Akışkanlar Mekaniği PDF

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.
net/publication/332254240
Akışkanlar Mekaniği Problemleri Fluid Mechanics Problems (In Turkish)
Book · April 2019
CITATIONS READS
0 297
1 author:
Mehmet Ardiclioglu
19 PUBLICATIONS 63 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
Velocity Distribution in Natural Stream View project
HEC-RAS Model for Natural Streams View project
All content following this page was uploaded by Mehmet Ardiclioglu on 07 April 2019.
The user has requested enhancement of the downloaded file.

AKIŞKANLAR MEKANİĞİ
PROBLEMLERİ
Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU
Nisan 2019
Kayseri
AKIŞKANLAR MEKANİĞİ PROBLEMLERİ
Bölüm 1
Akışkanların Fiziksel
Özellikleri
Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 1

Problem 1.1 (Young ve ark., 2013)
A
Bir binaya etki eden rüzgâr kuvveti F = C D  V 2 ifadesi ile tanımlı ise, itki katsayısı
2
CD‘nin boyutunu belirleyiniz. Bu ifadede F:rüzgâr kuvveti, :havanın özgül kütlesi, V:rüzgâr
hızı ve A: binanın rüzgâra maruz yüzey alanıdır.
Formüldeki fiziksel büyüklüklere ait boyutlar:
F = M L T 2
 = M L3
V = L T 1
A=L2
2F
CD =
V 2 A
M L T 2
CD =  M 0 L0 T 0
ML 3
L T  L
1 2 2
Böylece CD= boyutsuzdur.

Problem 1.2 (Evett, 1989)
Hacmi 952 Lt olan bir depo, kütlesi 1200 kg olan gliserin ile doludur.
a- Gliserin ağırlığını (W),
b- Özgül kütlesini (),
c- Özgül ağırlığını (),
d- Rölatif özgül kütlesini (s), bulunuz.
a- F=W=m*g =1200*9.81= 11 772 N veya 11.77kN
b- = m/ = 1200/0.952 =1261 kg/m3
c- γ=W/ =11 772/0.952=12 366 N/m3
γ=*g=1261*9.81=12 366 N/m3
d- s= gliserin/ su=1261/1000=1.26

Problem 1.3
20 C sıcaklıkta 1 Atm mutlak basınçta metan gazının yoğunluğunu ve özgül ağırlığını

hesaplayınız.
20 C sıcaklıkta metanın gaz sabiti R=518.2 J/kg K
20 C=293.15 Kelvin
P
=
RT
101300
=  0.667 kg / m 3
518.2 * 293.15
 =  * g  0.667 * 9.81  6.54 N / m 3

Problem 1.4
0.5 m2 alanlı iki levha arasında 5mm kalınlığında gliserin bulunmaktadır. Üsteki plakayı
u=5.0m/s hızla çekmek için plakaya uygulanması gereken kuvveti bulunuz. Gliserinin
dinamik vizkozitesi μ= 1.5 Pa s dır.
0.5 mm
A= 0.5 m2 u=5.0m/s
F=?
Gliserin
Plakalar arasında oluşan kayma gerilmesi:
u

y
5.0
  1.5  15 000 Pa
5 *104
F   * A  15 000 * 0.5  7 500 N

Problem 1.5
Özgül kütlesi =7850 kg/m3 olan 3 cm çapındaki ve 40 cm uzunluğundaki çelik silindir bir
mil 3.02 cm çaplı düşey konumdaki dairesel kesitli bir yatak içinde kendi ağırlığı ile hareket
etmektedir. Silindir ile yatak arasındaki boşluk uniform olup 20oC ortam sıcaklığında gliserin
ile doldurulmuştur. Milin hareket hızını hesaplayınız. Gliserinin dinamik viskozitesi μ=1.5
Pas dir.
D 2 3.14 * 0.032
Mil ağırlığı= W  gL  7850*9.81* 0.4  21.77 N
4 4
Milin yüzey alanı= π D L=3.14*0.03*0.4 = 0.0377 m2
Mil ile silindir arasındaki aralık y= 0.01cm = 0.0001 m
F du u
  
A dy y
F y 21.77 0.0001
u   0.0385m / s
A  0.0377 1.5
3cm
40 cm
Çelik u
mil
gliserin
3.02cm

Problem1.6 (Evett, 1989)
1.1 kN ağırlığındaki kare şeklinde bir kutu şekilde görüldüğü üzere 20 lik eğimli bir
yüzeyden aşağı doğru kaymaktadır. Kare kutunun kenar uzunluğu 250mm ve kutu ile eğimli
platform arasında 6.0m kalınlığında viskozitesi =7mPa.s olan yağ ile kaplıdır. Kutunun
kayma hızını bulunuz.
W=1.1k N y=6.0m
yağ
W
20º F
Bloğun kaymasına neden olan kuvvet:
F = WSin 20 = 1100 * Sin20 = 1100 * 0.342 = 376.2 N
Kayma gerilmesi:
F 376.2
   6019.2 N / m 2
A 0.25 * 0.25
du

dy
y
u

6019.2 * 6.0 *106

u  5.16 m / s
7.0 *103

25 mm çaplı silindir şaft (mil) bir yataktan çekilerek çıkartılacaktır. Yatak ile şaft arası 0.3
mm kalınlığında kinematik viskozitesi 8.0x10-4 m2/s ve rölatif özgül kütlesi s=0.91 olan yağ
ile doludur. Şaftı 3 m/s lik hızla çekebilmek için gerekli kuvveti bulunuz. Silindir şaft ile
yatak arasındaki hız lineer kabul edilecek.
 yağ
s
su
Yatak
 yağ
0.91 
1000
Şaft D= 25mm F
 yağ  910 kg/m3
Yatak



0.5 m

8x10-4=
910
  0.728Pa s
du 3
  0.728  7280 N
dy 0.3 *103
τ=F/A
F= τA= τ(πDL)
F=7280*3.14*25x10-3 *0.5 = 286 N

Sıcaklığı 30 C olan suyun temiz cam bir tüpte kılcal etki nedeniyle 2.0mm den fazla
yükselmemesi için tüp çapı ne olmalıdır.
Kapiler yükselme ifadesi:
2 cos 
h
r
Bu ifadeden r yarıçap çekilir ise:
2 cos
r
h
30 C su için yüzeysel gerilme =0.0712 N/m
Suyun özgül ağırlığı =9810 N/m3
Yüzey cam ve temiz olduğu için 0, Cos(0) =1
Buna göre h=2mm yükselme için yarıçap:
2 * 0.0712*1
r  0.00726m veya 7.26mm
9810* 0.002
Minimum tüp çapı:
D=2r=0.0145m =14.5mm
Veya büyük olmalıdır.

Problem 1.9 (Çengel ve Cimbala, 2008)
Sıcaklığı 20 C olan gazyağına 0.75mm çapındaki cam bir tüp batırılıyor. Gaz yağı ve cam
yüzey için yüzeysel gerilme =0.028 N/m ve yüzey gerilme açısı =26 dir. Cam borudaki
kapiler yükselmeyi bulunuz.
Gazyağının özgül kütlesi =820 kg/m3
Kapiler yükselme ifadesi:
2 cos 
h
r
2 * 0.028* Cos(26)
h
820* 9.81* (0.75 / 2 *103 )
h  16.7 *103 m
h  16.7 mm

Problem 1.10 (Yüksel, 2008)
Okyanusta 8 km derinlikte basınç 81.7 MPa dır. Eğer yüzeyde suyun özgül kütlesi 1025
kg/m3 ve ortalama hacimsel elastik modülü 2.34 GPa ise bu derinlikte suyun özgül kütlesi
nedir.
dP d
K dP   K
d /  
Akışkanların kütlesi m ise m=  iki tarafın diferansiyeli alınırsa
dm  d  d
dm=0 dır. Çünkü akışkanın kütlesi sabittir.
d d
 d  d  
 
Bu denklem yukarda yerine konursa
d d
dP  K K
 
bulunur. Yukardaki ifadenin integrali alınır ise:
P= K Ln ρ+C
Yüzeyde P=0 → C=-K Lnyüzey yukarıda yazılırsa:
P= K Ln ρ-K Lnyüzey veya

P  K Ln
 yüzey
81.7 *106 
 Ln
2.34 *109
 yüzey

0.035  Ln
 yüzey

1.0355 
 yüzey
= 1.0355*1025=1061.4 kg/ m3

Problem 1.11
Rijit bir depo içerisinde 2 m3 su vardır. Suya bir piston ile 35 MPa lık basınç uygulanırsa
suyun hacmindeki değişimi ve basınç altındaki suyun özgül kütlesini bulunuz.
Ksu=2.2*109 Pa
su  1000kg / m3
dP
K 
d / 1
P= -K Ln 1+C
P=0 iken 0=2m3
0=-K ln2+C
C=K ln2, yukarda yerine yazılır ise,
2
P  K ln
1
2
35 *106 = 2.2 *109 ln
1
1=1.968 m3
Suyun hacmindeki değişim =2-1.968=0.032 m3
 1.968 
% = 1   *100  %1.6
 2.0 
Suyun kütlesi değişmeyeceğinden m0 = m1 =m
m m
0  ve 1 
0 1
0 .0 1000* 2
0 .0  11  1    1016.26 kg / m 3
1 1.968

Problem 1.12
Basınçlı hava tankı, 6 kg hava içermektedir. Tank üzerine yerleştirilen manometrenin

gösterdiği basınç 300 kPa olduğuna göre tankın hacmini hesaplayınız.
Sıcaklık 80oC ve K= 2.18 105 Pa
d
dP  K

P  K Ln  C
P=0 iken 80oC de ρhava=1 kg/m3
Ln1=0 ise C=0
P  K Ln
300*103=2.18*105*Ln
ρ=3.95 kg/m3
m


6
3.95= →

  1.52 m 3

Bölüm 2
Hidrostatik
Bölüm 2, Hidrostatik Sayfa 14

Problem 2.1 (Kırkgöz ve ark., 1994)
Şekilde görülen tank su ve yağ ile doludur. Tankın tabanındaki basıncı ve basınç yüksekliğini su
sütunu cinsinden bulunuz.
Yağ
s=0.8 0.9m
Su
2.82m
s=1.0
2.1m
A noktasında basınç:
pA = 0.8 * 9810* 0.9 + 9810* 2.10 = 27 664 Pa
A noktasında basınç yüksekliği:
pA 27664
= = 2.82 m su
 9810

Şekilde görülen tankın içindeki sıvının A, B, C ve D noktalarındaki manometre ve mutlak

basınçları bulunuz.
Gaz
D
3m s=0.9
A
C =0.9*9810=8 829 N/m3
s=0.9 5m
B
Manometre basınçları: Mutlak basınçlar :
pA = 0 pA = 101 300+0 = 101 300 Pa
pB =pA+γh = 0+8829*5 = 44 145 Pa pB = 101 300+44145 = 14 5445 Pa
pC = pB-γh = 44145-8829*5 = 0 pC = 101 300+0 = 101 300 Pa
pD = pC-γh = 0-8829*3 = -26 487 Pa pD = 101 300–26487 = 74 813 Pa

Şekildeki hidrolik kaldıracın piston alanları A1=15 cm2 ve A2=150 cm2 ve piston yükseklik farkı
1.5 m dir. Küçük pistona 850 N luk bir kuvvet uygulandığında büyük piston ile kaldırılabilecek
maksimum yükü bulunuz. =9000 N/m3
F1
A1
1.5m
F2
A2

Küçük piston ile sıvıya uygulanan basınç:
p1 = 850 / 0.0015 = 56 6 667 Pa
Büyük pistona gelen basınç:
p2 = p1 + 9 000 *1.50 = 58 0 167 Pa
Büyük piston ile kaldırılacak maksimum yük:
F2 = p2 A2 = 58 0 167 * 0.015 = 8 703 N

Problem 2.4 (Ilgaz ve ark., 2013)
Şekildeki manometrenin A noktasındaki rölatif basınç -35 kPa dır. s1=1.6 olduğuna göre B
sıvısının özgül ağırlığını, özgül kütlesini ve rölatif özgül kütlesini bulunuz.
Atmosfer
Hava
1.25m
A
0.15m B sıvısı
s=1.6
A noktasından başlayarak manometre denklemi:
-35 000+1.6*9810*0.15+B*1.25=0
1.25B =32 645.5
32645.5
B =  26116.5 N / m 3
1.25
Özgül kütle:
26116.5
B =  2662.2 kg / m 3
9.81
Rölatif Özgül kütle:
2662.2
sB =  2 .7
1000

Şekildeki manometrenin A noktasındaki rölatif basıncı bulunuz.
Hava Atmosfer
s=0.83
44cm
50cm
17cm
Civa
A
Su
Açık uçtan başlayarak manometre denklemi:
0  0.83* 9810* 0.44  13.6 * 9810* 0.17  9810 * 0.5 = pA
pA = 3582.6  22680.7  4905
pA = 14193.1 Pa

Problem 2.6
Civalı diferansiyel manometre şekildeki gibi A ve B borusuna bağlanmıştır. A borusunda

Rölatif özgül kütlesi s=0.65 olan benzin akmaktadır. A noktasındaki basınç 20 kPa dır. B
borusunda su akmakta ve B de 150 mm-Hg vakum bulunmaktadır. h yüksekliğini bulunuz.
Benzin
A
0.3m
h
0.3m
Civa B
Su
20 000+0.65*9810*(0.3+h)-13.6*9810*h+9810*(h+0.3)= -0.15*9810*13.6
20 000+1913+ 6376.5*h- 133416* h+2943+9810*h= -20012.4
20 000+1913+2943+ 20012.4=-6376.5*h+133416*h- 9810*h
44 868.4= 117 229.5*h
44868.4
h  0.383m
117 229.5

Şekilde verilenler yardımıyla civalı manometredeki h sapma yüksekliğini bulunuz.
10kPa
Hava
2.0m s=0.82
Atmosfer
3.0m s=1.0
1.0m
h=?
s=13.6
Manometrenin atmosfere açık ucundan başlayarak:
0 + 13.6 * 9810* h - 9810* 4 - 0.82 * 9810* 2 = 10 000
h = 0.49 m

Problem 2.8 (White, 2011)
Şekilde görülen tanka dört farklı sıvı konduğunda tabanına etki eden mutlak basınç 220 kPa
olarak belirlenmiştir. Buna göre x sıvısının  özgül kütlesini, rölatif özgül kütlesini ve özgül
ağırlığını bulunuz.
s= 0.8 yağ 0.5m

s= 1 su
1.0 m
x= ? 2.0 m
s= 13.6 civa 0.5 m
101 300+ 0.8*9810*0.5+1*9810*1+x *9.81*2+13.6*9810*0.5=220 000
101 300+3924+9810+19.62x+66 708=220 000
19.62x=38 258
x= 38 258 / 19.62
x= 1950 kg/m3
s=x/ssu
s=1950/1000=1.95
x=x*g=1950*9.81=19 129.5 N/m3

Problem 2.9
Şekilde verilen sisteme bağlı diferansiyel manometredeki sapmayı bulunuz.
Mutlak P=400 kPa

Po
Gaz
s=0.6
5m
s=0.8 6m
5m s=1
A B
3m
x
x
s= 13.6
PA=101 300+0.6*9810*5+9810*5=179 780 Pa
PB= 400 000+0.8*9810*6=447 088 Pa
PA+(3-x)*9810+2x*13.6*9810-(3+x)*0.8*9810= PB
179780+29430- 9810*x+266832*x–23544–7848*x=447088
249174*x=261422
x=1.05 m
2x=2.1 m


-6.0 Pa
Şekildeki sistemde manometre okunması 1 2 3
-6.0 Pa olduğuna göre 1, 2, 3

piyezometrelerindeki yükselmeleri ve 4
manometresindeki cıva seviye farkını
1.6 m, Hava
bulunuz.
P1=-6 000+0.7*9810*1.1=1553.7 Pa
1.1 m, s=0.7
P1 1553.7
h1    0.23m
 0.7 * 9810
1.2 m, s=1
P2=P1+9810*1.2=13 325.7 Pa
P2 13325.7 0.6 m, s=1.6

h2    1.36m
 9810 4
0.6 m
h4
s=13.6
P3=P2+1.6*9810*0.6=13
325.7+9417.6=22 743.3 Pa
P3 22743.3
h3    1.45m
 1.6 * 9810
P2+9810*(0.6+0.6)-13.6*9810*h4=0
13 325.7+11 772 – 133 416*h4=0
133 416h4=25 097.7
25097.7
h4   0.19m
133416

Problem 2.11
Şekilde görülen 1 m çaplı pistonun kütlesi m=1000 kg olduğuna göre A noktasındaki mutlak
basıncı bulunuz.
1.0m
Piston
s=13.6
s=1.0 0.5m
0.5m
0.8m
A
s=0.83
Pistonun ağırlığı:
W=m*g = 1000*9.81 =9810 N
Pistonun suya uyguladığı basınç:
W 9810
P   12490.5 Pa
A   *12 / 4 
Mutlak basınç = 101300+12490.5=113 790.5 Pa
Manometre denklemi:
113 790.5+9810*1.0-13.6*9810*0.5+0.83*9810*0.8 = PA mutlak
113 790.5 + 9810-66 708 + 6 513.8 = PA mutlak
PA mutlak = 63 406.3 Pa

Şekildeki iki ucu atmosfere açık U tüpündeki bulunan sıvının özgül ağırlığı ve rölatif özgül
kütlesini bulunuz.
s= 0.85
10 cm 9 cm
s= 1 5 cm
7 cm
s= ? 6 cm
4 cm
12 cm
Sol uçtan başlayarak manometre denklemi yazılırsa;
P0+0.85*9810*0.10+9810*0.07-x*0.02-9810*0.05-0.85*9810*0.09= P0
833.85+686.7-0.02x-490.5-750.47=0
0.02x = 1520.55-1240.97
0.02x = 279.58
x = 13 979 N/m3
 13979
s   1.43
 su 9810

Problem 2.13 (Çengel & Cimbala, 2006)
Bir binanın yüksekliği manometre ile ölçülecektir. Binanın üstündeki basınç 730mm-Hg ve
altındaki basınç 755 mm-Hg olarak ölçülmüştür. Ortalama hava yoğunluğu =1.18 kg/m3
olarak alarak binanın yüksekliği H’ı bulunuz.
Püst =  g hüst
Püst = 13.6*9810*0.73
Püst = 97 393.68 Pa
Palt =  g halt
Palt = 13.6*9810*0.755
Palt = 100 729.08 Pa
hava g H= Palt - Püst
1.18*9.81*H = 100 729.08-97 393.68
11.58*H = 3335.4
h = 288 m

Şekilde görülen tank γ=9000 N/m3 olan bir sıvı ile doludur. Tankın düşey yüzüne gelen kuvveti
ve etkime noktasını (a) formül ile ve (b) basınç prizması yöntemi ile bulunuz.
(a)
A = 2 * 3 = 6 m2 ,
3 4
IxG = 2 * 3 / 12 = 4.5 m 3m
F  h G A  9000* 1.5 * 6  81000 N
Ix G + 4.5
yp = yG = + 1.5 = 2 m 2m
yG A 1.5 x 6
(b)
Basınç kuvveti (basınç prizmasının hacmi):
F =  = A  h / 2 = 6 * 9000* 3 / 2 = 81000 N
yp
F
Kuvvetin etkime noktası:
yP=3*2/3=2 m
h=27 000 Pa

5m yüksekliğinde ve 5m genişliğinde dikdörtgen bir plaka şekilde gösterildiği gibi 4m

derinliğinde su ağzını kapatmaktadır. Plaka üst kenarında A noktasından geçen yatay bir
eksen boyunca mafsallanmış olup B noktasındaki sabit bir çıkıntı ile açılması
engellenmektedir. Çıkıntı tarafından plakaya uygulanan kuvveti bulunuz.
1m
s=1 4m
F=γ*hG*A = 9810*2*(4*5)=392 400 N
2
y PA  * 4  1  3.67 m
3
A ya göre moment alınırsa
FB*5=392 400*3.67
FB=288 022 N

Kaza yaparak göle düşen otomobil tekerlekleri üzerinde göl tabanına çökmüştür. Arabanın
kapısı 1.1m yüksekliğinde ve 0.9m genişliğinde olup üst kenarı suyun serbest yüzeyinden 8m
aşağıdadır. Kapı üzerindeki hidrostatik kuvveti ve basınç merkezinin konumunu bulunuz.
Kapının merkezine etki eden basınç:
PG   G h G  9810* (s  h k / 2)
PG  9810* (8  1.1/ 2)  83876Pa
Kapıya etki eden kuvvet:
F P G A  83876* (1.1* 0.9)  83037 N
F  83037N  83.0kN  8.3ton N
Basınç Prizması ile:
8 *   9.1 * 
F * (1.1 * 0.9)  83 037N
2
Basıncın etkime noktası: 8*γ
I XG
yp   yG
A * yG 9.1*γ
Kapı
b * h 3 0.9 *1.13 y
I XG    0.0998m 4
12 12
A  1.1* 0.9  0.99m 2
yG  8  (1.1/ 2)  8.55m
I XG 0.0998
yp   yG   8.55  8.56m
A * yG 0.99 * 8.55

Şekilde görülen A noktasından mafsallı 1.2 m genişliğindeki AB kapağının sol tarafındaki

tankın içindeki su -15 kN/m2 basınç altındadır. Sağ tarafında ise s= 0.75 yoğunluğunda yağ
vardır. AB kapağının dengede kalabilmesi için B noktasına etkileyecek kuvvetin şiddetini ve
yönünü bulunuz.
hava -15 kN/m2

P  15000
h hava    1.5mss
 su 10 000
İzafi su seviyesi:
su
5.5m
h su  5.5  1.5  4.0m A
Fsu   h G A  10 000 * (2  2 / 2) * (2 * 1.2) yağ

2m
Fsu  72 000N  72kN
R=?
Basıncın etkime noktası:
B
3
1.2 * 2
I XG 12 0.8
yp   yG   3.0   3.0  3.11m
A * yG (1.2 * 2) * 3.0 7.2
Yağın kapağa uyguladığı kuvvet:
Fyağ   yağ h G A  (0.75 * 9810) *1* (1.2 * 2)  17 658N  17.7kN
1.2 * 23
I 12 0.8
y p  XG  y G   1.0   1.0  1.33m
A * yG (1.2 * 2) * 1.0 2.4
Kapağın dengede kalması için A ya göre moment sıfır olmalı:
Fyağ * y yağ  R * 2  Fsu * ysu
17658*1.33  R * 2  72000* (3.11  2)
17658*1.33  R * 2  72000* (3.11  2)
23485 R * 2  79920
R  (79920 23485) / 2  28 218N  28.2KN , sağdan sola doğru etkilemeli.

Problem 2.18
Şekildeki AB düşey düzlemsel dikdörtgen kapağın şekil düzlemine dik derinliği 2m dir.
Kapağın 2 tarafında =1000 kg/m3 ve =800 kg/m3 yoğunluklarında sıvılar vardır. Kapak A
noktasından mafsallıdır. Kapağa etki eden bileşke kuvvetin değerini ve yönünü, kapağı
dengede tutmak için B Noktasına uygulanması gereken yatay kuvvetin değerini ve yönünü
bulunuz.
Fsol  h G A  9810* (1  1.5) * (3 * 2)  147150N 1m

A
veya, dikdörtgen prizması:
=1000 kg/m3 =800 kg/m3
Fsol1   * 1 * 3 * 2  58860N
3m
3m
üçgen prizması:
 *3*3 FB=?
Fsol 2  * 2  88290N
2
B
Fsol  Fsol1  Fsol 2  58860  88290  147150N
0.8 * 9810 * 3 * 3
Fsağ  * 2  70632N
2 A
Bileşke kuvvet:
Fsol1
147 150-70632=76 518 N =76.52 kN, Fsol2
Soldan sağa etkilemeli.
B
Kapağın dengede kalması için A noktasına göre moment sıfır olmalı:
 M A  0  58860* 1.5  88290* 2  70632* 2  *Fb * 3  0
88290  176580 141264

Fb   41202 N
3

Şekildeki 1.2 m çaplı dairesel kapağa gelen hidrostatik kuvvetin büyüklüğünü ve etkime
noktasını bulunuz.
60
hG=1.5m
1.2m
A =  * 0.62 = 1.131m 2
F =  hG A = 9810*1.5 *1.131= 16643N
yG = 1.5 / sin 60 = 1.732 m
IxG =  r / 4 =  * 0.6 / 4 = 0.102 m

4 4 4
Ix G + = 0.102
yP = yG + 1.732 = 1.784 m
yG A 1.732*1.131
hP=1.784 *sin60=1.545 m

Problem 2.20 (Crowe & Elger, 2001)
Şekilde görülen A noktasından mafsallı 1*4m boyutlu AB kapağına, B noktasında bir mesnet ile
40 kN luk yatay kuvvet uygulanmaktadır. Kapağın ağılığı 2kN olup bu durumda kapağı
açabilecek en az su derinliğini bulunuz.
s=1
Ay
h=? Ax
A W
1m
r
W
40kN 60 F
Bx
B
Kapağı dengede tutmak için kuvvetlerin A ya göre momenti alınırsa:
B x * (1.0 * sin 60)  F * r  W * (0.5 * cos 60)  0
F * r  40000* (1.0 * sin 60)  2000* (0.5 * cos60)  35.14 Nm (1)
Su tarafından kapağa etki eden hidrostatik kuvvetin etkime noktası:
I xG
r  0.5  
yG A
h
yG   0.5 
sin 60
I xG  4 *14 / 12  0.333m4
A  4 * 1  4 .0 m 2
Bu değerler yukarda yerine yazılırsa:
0.333 0.0833
r  0.5   0.5  (2)
 h 
 0.5  * 4.0
1.155h  0.5

 sin 60 
Kapağa etki eden F kuvveti:

F  PG A   h g A h  0.5 sin 60 * 4
F  9810* h  0.5 sin 60 * 4  39.24(h  0.433) (3)
(2) ve (3) nolu denklemler (1) de yerine yazılırsa:
35.14  F * r
 0.0833 
35.14  39.24(h  0.433)*0.5 
 1.155h  0.5
Yukardaki denklem h için çözülürse:
h=2.08m

Problem 2.21
Beton duvarın devrilmemesi için genişliğinin (B=?) en az ne olması gereklidir? Hesap birim
derinlik için yapılacak, beton için s=2.4 alınacaktır.
2m
Beton
s=1
20m
B=?
Sudan duvara gelen hidrostatik kuvvet:
H 2 9810* 20 2
Fx = 1 1 1962000N  1962kN
2 2
O ya göre devirici moment:
M 0devirici  Fx * H * / 3  1962* 6.67 13080 kNm
Karşı koyan kuvvet betonun ağırlığı olup:
W   beton* beton  (2.4 * 9810) * (22 * B *1)  517968* B
O ya göre Karşı koyan moment:
M 0 karşa  W * B / 2 517968* B 2 / 2  258984B 2
Devirici moment  Karşı koyan moment olmalı
13080000 258984B 2
B=7.1 m

Şekildeki 2 m yarıçaplı çeyrek dairesel AB kapağının birim uzunluğuna gelen bileşke hidrostatik
kuvvetin büyüklüğünü, etkime noktasını ve doğrultusunu bulunuz.
2m
s=1 0.964m
5m B
1.055m
Fx
B
F
A Fz
A
4r/3
Yatay bileşenin büyüklüğü ve yeri:
Fx =  hxG Ax = 9810* 6 ( 2 *1 ) = 117720N
IyG 1 * 23
h xP = + h xG = + 6 = 6.055 m
h xG Ax 12 * 6 * 2
Düşey bileşenin büyüklüğü ve yeri:

Fz = 9810* 2 * 5 + 9810  2 / 4 = 98100+ 30819 = 128919N
2
Fz bileşeninin A dan olan x uzaklığı için A noktasına göre moment alınırsa:
4*2
128919 x Fz = 98100* 1 + 30819  x Fz = 0.964 m
3
Bileşke kuvvetin büyüklüğü ve doğrultusu:
F = F2x + F2z = 174580 N , tan  = Fz / Fx = 1.095   = 47.6

Şekildeki 40kN ağırlığındaki silindik kapağın h=?
açılmaması için iki taraftaki sıvıların serbest =8kN/m3

A
yüzeylerinin birbirlerinden olan kot farkını bulunuz,
hesabı birim uzunluk için yapınız. C noktasındaki 0.6m
=12kN/m3
reaksiyon kuvvetini bulunuz.
Yatay doğrultu için: C
Sol taraftan: R
Fx sol =  hxG Ax = 8000* (h  0.6) * (1.2 *1 ) = 5760  9600h
Sağ taraftan:
Fx sağ =  h xG Ax = 12000* (0.6) * (1.2 *1 ) = 8640 Denge hali için;
Fxsol=Fxsağ
5760+9600h=8640 9600h=8640-5760=2880
2880
h= , h=0.3m
9600
Düşey doğrultu için:
Sol taraf Sağ Taraf Bileşke
A A A A
A A
D B D
B B D
C C
C
C
Fy=8000*(*0.62/2)+12000*(*0.62/2)=4523.9+6785.8 = 11309.7 N
R=Fy-G=11309.7-40000=-28690.3N=-28.7kN

Şekilde gösterilen ABC yüzeyine tesir eden hidrostatik bileşke kuvveti bulunuz. Şekle dik
derinlik 1m alınacaktır.
A
2m
B
6m s=1 s=1
Yatay kuvvet FX :
6
FXsol =*h G *A X =10* *(6*1)  180kN
2
8
FXsağ =*h G *A X =10* *(8*1)  320kN
2
FXbileşke =FXsol  FXsağ  180  320  140kN
Düşey kuvvet Fy :
A 6m A
B 2m
+ B = B
C C
Fy =*y =*b*Ay
Fy =10*1*(2*6)=120kN
Bileşke kuvvet:
F = 1402  1202  184.4kN

3 m uzunluğunda 2 m yüksekliğinde ¼ daire dilimindeki kapağa gelen kuvveti ve etkime

yönünü bulunuz.
O B
1.33m
2m Fy
s=1
FX
A
0.85 m
Yatay kuvvet;
1
FX =*h G *A X =9810*( * 2) *(2*3)  58860N  58.9kN
2
Yatay kuvvetin etkiyen noktası;
IO
yp  y
A* y
A= 6 m2 ( x doğrultusunda yansıyan yatay)
3* 23
IO   2 m4
12
2
yp   1  1.33 m serbest yüzey altında
6*1
Düşey bileşeni AOB hacmini dolduran suyun ağırlığıdır.
1
Fy =* y =9810*( *  * 2 2 ) *3  92457.1N  92.5kN
4
4* r 4* 2
Basınç etkime noktası   0.85m
3*  3* 
Bileşke kuvvet;
F = 58.92  92.52  109.7kN
Fy 92.5
  tan 1 ( )  tan 1  57.5O
FX 58.9

Şekilde görülen bir daire yayı kapağın uzunluğu 7.5m dir. Bu kapağa etki eden hidrostatik
basınç kuvvetini ve doğrultusunu bulunuz.
A
Kapak
C O
1 30
AB=2*r*sin30= 2*4.5* =4.5 m r=4.5
2
B m
4.5
FX =*h G *A X =10000* *(7.5* 4.5)  759375N  759.4kN
2
2
h P = * 4.5  3 m
3
OC=4.5 *cos30=3.9 m Sava

k
Fy =*=*b*AACB
60 1
=10*7.5*(  * * 4.52  4.5*3.9* )  137.1 KN
360 2
Fy 137.1
tg=   0.18    10.2o
FX 759

ABC kapağına etki eden hidrostatik basınç kuvvetlerini bulunuz.
Yatay kuvvet:
2m
A
9810* 2  9810* 6
Fx = *4*6
2
2m
Fx = 941760 N B
s=1
Fx = 941.8 kN
C
Düşey kuvvet:
+ =
 *  * r2 9810*3.14* 22
Fz = *b  *6  369828.3N  369.8kN
2 2

Problem 2.28
Şekilde görülen 2 m yarıçaplı ve derinliği 6 m olan bir AC yarı silindirik yüzeye etki eden
hidrostatik basınç kuvvetlerini bulunuz.
2m
A
2m
s=0.9 B
Yatay kuvvet:
0.9*9810*2+0.9*9810*6
Fx = *4*6=847584N=847.6kN
2
Fx =*h G *A=0.9*9810*4*(4*6)=847584N  847.6kN KN
(2* *4)*2+(4* * 4 / 2)*(2/3)*4 16* +21.33 37.33

hp = =   2.33m
( *2*4)+(4**4/2) 8* +8* 16 
Düşey kuvvet:
*r 2 3.14*22
Fy =* *b=0.9*9810* *6 A
+
A
=
A
2 2
Fy =332845.5N=333kN B B
B
Bileşke kuvvet:
C C
F= 847.6  333  910.7kN
2 2
333
tan=  0.366    20.1
910.7

Problem 2.29 (Sığıner &Sümer, 1980)
Şekilde görülen ABCDE kapağına etkiyen yatay ve düşey kuvvetlerin değer ve yönlerini
bulunuz. Şekil düzlemine dik derinlik 1m alınacaktır.
s=1
B
8m C
2m
D
s=1 4m
Yatay kuvvet:
1 2 9810*82
Fxsol = h sol b *1=313920N=313.9kN
2 2
1 2 9810*42
Fxsağ = h sağ b *1=78480N=78.5kN
2 2
Bileşke kuvvet=Fxsol-Fxsağ=313920-78480=235440N=235.4kN
Düşey kuvvet:
+ + = B
B B
C C C
C
D D
*r 2 3.14*22
Fy =* *b=9810* *1=30803.4N=30.8kN
4 4

Şekilde görülen AG kapağının 1m genişliğine gelen kuvvetin yatay ve düşey bileşenlerini

bulunuz.
Yatay kuvvet: A
1 2 9810*8.52
Fxsol = h sol b  *1 s=1 B
2 2
Fxsol =354386.3N=354.4kN C
1.5m s=1
2
1 2 9810*6 8 .5m
Fxsağ = h sağ b *1 D
2 2
Fxsağ =176580N=176.6kN 6m
E
Bileşke kuvvet:
2m
Fxsol-Fxsağ=354386.3-176580
F
=177806.3N = 177.8kN G
Düşey kuvvet:
sol
A A A A
B
B
sağ
+ C = C
C C
D
D D D
E E E
E
F F
*r 2 3.14*1.52
Fy =* *b=9810* *1=17324N=17.3kN
4 4

Problem 2.31
Şekil düzlemine dik derinliği 10m A
olan silindirik kapağa etki eden

bileşke kuvveti ve yönünü bulunuz. 5m B D
s=0.7 2.5m s=1.2
Yatay doğrultu için:

C
Sol taraftan:
Fx sol =  hxG Ax = 0.7 * 9810* 2.5 * (5 *10 ) = 858375N  858.4kN
Sağ taraftan:
Fx sağ =  h xG Ax = 1.2 * 9810* (1.25) * (2.5 *10 ) = 367875N  367.9kN
Bileşke kuvvet:
Fxbileşke =Fxsol - Fxsağ
= 858375-367875 =490500N=490.5kN
Düşey doğrultu için:

Sol
A A A
Sağ
B + B = D
C C C
*r 2 3.14*2.52
Fysol ==* *b=0.7*9810* *10=674166N=674.2kN
2 2
*r 2 3.14*2.52
Fysağ ==* *b=1.2*9810* *10=577856.7N=577.9kN
4 4
Fybileşke =Fysol + Fysağ = 674.2+577.9=1252.1kN
Bileşke kuvvet
F= 490.52  1252.12  1344.8kN

Problem 2.32
Şekilde görülen 2 m çapındaki silindirik bir havuz içinde 1 m3 hacminde buz kütlesi hacminin
9/10’ ü su içinde kalacak şekilde yüzmektedir.
a- γsu= 10000 N/ m3 olduğuna göre buzun özgül ağırlığını bulunuz.
b- Buzun erimesi halinde kaptaki su seviyesi ne kadar artar.
1/10 
Buz
9/10 
2m
a- Suyun kaldırma kuvveti ile buzun ağırlığı birbirini dengeleyeceğinden
Fk=Wb
γsu (9/10)= γbuz*buz
10000* 9 / 10

 buz   9000N / m 3

b- Buzun ağırlığı Wb = γbuz*buz =9000*1=9000 N
Suya dönüştüğünde oluşacak ilave su hacmi Wb / γsu=9000/10000=0.9 m3
Suyu içinde batmış buz hacmi 9/10 olduğundan
9 (1)/10 =0.9 m3 olduğundan kaptaki su seviyesi değişmez.

Problem 2.33
Boyutları 3*4*5m olan batardo (kutu) şekilde görüldüğü gibi suya batırılıyor. Kutunun kütlesi
40 ton olduğuna göre a) kutu suya batırıldığında ne kadar derine iner, b) Su 4m derinliğinde
olduğuna göre kutunun tabanda sabit durması için, kutu içerisine konulması gereken taşın
ağırlığını ve kütlesini bulunuz.
5m
Batardo
3m
4m
a)
Fk=W yüzme şartı:
9810*(3*4*h)=mg=40000*9.81
117720h=392400
h=3.33 m
b)
Batma şartı : Fk= W+Wtaş
9810*(4*3*4)= 40000*9.81 + Wtaş
470880=392400+Wtaş
Wtaş=78480 N
mytaş=78480/9.81=8000 kg =8 ton

Problem 2.34
Şekilde görülen çapı D= 10 cm ve yüksekliği h= 20 cm ve özgül ağırlığı γcisim=6000 N/m3

olan silindirik bir cismi tabana bağlayan ipe gelen F kuvvetini bulunuz? Silindirik cismin alt
ve üst yüzeylerine etkiyen basınç kuvvetlerini bulunuz.
γsu=10 kN/m3, γyag=8 kN/m3

10 cm 10 cm
A
Yağ
15 cm Silindirik cisim
0.12
Enkesit Alanı: A=  *  0.00785 m2 B
4
5 cm
C
Su
İp
Cisme yukarı doğru etki eden kaldırma kuvveti:
FK   yag *A*h yağ  su *A*hsu
FK  8000*0.00785*0.15  10000*0.00785*0.05
FK  9.42  3.93  13.35N
Cismin ağırlığı:
  *0.12 
W   cis * cis  6000*   0.2  9.42N
 4 
FİP  FK  Wcis  13.35  9.42  3.93N
PA   yag *h YA  8000*(0.10)  800N / m 2
PB   yag *h YB  8000*(0.25)  2000N / m 2
PC  PB  su *0.05  2000  10000*(0.05)  2500N / m2
 Füst  PA *A  800*0.00785  6.28N
 Falt  PC *A  2500*0.00785  19.6N

Problem 2.35
Bir vinç su altı inşaatı projesinde kullanılmak üzere yükleri denize (sdenizsuyu=1.025)
indirmektedir. 0.4*0.4*3.0m boyutlarında dikdörtgen bir beton bloğun (sbeton=2.3) vinç
halatında oluşturduğu çekme kuvvetini (a) blok havada asılıyken (b) tamamen suya gömülü
iken hesaplayınız.
Vinç Halat
0.4m
Beton blok
3m 0.4m
Deniz
blok  0.4*0.4*3.0  0.48m3
Fhalat hava  Wblok   blok * blok
Fhalat hava  2.3*9810*0.48  10830N  10.83kN
Fkaldırma   su * blok
Fkaldırma  1.025*9810*0.48  4826.5N  4.83kN
Fhalatsu  Wblok  Fk
Fhalatsu  10.83  4.83  6kN

Şekilde görülen 2*2 m tabanlı bir tank 1,5 m derinliğinde su ile doludur. Aşağıdaki durumlar için
tankın düşey yüzeylerine ve tabanına gelen kuvvetleri bulunuz.
(a) Yatay ivmelenme ax=3 m/s2
3
tan  = - a x = - = - 0.306 , =17
g + az 9.81 
s=1
F1 1.5m
h A = 1.5 + 1 tan  = 1.81m
z F2
h B = 1.5 - 1 tan  = 1.19 m x A B

2m
p A =  ( g + a z ) h A = 1000 ( 9.81 + 0) 1.81 = 17756 Pa
p B =  ( g + a z ) h B = 1000 ( 9.81 + 0) 1.19 = 11674 Pa
17756*1.81* 2
F1 = = 32138 N ,
2
11674*1.19 * 2
F2 = = 13892 N
2
(17756  11674)* 2
F3 = 2 = 58860 N
2
az=3 m/s2
(b) Düşey yukarı ivmelenme
pA=pB=1000(9.81+3)1.5=19215Pa s=1
F3
19215* 1.5 F1 1.5m
F1=F2= 2 =28823 N z F2
2
x A B
F3 = 19215* 4 = 76860 N 2m

(c) Düşey aşağı ivmelenme

az=3 m/s2
pA=pB=1000(9.81-3)1.5=10215 Pa
s=1
10215* 1.5 F1 F3 1.5m
F1 = F 2 = 2 = 15323 N z F2
2
x A B
F3 = 10215* 4 = 40860 N
2m
(d) Eğik ivmelenme
a=3 m/s2
ax 2,6
tan=- =- =-0.23, =13 30
g  a z 9.81  1.5
 0.23m
pA=1000(9.81+1.5)1.73=19566 Pa F3 s=1
1.73m
z F1 1.27m
pB=1000(9.81+1.5)1.73=14364 Pa F2
19566*1.73 x A B
F1 = 2 = 33849 N 2m
2
14364* 1.27
F2 = 2 = 18242 N
2
19566 + 14364
F3 = 2 * 2 = 67860 N
2

Şekilde görülen boyutları 4*2*2 m ve A noktasında atmosfere açık tank s=0.9 olan bir yağ ile
doludur. (a) B, C ve D noktalarındaki basınçları, ve (b) tankın AD, BC, AB ve CD yüzeylerine
gelen kuvvetleri hesaplayınız.
az=1.5 m/s2
=m/s2
a 2
tan=- x =- =-0.177, =17
g  a z 9.81  1.5  A
B
FAB s=0.9
h B = 4 tan  = 0.71m z FCB FCD 2m
FAD
h C = 2 + 0.71 = 2.71m x C D
4m
(a)
p B =  ( g + a z ) h B = 900 ( 9.81 + 1.5 ) 0.71 = 7227 Pa
p C =  (g + a z ) h C = 900 ( 9.81 + 1.5 ) 2.71 = 27585Pa
p D =  (g + a z ) h D = 900 ( 9.81 + 1.5 ) 2.00 = 20358Pa
(b)
20358
FAD = 2 * 2 = 40716 N ,
2
7227 + 27585
FBC = 2 * 2 = 69624 N,
2
7227
FAB = 4 * 2 = 28908 N ,
2
27585 + 20358
FCD = 4 * 2 = 191772 N
2

Problem 2.38
1*2 m boyutlarında 1.5 m yüksekliğindeki bir açık tank 1m derinliğinde benzin ile doludur. a)
Depodan benzinin dökülmeden hareket edebileceği maksimum araç ivmesini bulunuz. b) Bu
durumda aracın duvarlarına gelen kuvvetleri hesaplayınız.

1.5 m ax=? F3
γ= 6.67 KN/m 3 F1
F2
2m
a)
0.5
tan    0.5    26.6 0
1
ax
tan    0.5
g  az
ax=0.5*9.81=4.91 m/s2
b)
h12 6670*1.52
F1  b *1  7503.8N  7.5kN
2 2
h 22 6670*0.52
F2  b *1  833.8N  0.8kN
2 2
6670*1.5  6670*0.5
F3  * 2*1  13340N  13.3kN
2

Problem 2.39
Uzunluğu 6m, genişliği 4 m ve yüksekliği 2m olan tamamen dolu prizmatik bir su deposu
a=2.5 m/s2 lik bir ivme ile yatay doğrultuda çekiliyor.
a) Depodan dışarı boşalacak olan suyun hacmini bulunuz,
b) AB, DC, BC, yüzeylerine gelen kuvvetleri bulunuz.
A
D
2m s=1 E
ax=2.5 m/s2
B C
6m
Su yüzünün eğimi:
ax 2.5
tg     0.255    14.30
g  az 9.81
DE  L*tan   6*0.255  1.53 m
a) Dökülen su hacmi:
1 1
  * AD * DE * b  *6*1.53* 4  18.36m 3
2 2
b)
PB   *(g  a z )* h AB  1000*(9.81  0)* 2  19620 Pa
19620* 2* 4
F1   78480 N
2
PC   *(g  a z )* h EC  1000*(9.81  0)*0.47  4610.7 Pa
4610*7 *0.47 * 4
F2   4334.1 N
2
19620  4610.7
F3  *6* 4  290768.4 N
2

Şekildeki depo özgül kütlesi   800 kg m3 olan sıvı ile doludur. A noktasında atmosfere açık
bir delik vardır.
a) Depo a  g 2 sabit ivme ile yatay doğrultuda hareket ettirildiğinde A,B,C ve D

noktalarında basınçları hesaplayınız.
b) B deki rölatif basıncın sıfır olması için yatay ax ivmesi ne olmalıdır.
D’
D A
a) Sıvı yüzeyini yatayla yapacağı açı θ ise:
ax g 2
tan     0.5    26.60 0.2 m
g 2
26.60
’ 1m
DD =0.2*tan(26.6)=0.1 m
BB’=0.8-1.3*tan(26.6)=0.15 m ax=g/2
B’
PA= 0
B
0.2 m
PB=0.15*9.81*800=1177.2 Pa C
1.5 m
PC= 9.81*800*(1+0.1)=8632.8 Pa
PD= 9.81*800*(0.1)=784.8 Pa
b) B deki basıncın sıfır olması için fiktif yüzey AB çizgisi olmalı
a x 0.8 9.81*0.8
tan '    ax   6.04 m s 2
g 1.3 1.3

0.6*0.6*0.6m boyutlarındaki bir kutu özgül kütlesi ρ=900 kg m3 olan bir yağ ile yarısına
kadar doludur. Bu kutu yatayla 300 lik açı yapan bir eğik düzlem üzerinde yukarı doğru 2.5
m s 2 lik bir ivme ile hızlanıyor:
z
a) Yüzeyin eğimini,
az a= 2.5 m/s2
b) A ve B noktasındaki basınçları,
ax
300
c) Ön ve arka duvarlar ile tabana
11.080 m
gelen kuvvetleri bulunuz. n
B
x
0
A
2
ax= 2.5*cos(30)=2.165 m s
az= 2.5*sin(30)=1.25 m s 2
ax 2.165
a) tg     0.196    11.080
g  az 1.25  9.81
n= 0.3+ 0.3*tan(30+11.08)=0.562 m
m= 0.3- 0.3*tan(30+11.08)=0.038 m
Yüzeyin denklemi:
z= n*cos(30)- 0.196x=0.49- 0.196x
A daki basınç:
xA= n*sin30=0.281
hA=0.49- 0.196*0.281=0.43 m
pA=ρ*(g+az)=900*(9.81+1.25)*0.43=4280 Pa
B daki basınç:
xB= n*sin30+0.6*cos30=0.801
HB=0.49- 0.196*0.801=0.03 m
PB=ρ*(g+az)=900*(9.81+1.25)*0.03=299 Pa

Şekildeki silindirik kabın  açısal hızı ile dönmesi durumunda içindeki h yükseklikli sıvının
yüzey konumunu belirleyiniz.
z r
h/2
h
h/2
H z0
h
x
A BB

Sıvının hacmi paraboloidin altındaki hacıma eşittir, yani:
1 2
 r 2 h = r 2 H - r h
2
1
H-h = h
2
2 r 2
h =
2g
1 2 r 2
H-h=
2 2g

Çapı 0.8m olan silindirik bir kaptaki su derinliği 1m dir. Kap dakikada 60 devirle döndüğünde
yüzey profilinin denklemini, A ve B noktalarındaki basınçları bulunuz.
z 0.4m
0.61m
0.61m
1m
x
A B

(a)
60
= 2 = 6.28 rad/s
60
2 r 2 6.282 * 0.4 2
h =  = 0.32 m
2g 2 * 9.81
h
z0 = 1 - = 0.84 m
2
z = z 0   x 2 = 0.84 + 2.01x 2
2
2g
(b)
pA =  hA = 9810* 0.84 = 8240 Pa
pB =  hB = 9810*1.16 = 11380 Pa

Aşağıda görülen U şeklindeki tüp bir kolundan geçen düşey eksen etrafında hangi açısal hızla
dövdürülmelidir ki A noktasındaki basınç sıfır olsun.
0.5m
0.5m
A
=?
h =  r
2 2
2g
2 0.52
0.5 =   = 6.26 rad / s
19.62

Problem 2.45 (Giles ve ark.1994)
Yüksekliği 1.5 m ve çapı 1 m olan silindirik bir tankın 1m si su ile doludur. Tank
=20 rad sn lik açısal hızla ekseni etrafında dönmektedir. Tankın tabanındaki açık alan ne
kadardır. x3
A B
x2
y3
1.5 m y2
γsu 1m
x1
C D y1
1,0 m S

202
y3  *0.52  5.1 m
2*9.81
202 202
y2  * x12 (1) y 2  1.5  y1  * x 22 (2)
2*9.81 2*9.81
1
Hava hacmi= *  *12 *0.5  SAB paraboloidH- SCD paraboloid:
4
1 1
0.393m3  *  * x 2 2 * y 2  *  * x12 * y1
2 2
1 (1.5  y1 ) 1 y2
0.393m3  *  * * 1.5  y1   *  * 1
2 20.39 2 20.39
2.25 1.5* y1 1.5* y1 y2 y2

0.25   *  1  1
20.39 20.39 20.39 20.39 20.39
5.0975=2.25+2.25*y1 → y1=1.27
(1) den 1.27=20.39*x12 → x1=0.25 m
Kuru alan =  *0.252  0.196m 2

Şekildeki kapalı silindirik tank içindeki su üzerinde 1.2 bar lık basınç hava vardır. Tank
ekseni etrafında 12 rad s lik bir açısal hızla döndüğünde tankın tabanındaki en küçük ve en
z
büyük basıncı bulunuz.
x2 (x2, z2)
x1
(x1, z1) 0.945m
2m
0.89m
γsu
1.4m x
0.51m
x1
A B
1,0 m
=12 rad/s
w 2 * r 2 144* 0.52
Parabol yüksekliği; h    1.835
2*g 19.62
Parabol tabanı tankın dışına taşıyor. Tepe noktasının yeri:
Kurulacak denklemler:
1. Süreklilik denklemi: Hava hacmi=parabol hacmi
1
π * 0.52 * 6  * π * x 1 * z1  x 1 * z1  0.3
2 2
(1)
2
2. Parabol denklemi:
2 * x1 144* x1
2 2
y1    z1  7.34 * x1
2
(2)
2*g 19.62
x 12 * 7.34x12  0.3 7.34x14  0.3
x1  0.45m, z1  1.49m hA=2-1.49=0.51 m
PA=Po+γ*h=1.2*105+9810*0.51=125 003 Pa= 125 kPa
hB=1.835+0.51=2.345 m PB=1.2*105+9810*2.345 =143 004 Pa =143 kPa

Bölüm 3
Kinematik
Bölüm 3, Kinematik Sayfa 63


  
Bir akım alanında hız vektörü V  2x i  2yj şeklinde veriliyor. (a) akımın boyutunu ve
doğrultusunu, (b) sınıflandırma türünü, (c) bir (x,y) noktasındaki hızın büyüklüğünü, (d) akım
yörüngelerinin denklemini, (e) akım çizgilerinin denklemini, (f) Akım alanında (3,4) m
noktasındaki akım hızını ve ivmesini bulunuz.
(a) Akım iki boyutlu ve iki doğrultuludur.
(b) Akım düzenli üniform-olmayan bir akımdır.


(c) |V| = u 2 + v2 = 4 x 2 + 4 y2 = 2 x 2 + y2
dx dy
(d) = u = 2x , = v =-2y
dt dt
dx dy
=-
2x 2y
İntegre edilirse: x y=C
dx dy dx dy
(e) =  =-
u v 2x 2y
İntegre edilirse, x y = C
Buradan düzenli bir akımda yörüngelerin ve akım çizgilerinin denklemlerinin aynı olduğu
görülmektedir.
  
(f) Bu akımda hız alanı V  2x i  2yj iken,

|V| = 4x 2  4 y2 = 2 9 + 16 = 10 m/s
 
 V V    
a=u +v = 2 x(2 i ) - 2 y(- 2 j) = 4 x i + 4 y j
x y

|a| = 16x 2 + 16 y2 = 4 9 + 16 = 20 m/ s 2

 
   
Bir akışkan akımına ait hız alanı V  3x  2yi  2z  3x 2 j  2t  3z k ile verilmektedir.
a) u,v,w hız bileşenlerini yazınız,
b) (1,1,1), t=2sn anında bileşke hızı belirleyiniz,
c) (1,1,1), t=2sn anında bileşke ivmeyi belirleyiniz.
a) u  3x  2y

v  2z  3x 2 
w  2t  3z 
b) x=1, y=1, z=1, t=2sn alınırsa
u=(3+2)=5
v=(2+3)=5
w=(4-3)=1
V  25  25  1  7.14m / s
   
 V V V V
c) a=u +v +w +
x y z t
     
      
a  5 * 3i  6x j  5 * 2 i  (1) * 2 j  3k  2k
      
a  15i  30x j  10i  2 j  3k  2k
   
a  25i  30x  2 j  1k
 
a x  25i
   
a y  30x  2  j  30  2  j  32 j
 
a z  1k
a  252  322  12  40.62m / s 2

Problem 3.3
   
V = (2x 2 - x y + z 2 ) i + (x 2 - 4 x y + y2) j + ( y2 - 2 x y - y z)k ile verilen hız vektörünün
sıkışmayan bir akımı temsil ettiğini gösteriniz.
u v w
+ + =0
x y z

u = (2x 2 - x y + z 2 ) i

v = (x 2 - 4 x y + y2) j

w = ( y2 - 2 x y - y z)k
u
4x - y
x
v
  4x + 2y
y
w
=-y
z
u v w
+ + =0
x y z
4x - y - 4x + 2y - y = 0
Sıkışmayan akım.

İki boyutlu sıkışmayan bir akımda hız alanı:
  y3    3
 
V =  + 2 x - x 2 y  i +  x y2 - 2 y - x  j
3   3
Şeklinde veriliyor. a) süreklilik denklemini sağladığını gösteriniz (sıkışmayan akım), b) akımın

çevrintisiz olup olmadığını gösteriniz.
 y3  
u =  + 2 x - x 2 y  i
3 
 3
 
v =  x y2 - 2 y - x  j
 3
  u v
a) Süreklilik şartı:  V = + =0
x y
u
=2-2x y
x
v
= 2x y-2
y
  u v
 V = + = 2 - 2 x y + 2 x y - 2 = 0 sıkışmayan akım.
x y
b) Çevrintisizlik şartı:
   w v    u w     v  u  
 x V =  -  i   -  j   -  k  0
 y z   z x  x y
    
 x V = 0 i  0 j  [ y2 - x 2 - ( y2 - x 2 )] k = 0
Sağlanıyor akım çevrintisiz.

Problem 3.5
İki boyutlu sıkışmayan bir akımda hız alanı;
 
  
 
V = 3 x - x 2 y i + y2 x - 3 y j
Şeklinde veriliyor. a) (1,2) noktasında hız ve ivmeyi hesaplayın, b) süreklilik denklemini

sağladığını gösteriniz (sıkışmayan akım), c) akımın çevrintisiz olup olmadığını gösteriniz.


  
u = 3 x - x 2 y i , v = y2 x - 3 y j 
a)  
u = 3 *1 - 12 * 2  3  2  1 , v =  22 *1 - 3 * 2  4  6  2

|V| = u2 + v2 = 12 + (2) 2 = 5  2.24m / s
   
 V V V V
a=u +v +w +
x y z t

  
   
a  1* 3  2xy i  y 2 j  (2)  x 2 i  2yx  3 j 
      
a  3i  2xy i  y 2 j  2x 2 i  4yx j  6 j
   
  
a  3  2xy  2x 2 i  y 2  4yx  6 j
 
 
a x  3  2xy  2x 2 i  3  2 *1* 2  2 *12  3  4  2  1
 
 
a y  y 2  4 yx  6 j  2 2  4 * 2 *1  6  4  8  6  2
a  12  2 2  5  2.24m / s 2
u v   u v
b) = 3- 2 x y , = 2 x y - 3 ,  V = + = 3 - 2 x y + 2 x y - 3 = 0 , süreklilik
x y x y
şartı sağlanıyor, sıkışmayan akım
   w v    u w     v  u  
c) Çevrintisizlik şartı:  x V =  -  i   -  j   -  k  0
 y z   z x  x y
    
 
 x V = 0 i  0 j  y 2 - x 2 k 0 , Sağlanmıyor akım çevrintilidir.

Problem 3.6
   
  
Bir akımda hız alanı; V = 6  2xy  t 2 i  xy 2  10t j25k
Şeklinde veriliyor. a) (3,0,2) noktasında ve t=1 anında hız ve ivmeyi hesaplayın, b) süreklilik
denklemini sağladığını gösteriniz (sıkışmayan akım), c) akımın çevrintisiz olup olmadığını
gösteriniz.
   
  
u = 6  2xy  t 2 i , v =  xy 2  10t j , w =25k
a) u = 6  2 * 3 * 0  12 7 v = 3 * 0  10 *1 10 , w = 25

|V| = u 2 + v2  w 2 = 7 2 + (10) 2  252 = 41 27.8m / s
   
 V V V V
a=u +v +w +
x y z t

  
   
  
a  7 * 2yi  y 2 j  10 * 2x i  2xyj  2t i  10 j
      
a  14y i  7 y 2 j  20x i  20xy j  2t i  10 j
 
  
a  14y  20x  2t i  7 y 2  20xy  10 j
 
a x  14y  20x  2t i  14 * 0  20 * 3  2 *1  58
 
 
a y   7 y 2  20xy  10 j  7 * 0  20 * 3 * 0  10  10
a  582  102  3464  58.9m / s 2
u v w
a) = 2y , =  2x y = 0
x y z
   u  v w
 V = +  = 2 y  (2xy )  0 0 , süreklilik şartı sağlanmıyor, sıkışan akım
 x  y z
   w v    u w     v  u  
b) Çevrintisizlik şartı;  x V =  -  i   -  j   -  k  0
 y z   z x  x y
 
    
 x V = 0  0 i  0  0 j   y 2 - 2x k  0 , Sağlanmıyor akım çevrintili.

Problem 3.7
     
   
Bir akımda hız alanı; V = 3z  x 2 i  yt 2 j xz 2 k şeklinde veriliyor. a) (1,1,1) noktasında
ve t=2 anında hız ve ivmeyi hesaplayın, b) süreklilik denklemini sağladığını gösteriniz
(sıkışmayan akım), c) akımın çevrintisiz olup olmadığını gösteriniz.
   
  
u = 3z  x 2 i , v = yt 2 j , w = xz 2 k
c) u = 3 *1  12 2 v = 1 * 2 2 4 , w = 1*12  1

|V| = u 2 + v2  w 2 = 2 2 + 4 2  12 = 21 4.6m / s
   
 V V V V
a=u +v +w +
x y z t

   
 
   
a  2 *  2x i  z 2 k  4 * t 2 j  1* 3i  2xzk  2yt j 
      
a  4x i  2z 2 k  4t 2 j  3i  2xzk  2yt j
   
   
a   4x  3i  4t 2  2yt j  2z 2  2xz k
 
a x   4x  3i  4 *1  3  1
 
 
a y  4t 2  2 yt j  4 * 2 2  2 *1 * 2  16  4  20
 
 
a z  2z 2  2xz k  2 *12  2 *1*1  4
a  (1) 2  202  4 2  417  20.4m / s 2
u v w
d) = 2 x , = t2 = 2 xz
x y z
   u  v w
 V = +  = 2x  t 2  2xz  0 , süreklilik şartı sağlanmıyor, sıkışan akım
 x  y z
   w v    u w     v  u  
e) Çevrintisizlik şartı;  x V =  -  i   -  j   -  k  0
 y z   z x  x y
 
    
 x V = 0  0 i  3  z 2 j  0 - 0 k  0 , Sağlanmıyor akım çevrintili.

Şekildeki kapalı tanka 1,2 ve 3 noktalarından giren ve çıkan kütle debileri verilmiştir. Tanka 4
noktasında bağlanan borudaki akımın kütle ve hacım debilerini bulunuz. ρ=1000 kg/m3.
K.Y.
Akım düzenli, sıkışmayan olduğundan:

 
k . y.
V.dA  0 veya
1-m
-m  2+m
3+m
 4=0
 4=0
- 120 - 200 +150 + m
Kütle debisi: m
 4 = 170 kg/s (oldugundan K.Y. den çııkı )
 4 =  Q4  Q4 = 0.170m / s
3
Hacim debisi : m

Şekilde görülen açık tanka kesit alanı 0.0025 m2 ve hızı 7 m/s olan su jeti ile su doldurulmakta ve
taban orifisinden 0.003 m3/s debi ile su boşaltılmaktadır. Tanka net olarak giren (veya çıkan)
akım debisini bulunuz.
K.Y.
Tankın içindeki akım seviyesi zamanla değiştiğinden, değişken sıkışmayan akım için:
  
k . y.
V.dA 
t k.h .
d  0
  

t k .h
d 
t
yazılırsa  Q1  Q 2 
t
0

- 7 * 0.0025 + 0.003 + =0
t

= 0.0145m 3 / s
t

nin işareti + olduğundan tanka net debi girişi vardır.
t

Şekildeki boru hattından 150 l/s debili su iletilmektedir. Her iki borudaki akım hızlarını bulunuz.
200 mm
300 mm
Q  V1 A1  V2 A2  0.150m3 /s
0.150
V1 = = 2.12 m / s
 0.5 2
0.150
V2 = = 4.77 m/s
 0.12

Problem 3.11
5 m. çapında 1,5 m. derinliğinde bir havuz şekilde özellikleri verilen 2 farklı sıvı ile
doldurulmaktadır. Havuzu doldurmak için geçecek süreyi hesaplayınız. Karışımın ortalama
özgül ağırlığını bulunuz.
s=1.0 s=0.8
V1=0.2 m/s V2=0.1 m/s
D1=100 mm D2=50 mm
1.5m
5m
D 2 5 2
 havuz = h= 1.5  29.44 m 3
4 4
0.012
Q1 = V1 A1  0.2 = 0.00157 m 3 /s
4
0.0052
Q1 = V2 A 2  0.1 = 0.000196m 3 /s
4
Q top = Q1  Q 2  0.00157  0.000196  0.001766m 3 /s
 havuz 29.44
t = = 16670.4sn  27.84dak  4.63saat
Q top 0.001766
Q11  Q 2  2 0.00157*1000  0.000196* 800

 kar =   977.8 kg / m 3
Q top 0.001766

Problem 3.12
Şekilde görülen borudan su alınmaktadır.1 kesitinin çapı 0.4m ve bu kesitteki ortalama su hızı
2 m/s ‘dir. 2 kesitinin çapı 0.8m olduğuna göre
a) Borudan akan suyun debisini,
b) 2 kesitindeki hızı,
c) 2 kesitinden sonra borudan Ø0,1m. çaplı bir boru ile dışarı 50 l/s ’lik su akıtılmaktadır.
Suyun çıkış hızını ve 3 kesitindeki hızı bulunuz.
1 2 3
00000.4m V1=2m/s 0000.08m V2 V3
4 00000.1m
50 l/s
 * 0.4 2
a) A1   0.126m 3 / s
4
Q  V * A  2 * 0.126  0.252m3 / s  252 Lt / s
b) Q1  Q 2  V1A1  V2 A 2
 * 0.8 2
A2   0.503m 3 / s
4
Q 0.252
V2    0.501m / s
A 2 0.503
Q 4 0.05 * 4
c) V4    6.37 m / s
A 4  * 0.12
Q 3  Q 2  Q 4  252  50  202 Lt / s
Q 3 0.202
V3    0.402 m / s
A 3 0.503

Problem 3.13
Baraj haznesine giren debi Qg =4000 m3/s, çıkan debi Qç =1500m3/s olduğuna göre göl
alanının 60 km2 olduğu seviyede baraj gölünün yükselmesi saatte ne kadar olur bulunuz.
Değişken sıkışmayan akım için:
  
k.y. .dA  t k.hd.   0
V
h
Hazne hacminin birim zamandaki değişimi (artışı): A şeklinde olup
t
 h
 d  A
t k .h . t
Süreklilik denklemi:
h
Q ç  Q g A 0
t
h
1500  4000 60 * 106 0
t
Buradan hazne seviyesinin yükselme hızı:
h
 4.167 * 10 5 m / s  0.15 m 3 / saat
t

Problem 3.14 (Bulu, 2000)
Şekilde verilen boru akımlarında bilinmeyenleri hesaplayınız.

Q3=2Q4=?
Q1=? Q2=? V3=1.5 m/s
V1=? V2=2m d3=?
d1=50mm d2=75mm?
Q4=?
V4=?
 * 0.0752 d4=30mm?
Q 2  V2 A 2  2 *  8.836 *10 3 m 3 / s
4
1 ve 2 borularından geçen debi aynı olacağından: Q1=Q2=8.836*10-3 m3/s
Q1 8.836 *103
V1   * 4  4.5 m / s
A1  * d12
2 borusundan geçen debi 3 ve 4 borularından geçmektedir.
Q2=Q3+Q4
4 borusundan geçen debi 3 borusundan geçen debinin yarısıdır:
Q4=0.5*Q3
Buradan:
Q2=1.5*Q3
Q 2 8.836 *103
Q3    5.891*103 m 3 / s
1.5 1.5
Q 3 5.891
Q4    2.945*103 m 3 / s
2 2
d 32 4Q 3 4 * 5.891*103
Q 3  V3 , d3  , d3   0.071m
4 V3  *1.5
4Q 4 4 * 2.945*103
V4    4.17 m / s
d 24  * 0.032

Bölüm 4
İdeal Akışkanların Hareketi
Bölüm 4, İdeal Akışkanların Hareketi Sayfa 78

Şekildeki 200 mm çaplı sifon borusu ile sabit seviyeli bir A

hazneden atmosfere su akıtılmaktadır. Akımı sürtünmesiz
kabul ederek (a) akımın debisini ve (b) A noktasındaki 2m
mutlak basıncı bulunuz.
1
5m
200 mm
(a) 1 ve 2 noktaları arasında Bernoulli denklemi: 2
2 2
V1 + p1 + z  V2 + p2 + z ,
V1  0 , p1 = p2 = 0 , z 1  5 m , z 2  0
2g  2g 
1 2
2
V2
=5  V 2 = 2 * 9.81* 5 = 9.90 m/s
2g
Q = V A = 9.90  0.12 = 0.311m 3 / s
(b) 1 ve A noktaları arasında Bernoulli denklemi:
2 2 2
V1 + p1 + z  VA + pA + z , VA
V1  0 , = 5 m , p1 = 0 , z1  0 , z A  2 m
2g  
1 A
2g 2g
pA
=-5-2=-7 m  pA= - 68670 Pa,

Mutlak pA=101300-68670=32630 Pa

Şekildeki kapak altı akımında enerji kayıplarını ihmal ederek birim genişlikten geçen suyun
debisini bulunuz.
V12/2g
V22/2g
3m V1
2
1m V2
(a) 1 ve 2 noktaları arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z , p = p = 0 , z = 3 m , z = 1 m
2g  2g 
1 2 1 2 1 2
2 2 2 2
V1 + 3 = V2 + 1  V2 - V1 = 2
2g 2g 2g
1 ve 2 kesitleri arasında süreklilik denklemi:
q = V1 A1 = V2 A2  V2  3 V1
Bu değer Bernoulli denkleminde yerine konursa:
2
(3V1 ) - V12 8V12
=2  =2  V1 = 2.215 m / s
2g 2g
q = V1 A1 = 2.215* 3 = 6.645 m 3 / s m

Şekilde görülen pitot tüpü düzeneği ile borudaki su akımının hızını bulunuz.
Civa
1 ve 2 noktaları arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z
2g  2g 
1 2
V2 = 0 , z1  z 2 = 0
2
V1 = p2 - p1
2g 
1 ve 2 noktaları arasında manometre denklemi:
p1 + 9810* 0.6 + 13.6 * 9810* 0.03 - 9810* 0.63 = p2
p2 - p1
= 0.378 m

bu değer Bernoulli denkleminde kullanılırsa:

2
V1 = 0.378  V = 2.723 m / s
1
2g

Şekilde görülen düşey borunun ucundan atmosfere su çıkmaktadır. Manometre okumalarına göre
akımın debisini bulunuz.
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z
2g  2g 
1 2
burada V2=0 , z1=2 m , z2=0 dır: 
2
V1 = p2 - p1 - 2 = 41000- 14000 - 2 = 0.752
2g  9810
V1 = 3.841m / s
Q = V1 A1 = 3.841 0.12 = 0.121m 3 / s

Problem 4.5
Depodan bidona 4 lt benzin çekmek için geçecek

3
süreyi ve 3 noktasındaki mutlak basıncı
2m
hesaplayınız. Hortumun çapı 5mm, hortum
1
içerisindeki sürtünme kayıplarını ihmal ediniz,
=750 kg/m3. 0.75m
2
Bidon
1-2 Arası Bernoulli denklemi:
2 2
V1 P1 V P
  z1  2  2  z 2
2g  2g 
V1=0, P1/=0, P2/=0
2
V2
 z1  z 2  0.75
2g
V2  2 * 9.81* 0.75  3.84 m / s
D 2 3.14 * 5 *103
Hortum Kesit Alanı = A    1.96 *10 5 m 2
4 4
Benzinin debisi = Q  V2 A  3.84 *1.95 *105  7.53 *105 m3 / s  0.0753lt / s
 4
Dört litre benzin çekmek için gerekli süre = t    53.1s
0.0753 0.0753
3 noktasındaki mutlak basınç için 2 ve 3 noktası arasında Bernoulli denklemi:

2 2
V2 P V P
 2  z 2  3  3  z3
2g  2g 
V2=V3, z2=0, P2=0=atmosfer
P2 P3
  z3
 
P3  Patm  z3 101300  750 * 9.81* 2.75  81066.9 Pa  81.2 kPa

Problem 4.6
Şekildeki sistemde borudan geçen su akımın debisini belirleyiniz.
150mm
200 kPa
2m
1.5m
50mm
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z ,
2g  2g 
1 2
2 2
V1 + 200000 + 2 = V 2 + 1.5  0
2g 9810 2g
2 2
V1 + 20.9 = V 2
2g 2g
1 ve 2 kesitleri arasında süreklilik denkleminden:
0.152 0.052
V1 A1 = V2 A2  V1 *  *  V2 *  *
4 4
V2  9V1
Yukarda yerine yazılır ise:
V1 + 20.9 = 9V1 
2 2 2
 80 V1  20.9
2g 2g 2g
V1=2.26 m/s
0,152
Q  V1 A1 = 2.26 *  *  0.04 m3 / s
4


4 N/cm2 100mm 2
Şekilde gösterilen yatay düzlemde
bulunan boru sisteminde 1
kesitindeki basınç 4N/cm2 dir. 1
İdeal akışkan akımı kabulü yaparak 400mm

200mm
borulardan geçecek debileri
3
bulunuz. 2 ve 3 uçları atmosfere
açıktır. Akışkan su olup =10 000 N/m3 alınacaktır.
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z ,
2g  2g 
1 2
z1=z2= yatayda, P1=4N/cm2 = 40 000 N/m2, P2/=0
2 2 2 2
V1 + 40000 = V 2 + 0 V1 + 4 = V 2 V2  V12  4 *19.62  V12  78.48
2 g 10000 2 g 2g 2g
1 ve 3 noktaları arasında Bernoulli denkleminden benzer şekilde: V3  V12  78.48
Süreklilik denkleminden: Q1=Q2+Q3 V1A1= V2A2+ V3A3
 * 0.42   * 0.12  * 0.22 

V1 *  V12  78.48 *   
4  4 4 
0.16V1  0.05 V12  78.48
3.2V1 2   V12  78.48 

2
10.24V1 2  V12  78.48

V1=2.91 m/s Q1=0.36 m3/s
V2=V3=9.33 m/s
Q2=0.07 m3/s
Q3=0.29 m3/s

Problem 4.8 (Sığıner & Sümer, 1970)
Şekilde görülen ve çapı D 1 =25cm olan borudan

geçen su 2 kesitinden atmosfere çıkmaktadır. h=12m
Q
Orifisteki yük kayıplarını ihmal ederek 1 ve 2
kesitindeki hızları bulunuz? Sistemde geçen debiyi
belirleyiniz? 1
1-2 arası süreklilik denklemi:

D₁=25cm
z=3m
V1*A1 = V2*A2
π*0.25² π*0.1²
* V1 = * V2 D2=10cm
4 4 2
V2=6.25V1 (1)
1-2 Arası Bernoulli denklemi:
V12 p1 V2 2 p 2
  z1    z2
2g  2g 
P1 = P0 +γh , P2 = P0 , z 2 =0 , z1 =3m
2 2
V1 V
hz 2 (2)
2g 2g
V12 (0.625V1 ) 2
 12  3 
2g 2g
V1 =2.78m/s => V2 =6.25 V1 => V2 =17.38m/s
 * 0.252
Q= V1 A1 = 2.78 *  0.137m3 / s  137 lt / s
4

Rölatif özgül kütlesi 0.72 olan bir yağ, bir tankın 80mm olan yan
orifisinden dışarı akmaktadır. Hız ve daralma katsayıları cv=0.95,
cc=0.62 olduğuna göre;
4m
a) Orifisten çıkan yağın debisini,
b) Orifisten çıkan jetin gücünü bulunuz.
a) Q  c v c c A 2gh
 * 0.082
Q  0.95 * 0.62 * 2 * 9.81* 4
4
Q=0.0262 m3/s=262 lt/s
b) P  QH
  0.72 * 9810  7063.2 N / m3
V  2gh  2 * 9.81* 4  8.859m / s
V 2 0.95 * 8.8592
H   3.61m
2g 19.62
P  7063.2 * 0.0262* 3.61  668watt

Problem 4.10
70 kN/m2
Şekilde görülen depoda 1.8m su vardır. Depoda 70 kN/m²’lik
basınç olduğuna göre Deponun Tabanındaki 50mm çapındaki
orisiften çıkan akımın debisini belirleyiniz. (Cd= 0.6)
h=1.8m
Su yüzü ile çıkış kesite arasında Bernoulli denklemi yazılırsa:

Q=?
2 2
V1 p1 V p
  z1  2  2  z 2
2g  2g 
V1=0, z1=h, z2=0, P2/=0
P1 V2
h 2
 2g
Burada teorik hız:
P 
V  2g *   h 
 
Gerçek debi :
P 
Q  Cd * A * V  Cd * A * 2g *   h 
 
 * 0.052  70000 
Q  0.6 * * 2 * 9.81*   1.8   0.0156m3 / s
4  9810 

Problem 4.11
Şekilde görülen borudan su akmaktadır. Daralmanın olduğu kesitte kavitasyonu oluşturan

boru çapını bulunuz.
50kPa
2
1 s=1
V1=2 m/s ?
100mm
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z ,
2g  2g 
1 2
p2 V12 p1 V22  p0  pb  101300 2340

= +   
 2g  2g  
2 2
D12 D2 D  D 
V1 A1 = V2 A2  V1   V2  2  V1   2   V2  V1  1 
4 4 V2  D1   D2 
4
 98960 4 50000 V12  D1 
= +   
 2g  2 g  D2 
 98960 50000 2 * 0.14

=2+ 
1000 1000 D42
0.0002
 98.96 = 52 
D42
D2=0.034m

Şekilde görüldüğü gibi bir boru parçası ile bir hazneden atmosfere su akıtılmaktadır. Akımda
sürtünme kayıplarını ihmal ederek boru parçasının daralma kesitinde kavitasyonu başlatan çapı
bulunuz. Atmosfer basıncı=98 kPa, Buhar basıncı pb=2.34 kPa alınacaktır.
1 ve 3 arasında Bernoulli denklemi: E.Ç.

2 2 P.Ç.
V1 + p1 + z = V3 + p3 + z
2g  2g 
1 3
V22/2g V32/2g=5m
Su, 20C
burada V10, p1=p3=0, z1=5m, z3=0:
2
V3 = 5 V3=9.90 m/s 150mm
2g
Pb/
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z ,
V1  0 , p1 = 0 , z1  5 m , z 2 = 0
2g  2g 
1 2
2
p2 V 2
=5-
 2g
2 noktasında kavitasyonun başlamasına sebep olacak basınç yüksekliği:
p2 - patm + pb - 98 + 2.34
= = = - 9.75 m
  9.81
Son iki denklemden:
2
5 - V2 = - 9.75  V2 = 17.01m / s
2g
2 ve 3 kesitleri arasında yazılacak süreklilik denkleminden:
2 2
V2 =  D3  
17.01  150 
 D 2  114 mm
  = 
V3  D 2  9.90  D2 

Şekilde görülen sistemde C noktasında mutlak basıncın 0.5 mss den aşağı düşmemesi için bu
noktadaki kesitin çapı ne olmalı bulunuz.
Depo
7.5m
D=150mm
DC=?
C 3m
Atmosfer basıncını 10mss alalım. B
A ile B arasında Bernoulli denklemi:
2 2
VA P V P
 A  zA  B  B  zB
2g  2g 
2
VB
0  10  10.5   10  0
2g
VB  14.3m / s
A ile C arasında Bernoulli denklemi:
2 2
VA PA V P
  z A  C  C  zC
2g  2g 
2
V
0  10  10.5  C  0.5  3
2g
VC  18.4 m / s
Süreklilik denkleminden:
Q = VC*AC=VB*AB
3.14 * D C2 3.14 * 0.152

Q *18.4  *14.3
4 4
DC=0.132m=132mm

Şekilde görülen venturimetre düzeneği ile borudan geçen suyun debisini bulunuz.
1 ve 2 noktaları arasında Bernoulli

100 mm
denklemi: 2
2 2
V1 + p1 + z = V2 + p2 + z , 200 mm
z
2g  2g 
1 2
1
z1=0 , z2=Δz
2 2
V1 - V2 = p2 - p1 +  z
h
2g 
250 mmHg
1 ve 2 noktaları arasında manometre
denklemi:
s=13.6
p1 +  h1 - c 0.25 -  (h1 - 0.25 +  z) = p2
p2 - p1   
= 0.25  - c + 1 -  z = - 3.15 -  z
   
Bu değer Bernoulli denkleminde yerine konursa:
2 2
V1 - V2 = - 3.15 -  z +  z = - 3.15
2g
2 2
 D2   100 
V1 A1 = V2 A2  V1 = V2   = V2   = 0.25 V2
 D1   200 
2
(0.25V2 ) - V22
= - 3.15  V2 = 8.12 m / s
2g
Sonuç olarak borudan geçen debi teorik olarak:
Q = V2 A2 = 8.12 *  * 0.052 = 0.064m3 / s

Problem 4.15
Şekilde verilen sistemden geçen suyun debisini bulunuz.

100m
1
1-2 arasına Bernoulli denklemi:
2
V1 p1 V p
2 0.5m
  z1  2  2  z 2 200mm
2g  2g 
2
s=1
2 2
V1 - V2 p p1
 2  (z 2 - z1 ) (1)
2g 
1-2 arasında Manometre denklemi: x
P1   * 0.5   * x   c * 0.2 -  * 0.2 -  * x  P2
c
P2 - P1   * (0.5  x  0.2 * - 0.2 - x )
 200mm-Hg
P2 - P1 s=13.6
 0.3  2.72  3.02 (2)

(2) ifadesini (1) ifadesinde yerine yazalım:
V12 - V2 2
= 3.02 - 0.5 = 2.52
2g
Süreklilik denklemi (1)-(2) arasında:
D2 2 200 2
V1A1  V2A2 => V1  V2 ( ) => V1  V2 ( ) => V1  4 V2
D1 100
(4V2 ) 2 - V2 2
 2.52 ⇒ 15V2 2  49.44 ⇒ V2  1.82 m / s
2g
Q  V2A2  1.82 *  * 0.12  0.0572 m3 / s

Şekildeki orifismetrede Cv=0.95 ve Cc=0.63 olduğuna göre borudan geçen suyun debisini
bulunuz.
250mm
150mm
s=1
20mmHg
s=13.6
1ve 2 noktaları arasında manometre denklemi:
p2 +  h +  c 0.02 -  (h + 0.02) = p1
p1 - p2  
= 0.02  c - 1 = 0.252 m
  
A 0 =  0.152 / 4 = 0.0177m 2
2 * 9.81* 0.252
Q = 0.95 * 0.63* 0.0177 4
= 0.0242m 3 / s
 0.15 
1 - 0.632  
 0.25 

Problem 4.17 (Sığıner & Sümer, 1970)
Şekildeki dirsekten 200 lt/s su geçmekte olup

kesit daireseldir. Enerji kayıplarını ihmal ederek
0.40m
A ve B kesitlerindeki basınç farkını bulunuz, P1
= 50 kPa, P2=35 kPa iken manometredeki 0.20m 0.45m
1
sapmayı bulunuz.
2
Süreklilik denkleminde: z
h
Q  V1A1  V2 A 2
s=13.6
Q 0.200
V1    1.59 m / s
A1  * 0.4 2 / 4
Q 0.200
V2    6.36 m / s
A 2  * 0.2 2 / 4
1 ve 2 noktalar arasında enerji denklemi:

2 2
V1 p1 V p
  z1  2  2  z 2
2g  2g 
z1=0.45, z2=0,
1.592 p1 6.362 p 2
  0.45  
19.62  19.62 
P1  P2
 2.07  0.13  0.45  1.49m

1-2 arasında Manometre denklemi:
P1   * (0.25  z  h )   c * h   * z  P2
50 000  9810* (0.25  z  h )  13.6 * 9810* h  9810* z  35 000
50 000  2452.5  9810z  9810h  133416h  9810z  35 000
123606h  50 000  2452.5  35 000  7452.55
17452.5
h  0.14 m
123606

Bölüm 5
İdeal Akışkanlarda
Momentumun Korunumu
Bölüm 5, İdeal Akışkanlarda Momentumun Korunumu Sayfa 96

Hızı V1=10 m/s ve çapı 50 mm olan su jeti şekildeki gibi duran bir cisme çarparak
saptırılmaktadır. Enerji kayıplarını göz önüne almak üzere suyun cismi terk ederken hızı V2=8
m/s kabul edilmektedir. Suyun ağırlığını ihmal ederek (a) θ=30, (b) θ=90, ve (c) θ=180 lik
açısal sapma durumlarında su jetinin cisme uyguladığı dinamik kuvvetleri bulunuz.
(a) θ=30
V2=8m/s Serbest cisim

=30 diyagramı
K.Y
V1=10m/s -V1
y
2 V2-V1 V2 Rx
x
1
Ry R
Q = 10 *  * 0.052 / 4 = 0.0196 m 3 / s
 Fx =  Q (u2 - u1) ,  R x = 1000* 0.0196* (8 * cos 30 - 10)  R x = 60.21 N
 Fy =  Q ( v2 - v1) , R y = 1000* 0.0196* (8 * sin 30 - 0)  R y = 78.40 N
Bileşke Kuvvet:
R = 60.212  78.402 = 98.85 N
Su tarafından cisme uygulanan eşit ve zıt yönlü kuvvet: R=98.85 N

(b) θ=90
V2
2
K.Y. -V1
V1 y
V2
V2-V1 Rx
1 x
Ry
R
 Fx =  Q (u2 - u1) , - R x = 1000* 0.0196* (0 - 10)  R x = 196 N
 Fy =  Q ( v2 - v1) , R y = 1000* 0.0196* (8 - 0)  R y = 156.8 N
R = 1962 + 156.82 = 251 N
Cisme gelen kuvvet: R=-251 N
(c) θ=180
K.Y.
2
y Rx
V2 -V1 V2
V1 V2-V1 x
1 Ry R
 Fx =  Q (u 2 - u1) , - R x = 1000* 0.0196* (- 8 - 10)  R x = 352.8 N
 Fy =  Q ( v2 - v1) , R y = 1000* 0.0196* (0 - 0)  Ry = 0
Cisme gelen kuvvet : R=-352.8 N

Şekilde görüldüğü gibi bir su jeti bir düzlem yüzeye dik olarak çarpmaktadır. Yüzeye gelen
dinamik kuvveti bulunuz.
V2
K.Y.
Basınç dağılımı
D=50mm
Rx
V1=8m/s
y
V2 x
A1 =  * 0.05 / 4 = 0.00196m ,
2 2
Q = 8 * 0.00196= 0.0157 m3 / s
 Fx =  Q (u 2 - u1)  - R x =  V1 A1 (0 - V1)  R x =  A1 V1
2
2
R x = 1000* 0.0196* 8 = 125.4 N , Yüzeye gelen kuvvet : R x = - 125.4 N

Şekilde görülen 60 lik yatay boru dirseğinin girişinde akım hızı V1=1.5 m/s ve basınç p1=40 kPa
olduğuna göre akımın dirseğe uyguladığı dinamik kuvveti bulunuz.
200 mm 60
P2A2
V2
K.Y
300 mm 2
Rx
V1 -V1 P1A1
y Ry
1 V2 R
V2-V1
A1 =  * 0.15 = 0.0707m , A2 =  * 0.1 = 0.0314 m

2 2 2 2
Q = V1 A1 = 1.5 * 0.0707 = 0.106m 3 / s , V2 = Q / A2 = 3.375 m / s
2 2
V1 + p1 + = V2 + p2 + ,
z1 z2 z1 = z2
2g  2g 
2
1.5 40000 3.3752 p
+ = + 2  p2 = 35430 Pa
19.62 9810 19.62 9810
 Fx =  Q (u2 - u1) p1 A1 - p2 A2 cos 60 - R x =  Q (V2 cos 60 - V1)
40000* 0.0707- 35430* 0.0314* cos 60 - R x  1000* 0.106* (3.375* cos 60 - 1.5)
R x = 2252 N
 Fy =  Q ( v2 - v1) R y - p2 A2 sin 60 =  Q (V2 sin 60 - 0)
R y - 35430* 0.0314* sin 60 = 1000* 0.106* (3.375* sin 60 - 0) R y = 1273 N
R = 22522 + 12732 = 2587 N

Şekilde görüldüğü gibi bir açık kanaldaki kapak altından su akıtılmaktadır. Verilen şartlar altında
kapağın birim genişliğine gelen kuvveti bulunuz.
K.Y.
E.Ç.
Rx
V1
4m
h12/2
y
V2 1m
Sıfır düzlemi
x h22/2
1 2
2 2
V1 p1 V p
+ + z1 = 2 + 2 + z2 , p1 = p2 = 0 , z1 = h1 = 4 m , z2 = h 2 = 1 m
2g  2g 
2 2 2 2
V1 + 4 = V2 + 1  V1 + 3 = V2
2g 2g 2g 2g
1 ve 2 kesitleri arasında süreklilik denklemi:
V1 h1 = V2 h2  4 V1 = V2
2 2
V1 + 3 = 16 V1  3
V1 = 1.98 m/s , V2 = 7.92 m/s , q = 1.98 * 4 = 7.92 m / s m
2g 2g
 h12  h 22
 Fx =  Q (u 2 - u1)  - - R x =  q (V2 - V1)
2 2
9810 2 2
* (4 - 1 ) - R x = 1000* 7.92 * (7.92 - 1.98)  R x = 26530 N
2
Kapağa gelen kuvvet: Rx=-26530 N

Şekilde görülen Jetten s=0.79 olan alkol düşey duvara F=425 N’luk kuvvet ile çarpıyor.
Enerji kayıplarını ihmal ederek:
a) Akımın kütle debisini,

b) Manometredeki mutlak basıncı bulunuz.
Pm=?
5cm
F=425N
2cm
Duvar

F  m * V2  A 2 V22  0.79 * (1000) * * (0.02) 2 * V22  425 N
4
V2  41.4 m / s

m  0.79 *1000* * (0.02) 2 * 41.4  10.3 kg / s
4
2
A 
2
2
A1 * V1  A 2 * V2 ⇒ V1  V2 *  2   (41.4) *    6.63 m / s
 A1  5
Bernoulli: z1  z 2 ,
1
P1  P2   V22
2
 V12 
0.79 * (1000)
101.300  ( 41.4 2 - 6.632 )
2
P1  760951Pa  761kPa

Problem 5.6
5 m genişlikteki dikdörtgen kanalda yapılan bir savak üzerindeki akışkanı ideal kabul ederek
savağa akımın yaptığı itkinin yatay bileşenini hesaplayınız.
K.Y.
F1
Rx
1m 0.6m/s
0.15 m F2
3
V1 A1  V2 A 2 ⇒ 0.6 * (5 *1)  V2 * (5 * 0.15) ⇒ V2   4m/s
0.75
∑F X   Q (V2 - V1 )
1
 (h 12 - h 22 )b  R x   V1 A1 (V2 - V1 )
2
1
R x  1000* 0.6 * (1* 5) (4  0.6) - * 9810 * (12 - 0.15 2 ) * 5
2
R x  10200- 23973.2
R x  13 773.2 N  13.77kN

Problem 5.7
Aşağıda şekilde görülen redüksiyona etki eden kuvveti bulunuz. Borudan geçen suyun debisi
6.4 m³/s ve (1) kesitindeki basınç 24N/cm²’dir.
Ry
R
1
2 Rx
QV2
2m 1m QV1
P1A1 P2A2
Redüksiyon
F x 0  -R x QV1  P1A1  QV2  P2 A 2  0
F y 0  R y 0
Bilinmeyenler: V1, V2, P2, Rx
Q 6.4
V1    2.04 m / s

A1  * 2 2 / 4
Q 6.4
V2    8.16 m / s
A2 
 *12 / 4
Bernoulli denkleminden:
V12 P1 V2 P
  z1  2  2  z 2
2g  2g 
P2 V12 V22 P1
  
 2g 2g 
P2 2.042 8.162 24000 P2

    21mss
 19.62 19.62 10000 
x doğrultusundaki momentum denkleminde bu bilgiler yerine yazılırsa:
 * 22  *12
-R x 1000* 6.4 * 2.04  240000*  1000* 6.4 * 8.16  210000* 0
4 4
R x  560000N  560kN

Yatay bir borudan akmakta olan 14kg/s debisindeki suyu yatayla 30º lik açı yapacak şekilde
saptırarak hızlandırmak için daralan bir dirsek kullanılmaktadır. Su dirsekten atmosfere
atılmaktadır. Dirseğin giriş ve çıkış kesitlerinin alanları sırasıyla 113 cm² ve 7 cm² dir. Giriş
ve çıkış kesitleri arasındaki seviye farkı 30 cm ve dirseğin içerisindeki suyun ağırlığını ihmal
ederek; a) Dirseğin giriş kesitinin merkezindeki basıncı, b) Dirseği yerinde tutabilmek için
gerekli kuvveti hesaplayınız.
A2=7cm 2
2
2 mV2
2
A1=113cm 1
30 cm mV1 Rx
m=14kg/s 30º
P1A1
Ry
1
m1  m 2  14 kg / s
m 14
V1    1.24m / s
 A1 1000* 0.0113
m 14
V2    20.0 m / s
 A 2 1000* 0.0007
1-2 arası Bernoulli denklemi
V12 P1
  z1 
V22 P2
  z2 ⇒
P1 V22 - V12


 ( z 2 - z1 )

2g  2g   2g
P1 20.0 2 - 1.242
  0.3  20.61m ⇒ P1  202184.1 Pa  202.2 kPa
 19.62
  
 F   mV   mV
çikan giren
 Rx  P1A1  m(V2 cos30 - V1 )
 Rx  m(V2 cos30 - V1 ) - P1A1  14.0 * 20 * cos(30) - 1.24 - 202184* 0.0113  225.13  2284.68
R x  2059.55 N
R y  m V2 sin 30  14 * 20 * sin(30)  140.0 N

Problem 5.9
Akışın geldiği tarafı 0.6m çapında gittiği tarafı 0.3m çapında olan 45º’lik redüktör (indirici)
dirsek içinden 1.45*105 Pa basınç altında 0.45 m³/s’lik su akışı vardır. Dirsekteki kaybı ihmal
ederek suyun indiriciye etkilediği kuvveti hesaplayınız.
45º
P2 A2
Q V2
Q V1
Redüktör P1 A1 Rx
Ry
Q 0.45 Q 0.45
V1    1.6m / s V2    6.4m / s
A1 
 * 0.6 2 / 4  A2 
 * 0.32 / 4 
1-2 arasına Bernoulli denklemi:
V12 P1 V2 P 1.6 2 1.45 *105 6.4 2 P2

  z1  2  2  z 2  0  0
2g  2g  19.62 9810 19.62 
P2
 12.8m  P2  126000Pa

x doğrultusunda momentum denklemi: F x  QV2 x  V1x 
-R x P1A1  P2 A 2 cos(45)  QV2 cos(45)  QV1
 * 0.6 2  * 0.32
-R x 1.45 *105 *  1.45 *105 * * 0.707  1000* 0.45 * 6.4 * 0.707  1000* 0.45 *1.6
4 4
R x  33400N
y doğrultusunda: F y  QV2 y  V1y  R y P2 A 2 sin(45)  QV2 sin(45)  0
 * 0.32
R y 1.45 *105 * * 0.707  1000* 0.45 * 6.4 * 0.707 R x  33400N
4
R y  8320N
Suyun dirseğe etkilediği kuvvet: R  334002  83202  34421N  34.4kN

Problem 5.10 (Ilgaz ve Ark., 2013)
Yatay düzlemde bulunan şekildeki dirsek (1) kesitinde çap 0.3m, hız 4m/s, basınç P=100kPa
(2) kesitinde çap 0.2m’dir. Dirsekten geçen debiyi, (2) kesitindeki hız ve basıncı, Dirseğe
gelen bileşke kuvveti ve yönünü bulunuz. (γ=10 kN/m³)
Ry
1 R
P1A1
QV1
Rx
60 y
P2A2
2 x QV2
 * 0.32
Q  V*A  4*  0.283m 3 / s
4
0.283
Süreklilik denkleminden: Q1  Q 2 V2   9m/s
 * 0 .2 2 / 4
V12 P1 V22 P2
1-2 arasına Bernoulli denklemi:   z1    z2
2g  2g 
42 100000 92 P
   2  P2  66871Pa  66.87 kPa
19.62 10000 19.62 
c-) x doğrultusunda momentum denklemi:
F x  QV2 x  V1x  -R x P1A1  P2 A 2 cos(60)  QV2 cos(60)  QV1
 * 0.3 2  * 0.2 2
R x  100 *103 *  66.87 *103 * * 0.50  1000* 0.283* 9.0 * 0.50  1000* 0.283* 4.0
4 4
R x  7068.58  1050.39  1273.5  1132  10525N  10.53kN
y doğrultusunda: F y  QV2 y  V1y  -R y P2 A 2 sin(60)  QV2 sin(60)  0
 * 0.2 2
R y  66.87 *103 * * 0.866  1000* 0.283* 9.0 * 0.866  1819.3  2205.70
4
R y  4025N  4.03kN
Bileşke kuvvet: R  10.53  4.03  11.28 kN

2 2

Problem 5.11 (Ilgaz ve Ark., 2013)
Bir hidroelektrik santralde basınçlı borunun çapı D=2.5m ve debisi Q=16m³/s dir. Basınçlı
borunun kırık noktasında h=30.0 m su sütunu basınç varken bu kırık noktasındaki tespit
noktasına gelen itki kuvvetini bulunuz.
Ry
Q
Rz
P1
15 Tespit Kütlesi A1 P2

y A2
Basınçlı Boru
P   h  10000 * 30  300000 Pa  300 kPa
 2. 5 2
A  4.91m 2
4
Q 16
Q  VA ⇒ V    3.26 m / s
A 4.91
∑F x 0 - R x  P1 A1 - P2 A 2 cos    Q (V2 cos  - V1 )
R x  300 *103 * 4.91 - 300 *103 * 4.91* cos(15) - 1000*16 * 3.26 * cos(15)  1000*16 * 3.26
R x  51970N  51.97 kN
F y 0  R y  P2 A 2 .Sin   Q (V2 sin   0)
R y  300 *103 * 4.91* sin(15)  1000*16 * 3.26 * sin(15)
R y  394740N  394.74 kN
R  51.97 2  394.74 2 ⇒ R  398.15 kN

Şekilde görülen sistemde dirseğe gelecek kuvveti hesaplayınız.
13 N/cm2 QV2
7.0m
P₁A₁
Q₁V₁ Rx
100 mm
3.0m R
20 0.0 Ry
Dirsek ile borunun çıkışı arasında Bernoulli denklemi:
V12 P1 V22 P2
  z1    z2
2g  2g  V1=V2, z1=0, z2=3, P2/=0
P1
 3mss  P1  30000N / m 2

Hazne su seviyesi ile boru çıkışı arasında Bernoulli denklemi:
P 13 *104
Su seviyesi: h    13mss Hayali su seviyesi kotu =7+13=20m
 10000
V02 P0 V22 P2 V22

  z0    z 2  20   3  V2  18.4 m / s
2g  2g  2g
 * 0.12
Süreklilik denklemi: Q  VA  18.4 *  0.144 m 3 / s
4
x doğrultusu için momentum denklemi: ∑F x 0 - R x  P1A1   Q (V2 cos  - V1 )
 * 0.12
R x  30000*  1000* 0.144 *18.4 * cos(20)  1000* 0.144 *18.4 R x  398.85 N
4
y doğrultusu için momentum denklemi: F y 0 R y   Q (V2 sin   0)
R y  1000* 0.144*18.4 * sin(20)  R y  906.22 N
R  398.852  906.222 ⇒ R  990.11 N

Şekildeki boru sistemine etkiyen reaksiyon kuvvetini hesaplayınız. Her iki çıkışta hızlar 12
m/s olup atmosfere açılmaktadır ve boru sistemi yatay düzlemdedir.
Q2V2
V2
D2=100mm
D1=150mm
15º P₁A₁ Rx
V1
30º Q₁V₁ Ry R
Q3V3
y
D3=75mm
V3
x
 * 0.152  * 0.12  * 0.0752

Q1  Q 2  Q 3  V1 *  12 *  12 *  V1  8.33 m / s
4 4 4
 * 0.152  * 0.10 2
Q1  V1 A 1  8.33 *  0.147 m 3 / s Q 2  V2 A 2  12 *  0.094 m 3 / s
4 4
 * 0.0752
Q 3  V3 A 3  12 *  0.053m 3 / s
4
8.332 P1 122
1-2 arasında Bernoulli denklemi:   0
19.62  19.62
P1  * 0.152
 3.80m  P1  37.3kPa F1  P1 A1  37306*  659.3 N  0.66kN
 4
İmpuls momentum denkleminden:
∑F x 0 - R x  P1A1   Q1V1   Q 2 V2 cos(15)   Q 3 V3 cos(30)  0
R x  659.3  1000* 0.147 * 8.33  1000* 0.094*12 * cos(15)  1000* 0.053*12 * cos(30)  242N
∑F y 0 R y   QV2 sin(15)   QV3 sin(30)
Ry  1000* 0.094 * 12 * sin(15)  1000* 0.053* 12 * sin(30)  27N
R  2422  (27) 2 ⇒ R  244 N

Şekilde görülen ve su ileten yatayda bulunan dirseğe tesir edecek kuvvetleri hesaplayınız.
250mm 250mm F1 F2
Q=0.25 m3/s Q=0.25 m3/s
P=101.8 N/m2 M1 M2
P=101.8 N/m2
500mm
y M3
Atmosfer
x
Q 3  Q1  Q 2
Q3  0.25  0.25  0.50 m3 / s
Q3 0.5 * 4
V3    2.546 m 3 / s
A 3  * 0.5 2
V1  V2 A1  A 2 Q1  Q 2 M1  M 2 P1  P2 F1  F2
İmpuls momentum denklemi x doğrultusu için:
Q Q
∑F x 0 -Rx 
2
V1  P1A1   V2  P2 A 2
2
Rx  0
İmpuls momentum denklemi y doğrultusu için:
∑F y 0 - R y   QV3  0
R y  1000* 2.546* 0.5  1298.46N

Problem 5.15
Şekildeki yatay düzlemde bulunan T şeklindeki Boru içindeki su akımında (1) kesitinde
akımın debisi Q1=0.3 m3/s ve rölatif basınç P1= 500 kN/m2 dir. (2) kesitinde akımın debisi
Q2=0.15 m3/s olduğuna göre, akışkanı ideal kabul ederek, akışkanın T boru parçasına etkittiği
bileşke kuvveti ve yönünü hesaplayınız.
Q2 P2, M2
300mm K.Y.
450mm Rx
Q1 P1, M1
R
200mm Ry
y
Q3 P3, M3
x
Q1  Q2  Q3  Q3  Q1 Q2  Q3  0.3  0.15  0.15m3 / s
Q1 0.3 * 4
V1    1.89 m 3 / s
A1  * 0.452
Q2 0.15 * 4
V2    2.12 m3 / s
A 2  * 0.30 2
Q3 0.15 * 4
V3    4.78 m3 / s
A 3  * 0.20 2
Enerji denklemi:
V12 P1 V22 P2 V32 P3

    
2g  2g  2g 
1 ve 2 kesitleri arasında Enerji denklemi:

P2 P1 V12  V22 500000 1.892  2.122

     49.95m  P2  49.95 *104 Pa  499.5kPa
  2g 10000 19.62
1 ve 3 kesitleri arasında Enerji denklemi:
P3 P1 V12  V32 500000 1.892  4.782

     49.02m  P3  49.02 *104 Pa  490kPa
  2g 10000 19.62
x doğrultusunda K.Y. etki eden kuvvet:
 * 0.452
Fx  P1A1  500*  79.52 kN
4
y doğrultusunda K.Y. etki eden kuvvetler:
 * 0.202
Fy 3  P3 A 3  490* 15.39kN
4
 * 0.302
Fy 2  P2 A 2  499.5 *  35.31kN
4
x doğrultusunda momentum denklemi:
∑F x 0 - R x  P1A1   Q1V1  0
R x  79.52  0.3*1.89  79.53  0.57  78.96 kN
y doğrultusunda momentum denklemi:
∑F y 0 R y  P2 A 2   Q 2 V2  P3 A 3   Q3 V3  0
R y  35.31  0.15 * 2.12  15.39  0.15 * 4.78  19.52kN
Bileşke kuvvet:
R  78.962  19.522 ⇒ R  81.34kN
Bileşke kuvvetin x ekseni ile yaptığı açı:
Ry 19.52
tan     0.247    13.87
Rx 78.96

Şekilde görülen flanşlı musluktan 70 lt/dak debiyle su akmaktadır. Flanşın bulunduğu

bölümde borunun iç çapı 19.8mm, bu noktada ölçülen basınç 89.63 kPa ve
musluk+içerisindeki suyun ağırlığı 56.94 N olduğuna göre flanşa etki eden net kuvveti
hesaplayınız.
Flanş
K.Y
Rx
.
y
R
Wmusluk+su x Ry
70
Q  70lt / dak   0.00117m 3 / s
1000* 60
D 2  * 0.01982
A   0.00031m 2
4 4
Q 0.00117
Q1  Q 2  V1  V2    3.77 m / s
A 0.00031
m  Q  1000* 0.00117 1.17 kg / s
F x  QV2 x  V1x   R x  P1A1  Q0 V1x 
R x   P1A1  QV1x
R x   89630* 0.00031 1.17 * 3.77  32.2N
F y  QV2 y  V1y   R y  Wmusluksu  QV 2 y 0
R y   QV2 y  Wmusluksu
R y   1.17 * 3.77  56.94  52.5 N
R  32.22  52.5 2 ⇒ R  61.6 N

Problem 5.17 (Sığıner ve Sümer, 1980)
Şekildeki 2-3 kapağından su sızmaması için gerekli minimum H yüksekliği ne olmalıdır.
H=?
h=3.05m 3
D=0.15m Rx
1 60 y
D=0.13m
2
x
(1) deki su hızı ve debi:
V  2gh  2 * 9.81* 3.05  7.74 m / s
 * 0.152
Q  VA  7.74*  0.137 m 3 / s
2
(2)-(3) kapağının hemen yakınından 1-2 ve 1-3 arasına Bernoulli denkleminin uygulanması ile
2 ve 3 kollarındaki su hızları V olarak elde edilir. Kapağın kontrol yüzeyine etki ettirdiği
kuvvet:
F x  QV2 x  V1x    R x  QV 2 x V1x 
R x  QV cos(60)  V  R x  1000* 0.137* 7.74 * (cos(60)  1)
R x  1590.57 N
Sağdaki tanktan 2-3 kapağına etkiyen ortalama basınç P=γH, ve 0.13m çapındaki deliğe gelen
basınç kuvvet:
D 2  * 0.132
P  H  9810* H  130.21H
4 4
Su jetinin kapağa tesir ettirdiği kuvvet, Rx’e eşit ve sağa doğrudur. Kapaktan su sızmaması
için Rx, P’den büyük veya eşit olmalıdır:
Rx  P
1590.57  130.21H H  12.22 m

Problem 5.18 (Ilgaz ve Ark. 2013)
Çok geniş ve kapalı bir tankta su ve basınçlı hava bulunmaktadır. Tanktaki hava basıncı
50kPa olduğuna göre kesit değişimi olan bölgeye (2 kesiti) akımın uyguladığı kuvvetin şiddeti
doğrultusu ve yönünü belirleyiniz.
Basınçlı tank
P=50kPa
3m
s=1 0.2m
0.1m
M1 M2
R
P1A1
3 3
1 2 1 2
P 50000
Tanktaki basınç: P=50000Pa, Basınç yüksekliği: h    5mss
 10000
Tanktaki su seviyesi ile 3 kesiti arasındaki enerji denklemi yazılırsa:
2 2
V p
2
+ + z = V3 + P3 + z3 0 + 5 + 3 = V3 + 0 + 0
2g  2g  2g
 * 0.12
V3  19.62 * 8  12.53m / s Q  V3 A 3  12.53 *  0.0984m 3 / s
4
Q 0.0984* 4 V22 3.132

V   3.13 m / s   0.5m
A2  * 0.2 2 2g 19.62
P1  * 0.2 2
 7.5 m  P1  7.5 *104 Pa P1 A1  7.5 *10 *
4
 2356.2 N
 4
M1  QV1  1000* 0.0984* 3.13  308N

M 2  QV2  1000* 0.0984*12.53  1233N
X doğrultusunda momentum denklemi:
P1A1  M1 M 2  R  0 R  M 2  P1A1  M1
R  1233  2356.2  308  1431.2 N

Şekildeki sistemde, 2 ve 3 kesitlerindeki hızları ve debiyi bulunuz, Engele gelen kuvvetin

yatay ve düşey bileşenlerini ve yönlerini bulunuz, 2 ve 3 kesitleri arasında kalan suyun
ağırlığı W=0.27 tondur.
Ry
21 m 3 45
2 0.9 m
Rx
0.6 m Engel W
1-2 arasında Bernoulli denklemi:
V12 P1 P V2
  z1  2  2  z 2 ⇒ V2  2g(z1 - z 2 )  19.62 * (21.0 - 0.6) ⇒ V2  20 m / s
2g   2g
Buradan debi: q  0.6 * 20  12 m 3 s  m
2-3 arasında Bernoulli denklemi:
P2 V22 V2 P
  z 2  3  3  z 3 ⇒ V3  V22  z 2 - z 3  2g
 2g 2g 
V3  400  (0.9  0.6) *19.62  19.9m / s  V2  V2  V  20m / s
∑F x   Q (V2 x - V1x ) ⇒ V2 x  V cos45 , V1x  V , Qq
R x   Q (V cos(45) - V) ⇒ R x  1000*12* (20* cos(45) - 20) ,
R x  -70 294.4 N  70.29 kN
∑F y   Q (V2 y - V1y )
W  0.27*1000* 9.81,  2648.7 N , V2 y  V sin 45, V1y  0
R y - 2648.7  1000*12 * (20 * sin 45  0) ⇒ Ry  172354.3 N  172.35 kN
R  Rx 2  Ry 2  70.292  172.352  186.13 kN

Problem 5.20 (Kırkgöz, 2013)
Şekilde görüldüğü gibi hızı 40 m/s ve çapı 50 mm olan su jeti 20 m/s hızla hareketli bir kepçeye
çarparak β2=150 lik açı ile saptırılmaktadır. Vr2= 0.9Vr1 olduğuna göre (a) suyun kepçe
üzerindeki rölatif ve mutlak yörüngelerini belirleyiniz, (b) suyun bir tek kepçeye uyguladığı
kuvveti ve gücü bulunuz ve (c) bir çark üzerine dizili kepçeler olması durumunda su tarafından
uygulanan kuvveti ve gücü bulunuz.
Hız Diyagramları
Girişte
Rx
Vr1 U
V1 Rx
Çıkışta y
Vr2 V2
 2=150 0 x
V
(a) Suyun kepçe üzerindeki rölatif yörüngesi rölatif hız vektörünün, mutlak yörüngesi ise mutlak
hız vektörünün teğet olduğu çizgiler olup aşağıda gösterilmiştir.
V1
Vr1
U
Rölatif y
yörünge Mutlak
Vr2 yörünge
x V2
(b) Vr1 = V1 - U = 40 - 20 = 20 m / s , Vr 2 = 0.9 Vr1 = 18 m / s
 Fx 

 xyz xyz
u V  dA


 Qu r 2  u r1   QVr 2 cos 2  Vr1 
K .Y.
Q = Vr 1 A1 = 20 *  * 0.052 / 4 = 0.0393m 3 / s
- R x = 1000* 0.0393* [18 * cos (-150) - 20]  R x = 1399 N
F x   v xyz 
V

xyz  dA

 Qv r 2  v r1   QVr 2 sin  2  0
K .Y.
- R y = 1000* 0.0393* [18 * sin (- 150) - 0]  R y = 354 N
Bir tek kepçeye aktarılan güç: P = R x U = 1399* 20 = 27980W

Bölüm 6
Gerçek Akışkanların
Hareketi
Bölüm 6, Gerçek Akışkanların Hareketi Sayfa 119

0.1m*0.1m boyutlarında bir levhanın 5m/s hız ile :
a) hava içinde (=1.2 kg/m3)
b) Su içinde hareket ettirilmesi durumunda maruz kalacağı kuvveti bulunuz (CD=1.1)
0.1m
0.1m
5m/s
A
F = CD  V 2
2
1
a) F = 1.1 *1.2 * 5 2 * (0.1 * 0.1)  0.165N
2
1
b) F = 1.1 * 1000* 5 2 (0.1 * 0.1)  138 N
2

Zeminden 10m yüksekliğindeki bir silo 8.3km/h hızla esen bir rüzgârın etkisinde kalmaktadır.
Bu siloyu devirmeye çalışan momenti bulunuz. Silonun çapı 3.5m, CD=0.35, Havanın özgül
kütlesi =1.16 kg/m3 tür.
3.5m
8.3km/h
10m
1000
V = 8.3 *  2.31m / s
3600
A
F = CD  V 2
2
1
F= 0.35 *1.16 * 2.312 * (3.5 *10)  37.8 N
2
10
M = 37.8 *  189 Nm
2

Problem 6.3 (Bulu, 2000)
30mm çaplı silindir bir boruda laminer akım oluşması için gereken maksimum akım debisini
akışkanın su ve hava olması durumları için hesaplayınız. Laminer akımın üst sınır değeri
Re=2100, su ve hava için kinematik viskozite su=1.15*10-6 m2/s, hava=1.37*10-5 m2/s
alınacaktır.
V*D
Re 

Su için:
Vsu * 0.03
2100 
1.15 *106
Vsu  0.0805m / s

Q su  0.0805* 0.032  5.69 * 10 5 m 3 / s
4
Hava için:
Vhava * 0.03
2100 
1.37 *105
Vhava  0.959 m / s

Q hava  0.959 * 0.032  6.78 *10  4 m 3 / s
4
Q hava  12Q su

Bir arabanın direnç katsayısı 1 atm,

21C ve 96.56km/h lik tasarım
şartlarında büyük bir rüzgar tünelinde
tam ölçekli bir testte deneysel olarak
belirlenecektir. Arabanın yüksekliği ve
genişliği sırasıyla1.280m ve 1.615m
dir. Akış yönünde araba üzerine etki
eden kuvvet 302.48N olarak ölçüldüğüne göre bu arabanın direnç katsayısını bulunuz.
1atm ve 21C de havanın yoğunluğu =1.2 kg/m3
A
F = CD  V 2
2
2F
CD =
 AV 2
Rüzgâr hızı m/s cinsinden:
km 1000 m
96.56 = 96.56 *  26.82 m / s
h 3600 s
Araba ön bakış alanı olmak üzere
2 * 32.48
CD =  0.34
1.2 * (1.280 *1.615) * 26.822

Dış çapı 2.2m olan bir boru, 30m

genişlikteki bir nehirden suya tamamen
batmış bir şekilde geçmektedir. Suyun
ortalama hızı 4m/s ve sıcaklığı 15C
dir. Nehrin boruya uyguladığı direnç
kuvvetini bulunuz. Suyun özgül kütlesi
=999.1 kg/m3 ve direnç katsayısı
CD=1.0 alınacaktır.
A
F = CD  V 2
2
(30.0 * 0.022)
F = 1.0 * 999.1 * 4.0 2
2
F=5275 N

Dairesel bir trafik işaretinin çapı 50cm olup, 10C ve 100kPa da

hızı 150 km/h e kadar çıkabilen dik rüzgârlara maruz LEVHA
150 km/h
kalmaktadır. İşaret levhası üzerine etki eden direnç kuvvetini 50 cm
bulunuz. Ayrıca işaret levhası direğinin zemine bağlandığı

noktadaki eğilme momentini belirleyiniz. Direğin zeminden 1.5 m
işaret levhasının altına kadar olan uzunluğu 1.5m dir. Direğin

direncini göz ardı ediniz.
Dairesel levha için direnç katsayısı CD=1.1 alınacaktır.
Havanın yoğunluğu 100 kPa ve 10C=283K için, gaz sabiti R=0.287 kPa m3/kgK ve havanın
özgül kütlesi:
P 100
   1.231 kg/m 3
RT 0.287 * 283
km 1000 m
150 = 150 *  41.67 m / s
h 3600 s
A
F = CD  V 2
2
( * 0.5 2 / 4)
F = 1.1 *1.231* 41.67 2
2
F=231 N
Eğilme momenti:
M taban  F * L  231* (1.5  0.25)  404 N

Uzunluğu 2m ve çapı 0.2m olan silindirik çam


kütüğü (yoğunluğu =513 kg/m3) bir vinç ile yatay
konumda asılı olarak tutulmaktadır. Kütük 40
km/h lik hızda, 5C ve 88 kPa daki dik rüzgâra
2m
maruz kalmaktadır. Kablonun ağırlığını ve
0.2 m
direncini göz ardı ederek kablonun yatayla 40 km/h
yapacağı  açısını ve kablodaki gerilme kuvvetini
bulunuz. CD= 1.2, 5C=278K, R=0.287 alınacaktır.
P 88
   1.103 kg/m 3
RT 0.287 * 278
km 1000 m
40 = 40 *  11.11m / s
h 3600 s
A
F = CD  V 2
2
( 2.0 * 0.2)
F = 1.2 * 1.103*11.112
2
F=32.7 N
Kütüğün ağırlığı:
D 2 L  * (0.2 ) 2 * (2 )
W  mg  gV  g  (513) * (9.81 ) *  316 N
4 4
Kütüğe etki eden bileşke kuvvet:
Flog  R  W 2  FD2  32.7 2  3162  318 N
Kablonun yatayla yapacağı  açısı:
W 316
tan    9.66    84
FD 32.7

Bölüm 7
Boru Akımları
Bölüm 7, Boru Akımları Sayfa 127

Problem 7.1 (Kırkgöz ve ark, 1994)
Viskozitesi μ=0.1 Pas ve rölatif yoğunluğu s=0.85 olan bir yağ uzunluğu 4000 m ve çapı
D=300 mm olan bir font boru hattında 30 l/s lik debi ile iletiliyor. Enerji kaybını bulunuz.
Q 0.03 * 4
V= = = 0.424 m / s
A  * 0.32
 V D 850 * 0.424* 0.3

Re = = = 1081< 2000  Laminer akım
 0.1
Hagen-Poiseuille denklemi kullanılarak:
32  V L 32 * (0.1 / 850) 0.424* 4000

hs = = = 7.23 m
g D2 9.81* 0.32
Darcy-Weisbach denklemi kullanılarak:
64 64
= = = 0.059
Re 1081
L V2 4000 0.4242
hs =  = 0.059 = 7.21 m
D 2g 0.3 19.62

s=0.9 ve =300 mm2/s olan bir yağ D=140 mm lik çelik boru ile iletiliyor. Boru hattının 200
m lik bir yatay kısmının A ve B uçlarındaki basınç yükseklikleri 80 m ve 50 m dir. Akımın
debisini bulunuz.
E.Ç hs
P.Ç V2/2g
PA/ PB/
A D=140mm, L=200m B
A ve B noktaları arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs , VA = VB = V , zA = zB
2g  2g 
p A pB 200 V2
= hs  30 = 
 0.14 2 g
Akımın laminer olduğu kabul edilirse:
64 64 
= =
Re V* 0.14
64 * 300 *106 200 V2

30 =  V = 3.00 m / s
V* 0.14 0.14 2 g
3 * 0.14
Re = = 1400 < 2000  Laminer akım
300 *106
 * 0.142
Q = 3* = 0.046m 3 / s
4

Şekilde görülen boru hattında Q=0.025 m3/s debi ile s=0.9 ve =200 mm2/s olan bir yağ
iletilmektedir. Borunun 2000 m uzunluğundaki bir kısmının uçlarında basınç yükseklikleri
pA/γ=90 m ve pB/γ=55 m, yersel yükseklikler ise zA=65 m ve zB=60 m dir. Boru çapını
bulunuz.
hs
E.Ç
P.Ç V2/2g
PA/ PB/
A
L=2000m
zA B
zB
Sıfır düzlemi
2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs , VA = VB = V
2g  2g 
90 + 65 = 55 + 60 + hs  hs = 40 m
32  V L Q 0.025* 4 0.0318
hs = = 40 , V = = =
gD 2
A  * D2 D
2
32 * 200 *106 * 0.0318* 2000

= 40  D = 0.18 m  D  180 mm
9.81* D4
Q 980 * 180
V= = 0.98 m/s , Re = = 882 < 2000  Laminer akım
A 200

Şekilde görüldü gibi bir depodan su L=1m ve D=2mm L=1m, D=2mm

olan hortum ile sifonlanıyor. Akımın laminer olması 1
için gerekli hız ve bu durumda borudan bir saatte
H=50cm
geçen debiyi bulunuz. Akımın laminer olduğunu
2
gösteriniz. =998 kg/m3. μ= 0.001 kg/m s.

2 2
V1 p V p
 1  z1  2  2  z 2  h s
2g  2g 
z1=H, z2=0, P1/=0, P2/=0, V1=0
V2
H  hs
2g
32L
hs  V
gD 2
V 2 32L
H  V
2g gD 2
V2 32 * 0.001*1.0 * V
0.5  
2 * 9.81 998* 9.81* 0.0022
V=0.590 m/s

Q * (0.002) 2 * (0.590)  1.85 *106 m 3 / s  0.0067m 3 / saat
4
VD 998* 0.590 * 0.002

Re    1189 
 0.001 Laminer Akım

Şekilde görülen sistemden rölatif özgül kütlesi s=0.95 olan 1
sıvı 1.9 cm3/s debi ile akmaktadır. Sistemden geçen 12 cm
akışkanın viskozitesini bulunuz. Akımın laminer veya

türbülanslı olduğunu belirleyiniz.
30 cm
D=2 mm
Q=1.9 cm3/s= 1.9*10-6 m3/s

2
6 Q=1.9 cm3/s
Q Q*4 1.9 *10 * 4
V    0.605m / s
A D 3.14 * 2 *103 
2 2
  s * su  0.95*1000  950 kg / m3
1-2 arası Bernoulli denklemi:

2 2
V1 p1 V p
  z1  2  2  z 2  h s
2g  2g 
0.6052 32 * 0.3 * 0.605

0  0  0.42  00
950* 9.81* 0.002
2
19.62
5.81
0.401 
0.037
0.015
  0.00255Pa.s
5.81
VD 950 * 0.605* 0.002

Re    450  2000
 0.00255 Akım laminer

Çapı D=250 mm olan asbestli çimento boru (AÇB) ile 0.15 m3/s debili su iletilmektedir. Boru
hattının 1000 m uzunluğunda oluşacak enerji kaybını bulunuz.  =1.14 mm2/s, k=0.025 mm.
E.Ç hs
P.Ç V2/2g
PA/ PB/
A D=250mm, L=1000m B
Q 0.15 * 4
V= = = 3.06 m / s
A  * 0.252
Re = 3060* 250 / 1.14 = 671053

 Moody :  = 0.014
k / D = 0.025 / 250 = 0.0001 
L V2 1000 3.062
hs =  = 0.014 = 26.73 m
D 2g 0.25 19.62

Şekildeki sistemde su yukarı doğru 4 m/s

5m
2
hız ile. 6 cm çaplı boruda akmaktadır.
1
Boruya bağlı civalı manometredeki 3m
Q
sapma 135 mm olduğuna göre, (a) 1 ve 2
noktaları arasındaki basınç farkını (P1-P2)
135mm
bulunuz, (b) 1 ve 2 noktaları arasındaki
yük kaybını hesaplayınız, Boruya ait Civa
sürtünme katsayısını () bulunuz.
a) p1   s h -  c * 0.135 -  s (h  0.135  z)  p 2
p1  p 2   c * 0.135-  s * 0.135   s * z
p1 - p 2  13.6 * 9810* 0.135  9810* 0.135  9810* 3
p1 - p 2  46117 Pa
p 46117
b) hs  - z  - 3  4.7 - 3.0  1.7m
w 9810
D 2g 0.06 2 * 9.81
c)   hs 2
 1 .7  0.025
LV 5 42

Depodan çıkan suyun debisinin 60m3/h olması için depodaki basıncın değeri ne olmalıdır.
Akımın laminer veya türbülanslı olduğunu belirleyiniz. Boru çapı D=5 cm, =1000 kg/m3,
μ= 0.001 kg/m.s, =0.0136

30m Q= 60m3/h
2
? Pa Atmosfer
1
80m
10m
60m
60
Q  60 m 3 / h   0.017 m 3 / s
3600
A
D2
 3.14

5 *102 
2
 1.96 *103 m 2
4 4
Q 0.017
V   8.67 m / s
A 0.00196
VD 1000* 8.67 * 0.05

Re    433500  2000
 0.001 akım türbülanslı
1-2 arası enerji denklemi
2 2
V1 p1 V p
  z1  2  2  z 2  h s
2g  2g 
p1 8.672 170 8.672

0  10   0  80  0.0136
 19.62 0.05 19.62
P1 P
0  10  3.83  0  80  177  1  250.83m P1  2 460642 Pa  2460.6 kPa
 

Şekildeki hazne font boru sisteminin B ucundan atmosfere çıkan suyun debisini bulunuz.
=1.14 mm2/s, k=0.2 mm.
80m
A
hy=0.5V2/2g
hs
V
0
V2/2g
B
2 2
V A pA V p
+ + z A  B + B + z B  h y  hs
2g  2g 
VA  0 , VB  V , pA  pB  0, z A  80 m, z B  0
2
V L V2 V2
80 = 0.5 + +
2g D 2g 2g
V  1000 
2
80 = 1.5 +  
2g  0,2 
k/D=0.2/200=0.001  λ=0.02 (İlk tahmin değeri)
Bernoulli denklemi λ=0.02 için çözülürse V=3.93 m/s bulunur.
λ nın sağlaması:
Re = 3930* 200 / 1.14 = 689472, k / D = 0.001  Moody :   0.02
Hesabın tekrarlanmasına gerek duyulmamaktadır. Buna göre debi:
Q = V A = 3.93*  * 0.12 = 0.123m 3 / s

Problem 7.9 da debi Q=0.123 m3/s olarak verildiğine göre boru çapını bulunuz.
Bernoulli denklemi tekrar yazılırsa:
V  1000 
2
0.123 0.1566
80 = 1.5 +   , V= =
2g  D   D2 / 4 D
2
0.1566  1000 
2
80 = 1.5 +   veya
19.62 D4  D 
1000* 
D=
64004* D4 *1.5
İlk tahmin olarak λ=0.019 değeri kullanılırsa:
19 0.123
D=  D = 0.198 m  V= = 4.00 m / s
64004 D4 1.5  0.1982 / 4
Re=4000*198/1.14=694737, k/D=0.2/198=0,001  Moody: =0.02
İkinci deneme değeri olarak λ=0.02 değeri kullanılırsa:
20 0.123
D=  D = 0.200 m  V= = 3.92 m / s
64004* D4 *1.5  * 0.22 / 4
Re=3920*200/1.14=687719, k/D=0.2/200=0.001  Moody: =0.02
İkinci deneme değeri olan λ=0.02 hesap hassasiyeti bakımından yeterlidir ve buna göre boru
çapı olarak D=200 mm bulunmuş olmaktadır.

Problem 7.11
Şekildeki hazne boru sisteminde BC borusunun debisi QBC= 50 lt/s dir. B noktasında
minimum 20m lik basınç yüksekliği istenmektedir. A haznesinin su yüzü kotuna verilebilecek
minimum değeri belirleyiniz. Yerel kayıplar dikkate alınacaktır.
A
E.Ç
P.Ç
(PB/)min=20m
D1=300mm 50m
C
L1=2000 m
D2=400mm
λ=0.02 B L2=1000 m
k=0.1 λ=0.02
BC borusunda debi belli olduğuna göre:
0.05 * 4
Q BC  0.05  VBC * A  VBC   0.40m / s
 * 0.4 2
L V2 1000 0.4 2
h sBC     0.02  0.41m
D 2g 0.4 19.62
(z  P /  ) B  (z  P /  ) C  h SBC  50  20  0.41  70.41m
Süreklilik Denkleminden QAB=QBC
0.05 * 4
Q AB  V * A  VAB   0.71m / s
 * 0. 3 2
L V2 2000 0.712
h sAB     0.02  3.43m
D 2g 0.3 19.62
2
VAB 0.712
h yB  k  0.1  0.003m
2g 19.62
2
VAB 0.712
h yA  k  0.5  0.013m
2g 19.62
Depo kotu:
(z  P / ) A  (z  P / ) B  h sAB  h yB  h yA  70.41 3.43  0.03  0.013  73.88m

Şekildeki hazne boru sisteminde AB borusunun debisi QAB= 50 lt/s, AC Borusunun debisi
QAC= 80 lt/s dir. B ve C noktalarında minimum 20 m lik basınç yüksekliği istendiğine göre D
haznesine verilmesi gereken minimum kotu belirleyiniz, yerel kayıplar ihmal edilecek.
D
E.Ç
P.Ç
D2=350mm (PB/)min=20m
L2=1000 m
D1=300mm λ=0.02 B
L1=2000 m 50m
λ=0.02 A
D3=400mm
L3=1500 m
C
4Q AB 4 * 0.05 λ=0.02
VAB    0.52 m / s 45m
D AB 3.14 * 0.352
2
L V2 1000 0.522
h sAB     0.02  0.79m
D 2g 0.35 19.62
(z  P /  ) A  (z  P /  ) B  h SAB  50  20  0.79  70.79 m
4Q AC 4 * 0.08
VAC    0.64 m / s
D AC 3.14 * 0.4 2
2
L V2 1500 0.642
h sAC     0.02  1.57m
D 2g 0.4 19.62
(z  P /  ) A  (z  P /  ) C  h SAC  45  20  1.57  66.57 m
Piyezometre kotu yüksek olan 70.79m esas alınırsa, minumum basınç sağlanır.;
(P /  ) C  (z  P /  ) A  h sAC  z C  70.79  1.57  45  24.22 m
Depo kotu:
(z) D  (z  P /  ) A  h sAD  70.79  23  93.798m

Şekilde görülen iki hazne seri bağlı plastik (PVC) boru ile birleştirilmiştir. Boru birleşim
noktasında yerel kaybı ihmal ederek akımın debisini bulunuz. =1.14 mm2/s, k=0.007 mm.
A hy1=0.5V2/2g
hs1
E.Ç
P.Ç 50m
hs2
V1 B
V2 hy2=V2/2g
D1=160mm
L1=300 m
D2=250mm
L2=500 m

2 2
VA + pA + = VB + pB + + + + +
zA zB h y1 hs1 hs 2 h y 2
2g  2g 
VA = VB  0 , pA = pB = 0 , z A  50 m , z B  0
2 2 2 2
V1 V V V
50 = 0.5 + 1 L1 1 + 2 L2 2 + 2
2g D1 2 g D2 2 g 2 g
2 2
V1  D2   250 
=  =  = 2.44  V1 = 2.44 V2
V2  D1   160 
λ için ilk tahmin değerleri:
k/D1=0.007/160=0.000044  λ1=0.013
k/D2=0.007/250=0.000028  λ2=.013
2 2
(2.44 V2) 300 (2.44 V2) 500 V22 V2
2
50 = 0.5 + 0.013 + 0.013 +
19.62 0.160 19.62 0.250 2 g 19.62
Bu denklemden:
V2 = 2.25 m / s ve V1 = 2.44 * 2.25 = 5.49 m / s
λ1 ve λ2 değerlerinin sağlaması:
Re1=5490*160/1.14=770526, k/D1=0.000044  Moody: 1=0.013

Re2=2250*250/1.14=493421, k/D2=0.000028  Moody: 2=0.0135
λ1 ve λ2 nin yeni değerleri ile ilk değerleri arasındaki farklar kabul edilebilir hassasiyette
olduğundan hesabın tekrarlanmasına gerek bulunmamaktadır. Buna göre hazneler arasındaki
debi:
 * 0.162
Q = V1 A1 = 5.49 * = 0.110 m 3 / s
4

Şekildeki iki hazne AÇB ile birleştirilmiştir. (a) borudan geçen akımın debisini, ve (b) boru
hattının en yüksek noktasındaki basıncı bulunuz. =1.4 mm2/s, k=0.025 mm.
A hy1=0.5V2/2g 2m
E.Ç hs 15m
P.Ç
D1=300mm B
L1=500 m
hy2=V2/2g
D2=300mm
L2=1000 m
a) A ve B noktaları arasında Bernoulli denklemi:

2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + h y1 + hs + h y 2
2g  2g 
VA = VB  0 , pA = pB = 0, z A  15 m, z B = 0
2
1500 V2 V2 2
V 
1.5 + 5000  
V
15 = 0.5 + + 15 =
2g 0.300 2 g 2 g 2g
k/D=0.025/300=0.000083  Moody: =0.014 (İlk tahmin değeri)
Yukarıdaki denklemden =0.014 için V=2.03 m/s bulunur. λ nın sağlaması:
Re = 2030* 300 / 1.14 = 534211, k/D = 0.000083  Moody :  = 0.014
 * 0.32
Q = V A = 2.03 = 0.143 m 3 / s
4
b) A ve C noktaları arasında Bernoulli denklemi:

2 2 2
V A pA V p V 500 V2
+ + zA = C + C + zC + 0.5 +
2g  2g  2g 0.3 2 g
VA  0 , VC = V , pA = 0, z A  0, z C  2 m
2
pC V
= 2 (0.5 + 23.3 + 1) = 7.2 m  pC =  7.2 * 9810 =  70632Pa
 2g

Şekildeki iki hazne asbestli çimento borular ile birleştirilmiştir. İki hazne arasındaki ve paralel
bağlı borulardaki debileri bulunuz. =1.4 mm2/s, k=0.02 mm.
40m hy1=0.5V2/2g hs1

E.Ç
hs2
V1 hs3 0
V21 B
225mm, L=600 m
D1=350mm, L1=800 m V22 hy2=V2/2g
V3
175mm, L=400 m
V23
200mm, L=500 m D3=400mm, L2=500 m

2 2
VA + pA + = VB + pB + + + + + +
zA zB h y1 hs1 hs 2 hs3 h y 2
2g  2g 
VA = VB  0 , pA = pB = 0, z A  40 m, z B  0
2
V1 800 V12 500 V32 V32
40 = 0.5 + 1 + hs 2 + 3 +
2g 0.35 2 g 0.4 2 g 2 g
λ için ilk tahmin değerleri:
k/D1=0.02/350=0.000057  λ1=0.013
k/D21=0.02/225=0.000089  λ21=0.013
k/D22=0.02/175=0.00011  λ22=0.014
k/D23=0.02/200=0.00010  λ23=0.014
k/D3 =0.02/400=0.00005  λ3=0.013
Paralel borular için süreklilik denklemi:
Q = Q1 + Q2 + Q3
600 V22 1
hs 2 = 0.013  V2 1 = 0.752 hs 2  Q1 = V2 1 A2 1 = 0.0299 hs 2
0.225 2 g

400 V22 2
hs 2 = 0.014  V2 2 = 0.783 hs 2  Q2 = V2 2 A2 2 = 0.0188 hs 2
0.175 2 g
500 V22 3
hs 2 = 0.014  V2 3 = 0.749 hs 2  Q3 = V2 3 A2 3 = 0.0235 hs 2
0.200 2 g
Q = Q1 + Q2 + Q3 = 0.0722 hs 2
 * 0.352
Q = V1 A1 = V1 * = 0.0722 hs 2  2
hs 2 = 1.776 V1
4
2 2
V1  D3   400  V1
=  =  = 1306  V3 =
V3  D1   350  1.306
2 2 2
V1 800 V12 500 (V1 /1.306) (V1 /1.306)
40 =0.5 + 0.013 + 1.776V12  0.013 +
2g 0.35 2 g 0.4 2g 2g
2
V1
40 = (0.5 + 29.71+ 34.85 + 9.53 + 0.59)
2g
V1 = 3.23 m / s  V3 = 3.23 / 1.306 = 2.47 m / s
 Değerlerinin sağlaması:
Re1 = 3230* 350 / 1.14 = 991667, k/ D1 = 0.000057  Moody : 1 = 0.013
Re3 = 2470 * 400 / 1.14 = 866667, k/ D3 = 0.00005  Moody :  3 = 0.013
Çözümü tekrarlamaya gerek yoktur. Buna göre iki hazne arasındaki debi:
 * 0.352
Q = V1 A1 = 3.23* = 0.311m 3 / s
4
2
hs 2 = 1.776* 3.23 = 18.53 m
Paralel borulardaki debiler:
Q1 = 0.0299 hs 2 = 0.129 m 3 / s
Q2 = 0.0188 hs 2 = 0.081m 3 / s
Q3 = 0.0235 hs 2 = 0.101m 3 / s

Şekildeki font borularda akım yönlerini ve debileri bulunuz. =1.14 mm2/s, k=0.2 mm
100m
A hy1
E.Ç hs1
.
P.Ç hs2 80m
. C
hy2
V1
hs3
D1=300mm
L1=2000 m V2
D2=200mm
L2=500 m
B V3 70m
D2=250mm V2/2g
λ için ilk tahmin değerleri: L2= 1000m D
k/D1=0.2/300=0.00067  λ1=0.019
k/D2=0.2/200=0.001  λ2=0.020
k/D3=0.2/250=0.0008  λ3=0.019
AB ve BD borularında akım yönleri bellidir. BC borusunda akım yönünü belirlemek için bu

boruda akımın olmadığını kabul edelim. Buna göre AB borusundan gelen debi BD
borusundan geçmek durumundadır. Bu şartlar altında AB ve BD borularındaki debiler
yaklaşık olarak aşağıdaki gibi bulunabilir:
2000 V12
hs 1 = 20 = 0.019  V1 = 1.76 m / s , Q1 = V1 A1 = 0.1244m 3 / s
0.3 19.62
1000 V32
hs 3 = 10 = 0.019  V3 = 1.61 m / s , Q3 = V3 A3 = 0.0790m 3 / s
0.25 19.62
Q1>Q3 olduğundan AB borusundan gelen debinin bir

Q1=0.1244 m3/s
C
kısmı C haznesine yönelmek durumundadır. Böylece
BC borusundaki akımın yönü belirlenmiş B Q3=0.079 m3/s
olmaktadır.

A ve C noktaları arasında Bernoulli denklemi:

2 2
VA + pA + = VC + pC + + + + +
zA zC h y1 hs1 hs 2 h y 2
2g  2g 
VA = VC  0, pA = pC = 0, z A  100 m , z C = 80 m
2
V1 2000 V12 500 V22 V22
20 = 0.5 + 0.019 + 0.02 +
2g 0.3 2 g 0.2 2 g 2 g
20 = 6.48 V12 + 2.60 V22 (1)
A ve D noktaları arasında Bernoulli denklemi:

2 2
V A pA V p
+ + zA = D + D + zD + h y1 + hs1 + hs3
2g  2g 
VA  0, pA = pD = 0, z A = 100 m, z D = 70 m
1000 V32 V32

30 = 6.48 V12 + 0.019 +
0.25 2 g 2 g
30 = 6.48 V12 + 3.92 V32 (2)
B düğüm noktasında süreklilik denklemi:
Q1 = Q2 + Q3
 D12  D22  D32

V1 = V2 + V3
4 4 4
0.09 V1 = 0.04 V2 + 0.0625V3 (3)
(1) ve (2) denklemlerinden:
V2 = 7.69  2.49 V1 , V3 = 7.65 1.65 V1

2 2
(4)
Bu değerler (3) denkleminde yerine konularak V1 çözülürse:
0.09 V1 = 0.04 7.69  2.49 V12 + 0.0625 7.65 1.65 V12
V1 = 0.444 7.69 2.49 V1 + 0.694 7.65  1.65 V1 

2 2
V1 = 1.650 m / s

(4) denklemlerinden  V2=0.954 m/s ve V3=1.777 m/s
 değerlerinin sağlaması:
Re1 = 1650* 300 / 1.14 = 434211, k/ D1 = 0.00067  Moody : 1 = 0.0185

Re2 = 954* 200 / 1.14  167368, k/ D2 = 0.001  Moody :  2 = 0.021
Re3 = 1777* 250 / 1.14 = 389693, k/ D3 = 0.0008  Moody : 3 = 0.0195
Yeni  değerleri ilk tahmin değerlerine oldukça yakın olduğundan hesaplar

tekrarlanmayacaktır. Buna göre üç borudaki debiler:
 0.32
Q1 = 1.650 = 0.117 m 3 / s
4
 0.22
Q2 = 0.954 = 0.030 m 3 / s
4
 0.252
Q3 = 1.777 = 0.087 m 3 / s
4

Problem 7.17
Rezervuarlar şekilde görüldüğü gibi bağlıdır. Her bir borudaki debileri belirleyiniz. Yerel
kayıplar ihmal edilecektir.
150m
A
E.Ç hs1
hs2, hs3
D2=0.9m 0
B
L2=20km
λ=0.04
D1=1.5m
L1=23k m
λ=0.04 D3=1.0m
L2=20km
λ=0.04
A-B arası Bernoulli 1-2 yolu ile:
2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs1 + hs 2
2g  2g 
L1 V12 L V2
zA = 1  2 2 2
D1 2 g D2 2 g
23000 V12 20000 V22

150 = 0.04  0.04
1.5 19.62 0.9 19.62
150 = 31.261V12  45.305 V22

(1)
A-B arası Bernoulli denklemi 1-3 yolu ile:
20000 V32
150 = 31.261V12  0.04
1.0 19.62
150 = 31.261V12  43.775 V32

(2)
Q1 = Q 2  Q 3  A1 V1 = A 2 V2  A 3 V3
D12 V1 = D 22 V2  D32 V3  2.25 * V1 = 0.810* V2  1.0 * V3

(3)

(2) den (1) çıkarılarak:
0 = 45.305V22  40.775V32  V3  1.054V2

(4)
V3 ifadesi (3) de yerine yazılarak:
2.25 * V1 = 0.810* V2  1.0 * 1.054* V2   V1  0.828V2

(5)
V1 İfadesi (1) de yerine yazılarak:
150 = 31.261* (0.828* V2 )  45.305V22  V2  1.499 m / s
V1  1.241m / s
V3  1.580 m / s
1.5 2
Q1  A1V1   *1.241  2.193m 3 / s
4
0.9 2
Q 2  A 2 V2   *1.499  0.954 m 3 / s
4
1.0 2
Q 3  A 3 V3   *1.580  1.241m 3 / s
4

Şekildeki boru sisteminde C noktasını piyezometre kotu 160m dir. AC. BC. DC borularındaki
debiyi bulunuz. Yerel kayıpları ihmal ederek, enerji çizgisini çiziniz. tüm borularda λ=0.025
alınacaktır.
200m
A
E.Ç hs1 165m

B
P.Ç hs2
D1=250mm
L1=2000 m
λ=0.025
D2=250mm
C L2=1000m
λ=0.025
D
A-C arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V A pA V p
+ + zA = C + C + zC + hs1 200 = 160 + h s1 h s1  40m
2g  2g 
L1 V12 19.62 * 0.25 * 40

hs1    V1   1.98 m / s
D1 2g 0.025* 2000
D12  * 0.252
Q1 = * V1  *1.98  0.0972m 3 / s  97.2 lt / s
4 4
B-C arası Bernoulli denklemi:

2 2
VB pB V p
+ + z B = C + C + zC + h s 2 165 = 160 + hs 2 h s 2  5m
2g  2g 
L 2 V22 19.62 * 0.25 * 5

hs 2    V2   1.0 m / s
D 2 2g 0.025*1000
D 22  * 0.252
Q2 = * V2  *1.0  0.4909m 3 / s  49.1lt / s
4 4
Süreklilik denkleminden: Q CD = Q1  Q 2  97.2  49.1  146.3 lt / s

Şekildeki boru sisteminde C noktasında bir musluk ile 40 lt/s lik debi çekilmektedir. Yersel
yük kayıplarını ihmal ederek B haznesine giden akımın debisini bulunuz.
67m
A
hs1
E.Ç
0
hs2 B
D1=200mm
C
L1=1500 m
D2=200mm
1=0.03
Q=40lt/s L2=2500m
λ=0.03
A-B arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs1  h s 2
2g  2g 
L1 V12 L V2
67 = hs1  h s 2    2 2
D1 2g D 2 2g
2 2
L 1  4Q1  L 1  4Q 2 
67 =  1  2    2  
D1 2g  D1  D 2 2g  D 22 
16 16
67 =  * L1 * Q12   *1.665L1 * Q 22
2g *  * D
2 5
2g *  * D
2 5
16 *  * L1
(Q12  1.665Q 22 ) *  67
2g *  2 * D 5
16 * 0.03*1500
(Q12  1.665Q 22 ) *  67
19.62 * 3.142 * 0.2 5
Q12  1.665Q 22  0.00577

(1)
Q1  Q 2  0.04
(2)
1 ve (2) den: Q2=0.0273 m3/s = 27.3 lt/s

Şekildeki hazne boru sistemi ile A haznesinden B haznesine Q=400 lt/s lik debi iletilmektedir.
Vananın yersel yük kaybı katsayısı k=10 dur. Sürekli ve yersel yük kayıplarını dikkate alarak
iki haznenin su yüzü kotları arasındaki farkı hesap ediniz, sistemin enerji çizgisini çiziniz.
A
E.Ç
hs1
P.Ç
hs2
hs3
B
D1=200mm Vana
L1=20 m C
1=0.02
D2=400mm
L2=30m
4Q 4 * 0.4 λ=0.03
V1    12.73 m / s
D12 0.4 2
4Q 4 * 0.4
V2    3.18 m / s
D 22 0.2 2
V12 12.732
Hazneden boruya giriş kaybı: h y1  0.5  0.5  4.13 m
2g 19.62
L1 V12 20 12.732
Birinci borudaki yersel yük kaybı: h s1    0.02  16.52 m
D1 2g 0.20 19.62
Boruların genişlemesindeki yersel yük kaybı: h y 2 

V1  V2 
2

12.73  3.18
2
 4.65 m
2g 19.62
L 2 V212 30 3.182
İkinci borudaki sürekli yük kaybı: h s2    0.03  1.16 m
D 21 2g 0.40 19.62
V22 3.182
Vanadaki yerel yük kaybı; h y3  k  10  5.15 m
2g 19.62
V22 3.182
Borudan hazneye giriş kaybı; h y4    0.52m
2g 19.62
Toplam kayıp ; h k  4.13  16.52  4.65  1.16  5.15  0.52  32.13m

Problem 7.21 (Soğukoğlu, 1991)
Şekildeki hazne boru sisteminde boruların toplam uzunluğu 3050m olduğuna göre, 1 ve 2
borularının boylarını belirleyiniz. Yerel kayıpları ihmal edilecektir.
14m
A
E.Ç
hs1
P.Ç
-3mss
D1=200mm 12.5m
hs2
L1=? B
1=0.02 0
C
D2=150mm
L2=?
A-B arasında enerji denklemi; λ=0.02
2 2
V A PA V
+ + zA = B + PB + z B + h s1
2g  2g 
VA=0, PA=0, zA-zB=1.5m
2
V B pB L V2
1.5 = + + 1 1
2g  D1 2g (1)
A-C arasında enerji denklemi;

2 2
VA PA V
+ + zA = C + PC + z C + h s1  h s 2
2g  2g 
VA=VC=0, PA=PC=0, zA-zC=14m
L1 V12 L V2
14 =   2 2
D1 2g D 2 2g (2)
D12 D 22
Q1  Q 2 = V1  V2  V1D12  V2 D 22
4 4 (3)
L1+L2=3050m (4)

4 bilinmeyen (L1,L2,V1,V2) ve 4 denklem çözülürse:

(3) nolu denklemden:
2
D 
V2 =  1  * V1
 D2 
L2= 3050 - L1
pB V12  L 
1.5  = 1   1 
 2g  D1 
V1  L 
2
1.5  (3) = 1  0.02 1 
2g  0.2 
2
V1 4.5
=
2g 1  0.1L1 (5)
V12  L1 3050  L1  0.2  

4
14 =  0.02  0.02   
2g  0.2 0.15  0.15   (6)
(5) nolu denklem (6) da yerine yazılır ise:
4.5  3050  L1  0.2  

4
L1
14 = 0.02  0.02   
1  0.1L1  0.2 0.15  0.15  
Buradan L1 çekilir ise: L1=2027.3m ve L2=1022.7m

Problem 7.22 (Soğukoğlu, 1991)
Şekildeki sistemde A deposu kapalı olup içerisindeki su üzerinde PA=500kPa basınç

mevcuttur. B ve C tankları atmosfere açık olup A deposundan şekilde gösterildiği gibi
beslenmektedir. A deposundan gelen suyun %25’i B deposuna gittiğine göre yerel kayıpları
ihmal ederek; L3 uzunluğunu, her bir borudaki debiyi hesaplayınız.
E.Ç. hs1
hs2
B
D2=80mm h2=15m
PA=500 kPa L2=20 m
λ=0.025
A
hs3 h3=10m
D1=50mm C
L1=30 m
λ=0.025 D3=40mm
L3= ?
λ=0.025
pA 500000
hA  =  50mss
 su 10 000
A-B arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs1 + hs 2
2g  2g 
pA L V2 L V2
+ zA  zB =  1 1 +  2 2
 D1 2 g D2 2 g
30 V12 20 V22
50  15 = 0.025 + 0.025
0.05 2 g 0.08 2 g
35 = 0.7645V12 + 0.31V22
(1)
A-C arası Bernoulli denklem:

2 2
VA pA V p
+ + zA = C + C + zC + hs1 + hs3
2g  2g 
pA L V2 L V2
+ z A  zC =  1 1 +  3 3
 D1 2 g D3 2 g
30 V12 L V2
50  10 = 0.025 + 0.025 3 3
0.05 2 g 0.04 2 g
60 = 0.7645V12 + 0.3186L3 V32
(2)
Süreklilik denklemi, A deposundan gelen suyun %25’i B deposuna, %75’i C deposuna

gittiğine göre:
D 22 D 2
V2 = 0.25 1 V1  V2  0.0976V1
4 4 (3)
D 32 D 2
V3 = 0.75 1 V1  V3  1.1718V1
4 4 (4)
(3) ifadesi (1) de yerine yazılır ise:
35 = 0.7645  0.003037)V12  V1  6.7528m / s
(3) den V2  0.0976V1  0.0976* 6.7528  0.659m / s
(4) den V3  1.1718V1  1.1718* 6.7528  7.913m / s
(2) denkleminde V1 ve V3 yerine yazılırsa;
60 = 0.7645* 6.75282 + 0.3186* L3 * 7.9132
L3=12.60m
D12
Q1  V1 = 13.259lt / s
4
D 22
Q2  V2 = 3.3115lt / s
4
D 32
Q3  V3 = 9.9436lt / s
4

Şekildeki hazne boru sisteminde yerel kayıpları ihmal ederek her bir borudaki akımın yönünü
ve debiler hesaplayınız.
60m
A
hs1
hs2 E.Ç.
20m
B
hs3
0
D2=80mm D1=100mm C
L2=200 m L1=200 m
λ=0.020 λ=0.015
D3=80mm
L3= 400m
λ=0.020
200 V12
h s1 = 40  0.015  V1  5.12 m / s  Q1  0.040m 3 / s
0.1 19.62
200 V22
h s 2 = 20  0.020  V1  2.8 m / s  Q1  0.014m 3 / s
0.08 19.62
Q1>Q2 olduğundan A haznesinden B ve C haznelerine akım olacaktır.
A-B arasında enerji denklemi:

2 2
V A pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs1 + hs 2
2g  2g 
200 V12 200 V22

40 = 0.015 + 0.02
0.1 2 g 0.08 2 g
40 = 1.53 V12 + 2.55 V22 V2 = 3.96  0.78V1

(1)

A-C arasında enerji denklemi:

2 2
VA pA V p
+ + zA = B + B + zB + hs1 + hs3
2g  2g 
200 V12 400 V32

60 = 0.015 + 0.02
0.1 2 g 0.08 2 g
60 = 1.53 V12 + 5.1V32 V3 = 3.43  0.55V1

(2)
Q1 = Q 2  Q 3 V1 A1 = V2 A 2  V3 A 3
D12 D 221 D 32
V1  V2  V3 0.0079* V1  0.005* V2  0.005* V3 (3)
4 4 4
(1) ve (2) ifadeleri (3) de yerine yazılır ise
0.0079* V1  0.005* (3.96  0.78V1 )  0.005(3.43  0.55V1 )
0.0146V1  0.037  V1  2.53 m / s  Q1  0.02 m 3 / s
V2  3.96  0.78 * 2.53  V1  1.99 m / s  Q 2  0.01m 3 / s
V3  3.43  0.55* 2.53  V2  2.04 m / s  Q3  0.01m3 / s

Şekilde görülen hazne boru sisteminde (1) nolu kapalı tanktaki basınç 72mss, (2) nolu tankta
20mss ve (3) nolu tankta 30mss dir. Ayrıca boruların birleşim yeri olan D noktasında ise
basınç yüksekliği 396m olarak ölçüldüğüne göre borulardan geçecek debiyi belirleyiniz.
Sistemin enerji çizgisini çiziniz. Yerel kayıplar ihmal edilecektir.
772m
700m
E.Ç.
(1) 420m
396m
400m
130m D1=300mm
L1=200m (2)
1=0.014
100m
D2=350mm
D L2=300m
2=0.0134
(3)
D3=400mm
L3=400m
3=0.012
1-D arası enerji denklemi:
P1 P 
 z1   D  z   h s1D
   
200 V12D
72  700  396  0.014
0.3 19.62
V1D  28.11m / s  Q1D  1.987 m 3 / s
2-D arası enerji denklemi:

P2 P 
 z 2   D  z   h s 2D
   
300 V22D
20  400  396  0.0134
0.35 19.62
V2 D  6.4 m / s  Q 2 D  0.616 m 3 / s
Q3D = Q1D + Q2D = 1.987+0.616=2.603 m3/s

Problem 7.25
0.305cm çapında ve 9.14m uzunluğundaki yatay borudan düzenli olarak 0.914m/s ortalama
hızla su akıtmaktadır. Borudaki yük kaybını, basınç düşüşünü yenmek için gerekli pompa
gücünü hesaplayınız. +4˚C de γsu=1000 kg/m³ µsu=0.001545 Pa s.
VD 1000* 0.914 * 0.00305

Re    1804 2000 Laminer akım
 0.001545
64 64
   0.0355
Re 1804
L V2 9.14 0.9142
hs    0.0355  4.53m
D 2g 0.00305 19.62
Bu kayıp yüksekliği basınç cinsinden:
P
hs   P  h s *   4.53* 9810  44439.3 Pa

 * 0.003052
Q  VA  0.914 *  6.675*106 m 3 / s
4
P  Qh s  9810* 6.675*106 * 4.53  0.30W

ρ=860 kg/m3 ve =18.6 mm2/s olan bir yağ Q=0.2 m3/s debi ile iki hazne arasında
pompalanmaktadır. Pompa tarafından akıma verilen gücü ve pompa veriminin =%75 olması
halinde pompa gücünü bulunuz. k=0.007 mm.
E.Ç hs2 60m

hy2
P.Ç
B
Hp
Basma borusu
D2=350mm
L2=500m
Emme borusu
P
D1=400mm
L1=20m
Emme yüksekliği
20m
hy1
hs1
A

2 2
V A pA V p
+ + zA - h y1 - hs1 + HP - hs 2 - h y 2 = B + B + zB
2g  2g 
VA = VB  0, pA = pB = 0, z A  20 m, z B  60 m
2 2 2 2
V1 V V V
HP = 40 + 0.5 + 1 L1 1 + 2 L2 2 + 2
2g D1 2 g D2 2 g 2 g
0.2 * 4 0.2 * 4
V1 = = 1.59 m / s , V2 = = 2.08 m / s
 0.42  0.352
Re1=1590*400/18.6=34194, k/D1=0.007/400=0.000018  Moody: 1=0.023
Re2=2080*350/18.6=39140, k/D2=0.007/350=0.00002  Moody: 2=0.022
Bu değerler Bernoulli denkleminde yerine yazılır ise:

2
1.59 20 1.592 500 2.082 2.082
HP = 40 + 0.5 + 0.023 + 0.022 + = 47.36 m
2g 0.4 2 g 0.35 2 g 2g
Akıma verilen güç:
P =  Q HP = 9.81* 860* 0.2 * 47.36 = 79911W
Pompanın gücü:
P =  Q HP /  = 79911/ 0.75 = 106548W

Şekildeki türbin içeren boru hattında debi 0.6 m3/s olduğuna göre sudan türbine transfer edilen
enerji yüksekliğini ve gücü bulunuz. Türbinin toplam hidrolik ve mekanik verimi % 80 olduğuna
göre türbin tarafından verilen güç ne olur. =1.14 mm2/s. k=0.01 mm.
180m
hk
E.Ç
A
HT H
D=300mm
L=200 m
A ve B noktaları arsında Bernoulli denklemi:

50m
2
V A pA
2
V p Türbin
+ + z A - h y - hs - HT = B + B + z B
2g  2g  B
VA = VB  0 , pA = pB = 0 , z A  180 m , z B  50 m
Buradan türbine transfer olan enerji yüksekliği:
2 2
V 200 V 0.6 * 4
HT = 130 - 0.5 - , V= = 8.49 m / s
2g 0.3 2 g  * 0.32
Akım hızı:
0.6 * 4
V= = 8.49 m / s
 * 0.32
Re=8490*300/1.14=2234211. k/D=0.01/300=0.000033  Moody: =0.0115
Türbine transfer olan enerji yüksekliği, net düşü:

2
8.49 200 8.492
HT = 130 - 0.5 - 0.0115 = 130 - 1.84 - 28.17 = 100 m
19.62 0.3 19.62

Türbine transfer olan güç:
P =  Q HT = 9810* 0.6 *100 = 588600W = 589 kW
Türbin tarafından verilen güç:
P =   Q HT = 0.80 * 588600= 470880W = 471kW

Şekilde görülen boru sisteminde A haznesinden alınan su B noktasındaki bir pompa ile C
haznesine basılmaktadır. AB borusundaki sürekli yük kaybı 10m dir. Pompanın gücünü
hesaplayınız ve enerji çizgisini çiziniz. Yerel kayıplar ihmal edilecektir.(η=0.70)
E.Ç hs2 80m
Hp C
50m
hs1
A D2=250mm
L2=2000m
2=0.020
P
D1=300mm
L1=1000m B
1=0.020
A-C arasında enerji denklemi:

2 2
V A pA V p
+ + z A  h s1  HP  h s 2 = C + C + z C
2g  2g 
HP = z C  z A  h s 2  h s1
HP = 30  h s1  h s 2
L1 V12 1000 V12

h s1  10    0.02  V1  1.72 m / s
D1 2g 0.3 19.62
 * 0.32
Q1  V1A1  1.72*  0.122 m 3 / s
4
Q1  Q 2  V1  V2
2000 1.722
h s 2  0.02  20.1m
0.3 19.62

Enerji denkleminde yerine yazılırsa:
HP = 30  h s1  h s 2  30  10  20.1  60.1m
QH P 9810* 0.122* 60.1

P   102756W  102.7kW
 0.7

Problem 7.29 (Sığıner ve Sümer, 1980))
Şekildeki sistemde pompa gücü 30 kW, C noktasındaki basınç yüksekliği 40m dir. CD
borusundaki debiyi hesaplayınız, A noktasının piyezometrik kotunu bulunuz.
hs2
30m E.Ç Hp
D A
hs1
D1=300mm
D2=300mm
P L1=1200m
L2=3000m C B
3m 1=0.020
2=0.020
C-D arasında Bernoulli denklemi:

2 2
VC + pC + z = VD + pD + z  h
2g  2g 
C D s2
40  3 = 30  h s 2  h s 2  13m
L 2 V22 3000 V22

h s2    13  0.02  V2  1.13m / s
D 2 2g 0.3 19.62
 * 0.32
Q 2 = V2 A 2  1.13 *  0.08m 3 / s  80 lt / s
4
Pompa çıkışında yani C noktasında basınç yüksekliği:
PC PB
  Hp
 
Pomba gücü ile HP terfi yüksekliği arasındaki bağıntı:
P  QH p  30000  9810* 0.08* H P
H p  38.2m
PB PC
  H p  40  38.2  1.8m
 

A ve B arasında sürtünme kaybı:
L1 V12 1200 1.132

h s1    0.02  5.2m
D1 2g 0.3 19.62
A ve B noktaları arasında Bernoulli denkleminden borulardaki hız yükseklikleri basınç

yükseklikleri yanında ihmal edilerek:
2 2
VA pA V p
+ + z A = B + B + z B  h s1
2g  2g 
pA
+ z A = 1.8  3  5.2  10m


Şekildeki hazne-boru-pompa sisteminde, pompanın yükselttiği debi Q=100lt/s ve pompa gücü

P=75kW dır. Vanadaki kayıp hvana=2.0m alarak; F haznesinin kotunu bulunuz.
hs2
? hs4
F Hp
hs3
hvana
V4
D4=200mm
L4= 2000m D
λ=0.020 V3
115m
D3=200mm
L3= 4000m
λ=0.020 Vana E
100m V2
hs1 D2=300mm
L2=3000m
A V1 λ=0.020
P
D1=300mm B C
L1=100 m
λ=0.020
Q 4 * 0.1
A-B Borusunda hız: V1 =   1.41m / s
A1  * 0.32
L1 V12 100 1.412

A-B deki yük kaybı: h s1    0.02  0.68m
D1 2g 0.3 19.62
P 75000
Pompa terfi yüksekliği: P  QH p  H P    76.5m
Q 9810* 0.1
Pompa çıkışında C de enerji seviyesi: 100-0.68+76.5 =175.82 m
L 2 V22 3000 1.412

V1=V2 olacağından, CD deki yük kaybı: h s 2    0.02  20.27m
D 2 2g 0.3 19.62

D deki enerji yüksekliği: 175.82-20.27 =155.6 m
D-E deki toplam kayıp : 155.6-115=40.6 m
D-E deki sürtünme kaybı: hs3=40.6-2 = 38.6m
4000 V33
D-E borusundaki hız: h s 3  38.6  0.02  V3  1.38m
0.2 19.62
 * 0.2 2
D-E boru debisi: Q 3 = V3 * A 3  1.38 *  0.0434m 3 / s  43.4 lt / s
4
D-F deki debi: Q4=100-43.4=56.6 lt/s
Q 4 4 * 0.0566
D-F deki hız: V4 =   1.8m / s
A4  * 0.2 2
L 4 V42 2000 1.82

D-F deki sürtünme kaybı: h s 4    0.02  33.03m
D 4 2g 0.2 19.62
F haznesinin kotu: F=155.6-33.03=122.57m

Bir pompa vasıtasıyla A haznesinden B haznesine 80 lt/sn ve C haznesine 40 lt/sn lik su

basılmaktadır. Yerel kayıpları ihmal ederek; Pompanın gücünü bulunuz, DC borusunun çapını
belirleyiniz, sistem enerji çizgisini çiziniz.
hs1
75m
hs2
hs3
B
60m
Hp
D2=300mm C
L2=1000m V2
λ=0.030
V3
D3=?
L3= 730m
λ=0.030
25m D
V1
D1=400mm
L1=760 m
A λ=0.030
P
Q 2 4 * 0.08
D-B deki hız: V2 =   1.13m / s
A 2  * 0.32
L 2 V22 1000 1.132

D-B deki sürtünme kaybı: h s 2    0.03  6.51m
D 2 2g 0.3 19.62
A-D deki debi: Q1 =Q2  Q3  0.08  0.04  0.12 m3 / s
Q1 4 * 0.12
A-D deki hız: V1 =   0.95m / s
A1  * 0.4 2
L1 V12 760 0.952

A-D deki sürtünme kaybı: h s1    0.03  2.62m
D1 2g 0.4 19.62

Pompa basma yüksekliği:
z A  H p  h s1  z B  h s 2
H p  (z B  z A )  h s 2  h s1
H p  (75  25)  6.51 2.62  59.13m
Pompanın gücü:
P  QH p  9810* 0.12 * 59.13  69608W  70kW
D-C borusundaki sürtünme kaybı:
z A  H p  z C  h s1  h s3
h s3  z A  H p  z C  h s1
h s 3  25  59.13  60  2.62  21.51m
Q 3 0.04 * 4
V3  
A3  * D 32
2
 0.04 * 4 
 
730   * D 3 
2
h s 3  21.51  0.03
D3 19.62
D 3  0.047 m  47mm

Şekildeki pompa 145m kotunda ve atmosfere açık F noktasına 324 lt/s ve E haznesine 648 lt/s
su basmaktadır; pompanın gücünü (=0.8) ve FD borusunun çapını bulunuz.
hs2
hs3
150m
hs4
145m
Hp E
F
V4
D4=? V3
L4= 300m
D3=600mm
λ=0.027
L3= 600m
λ=0.022
D
60m
V2
hs1
D2=600mm
A L2=1200m
V1 λ=0.020
D1=600mm P
B C
L1=450 m
λ=0.027
D-E borusundaki hız ve yük kaybı:
Q 4 * 0.648 L 3 V32 600 2.292

V3 = 3   2.29 m / s h s3    0.022  5.88m
A3  * 0.6 2 D3 2g 0.6 19.62
D noktasındaki piyezometre kotu:
P  P 
  z     z   h s3  150  5.88  155.88m
 D   B
Q2 = Q3+Q4 = 0.648+0.324=0.972 m3/s
CD borusundaki hız ve yük kaybı:
Q 4 * 0.972 L 2 V22 1200 3.442

V2 = 2   3.44 m / s h s2    0.02  24.1m
A2  * 0.6 2 D 2 2g 0.6 19.62

Pompa çıkışındaki piyezometre kotu:
P  P 
  z     z   h s 2  155.88  24.1 179.98 m
 C   D
AB borusundaki yük kaybı:
L1 V12 450 3.442

h s1    0.027  12.3 m
D1 2g 0.6 19.62
Pompa girişindeki piyezometre kotu:
P  P 
  z     z   h s1  60  12.3  47.7m
 B   A
Pompanın basması gerekli yükseklik:
P  P 
H P    z     z  179.98  47.7  132.28m
 C   B
Pompanın gücü:
QH p 9810* 0.972 *132.28

P   1576665.1 W  1576.7 kW
0.8 0.8
FD borusundaki enerji kaybı bilindiğine göre:
P  P 
h s 4    z     z  155.88  145  10.88 m
 D   F
300 V42
h s 4  10.88  0.027
D 4 19.62
Q 4 4 * 0.324
V4 = 
A4  * D 24
2
 4 * 0.324 
 
300   * D 4 
2
h s4  10.88  0.027
D4 19.62
D=0.365m=365mm

Bölüm 8
Açık Kanal Akımları
Bölüm 8, Açık Kanal Akımları Sayfa 176

Problem 8.1
Trapez kesitli beton bir kanalda kesit özellikleri, b=5m, h=2m ve m=1, kanal taban eğimi
S=0.0005 olduğuna göre, üniform akım durumunda akımın ortalama hızı ve debiyi, a) Chezy,
b=0.06, b) Manning, n=0.013 ve c) Darcy-Weisbach, =0.015, formülleri ile hesaplayınız.
R=
A

b  mh h  5  1 * 2 * 2  14  1.31m
P b  2h 1  m 2 5  2 * 2 1  12 10.66
a) Chezy formülü:
87 R
V = C RS , C=
b R
87 R 87 * 1.31 99.58
C=    82.30
b R 0.06  1.31 1.21
V = C RS  82.30 * 1.31* 0.0005  2.11m / s
Q = VA  2.11*14  29.54 m 3 / s
b) Manning formülü:
1 2 / 3 1/ 2 1
V= R S  * 1.312 / 3 * 0.00051 / 2  2.06 m / s
n 0.013
Q = VA  2.06 *14  28.84 m 3 / s
c) Darcy-Weisbach Formülü:
8g 1 / 2 1 / 2 8 * 9.81
V= R S  *1.311 / 2 * 0.00051 / 2  1.85 m / s
 0.015
Q = VA  1.85 *14  25.90 m 3 / s

b=5 m, m=1, S=0.0006 ve n=0.016 olan trapez kesitli bir kanalda 25 m3/s debili su iletilmektedir.
Akımın normal derinliğini ve ortalama hızını bulunuz.
Trapez kesit için:
h 1
m=1
A=(b+mh)h
b=5m
P = b  2h 1  m 2
2/3
1 1 A 1 A5 / 3 1 / 2
Q = A R 2 / 3S1 / 2 = A   1/ 2
S = S
n n P n P2 / 3
A = 5  h  h , P  5  2h 1  1  5  2.83h
5/3
1 [(5 + h ) h ] 1/ 2
25 = 2/3
(0.0006)
0.016 (5 + 2.83 h )
Deneme yanılma ile h=2 m
A = (5 + 2) 2 = 14 m 2
Q 25
V= = = 1.79 m / s
A 14

Problem 8.3
Taban genişliği 8m olan dikdörtgen kesitli uzun bir kanaldan 20 m³/s debi geçmektedir. Kanal
taban eğimi 0.002 ve n=0.015 olarak bilindiğine göre; kanaldaki akım derinliğini ve hızını
bulunuz, kanaldaki akım türünün aşağıdaki sınıflardan hangisine girdiğini, nedenleriyle
belirtiniz: Laminer, Türbülans, Permenant, Permenant olmayan, Potansiyel çevrintili,
Üniform, Üniform olmayan, Nehir rejimi, Sel rejimi,
Maning denklemi kullanılarak debi:
1
Q= A R 2 / 3S1 / 2
n h
A  bh
b=8m
P  b  2h
2/3
 8*h 
* 8  h  * 
1
20 =  0.0021 / 2
0.015 8  2*h 
Deneme yanılma ile çözülür ise: h=1.0m
A  8 * 1  8m 2
P  8  2 *1  10m
A 8
R   0.8m
P 10
Q 20
V   2.5 m / s
A 8
4VR 4 * 2.5 * 8
Re   6
 8.0 * 10 6  2000
 1 * 10 Akım türbülanslı
V 2.5
Fr    0.80  1.0
gh 9.81*1 Akım nehir rejiminde
Akım karakteristikleri zamana göre değişmediğinden düzenli, Doğadaki akımların pek çoğu
gibi açık kanallardaki akımlar çevrintilidir, -Kanal uzun olduğundan üniform olması beklenir.

Problem 8.4 (Güney, 2013)
Şekilde görülen üçgen kanalda n=0.016, Q=9m3/s ve S=0.001 durumunda oluşacak h su

derinliğini hesaplayınız.
m=cot60=0.58
A  mh 2  0.58h 2
1 h
m
P  2h 1  m 2  2.31h 60
mh 2 0.58h 2
R   0.25h
2h 1  m 2 2.31h
1
Q= A R 2 / 3S1 / 2
n
1
9= * 0.58h 2 * 0.25h 2 / 3 * 0.0011 / 2
0.016
h=3.06m

Problem 8.5
Şekilde kesit özellikleri verilen kanalın taban eğimi 0.0007 olduğuna göre kanaldan geçen
debiyi hesaplayınız.
1 n=0.035 3m 3 n=0.035 45

2 8m
n=0.025 45
20 m
8m 25m
3*3
A1  3 * 20  64.5 m 2
2
A 2  5  8  5 * 3  8  5  8  5*
5
 119.0 m 2
2
3*3
A3  3 * 25  79.5 m 2
2
P1 20  32  32  24.24 m
P2 8  2 * 5 2  5 2  22.14 m
P3 25  32  32  29.24 m
A1 64.5 A 2 119.0 A3 79.5

R1    2.66m R2    5.37m R3    2.72m
P1 24.24 P2 22.14 P3 29.24
1
Q1 = * 64.5 * 2.66 2 / 3 * 0.00071 / 2  93.91m 3 / s
0.035
1
Q2 = * 119.0 * 5.37 2 / 3 * 0.00071 / 2  386.19 m 3 / s
0.025
1
Q3 = * 79.5 * 2.72 2 / 3 * 0.00071 / 2  117.49 m 3 / s
0.035
Q = Q1  Q1  Q1  93.91  386.19  117.49  597.59 m 3 / s

Trapez kesitli sulama kanalı siltli kumlu zeminde açılmış olup 10m 3/s debili su iletmektedir.
Kanal taban eğimi S=1/10 000 olduğuna göre kanalı boyutlandırınız. n=0.02, krt=2.4 N/m2,
=30.
sin 2 
 krş =  krt 1 
sin 2  h 1
m=2
sin 2 26.6 b
 krş = 2.4 1  2
 1.07 N / m 2
sin 30
Geniş kanallar için şev kayma gerilmesi: ş=0.76gS0 kritik şev kayma gerilmesinden küçük
olmalı yani:
ş = 0.76g hS0 < krş = 1.07 N/m2
bu ifadeden h çekilir ise:
1.07
h  h  1.44m
0.76 * 9810* 0.0001
1
Q= A R 2 / 3S1 / 2
n
b  2 *1.44 *1.44 *  b  2 *1.44 *1.442 

2/3
1  
10 = * 0.00011 / 2
0.02  b  2 *1.44 1  2 
b=9.95 m
Kanaldaki akım hızı:
A = (b  mh )h  (9.95  2 *1.44) *1.44  18.48 m 2
Q 10
V   0.54 m / s
A 18.48

Beton kaplamalı trapez bir kanal 30 m3/s lik su debisini 1.5 m/s ortalama hız ile iletmesi
isteniyor. (a) En iyi hidrolik kesiti boyutlandırınız ve taban eğimini bulunuz, (b) derinlik 2 m
olacak şekilde kanalı boyutlandırınız ve taban eğimini bulunuz. n=0.012.
(a) En iyi hidrolik kesit trapez kanal için:
h 1
b + 2 m h = 2 h 1  m2
m
1 b
b+2 h = 2 h 1 + 1/ 3  b = 1.16 h
3
Kesit alanı:
Q 30
A= = = 20 m 2
V 1.5
 1 
 b + h  h = 20
 3 
 1 
1.16 h + h  h = 20  h = 3.39 m
 3 
b = 1.16 * 3.39 = 3.93 m
1 2 / 3 1/ 2
V= R S
n
2/3
1  3.39 
1.5 =   S
1/ 2
 S = 0.00016= 1 / 6250
0.012  2 
 1 
(b) h=2 m için :  b + 2  2 = 20  b = 8.85 m
 3 
20
R= = 1.48 m
8.85 + 2 * 2 1 + 1 / 3
1
1.5 = 2 / 3 1/ 2
1.48 S  S = 0.000192= 1 / 5208
0.012

Problem 8.8
Trapez kesitli bir kanalda Q=10m³/s, m=2, n=0.02, S=0.0016 olduğuna göre; Kanalı hidrolik
bakımdan en iyi şekilde boyutlandırınız, b=5m için üniform akım derinliğini bulunuz.
b + 2 m h = 2 h 1  m2
b + 2 * 2 h = 2 h 1  22
h 1
b + 4 h = 4.47h m=2
b  0.47h b
A = b  mh h
A  0.47h  2h h
A  2.47h 2
1
Q = R 2 / 3S1 / 2 * A
n
2/3
1 h
10  *  * 0.00161 / 2 * 2.47h 2
0.02  2 
h  1.55m
b  0.47h
b  0.47 *1.55
b  0.73m
B=5m için üniform akım derinliği:
1  5  2h h 
2/3
10  *  * 0.00161 / 2 * 5  2h h  h  0.93m
0.02  5  2h 5 
h  0.93m

Taban genişliği 6 m, şev eğimi 1/2 olan trapez kesitli bir kanal 10 m3/s debili su iletmektedir.
Akımda; kritik derinliği, kritik hızı, minimum özgül enerjiyi ve kritik eğimi bulunuz, n=0.013.
T=b+2mh =6+4h
A=(b+mh)h=(6+2h)h
h 1
2 2
Q Bkr 10 (6 + 4h kr ) m=2
=1  3
=1
g A3kr 9.81[(6 + 2h kr )h kr ] b=6m
3
h kr = 0.0245 [ (6 + 2h kr )h kr ] - 1.5
Deneme yanılma ile: hkr=0.62 m.
A kr = ( 6 + 2 * 0.62 ) * 0.62 = 4.49 m 2
Q 10
Vkr = =  2.23 m / s
A kr 4.49
2 2
Vkr 2.23
Emin = h kr + = 0.62 + = 0.87 m
2g 19.62
Pkr = b  2h kr 1  m 2  6  2 * 0.62 1  2 2  8.77m
A kr 4.49
R kr =   0.51m
Pkr 8.77
1 2 / 3 1/ 2
Vkr  R kr S kr
n
2
 V *n   2.23 * 0.013 
S kr   kr2 / 3      0.0021
 0.51 
2/3
 R kr 

Problem 8.10
Taban genişliği 0.8m olan trapez açısı 60˚ ve taban eğimi açısı 0.3˚ olan trapez kanalda su
derinliği h=0.52m olduğuna göre kanaldan geçen suyun debisini hesaplayın. Kanaldaki
akımın rejimini ve kritik derinliği belirleyiniz, n=0.03.
Şev açısı =60  m=1/tan60=0.58
A = ( b + mh) h = 0.8  0.58 * 0.52 * 0.52  0.57 2m 2
P = b  2h 1  m 2 = 0.82 * 0.52 1  0.582  2.0m
A 0.572
R=   0.286m
P 2.0
Kanal taban eğimi : S0 = tan0.3=0.00524
1 2 / 3 1/ 2 1
Q= R S A * 0.2862 / 3 * 0.005241 / 2 * 0.572  0.60 m 3 / s
n 0.03
Q
V=  0.572  1.05 m / s
A
V 1.05
Fr =   0.47 1.0 akim nehir rejimi
gh 9.81* 0.52
Q2B 0.6 2 * 0.8  2 * 0.58 * h kr 

 1  1
gA 3 9.81* 0.8  0.58 * h kt  * h kr 
3
Bu ifadeden hkr çekilir ise:
hkr=0.35m

Problem 8.11
Taban genişliği 5m olan ve su derinliği h olan, bir dikdörtgen kanalda, Q=20m³/s debi
geçmektedir. Kanalı en iyi kesit olarak boyutlandırınız, akım rejimini bulunuz, verilen debinin
E=1.84m lik enerji ile geçirecek h derinliğini bulunuz, akımın rejimini belirleyiniz, minimum
enerji yüksekliğini bulunuz.
En uygun dikdörtgen kesit:

h
b=2h ve h =2.5 m
Q 20
V=   1.6 m / s b=5m
A 5 * 2.5
V 1.6
Fr =   0.32 1.0 akim nehir rejimi
gh 9.81* 2.5
V2
Eh  1.84
2g
Q 20 4
V=  
A 5*h h
42
1.84  h 
2gh 2
h1=1.45m ve h2=1.0m
Akımın rejimi:
Q2 202
h kr  3  3  1.18m
gB 2 9.81* 5 2
h1=1.45m için > hkr Akım nehir rejimi
h2=1.0m için < hkr Akım sel rejimi
Minimum enerji yüksekliği:
3 3
E min  h kr  * 1.18  1.77m
2 2

Problem 8.12
Bir dikdörtgen kesitli açık kanalda Q= 10m³/s, S= 0.0004 ve 1/n =70 olduğuna göre; kanal
taban genişliği b= 4 m iken üniform akım derinliğini hesaplayınız ve akımın rejimini
belirleyiniz, bu kanalı hidrolik bakımdan en uygun olacak şekilde boyutlandırınız, b=? h =?,
b=4 m iken verilen debiyi minimum enerji ile geçirebilecek akım derinliğini, akım hızını ve
kanal taban eğimini hesaplayınız.
Dikdörtgen kesitli kanalda: h
A  b * h  4h
b=4m
A 4h
P  b  2h  4  2h R 
P 4  2h
2/3
1 2 / 3 1/ 2  4h 
Q= R S A 10 = 70 *   * 0.00041 / 2*4h h=1.84m
n  4  2h 
Q 10
q   2 .5 m 3 / s
b 4
q 2 3 2.5 2
h kr  3   0.86m h=1.84 > hkr=0.86 Nehir rejimi
g 9.81
En uygun dikdörtgen kesit b=2h olan kesittir.
A 2h 2 h
A  b * h  2h 2 P  b  2h  2h  2h  4h R  
P 4h 2
2/3
1 h
Q = R 2 / 3 S1 / 2 A 10 = 70 *   * 0.00041 / 2*2h 2
n 2
h=1.93m b=2h=3.86m
Minimum enerji ile geçirilebilecek akım derinliği kritik derinliktir.
V kr  gh kr  9.81* 0.86  2.91m / s
A kr 4 * 0.86
R kr    0.60m
Pkr 4  2 * 0.86
1 2 / 3 1/ 2
V kr  R S 2.91  70 * 0.60 2 / 3 S1 / 2
n
S=0.00339

Problem 8.13
Şekilde görülen üçgen kanalda n=0.016, Q=9m3/s durumunda kritik derinlik, kritik hız ve
derinliği hesaplayınız.
B=2mh=4hkr
A kr  mh 2  2h 2kr
1 h
m=2
Pkr  2h kr 1  m 2  4.47h kr 60
A kr 2h 2kr
R   0.45h kr
Pkr 4.47h kr
Kritik akım için:
Q 2 B kr
1
gA 3kr
9 2 * 4h kr
1
9.81* 2h 2kr 
3
324 * h kr
1
78.48 * h 6kr
4.13  h 5kr
hkr=1.32m
Q 9
Vkr =   2.58 m / s
A kr 2 *1.322
A kr
R 0.45h kr  0.45 * 1.32 2  0.78 m
Pkr
2
1  nV 
V = R 2 / 3S1 / 2  S   2 /kr3 
n R 
2
 0.016 * 2.58 
S 
 0.78 
2/3
S=0.0024

Şekildeki yarı dairesel kanal kritik akım şartlarında su taşımaktadır. Bu kanaldan geçen akıma
ait kritik hızı, eğimi ve debiyi belirleyiniz. n=0.013
1
*  * 0.452
A 2
h mkr    0.35m
B 0.9 0.9m
V kr  gh mkr  9.81* 0.35  1.86 m / s
1 0.45m
*  * 0.452
A 2
R   0.23m
P  * 0.452
1 2 / 3 1/ 2
Vkr = R kr S kr
n
1 2 / 3 1/ 2
1.86 = 0.23 S
0.013
Skr=0.00427
 * 0.45
Q kr = Vkr A kr  1.86 *  0.592 m 3 / s
2

Bir dikdörtgen kesitli açık kanalda Q= 10m³/s, 1/n =50, B=3m dir. a) kanalda üniform akım
derinliği 2m iken kanal taban eğimini ve akımın rejimini belirleyiniz. b) Kanal taban eğimi 2
kesitinden itibaren S0=0.02 ye çıkarılırsa bu kısımdaki akım derinliğini ve akımın rejimini
belirleyiniz. c) Kanal 1-2 kesiminde akım derinliğini değiştirmeden tabanda yapılacak bir
eşiğe verilebilecek maksimum yüksekliği belirleyiniz.
h h1=2m
1
b=3 2
m
S02=0.02
a) A  b * h  3 * 2  6m 2
3
P  b * 2h  3  2 * 2  7m
A 6
R   0.857m
P 7
1 2 / 3 1/ 2 Q2
Q = R S A  S01  2
A 1 / n  R 4 / 3
2
n
10 2
S 01   S 01  0.001366
6 2 * 50 2 * 0.8574 / 3
Q 10
q   3.333m
B 2
q 2 3 3.332
y kr  3   1.043m
g 9.81
y0=2m >ykr=1.043m olduğundan akım nehir rejimindedir.
b) A kr  b * h kr  3 * 1.043  3.129m 2
Pkr  b * 2h kr  3  2 *1.043  5.086m
A kr 3.129
R kr    0.615m
Pkr 5.086

1 2 / 3 1/ 2 Q2
Q= R kr S kr A kr  S kr  2
A kr 1 / n  R 4kr/ 3
2
n
10 2
S kr   S kr  0.00781
3.1292 * 502 * 0.6154 / 3
S02=0.02 > Skr=0.00781 olduğundan akım sel rejimindedir.
Akım derinliği:
A 3h 2
A  b * h 2  3h 2 P  b * 2h 2  3  2h 2 R 
P 3  2h 2
2/3
1  3h 2 
Q = R 2 / 3 S1 / 2A  10 = 50 *   0.021 / 2 *3h 2
n  3  2h 2 
Deneme yanılma ile çözülürse: h2=0.75m
c) Enerji sabit kabul edilerek:

Q 10
V   1.67m / s
A 2*3
V2 1.67 2
Eh  2  2.14m
2g 19.62
E min  1.5h kr  1.5 *1.043  1.56m
E 0  E min  z mak
z mak  2.14  1.56  0.58m

Genişliği 2 m olan dikdörtgen bir kanal 1 m derinlik ve 3 m3/s debi ile su iletmektedir. (a) Kanal
tabanındaki 0.15 m lik bir yerel yükselmenin üzerinde oluşacak akım derinliğini, ve (b) üzerinde
kritik derinlik oluşturacak taban yükselmesini bulunuz.
1 2 h
E.Ç.
h1 h1 V12/2g
h2 h2 V22/2g
h1 h2
z=0.15m E=z E
a) V1 = Q / A1 = 3 / ( 2 *1 ) = 1.5 m / s
V1 1.5
Fr1 = = = 0.48 < 1  Kritik altı akim
g h1 9.81*1
1 ve 2 kesitleri arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 V
+ h1 = 2 + h 2 +  z , V2 = Q / A 2 = 3 / ( 2h 2 ) = 1.5 / h 2
2g 2g
2 2
1.5 1.5 0.115
+1= + h 2 + 0.15 h 2 = 0.965 - 2
19.62 19.62 h 22 h2
Deneme yanılma ile h2=0.77 m
Kritik akımı oluşturacak taban yükselmesi için 1 ve 2 kesitleri arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 V
+ h 1 = kr + h kr + z kr
2g 2g
2 2
q (3/ 2)
h kr = 3 = 3 = 0.61 m , Vkr = g h kr = 9.81* 0.61 = 2.45 m / s
g 9.81

2 2
1.5 2.45
+1 = + 0.61 + z kr  z kr = 0.20 m
19.62 19.62

Genişliği 2 m olan dikdörtgen bir kanal 1 m derinlik ve 3 m3/s debi ile su iletmektedir. (a) Kanal
genişliğinin yerel bir daralma ile 1.6 m ye düşmesi halinde oluşacak akım derinliğini ve (b) kritik
derinliğin oluşacağı kanal genişliğini bulunuz.
b1 b2
1 2 h
E.Ç.
h1
h2
hkr qkr=1.99 m3/s m

h1 h2
hkr q2=1.88 m3/s m
q1=1.50 m3/s m
a) 1 ve 2 kesitleri arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 V
+ h1 = 2 + h 2
2g 2g
3 3 3
V1 = = 1.5 m / s , V2 = , q2 = = 1.88 m 3 / s m
2 *1 1.6 h 2 1.6
2 2
1.5 3 0.179
+1= 2
+ h2 h 2 = 1.115 - 2
19.62 19.62 ( 1.6 h 2 ) h2
Deneme yanılma ile h2=0.89 m
b) Kritik derinliğin oluşacağı daralma halinde 1 ve 2 kesitleri arasında Bernoulli denklemi:
2 2
V1 V 3
+ h1 = kr + h kr = Emin , Emin = h kr
2g 2g 2

2
V1 3
+ h1 = h kr
2g 2
2
1.5 3
+ 1 = h kr  h kr = 0.74 m
19.62 2
Vkr = g h kr = 9.81* 0.74 = 2.69 m/ s
Q 3
bkr = = = 1.51 m
V kr h kr 2.69 * 0.74
qkr = 3 / 1.51 = 1.99 m3 / s m

Genişliği 3m olan dikdörtgen bir açık kanalın kesiti şekilde verildiği gibidir. A kesitinde hız
5m/s olduğuna göre, a) enerji kayıplarını ihmal ederek B kesitinde oluşabilecek su
derinliklerini bulunuz, b) A-B arası enerji kaybı 1m ise B kesitinde oluşabilecek su
derinliklerini hesaplayınız.
E.Ç.
hk=1
1.2m m
A
2.5m
A kesitinde enerji yüksekliği:
VA2 52
EA  zA  hA   2.5  1.2   4.97m
2g 19.62
A kesitinden geçen debi:
Q A  VA  5 * (3 * 1.2)  18 m 3 / s
18 6
Q A  Q B  VB * (3 * h B )  VB   VB 
3h B hB
B kesitinde enerji yüksekliği:
VB2 36 1.84
EB  hB   hB   h B 
2g 19.62 * h 2B h 2B
A ve B kesitleri arasında enerji kaybı olmadığından:
1.84
E A  E B  4.97  h B  2
 h 3B  4.97h 2B  1.84  0
hB
Bu denklemin iki pozitif kökü vardır. Deneme yanılma ile çözüldüğünde:
h B1  0.66m ve h B2  4.9m
Kanaldaki kritik derinlik:

Q 2 3 182
h kr  3   1.54m
gB 2 9.81* 9
h B1  0.66m  h kr  1.54m sel rejimi
h B2  4.9m  h kr  1.54m nehir rejimi
A ve B kesitleri arasında 1m enerji kaybı olması durumunda:
VB2 1.84
E A  E B  1  4.97  h B  1  hB  2 1
2g hB
h 3B  3.97h 2B  1.84  0
Bu denklemin iki pozitif kökü vardır. Deneme yanılma ile çözüldüğünde:
h B1  0.75m ve h B2  3.85m
hB1= 0.75m, < hkr = 1.54m sel rejimi
hB2= 3.85m, > hkr = 1.54m nehir rejimi

Taban genişliği 4m olan dikdörtgen enkesitli bir açık kanalın kesiti şekilde verildiği gibidir.
Enerji kayıplarını ihmal ederek, akımın debisini, kritik derinliği, 1 ve 2 kesitlerinde akımın
rejimini, eşiğe verilecek maksimum yüksekliği bulunuz.
E.Ç.
2.0m 1.5m
0.4m 2
1
1 ve 2 kesitlerinde özgül enerji eşitlinden:
E1= E2+ z
V12 V2
h1  h 2  2 z
2g 2g
Dikdörtgen kesitli kanalda:
Q q q
q  q  V1 h 1  V2 h 2  V1  , V2 
B h1 h2
q2 q2
h1  h 2  z
2gh 12 2gh 22
q2 q2
2 1.5  0.4
19.62 * 4 19.62 * 2.25
2  1.9  0.02265q 2  0.01274q 2
0.00991q 2  0.10  q  3.176 m 3 / s m
Q  qb  3.176 * 4  12.71m 3 / s
q 2 3 3.1762
h kr  3   1.01m
g 9.81
h1= 2.0 m, > hkr = 1.01m nehir rejimi,

h2= 1.5 m, > hkr = 1.01m nehir rejimi
Eşiğe verilecek maksimum yükseklik için:
E1 = E2 + zmak
Q 12.71
V1    1.59 m / s
Bh 1 4 * 2
E min  1.5h kr  1.5 *1.01  1.515
V12
h1   E min h 2  z mak
2g
1.59 2
z mak  2  1.515 0.614m
19.62

Dikdörtgen kesitli bir açık kanalın genişliği b=6m olup, V=4m/s hız ve h=3m derinliğinde su
iletmektedir. Kanalın bir kesitinde hem her iki tarafından eşit miktarda daralma ve aynı
zamanda taban çukuru mevcuttur. Enerji kayıplarını ihmal ederek, a) gelen akımın rejimini, b)
suyun söz konusu kesitten rejim değişikliği olmadan geçip geçemeyeceğini, c) akımın
derinliğini belirleyerek su yüzü profillerini çiziniz.
6.0m 4.0m
2
q1
1 h
q2
E.Ç. h’1
E1 h1
3.0m 3.94m hkr2
hkr1
hkr1
hkr2
0.4m
Emin1 Emin2 E
a) E1 E’1
Q  VA  4 * (3 * 6)  72m 3 / s
Q 72
q1    12m 3 / s m
b1 6
q1 3 122
h kr1  3   2.448m
g 9.81
h1=3.0m > hkr=2.45m olduğundan 1 kesitinde akım nehir rejimindedir.
b)
E 2  E1  z
V12 42
E1  h 1   3  3.815m
2g 19.62
E 2  3.815  0.4  4.215m
Q 72
q2    18m 3 / s m
b2 4

q 22 3 182
h kr 2  3   3.208m
g 9.81
3 3
E min 2  h kr 2  3.208  4.813m
2 2
Emin2 > E2 olduğundan rejim değişikliği mevcuttur.
c)
E min 2  E 1'  z
E1'  4.813  0.4  4.413m
q12 122
E  4.413  h 
'
1
'
1  h1 
'
2gh 12' 19.62 * h 12'
h 13'  4.413h 12'  7.339  0
h 1'  3.94m

1.5m genişliğinde yatay dikdörtgen kesitli kanala şekilde görülen düşey kapak
yerleştirilmiştir. Hidrolik sıçramadan sonraki derinliği ve hidrolik sıçrama sırasında
kaybolacak enerjiyi bulunuz.
h1=19.8m
h3
h2=0.3m
V22
h1  h 2 
2g
V22
19.8  0.3   V2  19.56m / s
19.62
V2 19.56
Fr2    11.40  Sel Re jimi
gh 2 9.81* 0.3
h3 1
=
h2 2
 1  8Fr  1
2  h 3  4.7m
E 
h3  h2 
3

4.7  0.3
3
 15.1m
4h 2 h 3 4 * 0.3 * 4.7

Şekilde görülen bağlama savağı üzerinden şekil düzlemine dik birim uzunluktan geçen debi
q=3.68 m3/s dir. Sürtünme tesirlerini ihmal ederek, a) bağlama savağı eteğindeki su
derinliğini bulunuz, b) bağlama savağı eteğindeki akım rejimini bulumuz, c) Akımın enerjisini
kırmak için 0.2m yüksekliğinde bir eşik yapılmıştır eşik üzerinde su derinliği 2m olarak
bilindiğine göre akımın eşiğe etki ettiği kuvveti bulunuz.
E.Ç.
h1=4.7m
h3=2m
h2
z=0.2m
a) Süreklilik denkleminden:
q 3.68
q  V1h1  V1    0.78 m / s
h1 4.7
q 3.68
q  V2 h 2  V2  
h2 h2
1 ve 2 noktaları arasında enerji denkleminden:
V12 V2
 h1  2  h 2
2g 2g
0.782
 4.7 
3.68 / h 2   h
2
2
19.62 19.62
Deneme yanılma ile çözülür ise:
h2=0.40m bulunur.
b) Kritik derinlik:
q 2 3 3.682
h kr  3   1.11m
g 9.81
hkr=1.11m > h2=0.4m olduğundan akım sel rejimindedir.

c) Hidrolik sıçrama öncesi ve sonrası kesitler için impuls momentum denklemi yazılır ise:
F x
 QV3  V2 
q 3.68
V2    9.2 m / s
h 2 0.4
q 3.68
V3    1.84 m / s
h2 2
1 2 1 2
h 2  h 3  R  Q(V3  V2 )
2 2
1 1
9810* 0.4 2  9810* 2 2  R  1000* 3.68 * (1.84  9.2)
2 2
784.8 19620 R  6771.2  33856
R=8249.6N=8.25kN

Problem 8.23
Laboratuvar kanalına yerleştirilen savaklar için h=10cm ve debi katsayısı Cs=0.6 alınarak a)
savak genişliği b=20 cm olan dikdörtgen savaktan geçen debiyi, b) tepe açısı =60 olan
üçgen savaktan geçen debiyi c) kanal genişliği B=20 cm olan geniş başlıklı savaktan geçen
debiyi hesaplayınız.
a) Dikdörtgen savak için:

2
Q  Cs 2g bh 3 / 2
3
2
Q  0.6 19.62 * 0.2 * 0.103 / 2  0.01121m 3 / s  11.21lt / s
3
b) Üçgen savak için:
8 
Q  Cs 2g tan h 5 / 2
15 2
8 60
Q  0 .6 19.62 * tan * 0.105 / 2  0.00259m 3 / s  2.59 lt / s
15 2
c) Geniş başlıklı savak için:
Q  Cs1.7Bh 3 / 2
Q  0.6 *1.7 * 0.2 * 0.103 / 2  0.00645m 3 / s  6.45 lt / s

AKIŞKANLAR MEKANİĞİ
Kaynaklar
[1] Introduction to Fluid Mechanics, Young, Munson, Okiishi,i and Huebsch , 4th Edition,
JohnWiley and Sons, New York, 2013.
[2] Fluid Mechanics and Hydrauics, Evett J. B., Liu C., Mc Graw –Hill Inc. 1989.
[3] Akışkanlar Mekaniği Temelleri ve Uygulamalar, Çengel, Y.A., Cimbala J. M.
Çev.Engin T., Güven Kitap Evi, 2008.
[4] Hidrolik Problemleri, Sığıner, M. Sümer B. M., Birsen Yayınevi, İstanbul.
[5] Fluid Mechanics, Kırkgöz M.S., Ardıçlıoğlu M., Selek Z., Ç.Ü. Faculty of Engineering &
Architecture, Pub. No: 27, 1994, Adana, Turkey.
[6] Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik Problemleri, Ilgaz C., Karahan M.E., Bulu A., Çağlayan
Kitabevi, Beyoğlu İstanbul, 2013.
[7] Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik, Yüksel Y., Beta Yayım Dağıtım, İstanbul, 2008.
[8] Fluid Mechanics and Hydraulics, Evett J.B., Liu C., McGraw Hill, 1989.
[9] Fluid Mechanics, White F. M., ., McGraw Hill, 2011
[10] Engineering Fluid Mechanics, 7th Edition, Crove C.T., Elger D. F., Student Solution
Manual to Accompany, 2001.
[11] Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik, Schaum’s Outlines, Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
[12] Fluid Mechanics, Lecture Notes, İTÜ, 2000.
[13] Akışkanlar Mekaniği, Soğukoğlu M., Birsen Yayınevi, İstanbul, 1991.
[14] Laboratuar Uygulamalı Hidrolik, Güney Ş., Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik
Fakültesi, Vol. 322, 2013.
View publication stats

Akışkanlar Mekaniği PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Akışkanlar Mekaniği PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

Akışkanlar Mekaniği Problemleri Fluid Mechanics Problems (In Turkish)

Book · April 2019

Velocity Distribution in Natural Stream View project

HEC-RAS Model for Natural Streams View project

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 1

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem 1.1 (Young ve ark., 2013)

Formüldeki fiziksel büyüklüklere ait boyutlar:

Böylece CD= boyutsuzdur.

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 2

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem 1.2 (Evett, 1989)

a- Gliserin ağırlığını (W),

b- Özgül kütlesini (),

c- Özgül ağırlığını (),

d- Rölatif özgül kütlesini (s), bulunuz.

a- F=W=m*g =1200*9.81= 11 772 N veya 11.77kN

b- = m/ = 1200/0.952 =1261 kg/m3

c- γ=W/ =11 772/0.952=12 366 N/m3

γ=*g=1261*9.81=12 366 N/m3

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 3

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

20 C sıcaklıkta 1 Atm mutlak basınçta metan gazının yoğunluğunu ve özgül ağırlığını

20 C sıcaklıkta metanın gaz sabiti R=518.2 J/kg K

 =  * g  0.667 * 9.81  6.54 N / m 3

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 4

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Plakalar arasında oluşan kayma gerilmesi:

F   * A  15 000 * 0.5  7 500 N

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 5

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Milin yüzey alanı= π D L=3.14*0.03*0.4 = 0.0377 m2

Mil ile silindir arasındaki aralık y= 0.01cm = 0.0001 m

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 6

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem1.6 (Evett, 1989)

Bloğun kaymasına neden olan kuvvet:

F = WSin 20 = 1100 * Sin20 = 1100 * 0.342 = 376.2 N

6019.2 * 6.0 *106

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 7

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem 1.7 (Young ve ark., 2013)

F=7280*3.14*25x10-3 *0.5 = 286 N

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 8

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem 1.8 (Evett, 1989)

Kapiler yükselme ifadesi:

Bu ifadeden r yarıçap çekilir ise:

30 C su için yüzeysel gerilme =0.0712 N/m

Suyun özgül ağırlığı =9810 N/m3

Yüzey cam ve temiz olduğu için 0, Cos(0) =1

Buna göre h=2mm yükselme için yarıçap:

Minimum tüp çapı:

Veya büyük olmalıdır.

Bölüm 1, Akışkanların Fiziksel Özellikleri Sayfa 9

Prof. Dr. Mehmet ARDIÇLIOĞLU

Problem 1.9 (Çengel ve Cimbala, 2008)

Gazyağının özgül kütlesi =820 kg/m3

Kapiler yükselme ifadesi:

a- F=W=mg =12009.81= 11 772 N veya 11.77kN

γ=g=12619.81=12 366 N/m3

Milin yüzey alanı= π D L=3.140.030.4 = 0.0377 m2

F=72803.1425x10-3 *0.5 = 286 N

20 000+1913+ 6376.5h- 133416 h+2943+9810*h= -20012.4

20 000+1913+2943+ 20012.4=-6376.5h+133416h- 9810*h