου.
στο σπίτι της γυναίκας του που κατάγεται από εκεί.
Έτσι δε ενοίκιο και η γυναίκα του θα κάνει τις
δουλειές του σπιτιού. Τα παιδιά του νέους φίλους
και στο σχολείο με τα πόδια. Τα απογεύματα
στους όμορφους δρόμους της παραθαλάσσιας
πολιτείας.
Προθέσεις
μονοσύλλαβες δισύλλαβες τρισύλλαβη

με, σε, για, ως, προς από, κατά, μετά, παρά, αντί ίσαμε
δίχως, χωρίς
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις προθέσεις που υπάρχουν στον πίνακα:

• Φτάσαμε το μεσημέρι.
• από δυο ώρες θα είμαι στο καφενείο.
• Δεν πηγαίνει πουθενά τον άντρα της.
• Πίνει τον καφέ του ζάχαρη.
• Κάθε Κυριακή μου αρέσει να πηγαίνω ψάρεμα.
• Θα φτάσουμε πιο γρήγορα το αεροπλάνο.
• Εγώ λέω να πάμε τα πόδια.
• Έφυγε τη δουλειά πριν λίγο.
223
• Το αγόρασα τη λαϊκή αγορά.
• Έχω να τον δω προχθές.
• Από εδώ το σπίτι μου είναι μόνο διακόσια μέτρα.
• το βράδυ θα έχουμε φτάσει.
• Η ώρα είναι δύο είκοσι πέντε.
• Βάλε στο τσάι μέλι για ζάχαρη.
• μισή ώρα το φαγητό θα είναι έτοιμο.
• Καλύτερα να παίρνω λιγότερα λεφτά, να μείνω άνεργος.
• Ο Κώστας ήρθε από εσένα.
• Πήγε τις φίλες της ένα ζαχαροπλαστείο.
• Έφυγε τρέχοντας την πλατεία.
• Μου είπε το μυστικό το τέλος της συζήτησης.
• Μείναμε πετρέλαιο!
• Έπιασε ένα ψάρι εννιά κιλά!
Συμπληρώνω τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης:

> Στον ενεστώτα
(ξυπνώ, γνωρίζω, κυκλοφορώ, γιορτάζω, μεταφέρω, νομίζω, καπνίζω,
τραγουδώ, διαβάζω, μαθαίνω, παρακολουθώ, τρέχω)
• Ο Κωνσταντίνος και η Ελένη στις 21 Μαίου.

• Εσείς πότε θα πάμε στο θέατρο;
• Οι αγρότες κάθε μέρα πολύ πρωί.
• Η Αθανασία με το μηχανάκι για να αποφεύγει
το μποτιλιάρισμα.
• Γιατί αυτοί οι δύο;
• Πόσα τσιγάρα την ημέρα;
• Με τα φορτηγά μας προϊόντα σε όλη τη Ελλάδα.
• Η θεία μου πως έχει καλή φωνή και συνεχώς
• Εσείς εφημερίδα ή τα νέα

από το ραδιόφωνο;
• Εμείς τις ειδήσεις από τη τηλεόραση.
224
> Στον παρατατικό
(αγοράζω, τελειώνω, βλέπω, αργώ, ξοδεύω, εξυπηρετώ, τρομάζω, κλαίω)
• Κάθε φορά οι γιορτές με χαρούμενη μουσική.
• Ο υπάλληλος τους πελάτες με υπομονή.
• Στενοχωριόταν πολύ όταν ανθρώπους να μαλώνουν.
• Πάντα όμορφα και ακριβά φορέματα.
• Τα παιδιά από τις φάρσες του και _.
• να τελειώσει τη δουλειά της.
• Σε κάθε έξοδο μας, πάνω από 50 ευρώ.
> Στον αόριστο

(περπατώ, αποφασίζω, πονώ, καλώ, πλημμυρίζω, ξεριζώνω)
• Προχθές τόσο πολύ που στο τέλος με τα
πόδια.
• Ο δυνατός αέρας το δεντράκι της αυλής.
• Ο Γιάννης μας για φαγητό στο σπίτι του.
• Την Κυριακή να επισκεφτώ τους συγγενείς μου.
• Από τη χθεσινή βροχή, πολλά υπόγεια διαμερίσματα.
δήμος
(η πόλη, οι κάτοικοι μιας πόλης)
δημότης, δήμαρχος, δημοκρατία, δημοκράτης, δημοσιογράφος, δημοσιεύω,
δημόσιος, δημοσιογραφία, δημοφιλής, δημοσιότητα, δημοσιοποίηση,
δημοψήφισμα, απόδημος, ...
225
ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Ουσιαστικά είναι οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, φυτά,

πράγματα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.
> Στις παρακάτω προτάσεις οι λέξεις με έντονα γράμματα είναι

ουσιαστικά:
• Ο δάσκαλος που έχουμε, λέγεται Παντελής.

• Ο σκύλος και η γάτα γίνονται φίλοι;
• Μου αρέσει η γαρδένια και το τριαντάφυλλο.
• Βάλε ακόμα ένα πιάτο στο τραπέζι.
• Το βάψιμο του σπιτιού είναι δύσκολη δουλειά.
• Τι φασαρία είναι αυτή; Γιατί δεν κάνετε ησυχία;
• Αυτό το κορίτσι δεν έχει μόνο ομορφιά αλλά και εξυπνάδα.
Γράψε μερικά ακόμα ουσιαστικά στις παρακάτω ομάδες λέξεων:

ΠΡΟΣΩΠΑ : δάσκαλος, Παντελής ,
ΖΩΑ : σκύλος, γάτα,
ΦΥΤΑ : γαρδένια, τριαντάφυλλο,
ΠΡΑΓΜΑΤΑ : πιάτο, τραπέζι,
ΕΝΕΡΓΕΙΑ : βάψιμο, δουλειά,
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ : φασαρία, ησυχία,
ΙΔΙΟΤΗΤΑ : ομορφιά, εξυπνάδα,
> Η κατάσταση είναι προσωρινή, μπορεί να αλλάξει οποιαδήποτε στιγμή.

Π.χ. Όταν σταματήσει η φασαρία, έχουμε ησυχία.
> Η ιδιότητα είναι μόνιμη, δηλαδή δεν αλλάζει.

Π.χ. Κάποιος ή έχει εξυπνάδα ή δεν έχει.
Οι πτώσεις
Οι λέξεις αλλάζουν μορφές μέσα στο λόγο και έτσι σχηματίζουν

διάφορους τύπους, που λέγονται πτώσεις.
Οι πτώσεις είναι τέσσερις:

η ονομαστική, η γενική, η αιτιατική και η κλητική.
226
Ονομαστική είναι η πτώση που την χρησιμοποιούμε όταν απαντάμε στην
ερώτηση
ποιος; τι;
?
Ο Γιώργος θέλει καφέ. — Ποιος θέλει καφέ;
- Ο Γιώργος.
Η αλυσίδα έσπασε; ' — Τι έσπασε;

- Η αλυσίδα.
Το κρασί χύθηκε. - Τι χύθηκε;

- Το κρασί.
Γενική είναι η πτώση που την χρησιμοποιούμε όταν απαντάμε στην

ερώτηση
ποιου; ποιας;
Το μολύβι είναι του Χρήστου. - Ποιου είναι το μολύβι;

- Του Χρήστου.
Το βιβλίο είναι της φίλης μου. - Ποιας είναι το βιβλίο;

- Της φίλης μου.
Αιτιατική είναι η πτώση που την χρησιμοποιούμε όταν απαντάμε στην

ερώτηση
ποιον; ποια; ποιο; Ti;
Πήγαινε να φωνάξεις την Ευγενία. - Ποια να φωνάξω;

- Την Ευγενία.
Είδα τον κλέφτη να τρέχει. - Ποιον είδες;

- Τον κλέφτη.
Έχασα το πορτοφόλι μου. - Τι έχασες;

- Το πορτοφόλι.
227
Κλητική είναι η πτώση που χρησιμοποιούμε όταν καλούμε ή φωνάζουμε
κάποιον
- Παντελή, έλα μαζί μας.
- Τι έχω, γιατρέ;
- Πες μου, Άννα, ποιος ήταν στο τηλέφωνο;
Οι πτώσεις είναι ίδιες και στον πληθυντικό αριθμό.
Οι αριθμοί
- Μου αρέσει πολύ ο καφές, όμως οι πολλοί καφέδες πειράζουν.
Στην ελληνική γλώσσα, οι περισσότερες λέξεις έχουν άλλο τύπο όταν

μιλάμε για ένα και άλλο τύπο όταν μιλάμε για πολλά.
> Στο παραπάνω παράδειγμα με τον τύπο καφές μιλάμε για έναν, ενώ με
τον τύπο καφέδες μιλάμε για πολλούς.
Οι λέξεις που αναφέρονται σε ένα πράγμα είναι στον ενικό αριθμό, ενώ
όσες αναφέρονται σε πολλά πράγματα είναι στον πληθυντικό αριθμό.
Έχουμε λοιπόν δυο αριθμούς: τον ενικό και τον πληθυντικό.
Ασκηση
Γράψε δίπλα από τις παρακάτω λέξεις Ε όταν βρίσκονται στον ενικό
αριθμό και 77 όταν στον πληθυντικό αριθμό.
καρπούζι ψάρια πατάτα κουτάλι

γιατρός αγορά σχολεία μαχαίρια
. δουλειές βιβλία παντελόνι πουκάμισα
ί τρένο δρόμοι στάση θρανίο
| κουζίνες κρεβάτι ποτήρια σαλάτες
228
Τα γένη των ονομάτων
Τα γένη των ονομάτων στην ελληνική γλώσσα είναι τρία: αρσενικό,

θηλυκό και ουδέτερο.
> Αρσενικά είναι όσα παίρνουν μπροστά το άρθρο ο :

ο γιατρός, ο μαθητής, ο σκύλος
> Θηλυκά είναι όσα παίρνουν το άρθρο η :
η γυναίκα, η δουλειά, η ημέρα
> Ουδέτερα είναι όσα παίρνουν το άρθρο το :
το παιδί, το χωριό, το κρασί
Οι καταλήξεις στα τρία γένη
> Μπορούμε να αναγνωρίσουμε εύκολα τα τρία γένη από τις καταλήξεις

τους.
> Ο παρακάτω πίνακας έχει τις πιο πολλές καταλήξεις των αρσενικών,
των θηλυκών και των ουδετέρων με ένα παράδειγμα.

-ος (ο δάσκαλος) -η (η βροχή) -ο (το παράθυρο)
-ης (ο μαθητής) -α (η ώρα) -ι (το παιδί)
-ας (ο αγώνας) -ος (η οδός) -υ (το βράδυ)
-ες (ο καφές) -ω (η Δέσπω) -ος (το λάθος)
-ους (ο παππούς) -ου (η αλεπού) -ας (το κρέας)
-υς (ο παχύς) -μα (το όνομα)
-ως (το φως)
-ον (το μέλλον)
Το άρθρο
ο δάσκαλος, η βροχή, το παιδί, οι μαθητές, ένας ξένος, μια φορά, ένα

βιβλίο...
> Το άρθρο είναι μια μικρή λέξη που μπαίνει μπροστά από τα ονόματα και
δείχνει τι γένους είναι το όνομα. ,
229
Στα ελληνικά έχουμε δύο άρθρα: το οριστικό και το αόριστο
Οριστικό άρθρο Αόριστο άρθρο _/

ο, η, το ένας, μια, ένα
> Το άρθρο ο, η, το λέγεται οριστικό, γιατί μας δείχνει (ορίζει) κάτι
γνωστό
Παράδειγμα:
- Ποιος έσπασε το τζάμι;
- Ο Αποστόλης.
- Με τι;
- Με την μπάλα του.
> Το άρθρο ένας, μια, ένα λέγεται αόριστο, γιατί με αυτό δε μιλάμε
συγκεκριμένα για κάτι, επειδή δεν το ξέρουμε ή δε θέλουμε να το πούμε.
- Ποιος έσπασε το τζάμι;
- Ένας μαθητής, κύριε.
- Με τι;
- Με μια μπάλα.
> Το οριστικό και το αόριστο άρθρο κλίνεται όπως παρακάτω:
Οριστικό άρθρο
Πτώσεις
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Ονομαστική 0 η το οι οι τα
Γενική του της του των των των
Αιτιατική το(ν) τη(ν) το τους τις τα
Κλητική — — — — — —
> Το οριστικό άρθρο δεν παίρνει τόνο.
Αόριστο άρθρο
Πτώσεις
Ονομαστική ένας μια ένα
Γενική ενός μιας ενός
Αιτιατική ένα(ν) μια ένα
Κλητική — — —
230
Το αόριστο άρθρο δεν έχει πληθυντικό αριθμό.
> Τα άρθρα δεν έχουν κλητική
Άσκηση
Βάλε το κατάλληλο οριστικό άρθρο στις παρακάτω λέξεις:
δάσκαλος σχολείου τσάντας εφημερίδων

κατσαρόλες ποτήρι παιδιά ουρανό
πόλη τρένου γιατρούς γιορτές
ψυγείο γυναικών βροχής αίθουσας
καθηγητές μαθητή μπαλκόνι λουλούδια
> Οι λέξεις ένας, μια, ένα φανερώνουν μεν αριθμό, αλλά χρησιμοποιούμε
και για αόριστο άρθρο.
Παραδείγματα
Φανερώνουν αριθμό Είναι άρθρα

Ήταν ένας, αλλά δούλευε για δέκα. Μια φορά κι έναν καιρό ...
Έχω μια μικρότερη αδερφή. Μου το έδωσε ένας γνωστός μου.
Αγόρασα ένα παντελόνι και μια Πέρασε ένα ωραίο αυτοκίνητο!
μπλούζα.
Τύποι, θέμα, κατάληξη, χαρακτήρας

Οι περισσότερες λέξεις της ελληνικής γλώσσας αλλάζουν μορφές μέσα στο
λόγο. Οι διαφορετικές μορφές που παίρνουν λέγονται τύποι.
Για παράδειγμα οι τύποι που παίρνει η λέξη διαβάζω είναι:
διαβάζω, διαβάζεις, διαβάζει, διαβάζουμε, διαβάζετε, διαβάζουν.
Οι τύποι της λέξης γιατρός είναι:
γιατρός, γιατρού, γιατρό, γιατρέ, γιατροί, γιατρών, γιατρούς
> Στις παραπάνω λέξεις το πρώτο μέρος τους, που είναι με έντονο μαύρο
χρώμα δεν αλλάζει. Το μέρος αυτό που μένει πάντα το ίδιο, λέγεται
θέμα.
Έτσι στη λέξη διαβάζω το θέμα είναι: διαβάζ-
Στη λέξη γιατρός το θέμα είναι: γιατρ-
231
> Το τελευταίο μέρος των παραπάνω λέξεων που αλλάζει μορφές, λέγεται
κατάληξη.
Οι καταλήξεις της λέξης διαβάζω είναι: -ω, -εις, -ει, -ουμε, -ετε, -ουν
Οι καταλήξεις της λέξης γιατρός είναι: -ος, -ου, -ο, -ε, -οι, -ων, -ους
Αν έχουμε το θέμα μιας λέξης μπορούμε να βρούμε και το χαρακτήρα της.

Για παράδειγμα: Η λέξη γράφω έχει θέμα: γράφ-
> Χαρακτήρας της λέξης είναι ο τελευταίος φθόγγος του θέματος.
Στο παράδειγμα μας, χαρακτήρας της λέξης γράφ-ω είναι ο φθόγγος (φ)
Στη λέξη ακού-ω, χαρακτήρας είναι ο φθόγγος (ου)
Ασκηση
Να βρεις στις λέξεις του παρακάτω πίνακα, το θέμα, την κατάληξη και το
χαρακτήρα.
Γ λέξη Ι θέμα κατάληξη j χαρακτήρας j

τρέχω ; τρεχ- -ω χ |
εργάτης
| μητέρα :
■ ποτίζω
• μαγειρεύω
: μαθαίνω
: σκάβω
; θέλω
; φωτογραφία
': φίλος
; πλένω
Ι ξένος
; καλύπτω
; μαζεύω
ί τουρίστας
ί βάφω
ί βλέπω
: τραπέζι
: αναπνέω
• ψυγείο
232
Ο Ήλιος κι ο Βοριάς
Ήταν κατά το τέλος του χειμώνα και την αρχή της άνοιξης. Το κρύο με
τη ζέστη έδιναν την τελευταία μάχη, ποιο από τα δυο τους θα νικήσει. Τη
μια πρόβαλλε ολόλαμπρος ο ήλιος κι η πλάση όλη γελούσε, την άλλη
μαύρα σύννεφα σκέπαζαν τον ουρανό, ο βοριάς φυσούσε δυνατά κι όλα
έπαιρναν και πάλι μιαν όψη άγρια και σκυθρωπή.
Κάποιο απ' τα πρωινά αυτής της εποχής ένας γεωργός κίνησε για το
χωράφι του. Ήταν συννεφιά και φυσούσε αέρας παγωμένος.
- Κρύο κάνει, σκέφτηκε ο γεωργός. Δε θα κάνω κι άσκημα να πάρω μαζί
μου την κάπα μου.
Την έριξε πάνω του και ξεκίνησε. Την ώρα που έβγαινε έξω από το
χωριό, κάτι χρυσαφένια σύννεφα στον ορίζοντα έδειχναν πως ο Ήλιος
έβγαινε ψηλά από την κορυφή του βουνού.
Είναι αλήθεια πως ο Βοριάς με τον Ήλιο ποτέ δεν τα είχαν και τόσο
καλά. Οι δουλειές τους είναι τόσο αντίθετες. Ο Ήλιος φέρνει τη ζεστασιά.
Ο Βοριάς το αντίθετο: Το κρύο και την παγωνιά. Ο Ήλιος βέβαια καθόλου
δεν έδινε σημασία σ' αυτό. Μα ο Βοριάς όλο και χολόσκαγε. Δεν του
έφτανε που φυσούσε όλη τη νύχτα και πάγωνε τις βρύσες και τα ποτάμια,
ξεφύλλιζε τα δέντρα, τα ταρακουνούσε πέρα δώθε, πετούσε μ' ορμή
κανένα κεραμίδι από τις στέγες. Δεν του έφτανε που όλοι τον έτρεμαν κι
αμπαρώνονταν αποβραδίς στα σπίτια τους, μαζεμένοι ολόγυρα στη φωτιά,
παρά ήθελε να συνεχίσει το τρελό τρεχαλητό του και τη μέρα. Γι' αυτό
μόλις έβλεπε τον Ήλιο να ξεπροβάλλει, στραβομουτσούνιαζε:
- Πάλι εσύ εδώ; Του έλεγε αγριοκοιτάζοντάς τον.
- Καθένας τη δουλειά του, απαντούσε ήσυχα ο Ήλιος. Κι έπειτα, σειρά
σου και σειρά μου.
- Καλά, γρύλιζε ο Βοριάς.
Ωστόσο δεν το χώνευε να 'χει κάθε πρωί τον Ήλιο να του χαλά τα
σχέδια του.
(συνεχίζεται)
233
Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα στο κείμενο είναι ουσιαστικά. Χώρισε
τις λέξεις αυτές στα τρία γένη γράφοντας τες στην κατάλληλη στήλη.

ο χειμώνας η ζέστη το κρύο
Ισοσύλλαβα ή ανισοσυλλαβα
Τα ουσιαστικά χωρίζονται σε δυο μεγάλες ομάδες. Σε εκείνα που όταν

αλλάζουν μορφές μέσα στο λόγο, έχουν πάντα τις ίδιες συλλαβές. Αυτά
λέγονται ισοσύλλαβα.
Παράδειγμα: η η-μέ-ρα, της η-μέ-ρας, την η-μέ-ρα
οι η-μέ-ρες, των η-με-ρών, τις η-μέ-ρες
Εκείνα που όταν αλλάζουν μορφές μέσα στο λόγο έχουν περισσότερες
συλλαβές στη γενική του ενικού ή στον πληθυντικό αριθμό, λέγονται
ανισοσυλλαβα.
Παράδειγμα: ο βο-ριάς, του βο-ριά, τον βο-ριά
οι βο-ριά-δες, των βο-ριά-δων, τους βο-ριά-δες
Ισοσύλλαβα αρσενικά σε -ας

Ονομ. 0 ταμίας ο χειμώνας 0 γείτονας
Γεν. του ταμία του χειμώνα του γείτονα
Αιτ. το(ν) ταμία το(ν) χειμώνα το(ν) γείτονα
Κλητ. — ταμία - χειμώνα — γείτονα
Πλη θυντικός αριθμός
Ονομ. οι ταμίες οι χειμώνες οι γείτονες
Γεν. των ταμιών των χειμώνων των γειτόνων
Αιτ. τους ταμίες τους χειμώνες τους γείτονες
Κλητ. — ταμίες - χειμώνες — γείτονες
Τα ισοσύλλαβα αρσενικά που τελειώνουν σε -ας τονίζονται στην

παραλήγουσα και στην προπαραλήγουσα.
234
> Όσα έχουν δυο συλλαβές και τελειώνουν σε -ας και -ίας στην
γενική του πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στη λήγουσα.
Παραδείγματα: ο μήνας «=> των μηνών,
ο αισθηματίας => των αισθηματιών, ...
> Όσα τονίζονται στην προπαραλήγουσα στη ενική του πληθυντικού

κατεβάζουν τον τόνο μια συλλαβή
Παραδείγματα: ο άρχοντας <=> των αρχόντων,
ο φύλακας ■=> των φυλάκων, ...
Όπως ο ταμίας κλίνονται:

ο άντρας
του λοχία
τους μήνες
των επιχειρηματιών
τον ταραξία
οι εισοδηματίες
Όπως ο χειμώνας κλίνονται:

του αγώνα
οι αιώνες
τον πάτερα
ο ιδρώτας
των κανόνων
τους αγκωνές
Όπως ο γείτονας κλίνονται:

ovjOjiaxrriKij γενική αιτιατική
του ήρωα
οι άρχοντες
τον λάρυγγα
ο θώρακας
των πινάκων
του φάρυγγα
235
Ανισοσύλλαβα αρσενικά σε -ας
Ονομ. ο βοριάς ο αέρας 0 Καναδάς
Γεν. του βοριά του αέρα του Καναδά
Αιτ. το(ν) βοριά το(ν) αέρα το(ν) Καναδά
Κλητ. βοριά - αέρα Καναδά
Ονομ. οι βοριάδες οι αέρηδες οι
Γεν. των βοριάδων των αέρηδων των —
Αιτ. τους βοριάδες τους αέρηδες τους
Κλητ. βοριάδες - αέρηδες
Όπως ο βοριάς κλίνονται :

τους βοριάδες
του νοτιά
τον κάστανα
ο μπαμπάς
των ψαράδων
οι μαρμαράδες
τον λουκουμά
Όπως ο Καναδάς κλίνονται τα κύρια ονόματα

τον Πειραιά
του Παλαμά
ο Μιστράς
ο Παναμάς
Μεταφέρω στον πληθυντικό τις φράσεις:
ο μόχθος του αγρότη

η έκταση της χώρας
ο γραμματέας του σχολείου
ο πρόεδρος της κοινότητας
το μήκος του δρόμου
ο διάδρομος της κλινικής
η έξοδος του κινηματογράφου
236
I
I ο δρομέας της ταχύτητας
I η απόφαση της κυβέρνησης
το κέρδος της τράπεζας
I το δάνειο του καταναλωτή

ο δήμαρχος της πόλης
η σύνταξη του εργάτη
I η αμοιβή της καθαρίστριας
I Γράψε μια πρόταση για κάθε έκφραση
f από τότε
I λίγο πολύ
I αν ήθελες
I
f υστέρα απο μέρες
i μετά από καιρό
I αν και ήταν
I
I κατά το απόγευμα
I δουλεύοντας σκληρά
I κατά την ανατολή
I
υ
κατά δυο χρόνια
I 237
Ο Ήλιος κι ο Βοριάς (2)
Γι' αυτό και σήμερα, μόλις τον είδε, σούφρωσε τα φρύδια.
- Ο ένας απ' τους δυο μας, λέει, πρέπει να μάθει ν' ακούει τον άλλο και
να μην του μπαίνει χωρίς λόγο στη μύτη.
- Δηλαδή; ρωτά παραξενεμένος ο Ήλιος.
- Ο αδύνατος ν' ακούει τον πιο δυνατό. Κι ό,τι προστάζει ο δυνατότερος
εκείνο να γίνεται είπε ο Βοριάς και την ίδια στιγμή φύσηξε με όση
δύναμη είχε.
Ο Ήλιος χαμογέλασε μόνος του.
- Ναι, αλλά ποιος είναι ο πιο δυνατός; ρώτησε ο Ήλιος.
- Εγώ, απάντησε ο Βοριάς.
- Μιλάς με πολύ σιγουριά για τον εαυτό σου. Όμως για να είμαστε
σίγουροι μπορούμε να ρωτήσουμε τους ανθρώπους, λέει ο Ήλιος.
- Ποιους να ρωτήσουμε; Α, δεν έχω εμπιστοσύνη σ' αυτούς. Εσένα σ'
αγαπούν περισσότερο από εμένα και σίγουρα θα πουν πως εσύ είσαι πιο
δυνατός.
Εκείνη τη στιγμή το μάτι του Ήλιου έπεσε πάνω στο γεωργό. Είχε βγάλει
την κάπα του και την κρατούσε στα χέρια.
- Να, λέει. Τον βλέπεις εκείνον εκεί κάτω το γεωργό, που περπατά μες
στον κάμπο;
- Ναι, τον βλέπω.
- Ας δοκιμάσουμε κι οι δυο μας να του πάρουμε από τα χέρια την κάπα.
Όποιος τα καταφέρει, εκείνος θα 'ναι ο πιο δυνατός.
- Σύμφωνοι, λέει ο Βοριάς.
Και, χωρίς να χάσει καιρό, άρχισε να φυσά κατά το μέρος του γεωργού μ'
όλη του τη δύναμη.
- Α, τρελο-Βοριά, είπε με το νου του ο γεωργός. Εσύ βάλθηκες να με
ξεπαγιάσεις σήμερα. Μα δε θα σου περάσει. Δε σε φοβάμαι. Σε έμαθα πια.
Πάντα ο ίδιος θα είσαι! Κι αμέσως φορά την κάπα του και τη σφίγγει
ολόγυρα στο κορμί του γερά...
- Τώρα φύσα όσο θέλεις, λέει.
Πάει να σκάσει απ' το κακό του ο Βοριάς.
- Εγώ πάω να του την πάρω, λέει, κι αυτός τη φόρεσε; Τώρα θα δει!
(συνεχίζεται)
238
Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα στο κείμενο είναι αντωνυμίες.
Τι είναι όμως οι αντωνυμίες;
> Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στο λόγο μας αντί
για τα ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα).
Π.χ. Ο Παντελής δουλεύει στο σχολείο.
Αυτός (δηλαδή, ο Παντελής) είναι δάσκαλος.
Ο Σταμάτης δε δουλεύει, είναι τεμπέλης.
Τέτοιος (δηλαδή, τεμπέλης) ήταν όλη του τη ζωή.
Ο ένας απ' τους δυο μας πρέπει να μάθει να ακούει τον άλλο ...
Εσύ βάλθηκες να με ξεπαγιάσεις σήμερα.
Όποιος τα καταφέρει, εκείνος θα 'ναι πιο δυνατός.
Προσωπικές αντωνυμίες
Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου.
Δηλαδή: εκείνον που μιλάει (πρώτο πρόσωπο: εγώ)
εκείνον που μιλάμε μαζί (δεύτερο πρόσωπο: εσύ)
και εκείνον για τον οποίο μιλάμε (τρίτο πρόσωπο: αυτός, αυτή, αυτό)
Ονομαστική - - Γενική Αιτιατική

εγώ εμένα μου εμένα με
εσυ εσένα σου εσένα σε
αυτός / αυτή / αυτό του / της / του τον / την / το
εμείς εμάς μας εμάς μας
εσείς εσάς σας εσάς σας
αυτοί / αυτές / αυτά τους τους / της / τα
Αντικατάστησε τις λέξεις με πλάγια γράμματα όπως στα παραδείγματα
Δώσε εμένα το εισιτήριο. Αώσεμου το εισιτήριο.

Φέρε εμένα το λογαριασμό.
Πες εμένα το μυστικό.
Στείλε σε εμένα μια φωτογραφία.
Βρες σε εμένα ένα διαμέρισμα.
239
Βάλε για έμενα ένα ποτό.
Κόψε για εμένα μια φέτα ψωμί.
Γράψε για εμένα ένα γράμμα.
Λες σε εμένα ψέματα; Μου λες ψέματα;
Δίνεις σε εμένα την ομπρέλα;
Φέρνεις σε εμένα ένα ποτήρι νερό;
Διαβάζεις σε εμένα το γράμμα;
Σιδερώνεις για εμένα το πουκάμισο;
Στρώνεις για εμένα να κοιμηθώ;
Καθαρίζεις για εμένα ένα πορτοκάλι;
Πάρε εμένα τηλέφωνο. Πάρε με τηλέφωνο.
Βάλε εμένα στο ταμείο.
Ξύπνα εμένα σε δυο ώρες.
Στείλε εμένα για ψώνια.
240
Κοίτα εμένα πως δουλεύω.
Περιμένεις εμένα πολλή ώρα;
Αγόρασα για εσένα λουλούδια. Σου αγόρασα λουλούδια.
Έφτιαξα για εσένα γλυκό.
Άφησα για εσένα φαγητό στο ψυγείο.
Βρήκα για εσένα φτηνό διαμέρισμα.
Τηλεφώνησα σε εσένα για να μάθεις τα νέα.
Είπα σε εσένα τι έγινε.
Είδα εσένα που έτρεχες. Σε είδα που έτρεχες.
Άκουσα εσένα που φώναζες.
Συνάντησα εσένα στο δρόμο.
Ζήτησαν εσένα στο γραφείο.
Έδιωξαν εσένα από το εργοστάσιο;
Περιμένουν εσένα από χθες.
241
Γνώρισα εσένα πριν δέκα χρόνια.
Ειδοποίησα εσένα για να ξέρεις.
Είχα καλέσει εσένα στη γιορτή. Σε είχα καλέσει στη γιορτή.
Είχα ρωτήσει εσένα για να μάθω νέα.
Είχα αγκαλιάσει εσένα από τη χαρά μου.
Είχα φροντίσει εσένα, γιατί ήσουν άρρωστος.
Ζήτησαν εμάς για δουλειά. Μας ζήτησαν για δουλειά.
Άφησαν εμάς να περάσουμε.
Σταμάτησαν εμάς για έλεγχο.
Είδαν εμάς να μαλώνουμε.
Κούρασαν εμάς με τις ερωτήσεις.
Διάβασαν σε εμάς παραμύθια.
Έδωσαν σε εμάς άδεια.
Φώναξαν εσάς στο γραφείο. Σας φώναξαν στο γραφείο.

Πλήρωσαν εσάς το μηνιάτικο;
242
Έστειλαν εσάς για ψώνια;
Μίλησαν εσάς για τον ασθενή;
Τραυμάτισαν εσάς με το αυτοκίνητο;
Νίκησαν εσάς στο ποδόσφαιρο;
Είπαν σε εσάς τα ευχάριστα νέα;
Βεβαιώνω εσάς ότι όλα θα πάνε καλά.
Παρακολουθώ εσάς συνέχεια.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ!!!
Τους δυνατούς τύπους τους χρησιμοποιούμε:
> Όταν βρίσκονται μόνοι τους στο λόγο
Ι Π.χ. - Ποια θέλουν;

- Εσένα.
ι >Όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε κάτι
ι
Π.χ. - Εμένα ζήτησαν στο τηλέφωνο και όχι εσένα.
>Όταν πρέπει να τονίσουμε κάτι
ι Π.χ. - Εσένα θέλω για φίλο μου και όχι το Θανάση.
Ι
ι
Ι 243
Πώς κλίνεται το τρίτο πρόσωπο: αυτός, αυτή, αυτό
Ονομ. αυτός αυτή αυτό το
Γεν. αυτού του αυτής της αυτού του
Αιτ. αυτόν τον αυτή(ν) τη(ν) αυτό το
Ονομ. αυτοί αυτές τις / τες αυτά τα
Γεν. αυτών τους αυτών τους αυτών των
Αιτ. αυτούς τους αυτές τις / τες αυτά τα
> Ο αδύνατος τύπος τις μπαίνει πριν από το ρήμα, ενώ ο τύπος τες
μπαίνει μετά από αυτό.
Π.χ. Τις είδα που έτρεχαν στο δρόμο.
Κοίτα τες πως τρέχουν στο δρόμο! (Χρησιμοποιείται και ο τύπος τις)
Αντικατάστησε τις λέξεις με πλάγια γράμματα όπως στο παράδειγμα

Έδωσα αυτού τα κλειδιά. Τον έδωσα τα κλειδιά.
Διάλεξαν αυτούς για φύλακες του πάρκου.
Αυτόν γνώρισα στο σπίτι σου.
Χάρισε αυτή(ν)στχ\ν αδερφή της.
Ο παππούς έδωσε σε αυτούς συμβουλές.
Ο σκηνοθέτης μίλησε αυτών για το ρόλο.
Έστειλαν αυτές διακοπές στο νησί.
Αποστόλη, σταμάτησε αυτές γιατί θα μαλώσουν.
244
Αγόρασαν αυτής εισιτήριο για το θέατρο.
Βοήθησαν αυτά στα διαγωνίσματα.
Λύνουν αυτές τις ασκήσεις με δυσκολία.
Κοίταξε αυτές πόσο όμορφες είναι!
Μαγείρεψε αυτών για όλη την εβδομάδα.
Φύτεψαν αυτή στον κήπο.
Άσκηση
Γράψε για κάθε πρόταση μια άλλη, όπως στο παράδειγμα:
Ο φίλος μου είναι δάσκαλος

Αυτός είναι δάσκαλος.
Τα παιδιά παίζουν στην αυλή.
Ο μητέρα μου πλένει τα πιάτα.
Ο μπαμπάς και ο θείος δουλεύουν από το πρωί ως το βράδυ.
Εγώ και ο Νίκος δουλεύουμε στον Πειραιά.
Το παντελόνι θέλει πλύσιμο.
Η αδερφή μου και η θεία μου πήγαν για ψώνια στο Περιστέρι.
245
Η Αναστασία δε θέλει παγωτό.
Ο Τάσος κι εσύ, να σκαλίσετε και να ποτίσετε τον κήπο.
Τα ποτήρια είναι μέσα στο ντουλάπι.
Αποστόλη, δεν προσέχεις όταν γράφεις.
Ο αδερφός του και η αδερφή του μαλώνουν συνέχεια.
Ο Παντελής σήμερα θα πάει στο θέατρο.
Πως χειριζόμαστε τη γενική

> Στα παρακάτω παραδείγματα θα δούμε πώς ρωτάμε και πώς απαντάμε
χρησιμοποιώντας τη γενική των προσωπικών αντωνυμιών.
ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Σου έδωσε χρήματα; Ναι, μου έδωσε.
Μπαμπά, θα μου αγοράσεις Και βέβαια, θα σου αγοράσω.
σοκολάτα;
Του είπες ψέματα; Όχι, του είπα την αλήθεια.
Της έφερες το βιβλίο; Δεν της έφερα τίποτε.
Του αγόρασες παιχνίδι; Ναι, του αγόρασα ένα
αυτοκινητάκι.
Σας πήραν τηλέφωνο; Όχι, δε μας πήραν ακόμα.
Μας ξέχασες; Όχι, δε σας ξέχασα.
Μας πλήρωσαν για τις υπερωρίες; Μας πλήρωσαν.
Τους έγραψες γράμμα; Δε βρήκα χρόνο να τους γράψω.
Έδωσες στους φίλους το Τους έδωσα τον αριθμό του
τηλέφωνο; κινητού.
Αρέσουν στις γυναίκες τα δώρα; Τους αρέσουν πάρα πολύ.
Πήρες στα παιδιά γλυκά; Τους πήρα καραμέλες.
246
Πώς χρησιμοποιούμε την αιτιατική
> Στα παρακάτω παραδείγματα θα δούμε πώς ρωτάμε και πώς απαντάμε
χρησιμοποιώντας την αιτιατική των προσωπικών αντωνυμιών.
ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Πώς σε λένε; Με λένε Χριστίνα.
Με ζήτησαν στο τηλέφωνο; Σε ζήτησε η φίλη σου.
Τον πλήρωσες το λογαριασμό; Τον πλήρωσα χθες.
Τη διάβασες την εφημερίδα; Τη διάβασα. / Δεν τη διάβασα.
Το πούλησες το αυτοκίνητο; Το πούλησα. / Δεν το πούλησα.
Μας ζήτησαν τα παιδιά; Σας ζήτησαν, αλλά δε σας βρήκαν.
Σας έδωσαν αύξηση; Μας έδωσαν.
Τους αγοράσατε παιχνίδια; Τους αγοράσαμε.
Τις περιμένατε πολύ ώρα; Τις περιμέναμε.
Τα έμαθες κι εσύ; Τα έμαθα όλα. / Δεν τα έμαθα.
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις απαντήσεις ή τις ερωτήσεις χρησιμοποιώντας την
κατάλληλη προσωπική αντωνυμία.
Της έστειλες κάρτα; Ναι, της έστειλα. / Όχι, δεν της έστειλα.
1. Πλήρωσες τους λογαριασμούς;
2. Αγόρασες τα βιβλία;
3. Μας είδες στην τηλεόραση;
4. Έγραψες όλες τις ασκήσεις;
5. Είπες τα νέα στους φίλους σου;
6. Σου είπαν το νέο ανέκδοτο;
247
7. Ξέρεις την απάντηση στο πρόβλημα;
8. Σας έδωσαν πρόσκληση για το γάμο;
9. Γράψατε γράμμα στους γονείς σας;
10. Περιμένατε την Άννα και τη Σοφία πολλή ώρα;
Άσκηση
Ένωσε με μια γραμμή τις προτάσεις της πρώτης στήλης με αυτές της
δεύτερης.
Το όνομα μου είναι Θεοδώρα. Τα διάβασα όλα.
Έλυσα όλες τις ασκήσεις. Τα έπλυνα.
Πότισες τα λουλούδια του κήπου; Με λένε Θεοδώρα.
Ήπιες το γάλα σου; Σας θέλουμε.
Διάβασες όλα τα μαθήματα σου; Τις έλυσα όλες.
Μαγείρεψες το φαγητό; Τους τηλεφώνησα.
Είδες τις φίλες σου; Τα πότισα τα λουλούδια.
Τηλεφώνησες στους φίλους σου; Το μαγείρεψα.
Έπλυνες τα ρούχα; Σας περιμένουμε.
Μας θέλετε στην παρέα σας; Το ήπια.
Να σας επισκεφθούμε το απόγευμα; Τις είδα.
Συμπλήρωσε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με τις λέξεις της

παρένθεσης (τις, μας, της, τους, τα, του, μου, σου, μας, τις, τους, της).
• Θέλω να βλέπω γύρω χαρούμενα πρόσωπα.

• Δίπλα από το σπίτι έχει ένα πάρκο.
• Ο πατέρας πήγε μαζί τους.
• Τις ασκήσεις έγραψα στο τετράδιο μου.
• Ξαπλώνουν νωρίς, γιατί η δουλειά κούρασε πολύ.
• Θάνο, γιατί δεν έρχεται ποτέ μαζί ο Τάσος;
• Ελένη, ξέρω ότι αρέσει αυτό το τραγούδι.
• Παναγιώτη, Στάθη, ζητούν στο τηλέφωνο.
• Οι φίλοι γυρίζουν αργά από τη δουλειά τους.
248
• Την Αντιγόνη και την Μαρία συνάντησα στο πάρκο.
• Αυτά τα πράγματα να δώσετε στον πατέρα μου.
• έδωσε τα λουλούδια και αυτή είπε ευχαριστώ.
Οι ερωτηματικές αντωνυμίες
- Θεοδώρα, ποια μέρα θα έρθεις στο σπίτι μου να φάμε μαζί και να τα
πούμε;
- Την Κυριακή που έχω αρκετό ελεύθερο χρόνο.
- Ωραία και τι θέλεις να φτιάξω, κοτόπουλο ή κεφτέδες;
- Ποιο από τα δυο έχει τις λιγότερες θερμίδες;
- Νομίζω το κοτόπουλο.
- Πόσες θερμίδες έχει;
- Πρέπει να έχει περίπου 390 θερμίδες η μερίδα. Αλλά γιατί ρωτάς;
Κάνεις δίαιτα;
- Ναι, θέλω να χάσω μερικά κιλά.
- Ποια κιλά! Εσύ είσαι μια χαρά!
> Ερωτηματικές λέγονται οι αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε στο

λόγο μας όταν ρωτάμε.
Π.χ. Τι ώρα είναι;

Ποιος είναι αυτός;
Πόσο κάνει το παντελόνι;
Οι ερωτηματικές αντωνυμίες είναι:

α) Η άκλιτη λέξη τι
β) Το ποιος; ποια; ποιο;
Ονομ. ποιος ποια ποιο
Γεν. ποιου ποιας ποιου
Αιτ. ποιον ποια ποιο
Ονομ. ποιοι ποιες ποια
Γεν. ποιων ποιων ποιων
Αιτ. ποιους ποιες ποια
249
/
> Πολλές φορές στον ενικό αντί για τη γενική ποιου, χρησιμοποιούμε
τη γενική τίνος και στον πληθυντικό τίνων.
γ) Το πόσος; πόση; πόσο;

Ονομ. πόσος πόση πόσο
Γεν.
Αιτ. πόσον πόση πόσο
' ■ Ε Κ Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. πόσοι πόσες πόσα
Γεν. πόσων πόσων πόσων
Αιτ. πόσοι πόσες πόσα
> Με την αντωνυμία, πόσος, πόση, πόσο ρωτάμε για να μάθουμε την
ποσότητα.
Βάλε στις παρακάτω ερωτήσεις την αντωνυμία που ταιριάζει και ύστερα
δώσε μια δική σου απάντηση.
θέλεις να αγοράσεις;
αυτοκίνητο σου αρέσει;
κοριτσιών είναι τα σκουλαρίκια;
γιατροί σε εξέτασαν;
φίλες σου θα καλέσεις στο γάμο;
χρονών είσαι;
250
μέρα θα φύγεις για την Κόρινθο;
φορές σου είπα να μη φωνάζεις;
πρέπει να κάνω;
εργάτες χρειάζονται γι' αυτή τη δουλειά;
χρόνια έχεις στην Ελλάδα;
παιδιού είναι η μπάλα;
ώρες έχεις στο δρόμο;
μήνα θα πάρεις άδεια;
ζάχαρη να βάλω στον καφέ;
ηθοποιό είδες στο τρένο;
μαθητές εξέτασε ο δάσκαλος;
έμαθες για το ατύχημα;
ημερών άδεια θα πάρεις;
μαθήτρια λείπει από το μάθημα;
251
Οι κτητικές αντωνυμίες
Ένα ατύχημα
- Γιατρέ μου, τι έχει ο φίλος μου;

- Δυστυχώς, ο φίλος σου έσπασε το πόδι του! Όμως, πες μου, πώς έγινε
το ατύχημα;
- Πηγαίναμε στη δουλειά μας και επειδή είχαμε αργήσει, τρέχαμε.
Ξαφνικά πετάχτηκε μπροστά μας ένα αυτοκίνητο και συγκρουστήκαμε.
Και το δικό μας και το δικό του αυτοκίνητο έπαθαν μεγάλες ζημιές.
- Ευτυχώς που δεν σκοτώθηκε κανένας. Οι υλικές ζημιές δεν έχουν αξία
μπροστά στη ζωή του ανθρώπου.
- Δίκιο έχεις, γιατρέ μου.
Κτητικές είναι οι αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε για να δείξουμε σε

ποιον ανήκει κάτι.
Π.χ. Ο σκύλος μου. Το βιβλίο της. Η τάξη μας.
> Όπως βλέπουμε από τα παραπάνω παραδείγματα, οι αδύνατοι τύποι της

προσωπικής αντωνυμίας χρησιμοποιούνται για κτητικές αντωνυμίες
και δεν παίρνουν τόνο.
> Άρα κτητικές αντωνυμίες είναι οι λέξεις:

μου, σου, του, της, μας, σας, τους
> Όταν θέλουμε να τονίσουμε ή να ξεχωρίσουμε σε ποιον ανήκει

κάτι, τότε χρησιμοποιούμε το δικός, δική, δικό όπως κλίνεται στον
παρακάτω πίνακα, μπροστά από τους τύπους:
μου, σου, του, της, μας, σας, τους
Ονο μ. δικός δική δικό
Γεν. δικού δικής δικού
Αιτ. δικό δική δικό
Ονομ. δικοί δικές δικά
Γεν. δικών δικών δικών
Αιτ. δικούς δικές δικά
252
Π.χ. Ο δικός μου σκύλος είναι καλύτερος.
Αυτή είναι δική σου δουλειά.
Μη φας το δικό του παγωτό!
Οι δικοί μου συγγενείς μένουν στα Γιάννενα.
Τελείωνε τις δικές σου δουλειές πρώτα!
Έσπασε το λάστιχο του δικού μου αυτοκινήτου.
Συμπλήρωσε όπως στο παράδειγμα:

η χώρα μου η δική μου χώρα
το ποτήρι του
η αυλή μας
των χρημάτων τους
το βιβλίο της
τα θρανία σας
το λάθος σου
τους φίλους τους
Αφού διαβάσεις το παράδειγμα, συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις:
Η άδεια μου αρχίζει στις 15 Ιουλίου.

Η δική μου άδεια αρχίζει στις 15 Ιουλίου.
Οι καθηγητές σου είναι καλοί;
Τα πορτοκάλια του είναι ζουμερά.
Το σπίτι τους είναι πολύ ακριβό.
Η τσάντα της είναι μεγάλη και δερμάτινη.
Τα χέρια μας πονάνε από τη δουλειά.
Το παιδί πρέπει να έχει το δωμάτιο του.
Η Σταματία έπλυνε μόνο τα ρούχα της.
253
Ο δάσκαλος διόρθωσε μόνο τα τετράδια μας.
Είναι απόφαση τους να φύγουν από τη δουλειά.
Η πρόταση μας δεν έγινε δεκτή.
Η αίτηση σας για δάνειο εγκρίθηκε.
Το λάθος της ήταν μεγάλο.
Η νίκη της ομάδας μας ήταν απρόσμενη.
Απάντησε όπως στο παράδειγμα:
Το αυτοκίνητο μου είναι βρόμικο. Το δικό σου είναι καθαρό.
Τα λουλούδια μου μαράθηκαν. δεν

Το σπίτι μας θέλει βάψιμο. δεν
Τα φρούτα τους σάπισαν. δεν
Η πόλη σας είναι όμορφη. δεν
Ο μητέρα του δουλεύει. δεν
Η φούστα της είναι κοντή. δεν
Οι φωτογραφίες
(Ο Πέτρος και η Άννα κοιτάζουν φωτογραφίες στο σπίτι του Πέτρου)
Πέτρος : Αυτή η φωτογραφία είναι από το περσινό καλοκαίρι. Είχα πάει
για δουλειά στη Ρόδο. Τις Κυριακές που είχα άδεια, πήγαινα
βόλτες σε όλο το νησί. Εδώ είμαι έξω από το «Κάστρο των
Ιπποτών.»
Αννα : Σε τούτη εδώ ποιος είσαι; Δεν μπορώ να καταλάβω;
Πέτρος : Είναι από μια αποκριάτικη γιορτή. Εδώ, εγώ είμαι ντυμένος
χειρούργος και δίπλα μου είναι ο φίλος μου ο Στάνισλαβ και ο
φίλος μου ο Ιβάν.
254
Άννα : Καλά ο ένας είναι ντυμένος αρχιστράτηγος. Αλλά ο άλλος;
Αυτή πρέπει να είναι γυναίκα!
Πέτρος : Όχι! Είναι ντυμένος χήρα η οποία έχασε πρόσφατα τον άντρα
της και τώρα ψάχνει γι' άλλον. Φυσικά θέλει να παντρευτεί,
...τον χειρούργο! Όσες φορές σκέφτομαι πόσο όμορφα
περάσαμε εκείνο το βράδυ, λέω γιατί να μην είναι κάθε μήνα οι
απόκριες!
Άννα : Αυτή τη φωτογραφία που έχεις πάνω στο τραπεζάκι του
σαλονιού από πότε είναι;
Πέτρος : Αυτή είναι η αγαπημένη μου! Είμαι εγώ με τη μητέρα μου.
Είναι ό,τι πολυτιμότερο έχω. Μου αρέσει πάρα πολύ.
Άννα : Πόσων χρονών είσαι εκεί; Έξι;
Πέτρος : Όχι, δέκα!
Άννα : Δείχνεις τόσο μικρός!
Πέτρος : Ναι, ήμουν μικρόσωμος!
Οι δεικτικές αντωνυμίες
Δεικτικές είναι οι αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε.
Π.χ. Αυτό το ποδήλατο.
Τούτο το κορίτσι.
Εκείνη την ώρα, τα έχασα.
Οι δεικτικές αντωνυμίες είναι:

α) αυτός, αυτή, αυτό
> Τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να δείξουμε κάτι που είναι κοντά
μας ή που μιλήσαμε γι' αυτό πριν από λίγο.
Π.χ. Αυτή είναι η γυναίκα μου.
Αυτό ήταν το λάθος του.
Αυτός είναι ο αδερφός μου.
β) εκείνος, εκείνη, εκείνο

> Τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που είναι μα κριά.
Π.χ. Εκείνος εκεί κάτω είναι ο φίλος μου.
Θυμάσαι εκείνη την καταιγίδα;
Ξαναείδες εκείνο το παιδί;
255
γ) (ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο
> Τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που είναι πολύ κοντά μας,
σχεδόν δίπλα μας.
Π.χ. Τούτο είναι το τετράδιο του Κώστα.
Τούτη εδώ ζωγραφίζει ωραία!
Ετούτος βρήκε το πορτοφόλι.
δ) τόσος, τόση, τόσο

> Τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε την ποσότητα που έχει ένα
ουσιαστικό.
Π.χ. Δεν κάνει καλό τόσος καφές.
Γιατί έριξες τόση ζάχαρη;
Δεν έχω φάει ξανά τόσο νόστιμο φαγητό.
ε) τέτοιος, τέτοια, τέτοιο

> Τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε την ποιότητα που έχει ένα
ουσιαστικό.
Π.χ. Κι αυτός τέτοιος είναι σαν τον πατέρα του.
Δεν περίμενα τέτοια συμπεριφορά από εσένα.
Εγώ δε ζήτησα τέτοιο παιχνίδι!
Πάμε βόλτα με το αρχαίο Έλληνα;
ίππος
(άλογο)
ιππότης, ιππέας, ιππεύω, Ιππίας, Ιπποκράτης, ιππικός, ιππόδρομος,
ιπποδρομία, ιππομαχία, ιπποκόμος, ιπποδύναμη, ιπποτροφείο,
ιπποπόταμος, ιππόκαμπος, ιππασία, ...
αρχι-
(πρώτος μεταξύ ίσων ή ομοίων )
αρχιστράτηγος, αρχιεπίσκοπος, αρχίατρος, αρχιδικαστής, αρχιερέας,
αρχικλέφτης, αρχιληστής, αρχιμάγειρας, αρχιμάστορας, αρχιμηνιά,
αρχιχρονιά, αρχισυντάκτης, αρχιτέκτονας, αρχιπυροσβέστης,
αρχιμηχανικός, αρχιπλοίαρχος, αρχιτεμπέλης, αρχιτρομοκράτης,
αρχιτεχνίτης, αρχιψεύτης, αρχιλοχίας, ...
256
αρχη-
(ο επικεφαλής, πάνω απ' όλους)
ο αρχηγός, η αρχηγία, το αρχηγείο, ο αρχηγικός, ...
( το χέρι )
Με τη λέξη χειρ να μπαίνει άλλες φορές στην αρχή (π.χ. χειροκροτώ) και
άλλες φορές στη μέση (π.χ. εργόχειρο), σχηματίζουμε πολλές σύνθετες
λέξεις που γράφονται πάντα με -ει-
χειρουργός, χειραψία, διαχειρίζομαι, χειριστής, χειρόγραφο, χειροκίνητος,
χειροπέδη, χειροποίητος, χειροπιαστός, εγχείριση, χειρουργείο,
χειρωνακτικός, χειρολαβή, επιχείρηση, ...
χοίρος χήρος
( το γουρούνι ) ( ο άνδρας )
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω λέξεις με η , οι, ή ει
χ ροστάσιο, ζωντοχ ρος, χ ροβομβίδα, χ ρινό, χ ρόφρενο,
διαχ ριστής, ζωντοχ ρα, χ ροτροφείο, σκαντζόχ ρος, επιχ ρώ.
Οι αναφορικές αντωνυμίες
Αναφορικές είναι οι αντωνυμίες με τις οποίες αναφερόμαστε σε ολόκληρη
πρόταση ή περιστατικό χρησιμοποιώντας μια λέξη.
Π.χ. Θυμάσαι εκείνο που κουβεντιάζαμε πέρσι το χειμώνα;
Η γυναίκα η οποία καθάριζε το σπίτι μου, έφυγε.
Αναφορικές αντωνυμίες είναι:
α) που
> Δεν κλίνεται και χρησιμοποιείται για όλα τα ονόματα, τους
αριθμούς και τις πτώσεις.
Π.χ. Ο αγώνας που είδα μου άρεσε.
Η γυναίκα που πέρασε, έκλαιγε!
Το ποτήρι που κρατάς είναι σπασμένο.
257
β) ό,τι (= οτιδήποτε)
> Δεν κλίνεται και χρησιμοποιείται για όλα τα ονόματα, τους
αριθμούς και τις πτώσεις.
Π.χ. Ό,τι μου είπες, έγινε.
Έλα ό,τι ώρα μπορέσεις.
Ό,τι φαγητό και να μαγειρέψεις εσύ, μου αρέσει.
γ) όποιος, όποια, όποιο

> Κλίνεται σαν επίθετο και χρησιμοποιείται χωρίς άρθρο.
Π.χ. Όποιος έφυγε από τη γιορτή, έχασε.
Πάρε όποια φωτογραφία σου αρέσει.
Όποιο παπούτσι και να δοκιμάσω, δε μου κάνει.
δ) όσος, όση, όσο

> Κλίνεται σαν επίθετο και χρησιμοποιείται χωρίς άρθρο. Αναφέρεται
σε ποσότητα.
Π.χ. Όσος καφές έμεινε τον έδωσα στη Μαρία.
Όση ώρα μιλούσες, εγώ σφουγγάριζα.
Φάε όσο παγωτό θέλεις.
ε) ο οποίος, η οποία, το οποίο

> Κλίνεται σαν επίθετο στα τρία γένη και χρησιμοποιείται μαζί
με το άρθρο αντί για την αντωνυμία που, όταν πρέπει να
μιλήσουμε με σαφήνεια.
Π.χ. Να ο άντρας της Μαρίας που μιλούσαμε χθες. ( ; ; ;)
Να ο άντρας της Μαρίας για τον οποίο μιλούσαμε χθες.
Να ο άντρας της Μαρίας με την οποία μιλούσαμε χθες.
(όποιος, -α, -ο , όσος, -η, -ο , ό,τι)
Αγόρασε παντελόνι θέλεις.

Το ξενοδοχείο, στο μένω, είναι ακριβό.
θέλει παγωτό, να μου το πει.
Δάνεισε μου χρήματα μπορείς.
Το λεωφορείο, με ταξίδευα, χάλασε.
Πες νομίζεις πιο σωστό.
θέλει τα πολλά, χάνει και τα λίγα.
Η γνώμη ανθρώπων ρώτησα, είναι η ίδια.
Η χώρα, από κατάγομαι, είναι φτωχή.
και να πεις έχεις δίκιο.
Ο γάμος, για έκανε τόσα όνειρα, δε θα γίνει.
258
ώρα πίνεις τον καφέ σου εγώ θα πλύνω,
μέρα μου πεις, θα έρθω.
• Ρίξε αλάτι και πιπέρι θέλεις.
• Τα παιδιά, στα έδωσες τα παιχνίδια, είναι γνωστά μου.
όποιος, όποια, όποιο ή που

Το που δεν χρησιμοποιείται ποτέ με πρόθεση.
Ο εργάτης, ο οποίος χτύπησε, είναι καλύτερα.
Ο εργάτης, που χτύπησε, είναι καλύτερα.
Η μαθήτρια, η οποία βρήκε το πορτοφόλι, το παρέδωσε.
Η γυναίκα, η οποία καθάριζε το σπίτι, έφυγε.
Το κορίτσι, το οποίο παίζει πιάνο, είναι κόρη μου.
Οι αόριστες αντωνυμίες
Καλημέρα, Χρύσα.
Καλημέρα, κύριε προϊστάμενε. Να φέρω τον καφέ σας;
Όχι, έχω πιει. Συνάντησα στο δρόμο έναν παλιό μου φίλο και τα είπαμε
πίνοντας το καφεδάκι μας. Με ζήτησε κανένας;
Ναι. Από το πρωί έχουν σπάσει τα τηλέφωνα. Πριν κάμποση ώρα
τηλεφώνησε η γυναίκα σας. Μου είπε όταν έρθετε να την πάρετε
τηλέφωνο. Επίσης κάθε δέκα λεπτά τηλεφωνούσε ο κύριος
Παπαδόπουλος για το γνωστό θέμα.
Έχουμε κάτι άλλο;
Βεβαίως. Μερικοί εργάτες ζήτησαν την καλοκαιρινή άδεια τους. Αλλοι
ζητούν τον Ιούνιο και άλλοι τον Ιούλιο.
Ωραία! Πρώτα πήγαινε και φώναξε κάποιον από το τμήμα πωλήσεων
και ύστερα προγραμμάτισε να πάρει ο καθένας τους την άδεια που
δικαιούται. Επίσης έως τις δώδεκα να μου φέρεις καθετί που είναι για
υπογραφή, γιατί αμέσως μετά θα πρέπει να φύγω.
Μάλιστα, κύριε προϊστάμενε.
259
Αόριστες είναι οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε στο λόγο μας, όταν
δε θέλουμε να μιλήσουμε συγκεκριμένα, είτε γιατί δεν ξέρουμε κάτι
είτε γιατί δε θέλουμε να το αναφέρουμε.
Π.χ. Ήρθε κι άλλος διαφημιστής.

Η καθεμιά να πάει στη δουλειά της.
Μερικά παιδιά δεν προσέχουν στο μάθημα.
Αόριστες αντωνυμίες είναι:
α) κάθε, καθετί, κάτι, κατιτί, τίποτε (τίποτα)
> Είναι όλα άκλιτα. Το κάθε συνοδεύει στην πρόταση το

ουσιαστικό με άρθρο ή χωρίς άρθρο.
Π.χ. (Ο) κάθε εργαζόμενος θα πάρει πέντε μέρες άδεια.
(Η) κάθε μέρα είναι διαφορετική.
Κάθε μέρα κάνω γυμναστική.
Βάλε (το) κα θετί στη θέση του.
Έμαθα κάτι νέα ! Εσύ έμαθες τίποτε ;
Δεν έμαθα τίποτα .
Εγώ άκουσα κα τιτί.
β) ένας, μια (μία), ένα

καθένας, καθεμιά (καθεμία), καθένα
κανένας (κανείς), καμιά (καμία), κανένα
> Οι αντωνυμίες αυτές κλίνονται όλες όπως το αόριστο άρθρο

ένας, μια(μία), ένα μόνο στον ενικό αριθμό.
Π.χ. Στο τρένο είδα έναν που ζητιάνευε.
Ας βοηθήσει ο καθένας όπως μπορεί.
Με ζήτησε κανένας ;
> 1. Η αντωνυμία κανείς όταν βρίσκεται σε κα τα φα τική φράση

δηλώνει πως υπάρχει κάποιο άτομο:
Π.χ. Αν με ζητήσει κανείς, να του πεις πως κοιμάμαι.
2. Όταν όμως βρίσκεται σε φράση που δείχνει άρνηση, τότε

άλλες φορές σημαίνει ούτε ένας και άλλες κάποιος:
Π.χ. Δεν πέρασε κανείς από εδώ. {ούτε ένας)
Αν δεν μου μιλήσει κανείς, θα φύγω. {κάποιος)
260
f
_ γ) μερικοί, μερικές, μερικά
ι
^ι
> *„.—., *. «- —.—
Π.χ. Ήρθαν μερικοί περαστικοί και με βοήθησαν.
11 Μερικές φορές δεν ξέρεις τι λες !
f Σου είπα μερικά ψέματα.

Δε γνωρίζω μερικούς φίλους σου.
Τα σπίτια μερικών φίλων μου πλημμύρισαν.
f δ) κάμποσος, κάμποση, κάμποσο
f (Δεν χρησιμοποιείται συχνά)
> Κλίνεται σαν επίθετο και φανερώνει ποσό.

Ι Π.χ. Πήραν κάμποσοι μαθητές άριστα.
ι Κουβαλάει κάμποση τρέλα πάνω του.

Έχω κάμποσο καιρό να σε δω.
Κάμποσες φορές δουλεύω το βράδυ.
Βρήκα κάμποσους υπαλλήλους να λείπουν.
ε) άλλος άλλη, άλλο

κάποιος, κάποια, κάποιο
> Κλίνονται σαν επίθετα και χρησιμοποιούνται άλλες φορές με

άρθρο και άλλες χωρίς άρθρο.
Π.χ. Ποιος άλλος θα παίξει μπάσκετ ;
Θα περάσω κάποια άλλη μέρα.
Κάποιο άλλο παιδί χτύπησε.
Ο άλλος συνεργάτης μου δε θα έρθει.
Ας με βοηθήσει κάποιος !
Κάποια φορά θα μετανιώσεις !
Η τσάντα είναι σίγουρα κάποιου μαθητή.
στ) ο δείνα, η δείνα, το δείνα

ο τάδε, η τάδε, το τάδε
> Δεν κλίνονται και χρησιμοποιούνται και στα τρία γένη συνήθως
στον ενικό.
Π.χ. Έλεγε πως η τάδε και η δείνα με ξεγέλασαν.
Μου είπε να πάω στο τάδε μέρος και θα βρω θησαυρό.
261
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις αντωνυμίες της παρένθεσης:
(κάποιος, κανείς, μερικοί, κάμποσος, ένας, κάθε, κάτι, κανένας, άλλος)
• Είδα που έτρεχε προς την έξοδο.

• δεν κατάλαβε γιατί το είπε.
• Έβγαλε φωτογραφίες και έφυγε.
• Ξόδεψε χρήματα για την αγορά παιχνιδιών.
• υπάλληλος του ξενοδοχείου πήρε τις βαλίτσες.
• μέρα πηγαίνει στο καφενείο.
• Σου έδωσε για μένα;
• φίλος σου μου μίλησε για το ατύχημα σου.
• δεν είχε όρεξη για αστεία.
Θέλει παγωτό;
Οριστικές αντωνυμίες
Αχ! Αυτό το παιδί. Είναι μόλις 3 χρονών και θέλει όλα να τα κάνει μόνο
του. Προσπαθεί να φάει μόνο του και στο τέλος κάνει την κουζίνα
χάλια. Ακόμα και το κρεβάτι του θέλει να το στρώνει αυτός ο ίδιος λες
και εγώ δεν το στρώνω καλά.
Μα που έμοιασε;
Είναι ίδιος ο πατέρας του. Κι αυτός όταν ήταν μικρός τα ίδια έκανε!
Οριστικές είναι οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε για να ορίσουμε

κάτι, δηλαδή να το ξεχωρίσουμε από άλλα του ίδιου είδους.
Π.χ. Ήρθε στο νοσοκομείο την ίδια τη μέρα. (όχι κάποια άλλη μέρα)
Έβαψε το σπίτι μόνος του. (όχι με τη βοήθεια άλλων)
Παρουσίασε το βιβλίο ο ίδιος ο συγγραφέας, (όχι κάποιος άλλος)
> Για οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούμε:

1. Το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο. ( μαζί με το άρθρο)
2. Το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο γωρίς το άρθρο, αλλά μαζί με
τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών.
Δηλ. δικός, -η, -ο μου ή (σου, του, της, μας, σας, τους)
262
μόνος μόνη μόνο
μου μου
μόνος σου μόνη σου
του της μόνο του
μας μας
μόνοι σας μονές σας
τους τους μόνα τους
Θα πάω εγώ για να παραλάβω το δέμα.

Θα πάω ο ίδιος για να παραλάβω το δέμα.
Στείλε αυτή να δει τα αποτελέσματα.
Αγόρασα ακριβώς αυτό το πουκάμισο σε άλλο χρώμα.
Έδωσα αυτού τα χρήματα στο χέρι.
Αυτή τη μέρα θα έπιανα κι εγώ δουλειά.
Είχαμε κι εμείς αυτές τις επιδόσεις.
Ο Αποστόλης διόρθωσε τη ζημιά.

Μόνος τον διόρθωσε τη ζημιά.
Η Θεοδώρα σιδέρωσε όλα τα ρούχα.
Εγώ κι εσύ θα πάμε για ψάρεμα.
Ο Θανάσης και ο Παύλος σκάλισαν τον κήπο.
263
Η Μάγια και η Ρούνα έμαθαν ελληνικά.
Η Καίτη σήκωσε αυτές τις τσάντες.
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με την κατάλληλη οριστική
αντωνυμία:
Κυρίες μου, μπορείτε να φτιάχνεται τα μαλλιά σας.
Εσύ ο θα καθαρίσεις το δωμάτιο σου.
Το παιδί μαγείρεψε
Μας χαιρέτησαν οι πρωταγωνιστές του έργου.
Πήγε για κυνήγι.
Σπύρο, θα πας ή με την Μαρία;
Να ζητήσει αυτή η συγγνώμη για τη ζημιά που έκανε.
Πού να πάει μια γυναίκα τέτοια ωρα;
Θέλω να μιλήσω στον τον Πρόεδρο.
Αυτές θέλησαν να ταξιδέψουν βράδυ.
Ξεπεράσαμε όλες τις δυσκολίες.
Παίρνουν τα βραβεία όλο και
Αυτοί έχτισαν ολόκληρο σπίτι
Άσε τον να τα βγάλει πέρα
Δε βαρέθηκες να λες όλο και
μονός μου εγω μονοί τους

μόνη της μόνες μας
μόνο του μόνα τους
μόνος σου μόνοι σας
μόνες τους μόνος του
μόνη μου μόνη σου
μόνοι μας μόνες σας
Το παιδί είναι στο σπίτι μόνο του.

• Οι γονείς μου, μένουν στο χωριό
• Η Χριστίνα πήγε στο σχολείο _
264
Οι φίλοι μας θα περιμένουν στο σταθμό.
Θεοδώρα, μη μου πεις ότι θα πας διακοπές;
Τα παιδιά έμειναν στην τάξη.
Οι μαθήτριες έλυσαν τις ασκήσεις.
Το κορίτσι παίζει στην αυλή.
Εσείς, κυρίες μου, θα φύγετε;
ίδιος
Όταν είναι πρώτο συνθετικό διαβάζεται σε τρεις συλλαβές (ί-δι-ος) και
προσδιορίζει πράγματα, ενέργειες, καταστάσεις, κλπ που χαρακτηρίζουν
το συγκεκριμένο πρόσωπο με το οποίο μιλάμε ή στο οποίο αναφερόμαστε.
Π.χ. Ανήκει σε μένα τον ίδιο. Είναι ιδιοκτησία μου.
ιδιοκατοίκηση, ιδιοκτησία, ιδιοκτήτης, ιδιόμορφος, ιδιόρρυθμος,

ιδιοσυγκρασία, ιδιότητα, ιδιότροπος, ιδιότυπος, ιδιοφυής, ιδιοτελής,
ιδιοτέλεια, ιδιοχρησία, ...
Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες
• Για να γίνουν φίλοι δυο άνθρωποι πρέπει να αφήσουν τους εαυτούς

τους ελεύθερους. Να δείξουν το αληθινό τους πρόσωπο. Αν κάποιος
κρύψει ένα κομμάτι του εαυτού του, τότε δεν αφήνει τον άλλο να τον
καταλάβει, να τον νιώσει, γιατί δε δημιουργεί μια φιλική σχέση ισότιμη.
Γι' αυτό, παιδιά μου, αφήστε τους εαυτούς σας ελεύθερους να
εκφραστούν. Μην κρύβεστε, γιατί δε θα αποκτήσετε ποτέ ειλικρινείς
φίλους. Για παράδειγμα, η Ελπίδα ποτέ δεν άνοιξε τον εαυτό της κι έτσι
έμεινε χωρίς φιλίες. Πάντα χρησιμοποιούσε ένα ψεύτικο πρόσωπο...
Αυτοπαθείς είναι οι αντωνυμίες που δείχνουν ότι το ίδιο πρόσωπο που

ενεργεί δέχεται και την ενέργεια.
Οι αντωνυμίες αυτές έχουν μόνο γενική και αιτιατική και σχηματίζονται

όπως παρακάτω:
α' πρόσωπο β' πρόσωπο γ ' πρόσωπο
εγω εσυ αυτός, αυτή, αυτό
του εαυτού μου του εαυτού σου του εαυτού του/της
τον εαυτό μου τον εαυτό σου τον εαυτό του/της
265
α' πρόσωπο β ' πρόσωπο γ ' πρόσωπο
εμείς εσείς αυτοί, αυτές, αυτά
των εαυτών μας των εαυτών σας των εαυτών τους
τους εαυτούς μας τους εαυτούς σας τους εαυτούς τους
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τους τύπους του παραπάνω πίνακα:
• Δε μου αρέσει να μιλώ για
• Να πάτε στο καλό και να προσέχετε
• Εμένα λες ότι πάχυνα; Δε βλέπεις
• Η Ελένη δεν προσέχει
• Να είσαι κύριος
• Ο Νίκος αν φροντίσει , θα ζήσει πολλά χρόνια.
• Αυτοί οι δυο μόνο σκέφτονται.
• Εμείς για δεν κάνουμε τίποτε.
ποιώ
( δημιουργώ, κατασκευάζω, φτιάχνω )
Με βάση αυτό το ρήμα έχουν σχηματιστεί πολλές σύνθετες λέξεις.
Όλες γράφονται με -οι- όπου μπαίνει το ρήμα ποιώ.
χρησιμοποιώ, ποιητής, αρτοποιός, επιπλοποιός, ποιότητα, ποίημα,
ηθοποιός, ταραχοποιός, αξιοποιώ, παραποιώ, τροποποιώ, ...
εις
(αρχαία πρόθεση για σχηματισμό σύνθετων λέξεων με την έννοια της
κίνησης προς τα μέσα, προς πρόσωπο, ...)
είσοδος, εισχωρώ, εισέρχομαι, εισπράττω, εισβάλλω, εισπράκτορας,
εισάγω, εισαγωγή, εισβολέας, εισβολή, εισέρχομαι, εισόδημα,
εισοδηματίας, είσοδος, εισχώρηση, εισιτήριο, ...
266
ίσος
(αυτός που έχει ίδιες διαστάσεις, ποσότητα, αξία με κάποιον άλλο)
ισότιμη, ισοδύναμη, ισοβαρής, ισοζύγιο, ισοδυναμία, ισοδυναμώ, ισόβιος,

ισομεγέθης, ισολογισμός, ισομήκης, ισονομία, ισόπαλος, ισοπαλία,
ισοπεδώνω, ισορροπία, ισόπλευρος, ισορροπώ, ισοσκελής, ισοσκελίζω,
ισοφαρίζω, ισοψηφώ, ισοψηφία, ισοσύλλαβος, ...
αλλά : οισοφάγος, ησυχάζω
Ο Ήλιος κι ο Βοριάς (3)
Κι άρχισε να φυσά με όλο και πιο μεγάλη δύναμη. Τόσο δυνατός ήταν ο
αέρας που σήκωνε από κάτω τα χώματα και τα ξεράγκαθα, λύγιζε τα
δέντρα, βούιζε, έσκουζε, ούρλιαζε σαν αγρίμι.
Τούτο το κακό κράτησε ώρα πολλή. Μα όσο κι αν φυσούσε ο κακός
Βοριάς, όσο κι αν πάσκιζε, τίποτα δεν κατάφερνε. Ο φτωχός γεωργός
τυλιγόταν όλο και πιο σφιχτά μες στη μάλλινη κάπα του και καρφί δεν του
καιγόταν για το άγριο φύσημα του Βοριά.
Πλησίαζε μεσημέρι κι ο κρύος Βοριάς ακόμα φυσούσε. Μα είχε
αποκάνει. Τα μάγουλα του πονούσαν από το φούσκωμα. Τέλος, σαν είδε κι
απόειδε πως τίποτα δεν κάνει, σταμάτησε.
- Παρ' τον, λέει στον Ήλιο, και κάνε τον ό,τι θέλεις. Εγώ μια φορά δεν
μπορώ...
Και, κουρασμένος, σταμάτησε να φυσά και κάθισε ακίνητος στην
καταπράσινη πλαγιά του βουνού.
Παραμέρισαν τότε μεμιάς τα πυκνά, μαύρα σύννεφα και πρόβαλε
γελαστός κι ολόλαμπρος ο Ήλιος. Έριξε τις ακτίνες του πάνω στο γεωργό.
Μόλις τον είδε εκείνος, χαμογέλασε.
267
- Έβγα λοιπόν, Ήλιε μου, λέει, να ζεσταθεί λίγο το κορμάκι μου!...
Σε λίγο οι ακτίνες του Ήλιου έγιναν τόσο ζεστές, που ο γεωργός
ξεκούμπωσε την κάπα του. Κι η ζέστη όλο και δυνάμωνε.
- Μπα, λέει. Τώρα η κάπα δεν χρειάζεται.
Τη βγάζει λοιπόν και την κρεμά εκεί δίπλα σ' ένα δέντρο. Άνοιξε τα
χέρια του, τεντώθηκε.
- Ήλιε, Χρυσοήλιε μου, λέει. Να 'χεις την ευχή μου.
Κι έπιασε αμέσως να δουλεύει στο χωράφι του.
- Λοιπόν; ρωτά τώρα ο Ήλιος. Ποιος είναι δυνατότερος;
- Θέλει και ρώτημα; λέει από τη θέση του ο Βοριάς. Ένα πράμα όμως δεν
μπορώ να καταλάβω: Πως τα κατάφερες να του πάρεις την κάπα, χωρίς να
βάλεις καθόλου δύναμη.
- Δεν το ξέρεις; λέει ο Ήλιος. Με το καλό πετυχαίνει κανείς καλύτερα,
παρά με το κακό. Εσύ πήγες να του πάρεις την κάπα με το ζόρι, με τη βία.
Εγώ του έδωσα ζεστασιά και τον έκανα, όχι μόνο να τη βγάλει από πάνω
του μόνος του, μα και να 'ναι ευχαριστημένος και να μου δίνει και ευχές.
Η καλοσύνη πάντα νικά.
ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ
ΧΑΡΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
ΕΚΔ. ΜΙΝΩΑΣ σελ. 77-80
Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα είναι επίθετα. Τα επίθετα χαρακτηρίζουν

τα ουσιαστικά που συνοδεύουν στην πρόταση. Για παράδειγμα στο
παραπάνω κείμενο η λέξη μεγάλη συνοδεύει το ουσιαστικό δύναμη και
μας δείχνει έτσι το μέγεθος της. Ακόμα, η λέξη φτωχός συνοδεύει το
ουσιαστικό γεωργός και μας δείχνει έτσι την κατάσταση του.
Συνεπώς:
Επίθετα λέγονται οι κλιτές λέξεις που φανερώνουν τι ποιότητα ή τι
ιδιότητα έχει το ουσιαστικό.
Π.χ. ωραίος άντρας, βαριά μηχανή, όμορφο ζώο ...
> Όπως είδαμε, στα παραπάνω παραδείγματα τα επίθετα συνοδεύουν στην

πρόταση τα ουσιαστικά που χαρακτηρίζουν.
268
> Τα επίθετα σχηματίζονται και στα τρία γένη και έχουν ξεχωριστή
κατάληξη για κάθε γένος.
Π.χ. ο πλούσιος άνθρωπος, η πλούσια χώρα, το πλούσιο σπίτι
ο μικρός αδερφός, η μικρή απόσταση , το μικρό μαγαζί
> Τα επίθετα κατά την κλίση τους κρατούν τον τόνο πάντα στην ίδια
συλλαβή.
Π.χ. ο καλός, του καλού, τον καλό
ο όμορφος, του όμορφου, τον όμορφο
Άσκηση
Βάλε μπροστά από τα παρακάτω ουσιαστικά όποιο επίθετο ταιριάζει από
τα επίθετα της παρένθεσης
(γλυκό, παλιά, ξένη, κίτρινος, βαθιά, πράσινο, φλύαρος, καλός, δύσκολη,

αυστηρή, ακριβό, πολύχρωμη, γενναίος, άσπρο, άνετη, γαλάζιος,
αεροπορικό, μαύρα, χοντρός, βόρειος, ωραίος, παχύ, ευρύχωρο, ψηλό,
γέρικο, ξανθιά, καινούργιος, φιλόξενος, ξαφνική, φωτεινό)
θάλασσα πυρετός
κρασί φύλλο
άλογο άνθρωπος
νυφικό μαθητής
άσκηση δίαιτα
κόσμημα λαός
σύννεφα ζωή
ουρανός βουνό
σπάγκος άνεμος
άντρας αρνί
σπίτι εισιτήριο
χώρα κοπέλα
στρατιώτης δάσκαλος
βροχή εικόνα
δωμάτιο φωτογραφία
269
Επίθετα σε -oc, -η, -ο
πριν την κατάληξη -ος υπάρχει σύμφωνο (β, γ, δ, ζ, θ, κ, ...)
καλός καλή καλό

όμορφος
διάσημος
γνωστός
υγρός
Αλλά: γκρίζος, -α, -ο , ...
Επίθετα σε -ος, -α, -ο

πριν την κατάληξη -ος υπάρχει φωνήεν (α, ε, ο, ω, ι, η, υ)
ωραίος ωραία ωραίο

άδειος
πλούσιος
όμοιος
κρύος
Αλλά: βέβαιος, -η, -ο , όγδοος, -η, -ο ,
Επίθετα σε -ος, -η, -ο

Ονομ. ο δυνατός η δυνατή το δυνατό
Γεν. του δυνατού της δυνατής του δυνατού
Αιτ. το(ν) δυνατό τη(ν) δυνατή το δυνατό
Κλητ. - δυνατέ - δυνατή - δυνατό
Ονομ. οι δυνατοί οι δυνατές τα δυνατά
Γεν. των δυνατών των δυνατών των δυνατών
Αιτ. τους δυνατούς τις δυνατές τα δυνατά
Κλητ. - δυνατοί - δυνατές - δυνατά
270
> Όπως το επίθετο ο δυνατός, η δυνατή, το δυνατό κλίνονται :

ο έτοιμος
της ακριβής
την πονηρή
τα σκοτεινά
οι φωτεινές
τις δίκαιες
το σίγουρο
η ήσυχη
της ταπεινής
η βραδινή
Γραμματική
Επίθετα σε -ινός
-ινός -εινός -ηνός

βραδινός, σημερινός, υγιεινός, φωτεινός, φτηνός
φετινός, χθεσινός, σκοτεινός, ταπεινός,
παντοτινός, μακρινός, ορεινός, ελεεινός
κοντινός, νυχτερινός,
πρωινός, πεδινός, ...
περίπατος την απόσταση

το λάδι του προϊόντος
της. παράστασης το σηματοδότη
τα χρήματα η _ τουαλέτα
το ξύπνημα την έκταση
271
Επίθετα σε ινος
-ινος -υνος
ξύλινος, γυάλινος, χάρτινος, υπεύθυνος, ανεύθυνος
πέτρινος, μάλλινος, πάνινος,
κίτρινος, κόκκινος, πράσινος, ....
ονομαστική ενικού αιτιατική ενικού αιτιατική πληθυντικού

η ξύλινη πόρτα
ο πέτρινος τοίχος
η υπεύθυνη κοπέλα
ο ανεύθυνος υπάλληλος
η μάλλινη μπλούζα
Επίθετα σε oç, «, -ο
Ονομ. ο αθώος η αθώα το αθώο
Γεν. του αθώου της αθώας του αθώου
Αιτ. το(ν) αθώο τη(ν) αθώα το αθώο
Κλητ. - αθώε - αθώα - αθώο
Ονομ. οι αθώοι οι αθώες τα αθώα
Γεν. των αθώων των αθώων των αθώων
Αιτ. τους αθώους τις αθώες τα αθώα
Κλητ. - αθώοι - αθώες - αθώα
272
> Όπως ο αθώος, -α, -ο κλίνονται :
■ : ονομαστική I M I γενικ
ή WÊÊÊÊKÊÊ- αιτιατική
ο ωραίος
της νέας
την κρύα
τα σκοτεινά
οχ σπάνιες
τις όμοιες
το μέτριο i
η άδεια
της τίμιας
η όρθια
Επίθετα σε -αίος
-αίος -εος
ωραίος, τελευταίος, μοιραίος, νέος
σπουδαίος, κεφαλαίος, γενναίος,
αναγκαίος, ...
Συμπλήρωσε με τα επίθετα του πίνακα τα ουσιαστικά:
jο ; άντρας | την συνάντηση

; το ; γεγονός ; του παίκτη
ί της ; απόφασης ; τα _ γράμματα
Ι τον ; εξοπλισμό iη γυναίκα
273
Επίθετα σε -ιος
-ιος -ειος -οίος -υος

άγριος, άξιος, τίμιος, ισόγειος, υπόγειος, όμοιος, αλληλέγγυος
άγιος, αιώνιος, ίσιος, βόρειος, τέλειος, παρόμοιος,
σάπιος, νότιος, .... άδειος, αντρίκειος ανόμοιος
ονομαστική ενικού γενική ενικού γενική πληθυντικού

το ισόγειο σπίτι
η σάπια ντομάτα
ο βόρειος άνεμος
η όμοια άσκηση
ο άγριος καβγάς
το άδειο κουτί
η παρόμοια κατάσταση
Επίθετα σε -ός, -ιά, -ό

Ονομ. ο φτωχός η φτωχιά το φτωχό
Γεν. του φτωχού της φτωχιάς του φτωχού
Αιτ. το(ν) φτωχό τη(ν) φτωχιά το φτωχό
Κλητ. φτωχέ - φτωχιά — φτωχό
Ονομ. οι φτωχοί οι φτωχές τα φτωχά
Γεν. των φτωχών των φτωχών των φτωχών
Αιτ. τους φτωχούς τις φτωχές . τα φτωχά
Ι Κλητ. - φτωχοί :- φτωχές : — φτωχά
274
I
i Προσογτί !!!
i Στον πληθυντικό αριθμό το θηλυκό γράφεται χωρίς γιώτα (ι).

Π.χ. οι φτωχές, οι γλυκές, οι ξανθές, ...
i > Όπως ο φτωχός, -ιά, -ό κλίνονται :
i ο γλυκός, ο κακός, ο ξανθός, ο γνωστικός, ο μαλακός, ο νηστικός, ο

θηλυκός, ο φρέσκος, ο κρητικός, ο ξαφνικός, ο ευγενικός, ...
i Γράψε δυο ουσιαστικά για κάθε επίθετο:
I γλυκός
κακιά
ξανθό
θηλυκές
φρέσκια
γνωστικού
i νηστικές
ευγενικός
κρητικιά
ξαφνικός
I
i Γραμματική
Επίθετα σε -ικός
i Επίθετοι σε -ικος
i -ικος
γνωστικός, πρακτικός, ξαφνικός,
-υκός
γλυκός
-εικός
δανεικός
i αθλητικός, σπαστικός, σουηδικός,

ευγενικός, ναυτικός, ...
θηλυκός
i
I το
κύριος
συμβάν
την
του
γεύση
ανθρώπου
i της.
τα
μπλούζας
χρήματα
τον
η _
κόμπο
εξάσκηση
i
I
f
I 275
Τα παραθετικά των επιθέτων και των επιρρημάτων
Τα παραθετικά των επιθέτων σε -ότερος και -οτατος και των

επιρρημάτων σε -ότερα και -ότατα γράφονται με ο :
νέος νεότερος νεότατος

πλούσια πλουσιότερα πλουσιότατα
Όταν τα παραθετικά προέρχονται από τοπικά επιρρήματα που τελειώνουν

σε -ω, τότε οι καταλήξεις -ώτερος, -ώτατος, -ώτερα, -ώτατα γράφονται με
ω:
κάτω ανω
κατώτερος ανώτερα
Τα παραθετικά σε -ύτερος, -ύτατος, -ύτερα, -ύτατα γράφονται με υ:

πλατύς πλατύτερος πλατύτατος
βαθύς βαθύτερος βαθύτατος
Εξαιρείται το νωρίτερα, που γράφεται με ι
στενός στενότερος στενότατος

αρχαίος αργαι αργαι
ψηλός
πλούσιος
ωραίος
ευγενικός
σοφός
βαριά βαρύτερα βαρύτατα

ωραία
ψηλά
πλούσια
ωραία
ευγενικά
σοφά
276
Σχηματίζω τον συγκριτικό βαθμό των παρακάτω επιθέτων:
μικρός μικρότερος μικρότερη μικρότερο

σύντομος
εργατικός
φρόνιμος
άσχημος
ωραίος
κομψός
ακριβός
φτηνός
πλούσιος
Με τις λέξεις των παρενθέσεων κάνω συγκρίσεις:

(Αποστόλης, έξυπνος, Παντελής)
Ο Αποστόλης είναι εξυπνότερος από τον Παντελή.
(αεροπλάνο, ταχύς, τρένο)
(αυτοκίνητο, γρήγορος, καράβι)
Ι (καλός, σήμερα, χθες, καιρός)
Ι (Τάνια, ωραία, Μάρθα)
Ι
ι (Ανδρέας, ψηλός, Πέτρος)
ι Βάλε το επίθετο της παρένθεσης στον τύπο που πρέπει:
ι • Το χρυσό δαχτυλίδι είναι

• Το παιδί μου είναι
από το ασημένιο, (ακριβός)
στην τάξη. (έξυπνος)
• Η Θεοδώρα είναι αθλήτρια της ομάδας, (καλός)
Ê 277
• Τα νερά εδώ είναι . (βαθύς)
• Η Ελλάδα είναι χώρα από την Ιταλία, (μικρός)
• Ο δάσκαλος μας είναι που υπάρχει, (αυστηρός)
• Αυτή ήταν άσκηση που έλυσα, (δύσκολος)
• Το σπίτι μας είναι από το δικό σας. (ψηλός)
• Ο Ωνάσης ήταν άνθρωπος του κόσμου, (πλούσιος)
• Μαρία, γιατί σήκωσες το κιβώτιο; (βαρύς)
• Το ηλιοβασίλεμα είναι της Σαντορίνης, (ωραίος)
• Η Αφροδίτη είναι από όλες. (όμορφος)
Στη γειτονιά του παππού ...
Δούλευε ως γραμματέας στο Υπουργείο Παιδείας πάνω από τριάντα

χρόνια και ζούσε σε ένα μεγάλο διαμέρισμα μέσα στην «κίνηση και τη
μόλυνση» όπως έλεγε. Ίσως αυτό τον έκανε να διαλέξει αυτή την ήσυχη
γειτονιά, έξω από τη μικρή μας πόλη και κοντά στη θάλασσα που τόσο
αγαπά. Εδώ ζει τον τελευταίο καιρό ο παππούς μου. Ο ίδιος ήθελε να
μείνει μακριά από το κέντρο και έτσι διάλεξε αυτό το μέρος.
Το σπίτι του βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου, έχει μόνο δυο
δωμάτια, αλλά η αυλή του σπιτιού είναι ένας μικρός ανθόκηπος που
ανάμεσα στα τόσα λουλούδια κυριαρχούν τα αγαπημένα φυτά της γιαγιάς,
οι τριανταφυλλιές και οι γαρδένιες. Έχει ακόμα ένα τεράστιο μπαλκόνι
που από εκεί μπορείς να θαυμάσεις όλο το τοπίο. Στην άκρη του
μπαλκονιού υπάρχει ένας αναπαυτικός καναπές και ακριβώς μπροστά του
ένα χαμηλό ξύλινο τραπεζάκι που πάνω του ακουμπά κάθε πρωί και
απόγευμα τον καφέ του.
Εκεί κάθεται και απολαμβάνει τη θέα. Άλλες φορές κοιτάζει ίσια
μπροστά προς τη θάλασσα και άλλες φορές γυρίζει το βλέμμα του προς το
βουνό που ορθώνεται στο βάθος του ορίζοντα μετά από τα καταπράσινα
λιβάδια και το δάσος. Τα βράδια του χειμώνα κάθεται μπροστά στο
τζάκι, παίρνει μια παλιά γραφομηχανή και γράφει ό,τι ιστορία από τα
παλιά έχει ξαναέρθει στο νου του. «Δεν είμαι συγγραφέας, αλλά φοβάμαι
μην τα ξεχάσω», λέει.
278
Η ζωή στη μικρή γειτονιά κυλάει αργά, ίσως γιατί οι περισσότεροι
κάτοικοι της είναι συνταξιούχοι. Λίγοι είναι εκείνοι που ακόμα και σήμερα
κάνουν κάποιο επάγγελμα και ζουν εδώ. Ο μανάβης, ο φούρναρης, ο
μπακάλης, ο κουρέας, ο ράφτης, ο κρεοπώλης και πάνω από όλους ο
καφετζής είναι οι άνθρωποι που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά, όσο μικρή και
αν είναι αυτή.
Ανάμεσα σ' αυτούς θα συναντήσεις το δάσκαλο του σχολείου, που
κοντεύει πια να κλείσει, μιας και φέτος έχει μόνο πέντε μαθητές.
Αυτόν τον επίγειο παράδεισο τον ανακάλυψε ο παππούς μου πριν
τριάντα πέντε ακριβώς χρόνια όταν πρωτοδιορίστηκε ως καθηγητής στο
γυμνάσιο της περιοχής. Τότε υπήρχε γυμνάσιο γιατί πολλοί εργάτες
δούλευαν στο εργοστάσιο κεραμοποιίας που υπήρχε εδώ. Τα παιδιά τους
γέμιζαν την περιοχή με χαρούμενες φωνές και ζωντάνια. Από τότε που
έκλεισε, οι περισσότεροι αναζήτησαν αλλού την τύχη τους. Ο τόπος
σχεδόν ερήμωσε.
Νομίζω όμως πως ζηλεύω την ήρεμη ζωή του παππού, γιατί συχνά
νιώθω την ανάγκη να πάω σ' αυτή τη γειτονιά που ακόμα και σήμερα τα
λουλούδια αφήνουν την ευωδιά τους να ταξιδεύει με τη βοήθεια του αέρα.
Συνήθως την άνοιξη τον βρίσκω να δουλεύει στο λαχανόκηπο που είναι
πίσω από το σπίτι. Φυτεύει τα πάντα: ντομάτες, πατάτες, αγγούρια,
μελιτζάνες, κολοκυθάκια, ... Του αρέσει πολύ το σκάψιμο, αλλά μόλις με
δει τα παρατάει όλα, παίρνει τα καλάμια του ψαρέματος και φεύγουμε
για την παραλία. Καθισμένοι στους βράχους της ακρογιαλιάς συζητάμε
ψαρεύοντας. Μαζί του ηρεμώ. Γίνομαι άλλος άνθρωπος. Πόσο θα ήθελα
να του μοιάσω. Να είμαι όμοιος, όχι μόνο στην όψη μαζί του αλλά και
στην αντιμετώπιση της ζωής...
Ασκηση
Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα είναι ουσιαστικά. Χώρισε αυτές τις

λέξεις σε αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα γράφοντας και το άρθρο όπως
στο παράδειγμα:
279
Αρσενικά: ο γραμματέας,
Θηλυκά: η κίνηση,
Ουδέτερα: το διαμέρισμα,
ομο-
(το κοινό, το ίδιο)
ομογένεια, ομόγλωσσος, ομόδοξος, ομοεθνής, ομόθρησκος, ομόηχος,

ομόθυμος, ...
ομοιο-
(που μοιάζουν)
ομοιογένεια, ομοιομορφία, ομοιόμορφος, ομοιοπαθής, ομοιογενής,
ομοιότητα, ομοιοχρωμία, ...
Αρσενικά σε -ίτης
-ίτης -ήτης -ύτης

πολίτης, μεσίτης, αλήτης, κυβερνήτης, δύτης, θύτης,
οπλίτης, σπουργίτης, μαγνήτης, διαβήτης, λύτης, διαλύτης, ...
Ανατολίτης, πλανήτης, κομήτης,
Μεσολογγίτης, ... ιδιοκτήτης, προφήτης,
πλοιοκτήτης, ...
280
Η αμοιβή είναι μεγάλη, (μεσίτης)
• Μπήκαν στο γραφείο φωνάζοντας, (κυβερνήτης)
• χτύπησαν ακόμα και γυναικόπαιδα, (αλήτης)
• Το σταυρόλεξο αυτό είναι για δυνατούς . (λύτης)
• Ανάγκασαν να αυξήσουν τους μισθούς.
(πλοιοκτήτης)
• Καταπατήθηκαν τα δικαιώματα (πολίτης)
Συνάντησα του σπιτιού, στο δρόμο, (ιδιοκτήτης)
εντόπισαν το ναυάγιο, (δύτης)
Αρσενικά σε -ιώτης και -ότης
ιώτης ότης
στρατιώτης, ιδιώτης, αγρότης, δημότης, δεσπότης,
νησιώτης, ταξιδιώτης, ιππότης, τοξότης, πότης, δότης,
πατριώτης, επαρχιώτης, σηματοδότης, ...
συμπατριώτης, ...
Αλλά:
Σουλιώτης, Γιώτης, ... δεσμώτης, θιασώτης, Ηπειρώτης
Θα μειωθεί η θητεία . (στρατιώτης)

Η δουλειά είναι κουραστική, (αγρότης)
μας το χειμώνα νιώθουν αποξενωμένοι, (νησιώτης)
Ο δήμαρχος κάλεσε να είναι προσεκτικοί, (δημότης)
Αγκάλιασε και έκλαψε από χαρά. (συμπατριώτης)
στο σταυροδρόμι είναι χαλασμένοι, (σηματοδότης)
Φιλοξένησε στο σπίτι του. (ταξιδιώτης)
«Το νησί » είναι η Ρόδος, (ιππότης)
Ο Ξέρξης έστειλε στη μάχη. (τοξότης)
281
Αρσενικά σε -ητής
-ητής
(από ρήματα σε -ώ)
(πωλώ) πωλητής,
(τηλεφωνώ) Αλλά:
(συζητώ) -υτής
(τηλεγραφώ) (από τα ρήματα σε -ύω)
(ποιώ) ιδρύω, μηνύω, αναλύω
(προπονώ)
(διοικώ) ,
(εκφωνώ) , ιδρυτής, μηνυτής, αναλυτής
(επιθεωρώ) ,
(κατακτώ)
(κολυμπώ) και
(μετρώ)
(νικώ) -ιτής
(συζητώ)
(μελετώ) κριτής
(υποκινώ)
(ομιλώ)
(συνομιλώ)
(καλλιεργώ) ,.
Η φωνή ακουγόταν καθαρά, (εκφωνητής)

Αυτοί δεν πήραν τις αποζημιώσεις.(καλλιεργητής)
Άκουγε του με προσοχή, (συνομιλητής)
Κάποιος από εγκατέλειψε τον αγώνα.(αθλητής)
του αγώνα ανέβηκαν στο βάθρο.(νικητής)
Ήταν ένας από της εταιρίας μας. (ιδρυτής)
Ζήτησε από του λόχου άδεια, (διοικητής)
Η πλειοψηφία είναι έτοιμοι, (κριτής)
Η Δ.Ε.Η. θα αλλάξει τους παλιούς -(μετρητής)
Δεν υπάρχουν μηνύματα σ μου.(τηλεφωνητής)
Μερικοί από έκαναν απεργία, (πωλητής)
Ακολουθούσε πιστά τις οδηγίες του. (προπονητής)
282
Αρσενικά σε -ιστής
-ιστής
(από ρήματα σε -ίζω)
(καπνίζω) καπνιστής,
(φροντίζω) φροντιστής, Αλλά:
(καθαρίζω)
(υπολογίζω) δανειστής
(θερίζω) ληστής
(βαδίζω) εμπρηστής
(βασανίζω)
(διαφημίζω)
(παραθερίζω)
(σκαλίζω)
(υπερασπίζω)
(φορτίζω) , ...
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ουσιαστικά της παρένθεσης:

Η οθόνη δεν ανοίγει, (υπολογιστής)
Όλοι έφυγαν από την παραλία, (παραθεριστής)
Η λεία των _ ήταν περίπου 6000 ευρώ. (ληστής)
Άκουσε όλους ' στη χτεσινή συναυλία.(τραγουδιστής)
Η πυροσβεστική έπιασε του δάσους, (εμπρηστής)
Να μου αγοράσεις ένα _ για το κινητό μου.(φορτιστής)
Ζήτησα από να μου δώσουν πίστωση χρόνου.(δανειστής)
Τα πνευμόνια όλων είναι κατάμαυρα.(καπνιστής)
Οι περισσότεροι δουλεύουν σκληρά.(οδοκαθαριστής)
Το βέλος έφυγε με δύναμη από τα χέρια .(πολεμιστής)
Γράψε για κάθε λέξη μια πρόταση στην πτώση που βρίσκεται:
(του υπολογιστή, των ληστών, ο ιδρυτής, τους κριτές, τον πωλητή)
283
Ανισοσύλλαβα αρσενικά σε -ης
Ονομ. ο νοικοκύρης ο φούρναρης
Γεν. του νοικοκύρη του φούρναρη
Αιτ. το(ν) νοικοκύρη το(ν) φούρναρη
Κλητ. - νοικοκύρη - φούρναρη
ΜΗΗΒΗΗΒΗΗΒΙWœ&ÊmBBttmSBBSÈÊ * .^ » . · ^
Ονομ. οι νοικοκύρηδες οι φουρνάρηδες

Γεν. των νοικοκύρηδων των φούρναρη δων
Αιτ. τους νοικοκύρηδες τους φουρνάρηδες
Κλητ. - νοικοκύρηδες — φουρνάρηδες
> Τα αρσενικά σε —ης που τονίζονται στην προπαραλήγουσα στον

πληθυντικό κατεβάζουν τον τόνο μια συλλαβή.
Π.χ. ο φούρναρης ■=> οι φουρνάρηδες
Γράψε στην ίδια πτώση αλλά στον άλλο αριθμό:
το μανάβη τους μανάβηδες οι φορτηγατζήδες

ο βαρκάρης του χασάπη
των καφετζή δων τον παππούλη
Αρσενικά σε -ους
Ονομ. ο παππούς οι παππούδες
Γεν. του παππού των παππούδων
Αιτ. το(ν) παππού τους παππούδες
Κλητ. - παππού - παππούδες
> Όπως ο παππούς κλίνονται :

ο Ιησούς, ο νους (χωρίς πληθυντικό αριθμό)
284
I
i Αρσενικά σε -της
i Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
i Ονομ. ο
Γεν.
τραγουδιστής
του τραγουδιστή
οι τραγουδιστές
των τραγουδιστών
i Αιτ. το(ν) τραγουδιστή

Κλητ. - τραγουδιστή
τους τραγουδιστές
- τραγουδιστές
i > Όπως ο τραγουδιστής κλίνονται :
I ο βουλευτής, ο δουλευτής, ο
ο ποδοσφαιριστής, ...
πραματευτής, ο κλαδευτής
I Αρσενικά σε -ος που είναι σύνθετες λέξεις
i Ενικός αριθμός
mmmmmm^smmmam5s&&£!&^am&w&
i ο λαχανόκηπος
του λαχανόκηπου
οι
των
λαχανόκηποι
λαχανόκηπων
i το(ν) λαχανόκηπο
- λαχανόκηπε
τους
-
λαχανόκηπους
λαχανόκηποι
i > Κρατάνε τον τόνο στην προπαραλήγουσα τα σύνθετα αρσενικά σε

-ος καθώς και τα κύρια ονόματα.
i Π.χ. ο ανθόκηπος ■=> των ανθόκηπων, τους ανθόκηπους
i > Όπως ο λαχανόκηπος κλίνονται :

ο ανθόκηπος, ο κατήφορος, ο ανήφορος, ο αυλόγυρος, ο παλιόγερος,
I
ο μαντρότοιχος, ...
i
Άσκηση
Από τα παραπάνω αρσενικά σε -ος διάλεξε ένα και κλίνε το στον
παρακάτω πίνακα:
i Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
I Ονομ. 0
Γεν.
Αιτ.
του
το(ν)
οι
των
τους
I Κλητ. — —
i 285
i
Αρσενικά σε -έας

Ονομ. ο συγγραφέας οι συγγραφείς
Γεν. του συγγραφέα των συγγραφέων
Αιτ. το(ν) συγγραφέα τους συγγράφεις
Κλητ. - συγγραφέα - συγγραφείς
> Όπως ο συγγραφέας κλίνονται :

ο γραμματέας, ο κουρέας, ο εισαγγελέας, ο γραφέας, ο ιππέας,
ο αμφορέας, ο δεκανέας, ο γονέας, ο διανομέας, ο δρομέας, ...
Άσκηση
Κλίνε στον παρακάτω πίνακα τα αρσενικά : ο γονέας και ο εισαγγελέας
Ονομ. 0 0
Αιτ. το(ν) το(ν)
Κλητ. — —
Ονομ. οι οι
Αιτ. τους τους
Κλητ. — —
Αρσενικά σε -έας
Τα αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε -έας στον πληθυντικό

τελειώνουν σε -είς.
Παράδειγμα: ο ιερέας, οι ιερείς

ο γονέας, οι γονείς
ο κουρέας, οι κουρείς
ο ιππέας, οι ιππείς
286
Άσκηση
Γράψε τον πληθυντικό των παρακάτω αρσενικών:
(προσοχή: -έας, -εις και -ος, -οι)
ο κουρέας ο διανομέας
ο χώρος ο καταδρομέας
ο ιππέας ο φωτισμός
ο θάλαμος ο εισαγγελέας
ο ποταμός ο γραμματέας
ο βάτραχος ο εκδρομέας
ο δρομέας ο δρόμος
ο ασπασμός ο προβολέας
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με αρσενικά σε -εας στον πληθυντικό αριθμό:
• Οι μεγάλων αποστάσεων σημείωσαν αξιόλογες

επιδόσεις.
• Οι φώτισαν ολόκληρο το στάδιο.
• Οι των προϊόντων μας είναι έμπειροι.
• Το τριήμερο που πέρασε, η Ύδρα γέμισε Αθηναίους
• Οι έχουν σκληρή εκπαίδευση.
• Τρεις χιλιάδες περίμεναν πάνω στα άλογα τους.
• Δύο θα ερευνήσουν την υπόθεση για να αποδοθεί
δικαιοσύνη.
• Όλοι οι να περάσουν από το σχολείο για να
ενημερωθούν για τις επιδόσεις των παιδιών τους.
Ουδέτερα σε -ος
Ονομ. το κράτος το μέγεθος
Γεν. του κράτους του μεγέθους
Αιτ. το κράτος το μέγεθος
Κλητ. - κράτος - μέγεθος
287
Ονομ. τα κράτη τα μεγέθη
Γεν. των κρατών των μεγεθών
Αιτ. τα κράτη τα μεγέθη
Κλητ. - κράτη - μεγέθη
> Όπως το κράτος κλίνονται :

το λάθος, το έθνος, το είδος, το κέρδος, το πάχος, το βάρος, το στήθος,
το πλήθος, το χρέος, το γένος, το βρέφος, το σμήνος, το τεύχος, το
πένθος, το νέφος, το κύρος, το σθένος, το ψύχος, το κάλλος, ....
> Όπως το μέγεθος κλίνονται :

το έδαφος, το στέλεχος, το τέμενος, το κέλυφος, το πέλαγος, το όφελος, ...
Άσκηση
Κλίνε στον πίνακα που ακολουθεί τα ουδέτερα : το έθνος και το όφελος
Ονομ. το το
Αιτ. το το
Κλητ. — —
Ονομ. τα τα
Αιτ. τα τα
Κλητ. — —
288
Ουδέτερα σε -ημα
-ημα
(από ρήματα που τελειώνουν σε -ώ)
ξυπνώ ξύπνημα δυστυχώ δυστύχημα
τηλεφωνώ ερωτώ
αδικώ κεντώ
βοηθώ κινώ
γλιστρώ περπατώ
δημιουργώ φιλώ
Με την ίδια κατάληξη γράφονται και οι λέξεις:

πρόβλημα, μηχάνημα, μάθημα, πάθημα, στοίχημα, έγκλημα, κλήμα, ...
αλλά
-υμα -ίμα -είμα

κύμα, ένδυμα, θύμα, κλίμα (τόπου) διάλειμμα
κάλυμμα, μήνυμα, κρίμα έλλειμμα
ξέπλυμα, διάλυμα, τρίμμα υπόλειμμα
ίδρυμα, ... απόρριμμα άλειμμα
Ασκηση
Με ορισμένες λέξεις του παραπάνω κανόνα συμπλήρωσε τις παρακάτω
προτάσεις:
• Το πρωινό είναι για μένα μαρτύριο, γιατί κοιμάμαι

αργά.
• Ελπίζω το να σου γίνει .
• Του έστειλα και τώρα περιμένω απάντηση του.
• Το αλατόνερο είναι ένα που περιέχει αλάτι και νερό.
• Δεν υπάρχει χωρίς ·
• Ας κάνουμε ένα για να ξεκουραστούμε.
• Είναι αλλά το υποτροφιών δεν έκανε
δεκτή την αίτηση σας.
• Το των ρούχων δε με κουράζει.
289
• Πάω πως δεν έχεις μάθει τίποτε για το
του ταμείου.
• Στη δεξίωση πρέπει να πάω με επίσημο
• Αυτό που έκανες είναι και φυσικά θα
τιμωρηθείς.
• Το προστατεύει τις ηλεκτρονικές συσκευές από τη
σκόνη.
• Με τέτοιο εγώ δεν μπαίνω στη θάλασσα.
• Το είναι ότι το δεν έφτασε
ποτέ.
-ίσμα
(από ρήματα που τελειώνουν σε --ίζω)
σκουπίζω σκούπισμα σφραγίζω
καπνίζω τηγανίζω
ποτίζω σαπουνίζω
καθαρίζω ραγίζω
μαυρίζω ξυρίζω
ζυγίζω : βουρτσίζω
: : Αλλά :
αθροίζω άθρ__σμα δακρύζω δάκρ σμα
δανείζω δάν σμα κελαρύζω κελάρ__ σμα
Το βλάπτει σοβαρά την υγεία.

Άφησα το και το για αργότερα.
Έχω να κάνω δυο στα δόντια μου.
Αγόρασε μου έναν αφρό
Άκουγα το από τα νερά που κυλούσαν.
• Πολλοί μανάβηδες κλέβουν στο .
• Το καταστρέφει τις θρεπτικές ουσίες.
• Έχετε ένα μικρό στο πόδι σου.
290
Ουδέτερα σε -σιμό, -ψιμο, -ξιμο

Ονομ. το ντύσιμο τα ντυσίματα
Γεν. του ντυσίματος των ντυσιμάτων
Αιτ. το ντύσιμο τα ντυσίματα
Κλητ. - ντύσιμο - ντυσίματα
Κλίνε το ουδέτερο: το γράψιμο

Ονομ. το τα
Γεν. του των
Αιτ. το τα
Κλητ. — —
Τα ουδέτερα αυτά γράφονται με ι και δείχνουν μια ενέργεια που κάνουμε

ή το αποτέλεσμα της.
-σιιμο -Ν/ιμο -ξ'ιμο

ρήμα ουδέτερο ρήμα ουδέτερο ρήμα ουδέτερο
πέφτω πέσιμο γράφω γράψιμο ρίχνω ρίξιμο
δένω βάφω ψάχνω
πλένω σκάβω τρέχω
σβήνω ράβω πλέκω
ψήνω κόβω σπρώχνω
Συμπλήρωσε με ουδέτερα που βγαίνουν από τα ρήματα των παρενθέσεων:

• Το του κήπου είναι κουραστική εργασία, (σκάβω)
• Νομίζω ότι το είναι όλο δικό της. (φταίω)
• Το καλοκαίρι θα τελειώσω το του σπιτιού, (βάφω)
• Με τόσο που έριξα, κουράστηκα . (τρέχω)
• Το καλό αρέσει σε όλους, (ντύνω)
• Με το των σχολείων φεύγω για διακοπές, (κλείνω)
• Εδώ δεν είναι χώρος για αυτοκινήτων, (πλένω)
291
Λέξεις που αρχίζουν με συν-
συν + λ συλλ συν + μ συμμ συν + γ συγγ

λαβή μαθητής γνώμη
λόγος μετέχω γραφέας
λαμβάνω μορία γενής
συν +. ρ συρρ συν + χ συγχ συν + κ συγκ

ροή γχωρώ κάτοικος
ραξη χωριανός κοινωνία
ράπτω χρόνος κρατώ
συν + σ συσσ συν + β συμβ συν + π συμπ

σωρευτής βόλαιο παθώ
σωμός βουλή περιφορά
σωρεύω βαδίζω πατριώτης
συν + φ συμφ συν + ν συνν

φωνο νεφο αδερφός
φοιτητής νεφιά τάξη
φωνία νεφιάζει τροφός
Τα ρήματα
Ρήματα είναι οι λέξεις που φανερώνουν πως το υποκείμενο (δηλαδή το
πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση):
κάτι κάνει 0 πατέρας δουλεύει.

κάτι παθαίνει Το δέντρο ξεριζώθηκε.
βρίσκεται σε μια κατάσταση 0 σκύλος κοιμάται.
Οι φωνές των ρημάτων
Φωνή είναι η γραμματική μορφή που λαμβάνει το ρήμα μέσα στο λόγο.
Έχουμε δυο φωνές :
ενεργητική παθητική
Τελειώνει σε - ω Τελειώνει σε - μ α ι
π.χ. γράφω, καπνίζω, κουνώ, ... π.χ. γράφομαι, κοιμάμαι, βαριέμαι, ...
292
Οι χρόνοι του ρήματος
Είναι τριών ειδών:
παροντικοί παρελθοντικοί μελλοντικοί
μιλούν
για το παρόν για το παρελθόν για το μέλλον
Παροντικοί χρόνοι
Ενεστώτας :
Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα με συνέχεια ή χωρίς συνέχεια.
Π.χ. Διαβάζω τα μαθήματα μου.
Παρακείμενος:
Δείχνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και τώρα που μιλάμε είναι
τελειωμένο.
Π.χ. Έχω γράψει το γράμμα.
Παρελθοντικοί χρόνοι
Παρατατικός :
Φανερώνει πως μια ενέργεια έγινε στο παρελθόν και είχε συνέχεια.
Π.χ. Χτες όλο το απόγευμα δούλευα.
Αόριστος :
Δείχνει πως κάτι έγινε στο παρελθόν χωρίς να έχει συνέχεια.
Π.χ. Δούλεψα όσο πιο πολύ μπορούσα.
Υπερσυντελικος :
Η ενέργεια ήταν τελειωμένη στο παρελθόν, πριν γίνει κάτι άλλο.
Π.χ. Όταν ήρθες, εγώ είχα φύγει.
Μελλοντικοί χρόνοι
Εξακολουθητικός μέλλοντας :
Μια ενέργεια θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια.
Π.χ. Την επόμενη εβδομάδα θα δουλεύω όλες τις μέρες.
Στιγμιαίος μέλλοντας :
Η ενέργεια θα γίνει στο μέλλον χωρίς συνέχεια.
Π.χ. Αύριο θα δουλέψω ως τις πέντε το απόγευμα.
293
Συντελεσμένος μέλλοντας :
Μια ενέργεια θα τελειώσει στο μέλλον αφού πρώτα γίνει κάτι άλλο.
Π.χ. Θα έχω τελειώσει ως το μεσημέρι.
Οι εγκλίσεις
Με τις εγκλίσεις δείχνουμε πως παρουσιάζει την ενέργεια εκείνος που
μιλάει.
οριστική υποτακτική προστακτική

Φανερώνει το βέβαιο, Φανερώνει αυτό που Φανερώνει προσταγή
το πραγματικό. θέλουμε ή περιμένουμε παράκληση, ευχή.
να γίνει
Ο μπαμπάς φεύγει. 0 θείος θέλει να φύγει. Φύγε γρήγορα
Γιατί καθυστέρησες;
- Καλημέρα, Ασπασία.
- Καλημέρα, κύριε Παύλο. Συγγνώμη που άργησα σήμερα.
- Τι έγινε και καθυστέρησες;
- Τίποτε το σημαντικό. Ο γιος μου, ο Αλέκος, άρχισε τις ζήλιες του.
- Δηλαδή;
- Άρχισε να κλαίει, γιατί δεν παίρνω κι αυτόν αγκαλιά κάθε πρωί.
- Σίγουρα τότε ζηλεύει το μωρό. Γιατί το έκανε αυτό;
- Κάθε πρωί ξυπνάω περίπου στις 6 και ετοιμάζω πρωινό για όλους. Μετά
πηγαίνω και ξυπνάω τα παιδιά. Σηκώνω το μωρό, το πλένω, το
χτενίζω, το ντύνω, ... Έτσι και σήμερα.
- Και λοιπόν;
- Ο Αλέκος σήμερα με έβλεπε και δε μιλούσε. Μόλις τον ρώτησα τι έχει,
έβαλε τα κλάματα κι έλεγε: «Εγώ σηκώνομαι μόνος μου, πλένομαι
μόνος μου, χτενίζομαι μόνος μου, ντύνομαι μόνος μου και εσύ μόνο το
μωρό παίρνεις αγκαλιά που δεν κάνει τίποτε μόνο του...»
- Κι εσύ τι έκανες;
- Προσπάθησα να τον παρηγορήσω. Τον πήρα αγκαλιά, του είπα ότι
αυτός τώρα πια έγινε μεγάλος, ότι είμαι πολύ περήφανη που μπορεί να
κάνει τόσα πράγματα για το εαυτό του και πόσο πολύ τον αγαπάω.
Μόνο τότε σταμάτησε τα κλάματα.
- Αλήθεια, πόσων χρονών είναι ο Αλέκος;
- Τεσσάρων.
- Είναι πολύ μικρός. Είναι φυσικό να ζηλεύει...
294
Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή
Τι κάνω; Κάνω κάτι για τον εαυτό μου...
-ω -ομαι
Πλένω τα πιάτα. πλένομαι
Χτενίζω το παιδί. χτενίζομαι
Ντύνω το γιο μου.
Ετοιμάζω πρωινό για όλους.
Βάφω τα μαλλιά.
Σηκώνω το τηλέφωνο.
Πληρώνω το ενοίκιο.
Παντρεύω την κόρη μου.
Λερώνω το παντελόνι.
Δανείζω χρήματα στο φίλο μου.
Ζυγίζω τις πατάτες.
Σκουπίζω το σπίτι.
ντύνομαι ξυρίζομαι σκουπίζομαι ζυγίζομαι
προσεύχομαι σκεπάζομαι κοιμάμαι
295
τσακώνομαι σκέφτομαι κρύβομαι κάθομαι
Δανείζω χρήματα στους φίλους μου.
Δανείζομαι χρήματα από τους φίλους μου.
Η μητέρα καθαρίζει το σπίτι
Το σπίτι καθαρίζεται από την μητέρα.
Γράψε τις προτάσεις από την ενεργητική στην παθητική σύνταξη:
Η μητέρα πλένει το μωρό.
Ο πυροσβέστης σώζει το σκυλάκι.
Το νερό δροσίζει το σώμα μας.
Ο πατέρας βάφει τον τοίχο.
296
1
I Ο Τάσος γράφει τις ασκήσεις.
I
■] Η δασκάλα διορθώνει τα λάθη.
Ι Ο κηπουρός σκαλίζει και ποτίζει τον κήπο.
Ο αέρας σκίζει την τέντα.
I Ο μαθητής λύνει την άσκηση.
Γράψε τις προτάσεις από την παθητική στην ενεργητική σύνταξη:
Τα προβλήματα των αγροτών λύνονται από τον πρωθυπουργό.
Τα λουλούδια φυτεύονται από τους μαθητές.
Το τραπέζι στρώνεται από την αδερφή μου.
Το μνημείο γκρεμίζεται από το σεισμό.
Το χωριό σκεπάζεται από τις λάσπες.
Οι μαθητές τιμωρούνται από το διευθυντή του σχολείου.
Η γη ζεσταίνεται από τις ακτίνες του ήλιου.
297
Όλα είναι πολύ ακριβά
Όταν πληρώνομαι από τη δουλειά μου αρέσει να πηγαίνω βόλτα στα

μαγαζιά. Σηκώνομαι νωρίς και περπατάω στους εμπορικούς δρόμους της
πόλης. Στέκομαι μπροστά στις βιτρίνες και φαντάζομαι τον εαυτό μου με
καινούρια ρούχα. Ετοιμάζομαι να μπω και να αγοράσω κάτι, αλλά πάλι
βλέπω ότι όλα είναι πολύ ακριβά και απογοητεύομαι. Δε χρειάζομαι τώρα
κι άλλα έξοδα. Σκέφτομαι πως σε λίγες μέρες θα αρχίσουν οι εκπτώσεις
και όλα θα είναι πιο φτηνά. Τότε θα ψωνίσω κι εγώ...
τώρα, σήμερα,
(ο ενεστώτας)
Πληρώνομαι από τη δουλειά μου.

Πληρώνεσαι κάθε βδομάδα;
Πληρώνεται για να καθαρίζει τον κήπο.
Πληρωνόμαστε κάθε δεκαπέντε του μήνα.
Πληρώνεστε καλά στην καινούργια δουλειά;
Πληρώνονται για να προσέχουν τα παιδιά.
...-ομαι, ...-εσαι, ...-εται, ...-ομαστε, ...-εστε, ...-ονται
σηκων_ ετοιμάζω χρειάζ_ σκεφτ
Άσκηση
Γράψε στο κατάλληλο πρόσωπο το ρήμα της παρένθεσης στην παθητική
φωνή όπως στο παράδειγμα:
Η Αμαλία CvyiCsrai κάθε μέρα. (ζυγίζω)
Οι άντρες κάθε πρωί. (ξυρίζω)

Η γυναίκα μου πριν πάει στο γραφείο, (βάφω)
Εγώ και ο άντρας μου πριν τις έξι. (σηκώνω)
298
Ο Σπύρος δεν συχνά, (πλένω)
Εσείς με ακριβά ρούχα, (ντύνω)
• Γιατί παιδιά τόσο πολύ; (λερώνω)
• Τώρα στον σταθμό του τρένου, (βρίσκω-εμείς)
• Δε μας είπατε πότε . (παντρεύω)
• Εσύ πώς . (ονομάζω)
• Ο Παύλος κάθε πρώτη του μήνα. (πληρώνω)
Παιδιά, γιατί στο δωμάτιο σας; (κλειδώνω)
Από πού αυτή η φωνή; (ακούω)
Αποθετικά ρήματα
Αποθετικά λέγονται τα ρήματα που έχουν μόνο παθητική φωνή.
Ο Νίκος αισθάνεται άσχημα και θέλει να πάει στο γιατρό, (αισθάνομαι)
Κάθε πότε τους γονείς σας; (επισκέπτομαι)

Αυτοί χρήματα, (χρειάζομαι)
Θεοδώρα, μαζί μου για ψώνια; (έρχομαι)
Οι γονείς μου σε εργοστάσιο, (εργάζομαι)
Από το λόφο ψηλά το λιμάνι, (φαίνομαι)
Οι φίλοι σου να δουλέψουν; (δέχομαι)
Τι να κάνετε; (σκέφτομαι)
Πού τώρα , Όλγα; (κάθομαι)
Σου ότι θα σου αγοράσω κινητό, (υπόσχομαι)
να πάμε στη γιορτή του χωρίς δώρο. (ντρέπομαι)
Κλίνω τις παρακάτω προτάσεις:
Πρώτα ντύνω το μωρό και μετά ντύνομαι.
299
Πλένω τα δόντια μου και ύστερα πλένομαι στο πρόσωπο.
Η φωτογραφία του παππού
Παππού, μέσα στο συρτάρι σου βρήκα αυτή τη φωτογραφία.

Για να δω, αγόρι μου.
Να, ορίστε.
Ναι! Μάλιστα! Εγώ είμαι. Στρατιώτης στο μεγάλο πόλεμο.
Πολέμησες κι εσύ, παππού;
Ναι! Έζησα κι εγώ τη φρίκη του πολέμου. Ήμουν τυχερός που δεν
σκοτώθηκα. Ζώντας τον πόλεμο αγάπησα την ειρήνη. Πολλές φορές
θυμάμαι εκείνες τις εικόνες και λυπάμαι πολύ. Φοβάμαι μήπως ο
κόσμος ξαναζήσει τέτοιες τραγικές στιγμές και δεν κοιμάμαι από τη
στενοχώρια μου. Ο πόλεμος, παιδί μου, είναι καταστροφή. Μη το
ξεχνάς ποτέ αυτό...
Κλίνε τα παρακάτω ρήματα όπως στο παράδειγμα:
θυμάμαι λυπάμαι φοβάμαι κοιμάμαι

θυμάσαι
θυμάται
θυμόμαστε
θυμάστε
θυμούνται
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα παραπάνω ρήματα:
Ο Γιώργος δε που άφησε τα κλειδιά του.

Νίκο, μήπως _ το τηλέφωνο του Θανάση;
Εγώ και τα παιδιά νωρίς.
Ο άντρας μου κάθε βράδυ γύρω στις 12.
Δεν έρχονται γιατί το σκύλο της αυλής.
Η φίλη μου να κυκλοφορεί μόνη το βράδυ.
300
Ο Τζαφάρ και η Αλίφα, όταν την πατρίδα τους, κλαίνε.
πως δε που το έβαλα.
Μην κάνεις θόρυβο γιατί τα παιδιά.
Εσείς πόσες ώρες την ημέρα;
Μη ! Σας είπα πως δεν υπάρχουν φαντάσματα!
Ο Γρηγόρης το ανέκδοτο και γελάει μόνος του.
Χτύπησε στο κεφάλι και από τότε δε τίποτε.
Μη , Στάθη, το σκυλί δε δαγκώνει.
Μήπως το τηλέφωνο του Φώτη;
, αλλά δεν μπορώ να κάνω κάτι για σας!
Τα παιδιά _ _ όταν μένουν μόνα τους στο σπίτι.
Τι ώρα (εσείς) το βράδυ;
πολύ που δεν μπορούμε να έρθουμε.
Πόση ώρα το μωρό;
Άσκηση
Συμπληρώνω τις φράσεις με τα ρήματα που είναι στην παρένθεση, στο
πρόσωπο που ταιριάζει:
Ο Στέλιος καθημερινά, (γυμνάζομαι)
Εμείς από τις έξι το πρωί. (σηκώνομαι)
Αυτή σήμερα πολύ άσχημα, (αισθάνομαι)
Εσείς γιατί στα τελευταία καθίσματα, (κάθομαι)
Οι οικοδόμοι κάθε Σάββατο, (πληρώνομαι)
Το αντρόγυνο συνεχώς, (τσακώνομαι)
Οι άντρες κάθε πρωί. (ξυρίζομαι)
^ W ^ -με
Άσκηση
Συμπληρώνω το κείμενο βάζοντας -μαι ή -με.
Κάθο στο μπαλκόνι και σκέφτο_ _ πως θα φύγου από την
Ελλάδα και θα γυρίσου πίσω στην πατρίδα. Τόσα χρόνια
συνήθισα να ζού σ' αυτόν τον τόπο. Περάσα πολλές
όμορφες μέρες εδώ. Βέβαια η ζωή δεν ήταν πάντα εύκολη.
Τώρα, όταν κοιμά , ονειρεύο την πρώτη μέρα της
επιστροφής.
301
Άλλες φορές φαντάζο τους γονείς μου να μας περιμένουν στο
αεροδρόμιο να φτάσου . Κατεβαίνου από το αεροπλάνο όλοι
μαζί και πέφτου στην αγκαλιά τους. Η χαρά που νιώθου δεν
περιγράφεται.
Άσκηση ^
Συμπληρώνω τις προτάσεις βάζοντας -μαι ή -με
Δε φοβά να ταξιδεύω με αεροπλάνο.

Ίσως θα πρέπει να τηλεφωνήσου αμέσως.
Κάθε πρωί σηκώνο στις έξι και ετοιμάζο γρήγορα.
Τρέχου να προλάβου το λεωφορείο.
Όταν βλέπω ποδόσφαιρο στην τηλεόραση, ξεχνιέ .
Αν εργαστού πιο εντατικά, θα κερδίσου περισσότερα χρήματα.
Δεν ασχλού με τίποτε άλλο γιατί δεν έχω χρόνο.
Αισθάνο άσχημα που ξέχασα να τηλεφωνήσου .
Εγώ και η αδερφή μου μαθαίνου να μιλά ελληνικά.
Όταν χιονίζει, σκέφτο την πατρίδα μου.
Μακάρι να πήγαινα μαζί για διακοπές στη Κρήτη.
Λυπά , αλλά δεν μπορού να έρθου στη γιορτή.
jj§JMWgf:
αυτός
αυτή ■=> ■=> <=> -ται ε σ ε ί ς ■=>■■=>=> -χε
αυτό
Ο Τάσος δε χρειάζε καμιά βοήθεια.

Μη φωνάζε γιατί έχε και οι δυο άδικο.
Ο Όλεγκ σκέφτε να γυρίσει πίσω στη Ρωσία.
Η Μαρία πάντρευε την άλλη Κυριακή.
Να γράφε στους γονείς σας για να μαθαίνουν νέα σας.
Γιατί στενοχωριέ ο άντρας της Ελένης;
Το παιδί ξεκούραζε στο δωμάτιο του.
Για να αδυνάτισε πρέπει να κάνε γυμναστική.
Παιδιά, μην τρέχε ! Θα χτύπησε !
Ο αδερφός μου έρχε πολύ αργά από τη δουλειά του.
Το αεροπλάνο προσγείωνε σε είκοσι λεπτά.
302
• Μη κάπνιζε σε κλειστούς χώρους.
• Εσείς που μαγειρεύε τόσο ωραία, μήπως ξέρε πώς
μαγειρεύε ο μουσακάς;
• Μην πετάτ σκουπίδια στο δρόμο, δεν επιτρέπετ .
• Ο Νίκος εργάζετ από το πρωί ως το βράδυ και κουράζετ πολύ.
• Να προσέχετ όταν οδηγείτ .
• Παιδιά, μην ξεχάσετ να κλείσετ το φως όταν φύγετ .
• Δε χρειάζετ να μου το θυμίζεις συνέχεια.
• Όποιος βιάζετ σκοντάφτει γι' αυτό μην βιάζεστ .
• Απαγορεύετ το κάπνισμα μέσα στο νοσοκομείο.
• Παρακαλώ περάστ έξω και κλείστ την πόρτα!
• Να αποφεύγετ τα τηγανητά γιατί βλάπτουν την υγεία σας.
• Από πού κατάγετ η γυναίκα σας;
• Όταν εργάζεστ , φροντίστ να μην αποσπάτ η προσοχή σας.
• Μην τον πειράζετ , γιατί δεν αστειεύετ .
(εργάζομαι, κοιμάμαι, γράφομαι, θυμάμαι, χαίρομαι, πληρώνομαι,

βρίσκομαι, πλένομαι, σιδερώνομαι, κάθομαι, καίγομαι, ξεκουράζομαι)
• Στα χωριά οι άνθρωποι πολύ νωρίς.

• Εμείς στο διπλανό διαμέρισμα.
• Η γιαγιά πήρε τη σύνταξη της και τώρα δεν .
• Το μεσημέρι εγώ και ο Γιώργος πίνοντας καφέ.
• Πότε , Χρήστο;
• Εσείς, μήπως πώς γράφεται η λέξη «ξεχνώ»;
• Εσείς πού τώρα;
• Το καλοκαίρι τα παιδιά , γιατί δεν έχουν μαθήματα.
• Τα ρούχα που στο πλυντήριο, με
δυσκολία.
• Κάθε δάσος που είναι καταστροφή για το περιβάλλον.
Τα ρήματα σε ιέμαι
Τηλεφωνιέμαι με τον άντρα μου κάθε πρωί.

Τηλεφωνιέσαι συχνά με τον θείο σου;
Τηλεφωνιέται μαζί του κάθε απόγευμα.
303
Τηλεφωνιόμαστε με τους γονείς μας κάθε Σάββατο.
Τηλεφωνιέστε με τους δικούς σας;
Τηλεφωνιούνται αλλά το κρατούν μυστικό!
-ιέμαι, -ιέσαι, -ιέται, -ιόμαστε, -ιέστε, -ιούνται
Με τις παραπάνω καταλήξεις κλίνε τα ρήματα που ακολουθούν:
βαριέμαι ξεχνιέμαι πουλιέμαι χαιρετιέμαι
• Ο Θάνος και η Μαρία . (αγαπιέμαι)

• Είπε πως δε θα έρθει γιατί . (βαριέμαι)
• Μα καλά, εσύ που χτύπησε; (ευχαριστιέμαι)
• Όλοι όταν μαθαίνουμε άσχημα νέα.
(στενοχωριέμαι)
• Παιδιά γιατί μέσα στις λάσπες; (κυλιέμαι)
• Αυτό είναι το σπίτι που . (πουλιέμαι)
• Με τον Φώτη κάθε μέρα στο καφενείο, (συναντιέμαι)
• Αυτά τα ρούχα δε κάθε μέρα. (φοριέμαι)
• μέχρι το περίπτερο κι έρχομαι αμέσως, (πετιέμαι)
• Κι εσείς από τους γονείς σας. (βοηθιέμαι)
• Με αυτά που κάνεις απ' όλους, (συζητιέμαι)
Τα ρήματα σε -ουμαι
Στερούμαι πολλά γιατί δεν έχω μόνιμη δουλειά.

Στερείσαι ακόμα και το φαγητό;
Στερείται τα πάντα γιατί είναι τσιγκούνης.
Στερούμαστε αρκετά πράγματα αυτόν τον καιρό.
Στερείστε κάθε χαρά γιατί είστε γκρινιάρηδες.
Στερούνται την αγάπη και τη χαρά αφού ζουν μόνοι.
304
-ουμαι, -είσαι, -ειται, -ουμαστε, -είστε, -ουνται
Σύμφωνα με τις καταλήξεις κλίνε τα παρακάτω ρήματα:
περιποιούμαι απασχολούμαι εξηγούμαι οδηγούμαι
Συνέχεια λες ότι χωρίς λόγο. (αδικούμαι)

Εσείς δεν με τίποτε, (ικανοποιούμαι)
Η ομάδα μας στη βαθμολογία, (προηγούμαι)
Όλοι με τα ίδια κριτήρια, (βαθμολογούμαι)
κι εσείς όπως όλοι οι Έλληνες! (φορολογούμαι)
Οι άτακτοι μαθητές . (τιμωρούμαι)
ΗΒίκη με τον αθλητισμό, (ασχολούμαι)
μέχρι να φτάσεις στο σπίτι; (ταλαιπωρούμαι)
Ποια κυρία δεν ; (εξυπηρετούμαι)
τα φαγητά σας στο ψυγείο, (διατηρούμαι)
Αυτή και κλαίει πολύ εύκολα, (συγκινούμαι)
ι=
Εγώ '—> -ούμαι Εμείς ^ > -ουμε
Ασκηση
Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα ρήματα της
παρένθεσης στο σωστό τύπο.
(απειλούμε, ακολουθούμε, ταλαιπωρούμαι, στερούμε, εξαντλούμε,
αρνούμαι, απειλούμαι, ακολουθούμαι, χρησιμοποιούμαι, ταλαιπωρούμε,
στερούμαι, εξαντλούμαι, μιμούμαι, αποτελούμε, αιωρούμαι,
χρη σιμοποιού με)
• Όταν νιώθω πως έχω πολύ άγχος.

• Δεν πρέπει να τα παιδιά με συνεχείς τιμωρίες.
• Δεν οτι το έκανα αυτό.
Πρέπει να κάθε δυνατότητα που μας παρέχεται.
305
• Όταν δουλεύω πολύ, .
• τόσα πράγματα και εσύ δεν το καταλαβαίνεις.
• Ας μη από τα παιδιά μας το παιχνίδι.
• Εμείς οι τέσσερις μια καλή ομάδα.
• κάθε πρωί. για να φτάσω στη δουλειά μου.
• Γιατί τους εργάτες χωρίς λόγο;
• Νομίζω ότι πάντα από τις ευχές της μητέρας μου.
• Η μέθοδος που δε μας βγάζει πουθενά.
• Για να πάμε στη δουλειά το τρένο.
• Μου αρέσει να τις φωνές γνωστών ηθοποιών.
• Πολλές φορές βλέπω στον ύπνο μου ότι στο
κενό.
• Δε μου αρέσει να ως άλλοθι.
«Η πολλή δουλειά, τρώει τον αφέντη».
Τα τελευταία δυο χρόνια εργαζόμουν πολλές ώρες την ημέρα. Κάθε

πρωί σηκωνόμουν γύρω στις πέντε και μισή. Πλενόμουν και ντυνόμουν
στα γρήγορα και σε μερικά λεπτά ήμουν στη στάση του λεωφορείου.
Μετά από μισή ώρα διαδρομή έφτανα στη δουλειά μου.
Γύρω στις εντεκάμισι κάναμε ένα μικρό διάλειμμα είκοσι λεπτών
περίπου. Μόνο τότε ξεκουραζόμουν, έτρωγα κάτι και έπινα ένα καφέ.
Γύριζα στο σπίτι γύρω στις επτάμισι το βράδυ και κοιμόμουν σχεδόν
αμέσως. Αυτό ήταν το καθημερινό μου πρόγραμμα. Κουραζόμουν πολύ
και δε σκεφτόμουν καθόλου την υγεία μου.
Ένα πρωινό καθώς ετοιμαζόμουν να φύγω για τη δουλειά δεν
αισθανόμουν καλά. Ένιωθα αδυναμία, τα πόδια μου έτρεμαν και
ζαλιζόμουν. Όλο το σώμα μου πονούσε. Με δυσκολία μπορούσα να
περπατήσω.
Πήγα στο γιατρό και έκανα μια σειρά από εξετάσεις. Είχα πάθει
υπερκόπωση. «Η πολλή δουλειά, τρώει τον αφέντη» μου είπε και μου
έγραψε μια δεκαπενθήμερη άδεια.
306
Ο παρατατικός
χθες, προχθές, πριν, ...
συνέχεια
Κουραζόμουν γιατί δούλευα πολύ.

Κουραζόσουν όταν ταξίδευες;
Κουραζόταν χωρίς λόγο.
Κουραζόμαστε με αυτή τη δουλειά.
Κουραζόσαστε αλλά κερδίζετε πολλά.
Κουράζονταν αλλά δε σταματούσαν.
-ομουν, ...-οσουν, ...-όταν, ...-ομαστε, ...-οσαστε, ...-ονταν
εργαζ σηκων αισθαν κοιμ
-ομαι -ομουν
Πλένομαι κάθε μέρα.
Χτενίζομαι μόλις ξυπνήσω.
Ντύνομαι καλά γιατί κάνει κρύο.
Ετοιμάζομαι για το σχολείο.
Βάφομαι για να αρέσω.
Σηκώνομαι γύρω στις επτά.
Πληρώνομαι κάθε Παρασκευή.
Παντρεύομαι τον άλλο μήνα.
Λερώνομαι πολύ στη δουλειά μου.
Δανείζομαι χρήματα από φίλους.
Ζυγίζομαι κάθε πρωί.
Σκουπίζομαι και έρχομαι.
307
Ξυρίζεσαι κάθε πρωί;
Βάφονται πολύ.
Πληρώνεστε καλά;
Καθόμαστε στον Πειραιά.
Ντύνεται με ακριβά ρούχα.
Κουραζόταν πολύ.
Ζυγιζόμουν κάθε βδομάδα.
Σηκωνόσαστε νωρίς;
Πλένονταν χωρίς σαπούνι.
Ψηνόσουν στον πυρετό.
Γιατί λυπάσαι;
Κοιμόμαστε νωρίς.
Δε θυμάται τίποτα.
Τι ώρα κοιμάστε;
Θυμούνται την πατρίδα τους.
Λυπάμαι για σένα.
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα.

(εκνευρίζομαι, κοιμάμαι, κάθομαι, δανείζομαι, χρειάζομαι)
• Κάθε Κυριακή μέχρι τις 10 το πρωί.

• ξεκούραση και γι' αυτό πήρα άδεια.
• Με τη συμπεριφορά της όλη την παρέα.
• στα τελευταία θρανία και πρόσεχε στο μάθημα.
• Αν είχαν ανάγκη, χρήματα από τους φίλους τους.
Να θυμάσαι:
-W- V : -V-
εννιά, εννιακόσια, εννιακοσιοστός ενενήντα, ενενηκοστός, ένατος
308
ΠΡΟΣΟΧΗ !!!
Γράφονται με η οι λέξεις που έχουν πρώτο συνθετικό το αρσενικό ένας
και το θηλυκό μια.
Π.χ. ενάμισης χρόνος, μιάμιση φορά
-ημισι -αμισι
I αρσενικό και θηλυκό

3,5 : τρεισήμισι κανάτες
ουδέτερα
3,5 : τριάμισι κομμάτια
4,5 : τεσσερισήμισι τόνους 4,5 : τεσσεράμισι κιλά
I
i Συμπλήρωσε τον πίνακα:
1,5 μέτρο 1,5 φέτα
I 1,5
1,5
αιώνας
στροφή
1,5
1,5
κουταλιά
κιλό
§ 7,5
4,5
χιλιόμετρα
τελάρα
9,5
2,5
φορές
μήνες
1,5 τόνος 11,5 χρόνια
8,5 κύκλους 1.5 πόντος
1,5 κιλό 1,5 αιώνα
2,5 κιλά 1,5 χιλιοστό
12,5 κιλά 1,5 φορά
3,5 μέρες 6,5 στρέμματα
3,5 δοχεία 4,5 ώρες
3,5 πόντους 4,5 πιάτα
Ένα πρωινό στο σπίτι
Το πρώτο φως της ημέρας που μπήκε στο δωμάτιο από το ανοιχτό
παράθυρο με ξύπνησε.
Άνοιξα τα μάτια μου , κοίταξα για λίγο ολόγυρα μου και τεντώθηκα για
να ξυπνήσει όλο το σώμα μου όσο γίνεται πιο γρήγορα. Αμέσως
σηκώθηκα από το κρεβάτι και πήγα στο μπάνιο. Στάθηκα μπροστά στον
καθρέφτη και ξυρίστηκα με βιαστικές κινήσεις. Ευτυχώς που δεν κόπηκα.
Σε μερικά λεπτά πλύθηκα, χτενίστηκα και ντύθηκα λες και κάποιος με
κυνηγούσε.
309
Ι
ι
«Μα, τι κάνω; Σήμερα είναι Σάββατο και δεν έχω δουλειά. Γιατί
βιάζομαι τόσο;» σκέφτηκα. Κοίταξα το ρολόι μου. Η ώρα ήταν ακόμη
ι
επτά και μισή. Πήγα στην κουζίνα και έφτιαξα έναν ελληνικό καφέ. Ήπια
μερικές γουλιές και αφού δεν είχα τίποτε άλλο να κάνω, άνοιξα το
ι
ραδιόφωνο. Είχε τις ειδήσεις σε τίτλους:
«Ψηφίστηκε χθες το βράδυ ο προϋπολογισμός του νέου έτους»
ι
«Ο υπουργός εργασίας συναντήθηκε με τους ιχθυοτρόφους απεργούς»
«Μεγάλο πολυκατάστημα κάηκε στο κέντρο του Λονδίνου»
ι
ι
«Βρέθηκε το φάρμακο για τη γρίπη των πτηνών»
«Αυξήθηκε και πάλι η τιμή του ελαιόλαδου»
ι
«Παντρεύτηκαν πάνω σε ιστιοφόρο στη μέση του Ατλαντικού»
«Πληρώθηκαν το πριμ οι παίκτες της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου»
ι
ακούστηκε η φωνή του εκφωνητή ...
Χθες, προχθές, πριν,...

(μια φορά)
(ο αόριστος)
ι
Πληρώθηκα από τη δουλειά μου. 1
Πληρώθηκες
Πληρώθηκε
αυτόν το μήνα;
το Σάββατο. ι
Πληρωθήκαμε
Πληρωθήκατε
Πληρώθηκαν
μόνο τις υπερωρίες.
όλο το ποσό;
πριν τρεις μέρες.
ι
ηκα, ...ηκες, ...ηκε, ...ήκαμε, ...ήκατε, ...ηκαν
σηκώθ_ ετοιμάστ j χρειάστ j σκέφτ
310
Παθητικός αόριστος (-ηκα)
V ► θ
πληρώνομαι πληρώθηκα
ενεστώτας | αόριστος ενεστώτας αόριστος

κλειδώνομαι γδύνομαι
σηκώνομαι ξύνομαι
λύνομαι ί ψήνομαι
ντύνομαι ί χρεώνομαι
συγκεντρώνομαι ! σκοτώνομαι
φανερώνομαι ! λερώνομαι
κρίνομαι ; κουμπώνομαι
ζεσταίνομαι ; πικραίνομαι
πλένομαι ; πλύ δίνομαι δό
Αλλά: γίνομαι +. έγινα
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα που βρίσκονται στις παρενθέσεις
στο κατάλληλο πρόσωπο:
• Τα σύννεφα πάνω από την πόλη. (απλώνομαι)
• Το εισόδημα μου πάρα πολύ. (μειώνομαι)
• Ο θείος μου με τα ψέματα που είπα. (πικραίνομαι)
• Εμείς εδώ για να βρούμε λύση.
(συγκεντρώνομαι)
• Με τις προσπάθειες τους . (δικαιώνομαι)
• Πάλι , δεν προσέχεις καθόλου, (λαδώνομαι)
• Ο αγώνας δε θα γίνει, . (ματαιώνομαι)
• στη δουλειά για να τελειώσουμε! (στρώνομαι)
• Οι σκηνές μέσα σε λίγα λεπτά, (στήνομαι)
311
ς ► στ
γυμνάζομαι γυμνάστηκα
ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος

ετοιμάζομαι αγωνίζομαι
εξετάζομαι γνωρίζομαι
χρειάζομαι ζυγίζομαι
μοιράζομαι δανείζομαι
αγκαλιάζομαι πρήζομαι
αναγκάζομαι ξυρίζομαι
σκεπάζομαι ζαλίζομαι
κουράζομαι εμποδίζομαι
δοκιμάζομαι εμφανίζομαι
δικάζομαι φυλακίζομαι
Αλλά:
ενεστώτας | αόριστος ενεστώτας : αόριστος

στηρίζομαι \ στηρίχτηκα φωτογραφίζομαι ί φωτογραφήθηκα
Άσκηση
Συμπλήρωσε κάθε πρόταση με το ρήμα της παρένθεσης:
• Τα σπίτια από το σεισμό, (γκρεμίζομαι)

• Η βάρκα μέσα σε λίγα λεπτά, (βυθίζομαι)
• Στο τέλος τα κέρδη μας. (μοιράζομαι)
• για να ανεβάσουμε τα κέρδη, (διαφημίζομαι)
• Πώς στο πόδι σου; (τραυματίζομαι)
• Όλοι μας με το νέο εμβόλιο, (εμβολιάζομαι)
• Ο κλέφτης σε τριετή φυλάκιση, (καταδικάζομαι)
• να απαντήσετε! (βιάζομαι)
• Το πλυντήριο σας , κυρία μου. (επισκευάζομαι)
312
I
i φ, β, π, πτ, φτ - φτηκα
i γράφομαι γράφτηκα
i ενεστώτας
κρύβομαι
βάφομαι
; αόριστος
;
;
ενεστώτας
θάβομαι
καλύπτομαι
αόριστος
i γλείφομαι
ράβομαι
εγκαταλείπομαι
ανακαλύπτομαι
i τρίβομαι αναπαύομαι
i καταστρέφομαι καταστράφηκα
Αλλά
ντρέπομαι ντράπηκα
i τρέφομαι τράφηκα κόβομαι κόπηκα
i •
•
Δεν μας είδε, γιατί
Η Αμερική
(κρύβομαι)
από τον Κολόμβο, (ανακαλύπτομαι)
i •
•
Τα λαχανικά
Το σαλόνι
από την παγωνιά, (καταστρέφομαι)
από τη σκόνη, (καλύπτομαι)
να το πούμε στο δάσκαλο σας; (ντρέπομαι)
i Νομίζω ότι αρκετά , Γιώργο, (αναπαύομαι)
i Αόριστος σε -ύνθηκα και -άνθηκα
i μολύνομαι
απομακρύνομαι
μολύνθηκα απολυμαίνομαι
θερμαίνομαι
απολυμάνθηκα
i επιβαρύνομαι
ευκολύνομαι
αισθάνομαι
αποφαίνομαι
ενθαρρύνομαι ρυπαίνομαι
αμύνομαι ψυχραίνομαι
• Η ατμόσφαιρα από τα καυσαέρια, (ρυπαίνομαι)

• Ο κίνδυνος πλέον, (απομακρύνομαι)
• Οι Έλληνες _ με θάρρος, (αμύνομαι)
• Η υγεία του _ μετά την εγχείριση, (επιβαρύνομαι)
• Πως μόλις σου το είπε; (αισθάνομαι)
• Οι δυο τους _ χωρίς λόγο. (ψυχραίνομαι)
• Η πληγή δεν (απολυμαίνομαι) σωστά και γι' αυτό
. (μολύνομαι)
313
κ, γ, χ' -χτηκα
μπλέκομαι μπλέ/Τηκα
δέχομαι ρίχνομαι
ανοίγομαι διώχνομαι
τυλίγομαι ψάχνομαι
διδάσκομαι πλέκομαι
Αλλά
στέκομαι στάθηκα πνίγομαι πνίγηκα
καίγομαι κάηκα βρέχομαι βράχηκα
έρχομαι ήρθα
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης:
• Με μεγάλη χαρά να έρθουμε, (δέχομαι)

• Το δελφίνι στα δίχτυα του ψαρά. (μπλέκομαι)
• Εσείς ως το κόκαλο! (βρέχομαι)
• με την κουβέρτα γιατί κρύωναν, (τυλίγομαι)
• Δυστυχώς το σπίτι σας . (καίγομαι)
• και κοιτάζαμε τη φωτιά, (στέκομαι)
-ιέμαι -ήθηκα
αγαπιέμαι αγαπήθηκα

γεννιέμαι συζητιέμαι
μετριέμαι τρυπιέμαι
νικιέμαι χτυπιέμαι
πουλιέμαι ευχαριστιέμαι
ρωτιέμαι συναντιέμαι
κουνιέμαι κρατιέμαι
Αλλά
γελιέμαι γελάστηκα κοιτιέμαι κοιτάχτηκα
κρεμιέμαι κρεμάστηκα πετιέμαι πετάχτηκα
314
Ασκηση
• Οι πολίτες για τα νέα μέτρα, (ρωτιέμαι)
• στον καθρέφτη της και χαμογέλασε, (κοιτιέμαι)
• Με τον Πέτρο στο σταθμό, (συναντιέμαι)
• γιατί δεν του τηλεφώνησες, (στενοχωριέμαι)
• στα μάτια και συμφώνησαν, (κοιτιέμαι)
• Ήθελε να φωνάξει, αλλά τελικά . (συγκρατιέμαι)
• ως το σπίτι του και θα έρθει, (πετιέμαι)
• Την τελευταία στιγμή από μένα. (κρατιέμαι)
• γιατί δεν παίξαμε ομαδικά, (νικιέμαι)
• και θέλετε να φύγετε; (βαριέμαι)
• Η χώρα μας δημοκρατικά, (κυβερνιέμαι)
-εύομαι -εύτηκα
παντρεύομαι παντρεύτηκα
κουρεύομαι μαγεύομαι
γιατρεύομαι μαζεύομαι
εκπαιδεύομαι μπερδεύομαι
γοητεύομαι ληστεύομαι
νοσηλεύομαι σιγουρεύομαι
συμβουλεύομαι βολεύομαι
ειρωνεύομαι γεύομαι
Αλλά
κλέβομαι κλέφτηκα σέβομαι σεβάστηκα
Άσκηση
• Γιατί όλοι στην αυλή; (μαζεύομαι)
• Οι εργάτες από την πυρκαγιά, (παγιδεύομαι)
315
• Ο οδηγός μέσα στα στενά δρομάκια, (μπερδεύομαι)
• Με ή λάθος κατάλαβα; (ειρωνεύομαι)
• Το μηχανάκι χθες το βράδυ, (κλέβομαι)
• Στο ίδιο νοσοκομείο κι εγώ. (νοσηλεύομαι)
• Είστε σίγουροι ότι τον κατάλληλο άνθρωπο
γ' αυτό το θέμα; (συμβουλεύομαι)
• στο μικρό ξενοδοχείο και περιμέναμε, (βολεύομαι)
• Ο γιος την επιθυμία του πατέρα, (σέβομαι)
-ουμαι -ήθηκα
κινούμαι κινήθηκα

στερούμαι ωφελούμαι
θεωρούμαι ταλαιπωρούμαι
δικαιολογούμαι ικανοποιούμαι
ενοχλούμαι τακτοποιούμαι
εξοφλούμαι χρησιμοποιούμαι
ειδοποιούμαι φιλοξενούμαι
Αλλά:
-ούμαι -έστηκα -ούμαι -έθηκα
αρκούμαι αρκέστηκα αφαιρούμαι αφαιρέθηκα
εκτελούμαι διαιρούμαι
καλούμαι επαινούμαι
ή καλούμαι κλήθηκα
Άσκηση
• κάθε χαρά για να σας μεγαλώσω, (στερούμαι)

• Τι ώρα να πάτε; (ειδοποιούμαι)
• , αλλά φτάσαμε στην ώρα μας! (ταλαιπωρούμαι)
• Ο Τάκης από το αστείο σου; (ενοχλούμαι)
• ότι δεν το ήξεραν! (προσποιούμαι)
316
I
i Ο ξένος για την τιμιότητα του. (επαινούμαι)
i Τα αιτήματα μας
Το γραμμάτιο
όλα! (ικανοποιούμαι)
την Παρασκευή, (εξοφλούμαι)
i Ενεστώτας Αόριστος
i Φοβάμαι τα σκυλιά.
Κοιμάσαι αργά;
i Θυμάστε τον παππού σας;
Λυπόμαστε για το ατύχημα.
i Χαίρεται για την επιτυχία του.
Δεν κοιμούνται καλά.
i
i Γράψε στο ίδιο πρόσωπο τον παρατατικό και τον ενεστώτα των παρακάτω
ρημάτων
i Αόριστος
σηκώθηκες
σηκωνόσουν
Ενεστώτας
σηκώνεσαι
i σταθήκαμε
παντρεύτηκαν
i βρέθηκε
ακούστηκα
συναντηθήκατε
i πλύθηκε
κάηκες
i ντυθήκαμε
κόπηκα
i ψηφίστηκαν
σκεφτήκατε
I Πάμε μια βόλτα με τον Αρχαίο Έλληνα;
i ιχθύς
(ψάρι)
I ιχθυοτρόφος, ιχθυαγορά, ιχθυοκαλλιέργεια, ιχθυοτροφείο, ιχθυολογία,
ιχθυοπαραγωγός, ιχθυόκολλα, ιχθυέλαιο, ιχθυοπωλείο, ιχθυόσκαλα,
I ιχθυοτροφία, ...
I 317
ιστίο
(το πανί του πλοίου που κινείται με τον άνεμο)
ιστιοφόρο, ιστιοπλοΐα, ιστιοδρομία, ιστιοσανίδα, ιστιοδρόμος, ...
το έλαιο
(το λάδι)
ελαιόλαδο, ελαιόδεντρο, ελαιώνας, ελαιοπαραγωγός, ελαιόκαρπος,
ελαιοτριβείο, ελαιουργείο, ελαιοχρωματιστής, ....
Ενεστώτας Αόριστος
Ξυρίζεσαι το πρωί;
Βάφονται πολύ.
Πληρώνεστε καλά;
Καθόμαστε στον Πειραιά.
Ντύνεται με ακριβά ρούχα.
Κουράστηκε πολύ.
Ζυγίστηκες σήμερα.
Σηκωθήκατε νωρίς;
Πλύθηκαν χωρίς σαπούνι.
Ψήθηκες στον πυρετό.
Ο αόριστος της παθητικής φωνής

> Ο αόριστος της παθητικής φωνής σχηματίζεται με την κατάληξη
-ηκα και γράφεται πάντα με ήτα (η).
Παραδείγματα : κουράζομαι (κουράστηκα)
χτυπιέμαι (χτυπήθηκα)
κοιμάμαι (κοιμήθηκα)
θεωρούμαι (θεωρήθηκα)
318
Ασκηση
Συμπληρώνω στον πίνακα που ακολουθεί τον αόριστο της παθητικής
φωνής γράφοντας την κατάληξη -ηκα με ήτα (η).
Ενεστώτας Αόριστος Ενεστώτας Αόριστος
πληρώνομαι ντρέπομαι
γδύνομαι φοβούμαι
κουνιέμαι ξεχνιέμαι
χτενίζομαι ψήνομαι
στέκομαι πλένομαι
αρνούμαι στολίζομαι
βιάζομαι πετιέμαι
τρέφομαι μιμούμαι
απολογούμαι λυπούμαι
γιατρεύομαι τρυπιέμαι
Ασκηση
Συμπλήρωσε με τις λέξεις της παρένθεσης το κείμενο που ακολουθεί:
(έδωσα, στενοχωρήθηκε, λέω, σκέφτηκα, ξανακάνω, αγόρασε, κοροϊδεύω,
ταλαιπωρήθηκαν, πήγε, κουράζω)
Ο πατέρας από τη συμπεριφορά μου. Όμως όταν του

το λόγο μου ότι δε θα το ,
ικανοποιήθηκε τόσο πολύ που και μου
ένα ποδήλατο.
πως πρέπει να αλλάξω γιατί τους
γονείς μου με τόσα ψέματα που λέω. στη ζωή τους και
πρέπει κάποια στιγμή να νιώσουν κι αυτοί ευχάριστα.
Θα σταματήσω αυτή την κακιά συνήθεια ή πάλι ψέματα
και τώρα τον εαυτό μου;
Ασκηση
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με -ηκα στον αόριστο και με -ικα στα επίθετα
ή επιρρήματα
• Δε νομίζω ότι εσύ πάλι βιάστ .
• Απελπίστ να σε περιμένω τόσες ώρες.
319
• Ούτε που το φαντάστ τέτοιο καλό νέο.
• Ο Νίκος έφυγε βιαστ από το σπίτι.
• Δουλεύω από το πρωί αλλά δεν κουράστ καθόλου.
• Θα μείνουμε αναγκαστ στο νοσοκομείο όλο το βράδυ.
• Περάσαμε φανταστ στη συναυλία.
• Τα παπούτσια με ψηλό τακούνι είναι κουραστ .
• Αναγκαστ να φύγω για το χωριό πολύ πρωί.
• Τα αποτελέσματα των εξετάσεων του ήταν απελπιστ .
• Τα χρήματα που δανείστ πρέπει να τα επιστρέψεις.
• Κάνε ένα διάλειμμα, αν κουράστ .
• Αγωνίστ με δύναμη, αλλά έχασα.
• Οι πολυθρόνες που αγόρασες δεν είναι αναπαυτ .
• Θυμάμαι με νοσταλγία τα φοιτητ χρόνια.
• Ο Πέτρος έχει αναλάβει τις εξωτερ δουλειές του γραφείου.
• Όταν το σκέφτ , τι έκανες;
• Μην ξεχάσεις να του πεις περαστ .
• Τα αγωνιστ αυτοκίνητα τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα.
• Οι φοιτητ εκλογές θα γίνουν την επόμενη εβδομάδα.
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης με
παθητικό αόριστο στο κατάλληλο πρόσωπο.
• Όλα τα πρατήρια βενζίνης με καύσιμα, (εφοδιάζομαι)

• Ο μπαμπάς δεν ακόμα, (πληρώνομαι)
• Παιδιά, γιατί από κοντά μας; (απομακρύνομαι)
• Από τι ώρα , Γρηγόρη; (σηκώνομαι)
• Ο Κώστας και η Καίτη πριν τρία χρόνια.
(παντρεύομαι)
• και σας περιμένουμε! (ντύνομαι)
• Πού εσύ τόσες μέρες; (χάνομαι)
• Η Χριστίνα για το χορό. (ετοιμάζομαι)
• Εμείς χθες το μουσείο, (επισκέπτομαι)
• και οι δυο σας στο σχολείο; (γράφομαι)
320
Υπομονή! Καλοκαίρι είναι...
Ο Χρήστος είναι δεκαοχτώ χρονών και περιμένει τα αποτελέσματα των

εξετάσεων που έδωσε για το πανεπιστήμιο. Νιώθει κουρασμένος γιατί
όλη τη σχολική χρονιά δούλευε σκληρά, σκυμμένος πάνω από τα βιβλία
του, περισσότερες από εφτά ώρες την ημέρα. Ήθελε να είναι σωστά
προετοιμασμένος για τη μεγάλη δοκιμασία.
Τώρα πια με τεντωμένα νεύρα κάθεται με τις ώρες κλεισμένος στο
δωμάτιο του και δε θέλει να μιλήσει σε κανέναν. Όλοι του λένε πως είναι
αλλαγμένος. Δεν είναι ο χαρούμενος μαθητής, αλλά ένας νεαρός
αγχωμένος από την αναμονή των αποτελεσμάτων. Πολλές φορές όταν του
μιλάς, είναι αφηρημένος και δεν σου απαντά.
Όλοι στην οικογένεια του είναι στενοχωρημένοι με τη συμπεριφορά
του, αλλά προσπαθούν να μην το δείχνουν. Το ξέρουν ότι όλα θα
αλλάξουν μόλις δει γραμμένο το όνομα του στον κατάλογο αυτών που
πέτυχαν. Υπομονή! Καλοκαίρι είναι, θα περάσει...
Λέξεις που τελειώνουν σε:

-μένος -μένη -μένο
Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα τελειώνουν σε -μένος, -μένη, -μένο και
είναι μετοχές της παθητικής φωνής. Μοιάζουν με τα επίθετα, κλίνονται
όπως αυτά και σχηματίζονται στα τρία γένη:

κουρασμένος κουρασμένη κουρασμένο
σκυμμένος
προετοιμασμένος
κλεισμένος
αλλαγμένος
χαρούμενος
αγχωμένος
Η παθητική μετοχή
Η παθητική μετοχή μοιάζει με επίθετο, κλίνεται όπως αυτό και τελειώνει

σε -μένος, -μένη, -μένο.
321
Γράφεται με δύο μμ όταν το ρήμα έχει χαρακτήρα : φ, β, π, πτ, φτ
Π.χ. κόβω κομμένος, κομμένη, κομμένο
γράφω γραμμένος, γραμμένη, γραμμένο
Γράφω την παθητική μετοχή (-μένος ή -μμένος)
ανάβω ανοίγω
σπάω μαλώνω
παγώνω θρέφω
σιδερώνω στρώνω
υπογράφω κλαδεύω
κλείνω καλύπτω
γλείφω αφήνω
στρίβω ψήνω
παρατώ ράβω
στρέφω εγκαταλείπω
θάβω καθαρίζω
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις παθητικές μετοχές που βγαίνουν από τα

ρήματα της παρένθεσης:
(απλώνω, τρίβω, σκύβω, βάφω, κόβω, κλέβω, κρύβω, δακρύζω, γράφω,
φοβίζω, ανάβω, καλύπτω, φορτώνω)
• Βάλε στη μακαρονάδα σάλτσα και τυρί.

• Το παιδί έφυγε για το σπίτι του!
• Το αυτοκίνητο βρέθηκε στην άλλη πλευρά της πόλης.
• Έμεινε όλο το βράδυ μέσα στην αποθήκη.
• Η γάτα είναι γιατί ακούει τους κεραυνούς.
• Δεν είναι ξανθιά. Έχει τα μαλλιά της.
• Η διεύθυνση είναι πάνω στη σακούλα.
• Βλέποντας τα σύννεφα, θυμήθηκε τα ρούχα.
• Περπατούσε πάνω από τρία χιλιόμετρα.
• Το σύρμα είναι γι' αυτό δεν έχουμε τηλέφωνο.
• Μπήκε στο νοσοκομείο με τσιγάρο.
• Τα έπιπλα ήταν όλα από σκόνη.
• Περνάει τις ώρες του πάνω σε μια εφημερίδα.
322
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις κατάλληλες μετοχές:
• Ο Παύλος (βρίσκω) το παλιό σπίτι της οικογένειας του
, (καίω) έφυγε . (δακρύζω)
• (μεγαλώνω) το δέντρο πρόσφερε τους γλυκούς καρπούς
του στους ανθρώπους. -
• (πέφτω) στην πισίνα ένιωσα υπέροχα.
• Ξεκουραζόμουν (δροσίζω) με νερό το πρόσωπο μου.
• Το παιδί ήρθε απ' το σχολείο . (διαβάζω)
• Ο πίνακας είναι (βάφομαι) με πράσινο χρώμα.
Μεγαλώνω τις προτάσεις με επίθετα ή μετοχές:

(δροσερή, κουρασμένος, χαρούμενος, μαύρος, ορμητικό, ψύχραιμος)
Ο πατέρας ήρθε από τη δουλειά του.
Ο αθλητής έτρεχε προς τη νίκη.
Ο γιατρός περιποιήθηκε το τραύμα μου.
Έπεσε με ανακούφιση στη θάλασσα.
Ποιος δε φοβάται τέτοιο ποτάμι!
Ο Νίκος κοίταξε πάλι το λαχείο.
Άσκηση
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις παθητικές μετοχές των
ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση:
• Το παιδί ήρθε με τη μπλούζα του. (σκίζω)

• Από τα τζάμια έμπαινε η βροχή, (σπάω)
• Ρίξε λίγο μαϊντανό, (ψιλοκόβω)
323
• Μη πατάς σ' αυτό το μέρος. Είναι . (φυτεύω)
• Η Μαρία είναι μαζί σου. (θυμώνω)
• Το αυτοκίνητο ήταν . (κλέβω)
• Χριστίνα, Θεοδώρα, να είστε . (αγαπώ)
• Το σαλόνι είναι με ανοιχτό χρώμα, (βάφω)
• Μου φαίνεται πως το κρέας δεν είναι . (ψήνω)
• Ο θησαυρός ήταν στον κήπο. (θάβω)
Με τις λέξεις της παρένθεσης φτιάξε προτάσεις στην ενεργητική και

παθητική σύνταξη όπως στο παράδειγμα:
(ρούχα, μητέρα, έπλυνε)
Η μητέρα έπλυνε τα ρούχα.
Τα ρούχα πλύθηκαν από τη μητέρα..
(εργάτες, φορτώνουν, φορτηγό)
(έκαψε, δάσος, φωτιά)
(πότισε, κηπουρός, λουλούδια)
(σκέπασε, γιαγιά, μωρό)
Γράψε τις προτάσεις στην παθητική σύνταξη:

Ο ήλιος ζεσταίνει τη γη.
Οι πυροσβέστες έσβησαν τη φωτιά.
324
Η απεργία ταλαιπώρησε τους Αθηναίους.
ι Οι αγρότες έκλεισαν την εθνική οδό.
Ι Η αδερφή μου έστρωσε το τραπέζι.
ι
ι Η αγάπη είναι δύναμη
Ένας γεωργός έβλεπε με μεγάλη λύπη ότι τα παιδιά του δεν ήταν
ι αγαπημένα. Είχαν όλου του κόσμου τα καλά, μα τους έλειπε η αγάπη. Δεν
περνούσε μέρα χωρίς να μαλώσουν. Με το παραμικρό, με το τίποτα,
ι άρχιζαν τους καβγάδες.

Με γκρίνια άρχιζε η μέρα τους, με γκρίνια και τελείωνε. Με τσακωμούς
ι ξεκινούσαν το πρωί για τη δουλειά, με τσακωμούς γύριζαν στο σπίτι το

βράδυ.
i Ο πατέρας τους τα 'βλέπε όλ' αυτά κι ήταν πολύ στεναχωρημένος. Και

δεν άφηνε ποτέ ευκαιρία, δίχως να τους συμβουλέψει.
ι - Παιδιά μου, μην κάνετε έτσι, τους έλεγε. Να έχετε ομόνοια μεταξύ σας,
να είστε αγαπημένοι...
i Δε βαριέσαι! Τα λόγια του έχανε. Ό,τι κι αν τους έλεγε, τίποτε δεν

κατάφερνε, και σκέφτηκε να τους δείξει το σωστό δρόμο πάνω στην
i πράξη. Πήγε στο περιβόλι του, έκοψε γερές χλωρές βέργες και τις έδεσε
όλες μαζί σε ένα δεμάτι. Ύστερα τους φώναξε κοντά του.
i - Ελάτε δω, παλικάρια μου, τους λέει. Όλοι σας παινεύεστε πως είστε
χειροδύναμοι, μα εγώ δεν ξέρω ποιος απ' όλους σας είναι πιο δυνατός.
i Ήρθε λοιπόν η ώρα να το δείξετε. Εμπρός! Πιάστε αυτό το μάτσο τις

βέργες και σπάστε τες. Όποιος τις σπάσει, έτσι όπως είναι δεμένες όλες
μαζί, εκείνος είναι ο δυνατότερος. Κι όλοι οι άλλοι πρέπει να τον ακούτε...
Ê Τα παλικάρια δέχτηκαν. Δοκίμασε ο πρώτος, ο δεύτερος, ο τρίτος, ο
i τέταρτος... όλοι στη σειρά. Ούτε να τις λυγίσουν δεν κατάφεραν.

Τότε ο πατέρας τους πλησίασε το μάτσο με τις βέργες, τις έλυσε και
I έδωσε σ' όλους από μια βέργα.

- Σπάστε την, τους λέει.
i 325
Στο άψε σβήσε εκείνοι τις έσπασαν όλες με μεγάλη ευκολία.
- Βλέπετε; τους λέει ο πατέρας τους. Όσο οι βέργες ήταν όλες μαζί
ενωμένες, κανένας σας δεν μπορούσε να τις σπάσει. Μόλις όμως
χωρίστηκαν, εύκολα ο καθένας σας έσπασε την καθεμιά χωριστά... Έτσι κι
εσείς, παιδιά μου. Αν είστε μονοιασμένοι, αγαπημένοι κι ενωμένοι,
κανένας απ' τους εχθρούς σας δε θα μπορέσει να σας νικήσει.
Η ομόνοια κι η αγάπη είναι δύναμη.
ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ
(με αλλαγές)
ΧΑΡΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΝΩΑΣ
s
-ια -εια -οια
r r (δεύτερο συνθετικό οι
λέξεις νους, ροή,...)
αρρώστια, ζήλια, περιέργεια, συνέχεια, έννοια, άγνοια,
περηφάνια, γύμνια, ενέργεια, ασφάλεια, πρόνοια, εύνοια,
συμπόνια, φτήνια, συνήθεια, πολυτέλεια, διχόνοια, ομόνοια,
ορφάνια, πούλια, ... άδεια, συγγένεια, διάρροια, απόρροια,
βοήθεια, αλήθεια, παλίρροια, άπνοια, ...
περιπέτεια, καλλιέργεια, και το νησί Εύβοια
ειλικρίνεια, ...
Με κάποιες από τις λέξεις του πίνακα, συμπλήρωσε τις προτάσεις:
• Ζηλεύει πολύ. Δεν έχει καταλάβει πως η είναι κι αυτή

μια μεγάλη .
• Ζει μέσα στην γιατί παντρεύτηκε πλούσιο άντρα.
• Έχει όλων όσων έγιναν.
• Πήγαμε εκδρομή στην Χαλκίδα που είναι πόλη του νησιού
• Έχει την κακιά να τρώει τα νύχια της.

• Έμαθες για του φίλου σου;
326
Για την προσωπική σας δέστε τις ζώνες σας.
Η αντίθετη λέξη είναι
• Έχει της τύχης και το ξέρει.
• Πήρε την καλοκαιρινή του και έφυγε για διακοπές.
• Πάντα σου έλεγα .
-ία -εία
(από ρήματα σε-εύω ή -εύομαι)
ι αγωνία, ησυχία, απεργία, (παιδεύω) παιδεία
ι δημοκρατία, ελευθερία,
ευτυχία, οικονομία,
φωτογραφία, τιμωρία,
(θεραπεύω)
(λατρεύω)
(μαγεύω)
θεραπεία
ι κοινωνία, πληροφορία,
κακοκαιρία, δυστυχία,
(νηστεύω)
(νοθεύω)
ι ιστορία, συγκοινωνία, .... (ληστεύω)

(κηδεύω)
(πορεύομαι)
ι (κολακεύω)
(αγγαρεύω)
ι Προσοχή!!! -εία
(από ετι:ίθετα σε -ύς)
ι -οία
Τροία
(πλατύς)
(οξύς)
πλατεία
ι (ταχύς)
(βαρύς)
Ι και θεία, λεί α, μνεία, χρεία
ι Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης:

(απεργία, ληστεία, κακοκαιρία, θεία, φασαρία, πλατεία, ησυχία, νοθεία,
ι φωτογραφία, θεραπεία)
• Η των εργατών είχε μεγάλη επιτυχία.

ί • Μην κάνετε
• Οι δράστες _
τις ώρες της κοινής
συνελήφθησαν.
Ι Αποκαλύφτηκαν οι υπεύθυνοι στα καύσιμα.
■ 327
• Έδωσε τις από την εκδρομή για εκτύπωση.
• Το καφενείο της κλείνει πολύ αργά το βράδυ.
• Ο ασθενής δεν πρέπει να διακόψει την του.
• Η κατέστρεψε τη γεωργική παραγωγή.
• Το σπίτι της μου είναι πολύ όμορφο.
Πότε βάζουμε ότι και πότε ό,τι
ότι (πως) ό,τι (οτιδήποτε)

Το ξέρω ότι με αγαπάς. Πάρε ό,τι θέλεις.
Στις προτάσεις που ακολουθούν βάζω ότι ή ό,τι
• Μου είπε δε με αγαπά και έφυγε.

• Θα σου δώσω μου ζητήσεις.
• Είπε θα κάνει θέλει αυτός με τους γονείς του.
• Μου υποσχέθηκε θα μου πάρει θέλω.
• και να πεις τώρα, τίποτε δεν αλλάζει.
• Έκανε φοβήθηκε για να μην τον μαλώσω.
• Κατάλαβε έκανε λάθος και τώρα ντρέπεται γι' αυτό.
• Έκανε μπορούσε αλλά δεν κατάφερε τίποτε.
• κι αν γίνει εγώ θα πάω στο χωριό.
• Μη νομίζεις αυτό θα τελειώσει έτσι.
Τα πάθη των φωνηέντων

1. Σε δυο συνεχόμενες λέξεις που η πρώτη τελειώνει σε φωνήεν και η
δεύτερη αρχίζει από φωνήεν, έχουμε:
Έκθλιψη, όταν η πρώτη λέξη χάνει το τελικό φωνήεν.

Π.χ. τα άλλα , με έδιωξε , ...
τ' άλλα , μ' έδιωξε , ...
Αφαίρεση, όταν η δεύτερη λέξη χάνει το αρχικό φωνήεν.

Π.χ. θα έχω , μου έδωσε , ...
θα 'χω, μου 'δώσε, ...
328
2. Σε δυο συνεχόμενες λέξεις που η πρώτη τελειώνει σε φωνήεν και η
δεύτερη αρχίζει από σύμφωνο, έχουμε:
Αποκοπή, όταν η πρώτη λέξη χάνει το τελικό φωνήεν.
Π.χ. δώσε το ■ > δώσ' το

από το χωριό ι > απ' το χωριό
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Στη θέση του φωνήεντος που χάνεται σημειώνουμε απόστροφο ( ' )
Ασκηση
Στις παρακάτω φράσεις κάνε έκθλιψη, αφαίρεση ή αποκοπή.
μου αρέσει πάρε τα

σου έδωσε με εσένα
του έλεγα το ένα
σε αγαπώ φέρε τους
σου είπα να έρθω
θα αρχίσω από το σπίτι
θα είμαι θα ήθελα
να είχα μου έστειλες
το είχα το όνειρο
κόψε το λύσε τους
από όλα να έρθεις
να ήξερα από το νησί
Γράψε τις φράσεις χωρίς απόστροφο:
Πρέπει να μ' αφήσεις να πάω για μπάνιο.
Τ' άλλα παιδιά πηγαίνουν κάθε μέρα.
329
Εγώ θα ξεχωρίζω απ' όλους;
Σ' αγαπάω και γι' αυτό δε σ' αφήνω.
Πότε βάζουμε μεσ' και πότε μες
Η λέξη μέσα, όταν βρίσκεται πριν από λέξη που αρχίζει από φωνήεν
παθαίνει έκθλιψη και γράφεται μεσ' , ενώ όταν βρίσκεται πριν από λέξη
που αρχίζει από σ, γράφεται μες.
μέσα από το σπίτι ' > μεσ' από το σπίτι

μέσα στο κλουβί ι > μες στο κλουβί
Άσκηση
Βάλε στις παρακάτω προτάσεις μεσ' ή ^ες.
Ξάπλωσε στο δρόμο. Κοιτάζει από το τζάμι.

Πέρασε από τη φωτιά. Χάθηκε στο σκοτάδι.
Πετάει στα σύννεφα. Τρέχει στη βροχή.
Δουλεύει στο μεσημέρι. Βγήκε από το τρένο.
Το πήρε από την τσάντα. Έφυγε από το κλουβί.
Μου έπεσε από τα χέρια. Βούτηξε στο ποτάμι.
Περπατάει στις λάσπες. Μαθαίνεις από τα λάθη σου.
330
Χωρίς δουλειά
Έλα, Γιάννη. Τι κάνεις; Πώς είσαι;

Μια χαρά, Στέλιο μου! Γιατί ρωτάς με αυτό τον τρόπο;
Έμαθα πως σε απέλυσαν από τη δουλειά σου και...
Νόμισες ότι στενοχωρήθηκα; Όχι, Στέλιο μου! Είμαι μια χαρά! Δε θα
στενοχωρηθώ για μια δουλειά που ποτέ δεν αγάπησα. Εγώ είμαι
ηλεκτρολόγος μηχανικός και αυτοί με ήθελαν μόνο για να μαζεύω τα
καλώδια. Δε μου έδιναν υπεύθυνη δουλειά, για να μη με πληρώνουν
περισσότερα χρήματα.
Και τι θα κάνεις τώρα;
Θα ξεκουραστώ για λίγες μέρες και μετά θα σκεφτώ τι θα κάνω.
Καλά. Τι λες; Δεν έρχεσαι να πάμε στην ταβέρνα να πιούμε κανένα
κρασάκι!
Όχι απόψε, θα κοιμηθώ νωρίς. Θα ετοιμαστώ και θα πέσω για ύπνο
γιατί αύριο θα σηκωθώ πολύ πρωί.
Αφού δε δουλεύεις, πού θα πας αύριο;
Στις έξι το πρωί θα συναντηθώ με τον φίλο μας τον Κώστα και μετά
μαζί θα επισκεφτούμε μια εταιρία στην Κόρινθο, που ζητάει τεχνίτες
ηλεκτρολόγους. Αν με προσλάβουν, θα εργαστώ εκεί για λίγο καιρό
μέχρι να βρω κάτι καλύτερο.
Και θα πηγαίνεις κάθε μέρα από την Αθήνα στην Κόρινθο;
Γιατί όχι; Μου είπαν στο τηλέφωνο πως θα πληρώνομαι πολύ καλά,
γιατί εκεί δεν υπάρχουν άλλοι έμπειροι τεχνίτες με τη δική μου
ειδικότητα.
Μα, δε θα κουράζεσαι πολύ κάνοντας τόσα χιλιόμετρα την ημέρα;
Φυσικά και θα κουράζομαι περισσότερο. Θα σηκώνομαι χαράματα, θα
ταλαιπωρούμαι στη διαδρομή, θα στερούμαι τον μεσημεριανό υπνάκο
μου, αλλά τι να κάνω. Είναι μια νέα αρχή. «Κάθε αρχή και δύσκολη».
Έτσι δεν είναι;
Έτσι. Πάντως εγώ θα χαρώ πολύ να μάθω αύριο ευχάριστα νέα...
Πώς σχηματίζονται οι χρόνοι:
Μέλλοντας διαρκείας Μέλλοντας στιγμιαίος

θα + ενεστώτας θα + θέμα αορίστου + ω
(πληρώνομαι) θα πληρώνομαι (ετοιμάστηκα) θα ετοιμαστώ
(στερούμαι) θα στερούμαι (σκέφτηκα) θα σκεφτώ
(σηκώνομαι) θα σηκώνομαι (κοιμήθηκα) θα κοιμηθώ
331
Συμπλήρωσε όπως στα παραδείγματα:
Ενεστώτας Μέλλοντας διαρκείας Μέλλοντας στιγμιαίος

υποχρεώνεσαι θα υποχρεώνεσαι θα υποχρεωθείς
γδύνεται
χρεωνόμαστε
πλένονται
δικαιολογείται
ξεγελιέστε
βραβεύονται
εκμεταλλεύεται
εμπιστεύεται
δικάζονται
φυλαγόμαστε
καλύπτεσαι
• Το αεροπλάνο σε δέκα λεπτά.(απογειώνομαι)

• Σε λίγα χρόνια, πολλοί άνθρωποι να φύγουν από την
Αθήνα, γιατί δε δουλειά, (αναγκάζομαι, βρίσκω)
• Μην πάτε από αυτό το δρόμο, γιατί
. (ταλαίπωρου μαι)
• Εγώ και ο Σπύρος με την περιποίηση του
κήπου. ( ασχολού μαι)
• Οι φίλοι μας την Ακρόπολη την
Κυριακή.(επισκέπτομαι)
• Εσείς το μεσημέρι; (κοιμάμαι)
• Ο λογιστής μου είπε πως εγώ κι εσύ μεθαύριο.
(πληρώνομαι)
• Από αύριο και κάθε μέρα στο Μέγαρο
Μουσικής τρεις καλλιτέχνες από την Ουκρανία, (εμφανίζομαι)
• Το θέμα σας στην αυριανή συνεδρίαση του
συμβουλίου, (συζητιέμαι)
• Οι νέες κατοικίες που , θα είναι
αντισεισμικές.(χτίζομαι)
• Το οικόπεδο αυτό πολύ ακριβά γιατί είναι
γωνιακό. (πουλιέμαι)
• Ό,τι θα σου το δώσω εγώ. (χρειάζομαι)
332
ο μηχανικός και η μηχανικός
ο οδηγός και η οδηγός
ο γιατρός και η γιατρός
Θηλυκά σε -ος
(σχηματίζουν πληθυντικό σε-οι)
.-· -, ■ ' ■ ^ ■ ' . y ·' ' "
Ονομ. η λεωφόρος η είσοδος
Γεν. της λεωφόρου της εισόδου
Αιτ. τη(ν) λεωφόρο τη(ν) είσοδο
Κλητ. — —
Ονομ. οι λεωφόροι οι είσοδοι
Γεν. των λεωφόρων των εισόδων
Αιτ. τις λεωφόρους τις εισόδους
Κλητ. — —
Προσογτί!!!
Όσα θηλυκά σε -ος τονίζονται στην προπαραλήγουσα κατεβάζουν τον

τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού
αριθμού.
i > Όπως η λεωφόρος κλίνονται :
η ψήφος οι τη νόσο τις

I την ψήφο
της
τις
των διχοτόμων
της
την
των τάφρων
τις τάφρους
I > Όπως η είσοδος κλίνονται :
η άνοδος 01 την κάθοδο τις

τη διέξοδο τις της των μεθόδων
της των επετείων την τις προόδους
τη τις διεξόδους της των περιπόλων
333
Συμπλήρωσε τις προτάσεις σε μελλοντικό χρόνο με τα ρήματα των
παρενθέσεων:
(δουλεύω, γυμνάζομαι, γυρίζω, πληρώνω, μολύνομαι, τσακώνομαι,

προσγειώνομαι, κοιμάμαι)
• Από εδώ και πέρα με τον κύριο Ανδρέου.
• Κάθε βράδυ μετά τις δύο.
• Από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο όλοι στη Ρόδο.
• Εμείς κάθε φορά τα λάθη σου;
• Η ατμόσφαιρα συνεχώς αν δεν κλείσει το εργοστάσιο.
• Διαρκώς θα φωνάζεις και , Παντελή;
• Μου είπαν ότι από τη δουλειά με τα πόδια.
• Τα αεροπλάνα πλέον στο νέο αεροδρόμιο.
(γυμνάζομαι, αρχίζω, παίρνω, κόβω, φεύγω, ντύνομαι, απογειώνομαι,

δέχομαι, αποκλείομαι, επισκέπτομαι)
• Η Θεοδώρα και η Μαρία δίαιτα από τη Δευτέρα.
• Σήμερα δε γιατί είμαι κουρασμένος.
• Το αεροπλάνο στο διάδρομο πέντε.
• Δεν είπες ότι το κάπνισμα;
• Πότε τηλέφωνο τους γονείς σου;
• Την Τρίτη η Μαρία για ταξίδι στην Ασία.
• Αύριο οι μαθητές του σχολείου την Ακρόπολη.
• Μόλις ξυπνήσει και θα φύγει για τη δουλειά.
• την πρόταση μας ή θα την απορρίψει;
• Τα ορεινά χωριά από τα χιόνια.
Ξανά στα θρανία
Ήταν καλοκαίρι όταν μπήκα σε ένα βιβλιοπωλείο στην οδό Ασκληπιού.

Αναζητούσα ένα ή περισσότερα βιβλία για να διορθώσω τα ελληνικά
μου. Βρήκα το τμήμα και εξήγησα σε έναν υπάλληλο τι ζητούσα. Άρχισε
να μου δείχνει μερικά. Ένας άλλος υπάλληλος που άκουσε τη συζήτηση
μου είπε ότι θα ήταν καλύτερα να μάθω τα ελληνικά με κάποιον δάσκαλο.
Ο ίδιος είχε μάθει τα ισπανικά σε μια σχολή και μου έδωσε τη διεύθυνση.
Είχα βρει το κατάλληλο μέρος, μα δεν το ήξερα ακόμα. Πλήρωσα τα
334
βιβλία που αγόρασα και έφυγα πιστεύοντας ότι θα τα κατάφερνα μόνη μου.
Διάβαζα πολύ, όμως έβλεπα πως είναι δύσκολο να τα καταφέρω μόνη μου.
Άρχισα να σκέφτομαι τη σχολή που μου είχε αναφέρει ο υπάλληλος του
βιβλιοπωλείου. Αποφάσισα ότι έπρεπε να καθίσω ξανά στα θρανία. Πήρα
ένα ταξί και έφτασα στην οδό Καντακουζηνού. Όταν είδα για πρώτη φορά
τη Νυχτερινή Σχολή είπα στον εαυτό μου: «Αυτό το κτίριο μοιάζει πιο
πολύ με μουσείο». Αργότερα, μόλις μίλησα με το προσωπικό, έμεινα
έκπληκτη από την ευγένεια τους. Αυτό ήταν. Γράφτηκα στην πρώτη τάξη.
Είχα την τύχη να κάνω μάθημα με δασκάλους που έδειχναν το ενδιαφέρον
τους για τον κάθε μαθητή του σχολείου, αλλά και με συμμαθητές που
επιθυμούσαν να μάθουν.
Αργότερα στον αγιασμό έμαθα και για την συγκινητική ιστορία αυτού
του σχολείου. Τότε κατάλαβα πόσο χρήσιμο ήταν σε όλα εκείνα τα παιδιά
που η μοίρα τα άφησε ορφανά.
Από τότε που άρχισα τα μαθήματα έβαλα άλλη τάξη στη ζωή μου. Όλη
τη χρονιά κουράστηκα πάρα πολύ, αλλά άξιζε τον κόπο, γιατί πήρα χαρά
και ικανοποίηση. Τώρα που έφτασε το τέλος της χρονιάς, νομίζω ότι αυτό
το καλοκαίρι θα το χαρώ περισσότερο απ' όλα τα άλλα. Σαν να είμαι και
πάλι παιδί.
Καλό καλοκαίρι λοιπόν.
Γιουσούφ Γκιουλέρ
Μαθήτρια του σχολείου από τη Ρουμανία
Ι Επίθετα σε -ιμος
1 -ιμος -υμος -ημος
ι (σύνθετα με τις λέξεις

θυμός και όνομα)
ι
νόστιμος, μόνιμος, πρόθυμος, εύθυμος, άσημος, διάσημος,
φρόνιμος, χρήσιμος, επώνυμος, ανώνυμος, επίσημος, άσχημος,
ι
νόμιμος, ... συνώνυμος, .... περίφημος, απόδημος,
έρημος, ...
Ι Με οι γράφεται το επίθετο: έτοιμος
1 335
Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα επίθετα της παρένθεσης:
• Αυτή μέρα δε θέλω να τη θυμάμαι.(άσχημος)
• Βρήκε τους κεφτέδες σου πολύ . (νόστιμος)
• Οι βεβαιώσεις που ζήτησες είναι .(έτοιμος)
• Η μητέρα μου είναι να με βοηθήσει.(πρόθυμος)
• Ευχαριστώ για πληροφορίες.(χρήσιμος)
• Είμαι καλεσμένος σε ένα δείπνο, (επίσημος)
• Έλαβα αυτό γράμμα, (ανώνυμος)
• Η τραγουδίστρια περπατούσε στους
δρόμους της μικρής πόλης, (διάσημος, έρημος)
• Έζησα κι εγώ τέτοιες καταστάσεις.(άσχημος)
Ουδέτερα σε -ον
Ονομ. το παρόν το συμφέρον
Γεν. του παρόντος του συμφέροντος
Αιτ. το παρόν το συμφέρον
Κλητ. — παρόν - συμφέρον
Πληθυντικός οιριθμός
Ονομ. τα παρόντα τα συμφέροντα
Γεν. των παρόντων των συμφερόντων
Αιτ. τα παρόντα τα συμφέροντα
Κλητ. — παρόντα - συμφέροντα
Τα ουδέτερα σε -ον στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη
παραλήγουσα
> Όπως τα παραπάνω κλίνονται και τα:

το μέλλον, το καθήκον, το παρελθόν, το προϊόν, το ενδιαφέρον, το
καθήκον, το ον.
336
Άσκηση
Κλίνε στον παρακάτω πίνακα τα ουδέτερα : το μέλλον και το προϊόν
Ονομ. το το
Αιτ. το το
Κλητ. — —
Ονομ. τα τα
Αιτ. τα τα
Κλητ. — —
Ουδέτερα σε -εν
Ονομ. το μηδέν το φωνήεν
Γεν. του μηδενός του φωνήεντος
Αιτ. το μηδέν το φωνήεν
Κλητ. — μηδέν — φωνήεν
Ονομ. τα τα φωνήεντα
Γεν. των Δεν έχει των φωνηέντων
Αιτ. τα πληθυντικό τα φωνήεντα
Κλητ. — — φωνήεντα
■ Για να σχηματίσουμε τον πληθυντικό στο αριθμητικό ψηφίο μηδέν
χρησιμοποιούμε το ουδέτερο το μηδενικό που έχει ως πληθυντικό :
■ τα μηδενικά, των μηδενικών, τα μηδενικά, - μηδενικά
■ 337
Ι
Ουδέτερα σε -αν
Ονομ. το σύμπαν το παν
Γεν. του σύμπαντος του παντός
Αιτ. το σύμπαν το παν
Κλητ. — σύμπαν — παν
Ονομ. τα σύμπαντα τα πάντα
Γεν. των συμπάντων των πάντων
Αιτ. τα σύμπαντα τα πάντα
Κλητ. — σύμπαντα — πάντα
Ουδέτερα σε -υ
Ονομ. το οξύ : το δόρυ
Γεν. του οξέος i του δόρατος
Αιτ. το οξύ ί το δόρυ
Κλητ. — οξύ :- δόρυ
Ονομ. τα οξέα τα δόρατα
Γεν. των οξέων των δοράτων
Αιτ. τα οξέα τα δόρατα
Κλητ. — οξέα - δόρατα
Τα παιδικά όνειρα και η πολλή ζάχαρη
- Μάριε, γιατί δε διαβάζεις; Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις:

- Εγώ, μπαμπά, αγαπάω πολύ το ποδόσφαιρο και θέλω όταν μεγαλώσω να
γίνω ποδοσφαιριστής. Πολλές φορές μάλιστα πιάνω τον εαυτό μου να
ονειρεύεται την επιτυχία. Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι είμαι παίκτης
της αγαπημένης μου ομάδας και να αγωνίζομαι για τη νίκη φορώντας
τη φανέλα με το νούμερο 10. Όλες τις ημέρες της εβδομάδας θα πηγαίνω
να προπονούμαι σκληρά, για να βρίσκομαι πάντοτε σε φόρμα και να
γίνομαι συνεχώς καλύτερος.
- Να γίνεις παιδί μου, δε λέω όχι. Όμως πρέπει να κουραστείς πάρα πολύ.
Να προπονηθείς σκληρά, να σταθείς τυχερός για να μην
338
τραυματιστείς σοβαρά και μετά δεν μπορείς να παίξεις. Αλλά πως θα
γίνουν όλα αυτά, όταν εσύ τρως κάθε μέρα τόσο πολλή ζάχαρη και τόσα
γλυκά; Ήδη έχεις πάρει πολλά κιλά και απ' ότι ξέρω δεν υπάρχει
κανένας παχύς ποδοσφαιριστής!
Υποτακτική ενεστώτα Υποτακτική αορίστου

(πράξη με συνέχεια) (πράξη χωρίς συνέχεια)
να + ενεστώτας να + θέμα αορίστου + -ώ
(αγωνίζομαι) να αγωνίζομαι (αγωνίστηκα) να αγωνιστώ
(στέκομαι) να στέκομαι (στάθηκα) να σταθώ
(προπονούμαι) να προπονούμαι (προπονήθηκα) να προπονηθώ
ρήμα υποτακτική ενεστώτα υποτακτική αορίστου

ενημερώνεσαι να ενημερώνεσαι να ενημερωθείς
εγχειρίζεται
ντυνόμαστε
κινούνται
υπόσχεστε
συνεννοούμαι
Επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ

Ονομ. ο πλατύς η πλατιά το πλατύ
Γεν. του της πλατιάς του
Αιτ. το(ν) πλατύς τη(ν) πλατιά το πλατύ
Κλητ. - πλατύς - πλατιά - πλατύ
Ονομ. οι πλατιοί οι πλατιές τα πλατιά
Γεν. των πλατιών των πλατιών των πλατιών
Αιτ. τους πλατιούς τις πλατιές τα πλατιά
Κλητ. - πλατιοί - πλατιές - πλατιά
> Όπως ο πλατύς, -ιά, -ύ κλίνονται :

ο μακρύς, ο παχύς, ο βαθύς, ο ελαφρύς, ο φαρδύς, ο βαρύς, ο τραχύς, ...
339
Παρατηρήσεις ! ! !
1. Με ύψιλον (υ) γράφονται μόνο το αρσενικό και το ουδέτερο στον ενικό

αριθμό. Στο θηλυκό και στον πληθυντικό αριθμό γράφονται με (ι).
2. Η γενική του ενικού αριθμού στο αρσενικό και ουδέτερο γένος
σχηματίζονται σπάνια.
Π.χ. ο βαθύς, του βαθιού / ο παχύς, του παχιού
Ασκηση
Κλίνε στον πίνακα το επίθετο : ο ελαφρύς, η ελαφριά, το ελαφρύ
Ονομ. ο Ά το
Γεν. του της του
Αιτ. το(ν) τη(ν) το
Κλητ. — — —
Ονομ. οι οι τα
Γεν. των των των
Αιτ. τους τις τα
Κλητ. — — —

ο βραχύς
(αυτός που έχει μικρές διαστάσεις σε ύψος ή μήκος)
βραχύβιος, βραχύτητα, βραχυκύκλωμα, βραχύσωμος, βραχυπρόθεσμος,

βραχυχρόνιος, ...
ο βραδύς
( ο αργός)
βραδύτητα, βραδυκίνητος, επιβράδυνση, βραδύνοια, βραδυγλωσσία,

βραδυκαρδία, βραδύνω, ...
340
Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ
Ονομ. ο πολύς η πολλή το πολύ
Γεν. του της πολλής του
Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ
Κλητ.
Ονομ. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά
Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών
Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά
Κλητ. - (πολλοί) - (πολλές) - (πολλά)
> Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ γράφεται με ένα λάμδα (λ) μόνο
στον ενικό αριθμό του αρσενικού και του ουδετέρου. Στον ενικό του
θηλυκού και στον πληθυντικό αριθμό γράφεται με δύο λάμδα (λλ)
Πότε βάζουμε πολλή και πότε πολύ ;
> Βάζω τη λέξη πολλή μόνο όταν συνοδεύει θηλυκό ουσιαστικό.

Παραδείγματα: Μη βάλεις πολλή ζάχαρη στον καφέ.
Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη.
Άσκηση
Στις παρακάτω προτάσεις συμπληρώνω τα κενά βάζοντας πολλή ή πολύ.
• Η δουλειά που έκανε ήταν πρόχειρη.

• Θέλω να πάω εκδρομή την Κυριακή.
• Σου στέλνω αυτό το γράμμα με αγάπη.
• Είχα όρεξη και έφαγα .
• Τον Αύγουστο στην Αθήνα έχει ζέστη.
• Η ζάχαρη καταστρέφει τα δόντια.
• Μια ζεστή μέρα θα πάμε για μπάνιο στη θάλασσα.
• Τα μαγαζιά έχουν κίνηση αυτές τις μέρες.
• Τα παιδιά σήμερα έκαναν φασαρία.
m
Συμπληρώνω τις καταλήξεις των παρακάτω ουδετέρων :
το πορτοκαλ το πλατ το παγόν

το βράδ το καλάμ το χρυσαφ
το καράβ το παγ το βαρ
το ο ξ _ το σεντόν το κορδόν
το φαρδ το δάκρ το ποτήρ
το β α θ _ το ψωμ το δίχτ
το συρτάρ το στάχ το κρασ
το μακρ το πηρούν το κρεβάτ
το μενεξεδ το ασημ το ασπράδ
Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης στην

υποτακτική:
(εύχομαι, ενδιαφέρομαι, υπόσχομαι, παντρεύομαι, έρχομαι, γυμνάζεται,
σκέφτομαι)
• Δεν βλέπω και τόσο πολύ ο αδερφός σου.

• Θα πάμε την Κυριακή στο σπίτι τους για στο
νέο ζευγάρι.
• Οι υπάλληλοι πρέπει στη δουλειά πριν τις 8 το
πρωί.
• Θέλω πως δε θα ξανακάνεις του κεφαλιού σου.
• Ο Τάσος και η Καίτη σκέφτονται το
καλοκαίρι.
• Σας παρακαλώ καλά, πριν πάρετε οποιαδήποτε
απόφαση.
Ο αθλητής φροντίζει κάθε μέρα.
Έκτακτο δελτίο ειδήσεων
Κυρίες και κύριοι τηλεθεατές, καλησπέρα σας.

Διακόπτουμε την κανονική ροή του προγράμματος μας, για να σας
μεταδώσουμε μια έκτακτη είδηση. '" ■
Μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε πριν μισή ώρα σε πολυκατάστημα στο
κέντρο της Αθήνας. Η φωτιά ξεκίνησε από τον ημιώροφο του κτιρίου και
γρήγορα οι φλόγες της τύλιξαν και τον πρώτο όροφο. Ευτυχώς οι
342
υπάλληλοι και οι πελάτες εκκένωσαν αμέσως το κτίριο και έτσι δεν
υπάρχουν ανθρώπινα θύματα.
Η αστυνομία διέκοψε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων για να
μπορέσουν να φτάσουν έγκαιρα τα οχήματα της Πυροσβεστικής
Υπηρεσίας. Τριάντα περίπου έμπειροι πυροσβέστες καταβάλλουν
υπεράνθρωπες προσπάθειες να ελέγξουν την πυρκαγιά.
Για ό,τι νεότερο υπάρχει θα διακόψουμε ξανά τη ροή του προγράμματος
μας για να σας ενημερώσουμε.
(το) πυρ
(η φωτιά)
πυρά, πυρασφάλεια, πύραρχος, πύραυλος, πυρετός, πυρίμαχος, πυροβολώ,
πυροβολισμός, πυρομαχικά, πυροσβεστήρας, πυροσβέστης, πυρότουβλο,
πυρπολώ, πυροτέχνημα, πυρκαγιά, πυροσβεστική, ...
η πείρα
έμπειρος, εμπειρία, άπειρος, πολύπειρος, πρωτόπειρος, πείραμα,
εμπειροτέχνης, πειραματιστής, πειρασμός, πειραματόζωο, ...
το άστυ
(η πόλη)
( «κλεινόν άστυ» : η ξακουστή πόλη, η Αθήνα)
αστυνομία, αστυνόμος, αστυφύλακας, αστυνομικός, αστυφιλία,
αστυκτηνίατρος, αστυκτηνιατρικός (έλεγχος), ...
ρέω
(για την κίνηση υγρού και αερίου...)
Π.χ. Το ποτάμι ρέει προς τη θάλασσα.
343
Το ρήμα ρέω σχηματίζει σύνθετη λέξη με προθέσεις.
Προσοχή!
Μετά από φωνήεν διπλασιάζεται το ρ.
Το τελικό ν της πρόθεσης συν, μετατρέπεται σε ρ
εισρέω, εκρέω, διαρρέω, καταρρέω, απορρέω, συρρέω
Από τα παραπάνω ρήματα βγαίνουν τα θηλυκά ουσιαστικά:

εισροή και εκροή (με ένα -ρ-), διαρροή, διάρροια, καταρροή,
κατάρρευση, συρροή, επιρροή, απορροή, απόρροια (με δύο -ρρ-)
υπέρ
(ακόμη παραπάνω, ...)
υπεραγορά, υπεράνθρωπος, υπερπροσπάθεια, υπερβολικός, υπερήφανος,

υπερασπίζω, υπερβολή, υπέρηχος, υπερηχογράφημα, υπέροχος,
υπερένταση, υπερθέαμα, υπερτυχερός, υπερωρία, ...
κινώ
(βάζω σε κίνηση)
κίνηση , κινητό , κινητήρας, κινηματογράφος, κίνημα, κινητοποίηση,
κίνητρο, κινητοποιώ, κινητικός, κινησιοθεραπεία, ...
τηλε-
(μακριά)
τηλεγράφημα, τηλεφώνημα, τηλεόραση, τηλεθεατής, τηλεπικοινωνία,
τηλεσκόπιο, τηλεφωνία, τηλεχειριστήριο, τηλεπαρουσιαστής, ...
Η προστακτική της παθητικής φωνής
Ενεστώτας
εσύ εσύ
Να πλένεσαι με άφθονο νερό. Μην πλένεσαι χωρίς σαπούνι.
Να γυμνάζεσαι πάντα. Μη γυμνάζεσαι άρρωστος.
Να ντύνεστε καλά. Μη ντύνεστε ελαφρά το χειμώνα.
Να έρχεστε νωρίτερα. Μην έρχεστε τόσο αργά.
344
καλά πριν βάλεις την αλοιφή, (πλένομαι)
τους φίλους σου.(εμπιστεύομαι)
τόσα μεγάλα ποσά. (χρεώνομαι)
πάντα το κακό. (σκέφτομαι)
κάθε εβδομάδα μόνο πρωί.(ζυγίζομαι)
Αόριστος
εσύ εσύ
Σκέψου πριν απαντήσεις. Μη σκεφτείς τίποτα.
Πλύσου καλά. Μη πλυθείς στην πληγή.
Ετοιμαστείτε να φύγουμε. Μην ετοιμαστείτε δε θα πάμε.
Δεχτείτε αυτό το δώρο. Μη δεχτείτε κανένα δώρο.
θα μας δουν. (κρύβομαι)

το καλά πριν αποφασίσετε, (σκέφτομαι)
καμιά εξυπηρέτηση.(δέχομαι)
κανένα μεγάλο σπίτι, (φαντάζομαι)
γιατί δεν σου πάνε τα γένια, (ξυρίζομαι)
στη δουλειά για να τελειώσουμε.(στρώνομαι)
, πάμε να φύγουμε! (σηκώνομαι)
, θα κρυώσεις, (σκεπάζομαι)
Πότε βάζουμε -ήστε και πότε -είστε ;
Για να γράψουμε σωστά αυτές τις καταλήξεις, θα πρέπει να θυμόμαστε

πως όταν προστάζω ή παρακαλώ κάποιον χρησιμοποιώ την κατάληξη
-ήστε.
Η κατάληξη -είστε βγαίνει από ρήματα που τελειώνουν σε -ουμαι.
Να γνωρίζετε ότι παρακολουθείστε σε κάθε σας βήμα.
Παρακολουθήστε στις ειδήσεις τα νέα μέτρα της κυβέρνησης.
345
Ασκηση
Συμπληρώστε τις προτάσεις με -ήστε ή -είστε .
• Αν δεν συγκιν εσείς, εγώ τι να κάνω;

• Όταν ειδοποι να έρχεστε αμέσως.
• Παρακαλώ ειδοποι τους οδηγούς να έρθουν στο γραφείο μου.
• Το ξέρετε ότι τιμωρ για την αδιαφορία σας.
• Τιμωρ παραδειγματικά κάθε παράβαση.
• Κατανο τα λόγια του, είναι ακόμα παιδί.
• Δικαιολογ την απουσία μου.
• Με αυτά τα ψέματα δε δικαιολογ .
• Απειλ τους, γιατί δεν καταλαβαίνουν αλλιώς.
• Μη χάνετε την ψυχραιμία σας όταν απειλ .
• Τηλεφων στο 210-5444656 και κερδίστε πλούσια δώρα.
• Πληροφορ ότι το κατάστημα μας θα κλείσει στις εννέα ακριβώς.
• Πληροφορ τον ότι τα έμαθα όλα.
• Εξαντλ κάθε πιθανότητα που απομένει.
• Μην μιλάτε, γιατί εξαντλ .
• Γιατί αρν τις πράξεις σας;
• Ικανοποι τις επιθυμίες τους.
Όλα δικά μας!
Ως ενήλικοι πιστεύουμε ότι τα παιδιά ζουν σε ένα κόσμο ανέμελο,

απαλλαγμένο από άγχος και στενοχώριες. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει
ακριβώς το αντίθετο. Ακόμη και τα πιο μικρά παιδιά έχουν αισθανθεί
συχνά το άγχος να τα πνίγει κι αυτή η κατάσταση τα ακολουθεί ως την
ενηλικίωση τους.
Ένας από τους πολλούς παράγοντες που προκαλεί το παιδικό άγχος, έχει
προέλθει μέσα από την οικογένεια του παιδιού και συγκεκριμένα από
εμάς, τους γονείς.
Εμείς ως ενήλικες βάζουμε οι ίδιοι τους στόχους και τους κανόνες της
ζωής μας, ενώ τα παιδιά μας δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια. Ένα παιδί δεν
θα είχε αγχωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, αν είχε τη δυνατότητα να βάλει και
αυτό, σε συμφωνία μαζί μας, τους κανόνες που το αφορούν.
JF%©
Πόσα από τα «μη» και τα «πρέπει» έχουν συζητηθεί με τα παιδιά μας,
πριν τους τα ανακοινώσουμε με ύφος φωτεινού παντογνώστη; Έχουμε
σκεφτεί πως ακόμα και για την ώρα του φαγητού αποφασίζουμε «εμείς οι
μεγάλοι» χωρίς να ρωτήσουμε το παιδί αν πεινάει;
Αν αυτές τις καταστάσεις βιώνουν τα μικρότερα παιδιά, τα μεγαλύτερα
θα έχουν δεχθεί, μέχρι να τελειώσουν το Λύκειο, μια σειρά από αφόρητες
πιέσεις που ξεκινούν τις περισσότερες φορές από τα απραγματοποίητα
όνειρα μας.
Εμείς θέτουμε ακόμη τους στόχους τους και μάλιστα με υψηλές
προσδοκίες. Ζητάμε από αυτά να κατακτήσουν, ίσως και ολόκληρη την
«υδρόγειο». Πόσοι από εμάς (τους γονείς) όμως έχουμε αναρωτηθεί αν
έχει το παιδί τα κίνητρα και πολύ περισσότερο τις ικανότητες να επιτύχει
εκεί που εμείς οι ίδιοι αποτύχαμε;
Ο δωδεκαετής «αγώνας δρόμου» που ξεκίνησε με την είσοδο του
παιδιού στο σχολείο πρέπει να είναι «νικηφόρος». Γι' αυτό το παιδί θα
πρέπει να έχει πάρει όλα εκείνα τα απαραίτητα προσόντα (ξένες γλώσσες,
πιάνο, κολυμβητήριο και ποιος ξέρει άλλο τι) που θα του δώσουν το
δικαίωμα να θεωρείται επιτυχημένο.
Και το κάνει!
Όταν λοιπόν τελειώσει με το καλό την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του,
ακόμη και τότε εμείς οι γονείς, αντί να παραδεχτούμε και να
αναγνωρίσουμε την επιτυχία ως δικό του επίτευγμα, περηφανευόμαστε γι'
αυτή λες και είναι δικό μας κατόρθωμα. Δική μας θήραί
Όλα δικά μας!
Όμως ο κόπος του; Οι αγωνίες του; Το άγχος που του φορτώναμε τόσα
χρόνια; Αυτά δεν είναι δικό μας δημιούργημα;
Ι Παρακείμενος
Μιλάμε για το αποτέλεσμα μιας πράξης που έχει πια τελειώσει.
ι ενεστώτας αόριστος Παρακείμενος
ί τραυματίζομαι τραυματίστηκα
έχω
έχω
+ θέμα αορίστου + εί
τραυματιστεί
ι ωφελούμαι
κόβομαι
ωφελήθηκα
κόπηκα
έχω
έχω
ωφεληθεί
κοπεί
ι 347
Γράψε τον αόριστο και τον παρακείμενο των ρημάτων:
ενεστώτας αόριστος παρακείμενος

απολύομαι
διώχνομαι
καταστρέφομαι
καταπιέζεσαι
αμείβεται
κοιταζόμαστε
μοιράζεστε
εκβιάζονται
• Από τότε που πήρε αύξηση στη

δουλειά.(στρώνομαι)
• Αυτοί πολλά λεφτά από την τράπεζα.(χρεώνομαι)
• μόνες σας; (χτενίζομαι)
• εδώ από το πρωί και περιμένουμε.(στήνομαι)
• Ο λογαριασμός από χθες.(εξοφλούμαι)
• παλιά σ' αυτό το νοσοκομείο.(νοσηλεύομαι)
• Δεν ποτέ οι δυο τους.(συνεργάζομαι)
• Το προϊόν από την Κίνα.(εισάγομαι)
Μια πράξη θα έχει γίνει πριν από μια συγκεκριμένη στιγμή.
ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος μέλλοντας

θα έχω + θέμα αορίστου + -εί
δικάζομαι δικάστηκα θα έχω δικαστεί
παρουσιάζομαι παρουσιάστηκα θα έχω παρουσιαστεί
φαίνομαι φάνηκα θα έχω φανεί
348
Γράψε τον αόριστο και το συντελεσμένο μέλλοντα των ρημάτων:
ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος
μέλλοντας
επισκευάζομαι
γοητεύομαι
παντρεύομαι
ευχαριστιέμαι
θεωρείσαι
ζεσταίνεται
λυνόμαστε
εμφανίζεστε
συμπληρώνονται
• Μέχρι το καλοκαίρι τα περιοδικά; (τυπώνομαι)

• Ως το απόγευμα ο παππούς.(εγχειρίζομαι)
• Όλα τα φυτά ως το μεσημέρι.(ποτίζομαι)
• Εσείς σε δέκα λεπτά; (ετοιμάζομαι)
• Σε λίγο αν συνεχίσουμε να δουλεύουμε
έτσι. (κουράζομαι)
Υπερσυντέλικος
Μια πράξη είχε τελειώσει στο παρελθόν πριν γίνει κάποια άλλη.
ενεστώτας αόριστος Υπερσυντέλικος
είχα + θέμα αορίστου + -εί
βάφομαι βάφτηκα είχα βαφτεί
ψηφίζομαι ψηφίστηκα είχα ψηφιστεί
ενημερώνομαι ενημερώθηκα είχα ενημερωθεί
Γράψε τον αόριστο και τον υπερσυντέλικο των ρημάτων:

δικαιώνομαι
προτείνομαι
διευκολύνομαι
μαραίνεσαι
εκπαιδεύεται
δικαιολογούμαστε
ληστεύεστε
υποκρίνονται
349
• Ο αγώνας λόγω βροχής, (αναβάλλομαι)
• Εμείς την προηγούμενη μέρα. (πληρώνομαι)
• Τα πόδια τους από την ορθοστασία, (πρήζομαι)
• Δεν ακόμα στον εισαγγελέα, (απολογούμαι)
• Το κρέας πολύ καλά στα κάρβουνα.(ψήνομαι)
• Κρύωσαν γιατί και μετά βγήκαν αμέσως έξω.
(λούζομαι)
• σε μια μικρή σπηλιά για να μη βραχούμε.
(χώνομαι)
θύρα θήρα Θήρα

(η πόρτα) (το κυνήγι) ( η Σαντορίνη)
Άσκηση
Στις παρακάτω προτάσεις συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν:
• Κλείσε το παράθρο γιατί κάνει κρύο.
• Δε συνάντησε το παραμικρό θ_ραμα.
• Η είσοδος των φιλοξενούμενων οπαδών θα γίνει από τη θ ρ α έξι.
• Ο Φώτης ένιωθε σαν θ ρ ί ο στο κλουβί.
• Έπιασε το καλοκαίρι δουλειά ως θ_ροφύλακας.
• Φέτος θα πάω διακοπές στη Θ_ρα.
• Ο θ_ρωρός του υπουργείου δεν άνοιξε ακόμη την εξώθ_ρα.
• Να ασφαλίσεις τα κοσμήματα σε μια θ_ρίδα της τράπεζας.
υπο-
( από κάτω )
Με την πρόθεση υπό σχηματίζονται πολλές σύνθετες λέξεις και
γράφονται με ύψιλον υ και όμικρον ο.
Παίρνει τις παρακάτω μορφές:
• υπο-, όταν η δεύτερη λέξη αρχίζει από σύμφωνο και σπάνια από
φωνήεν.
Π.χ. υπο-λογίζω, υπο-γράφω, υπό-ηχος, υπο-επιτροπή, ...
• υπ- ή υφ-, όταν η δεύτερη λέξη αρχίζει από φωνήεν
Π.χ. υπ-αρχηγός, υπ-ήκοος, υφ-υπουργός, ...
350
Λέξεις
υπογραφή, υποδέχομαι, υποδήματα, υπογραμμίζω, υπόθεση, υποκείμενο,
υπόκοσμος, υποκρίνομαι, υπολογιστής, υπομονή, υποπτεύομαι, ύποπτος,
υπόσχεση, υποχρέωση, υποχωρώ, υποφέρω, υποψία, ...
ύδωρ
( το νερό )
Από τη λέξη ύδωρ προέρχονται και έχουν σχηματιστεί πολλές σύνθετες
λέξεις που αρχίζουν από υδατ- και υδρ-
υδρόγειος, υδραγωγείο, ύδρευση, υδρόβιος, υδραυλικός, υδροδότηση,
υδατοκαλλιέργεια, υδατόπτωση, υδροφόρα, υδροχλώριο, υδροχόος,
υδροπλάνο, υδροηλεκτρικό, υδρόχρωμα, ...
επί-
πρόθεση για σχηματισμό σύνθετων λέξεων ( από πάνω, περισσότερο, ...)
επιβάλλω, επιτρέπω, επιβάτης, επιβλέπω, επιβάρυνση, επιγραφή, επίδειξη,
επίδομα, επιδρώ, επίκαιρος, επικαλύπτω, επικεφαλίδα, επικοινωνία,
επιλοχίας, επιμέλεια, επιμένω, επινόηση, επίπεδο, επιπλοκή, επίπτωση,
επίσημος, επιστρέφω, επιτόκιο, ....
δια-
διάθεση, διαβατήριο, διάγνωση, διαγραφή, διαγωγή, διάδοχος, διάδρομος,
διαζύγιο, διακόπτης, διακοπή, διάλογος, διαμάχη, διασχίζω, διαταγή,
διαφωνώ, διαφωνία, διαχείριση, διαχωρίζω, διαλέγω, ...
Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα σε όλους τους χρόνους στο ίδιο

πρόσωπο.
Ενεστώτας λυπάται θυμάστε κοιμάσαι

Αόριστος
Μέλλ. Εζακ.
Μελλ. Στιγμ.
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος .
Μελλ. Συντελ.
351
Μεταφέρω στον άλλο αριθμό τις προτάσεις:
Αυτός εργάζεται σε βιοτεχνία ενδυμάτων.
Τους αρέσει να κάθονται στο μπαλκόνι και να διαβάζουν.
Σήμερα θα κοιμηθώ νωρίς γιατί είμαι κουρασμένος.
Αν χρειαστείτε αυτοκίνητο, ελάτε να σας το δώσω.
Πρέπει να δουλέψω πολλές ώρες σήμερα.
Αυτή τώρα βρίσκεται στην δουλειά της
Δεν έχει λεφτά, αλλά ντύνεται με ακριβά ρούχα.
Ο θείος μου πλούτισε πουλώντας τυρόπιτες.
Ο μυστηριώδης ταξιδιώτης
Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στις τρεις και σαράντα πέντε το πρωί στο
διεθνές αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο μυστηριώδης ταξιδιώτης με
την πολυμελή συνοδεία του προσπάθησαν να αποφύγουν τους
δημοσιογράφους. Όμως δεν τα κατάφεραν, γιατί ένας ευφυής συνάδελφος
μας είχε αντιληφθεί το σχέδιο τους.
Κατάλαβε ότι ο δημοφιλής ποδοσφαιριστής θα ταξίδευε τέτοια ώρα για
να περάσει απαρατήρητος. Έτσι ήταν εκεί και περίμενε κρυμμένος. Μόλις
είδε πως πλησιάζει ένα πολυτελές αυτοκίνητο για να παραλάβει τον μάγο
της στρογγυλής θεάς, βγήκε ξαφνικά και τον φωτογράφισε. Η λάμψη από
352
το φλας της φωτογραφικής μηχανής τον πρόδωσε. Όλα τα βλέμματα
έπεσαν πάνω του.
Άρχισε να τρέχει για να μπορέσει να σώσει το πολύτιμο υλικό. Μετά
από ένα διαρκές εικοσάλεπτο τρέξιμο κατάφερε να ξεφύγει από την
μανιώδη καταδίωξη των μπράβων του.
Έτσι, την άλλη μέρα μάθαμε όλοι πως ένας παγκόσμιος πρωταθλητής, ο
Ντ. Αρμ. Μαρακόνα, ήρθε για διακοπές στην Ελλάδα.
Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες

; ■ ■ '
Ονομ. ο διεθνής η διεθνής το διεθνές
Γεν. του διεθνούς της διεθνούς του διεθνούς
Αιτ. το(ν) διεθνή τη(ν) διεθνή το διεθνές
Κλητ. - διεθνή(ς) - διεθνής διεθνές
Ονομ. οι διεθνείς οι διεθνείς τα διεθνή
Γεν. των διεθνών των διεθνών των διεθνών
Αιτ. τους διεθνείς τις διεθνείς τα διεθνή
Κλητ. - διεθνείς - διεθνείς διεθνή
> Όπως ο διεθνής, -ης, -ες κλίνονται :

ο υγιής, ο συνεχής, ο επιεικής, ο ειλικρινής, ο ακριβής, ο ελώδης, ο
βραχώδης, ο επιμελής, ο συγγενής, ο ευγενής, ...
Άσκηση
Κλίνε στον πίνακα που ακολουθεί το επίθετο : ο υγιής, η υγιής, το υγιές.
Ονομ. ο η το
Γεν. του της του
Αιτ. το(ν) τη(ν) το
Κλητ.
353
Ονομ. οι οι τα
Γεν. των των των
Αιτ. τους τις τα
Κλητ. — — —
Άσκηση
Με τα επίθετα της παρένθεσης συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις.
(υγιής, ασθενής, βαλτώδης, επιμελής, επταμελής, διεθνής, καταρρακτώδης,
βραχώδης,)
• Έκανε τις διακοπές του σε ένα νησί.

• Μετέφεραν τον με φορείο.
• Στην άκρη της λίμνης το έδαφος είναι .
• Η βροχή κατέστρεψε τα σπαρτά.
• Το συμβούλιο της εταιρίας είναι .
• Ο διαγωνισμός θα γίνει στην Μάλτα.
• Ο Αντώνης είναι μαθητής.
• Μην ανησυχείτε ο γιος σας είναι .
• Το φύλο είναι οι γυναίκες.
Η ορθογραφία των λέξεων:

δήμος
(οι πολίτες μιας πόλης ή η πόλη)
δημοσιογράφος, δημοφιλής, δήμαρχος, δημοκρατία, δημοκράτης,
δημοσιεύω, δημόσιος, δημοσιογραφία, δημότης, δημοσιότητα,
δημοσιοποίηση, δημοψήφισμα, απόδημος, ...
πρώτο-
πρωταθλητής, πρωταγωνιστής, πρωτοβρόχι, πρωτεργάτης, πρωτεύουσα,
πρωτοβουλία, πρωτάθλημα, πρωταπριλιά, πρωτομαγιά, πρωτοχρονιά,
πρωτομάστορας, πρωτοπαλίκαρο, πρωτοσέλιδο, πρωθυπουργός, ...
354
προ-
(μπροστά, πριν, ...)
πρόλογος, πρόξενος, προξενείο, πρόσκληση, προϊστάμενος, προετοιμάζω,
πρόεδρος, προέρχομαι, προγραμματίζω, προαγωγή, προβλέπω,
προαίσθημα, προβάλλω, πρόοδος, προκαταβολή, προθεσμία, προτείνω,
προσγείωση, προσβολή, πρόσληψη, προσλαμβάνω, προσφορά, προτιμώ,
πρόωρος, ...
Μαμά, μου είπε, όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω παιδί!
Τι έχει το παιδί; Είναι άρρωστο;

Όλα τα παιδιά σήμερα είναι άρρωστα.
Θα μου πεις τώρα τι τρέχει με το παιδί; Τι πρόβλημα υπάρχει; Τα
μαθήματα τελειώσανε, καλοκαιράκι ήρθε. Δεν ξεκουράζεται; Δεν παίζει;
Ως τρελό! Δεν το συζητώ!
Χαίρομαι που το ακούω!
Κι εγώ χαίρομαι που το βλέπω! Όλη μέρα, με δισεκατομμύρια άλλα
παιδάκια, κάνουν παρέα, φωνάζουν, γελάνε, παίζουν, κυνηγητό,
κρυφτό, κλέφτες κι αστυνόμους.
Περνά, περνάει η μέλισσα, με τα μελισσόπουλα;
Και με τα παιδόπουλα! Ορδές παιδόπουλων! Πού τα χάνεις, πού τα
βρίσκεις, ξεσαλώνουν στις άπειρες αλάνες της γειτονιάς!
Ποιες αλάνες;
Της γειτονιάς!
Ποιας γειτονιάς;
Αυτό σου λέω κι εγώ, βρε ζώον. Ποιες αλάνες και ποιας γειτονιάς;
Ευγενία, με βρίζεις!
Μα είναι δυνατόν, χρυσή μου γυναίκα; Δεν έχεις ιδέα του τι γίνεται;
Έχω τον πόνο μου, έχω κι εσένα! Ποιες αλάνες, ποιας γειτονιάς, ποιο
κυνηγητό, ποιο κρυφτό, ποιοι κλέφτες, ποιοι αστυνόμοι; Απ' όλα αυτά,
μόνο οι κλέφτες μείνανε. Μπουκάρουν στο σπίτι και σου το κάνουνε
θερινό. Και με ρωτάς κι εσύ αν παίζει το παιδί...
Έχεις ένα δίκιο...
Περισσότερα δίκια έχω. Ποιο παιδί παίζει σήμερα, για να παίζει και το
δικό μου; Πού να παίξουνε; Πώς να παίξουνε; Με ποιους να παίξουνε;
Κλείνονται το καθένα στο καβούκι του, κάθονται σε μια πολυθρόνα,
παίρνουν κι από ένα τζόι στικ στο χέρι κι αγωνίζονται να νικήσουν μια
κινούμενη εικόνα. Κι όταν έρχεται κάποιος φίλος του;
355
— Και τότε κλείνονται στο καβούκι τους, παίρνουν από δύο τζόι στικ στα
δύο χέρια και αλλάζουνε πίστες στα ηλεκτρονικά.
— Πίστες αλλάζουνε. Κουβέντα δεν αλλάζουνε;
— Όχι βέβαια. Έρχεται το ξένο το παιδί και στο σπίτι επικρατεί η άκρα του
τάφου σιωπή! Μόνο ένα τσάκα - τσούκα ακούς. Τσάκα - τσούκα, τσάκα
- τσούκα, έρχεται μετά η άλλη μάνα να παραλάβει το βλαστάρι της,
«πολύ ωραία περάσαμε» λέει το παιδί της.
— Τόσο ξέρουνε, τόσα λένε...
— Α, ναι; Τα παιδιά είναι τα σχιζοφρενή της παρέας; Εμείς φταίμε. Έτσι τα
μεγαλώσαμε. Έτσι τα καταντήσαμε. Εμείς κλέψαμε τις αλάνες τους, τις
γειτονιές τους. Εμείς τα καταδικάσαμε σε ισόβια δεσμά, μέσα σε ένα
διαμέρισμα. Μπροστά από μια οθόνη. Αυτό το τσάκα τσούκα εμείς τους
το επιβάλαμε. Εμείς με την παραφροσύνη μας. Οι άρρωστοι!
— Τα παιδιά δεν παίζουν!
— Ναι, δεν είναι τρόπος αυτός που μεγαλώνουν!
— Είπες «μεγαλώνουν»; Ξέρεις τι μου είπε κάποτε ο γιος μου;
— Τι;
— «Μαμά», μου είπε, «όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω παιδί!»
(Από την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» με αλλαγές 9/7/2005)
-ητό
κυνηγητό, παραμιλητό, βογκητό,
ξεφωνητό, αγκομαχητό, αναφιλητό, ...
• Όλο το βράδυ άκουγα το του.

• Λαχάνιασα από το .
• Το του ασθενή ακουγόταν σε όλο το νοσοκομείο.
:
• Έκλαιγε συνέχεια με .
-οσύνη
παραφροσύνη, δικαιοσύνη, καλοσύνη,...
• Μου μιλάει πάντα με .

• Λένε πως η είναι τυφλή.
• Είναι ψυχικά άρρωστος, τέτοια δεν έχω ξαναδεί!
356
I
ί
i -αία
σημαία, κεραία, αυλαία,
αλλά
θέα, νέα, ιδέα, παρέα
i μαία, περικεφαλαία,
Αθηναία, Κερκυραία, ...
Κέα, Ζέα, Ρέα, Ιτέα, Νεμέα, ...
I Με την μου πήγαμε στο γήπεδο.

i Άνοιξε την
Έμαθε τα _
του θεάτρου.
από την τηλεόραση.
I Το καλοκαίρι δούλευα στο νησί

Σήκωσαν τις
.
και προχώρησαν.
i Η
Δεν έχεις
έδειξε το νεογέννητο στον πατέρα του.
από υπολογιστές.
i Το κρασί είναι περίφημο.
i -όνα
εικόνα, πολυθρόνα, κολόνα,
-ώνα
κρυψώνα, αρραβώνα, χελώνα,
i σταγόνα, βελόνα, αμαζόνα, ... λεγεώνα, αχυρώνα, ...
• Κάθισαν αναπαυτικά και αποκοιμήθηκαν.(πολυθρόνα)

• Δεν ήπια ούτε μια κρασί, (σταγόνα)
Λερώθηκε το ύφασμα .(πολυθρόνα)
Καθάρισε όλες με την πίεση του νερού.(κολόνα)
Οι σύνδεσμοι
Οι άκλιτες λέξεις που συνδέουν προτάσεις ή άλλες λέξεις.
Συμπλεκτικοί και, ούτε, μήτε,

(ενώνουμε λέξεις, προτάσεις, ...) ουδέ, μηδέ
Έφαγε κοτόπουλο ψητό και ήπιε κρασί.

Δεν πήρε ένα τηλέφωνο ούτε έστειλε γράμμα.
357
Διαχωριστικοί (ξεχωρίζουμε, επιλέγουμε,...) F
η, είτε
r
Ή θα πάμε μαζί ή δεν πάω ούτε εγώ.

Θα αγοράσεις είτε το παλτό είτε το κουστούμι.
ΙΑντιθετικοί αλλά, μα, όμως, παρά, ενώ,

(δείχνουμε την αντίθεση) ωστόσο, αν και, μόνο, μολονότι
Με κάλεσε, αλλά δεν πήγα.

Το έπλυνα πολύ καλά, μα δεν καθάρισε.
Αν και έτρεξα γρήγορα, τελικά δεν πρόφτασα.
Χρονικοί όταν, καθώς, σαν, αφού, ενώ,

(δείχνουμε τη χρονική στιγμή ) πριν, πριν να, μόλις, προτού,
ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε
Όταν με πήρε τηλέφωνο, εγώ είχα φύγει.

Καθώς ταξίδευα, έμαθα τα ευχάριστα νέα.
Ώσπου να έρθεις, θα έχω ετοιμάσει κάτι για να φάμε.
Αφού πλυθείς, να φορέσεις το καινούργιο παντελόνι.
Ειδικοί (εξηγούμε ιδιαίτερα κάτι) ότι, πως, που
Έμαθα ότι είσαι άρρωστος.

Το ήξερα πως θα έρθεις.
Αιτιολογικοί (φανερώνουμε την αιτία) γιατί, επειδή, αφού
Δεν θα έρθει μαζί μας, γιατί είναι κουρασμένος.

Αφού δεν καταλαβαίνουν, γιατί στενοχωριέσαι;
Το μωρό κλαίει, επειδή δεν του αγόρασα το παιχνίδι.
Υποθετικοί (κάνουμε υπόθεση) αν , σαν, αμα
Αν θέλεις να βρεις δουλειά, πρέπει να ψάξεις.

Άμα σε πάρει τηλέφωνο πες του ότι τον ζήτησα.
358
Τελικοί (δείχνουμε το τέλος μιας ενέργειας) να, για να
Θέλω να βγούμε έξω, για να διασκεδάσουμε.
Αποτελεσματικοί (δείχνουμε το αποτέλεσμα) ώστε (να), που
Άφησε το σημείωμα πάνω στο τραπέζι, ώστε να φαίνεται
Διστακτικοί (φανερώνουμε δισταγμό) μη(ν), μήπως
Τρέμω στην ιδέα μην πάθεις κανένα κακό.
Συγκριτικός (κάνουμε σύγκριση) πάρα
Καλύτερα να με απολύσουν, παρά να δουλεύω με τέτοιες συνθήκες.
Επεξηγηματικός (εξηγούμε περισσότερο) δηλαδή
Η «νύφη του Θερμαϊκού», δηλαδή η Θεσσαλονίκη, είναι όμορφη πόλη.
Συμπληρώνω τις προτάσεις με τους συνδέσμους της παρένθεσης

(αλλά, είτε, ή, ούτε, ενώ, μήπως)
Μου είπε πως θα έρθει, δεν ήρθε.

του το πεις όχι το ίδιο μου κάνει.
Θα πιούμε κρασί μπίρα;
είναι τρελός κάνει τον τρελό.
Δε θέλω να τον δω να τον ακούσω.
Η Μαρία είναι κοντή όμορφη.
Θα πας στο χωριό θα μείνεις στην Αθήνα;
Ο Γιάννης έτρεξε, δεν πρόλαβε το τρένο.
Δε θέλω μπίρα κρασί. Θα πιω νεράκι.
έτσι αλλιώς, εγώ θα πάω διακοπές.
Η δουλειά μου είναι κουραστική, μου αρέσει.
359
• Κάθισες στη γιορτή έφυγες αμέσως;
• Φοβάμαι έπαθε τίποτε.
• πρόσεχε πολύ τελικά δεν απέφυγε το ατύχημα.
• Ο Σταμάτης είναι χοντρός ο Μηνάς είναι λεπτός.
• Ανησυχώ το πάρει στραβά.
(γιατί, επειδή, μόλις, ότι, καθώς, αλλά, αφού)
• Δεν το αγόρασα, ήταν ακριβό.

• Μάλωσαν, ο Τάκης πλήρωσε το λογαριασμό.
• Να τους πεις όλη την αλήθεια έρθουν.
• είσαι άρρωστος, γιατί δεν πας στο σπίτι σου;
• Νομίζει τα ξέρει όλα.
• Καθώς έφευγα μου φώναξε, δε γύρισα πίσω.
• τους συναντήσεις, να τους πεις τα νέα.
• τελειώσεις τη δουλειά σου , έλα στο γραφείο μου.
ως ή ώσπου (= μέχρι να)

ως + (άρθρο) ώσπου + (να + ρήμα)
Ξέρουμε πότε τελειώνει μια ενέργεια Δεν υπάρχει συγκεκριμένο τέλος
• Θα μείνω τις τρεις το μεσημέρι.

• Θα μείνω να τελειώσεις τις δουλειές σου.
• Θα φτάσουμε στη Θεσσαλονίκη τις 8 το βράδυ.
• Θα καθίσεις στο νοσοκομείο να μας πουν οι γιατροί ότι
είσαι καλά.
• το μεσημέρι, η βενζίνη θα έχει τελειώσει.
• Μη φύγεις να κλείσω την υπόθεση.
• αύριο θα έχω τελειώσει το διάβασμα του βιβλίου.
Να συμπληρώσετε τα κενά διαλέγοντας την κατάλληλη λέξη από την

παρένθεση.
• Πήγε για ύπνο, πρώτα έκανε ένα ζεστό μπάνιο, (γιατί, αφού, πριν)
• θέλεις κι άλλο γάλα στον καφέ σου; (επίσης, ίσως, μήπως)
• κάνεις θόρυβο, γιατί κοιμάται ο μπαμπάς, (όχι, δεν, μην)
• πάω για ψώνια, θα σου αγοράσω σοκολάτα (όταν, γιατί, ας)
360
• Αν χιονίσει κι άλλο, αύριο δεν έχουμε σχολείο, (επίσης, όταν,
ίσως)
• Κάνω οικονομίες, αγοράσω αυτοκίνητο, (μόλις, για να, όταν)
• Δεν είσαι γκρινιάρης κι φωνάζεις συνέχεια, (γιατί, αν, ας)
• δεν θέλεις να αργήσουμε, ετοιμάσου γρήγορα, (ας, γιατί, αν)
ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΦΗΣ ΦΑΡΟΥ ΤΥΦΛΩΝ

Ένα ιδιαίτερα ευχάριστο σαββατιάτικο πρωινό υπόσχεται στα παιδιά με
προβλήματα όρασης η διοίκηση του Μουσείου Αφής του Φάρου
Τυφλών Ελλάδος. Στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Αναπήρων το
μουσείο ανοίγει τις πύλες του αύριο από τις 10 το πρωί έως τις 2 το
μεσημέρι και καλεί τα παιδιά να γνωρίσουν με την Αφή το μεγαλείο, το
κάλλος, τον πλούτο και την αισθητική τελειότητα των θησαυρών της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Να σημειωθεί ότι το Μουσείο Αφής είναι προσβάσιμο και σε άτομα με
κινητικά προβλήματα, τα οποία καλεί η διοίκηση του να συμμετάσχουν
στη γιορτή.
Στις αίθουσες του τα παιδιά μπορούν να «γνωρίσουν ψηλαφίζοντας»,
όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά η διοίκηση του μουσείου, εκθέματα από
όλες τις φάσεις της ελληνικής τέχνης: από την αρχαϊκή, την κλασική, την
ελληνιστική αλλά και τη βυζαντινή εποχή.
Ανάμεσα στα αγάλματα που φιλοξενούνται στο μουσείο σε αντίγραφα
είναι η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλη, ο Ηνίοχος των
Δελφών κτλ. Επίσης, μια συλλογή από ακριβή αντίγραφα των
χαρακτηριστικών σχημάτων της ελληνικής αγγειογραφίας επιτρέπει
στους επισκέπτες του μουσείου να αντιληφθούν τη μορφολογία της
ελληνικής κεραμικής.
Ο βυζαντινός πολιτισμός παρουσιάζεται μέσα από ένα μικρό
παρεκκλήσι, όπου υπάρχουν ξυλόγλυπτο τέμπλο, μακέτα του ναού και
διάφορα ιερατικά αντικείμενα.
Το Μουσείο Αφής είναι ανοικτό καθημερινά από τις 9 το πρωί έως τις 2
το μεσημέρι και το Σάββατο από τις 10 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι.
Εφημερίδα City Press

Παρασκευή 2-12-2005
361
Οι πέντε αισθήσεις:
Με την Με την Με την Με την Με την

όραση ακοή όσφρηση αφη γεύση
νιώθω νιώθω
βλέπω ακούω μυρίζω το σκληρό, το γλυκό
το μαλακό, το πικρό
το λείο, το ξινό

αγγείο
δοχείο για τη φύλαξη ή μεταφορά υγρών
ή κάθε δοχείο ως αρχαιολογικό εύρημα
ή αγωγός οργανισμού (αρτηρία ή φλέβα)
ή λεπτός σωλήνας των φυτών
αγγειοπλαστική, αγγειοπλάστης, αγγειογραφία, αγγειογράφος,
αγγειοχειρουργός, αγγειολόγος, ...
το κάλλος τα κάλλη
(η ωραιότητα) (τα στοιχεία που δείχνουν την ομορφιά)
Οι λέξεις που σχηματίζονται με πρώτο συνθετικό το κάλλος, γράφονται με
δύο λάμδα (-λλ-) και γιώτα ( ι ).
καλλίγραμμος, καλλιγραφία, καλλιέργεια, καλλιεργημένος, καλλιεργητής,
καλλιεργώ, Καλλιθέα, Καλλιμάρμαρο, καλλιστεία, καλλιτέχνημα,
καλλιτέχνης, καλλίφωνος, καλλονή
Αλλά!!!
καλλυντικό, καλλωπίζω, καλλωπισμός, καλλωπιστικό
Λέξεις που έχουν συνδετικό φωνήεν το: ω
• Υπάρχουν μερικές λέξεις που, ενώ αρχίζουν από ο, όταν γίνονται

δεύτερα συνθετικά, το (ο) γίνεται ω.
• Οι λέξεις αυτές είναι:
όνομα ομαλός
όροφος ορυχείο
όλεθρος (καταστροφή) οδύνη (πόνος, θλίψη)
362
Π.χ. ( ομαλός ) - ανώμαλος , ( όροφος ) - διώροφος
πάν πλος συν νυμος εξ πλίζω

ά σμος παρ μοιος παν λεθρία
τρι ροφός δι ρισμός λιγνιτ ρυχείο
ετερ νυμος τηλε ραση πολύ ροφός
αν μαλος επ δυνος εφτά ροφός
αν ργανος εξα ροφός επ νυμο
χρυσ ρυχείο μετ νυμία αν δυνος
κάθ δος συν δηγός εξ ρκίζω
Εσύ πού συμβάλλεις;
Ι Ξυπνάς απ' τ' αξημέρωτα. Παλιά, χουζούρευες λίγο παραπάνω στο
ι κρεβάτι και μόλις έκανε να φωτίσει σηκωνόσουν νωχελικά κι

ετοιμαζόσουν για τη δουλειά. Τώρα, είσαι με την ψυχή στο στόμα. Πρέπει
ι να ετοιμάσεις τα παιδιά για το σχολείο και να τα συνοδεύσεις μέχρι εκεί.

Μετά, τρέχεις για τη δουλειά. Βάλε και την πρωινή κίνηση και φτάνεις
καθυστερημένη. Τ' ακούς κι από κει. Και να εξηγήσεις, ποιος νοιάζεται;
Οι πρώτες μέρες του σχολείου είναι ως επί το πλείστον και οι μέρες των
μαζεμένων εξόδων. Τσάντες, μολύβια, τετράδια, βιβλία, συν έξοδα για
γράψιμο στα φροντιστήρια και κάτι άλλα ψιλά, που πάντα βγαίνουν
απρόβλεπτα. Τα πληρώνεις. Μπορείς να κάνεις κι αλλιώς; Και φυσικά,
αφιερώνεις για τον σκοπό αυτό το μεγαλύτερο μέρος απ' το μηνιάτικό σου,
συν την αμέριστη παρουσία σου.
Κάπου εκεί, πέφτει και το πρώτο καμπανάκι από κάποιο σου παιδί:
«Μαμά, δεν βλέπω καλά στον πίνακα». Βεβαίως, τρέχεις στον
οφθαλμίατρο, όπου, βεβαίως - βεβαίως, σου βγάζει το πόρισμα ότι η νεαρή
σου ύπαρξη χρειάζεται γυαλιά. Εδώ θέλεις άλλο ένα μηνιάτικό για σκελετό
και φακούς, γιατί φυσικά στο κατάστημα οπτικών σου λένε πως για αυτές
τις ηλικίες καλό είναι να πάρεις την άριστη ποιότητα. Αλλιώς, σε κάνουν
να αισθάνεσαι το λιγότερο αδιάφορος και άχρηστος ως γονέας. Και
πληρώνεις φυσικά!
363
Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει ότι οι σχολικές εργασίες για το σπίτι απ'
τα χρόνια τα δικά μας έχουν τριπλασιαστεί. Και μαζί με το πήγαιν' έλα απ'
τις απογευματινές δραστηριότητες, έρχεται το βράδυ κι ούτε που το έχεις
καταλάβει. Ναι, το ξέρω! Δεν ανήκεις στο είδος εκείνο των γυναικών που
έχουν υπηρετικό προσωπικό για τις δουλειές του σπιτιού και τα
μαγειρέματα, γι' αυτό - φυσικά - τα κάνεις κι αυτά εσύ.
Αχ, καλέ, το ξέχασα! Έχεις και σύζυγο. Δουλεύει, δε λέω. Και βγάζει
ίσως και πιο πολλά από σένα. Αλλά λίγο το ένα, λίγο το άλλο, τι να μείνει
κι από κει. Έτσι συντηρείται ένα σπίτι; Με αέρα; Όχι βέβαια!
Ώσπου φθάνει η ευλογημένη εκείνη ώρα που μες στις δουλειές του
Σαββατοκύριακου θα κάτσεις να πιεις έναν καφέ στη βεράντα σου. Είναι η
στιγμή που ξυπνάει ο κύρης σου και φέρνει μαζί και τον φραπέ του. Από
νωρίτερα έχει δει τον λογαριασμό του τηλεφώνου, που τον έχεις πάνω στο
τραπέζι απλήρωτο.
- Μήπως να πεταγόσουν εσύ; Του λες. Την ώρα που ανοίγουν τα
ταχυδρομεία πρέπει ήδη να είμαι στη δουλειά. Άσε που δεν μου έμεινε
τίποτα από λεφτά.
- Δεν έμεινε; Σου λέει με ύφος μεγίστης απορίας, σαν να άκουσε πως ο
πλανήτης άλλαξε τροχιά.
Και δεν το αφήνει εκεί. Όχι! Δεν το αφήνει. Το συνεχίζει το
ερωτηματικό. «Μα καλά! Εσύ πού συμβάλλεις στην οικογένεια;»,
βροντοφωνάζει.
Πού συμβάλλω; ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΩ; Θέλεις να φωνάξεις. Μα... δεν
μιλάς. Το πνίγεις. Και φεύγεις. Γιατί έχεις να δέσεις μια οικογένεια. Ναι!
Μια οικογένεια που ξεκινάει από σένα και τελειώνει σε σένα. Το νιώθεις,
γιατί έχεις πλάι σου τις ψυχές που μεγαλώνεις και τουλάχιστον ξέρουν να
εκτιμούν. Μικρές, αλλά με μυαλό. Σε νοιάζει τίποτ' άλλο; Δε σε νοιάζει.
Εξάλλου, δεν είσαι η μόνη. Είμαι σίγουρη!
Κοντοπούλου Λίνα
Συγγραφέας
Metro, 6/10/2005
364
I
ì To ρήμα βάλλω
i > To ρήμα βάλλω και τα σύνθετα ρήματα που σχηματίζονται από αυτό
γράφονται με δύο (-λλ-) στον ενεστώτα και στους χρόνους που
i δείχνουν διάρκεια.
Π.χ.
i αναβάλλω, αποβάλλω, περιβάλλω, διαβάλλω, εισβάλλω, καταβάλλω,

μεταβάλλω, παραβάλλω, συμβάλλω, υποβάλλω, εκβάλλω, υπερβάλλω, ...
i Ορθογραφία
Όταν κάτι γίνεται συνέχεια με (-λλ-)

I Όταν κάτι γίνεται μια φορά (ένα στιγμιαίο γεγονός) με ένα (-λ-)
i Βάζω λ ή λλ στα ρήματα των παρακάτω προτάσεων
Κανένας δεν αμφιβά ει για την αξία σου.
i Πάντα αμφέβα α για την εξυπνάδα του.

Προσπάθησαν να επιβά ουν τη γνώμη τους.
i Είπαν ότι θα υποβά

Έχουν δικαίωμα να υποβά
ουν αίτηση αύριο.
ουν τα χαρτιά τους για σύνταξη.
i Όλοι οι παίχτες έχουν συμβά

Μη του επιτρέπεις να σε προσβά
ει στην κατάκτηση του τίτλου.
ει.
I Προσπάθησε να με προσβά
Υπέβα
ει, μα δεν τα κατάφερε.
ε συνέχεια ανόητες ερωτήσεις.
Προχτές η κυβέρνηση υπέβα ε την παραίτηση του.
Η χορωδία θα ψά ει εκκλησιαστικούς ύμνους.
Πίσω απ' τα ψηλά βουνά ξεπρόβα ε ο ήλιος.
Προσογή!
> Τα θηλυκά γράφονται με ένα (λ)

(αναβολή, αποβολή, διαβολή, εισβολή, εκβολή, καταβολή, μεταβολή,
παραβολή, περιβολή, συμβολή, υποβολή, υπερβολή, .... )
Βάλε ένα (λ) ή δύο (λλ) στις παρακάτω λέξεις:
παραβο ή συμβο ή καταγγέ ω

υποβά ω εκβο ή υποβο έας
παραβά ω ανατο ή συμβά ω
εκβά ω καταγγε ία προσβο ή
365
αποβο ή αποβά ω απαγγέ ω
άγγε ος αναβο ή αναβά ω
εισβο έας εισβο ή αγγε ία
αμφιβά ω εισβά ω ανατέ ω
Επιφωνήματα
Τα επιφωνήματα είναι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν μαζί με τις φράσεις

που ακολουθούν: θαυμασμό, πόνο, λύπη, ευχή, έπαινο, παρακίνηση,
άρνηση, αβεβαιότητα, ...
Π.χ. Ω! Τι όμορφο σπίτι! (θαυμασμός)

Α μπα! δε θα έρθω. (άρνηση)
Άιντε! πάμε να φύγουμε. (παρακίνηση)
Οχ! κόπηκα στο χέρι μου! (πόνος)
Μακάρι! όλα να πάνε καλά! (ευχή)
Πουφ! Τι άσχημη μυρωδιά είναι αυτή; (αηδία)
Χμ! Ίσως έχεις δίκιο! (αβεβαιότητα)
Αλίμονο! Τι κακό με βρήκε! (λύπη)
Μπα! πως και τέτοια ώρα εδώ; (απορία)
Μετά τα επιφωνήματα βάζουμε συνήθως θαυμαστικό (!)
Άσκηση
Με τα επιφωνήματα της παρένθεσης γράψε τις παρακάτω φράσεις:
(αλίμονο, μπράβο, ποπό, πουφ, μακάρι, άιντε, μπα)
Να κερδίσω το λαχείο.
Πώς αγόρασες τόσο ακριβό αυτοκίνητο;
Το σπίτι κάηκε μέσα σε λίγη ώρα.
Φώναξε χαρούμενη η μητέρα.
366
Πες μου το μυστικό να τελειώνουμε.
Πάλι μέσα θα μείνουμε απόψε;
Τι μυρίζει τόσο άσχημα;
Τα σημεία στίξης
Τα σημεία της στίξης τα χρησιμοποιούμε στο γραπτό λόγο για να

μπορέσουμε να αποδώσουμε το νόημα ενός κειμένου διαβάζοντας το. Με
τα μικρά αυτά σημάδια μπορούμε να ρωτήσουμε, να εκφράσουμε τη χαρά
μας, την απορία μας, το θαυμασμό μας, ...
Τα κυριότερα σημεία της στίξης είναι η τελεία ( . ), το κόμμα ( , ), το
ερωτηματικό ( ; ), το θαυμαστικό ( ! ), η διπλή τελεία ( : ), η παρένθεση
( ), τα αποσιωπητικά ( ... ), η παύλα ( - ), τα εισαγωγικά ( « » ).
Η τελεία ( . )
Την τελεία τη χρησιμοποιούμε στο τέλος μιας φράσης που έχει

ολοκληρωμένο νόημα. Με την τελεία φανερώνουμε πως πρέπει να
σταματήσει για λίγο το διάβασμα.
Π.χ. Η βροχή σε λίγο σταμάτησε. Τα σύννεφα διαλύθηκαν.
Μετά από την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.
Το κόμμα (, )
Είναι το συχνότερο σημείο της στίξης και το σημειώνουμε για να δείξουμε

μικρό σταμάτημα της φωνής. Με αυτό χωρίζουμε:
> Ασύνδετες λέξεις, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο μέρος του λόγου:
Π.χ. Το καλάθι είχε μέσα σύκα, αχλάδια, σταφύλια, ροδάκινα.
> Όμοιες προτάσεις ασύνδετες:
Π.χ. Τελειώσαμε τη δουλειά, βγήκαμε στο δρόμο, περπατήσαμε όλοι μαζί
ως την πλατεία.
> Την κλητική:
Π.χ. Παντελή, θα έρθεις για καφέ;
367
> Μεταξύ των προτάσεων που συνδέονται με τους συνδέσμους:
γιατί, όταν, αλλά, ενώ, επειδή, αν, ώστε,...
Π.χ. Όταν έρθει το καλοκαίρι, θα πάω διακοπές στην Κρήτη.
Φόρεσε το χοντρό πουλόβερ, γιατί κάνει κρύο.
^ Μετά τα λόγια κάποιου, όταν εξηγούμε ποιος τα είπε:
Π.χ. Να είστε φρόνιμοι, είπε ο πατέρας και έφυγε για τη δουλειά.
> Στα βεβαιωτικά ή αρνητικά μόρια, όταν βρίσκονται στην αρχή της
πρότασης:
Π.χ. Ναι, θα έρθω. Όχι, δε θα πάω πουθενά.
Το ερωτηματικό ( ; )
Το σημειώνουμε στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι.

Η πρόταση αυτή λέγεται ερωτηματική.
Π.χ. - Γιατί δε με περίμενες; Δε σου είπα πως θα έρθω σίγουρα;

- Τι ώρα αρχίζει ο αγώνας; ρώτησε με αγωνία.
Το θαυμαστικό ( ! )
Το χρησιμοποιούμε ύστερα από επιφωνήματα ή μετά από κάθε φράση

με την οποία θέλουμε να εκφράσουμε θαυμασμό, χαρά, ευχή, λύπη, πόνο,
φόβο, ...
Π.χ. Τι ωραίο αυτοκίνητο! Αχ!
Μπράβο ! Μακάρι να πάμε εκδρομή !
Η διπλή τελεία ( : )
Τη διπλή τελεία τη χρησιμοποιούμε:
> Μπροστά από τα λόγια κάποιου που αναφέρονται ακριβώς.

Π.χ. Ο παππούς μου είπε: «Μακάρι να μην ξαναγίνει ποτέ πόλεμος»
> Όταν δίνουμε μια εξήγηση ή το αποτέλεσμα ή κάνουμε απαρίθμηση:

Π.χ. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα: μια νέα ήττα.
Στη γιορτή ήταν: ο Γιώργος, η Φανή, ο Νίκος, ...
368
I
i Η παρένθεση ( )
i Κλείνουμε σε παρένθεση μια λέξη ή μια φράση με την οποία
i
συμπληρώνουμε ή εξηγούμε περισσότερο κάτι.
Π.χ. Ο Νίκος ( ο αδερφός μου) δούλευε από δεκαέξι χρονών.
i Τααποσιωπητικά ( . . . )
i Με αυτά δείχνουμε ότι μια φράση έμεινε ατελείωτη είτε γιατί είμαστε
συγκινημένοι είτε γιατί δε θέλουμε να την ολοκληρώσουμε.
I Π.χ. Μη φωνάζεις σε μένα, γιατί.

Θέλω να σου πω... μα ντρέπομαι.
i Η παύλα (-)
i Σημειώνουμε την παύλα για να δείξουμε την εναλλαγή των προσώπων

κατά η διάρκεια ενός διαλόγου.
i Π.χ. - Πότε θα φύγεις για τη δουλειά;
i -
-
-
Σε μισή ώρα.
Θα προλάβεις να είσαι στην ώρα σου;
Σίγουρα.
i Τα εισαγωγικά ( « » )
i Μέσα σε αυτά κλείνουμε μια λέξη ή τα λόγια κάποιου άλλου όταν τα

αναφέρουμε όπως ακριβώς τα είπε.
I Π.χ. Ο καθένας με τη σειρά, σηκωνόταν και φώναζε: «αθώος».
I Ο διευθυντής είπε: «Όποιος δε δουλεύει, θα απολυθεί».
369

Μαθαίνω Ελληνικά - Παντελής Παππάς PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Μαθαίνω Ελληνικά - Παντελής Παππάς PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΑΠΠΑ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΥΚΤΕΡΙΝΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

Προς χρήση των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου

Τα τελευταία χρόνια η αυξανόμενη ζήτηση εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας,

Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση οδηγό για την

βιβλίο φωτιά δελφίνι

μπανάνα τυροπιτά νερό

γάιδαρος μαιμου καΐκι

παιδί σημαία γυναίκα

εικόνα οικογενεκ υιός (= γιος)

Διαβάζω τις λέξεις:

αέρας, καλοκαίρι, εφημερίδα, πατάτες, Άγγελος, τράπεζα,

το κουτάλι το πιρούνι το μαχαίρι το πιάτο

ο δίσκος η κατσαρόλα το τηγάνι η πιατοθήκη

η πετσέτα ο αναπτήρας τα σπίρτα ο πλάστης

η ποδιά η καφετιέρα η ζυγαριά

η βρύση ο νεροχύτης η κουζίνα ο απορροφητήρας

το ψυγείο το πλυντήριο ο θερμοσίφωνας το σίδερο

το τσάι ο καφές το αλάτι το πιπέρι

το καλαμάκι το αναψυκτικό το ποτό η τούρτα

κουτί με σπίρτα το τσιγάρο ο καπνός το τασάκι

το μολύβι το στυλό η γόμα (σβηστήρα) η ξύστρα

η λάμπα η σκούπα η πρίζα το πόμολο

το κλειδί η πινέζα το κερί το ξυπνητήρι

η φούστα το φόρεμα η ζακέτα τα γάντια

το κασκόλ οι κάλτσες το αντρικό το γυναικείο

η ζώνη τα παπούτσια το πουλόβερ

το τσεκούρι το πριόνι το φτυάρι οι βίδες

η τσουγκρανα το καρότσι το ποτιστήρι

η χτένα η βούρτσα η οδοντόβουρτσα η οδοντόκρεμα

το μπαλκόνι το παράθυρο η μπαλκονόπορτα η αυλή

το γκαράζ η στέγη / η σκεπή η καμινάδα

Είμαι από τη Είμαι από την Είμαι από την

Είμαι Γαλλίδα. Είμαι Ιταλός. Είμαι Άγγλος.

Από πού είστε;

Είμαστε από τη Είμαστε από την Είμαστε από το

Είμαστε Ρώσοι. Είμαστε Κινέζοι. Είμαστε Μεξικάνοι.

• Η πατρίδα μου είναι

Εγώ είμαι Έλληνας. Εσύ είσαι Έλληνας;

Εμείς είμαστε Έλληνες. Εσείς είστε μαθητές;

ΠΡΟΣΕΧΩ: ο Καναδάς τον Καναδά

- Από πού είσαι; - Είμαι από τον Καναδά.

Από τον ενικό αριθμό στον πληθυντικό αριθμό §

Εγώ είμαι στο τρένο.

(με λένε = ονομάζομαι = λέγομαι)

- Πώς σε λένε; - Με λένε

- Πώς σας λένε; - Με λένε

ο Παντελής, ο Γιάννης, ο Γιώργος, ο Μανόλης, ο Νίκος, ο Ηλίας, ο

Πώς τον λένε; Τον λένε Γιάννη.

- Πώς τον λένε;

η Μαρία, η Χριστίνα, η Θεοδώρα, η Ελένη, η Αναστασία, η Κατερίνα, η

Πώς την λένε; Την λένε Μαρία.

Πώς το λένε αυτό; ρ. Το λένε λεωφορείο

(το λένε = λέγεται)

Πώς λέγεται αυτό; - Λέγεται μπάνιο.

Για έναν, μία, ένα Για πολλούς, πολλές, πολλά

- Ξέρεις ελληνικά; - Ναι, ξέρω.

Όταν G^> 1...

- Ξέρει αγγλικά; Όχι, δεν ξέρει.

- ΰερετε ρωσικά; Όχι, δεν ξέρουμε.

Όταν 6;;; π=$ 6...

- Τι θέλεις; - Θέλω σοκολάτα.

- Τι θέλει ο Πέτρος; - Ο Πέτρος θέλει φαγητό.