Professional Documents
Culture Documents
Άπαντες στίχοι
1936-1970
..λ -'
... ... -. .. ι \ _ ..�..... "' -:.,... - � ::__ ", -
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΩΣΤΙσr
Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε
στην Αγία Ευθυμία Παρνασσίοος,
στις 28 Σεπτεμβρίου 1 893, από τον
Ευθύμιο Σκαρίμπα, απόγονο αγω
νιστών της Επανάστασης του 1 821 ,
και την αρχοντοπούλα Ανορομάχη
Σκαρτσίλα από το Αίγιο. Ξεκί
νησε τις εγκύκλιες σπουοές του στο
Αίγιο και τις τελείωσε στην Πά
τρα. Υπηρέτησε ανθυπασπιστής στο
5/42 Σύνταγμα Ευζώνων. Από το
1 915 εγκαταστάθηκε στη Χαλκίοα
ασκώντας το επάγγελμα του εκτε
λωνιστή. Στην ελληνική πνευμα
τική σκηνή εμφανίστηκε επισήμως
το 1929 από το περιοοικό Ελλr;
vιχά Γpάμματα, όταν πήρε το Α'
Βραβείο οιηγήματος για το οιήγημά
του «0 καπετάν Σουρμελής ο Στου
ραίτης». Ανεπίσημα όμως είχε ήοη
κάνει την εμφάνισή του μια οεκαπε
νταετία πριν, οημοσιεύοντας ποιή
ματα και πεζά σε οιάφορα περιοοικά
της Αθήνας, αλλά και στις εφημερί
οες Εύpιπος και Εύβοια με το ψευ
οώνυμο Κάλλις Εσπερινός. Με το
έργο του, που υπήρξε εκτενές και
ποικίλο, τοποθετείται σήμερα στην
πρωτοπορία της ελληνικής λογοτε
χνίας. Έζησε όλη του τη ζωή στη
Χαλκίοα, ταξίοεψε ελάχιστα και
έφυγε οριστικά στις 21 Ιανουαρίου
του 1984, σε ηλικία 91 χρόνων.
ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Καϋμοί στο Γpιποvf;σι, διηγήματα,
1930
Το Θείο Τpαyί, διηγήματα, 1933
Άπαντες στίχοι 1 936-1970
ΝΕΦΕΛΗ Ι ΑΠΑΝΤΑ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ
Ασκληπιού 6, Αθήνα. 1 06 80
τηλ .: 2 1 0 3639962 fax: 2 1 0 3623093
-
e-mail: info@nnet.gr
www.nnet.gr
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣΤΙΧΟΙ
1936-1970
Φιλολογική επιμέλεια
Κ Α Τ Ε Ρ Ι Ν Α ΚΩΣησr
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΦΕΛΗ
Α Θ Η Ν Α 2010
Η έκοοση των Απάvτωv στίχωv του θετού μου πατέρα Γιάννη
Σκαρίμπα εκπληρώνει μια επιθυμία μου πολλών χρόνων . Ευ
χαριστώ τον Περικλή Δουβίτσα, την Κατερίνα Κωστίου, τον
Διονύση Τσακνή, τον Αλέκο Φασιανό και όλους τους συντελε
στές της καλαίσθητης αυτής έκοοσης και του CD, που τιμούν
τη μνήμη του Σκαρίμπα με τον πιο ουσιαστικό τρόπο .
Σε ό,τι με αφορ ά, παραχωρώ προς οημοσίευση από το προ
σωπικό μου Α ρχείο το παραπάνω χειρόγραφο του γνωστού
ποιήματος «Ουλαλούμ . . . », το οποίο ο Σκαρίμπας επεξεργά
στηκε ξανά 42 χρ όνια αργότερα, ως ελάχιστη νοσταλγική κα
τάθεση για τα χρόνια που ζήσαμε μαζί εγώ, εκείνος και η μη -
τε, ρα μου Β ασιλ ικηI καραμικεI - «συντροφισσα
I ' του»-
του β ιου
όπως την αποκαλούσε ο Σκαρίμπας. Στη μνήμη της θα ' θελα
I I I �
να αφιερωσω αυτη την εκοοση .
Τασία Σελέκου
Π Ε Ρ ΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ 11
Α . ΟΥΑΑΑΟΥΜ ( 1 9 36)
r·
Υποκρισία 41
Δεσμώτης 42
Οι φ ίλοι ·' 43
Σπασμένο καράβι 44
Κοιμωμένη 45
Η 3 εσποινίς Λ . Π . 46
Τ ο ζήτημα 47
Β . ΕΑΥΤΟΥΑΗΔΕΣ ( 1 950)
Εαυτούλη 3 ες 50
Το εισιτήριο 51
Τ ο κα ρ άβι 52
Το βαλς χωρ ίς ντάμα 53
Ο σταθμάρχης 55
Ο καμπούρης 57
Το πλοίο (Ο Τιτανικός) 58
Η μικρή κυρία 59
Τα ρομπότ 60
Τρελός; 61
Το πορτραίτο της Έλιζε Μαίηλυ 62
Χο ρός συρτός 64
Μυριαστερούσα 65
Ουλαλούμ . . . 66
Το φι 3 άκι 68
Το Μαριώ 69
Ά γγελος εφάνη μοι 71
Η τράτα 72
Νινόν 73
Α γγέλω 74
Ο Α ρλεκίνος 75
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9
Το γρ άμμα 76
Πλοίον εν όψει 77
Στάοιον οόξης 78
Γ . ΒΟ1ΔΑΓΓΕΛΟΙ ( 1 968)
Π ρ όλογος 82
Βο·ί οάγγελος πρώτος 83
Βο· ί οάγγελος οεύτε ρος 84
Αντί γραμμα 86
Comedie dell'arte 88
Ο Πιε ρότος 91
Αίμα υπό μ άσκαν 93
Το τραίνο 94
Το βάζο 96
Η Μά ριον Μέξικα του Τζα . Ι . Σιχτίρ-γκαλόπ 97
Η Μά ρ ιον Μέξικα του Τζα . Π. Μάχαι ραν 98
Βιολέτα 1 00
Dona Mia Portoles 101
Σ φαχτό της αγάπης 102
Η αγαπητικιά μου 103
Το αστέρι 1 04
Ένα πλοίο με ύ φος 105
Το μπαλκόνι 106
Η επίσκεψις 1 07
Και ά φες εμού 1 09
Ότι εμού εστί 110
Η παρέα 111
Αλλαγή επαγγέλματος 112
Εμβατή ριο γαμήλιο 113
Ο ι σταυ ρ οί 114
10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΣΊ'ΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 143
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 147
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΣΊ'ΛΛΟΓΩΝ 224
του πενιές σ' ένα σαντούρι » από δεσμώ της της γραφής να με
ταμο ρφω θεί σε ρυ θμό, έξω από τα οεσμά της γλώσσας. Ανε
βοκατεβαίνοντας με άνεση όλους τους αναβαθμούς του σκαρι
μπικού θυμικού, η μουσική του Τσα:κνή συνάοει άλλοτε με τον
12 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κατερίνα Κωστίου
Αθήνα-Α ίγινα, Ιούλιος 2010
ΜΙΑ ΤΑΧΕΙΑ ΣΤΝΤΟΜΙΑ ΜΟΤ ΔΤΟ ΛΟΓΩΝ
(της επιβίωσής του) στη φύση , τίποτα. 8εν του κληρο8ότησε ευ-
'
χα.ρ ιστο, ωστε να. ξ εχνα.ει - ποθ εν ηρθ ε . . .
' Ι I Ι
! I I I I
Γ ι α.υτο κοιμα.τα.ι και πετα.γετα.ι ( το «ριγα.νο' ξ υλ ο » που ει-
πα.με ) . Γ ι ) α.υτο πα.ρα.μι λα.ει
I I
' στα. ονειρα. Ι
'
του - ενωΙ στα. « ξ υ-
' ψ /� κ ) I ' I
πνα. » του ο λ ο ευοετα.ι. . . α. ι γι α.υτο ολ ο εκπεμπει εκεινο I
Γιάννης Σκαρίμπας
Ο!ΛΑΛΟ!Μ
18 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
( Σ ημε(ωμα προεισαγωγLΚό, � περιληψις προηγοuμένων)
Ι I I
Ε ιχα - για τα γε' λ ια - ενα μερος να παι' ξ ω
κι ήρθα, ένα ρόλο σε έργο μυστήριο,
θ α μ ' ανάγγελνε ένα (ως θά μπαιν ' ) απ' έξω
χαιρώο εμβατήριο .
I I
/
Ά μα θ αχω μιαν- αμφι- χτενα
εντεκάποοη ,
θ ' αποοημήσω στοuς ρ όμβοuς.
Ε I I I <1- Ι
κει, θ α πατησω ενα uποοεκαμετρο
ποu θ α καταμετράει τοuς σφuγμούς μοu .
Οuχ ήττον ,
η ατμομηχανή της νuκτός (όποu
απ' το τζάμι της ο μηχανοοηγός της θα βλέπει)
θ α επωα' ζ ει - αuτηI - τριγωνα
I
ΜΟΝΟ Δ 10 ΣΤΙΧΟ!Σ
I 'Π'
'Ε τσι λοιπον. I I I
' , σοιμπως,
οιντοι ωροιιοι και ποιντοι, θ οινοιι
όνειρο αέρινο οι άνεμοι κι οι φουσκο θαλασσιές
1 Ι I I I '
και θ οι μοιγευει ποιντοτεινοι ενοι πλ οιο οτοιν στο θ οιμπος
'
το εσπερινό οιuλώνετοιι σ οιντοιύγειες χρυσές.
/ I I I '
ποιντοι και ποιντοι, ναι, χρυσος - οιν θ ινη ωροιιοι γιρλοιντοι,
ι
/ > I I Ι Ι
θ οιρχετ ο κυκ λ ος των που λ ιων στου χρονου τοι φτεροι,
I I I I I
' ποιντοτεινοι ωροιιοι, ποιντοι και ποιντοι,
)
κι η λευκοι θ οιν
I I I
οτοιν - τρελη' - με τις φωνες των οινεμων σφυροι.
Ι
ΜΙ Ι Ι I I "' I I
ονον εγω, μονον εγω, ποτε οεν ημουν πλοιο,
μήτε αέρινο όνειρο, μήτε πουλί σε ανθό,
ή ρ θα στον κόσμο με πλατύ μέτωπο, ορθό και λείο,
"' I
μονο ουο στιχους μου σκληρους νοι πω και νοι χοιθ ω' . . .
Ι Ι
22 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΦΙΓΙΕΤΤΑ Γ. ΠΝΕΙΜΑΤΙΚΟΙ
ΧΑΛΚΙΔΑ
ΝΙ ) I � I I I
αν σπασμενοι οι ορομοι, να φυσαει ο νοτος
I I ' τι πο' λη.'
κι εγω καταμοναχος και να λ εω:
να μην ξέ ρω αν είμαι - μέσα στην ασβόλη
ένας λυπημένος Πιερότος!
τ I I I I
ωρα; Π ο' λη, τρεμω τα γητεματα σου
κι είμαι ακόμα ωραίος σαν το Μάη μήνα,
κρίμα, λέω, θλιμμένη νάσαι κολομπίνα
I I I I
και να κλαιω εγω στα γονατα σου .
ΦΑΝΤΑΣΙΑ
κ I 7 I I I I
οcι νοcν σοcν κοcτι νοc μου λες, κοcτι ωροcιο κοντοc
> Ι Ι
�I των νυχτιων
γι οcστροc, τη ζ ων7J που Π7Jοοcν
Ι Ι
φοντων ,
Ι I ' I
λoc' νοc μοcς σκουντοc
κι οcυτος ο οcνεμος τρελοc-τρε
όλο πρ ος τη γροcμμή των οριζόντων .
I I I I I
ο' λο β ocθ ιοc, ο' λο β ocθ ιοc, οσο που πεφτει εκτος:
'ξ' > I λ I - Ι
ο οcπ τον κυκ ο των νερων στοc χοc'Υ).
κ I I
ι ο' λο νοc πνεει, νοc μοcς ω θ ει οcυτος ο οcεροcς μοcζι'
Ι Ι
I ) I I I I I
περ οcπο τοπους κοcι κοcφους, εως οτου - φως μου -
(κοcθώς τρελοc θοc χοcφετοcει κείν ' 1J κοροέλοc 1J φοcντοcι ζί)
I I I I
β γουμε οcπ ) τ7Jν τρικυμιοc οcυτου του κοσμου ...
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1 9 3 6-1 970 25
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Δ/ιχως I τ I
'
χερια. . . ο ματι της γυαλ ενιο
ας μη μ ' έβλεπε - μ ' εθώ ρει κι ήταν τ ' όντι
ρ όδο ψεύτικο το γ έλιο της - κερένιο -
και το δόντι.
τ' I I Μ I I I
ηταν ; πνευμα; ην φχιαγμενη ηταν, ωιμενα,
I I I
υποπτευομαι - και τρεμω νοερα μου -
απ' το ίδιο υλικό πούναι φχιαγμένα
τα όνειρ ά μου; . . .
ΕΥθΑΝΑΣ ΙΑ
'
'Ο πως παντα, '
ενας '
ανεμος ' ενα
θ α πνεει, ' αγερι,
'
κι αοιάφορη η νύχτα θα περάσει σοφράνο, 1
οεν θα σβήσει ο ήλιος, οε θα πέσει ένα αστέρι
που εγώ θα πεθάνω.
. . . Σ ' εναν
' � ' μοναχα
ορομο ' ' , αγαπημενο,
σιωπηλ ον '
ακατάληπτα θα σκούζει μια μαντέμινη βρύση
οιηγώντας μονάχη της παραμύθι θλιμμένο
που εγω' θ αχω ' ' ...
σβ ησει
Η ΑΓΝΩΣΤΗ
Ο ΓΛΑΡΟ Σ
Ι '
Κ υριε, ειμ ενας α θ εος.I κ αι ειμαι αοερφος
I ' I I � I
, '
λ εν ; κι ει ναι αοερφοι · τι ξ ερουν ; κι ειν ) μεγαλ οι .
I � I
τι ταχα
' '
κ
αι ειμαι, Κ υριε, α θ εος. κ αι το κακο αγαπω.
I I I
ΤΟ ΒΑΠΟΡΙ
ΣΙΩΠΗ!
"'
απο' β ραοο, φαινεται, οταν θ αρ
' θ ω . Μακρα,
Θ'αν ' I I I
LACRIMAE HOMINIS
I I I 'Θ I Θ I
το ερωτικο σπιτακι της -να-εκει .. εε μου- .. εε μου
' I I
ακτη που απομακρυνεται σαν χιμα φ α χρυση. Ί
I f κ I I Ι Ι Ι
Σ αν ναταν χτες. αι να, πως παει στου χρονου το μυστηριο
γη μακρινή τα χά8ια της, και φως μαρμαρυγής,Ι
Ι I I ' I I
ακομα να, φαινετ εκει, που εκαμψ αμε -ακρωτηριο-
το τελευταίο της φιλί σαν άκρη ωραίας γης.
ΜΠΑΛΆΝΤΑ
I I I I
Αχ τι ωραια ακομα που ειμαι γενναιος,
I ' κι εγωI σε λ ιγο
τωρα που λεω '
όμορφος ακόμη , ακόμη νέος
I I
γλ υκα να φυγω.
/ I I
α ξ ερω τι να πω εκει σαν ειμαι
Ν
μπρος -αχ τι καλά- στην άηχη οιμωγή τους,
σαν πια ο εν θάμαι ορθός παρά θα κείμαι
I I I
μεσ στη φ υγη τους .
κ I I I I I
αι ναναι κι αυτη -οπως κι εγω- γενναια
η αφίλητή μου, η αγαπημένη μου, όταν
-όμορφα ακόμα, ακόμα νέα-
γλυκά θαρχόταν . . .
38 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΗΛΙΑΣ Γ. ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ1
ΕΡΩΤΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ
κ I I ' I I '
ουτουρου μεσ στα χρωματα ε β ουτουσε.I Μ ια φλογα
είχε κάμει την όψη της, τα μαλλιά. της καΠνούς
τι να πεις; ανακάτεψε τις καρδιές - δεν ενόγα,
δ εν του έφταν ' ο νους.
40 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
αναμμένο οα ο ί. . .
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1 9 3 6 - 1 970 41
ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ
ΔΕΣΜΩΤΗΣ
ΟΙ ΦΙΛΟΙ
ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ
ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ
Συ, του κό- ναι του κό ρφου σου να τραβήξεις την κό-
, I I
πιτσα - κυμα το στη' θ ος σου να φουσκωνει λ ευκο,
και στην κά- ναι στην κάμαρη φως να λάμψει σου, αφρός,
ο μηρός, ο μηρός ...
Ι I I ' θ ει εχει,I σιωπηλα,
'
Τ οτε ο υπνος, το χερι σου θ αρ
I ' I '
να σου πια- στο κρε β ατι σου - να σου πιασει απαλα,
κι αργυρό πα στο στήθος σου θα στο βάλει με μιας,
σαν καμιάς Παναγιάς! ...
46 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
Η ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ Λ. Π.
Δεσποινίς, δεσποινίς
I ' Ι
εχαρηκαμε πολυ για σας - τω οντι -
μπρος στης πόλεως τα φ ώτα «την τιμήν »
όταν λάβαμε εκεί,
ΤΟ Ζ ΗΤΗΜΑ
ΕΑ YTO"rΛΗΔΕΣ
I ' I
Α . . . τι εμπνευ ση .I . . . Μ αιτρ του φαλτσου γω παντα,
με τη βέ ργα μου τώρα ψηλά - λέ ω - με τρόμους
νά, με δαύτη μου να πα ρελάσω τη μπάντα
στους δρόμους.
ΤΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ
ετοιμος. κ αι ναναι
Ι Ι I I
Ναναι σαν ναμουν
I I Ι '
σαν ναχω χασει το εισιτηριο . ο ι κα β οι
) I I I
ν αφροκοπαν , κι οι αφροι να το κουνανε
I ) I I I '
μεσ στους καπνους του - ορνιο - ενα καρα β ι .
ο ' Ι . . . Τ ο εισιτηριο.
ι β αρκαρεοι.
I I
' . . . Να τρεμει
- ζαγά ρι εντός μου - η Χαλκίοα και τα όρη .
κ Ι I
ι εκειΙ να τοχουν
Ι
συνεπαρει οι ανεμοι
Ι Ι ' I
μετεωρο - μες στις αχλ ες του - το βαπορι . . .
ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ
' '
Ε ιπε μου, αγαπη μου, για 'ενα καρα'
βι
θολό που ολο μόναχο πάει,
' ' ' '
χρυσα, για ' να πλ οιο, τα φωτα που ανα β ει
στα χάη ...
τα φώτα.
Ο ΣΤΑΘΜΑΡΧΗΣ
'
Άt:.,αφνα ως γλυστρουσε ' '
- σ' ενα παρεθ υρι
ένα χέρι εξαίσιο μούγνεψε και πάει,
μια σειρά άσπρα όόντια, όυο μάτια σαπφείροι
' ' ' '
μουστειλαν - και φυγαν - φιλημα στα χαη I.
Ο ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ
ΤΟ ΠΛΟΙΟ
(Ο ΤLτcχνLκ ό ς)
Γ I I I ' .
«
ροικησα σαν καποιο τιναγμα... », του λ εει
-Μ α βέβαια, βυθιζόμεθα Κυρία! . . .
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1936- 1970 59
Η ΜΙΚΡΗ ΚΥΡΙΑ
κ τ , ,
�,
αι την ποοιτσα σου . ο προσωπο, σου σαν φωτακι
λ ιανου, κεριου, τοτε
, ,�
αναπηοαε χρυσο, και να, σου,
τα χέρια που έκρουες: - Α ! το καράβι, το καραβάκι,
,
τα βλ εφαρα , σου .I . . .
, ,
Ν αι, κιτρινη μου.I Ν εκρη, �οεν εισαι,
,
κι ει, ναι σα νασαι
, ·
' ' ' '
κι αναστρη νυχτα ειν ' τα μαλλ ια σου - αχ, το καρα β ι.I '
κ I ' I I� I I
αι το φουστανι σου -μ ωρια μια κουοα- εσυ κοιμασαι
,
κι η νυχτα ρα' β ει . . .
κ
αι το μποτινι ,
, σου - ψηλ ο' τακουνι- ,
τα χερια ,
κρινοι
( κρινοι, , που λ ια, του ανεμου;
,
, ' )
η, μην ετοιμα
, �
ν αποοημησουνε
στο μαξιλάρι σου προφίλ η όψη σου -νέα σελήνη-
Θεέ μου, Θεέ μου,
ΤΑ ΡΟΜΠΟΤ
I I ' I '
ωραια. Ε φτασαμε, ποιος ξ ερει
I I
Λ οιπον απο τι κηπους
/ που λ ιαI γης αγνωστης
I π Ι Ι
� Ι ατενεις-
ξ ενα - ρωσσοι εοω
κι είμαστ' εδώ (στης χάλκινης καρδιάς μας μπρος τους χτύπους)
) I I I I I
μ αγνωστο εντος μας γυρισμα και ρογχο μηχανης.
'
Λ ει ψ οιI ηI περισσοι;
I
Α ινιγμα.' Μυστηριο
I I I
γυρω οι τοποι
κι ο σπαραγμός της μύτης μας μοιάζει άνθος τ' ουρανού
Ι
ηΙ περασαμε
Ι
� φτασαμε I I ) I
- οε -κι εμεις- ναμαστ αν θ ρωποι;
δώθες τάχα σταθήκαμε· ή πέρα από το νου;
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1936- 1970 61
Ι Ι I '
πως ειναι στρογγυλ οι -επιμενω- οι ορι ζοντοι .
σου αλυσίδα.
Ω I ) I I ) I I ) I
μενα -τ αμυα λ ου- που μεσ στα συνοpα τουτ του στενου μου
στίχου μου εζήτησα να σε πε p ίκλεινα - σκλάβα πανώρια!
Ι
Ε συΙ -ο<1- p απετισσα της υ' λ ης- ..,εφυγες,
1: '
I
ατμος το νου μου
) I
ο..,
' t: ' απ τα οpια . . .
64 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΧΟΡΟΣ ΣίΡΤΟΣ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . �. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ΜΤΡΙΑΣΤΕΡΟΤΣΑ
I I ) I I I
και τοσοι πονοι μου, τ αστρια εκεια των γο β ακιων της . . .
66 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΟΥΛΑΛΟΥΜ ...
'
Νυχτωσε και �οε φανηκες
' εσυ' ·
κίνησα να σε βρω στο ορόμο - ωιμένα -
μα σκούνταφτες (όπου εσκούντα φτα) χρυσή
κι εσύ με μένα.
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1 9 3 6 - 1 970 67
ΤΟ ΦΙΔΑΚΙ
' �I I
ΑποΙ να χωρ ιοακι - περα
έλαβα γρ άμμα - το και το .
Η
Παναγιά του στον αέ ρα
Ι I
/
λαμπει κλησακι τορνευτο.
. . . Ι γ ε ιΙ α ν εΙ χ ο - λ εει
I
' με καποιες
κρυφ ές λαχτά ρες μέσ' στο νου ·
κι οι αγριόπαπιες - οι πάπιες -
I ' I
κο' β συν τα φοντι α τ ουρανου .
I I '
. . . και - πως - ι γ ε ι α ν γραφει σαν να
πουλί (και σειόνται τα κλαριά)
'
ο� ι ε μ εΙ π ο θ ε ι , εν ω στην πανα-
I I
I I
Μ ε γιωτα του υ γ ε ι α το υ-γει
περισπω μένη πα στο γει
I I '
και τα γερακια κανουν ζυγι
' '
μέσ στο χωριό, ψηλά απ τη γη .
Ι
Ι ησις I
' - ουοεμια
�
. . . Απαντ σου - λ εει
και απο ρ εί το α ί τ ι ο ν που
η ζωή της - λέει - κρεμιέται ε κ μ ί α
τ ρ ί χ α εξ αιτίας τ' αδερφού . . .
70 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
'
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1936- 1970 71
ΝΙΝ ΟΝ
I I I I I
Λ οιπον ; Ν ινον μου εσυ - γλ υκο μου στομα
που με τις κουταμάρες του γελούσα
έφτασες ώς να σοβαρευτείς ακόμα
για μια (τι βίτσιο) - αλλόκοτη μια - κούρσα;
74 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΑΓΓΕΛΩ
Ι ζ I I
κι ας ται ε γουρουνια - ε' λ εγα κρινα
τ ' αορά της μπράτσα!
/
ψεματα I Ι .f . . . -
που τα πιστευα - και ποσο
, I f I
τα χανια πυργοι, οι κοτες της ρομαντ ζα :
'
απ τη Χαλκίοα ίσια στο Τ οβόσσο,
Χαλκίοα-Μάντζα! . . .
Ο ΑΡΛΕΚΙΝΟΣ
> I I
/
Βλ επω να. ονειρο στις νυχτες ο' λες:
I ' � μπρουτ Ι Ι
να.χω - για. πα.λα.μες - ουο ζινες πια.τες
κι όσες στα. δάχτυλα. με πα.ίξα.ν μα.ριόλες
I I
να. με φτα.νουν τρεχα.τες.
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ
I I Ι Ι
κ αι θ α παω τε' λ ος παντων στο γραφειο μου, ως οταν
σέν ' αχνή στην απόσταση η μορφή σου μου εμίλει
Ι ( Ι > I I
και θ α ειναι σαν τοτενες που μ αγαπας ) θ α > ρχοταν
ένα γρ άμμα σου φ ίλη .
ΠΛΟΙΟΝ ΕΝ ΟΨΕΙ
I I I ,
Μ ας τοκλεισεν ωραια - μεσ στη β ια του -
ο αγέρας, του έρ ωτά μας το βιβλίο
- πού μείναμε, 8ε βάλαμε σε μια του
σελί8α, ου8 ' άνθος, ού8ε σημείο .
ΟΙ , I �I
υτ ενα σταυρουοακι . . . Ω τ ι τρ ε' λα
στα 8άκτυλα όταν βάναμε τις βέρες
- η γης, ο ουρανός που εχαμογέλα,
' I I
τ , αν θ ακια λ εμονιας στις μπουτουνιερες . . .
I I , I
κ αιτωρα τι θ α κανουμε; Σ ε μι ακρη
να κλάψουμε; Ω τι θα ωφελήσει
περσότερο ή λιγότερο ένα Οάκ ρυ;
Ο
άνεμος τα πλοία θα μας χωρίσει .
ΣΤΑΔΙΟΝ ΔΟΞΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΒΟ1ΔΑΓΓΕΛΟ.Σ ΠΡΩΤΟ.Σ
ΒΟIΔΑΓΓΕΛΟΣ ΔΕ1'ΤΕΡΟΣ
I Ι
σε φως ο uπνος σ) ειχε αχνοΙ
, ανασκε
και σ' ειχε , λην ιχνο-
,
γραφφει.
ΑΝΤΙΓΡΑΜ ΜΑ •
I οι, ποοια,
τ ε/ λ ια, σπαγγ I � χερι
I -ε χει-
I κεφα' λ ι
- μια μουτσούνα θάμα ως άνυφτη η αυγή,
τόνα χέρι τ' άλλο κρούνε η μια την άλλη
και πη οάω στη μέση - θεϊκό τραγί!
Χαλκί οα 15.10.64
Λούλης Ποζιόπουλος
Ρόδος 12.10.64
COMEDIE DELLΆRTE
Σ I I I
το καταφωτο -τι ωραια- πανι μας,
να προβαίνουμε, Καραγκιόζη μου, αχ! τι;
αχ! τι μέθη , ως κρυφοc θα κινεί μας
να πηγαίνουμε -η ζωή- πη οηχτοί!
Ο ΠΙΕΡΟΤΟΣ
κ l f I ' I I "' I
ι -ω, τι θ. αμα.- να μαι στην καμπη ενος ορομου,
με, στη μπέρτα μύρια τ' άστρα και Σελήνες,
I ' I ' I
φρισσ<?υν -μπρος στο Νοτο- γυρω απ το λαιμο μου
κι οι πλισαριστές μου κολλαρίνες.
'
Σ κεφτομαι '
πως θ αμα '
εισαι '
ετσι '
ως εισαι
με καπέλο κλόουν , ω Χαλκίδα -ως τότε
να μου λες κλαμένη : Πιερότε ζήσε,
ζήσε - μην πεθαίνεις, Πιερότε . . .
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1936- 1970 93
ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ
κ I I I I
ι οπως β ροντα.ν εντος του οι κροτοι
πότε στα.τό κα.ι πότε χωρίς φρένο
με α.να.φτο ύ ς τους φάρους του στα. σκότη
άπιαστο, σερπετό κα.ι νυχτωμένο . . .
κ I I I ' ' I
α.ι πα.ει σα.ν α.στρο κι ως μεσ σ υπνο
1 "1-
κα.ι ουοε '
ξερω I
για. να. πω α.ν σε ποιο:
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1 9 3 6 - 1 970 95
π/ I I I I
αντως και παει και παει κι ειναι το τραινο
και πάει μαζί του η ζωή με τα φτερά της
I I I Ι
και παντως ειναι περιεργο ως πηγαινω
I I I '
περιεργο παντως ως ει μαι του επιβ ατης ...
96 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΤΟ ΒΑΖΟ
ΠΙ I I I
ανω στο καθ αροαιμο σου ατι
(ίντσες πολλές τα πόδια του - λιγνά.)
ώς κι οι πιστολοθήκες σου, το ά.χτι
τους μάσαγαν μουχτερές κι αργά., ως να,
I I I
απ> τα τετραπηχα σου τα μαλλ ια . . .
98 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΒΙΟΛΕΤΑ
π I I I I
αρ ετσι αν θ ρωπινα και σκετα
I ' I� !: '
-σκυμμενη ως σ ειοα να ι, επλ ενεις-
σ' αγάπησα εγώ Β ιολέτα
στο φως μιας μέρας περασμένης.
I I I
-σωπα, σωπα- η ωρα
f
Να τρεμεις
του χωρισμου' -κιθ αρα
' ανεμου-'
σαντούρι γύρω μας η χώρα
'
- κι οι τοποι '
εφευγαν Θ εε' μου
Η
Θ εε' μου.I
- Η
Ι Ι �/ I
Θ α σ' επισκεφτωΙ καποια νυχτα ' οιχως
θ ολος, χρωμα,
ριγηλός -όπως σ' αγάπησα μέσ' στους τρόμους μου- κρύος,
I I ' I I
/ � μου - στομα
ενας σπασμος θ αναι (τρι γ ων ο ) το ροοο
και θάμαι έντρομα αντρείος.
Η ΑΓΑΠΗΤΙΚΙΑ ΜΟΙ
Μ
α, μ> εμαθ ε πως να πετω τους πο'θ ους μου - μαχαιρια
Ι Ι I I
ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ
Λοιπον
' ' ο' λα εν τα' ξ ει - σ' ο' λα τα μερη
ωραια, ' .
Κι όλα εν σοφία Του! . . . Μόνον ας μη , μόνον ας μη,
I I ' I Ι ' Ι
στον ουρανο κεινο τ αστερι , κεινο τ αστε ρι
' ' '
- ηταν - να μ ' ε' βλ επε - χα θ ε στιγμου' λ α, χαθ ε στιγμη' .
ΑΠΑΝΤΕΣ Σ τ Ι Χ Ο Ι 1 9 3 6 - 1 970 105
I I I I
Ω ραιο και περιεργο - κυρια - παιχνι ο� ι
επαίξαμε οι όυο μας μ ' ευγένεια στο ξίφος,
Ι Ι�
- πονταI ραμε σε ο' λ α, στα ματια, στο φρυοι,
στο ύφος.
I I I I Ι
κ αιωραια ενα πλοιο που ερχοταν - χαρα του.' -
) I I
' αιμα Ι 1
κοντα, πο λ ιγο μας, και γινονταν οπως:
Ι Ι I I
χρυσα ειναι κι αξ ι' ζ ει να κλαιμε - κρυφα του -
ο κόπος.
ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ
I τ) ασημοu
/� τοu χpuσou,
Άξ αφνα, ως αχτιοα I
πρόβηκες ψηλάθε κι έσβησες σαν πλάνη
(πάνω στο μπαλκόνι - μέσα στο λιμάνι)
ω χpuσ� μοu, εσύ μοu :
/
π εpασα I
- ενας '
ξ ενος: ( και ποu λ ι' τ ) ανεμοu
I )
κι ως από θηκάρι ξίφος μπαινοβγαίνει
η θ ωριά σοu - χρόνια εκεί - λησμονημένη .
Θεέ και Κύριε μοu,
Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ
Τάχτιχ-τιχ μου , «τ ' ιχηδόvιιχ σου » (τώ ρα ό ρνιο στους λίθους ... )
και σ' αρπουσα
, με χερια , '
αγγελ ιστικα ;
Ω συ θάλασσα ( των πν�γμένων) στου πλήθου ς
τη βουή - πάλι αηοόνι! Ζαλίστηκα . . .
ΊΊ Ι f f
ιχχτιχ-τιχ. μου - στα χερια της - ναf κι η λυπη f
' που εγινη
μου μάνα ( και μωρό γω ακόμη της!)
ιοές με , κιόλας στο χάος πώς θα σβένω - Σελήνη
I ) I Ι
κρεμασμεν η απ την παμ φωτη κομη της ...
ΑΠΑΝΤΕΣ Σ τ Ι Χ Ο Ι 1936 - 1 970 111
Η ΠΑΡΕΑ
ΑΛΛΑΓΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΙ
I
' Ηταν I
- εχειI- και κατι νεφη που να εστα' ζαν
I ' I
το - πισω - φως απ το φεγγαρι το τσιμπλο' ·
κάπου κι οι βάτραχοι θα έπρεπε να εκράζαν
αν τα κ ο ά ξ τους εφαινόσαν στο ταμπλώ .
I
'Ο μως αποστασα I Μ' I I
- κι αργω . . . εναν μοναχον -
έναν σταυ ρ όν ώρα κι εγώ να σημειωθώ .
Απέ μου , σβόντας το κερί - με των βατράχων
' Ι I "' ( I ' ' I ) I
τ οκνο τραγουσι κατ απ αυτον να κοιμη θ ω . . .
ΑΠΑΝΤΕΣ ΣτΙΧΟΙ 1 9 3 6 - 1 970 115
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ
( σε γρ ά: μμ αt του Δ ο ύ λ η Πο ζ � ό π ου λ ου )
I I I
κι ο' λο με παει με παει - καρα' β ι η νυστα -
με τα πανιά του γυάλινα στη μπόρα,
I ' I
κι ειμαι γυαλενιος καπετανιος του και κρυσταλ -
/ Ι I I
λ ενια - εκεινη - κουκ λα του , στην πλ ωρα .
ΤΟ ΠΑθΗΜΑ
...
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΗ - ΕΓΕΡθΗΤΙ
τ I I I I
ι τον εγνοια ζε - οποιος ναταν - που φωναξ ε;
> I Ι Ι
π οι ο ς τον ν οχλη σε να με κουνησει στον υπνο;
- Α!
Βαρβαρίγγο διαμαρτύρομαι !
Το α ! σου, αυτό - γω θα το πω:
I ) I
κ αιναρ θ ' α' ξ αφνα μ ενα λ ιανοI ριγανο' ξ υλ ο ;
Και (γελώντας τη) ν α με γαργαλήσει στη μύτη ;
ω - τ ι φ άρσα !
τη ζωή; -
I
'Οχι αυτην I '
, μα το χαος.
Όχι αυτήν - την εγκάθετη (για να δικαστεί) στο εδώλιο !
Η ΠΟΛΗ
Ο Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ
θ α σε «τσίμπαγα» - έντομο
ερτζιανό -
και θ α σ' επαιρνα
'
στη χοροεσπερίδα που δόθηκε
στην Αγγλική Ναυαρχίδα
(στα δυο - νάσουν μέλισσα ;
θα σε χώ ριζε η μέση σου) .
Εκεί τότε,
θάμπαινε ένας πιγκουίνος κατάστερος
με τα χέρια στις τσέπες
θα ανάκραζε - θού ριο
στα επίπεδα χείλη του
Την Τιμή της Λεγεώνος:
- Allons enfants και πα-παπάαααα !
- Π ρο-οοοοσοχή ! Η Αυτού
Δημοκρατική Εξοχότης Του
ο Πρεσβευτής της Γαλλίας ! . . .
1 22 Γ ΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡ Ι Μ ΠΑΣ
Η Ιχ Σφάχ
Η Γκιοuζ Μοuλάιε
Η l μίτ Μοuμή η Θ εοτόκο
- με τάσπρο κρίνο της στα ο άχτuλα
και τον χαλκα' στο ' να ροu θ οuνι
' ...
- Αuτή !
και η Σάε-Σοuχρ πα στη Ύαζέλλα της, 2
Οι μαύρες μας
αγαπάνε τους άλλους -
εμάς που σας, μυρίζουμε άσχημα ·
με τη χαραχτηριστιχή μυρουδιά μας . . .
Ε ξ εναντίας εσείς, έχετε το νόμο του Λυντζ
και την Καινή Διαθήκη ·
I I
( με μια χαρεχ λα χι εναν χεραυνοΙ
στο Σιγχ-Σιγχ μας τεφρώνετε
με τα δόντια αραιά μας. )
ΤΙΠΟΤΑ
κ I I
ι ε' λεα μεσα μου : τι ταχα
I I '
τι ταχα ναταν που μ ) ελυπει,
αφού γω τίποτα για νάχα
ο εν ένιωθα (χαρά, είτε λύπη) .
ΗΜΙΟΛΟΚΛΗΡΟΝ
Ν α είσαι απλός
και περιττός,
ι ' ι
αυτο ναι κατι .
Να μη 'σαι τίποτα
(ούτε απαραίτητος)
επίσης είναι .
Να κλεις με νόημα
(βλακείας ένεκεν)
τόνα σου μάτι .
Κάνε το κι έσο
η μι βέβαιος
και μείνε .
Μείνε ημιόχις
ημιναινές
ι
- κρατα '
ημιπο ζα .
Έσο ημίβλεπτος
ημιαν-φ άς
και - τότε - τέλεια
λίγον τι κρύα
και λίγον μπλάβrι
από τα γέλια . . .
1 30 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
κ f I I ! I
. αμια χουχλα εσενανε στ ονειρο ,
μόνον ένα γυάλινο μάτι
πατημένο στις αγκυροβολίες το υ - στην άβυσσο
του υπερωχεάνειου της νύστας.
Ο ΔΡΟΜΟΣ
A-MASGUE
Κι έφυγες έτσι
Αγό ρασες μια εφημερί 3 α κι έκανες πως 3 ιάβαζες
, � υποπτευοσαν
0 υοε , καν οτι '
, σε βλ επαν ,
τι κανεις:
'
Οι άλλοι, αυτοί που 3 ε σε ξεραν
(και που εσύ ήσαν μάσκα . . . )
έλεγαν ότι αγόρασες μια εφημερί 3 α
και 3 ιάβαζες . . .
' Υστερα,
I ' I I I I
μπηκες σ ενα ρεστωραν κι εκανες πως ετρωγες
φαίνοσαν αντίσκαστος - «να είσαι » .
,
Μ α, ο εστιατορας ,
η' �,t: ερε πως υποκρινοσαν . Γ ι ' αυτο, .
Γι ' αυτό 3 εν σου τόπε, γιατί 3 εν του τόπες και συ
- 3 εν τούπες ότι υποκρίνεται ο κύριος . . .
Έτσι .
Έτσι , ήσαν βέβαιοι και ανύποπτοι
Γιατί όλοι τους είχαν βγάλει το εισιτήριο
Γιατί όλοι τους πε ρ ίμεναν το τρ αίνο .
(Κι εγώ, σώπαινα . . . )
134 ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
ΑΥΤΟ - ΝΑΙ !
( Π�ρ« πο vο στο Γι«vv1} Β� ρβ �ρ(γγ ο )
γλ αρ ό ς : λαμπε ρός
Γριπόνη σο ς : η Εύβοια · επί Φραγκοκρατίας η ονομασία της
Εύβοιας ήταν Έγριπος .
J.
χα.ν ' η αχρη
θ ος : αντιI καν θ ος: I I I Ι 1
'
νι'λα : αποτυχια
Νιρβανά : αντί Ν ιρβάνα: η σύμφωνη με το βουδισμό απά ρνηση
κάθε εγκόσμιας επιθυμίας, η εσωτερική γαλήνη
ξανασφεντουρίζω : ξανασφεντονίζω
ξ ιφου λ κημ ένοι : ο τύπος αυτός δεν μαρτυρείται · το ρήμα απα
ντά μόνο στην ενεργητική φωνή : ξιφουλκώ : τραβώ σπαθί ·
μεταφορικά σημαίνει «έρχομαι σε αντιπαράθεση »
ξ ω θ ι ά: νεράιδα
Α. ΠΟΙΗΣΗ
ΟΥ Ουλαλούμ (1936)
Ε Εαυτούληδες (1950)
Β Βοϊδάyyελοι (1968)
ΑΣ Άπαvτες στίχοι 1936-1970 (1971 )
Β . ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Α . Ο ΥΑΑΑ Ο ΥΜ ( 1 9 3 6 )
1 8 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
(ΣΥ}με(ωμοι προεισαγωγικό, -ή περίλΥ}ψις προΥ}γοuμένων)
Γ : ΑΣ, 13.
Α: ΑΣ, 15 .
δους παραλόγου " : συμβολή στη μελέτη της σχέσης του Σκα
ρ ίμπα με τον υπερρεαλισμό » , Κοvδυλοφόpος, 7, 2008, 127-
145 : 139-140) .
Α : Ο Υ, 36 .
Γ: ΑΣ, 18.
22 ΦΙΓΙΕΤΤΑ Γ . ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ
Β : ΟΥ, 1 3 .
Γ: ΑΣ, 1 9 .
23 ΧΑΛΚΙΔΑ
Β: ΟΥ, 1 5 .
Γ : ΑΣ, 20-21 .
24 ΦΑΝΤΑΣΙΑ
Γ: Ο Υ, 17.
ΣΤ: ΑΣ, 22 .
25 ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Β : Ο Υ, 21-22 .
Γ : ΑΣ, 23 .
27 ΕΥθΑΝΑΣΙΑ
Γ: ΟΥ, 14-1 5 .
Δ: ΑΣ, 25-26 .
29 Η ΑΓΝΩΣΤΗ
Α: Ο Υ, 25.
Β : ΑΣ, 27.
30 Ο ΓΛΑΡΟΣ
Γ : 2 0Υ, 17.
31 c ΕΤΙ ΔΕΟΜΑΙ Σ Ο Υ »
Α: ΟΥ, 29 .
Γ : ΑΣ , 29 .
32 ΤΟ ΒΑΠΟΡΙ
Β : ΟΥ, 29-30 .
Δ : ΑΣ , 30-31 .
34 ΣΙΩΠ Η !
Β : Ο Υ, 21 .
Γ : ΑΣ, 32.
35 LACRIMAE HOMINIS
Α: ΟΥ, 33.
Β : ΑΣ, 33.
36 ΜΠΑΛΆΝΤΑ
Γ : Ο Υ, 35-37 .
Δ : ΑΣ, 34-36 .
38 ΗΛΙΑΣ Γ . ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ
Β : Ο Υ, 26 .
Γ: ΑΣ, 37 .
39 ΕΡΩΤΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ
Α: Ο Υ, 41 .
Β : ΑΣ, 38-39.
1 60 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
41 1'ΠΟΚΡΙΣΙΑ
Α: Ο Υ, 43 .
Γ: ΑΣ, 40 .
42 ΔΕΣΜΩΤΗΣ
Β : Ο Υ, 45-46 .
Γ: ΑΣ, 41 - 42 .
43 ΟΙ ΦΙΛΟΙ
Β : Ο Υ, 47 .
Δ : ΑΣ, 43 .
44 ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ
Γ : Ο Υ, 49.
Δ: ΑΣ, 44 .
45 ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ
Α: Ο Υ, 51 .
Β : ΑΣ, 45 .
46 Η Δ ΕΣΠΟΙΝΙΣ Λ . Π .
Β: Ο Υ, 53-54 .
Γ: ΑΣ, 46-47 .
47 ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ
Γ : 20Υ.
Β . ΕΑ ΥΤΟ ΥΑΗΔΕΣ ( 1 9 5 0 )
50 ΕΑ !ΤσrΛΗΔΕΣ
Γ : Ε , 9-1 0 .
Δ : ΑΣ, 5 1 -52.
51 ΤΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ
Β : Ε, 1 1 -1 2 .
Γ : ΑΣ, 53-54 .
52 ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ
Β : Ε, 13-14.
Γ : ΑΣ, 55-56 .
I
Άλλ ο ενα ποιημα που αξ ιοποιει το μοτι' β ο του καρα β ιου , επι-
I I I I I
Γ : Ε, 1 5 - 1 6 .
Δ : ΑΣ, 57-58.
I I I
ποιηματα του , μεσα απο οιαφορετικη κιχ' θ ε φορα οπτικη : « τ ο
Ι Ι Ι Ι �
λ π � ι ' ι ι
στυ περιτεχνος
ομπαοουρ : κοτσος, χτενισμα που κιχ θ ι-
ερώθηκε από τη J eanne Antoinette Poisson, Marquise de
Pompadur (172 1 -1764) , διάσημη για τη μό ρφ ωση και την
ομορφιά της ερωμένη του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου
ΙΕ ' .
55 Ο ΣΤΑθΜΑΡΧΗΣ
Γ: Ε, 17-18.
Δ : ΑΣ, 59-60 .
57 Ο ΚΑΜΠΟΤΡΗΣ
Α: Ε, 19-20 .
Β : ΑΣ, 6 1 -62 .
58 Τ Ο ΠΛΟΙΟ (Ο ηταvαός)
Γ : ΑΣ, 63-64 .
59 Η ΜΙΚΡΗ ΚΥΡΙΑ
Β : Ε, 23-24 .
Γ : ΑΣ, 65-66 .
60 ΤΑ ΡΟΜΠΟΤ
Β : Ε, 25 .
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1 69
Γ: ΑΣ, 67 .
61 ΤΡΕΛΟ Σ ;
Α: Ε , 26 .
Β : ΑΣ, 68.
Α: Ε, 28 .
Β : ΑΣ, 69.
64 ΧΟΡΟΣ ΣΥΡΤΟΣ
Α: Ε, 29.
Β : ΑΣ, 70 .
65 ΜΥΡΙΑΣΤΕΡΟΥΣΑ
Β : Ε, 30 .
Γ : ΑΣ, 71 .
172 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Ι Ι I I I
Άλλη μια γυναιχα-οπτασια, η οποια ενσαρχωνει τον χοινο λο-
γοτεχνιχό τόπο της άγνωστης περαστικής. Εδώ ο Σκα ρ ίμπας
αξιοποιεί τη φετιχιστική σχέση του με τα γοβάχια, της οποίας
η πληρέστερη ανάπτυξη γίνεται στο μυ θιστόρημα Μ. Βλ. και τα
ποιήματα «Η άγνωστη» , «Άγγελος εφάνη μοι» , «Ουλαλούμ» .
66 ΟΙΛΑΛΟΙΜ ...
Γ : Ε , 31 -32 .
Δ : ΑΣ, 72-73 .
68 Τ Ο ΦΙΔΑΚΙ
Β : Ε , 33-34 .
Γ : ΑΣ, 74-75 .
Β : Ε , 35-36 .
Γ: ΑΣ, 76-77 .
Α: Ε, 37-38 .
Β : ΑΣ, 78-79.
72 Η ΤΡΑΤΑ
Β : Ε, 39-40 .
Γ: ΑΣ, 80-81 .
73 ΝΙΝΟΝ
Α: Ε, 41 .
Β : ΑΣ, 82 .
74 ΑΓΓΕΛΩ
Β : Ε , 42.
Γ : ΑΣ, 83 .
' I I I I I I
ισπανικο χωριο απο οπου καταγοταν ΎJ Δ ου λτσινεα .
το β οσσο :
Καβαλλεp {α ΡοuστικιΧvα: μονόπρακτη όπερα του Pietro
Mascagni (σε λιμπρέτο των Guido Menasci και Giovanni
Tozzetti) , που γρ άφτηκε στη ΡώμΎJ το 1890 .
Μάντζα : αντί Μάντσα · χωριό της ΚαστίλλΎJς, από όπου κα
ταγόταν ο Δον Κιχώτης.
Δουλτσιν έα : ΎJ φανταστική αγαπΎJμένΎJ του Δον Κιχώτη
Γραμασίλ ια : αναγραμματισμός της λέξΎJς Argamasilla (Αρ
γαμασίγια ή Αργαμασίλια) · πρόκειται για τοπωνύμιο από το
φ'Υ)μισμένο μυθιστόρΎJμα του Miguel de Cervantes Saaverda
( 1 547-1616) Ο Δοv Κιχώτης. Ο αναγραμματισμός είναι του
Σκαρίμπα . Στη μετάφρασ'Υ) του μυ θιστο ρήματος από τον Κ .
Κα ρ θαίο , την οποία πρ έπει ν α είχε υπόψΎJ του ο Σκαρίμπας,
και ΎJ οποία κυκλοφόρφε το 1920, το τοπωνύμιο μεταγρ ά φε
ται «Αργαμασίλια » (Μιχ. Θ ερβάντες, Ο Δοv Κιχώτης, μτφρ .
και πρόλογος Κ. Κα ρ θαίου, «Αετός» Α.Ε . , Αθήνα 1944 , 440) .
75 Ο ΑΡΛΕΚΙΝΟΣ
Α: Ε, 43.
Β : ΑΣ, 84 .
76 ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ
Γ: Ε , 44 .
Δ : ΑΣ, 85 .
77 ΠΛΟΙΟΝ ΕΝ ΟΨΕΙ
Α: Ε, 45 .
Β : ΑΣ, 86.
78 ΣΤΑΔΙΟΝ ΔΟΞΗΣ
Β : Ε, 46 .
Δ : ΑΣ, 87-88 .
Γ. Β Ο!ΔΑΓΓΕΑ ΟΙ ( 1 9 6 8 )
82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Α: Β, 9.
Β: ΑΣ, 91 .
83 Β ΟlΔΑΓΓΕΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣ
A : B, l l .
Β : ΑΣ, 92 .
84 Β ΟΙΔΑΓΓΕΛΟΣ ΔΚrΤΕΡΟΣ
Β: Β, 12.
Γ: ΑΣ, 93-94 .
86 ΑΝΤΙΓΡΑΜΜΑ
Α: Β, 1 3 .
Β : ΑΣ, 95-96 .
88 COMEDIE DELL'ARTE
Β: Β, 14-1 5 .
Γ : ΑΣ, 97-99 .
«Εισήλθον
εις την πόλιν - να ρωτάς μας - λησταί ,
οι δε κάτοικοι (μα ποιοι κάτοικοι ;) εξήλθον
'
απ ' τις τρυπες.' »
91 Ο ΠΙΕΡΟΤΟ Σ
Γ : Β, 1 6 .
Δ: ΑΣ, 100-101 .
Α: Β, 17.
Β : ΑΣ, 102 .
94 ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ
Β : Β , 19-20 .
Γ: ΑΣ, 103-104 .
96 ΤΟ ΒΑΖΟ
Α : Β, 21 .
Β : ΑΣ, 105 .
Α : Β, 20 .
Β : ΑΣ, 106 .
Α: Β, 21 .
Β : ΑΣ, 107.
1 00 ΒΙΟΛΕΤΑ
Β : Β, 22 .
Γ: ΑΣ, 108.
Α : Β, 24 .
1 88 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Β: ΑΣ, 109.
Β: Β, 24 .
Γ : ΑΣ, 1 1 0 .
1 03 Η ΑΓΑΠΗΤΙΚΙΑ ΜΟΥ
Β : Β, 25 .
Γ : ΑΣ, 1 1 1 .
1 04 ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ
Β : Β, 26 .
Γ : ΑΣ, 1 12 .
Α : Β, 29.
Β : ΑΣ, 1 1 3 .
1 06 ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ
Α: Β, 28 .
Β : ΑΣ, 1 1 4 .
Ι /_ I I I I I
ω ν�ς : ενας απο τους μικρους προφητες των Εβ ραιων, ο
οποίος ήκμασε τον 8ο αιώνα π.Χ. Ταξιδεύοντας προς την
Ταρτησσό αντί στη Ν ινευή , όπως τον είχε διατάξει ο Θεός,
ρ ί φ θηκε στη θάλασσα λόγω τρικυμίας, όπου τον κατάπιε ένα
I I
κητος το οποιο τον εξ ε' β ρασε στη Ν ινευη .
I
1 07 Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ
Β : Β , 29 .
Γ: ΑΣ, 1 15-1 1 6 .
Β : ΑΣ, 1 1 7 .
1 10 Ο Τ Ι Ε Μ Ο Υ ΕΣΤΙ
Α : Β, 31 .
Β : ΑΣ, 1 1 8 .
111 Η ΠΑΡΕΑ
Α: Β, 32 .
Β : ΑΣ, 1 1 9 .
1 12 ΑΛΛΑΓ Ή ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ
Γ : Β, 33 .
Δ : ΑΣ, 120 .
Α: Β, 37.
Β: ΑΣ, 121 .
1 14 ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΙ
Α: Β, 38 .
Β : ΑΣ, 122 .
Α: Β, 39 .
Β : ΑΣ, 123 .
1 16 Τ Ο ΠΑθΗΜΑ
Α : Β, 40 .
Β : ΑΣ, 124 .
1 18 ΚΑΤΗΓΟΡΟ!ΜΕΝΗ - ΕΓΕΡθΗΤΙ
Β : ΑΣ, 125-126 .
Γ : 2Β, 41 .
1 20 Η ΠΟΛΗ
Β: ΑΣ, 127 .
Γ : 2Β , 43 .
Α: ΑΣ, 128.
2Β
Β: , 44 .
Β : ΑΣ, 129.
Α : ΑΣ, 130-133 .
Β : 2Β, 46.
Χαλκίδα 6 . 1 1 . 65
�
Θ α οιερωτιεσαι, , , κι ισως
Σ εφερη , απορεις. ,
Και όμως, η �φρική είναι παιδικός έρωτάς μου . Το φιλί των
ερήμων της, οι χαμένοι Πολιτισμοί της (από εκεί εκίνησαν για
την Ασία . . ) μου ετάραζαν απ ' τα μικράτα μου τον ύπνο. Αλλά
(εξεναντίας προς τον κ . Ι . Μ . Παναγιωτόπουλο , που την . . .
εξερεύνησε από Hotel Λουξ και ρ εστω ρ άν) εγώ της στάθηκα
,
ισως �
ο πιο ιοανικος, εραστης , της = οεν� την ειοα , � ποτε, . . . Δ ιοτι
, ...
«της γιiτας τ ο φ τε ρ ούγισμα , μέχρι τ α κεραμίδια » λέει μια
λα"ίκή παροιμία μας. Π ρ άγματι, δεν μπόρεσα ούδε μέχρι τη
γειτονικη' μας Θ" η' β α - εγω' - να φτασω
' . . . τ ους στιχους
' μου αυ-
τούς (είναι ολόκληρη . . . νέγρικη συλλογή μου που θα ιδεί κι '
-
αυτή το φως όταν . . . ασπρίσω, ως οι Μαύ ροι μου) τους ξέθαψα,
θ υμηθέντας τους τώρα με τη δική σου Σουλαμίτιδα . Ίσως, με
ρικούς, (και με ψευδώνυμο . . . του - τάχα - Νέγρου ποιητή Πητ
Τώ φφενελ ! ) στείλω τώρα σε κάνα περιοδικό για δημοσίευση
(λέω - στην Επιθεώpηση Τέχvης) .
Έλα , αν θες με το Σαββίδη μας να κάμωμε παρέα κάνα
βραδάκι, τώρα που αυτοί οι πούστηδες (οι Ικέγια - Σέκι) μού-
1 98 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
I I I I I
στειλα.ν και κα.τα.πια. ενα. μπα.στουνι . Β γα.ντα.ς - θ εονυχτα.- να.
ιοώ τον . . . κομήτη τους, ψύχτηκε (αλά Ν όβα.) η ραχοκοκκα
λιά μου, κι ' έπαθα. ένα. είοος λόροωσης, σαν κάνας Συγκλητι
κός της - πάλαι - Ρώμης.
Γεια. χαρά
Γιάννης Σκαρίμπας
1 27 ΤΙΠΟΤΑ
Α: ΑΣ, 134.
Β : 2Β, 50.
1 28 ΗΜΙΟΛΟΚΛΗΡΟΝ
Α : ΑΣ, 135 .
Β : 2Β, 5 1 .
200 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Β : ΑΣ, 136.
Γ: 2Β, 52 .
131 Ο ΔΡΟΜΟΣ
Α: ΑΣ, 1 37 .
Β : 2Β, 53.
1 32 A-MASGUE
Α: ΑΣ, 138-139.
Β : 2Β, 54.
Α: ΑΣ, 140.
Β : Β, 56.
1 6 . Στεργιόπουλος, ό .π. , 7 .
ΣΗΜΕ ΙΩΜΑ ΤΗΣ Ε Π Ι ΜΕΛΗΤΡΙΑΣ 209
λόκ οτη και λοξή , έγκειται και η «δύναμη έλξεως που, όσο
κι αν προσπα θήσεις, είναι αδύνατο να της αντισταθείς » , την
οπο ία επισημαίνει ο Αντρέας Καραντώνης, χαρακτηρίζοντας
εύστοχα την ανοίκεια ματιά του Σκαρίμπα «μαεστρία του εν
στικτώδους παραλόγου , που με τα χρόνια και το συγγραφικό
σου
"�- ' λ εμα, εγινε
' ' οι Γα' λλ οι " μετιε' " , χωρις
αυτο' που λενε ' να πα-
'
ψει να είναι και ζωντανή έκφραση μιας βαθύτερα εσωτερικής
ζωής, συνταραγμ ένης, αξεδίψαστης, απροσάρμοστης, ονειρο
πόλας και παραισθητικής» .17
Η μετρικορυ θ μική ανάλυση της ποίησης του Σκαρίμπα πε
ριμ ένει τον συστηματικό μελετητή της. Αποτολμώντας μια εν
δεικτική προσέγγιση της στιχουργικής του Σκαρίμπα , παρα
τηρο ύ με προκαταρκτικά ότι το ποίημα «Πρόλογος» επιτελεί
προγραμματική λειτουργία, γεγονός που δικαιολογεί εξάλλου
και την εμβληματική θέση που κατέχει στη συλλογή .ί1παvτες
στίχοι . Αυτή η λειτουργία αφορά όχι μόνο το περιεχόμενο της
ποίησής του αλλά και τη μορφή της, με την έννοια ότι τα βασικά
χαρακτηριστικά της μορφής του ποιήματος αυτού ισχύουν λίγο
πολύ για όλα τα ποιήματα του Σκαρίμπα, γεγονός που δείχνει
μια συγκεκριμένη στιχουργική αντίληψη εκ μέρους του ποιητή .
Τα μετρικορυθμικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Σκα-
ί
ρ μπα μπορούν να συνοψισθούν ως εξής:
α) Μετρική μορφή κατά βάση παραδοσιακή , αλλά με αρ
κετές αποκλίσεις από τους καθιερωμένους κανόνες .
β) Σχεδόν συστηματική (με πολύ λίγες εξαιρέσεις) διάταξη
του ποιητικού κειμένου σε συμμετρικές τετράστιχες στροφές.
γ) Σχεδόν συστηματική οξύτονη ή παροξύτονη ομοιοκατα
ληξία, ως επί το πλείστον πλούσια και πρωτότυπη .
'
στην τα' ξη » του λ ογου , κατορ θ ωνοντας, παρ ' ο' λα αυτα, η
I I I
ίσως χάρη σ' αυτή την αντίσταση , να απο8ώσει και τις πιο
λεπτές αποχρώσεις του νοήματος. 19
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια από τις βασικότερες έγνοιες του
Σκαρίμπα όσον αφορά την πρόζα του (πολύ περισσότερο τον
ΦΙΓΙΕΤΤΑ Γ . ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΎ'
I I � I I I �
και μεταφορες του Σ καριμπα οεν εχουν καμια ουσιαστικη, ση-
λαδή αισθητική , σχέση με τα αντίστοιχα σχήματα λόγου των
άλλων ποιητών . 39 Και, κυρίως, παρά το κοινό θέμα και την
ομοιότητα των μοτίβων , τίποτε δεν θ υμίζει την ανεπανάληπτη
ατμόσφαιρα και το νεωτερικό ύφος του Σκαρίμπα .
40. Χριστίνα Ντουνιά, «Απηχήσεις του Ε . Α. Πόε στο έργο του Γιάννη
Σκαρίμπα » , Πpαχτιχά Α ' Πανελλήνιου Σuvεδpίοu yια τοv Γιάvvη Σχαpί
μπα, ό .π. , 252-254.
ΣΗΜΕ ΙΩΜΑ ΤΗΣ Ε Π Ι ΜΕΛΗΤΡΙΑΣ 221
τΙΤΛΟΣ ΣΥΛΛΟΓΉ
Ανταπόκριση
(σε γράμμα τοu Λούλη Ποζιόποuλοu) Δ 1 2 3 , Γ β 39
Αντίγραμμα Γ 1 3 , Δ 95 , Γβ 1 1
Αuτό - ναι!
(Παράπονο στο Γιάννη Βαρβαρίγγο) Δ 140, Γβ 56
Βιολέτα Γ 22, Δ 108, Γβ 24
230 Ε Ύ Ρ Ε Τ Η Ρ Ι Ο ΤΠΛΩΝ
Ημιολόκληρον Δ 135 , Γβ 51
Και άφες εμού Γ 30, Δ 1 17, Γβ 33
[Στο Γ ο τίτλος έχει γίνει : «Και άφες ημίν »]
Κατηγορουμένη - εγέρθητι Δ 125, Γβ 41
Κοιμωμένη Α 51, Δ 45, Αβ 34
Lacήmae hominis Α 33, Δ 33, Αβ 22
11όνο δυο στίχους Α 9 , Δ 18, Αβ 7
11παλάντα Α 35 , Δ 34 , Αβ 23
11υριαστερούσα Β 30 , Δ 71 , Ββ 27
Νινόν Β 4 1 , Δ 82 , Ββ 38
Ο Αρλεκίνος Β 43, Δ 84 , Ββ 40
Ο Β' Παγκόσμιος Δ 128, Γβ 44
Ο γλάρος Α 27, Δ 28, Αβ 17
[Στα Α και Δ δημοσιεύεται με τίτλο «'Εχω δουλειά»]
Ο δρόμος Δ 137, Γβ 53
Ο καμπούρης Β 19, Δ 61 , Ββ 17
Ο Πιερότος Γ 1 6 , Δ 100 , Γβ 1 6
Ο σταθμάρχης Β 17, Δ 5 9 , Ββ 1 5
Οι σταυροί Γ 35 , Δ 1 2 2 , Γ β 38
Οι φίλοι Α 47, Δ 43, Αβ 32
Ότι εμού εστί Γ 3 1 , Δ 1 18 , Γβ 34
Ουλαλούμ . . . Β 31 , Δ 73 , Β β 28
Πλοίον ε ν όψει Β 45, Δ 86 , Β β 42
Πρόλογος Γ 9 , Δ 91 , Γβ 7
Πρόλογος (Σημείωμα προεισαγωγικό,
ή περίληψις προηγουμένων) Β 5, Δ 11
[Στο Β δίχως τον τίτλο «Πρόλογος»]
232 Ε Υ Ρ Ε Τ Ή Ρ Ι Ο τ ΙΤΛΩΝ
Το πλοίο Β 21 , Δ 63, Ββ 19
[Στο Δ και Ε το ποίημα έχει και υπότιτλο :
« 0 Τιτανικός »]
Α ΠΑ Ν ΤΕ Σ Σ ΤΙΧ Ο Ι
1 9 3 6 - 1 9 70
I S B N : 978-960-2 1 1 -967-9
ι www . n n e t . g r
ΑΠΑΝΤ Α ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ
Άπαντες στίχοι 1936-1970