07/02/11

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Ανεξάρτητες ή κύριες λέγονται οι προτάσεις που εκφράζουν ένα

ολοκληρωμένο νόημα και μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο, χωρίς να

εξαρτώνται από άλλες προτάσεις.

π.χ. Ο Δημήτρης παίζει ποδόσφαιρο.

π.χ. Η Μαρίνα είναι γιατρός.

Εξαρτημένες ή δευτερεύουσες λέγονται οι προτάσεις που δεν εκφράζουν ένα

ολοκληρωμένο νόημα και γι’ αυτό δε μπορούν να σταθούν μόνες τους στο

λόγο. Οι προτάσεις αυτές χρησιμεύουν για να συμπληρώνουν μία άλλη

πρόταση.

π.χ. Ο Δημήτρης παίζει ποδόσφαιρο, όταν τελειώνει τα μαθήματά του.

π.χ. Η Μαρίνα είναι η γιατρός που μου έκανε την εγχείριση στη μύτη.

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΚΟΜΜΑ:

Χωρίζουμε με κόμμα τις εξαρτημένες προτάσεις από τις ανεξάρτητες όταν

το νόημά τους δεν είναι στενά δεμένο με το νόημα της ανεξάρτητης πρότασης.

Σ’ αυτή την περίπτωση συνήθως οι εξαρτημένες προτάσεις τοποθετούνται

πριν από τις ανεξάρτητες.

π.χ. Επειδή ήταν αδιάβαστος, δεν ήρθε στο σχολείο σήμερα.

Δε χωρίζουμε με κόμμα τις εξαρτημένες προτάσεις από τις ανεξάρτητες

όταν το νόημά τους είναι στενά δεμένο με το νόημα της ανεξάρτητης

πρότασης. Σ’ αυτή την περίπτωση συνήθως οι εξαρτημένες προτάσεις

τοποθετούνται μετά από τις ανεξάρτητες.

π.χ. Ήταν πολύ στενοχωρημένος γιατί έχασε το βιβλίο που του χάρισα.
Εξαρτημένες ή δευτερεύουσες προτάσεις είναι οι εξής:

 βουλητικές προτάσεις: αρχίζουν με το σύνδεσμο να. π.χ. Θέλω να φύγω.

 τελικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους για να, να. π.χ. Ήρθε

για να φύγει.

 συμπερασματικές ή αποτελεσματικές προτάσεις: αρχίζουν με τους

συνδέσμους ώστε, ώστε να. π.χ. Έφυγε καιρό πριν ώστε να μας ξεχάσει.

 αιτιολογικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους γιατί, επειδή,

καθώς, μια και. π.χ. Έφυγε γιατί είχε ένα επείγον ραντεβού.

 υποθετικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους εάν, αν. Αν φύγεις

τώρα, μην ξαναγυρίσεις.

 ειδικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους ότι, πως, που. Λένε ότι

έφυγε για πάντα από την Ελλάδα.

 ενδοιαστικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους μήπως, μη(ν). π.χ.

Φοβάμαι μήπως φύγει.

 εναντιωματικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους αν και,

μολονότι, παρόλο που. π.χ. Αν και έφυγε αργά, πρόλαβε το λεωφορείο.

 χρονικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους ενώ, καθώς, αφού,

πριν, μόλις, προτού, κ.α. π.χ. Όταν φύγεις, να κλειδώσεις την πόρτα.

 πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις: αρχίζουν με τους συνδέσμους αν,

μήπως ή με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος, πόσος κ.α.) και με

ερωτηματικά επιρρήματα (πώς, πού κ.α.). π.χ. Με ρώτησε αν θα φύγεις τώρα.

Με ρώτησε πώς θα φύγεις.

 αναφορικές προτάσεις: αρχίζουν με αναφορικές αντωνυμίες (που, όποιος,

οποίος, όσος κ.α.) και με αναφορικά επιρρήματα (όπου, όπως, όσο κ.α.). π.χ.

Έφυγε από τη δουλειά ο Κώστας, ο οποίος καθόταν στο διπλανό γραφείο.

Φύγε όπου θες.