सम्पत्ति शुद्धीकरण के हो ?

भमू िका
सम्पत्ति शुद्धीकरण (सं.शु.)
ी कार्य गरी गरेको सम्पत्तिलाई
भन्नाले गैरकान
आर्न कान ी
स्रोतबाट प्राप्त भएको देखाउन त्र्स्तो सम्पत्तिको वास्तत्तवक स्रोत लुकाउने, प्रकृ तत
बदल्ने वा कारोबार
छल्ने ाई बुझिन्छ । सं.शु. त्तवमभन्न र्टटल तथा बहु चक्रीर् प्रक्रक्रर्ा
कार्ल िार्य त राज्र् संर्न्रको
द पर्ोग गरी ह ने गरेको पाइन्छ । व्र्क्ततगत वा सांगठतनक
ु
र रुपिा हु ने आतङ्कवादी
ु
क्रक्रर्ाकलापहरुिा प्रत्र्क्ष वा परोक्ष रुपिा सहर्ोग गने ाई आतङ्कवादी
आर्थक कार्ल क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी िातनन्छ । तनक्चचत क्षेर, वगय वा देशिा िार सीमित नरहने र्स्ता अपराधले
राज्र्को सिग्र कान ी, त्तविीर् र सुरक्षा प्रणालीलाई किर्ोर बनाई अपराध र
अपराधीलाई नै
शक्ततशाली बनाउँ छ । साथै र्सले िुलुकको त्तविीर् प्रणालीको स्वरुप, अक्स्तत्व,
साख, सन्तुलन तथा त्तवकासिा नकारात्िक असर पुर्ायई अन्ततः सिग्र त्तवचव
त्तविीर् प्रणालीिा सिेत गम्भीर असर पुर्ायउँ छ ।

सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी (सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल.)

तनवारण गनय राक्रिर् तथा अन्तरायक्रिर् क्षेरबाट त्तवमभन्न प्रर्ासहरु हु ँदै
आएका छन ् । र्सै सन्दभिा त्तविीर्
कारवाही कार्दल (र्ाइनाक्न्सर्ल एतसन टास्कर्ोस, एर्.ए.टी.एर्.) ले
सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल.
तनवारण सम्बन्धी िापदण्डका रुपिा चालीस (४०) मसर्ाररशहरुको व्र्वस्था गरेको छ । एमशर्ा
प्रशान्त क्षेरका िुलुकहरुको सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारणसँग सम्बक्न्धत
संस्थाको रुपिा एमशर्ा
प्रशान्त क्षेर सिह (ए.पी.र्ी.) रहेको छ । संर्ुतत रारि संघको
तत्वावधानिा लागू औषध तनर्न्रण,
आतंकवाद दिन, भ्ररटाचार तनवारण, संगटठत अपराध लगार्तका त्तवमभन्न िहासक्न्धहरु
सम्पन्न भएका छन ् । साकय क्षेरीर् स्तरिा सिेत लागू औषध
तनर्न्रण तथा अकातंकवादको दिन
सम्बन्धिा क्षेरीर् िहासक्न्धहरुको व्र्वस्था भएको छ । बङ्क्रकङ, वीिा, र्धतोपर
सम्बन्धी क्षेरगत
अन्तरायक्रिर् तनकार्हरु पतन उक्ल्लझखत अपराधहरु तनर्न्रण गनय त्तवमभन्न िापदण्डहरुको
त्तवकास गरेका छन ् ।

सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. को प्रभावकारी रुपिा तनर्न्रण नभएसम्ि

िुलुकिा क्स्थरता, स्थातर्त्व तथा सिुन्नती कार्ि हु न

नसतने भएकोले त्तवचवका अर्धकांश िुलुकहरुले र्स सम्बन्धिा

त्तवशेष
रणनीततक रुपिा कान ी, सरचनं ागत र
अनुसन्धानात्िक व्र्वस्था गरकोे पाइन्छ । र्स
सन्दभिा
नेपालले र्स्ता अपराधहरुको प्रभावकारी तनवारण गनय रणनीततक रुपिा तनवारणात्िक,
तनर्न्रणात्िक तथा दण्डात्िक व्र्वस्था गदै राक्रिर् र्ध गनुय अत्र्ावचर्क भएकोछ
क्षिता अमभवद्
।

गैरकानूनी
रुपिा आर्लाई रुपान्तरण गदै वैध बनाउने ा
आक्र् त प्रर्ासलाई सािान्र् अथि सम्पत्त
ि
शुद्धीकरण भतनन्छ । र्ो त्तविीर् कारोवारको त्र्स्तो पाटो हो र्सिा
सािान्र्तर्ा कु नै कसर वा
आपरार्धक कार्बाट आम्दानीलाई वैध सम्पत्तििा बदलेर ी स्वरुप
आक्र्त त्तवमभन्न ढंगले कान
टदने प्रर्ास गररन्छ । अको शब्दिा भन्नु पदाय सम्पत्ति शुद्धीकरण
त्तविीर् कारोवारको त्र्स्तो पक्ष
हो र्सिा आपूmले अवैध वा कसर गरी किाएको सम्पत्तिको
वास्तत्तवक उत्पत्ति र स्रोत लुकाउने
एवं तछपाउने र त्तवमभन्न त्तविीर् कारोवारको ी स्रोत ा गने प्रर्ास
िाध्र्िबाट नर्ाँ कान मसर्न गरी

त्र्स्तो सम्पत्तिलाई शुद्ध वनाउने प्रर्त्न भएको हु न्छ ।

सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्बन्धी अन्तराक्रिर् संस्था त्तविीर् कारवाही कार्दल
(र्ाइनाक्न्सर्ल एतसन
टास्कर्ोस, एर्.ए.टी.एर्.) ले सम्पत्ति शुद्धीकरणलाई
अपराधर्स्तो नराम्रो स्रोतबाट प्राप्त
आिदानीलाई तछपाउन गररने प्रक्रक्रर् भनी पररभात्तषत गरेको छ । त्र्स्तै, सम्पत्ति
शुद्धीकरणलाई
त्तविीर् कारोबारलाई को पररचर्, स्रोत वा गन्तव्र्लाई तछपाउने व्र्वहार
गैरकानुनी आर्न व्र्ाख्र्ा भनी
गरेको छ।

उपर त पररभाषा र भनाइका आधारिा गैरकान ी वा आपरार्धक धन्धाबाट प्राप्त आर्लाई

्ु
त
कान सम्ित सम्पत्तििा रुपान्तरण गरी बैधातनक गने क्रक् रर्ाकलाप
नै सम्पत्ति शुद्धीकरण हो ।
सम्पत्ति शुद्धीकरणिा त्र्स्तो आर्को उत्पत्ति, वास्तत्तवक स्रोत र प्राप्तीको स्थान
लुकाइएको एव
तछपाएको र कृ त्ररि ी स्रोत ा गररएको अवस्था रहन्छ । कु नै पतन
तर कान मसर्न व्र्क्ततले
गैरकान ी आर्लाई सम्पत्तििा रुपान्तरण गरी सम्भाव्र्
कारबाहीबाट बच्न र त्र्स्तो सम्पत्ति
शुद्ध बनाई सोको िामलक बन्न गररने प्रर्ासलाई नै अको शब्दिा
सम्पत्ति शुद्धीकरण भतनन्छ ।
अतः गैर कान ी एवं आपरार्धक कार्बाट किाएको आर्लाई सिर्को अन्तरालिा वैध
सम्पत्ति वा
“सेतो धन” िा रुपान्तरण गरी कान ी एवं वैधातनक वनाई
सिार्िा सभ्र् नागररकको रुपिा
स्थात्तपत हु ने प्रर्ासलाई नै सम्पत्ति शुद्धीकरण हो भन्न
सक्रकन्छ । सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण ऐन, २०६४ ले सम्पत्ति
शुद्धीकरणको सोिै पररभाषा नटदए पतन कसैले पतन सम्पत्ति शुद्धीकरण
गनय नहु ने भनी र्ससम्बन्धिा तनम्न प्रावधान राखेको छः– कु नै व्र्क्ततले
देहार्को कु नै कार्य गनय वा गराउन हु ँदैनः–
 o सम्पत्तिको गैरकान ी स्रोत (इमलमसट अररक्र्न) लुकाउने वा
छल्ने वा कसरिा
संलग्न व्र्क्ततलाई कान ी कारबाहीबाट बचाउन सहर्ोग गने बाट
उद्देचर्ले कसर
प्राप्त सम्पत्ति हो भन्ने थाहा पाउँ दा पाउँ दै वा त्तवचवास गनुय
पने िनामसब आधार हु ँदा हु ँदै त्र्स्तो सम्पत्ति कु नै
पतन प्रकारले रूपान्तरण वा हस्तान्तरण गने,
o कसरबाट प्राप्त सम्पत्ति हो भन्ने थाहा पाउँ दा पाउँ दै वा त्तवचवास
गनुय पने िनामसब
आधार हु ँदा हु ँदै त्र्स्तो सम्पत्तिको सही प्रकृ तत, स्रोत, स्थान,
तनसगय (डडस्पोक्र्सन), कारोबार (िुभिेण्ट), स्वामित्व वा सो
सम्पत्ति उपरको अर्धकार लुकाउने, छल्ने वा बदल्ने, वा
o कसरबाट प्राप्त सम्पत्ति हो भन्ने र्ानी र्ानी वा त्तवचवास गनुय पने
िनामसब आधार
हु ँदा हु ँदै त्र्स्तो सम्पत्ति प्राप्त गने, प्रर्ोग गने वा धारण गने ।
o कु नै व्र्क्ततले िार्थ ो षडर्न्र, त्साहन,
लेझखएबिोक्र्िको कु नै कार्क िद्दत, दरु

सहर्ीकरण, ितसल्लाह वा उद्र्ोग गनय वा सम्बद्धता वा सहभार्गता र्नाउन वा

िततर्ार हु न हु ँदैन र उक्ल्लझखत कु नै कार्य गरेिा

त्र्स्तो कार्य सम्पत्ति शुद्धीकरण
सम्बन्धी सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्बन्धी कसर हु नेछ ।

सम्पत्ति शुद्धीकरणका प्रिुख सम्भाव्र ् स्रोतहर ु के के हु न ् ?

गैरकानुनी रुपिा आक्र्त सम्पत्तिलाई कानुनी आर् बनाउने

अथायत कालो धनलाई सतोे
धन बनाउने प्रक्रक्रर्ाको सबै प्रर्ास एवं क्रक्रर्ाकलापलाई सम्पत्ति शुद्धीकरणको
स्रोतको रुपिा मलनुपदयछ । सम्पत्ति शुद्धीकरणका सम्भाव्र् स्रोतहरु
त्तवमभन्न हु नसतने भएतापतन देहार्का

स्रोतहरुबाट प्राप्त को सम्पत्ति शुद्धीकरण हु ने गरेको त्तवचवव्र्ापी

आर्न अनुभव छ ।
 आतंककारी कार्य र आतंकवादिा भएको त्तविीर् लगानी,
 लागू औषध कारोवार,
 भ्ररटाचार,
 अवैध हातहततर्ारको कारोवार,
 िानव तस्करी तथा र् वस्तु, र्नावर र बोटत्तवरुवाको तस्करी,
अिल्
 सीिा तस्करी,
 र्चठ्ठा ठगी,
  िाक्रर्र्ा सञ्चालन,

 हुण्डी व्र्ापार,
 तर्ामसनो,
 अपहरण र क्रर्रौती,
 चोरी र डकै तत (पाइरेसी),
 रार्चव छली
 कु नै पतन गैर कान ी कार्य वा कालो धन सेतो पाने
र्नु सुकै कार्य ।

अको तर्य बाट हेदाय आपरार्धक संगठनहरुका सदस्र्हरु, भ्ररट किचारीहरु, लाग
पदाथका कारोबारीहरु, आतंककारीहरु, गैरकान ी व्र्ापारीहरु, असािाक्र्क
क्रक्रर्ाकलापिा लागेका व्र्क्ततहरुका गततत्तवर्धहरु
सम्पत्ति शुद्धीकरणका प्रिुख स्रोतहरु हु न ् ।

सम्पत्ति शुद्धीकरणबाट प्रभात्तवत हु ने क्षेरहर ु के के हु न ् ?

o सािान्र्तर्ा सम्पत्ति शुद्धीकरणले भौततक, भौगोमलक, प्रात्तवर्धक, सिर्,

व्र्क्ततगत, सांगठतनक, आटद र्स्ता त्तवषर्हरु ओगटेको देझखन्छ ।
उदाहरणको लार्ग सम्पत्ति

शुद्धीकरण व्र्क्ततगत र सांगठतनक दवै प्रकृ ततको

हु न्छ । संगठनले प्रार्ः
व्र्क्ततलाई प्रर्ोग गरेर सम्पत्ति शुद्धीकरण गने गरेको पाइन्छ
। र्ो सीिारटहत अपराध हो र र्सको संर्ाल त्तवचवव्र्ापी रुपिा रहेको छ
। सम्पत्ति शुद्धीकरणको
प्रवत्
तृ ि संसारभर रहेको छ र र्ो टदनानुटदन वढदो क्रििा पतन छ ।

त्तवचवको कू ल गाहयस्थ उत्पादनको करीब २ देझख ५

प्रततशतसम्ि सम्पत्ति
शुद्धीकरणसम्वक्न्ध अपराधले ओगटेको अनुिान छ ।
सम्पत्ति शुद्धीकरण िलतः
साना अथतन्रको लार्ग बढी खतरार्नक रहेको छ । नेपालर्स्ता सानो र किर्ोर
अथतन्र भएको िुलुकिा तुलनात्िक रुपिा
र्सको नकारात्िक प्रभाव तत्काल पने
र आपरार्धक व्र्क्ततहरुको आकषणको के न्र बन्ने गरेको पाइएको छ ।
 कसरी हु न्छ सम्पत्ति शुद्धीकरण ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण प्रक्रक् रर्ा अन्तगत िलतः देहार्का ३

वटा चरणहरु (रकि राख्ने, रकिको
तहक्रककरण गने, र सम्पत्ति प्रवाहीकरण गने) पार हु ने गरेको पाइन्छः
एकीकृ त वा िल

(क) रकि राख्ने

पटहलो चरणिा सम्पत्ति शुद्धीकरणकतायले सािान्र्तर्ा गैर कान ी

रुपिा प्राप्त आर्लाई कु नै बक
वा त्तविीर् संस्थािा र्म्िा गने गदयछ । र्स्तो रकि तनक्षेपको रुपिा, धनादेश
(िनी अडर), रत
संदेश, तार स्थानांतरण वा अन्र् उपर्ुतत त्तवर्धबाट बक तथा त्तविीर्
संस्थािा र्म्िा गने गदछय ।
र्सो गदाय शुद्धीकरणकतायले ठू लो रकिलाई तथा त्तविीर्
खण्डीकरण गरी त्तवमभन्न बकझितने र र्म्िा गने गदयछ । संस्थाहरुिा

(ख) रकिको तहकीकरण गने

दोश्रो चरणिा सम्पत्ति शुद्धीकरणकतायले ी रकिको स्रोत एवं

त्र्स्तो गैर कान रुपिा
आक्र्त
उत्पत्ति सम्बन्धिा थप अलग्र्ाउने वा दरी बढाउने प्रर्ास गदछय । र्सका
लार्ग उसले र्टटल एवं

बहु –चक्रीर् त्तविीर् कारोवारको सहारा मलन्छ । शुद्धीकरणकतायले सेर्र,

डडवेन्चरको खररद–त्तवक्री गने, देश मभरै वा वाटहरका त्तवमभन्न देशिा
आफ्नो वा आर्न्तको नाििा रहेका खाताहरुिा
दरसंचार/तरिार्य त रकि स्थानान्तरण गने तथा अक्स्तत्विा
नभएका वस्तु तथा सेवाको भततानी
गने र्स्ता क्रक् रर्ाकलापहरु देखाएर त्र्स्तो रकिको
तहक्रककरण गने गदयछ ।
(ग) सम्पत्ति एकीकृ त र ि प्रवाहीकरण गने
र्ो चरणिा शुद्धीकरणकतायले त्तवमभन्न तनकार्िा छरेर राखेको
रकिलाई एकीकृ ृृृ गरी बैधातनक
क्षेरिा प्रवाह गदयछ । र्स क्रििा उसले खासगरी घरर्ग्गा कारोवार, व्र्ापार व्र्वसार्, स्थार्ी
सम्पत्ति वा संस्थागत क्षेर आटदिा लगानी गने कार्य गदयछ । र्सरी पटक
पटकको स्थानान्तरण र
वैध बनाउने प्रर्ास गरेर उसले गैर कान ी (कालो) आम्दानीलाई शुद्ध
सम्पत्तिको रुपिा रुपान्तरण
गरी शुद्धीकरण गने कार्लाई सम्पन्न गदछय ।
सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण क् रकन र् रुरी छ ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण एक आर्थक अपराध भएकोले र्सले कसैको टहत गदनै ।

उल्लेझखत
सम्पत्ति शुद्धीकरणबाट प्रभात्तवत हु ने क्षेरहरुलाई प्रभाविुतत
राख्नुको अततररतत र्सको
तनवारण तः देहार्का कारणबाट र्रुरी देझखएको छः
िल
 शंकास्पद कारोवार पटहचान गरी सम्भात्तवत
अमभर्ुततलाई अनुसन्धान,
तहक्रककात एवं अमभर्ोर्न गरी कान ी दार्रािा ल्र्ाउन,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतंकवादी
क्रक् रर्ाकलापिा हु ने लगानीलाई अपराधीकरण गन,य

 सम्पत्ति शुद्धीकरण गने को दार्रािा ल्र्ाई

अपराधीलाई कान गन,य दण्ड सर्ार्
 सम्पत्ति शुद्धीकरण र आतंककारी कार्िा
त्तविीर् लगानी हु ने कार्बाट
आक्र्त सम्पत्ति र्र्त गन,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारणिा राक्रिर्, क्षेरीर् एवि
् अन्तरायक्रिर् सहर्ोगको अदानप्रदान गन,य
 भत्तवरर्िा अपराधीहरुले ी ाट सम्पत्ति शुद्धीकरण
गैर कान नसतने वातावरण कार् गने गन
मसर्ना गनय र ब
 राक्रिर्, क्षेरीर् एवं अन्तराक्रिर् अथतन्रको स्वस््र् ढंगले
त्तवकास गनय ।

नेपालिा सम्पत्ति शुद् धीकरण तनवारणसंग सम्वद् ध संस्थागत व्र् वस्था

कस्तो छ ?

नेपाल सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण गने कार्को सस्थागतंत्तवकास प्राथमिक

चरणिा छ ।
हालसम्िको संस्थागत व्र्वस्थाको क्स्थतत देहार्बिोक्र्ि छः नेपालिा २०६४ सालिा
रार्परिा प्रकाशन भई सम्पत्ति शुद्धीकरण (िनी
लाउण्डररग) तनवारण ऐन लागू भएको हो । र्स ऐनलाई सिसाितर्क
र थप प्रभावकारी बनाउन त्तव.सं. २०६८, २०७०, २०७२ र २०७५ िा संशोधन
सिेत गररएको छ ।
  प्रधानिन्री तथा िक्न्रपररषद्को कार्ायलर्का सर्चवको
संर्ोर्कत्विा सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारणसम्बन्धी
राक्रिर् सिन्वर् समितत र र्सअन्तरगत एक कार्ायन्वर्न सिन्वर्
समितत रहेको छ ।
 अथय िन्रालर्अन्तरगत एक सम्पत्ति शुद्धीकरण
अनुसन्धान त्तवभागको व्र्वस्था गरी सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल.
तनवारणसम्बक्न्ध अनुसन्धानको कार्य गने गरी तोक्रकएको छ
।
 नेपाल रारि बकिा त्तविीर् र्ानकारी इकाई
(त्तव.र्ा.इ. वा एर्.आई.र्.ू ) खडा
गररएको छ । त्तव.र्ा.इ. िा क त्तवि
र्ानकारी टदने सच संस्थाहरु ीर्
िा बक
संस्था, सहकारी, िुरा सटही र त्तवप्रेषण, बीिा, र्धतोपर,
तर्ामसनो, िालपोत, कम्पनी रक्र्रिार, भन्सार, कर लगार्तका त्तवमभन्न
सरकारी तनकार्, सुन चाँदी तथा बहु िुल्र् धातु

र पत्थर व्र्वसार्ी, लेखा परीक्षक, काननू

व्र्वसार्ीका बक, त्तविीर् सस्थां , बीिा तथा र्धतोपर व्र्वसार्ी र्स्ता
तनकार् तथा पेशागत क्षेरहरु पदछयन ।
 उपर्ुत त ी प्रावधान (सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण ऐन र
कान तनर्ि) िा
सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारणको लार्ग अनुसन्धान
सम्बन्धसम्बक्न्ध तनम्न व्र्वस्थाहरु भएका छनः् –
 उर्ुरी र कारवाही
 संस्थागत संरचनाहरुको सवलीकरण
 तनर्िनकारी तनकार्को कतव्र्
 सचक संस्थाको दातर्त्व
 तनदेशन टदन सतने
 तनरीक्षण गने
 छानबीन र अनुसन्धान (संर्ुतत र त्तवशेष अनुसन्धानसटहत)
 सीिा वारपार अपराध तनर्न्रणको लार्ग क्षेरार्धकारहरुबीच सहर्ोग आदान–
प्रदान
 सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. को र्ांकन तथा व्र्वस्थापनको
र्ोझखिको पटहचान, िल्
प्रावधान
 तनर्िनकारी तनकार् तोतन सतने
  त्तविीर् र्ानकारी इकाईले सिन्वर् समिततको सिेत तनणर् गराई
त्तवमभन्न
तनर्ािनकारी तनकार्हरुिा सुपररवेक्षण िागदशन बनाई
पठाएको छ ।
 गह िन्रालर् नेपाल प्रहरी तथा सशस्र प्रहरीले लागू औषध,
अन्तगत
आतंककारी कार्, सगटठतं अपराध, सीिा तस्करी तथा त्तवदेशी
त्तवतनिर्
तनर्न्रण सम्वन्धीकार्य गने गदयछ । अन्र्
सम्बक्न्धतअपराध
अनुसन्धान गने तनकार् सिेतको र्सिा ी व्र्वस्था
सहर्ोग रहनुपने कान छ ।
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण सम्बन्धी सवै िुद्दाहरु
िहान्र्ार्ार्धवतताको कार्ायलर् िार्य त अमभर्ोग सटहत
त्तवशेष अदालतिा दार्र गररन्छन ् ।

आतंकवादी क् रक् रर् ाकलापिा हु ने त्तविीर ् लगानी तनवारणसम्बक्न्ध

कानूनी पररभाषा के छ ?

क. आतङ्कवादी क् रक् रर्ाकलापिा त्तविीर्

लगानी गनय नहु ने प्रावधानः
कु नै व्र्क्ततले आतङ्ककारी कार्िा वा आतङ्ककारी व्र्क्तत वा आतङ्ककारी
सङ्गठनले पणू य वा
आंमशक रुपिा प्रर्ोग गने वा गनय सतने कु रा थाहा पाउँ दा पाउँ दै
गैरकान ी िनसार्ले स्वेच्छाप क
कु नै पतन िाध्र्िबाट प्रत्र्क्ष वा अप्रत्र्क् ष रुपिा सम्पत्ति वा कोष उपलब्ध गराउन वा
सङ्कलन गनय हुँदैन ।

ख. आतङ्ककारी कार्य भन्नाले देहार्का क् रक् रर्ाकलाप पछय नः्

–

सन ् १९९९ िा सम्पन्न भएको आतङ्कवादिा त्तविीर्

लगानीको दिन सम्बन्धी
िहासक्न्धको धारा २ को उपधारा (१) को खण्ड (क) को रुपिा पररभात्तषत
द्वारा कसर कार्,य कु न
सन्दभय तथा प्रकृ ततले सवसाधारणलाई रमसत
पाने वा कु नै सरकार वा
अन्तरायक्रिर्
सङ्गठनलाई कु नै कार्य गनय वा नगनय बाध्र् तुल्र्ाउने उद्देचर्ले
कु नै गैरसैतनक व्र्क्तत वा
सशस्र द्वन्द्वका बखत शरुताप य कार्िा संलग्न नभएको व्र्क्ततको ज्र्ान
अङ्गभङ्ग गने अन्र् कु नै कार्,य मलने वा

नेपाल पक्ष भएका देहार्का िहासक्न्ध अन्तगत सम्पत्ति

शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कसरिातनने कार्ःय –
 o सन ् १९६३ िा सम्पन्न भएको वार्ुर्ानमभर
भएका सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा
आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी तथा अन्र् के ही कार्
सम्बन्धी कसर सम्बन्धी टोक्रकर्ो िहासक्न्ध,
o सन ् १९८७ िा सम्पन्न भएको आतङ्कवादको
दिन सम्बन्धी साकय क्षेरीर्
िहासक्न्ध (साकय ,
o आतङ्कवादी काि कारबाहीको त्तवरुद्धिा नेपाल पक्ष भएको अन्र् कु नै
िहासक्न्ध ।

ऐनिा भएका अन्र ् प्रिुख व्र् वस्थाहर ु के के छन ् ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण ऐन, २०६४ ले सम्पत्ति शुद्धीकरणबाट

प्राप्त आर् गैरकान ी
हु ने व्र्वस्था गनुको साथै आतंकवादी क्रक्रर्ाकलापिा हु ने त्तविीर्
लगानीलाई अपराधीकरण
पतन गरेको छ । तः ाट प्राप्त सम्पत्ति शुद्धीकरण गने
िल अपराधर्न्र् कािलाई
कार्ब
रोतने एवं आतंकवादी क्रक् रर्ाकलापिा हु ने त्तविीर् लक्ष्र्
लगानीलाई अपराधीकरण गने िल
मलएर र्ारी भएको र्ो ऐनिा सम्पत्ति शुद्धीकरणको
पररभाषासटहतका र्स क्षेरिा आवचर्क
देहार्का िहत्वप य प्रावधानहरु रहेका छन ् ।

् ् कार्हरु
(क) सम्पत्ति शुद्धीकरणको पररभाषा र कस र् नर

ऐनले देहार्को सम्पत्ति शुद्धीकरणसम्बक्न्ध एक वा बटढ सम्बद्ध कसर

गरी प्रत्र्क्ष वा
अप्रत्र्क् ष रूपिा प्राप्त, धारण, भोगचलन गरे वा गराएिा वा त्र्स्तो सम्पत्तिको स्रोत,
प्रकृ तत,
स्थान, स्वामित्व, अर्धकार, कारोबार लुकाउने, िातननेछ ।
पररवतन सम्पत्ति शुद्धीकरण गरेको
गने वा छल्ने उद्देचर्ले गरेका काि

१. प्रचमलत अन्त को देहार्को कु नै कसरः–

कान गत

(क) सङ्गटठत आपरार्धक र गैरकान ी वा को ी (¥र्ाके टररङ्ग)

सिह सहभागी हुने धुत्र्र्ाइप क असल िा
सम्बन्धी,

(ख) त्तवध्वंसात्िक कार्य लगार्त आतङ्कवाद सम्बन्धी,

(ग) र्ुनसुकै प्रकारको िानव बेचत्रबखन तथा ओसारपसार सम्बन्धी,
(घ) बाल र्ौन शोषण लगार्त र्ुनसुकै प्रकारको र्ौन शोषण सम्बन्धी,
(ङ) लागू औषध तथा ो ी ओसारपसार सम्बन्धी,
िनोद्त्तवपक पदाथक गैरकान
(च) हातहततर्ार खरखर्ानाको गैरकान ी ओसारपसार सम्बन्धी,
(छ) चोरी गररएको वा अन्र् वस्तुको गैरकान ी ओसारपसार सम्बन्धी,
(र्) भ्ररटाचार तथा घुस सम्बन्धी,
(ि) ठगी सम्बन्धी,
(ञ) कीते सम्बन्धी,
(ट) खोटा मसतका वा िुरा
सम्बन्धी,
(ठ) नतकली वस्तुको उत्पादन तथा उत्पादनको गैरकान ी प्रततमलत्तप वा चोरी
(पाइरेसी अर्
प्रोडतटस) सम्बन्धी,
(ड) वातावरण सम्बन्धी,
(ढ) ज्र्ान मलने तथा अङ्गभङ्ग सम्बन्धी,
(ण) अपहरण, गैरकान ी थुना वा शरीर बन्धक सम्बन्धी,
(त) चोरी वा डकै ती सम्बन्धी,
(थ) तस्करी (भन्सार, अन्तशुल्क तथा कर सटहत) सम्बन्धी,
(द) कर (प्रत्र्क्ष वा अप्रत्र्क्ष सिेत) सम्बन्धी,
(ध) आपरार्धक लाभ (एतस्टसन) सम्बन्धी,
(न) सािुटरक डकै ती
(पाइरेसी) सम्बन्धी,
(प) र्धतोपर वा किोडडटटर् बर्ारलाई प्रततकू ल प्रभाव पाने (िाके
ट म्र्ातनपुलेसन) वा मभरी
कारोबार (इन्साइडर िेडडङ्ग)
सम्बन्धी, (र्) प्राचीन स्िारक
संरक्षण सम्बन्धी,
(ब) वन, राक्रिर् तनकु ञ्र् तथा वन्र्र्न्तु संरक्षण सम्बन्धी,
(भ) िुरा,
बक्
रैं कङ्ग, त्तविीर्, त्तवदेशी त्तवतनिेर्, त्तवतनिेर् अर्धकारपर, बीिा वा
सहकारीसँग सम्बन्धी,
(ि) कालोबर्ार, उपभोतता संरक्षण, प्रततस्पधाय वा आपतू
तय सम्बन्धी, (र्) तनवायचन सम्बन्धी,
(र) सञ्चार, प्रशारण, त्तवज्ञापन सम्बन्धी,
(ल) र्ातार्ात व्र्वसार्, मशक्षा, स्वास््र्, औषधी वा वैदेमशक रोर्गार ठगी सम्बन्धी,
(व) र्ि, सािेदारी, कम्पनी वा सघं संस्था सम्बन्धी,
(श) घर, र्ग्गा र सम्पत्ति
सम्बन्धी, (ष) र्चठा, र्ुवा वा
चन्दा सम्बन्धी,
(स) नागररकता, अध्र्ागिन वा राहदानी सम्बन्धी ।
२. ऐनबिोक्र्िको आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर,
३. नेपाल सरकारले नेपाल ना प्रकाशन गरी तोक्रकटदएको अन्र् , वा
रार्परिा सच कु नै कसर
४. उल्लेझखत कसर िातनने कु नै कार्य त्तवदेशिा भए गरकोे र
त्र्स्तो कार्य सम्बक्न्धत िुलुकको
कान बिोक्र्ि सिेत अपराध िातनने रहेछ भने त्र्स्तो कसर ।

(ख) राक्रिर् सिन्वर् समिततको व्र्वस्था

राक्रिर् सिन्वर् समिततको गठनः (१) सम्पत्ति शुद्धीकरण
तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कसर तनवारण गने
सम्बन्धिा अन्तर
तनकार् बीच सिन्वर् गनय र नेपाल सरकारलाई आवचर्क
सुिाव टदनको लार्ग देहार् बिोक्र्िको एक राक्रिर्
सिन्वर् समितत रहनेछः–
१ सर्चव, प्रधानिन्री तथा िक्न्रपररषद्को कार्ायलर् – संर्ोर्क
२ सर्चव,अथय िन्रालर् – सदस्र्
३ सर्चव, कान , न्र्ार् तथा संसदीर् व्र्वस्था िन्रालर् – सदस्र्
४ सर्चव, िन्रालर् – सदस्र्
गहृ
५ सर्चव, पररारि िन्रालर् – सदस्र्
६ नार्व िहान्र्ार्ार्धवतता, िहान्र्ार्ार्धवतताको कार्ायलर् – सदस्र्
७ सर्चव, अक्ख्तर्ार दरुपर्ोग अनुसन्धान आर्ोग – सदस्र्
८ डेपुटी गभनर, रारि बैङ्क – सदस्र्
९ प्रहरी िहातनरीक्षक, नेपाल प्रहरी – सदस्र्
१० प्रिुख, सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान त्तवभाग – सदस्र्

त्तविीर् र्ानकारी इकाईको

 प्रिुखले उपदर्ा (१) बिोक्र्िको राक्रिर्
सिन्वर् समिततको सर्चवको रुपिा काि गनेछ र
त्तविीर् र्ानकारी इकाईले राक्रिर् सिन्वर्
समिततको काि । र्स समिततअन्तरगत
सर्चवालर्को गनेछ
रुपिा
सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारणसम्बक्न्ध कािलाई सहर् र सशतत बनाउन त्तवमभन्न
समितत र उपसमिततहरुको व्र्वस्थासिेत गररएको छ ।
राक्रिर् का कतव्य र् र
सिन्वर् ि अर्धकार
समिततको ,
सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण ऐन, २०६४ िा अन्र्र लेझखएको
काि, कतव्र् र अर्धकारका अततररतm राक्रिर् सिन्वर्
समिततको काि, कतव्र् र अर्धकार देहार्बिोक्र्ि
हु ने व्र्वस्था छ ृः–

 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी

क्रक् रर्ाकलापिात्तविीर् लगानी
सम्बन्धी कसर तनवारण गने सम्बन्धिा अपनाउनु पने
नीतत तर्ार गरी
नेपाल सरकार सिक्ष पेश गने,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिात्तविीर् लगानी
सम्बन्धी राक्रिर् तथा क्षेरगत र्ोझखि
िल्र्ाङ्कन सम्बन्धी कार्को
सहर्ीकरण तथा सिन्वर् गने र र्ोझखि
व्र्वस्थापन तथा न्र्ूनीकरणका लार्ग आवचर्क नीततगत तथा
अन्र् उपर्ुतत व्र्वस्था गने वा गराउने,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिात्तविीर् लगानी
सम्बन्धी कसर तनवारण गने सम्बन्धिा नेपाल सरकारले
गरकोे तनणर्
कार्ायन्वर्न गने वा गराउने,
 नेपाल सदस्र् भएको अन्तरायक्रिर् संघ संस्थाले सम्पत्ति
शुद्धीकरण तथा
आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कसर
तनवारण गने
सम्बन्धिा तर्ार गरेको िापदण्ड वा नीतत आवचर्क ता अनुसार कार्ायन्वर्न
गनय नेपाल सरकार सिक्ष मसर्ाररस गने,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिात्तविीर् लगानी
सम्बन्धी कसर तनवारण गने सम्बन्धिा सम्बक्न्धत
तनकार्लाई तनदेशन
टदने र सो तनदेशन बिोक्र्िको कार्य भए नभएको
 अनुगिन गने,
 सम्बद्ध तनकार्, तनर्िनकारी तनकार् तथा त्तविीर्
र्ानकारी इकाईले
आर्ू ले सम्पादन गरेका काि प्रततवेदनका
कारबाही सम्बन्धी वात्तषक
सम्बन्धिा छलर्ल गरी आवचर्क सिन्वर्
गने,
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी
सम्बन्धी कसर तनवारण गने
सम्बन्धिा सम्बक्न्धत त्तवषर्िा
नेपाल
सरकारले तोक्रकटदएको अन्र् कार्य गने वा गराउने ।

(ग) सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान त्तवभाग

र र्सको भमू िका
सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण सम्वन्धी कसुरको अनुसन्धान
गने कार्का लार्ग
 ऐनको दर्ा ११ ले नेपाल सरकारले अथय
िन्रालर्अन्तगत अलग्गैसम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान
त्तवभाग गठन गने व्र्वस्था गरेको छ ।
त्तविीर् सचना इकाई, नेपाल प्रहरी, अन्र् सरकारी तथा
अधसरकारी तनकार् वा
सवस ाधारणहरुबाट प्राप्त शंकास्पद नाको अधारिा
कारोवारहरुको सच अनुसन्धान
तथा तहक्रककात गने क्र्म्िेवारी उतत ऐनले सम्पत्ति
शुद्धीकरण अनुसन्धान त्तवभागलाई प्रदान गरेको छ । र्स
सन्दभिा सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान त्तवभागको भमू
िका तनम्नानुसार रहन्छः–

 मलझखत ना र संकास्पद कारोवारको प्राप्ती, त्र्स्तो नाको

सच सच
अमभलेखीकृ त गने, खानतलासी गने, कागर्ात कब्र्ा
गने, खाता रोतका गने, सम्पत्ति रोतका गने, र अमभर्ुतत
पक्रउ गने,

 सम्पत्ति शुद्धीकरण र आतंकवादी क्रक् रर्ाकलापिा हु ने

त्तविीर् लगानीसम्बक्न्ध
िुद्दाहरुको तहक्रककात गनय अनुसन्धान अर्धकृ त
तोतने व्र्वस्था अन्तगतय
त्तवभागकै अर्धकृ त, अन्र्सरकारी अर्धकृ त
वा सावर्तनक संस्थानका
अर्धकृ त किचारी र्ो सुकै लाई पतन तोतन सक्रकने,
 अनुसन्धान/तहक्रककात सम्पन्न भएपतछ सरकारी िुत
वक्रकलको तनणर् त्तवशेष अदालतिा िुद्दा दार्र गने ात्तवक
।

(घ) सम्पत्ति शुद्धीकरण

तनवारण कार्ि ा ना इकाईको भमू
त्तवि िका
ीर् स
सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण ना संकलन तथा ो लार्ग
सम्वन्धी सच त्तवचलेषण गनक
 नेपाल रारि बकिा त्तविीर् र्ानकारी इकाई रहेको छ । र्स
इकाईको काि, कतव्र्
अर्धकार तनम्नानुसार रहेको छ ।
(क) र्स ऐन बिोक्र्ि तनधायरण गररएको सीिा वा सो भन्दा बढीको कारोबारको
त्तववरण प्राप्त गने,
(ख) र्स ऐन बिोक्र्ि शङ्कास्पद कारोबार सम्बन्धी प्रततवेदन प्राप्त गने,
(ग) र्स ऐन बिोक्र्ि िुरा तथा धारक त्तवतनिेर्
अर्धकारपर सम्बन्धी त्तववरण प्राप्त गने,
(घ) र्स ऐन बिोक्र्ि अन्र् सचना, कागर्ात तथा त्तववरण
प्राप्त गने,
(ङ) शङ्कास्पद कारोबार प्रततवेदन लगार्त र्स ऐन बिोक्र्ि प्राप्त अन्र्
 प्रततवेदन तथा र्ानकारीको त्तवचलेषण गने,
(च) खण्ड (ङ) बिोक्र्ि त्तवचलेषण गदाय सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा
आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् वा अन्र् सम्बन्धी शङ्का
लगानी सम्बन्धी कसर कसर
लागेिा त्तवचलेषणको तनरकषय आर्ैं वा सम्बक्न्धत तनकार्को
अनुरोधिा त्तवभाग वा
प्रचमलत कान बिोक्र को अनुसन्धान तहक्रककात गने
्ि तनकार्िा प्रवाह गने,
कसर
(छ) र्स ऐन ना टदने दातर्त्व क संस्था, सम्बद्ध
बिोक्र्िको भएका सच
सच
तनकार्, तनर्िनकारी तनकार् तथा आफ्ना ारीलाई आवचर्क ता अनुसार
किच तालीिको व्र्वस्था गने,
(र्) शङ्कास्पद कारोबारको पटहचान, शङ्कास्पद कारोबार सम्बन्धी प्रततवेदन तथा
र्ानकारी सिेतका सम्बन्धिा सचक संस्था वा सम्बद्ध
तनकार्लाई आवचर्क
परृ ठपोषण तथा िागदशन गने,
(ि) सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर को प्रकार, गने प्रत्तवर्ध, पद्धतत तथा
कसर प्रवत्
तृ ि सिेतका त्तववरण संलग्न गरी
आफ्नो काि कारबाही सम्बन्धी प्रततवेदन रारि बैङ्क िार्य त नेपाल सरकार
वात्तषक सिक्ष पेश गने,
(ञ) शङ्कास्पद कारोबार पटहचान, र्ाङ्कन, प्रततवेदन प्रणाली तथा सोको
िल्ू
प्रभावकाररताका सम्बन्धिा तनर्िनकारी तनकार्लाई आवचर्कता
अनुसार सचू क संस्थाको तनरीक्षणिा गनय सहर्ोग गने वा
तनरीक्षण सुपरीवेक्षणको प्रततवेदन अध्र्र्न गरी परृ ठपोषण टदने,
(ट) सिान प्रकृ ततको काि गने त्तवदेशी तनकार्सँग
पारस्पाररकताको आधारिा सहर्ोग आदान प्रदान सम्बन्धी
सििदारी कार्ि गने,

(ङ) अनुसन्धान अर्धकृ तको

र् र अर्धकार (सं.शु. तनवारण
काि, कतव् १६) ऐन, दर् ा
(१) त्तवभागको प्रिुखको सािान्र् तनदेशन र तनर्न्रणिा रही र्स
ऐनको प्रर्ोर्नका
लार्ग अनुसन्धान अर्धकृ तको काि, कतव्र् र अर्धकार देहार्
बिोक्र्ि हु नेछः–
(क) कु नै सरकारी तनकार्, तनर्िनकारी तनकार्, सचक संस्था वा
सम्बक्न्धत
व्र्क्ततसँग रहेको सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर्
लगानी सँग सम्बक्न्धत कागर्ात, अमभलेख, ना वा
सम्बन्धी कसर त्तववरण, सच
 र्ानकारी पेश गनय आदेश टदने,
(ख) सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर सँग सम्बक्न्धत कु नै कागर्ात, मलखत, दशी, सँग सम्बक्न्धत
प्रिाण वा कसर
साधन रहे भएको देझखएिा वा त्तवचवास गनुय पने िनामसब आधार
भएिा तोक्रकए
बिोक्र ना टदई कु नै सरकारी तनकार्, तनर्िनकारी क संस्था,
्िको तनकार्, सच
सच
व्र्क्तत वा अन्र् र्ुनसुकै स्थानको खानतलासी मलने तथा
सम्बक्न्धत व्र्क्तत वा
पदार्धकारीलाई भरपाइ टदई त्र्स्तो कागर्ात, मलखत, दशी, प्रिाण वा कसरसँग
सम्बक्न्धत साधन वा कसरबाट प्राप्त सम्पत्ति बरािद गरी तनर्न्रणिा
मलने,
(ग) सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर गरेको आरोप िा संलग्न भएको वा सोको
लागेको वा कसर शंका गनुय पने

िनामसब आधार भएको व्र्क्तत र्रार हु ने वा कु नै

प्रिाण लोप वा नाश गनय सतने वा अनुसन्धानको
कारबाहीिा बाधा अवरोध गने वा प्रततकू ल प्रभाव पानय सतने
िनामसब आधार भएिा तनर्लाई पक्राउ गरी प्रचमलत कान
बिोक्र्ि
थुनािा राख्ने,
(घ) सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर का सम्बन्धिा र्ानकारी भएको वा ह न सतने
ु
िनामसब आधार भएको
व्र्क्ततसँग र्ानकारी, बर्ान वा तततम्बा बर्ान मलने,
(ङ) खण्ड (घ) बिोक्र्ि र्ानकारी, बर्ान वा तततम्बा बर्ान मलँदा
त्र्स्तो व्र्क्ततसँग थप र्ानकारी मलनु पने देझखएिा
खोर्ेका बखत हाक्र्र हु ने गरी कागर् गराई छाड्ने वा
र्िानत िाग गने र र्िानत नटदएिा
िुद्दा हेने अर्धकारीको अनुितत मलई थुनािा राख्ने,
(च) दर्ा १८ बाट प्राप्त सम्पत्ति सँग सम्बक्न्धत साधन
बिोक्र्ि वा कसर
कसर
रोतका राख्न वा तनर्न्रणिा मलन त्र्स्तो सम्पत्ति वा साधनको
प य तथा प्रभावकारी
पटहचान गने, पिा लगाउने तथा िल्र्ाङ्कन गने,
(छ) त्तवदेशी त्तविीर् र्ानकारी ना हु न सतने लागेिा
इकाईसँग कु नै सच र्ानकारी इकाईिा त्तविीर्
लेखी पठाउने ।
(२) सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसरको अनुसन्धानको क्रििा टदएको आदेश पालना नगने
व्र्क्ततलाई अनुसन्धान
अर्धकृ तको प्रततवेदनका आधारिा त्तवभागको ासम्ि
प्रिुखले पाँच लाख रुपर् र्ररवाना गनय सतनेछ ।
(३) उपदर्ा (२) िा र्ुनसुकै कु रा लेझखएको भए तापतन
कसैले सम्पत्ति शुद्धीकरण
तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
कसर गनय िद्दत गने
उद्देचर्ले सम्पत्ति वा साधन रोतका राख्न दर्ा १८ बिोक्र्ि र्ारी
गरेको आदेश पालना नगरेको देझखएिा त्र्स्तो व्र्क्तत त्तवरुद्ध
सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा
आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी िा अनुसन्धान
कसरू गनय तथा
िुद्दा चलाउन बाधा पने छै न ।
(च) िुद्दा, र् ररवाना, दण्ड सर् ार्,
पुरस्कारको व्र्वस्थाहरु
सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी गनेलाई सर्ार्

 सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्बन्धी कसर गने र षडर्न्र गने

व्र्क्ततलाई त्रबगोको
दोब्बर र्ररवाना र कसर को गाम्भीर्य हेरी वष ेझख दश म्ि
हुनेछ । (दर्ा ३०(१)) दई द वषस कै द

 आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कसर

गने व्र्क्ततलाई
त्तवगो खुलेकोिा त्तवगोको पाँच गुणा र
त्तवगो नखुलेकोिा एककरोड
रूपैर्ाँसम्ि को गाम्भीर्य हेरी तीन ेझख बीस
र्ररवाना र कसर कै वषद वषसम्ि
द हुनेछ । (दर्ा ३०(३))
 उक्ल्लझखत हरुिध्र्े गने व्र्क्ततलाई उक्ल्लझखत
कसर अन्र् कसर सर्ार्को
आधा सर्ार् हुनेछ । (दर्ा ३०(२ र ४))
 कु नै क संस्थाको ारीले
रारिसेवक वा पदार्धकारी वा सम्पत्ति
सच किच
शुद्धीकरण वा आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी
 कु न
कसर गरेिा त्र्स्तो व्र्क्ततलाई उक्ल्लझखत सर्ार्िा थप
दश प्रततशत

सर्ार् हुनेछ । (दर्ा ३०(७))

 कु नै कान ी व्र्क्ततले सम्पत्ति शुद्धीकरण वा
आतङ्कवादी क्रक्रर्ाकलापिा
त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कु नै गरेिा ी व्र्क्ततलाई
कसर त्र्स्तो
कान
प्रचमलत िा र्ुनसुकै कु रा को गाम्भीर्का
कान लेझखएको भए तापतन कसर
आधारिा देहार्का कु नै वा सबै सर्ार् (दर्ा ३०
(८)) हु नेछः–

(क) िार्थ प्राकृ ततक व्र्क्ततलाई हु ने र्ररवानाको पाँच

गुणासम्ि र्ररवाना गने,
(ख) अवधी तोकी सावर्तनक खरीदिा
तनषेध गने,
(ग) अवधी तोकी उत्पादन वा सेवाको खरीद गनय रोक लगाउने, (घ)
हातन नोतसानीको क्षततपतू तय भराउने,
(ङ) इर्ार्तपर वा अनुिततपर खारेर्
गने, वा
(च) त्र्स्तो कान ी व्र्क्ततलाई खारेर् गने ।

 िार्थ लेझखए बाहेक कसैले र्ो ऐन वा र्स ऐन अन्तगत

बनेको तनर्ि
उल्लङ्घन गरेिा त्रबगो खुलेकोिा त्रबगो
र्र्त गरी त्तवगो बिोक्र्िको
र्ररबाना र त्तवगो नखुलेकोिा म्ि र्ररबाना
दशलाख रुपैर्ा ३०(९)) हु नेछ । (दर्ा

 सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्वन्धी कु नै पतन िुद्दाको

हदम्र्ाद नहु ने (दर्ा २३) र थाहा पाएको मिततबाट
िुद्दा चल्ने व्र्वस्था छ । सवै सम्पत्ति शुद्धीकरण
तनवारणका िुद्दाहरु सरकारवादी हु ने र सरकारी
वक्रकलले प्रततरक्षा गने व्र्वस्था छ । (दर्ा २४)
 कु नै बैङ्क, त्तविीर् संस्था वा गैर त्तविीर् संस्थाको पदार्धकारी
वा किचारी वा कु नै रारि सेवक र्स ऐन
बिोक्र्ि थुनािा रहेकोिा त्र्सरी
थुनािा रहेको अवर्धभर र तनर्उपर िुद्दा दार्र
भएकोिा सो िुद्दाको क्रकनारा नभएसम्ि त्र्स्तो
किचारी, पदार्धकारी वा रारि सेवक स्वतः तनलम्बन भएको
िातननेछ । (दर्ा २७)
 कसैले सम्पत्ति शुद्धीकरण गरेको सचना टदने व्र्क्ततलाई
कसुर प्रिाझणत
भई कार्ि भएको त्तवगोको १० प्रततशत वा रु. १० लाख िध्र्े
र्ुन घटी छ सो बराबरको रकि पुरस्कार टदने पतन
व्र्वस्था छ । (दर्ा ४५)

प्रिाण लुकाउने वा नरट गनेलाई हु ने सर्ार्ः सम्पत्ति

शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी सम्बन्धी कसरू प्रिाण
लुकाउने वा नरट गने व्र्क्ततलाई िातनने काि
कसर कारबाहीसँग सम्बक्न्धत
को िारा अनुसार एक
िटहनादेझख
तीन िटहनासम्ि कै द वा पचास हर्ारदेझख एक लाख
रुपैर्ाँसम्ि र्ररबाना वा दव

सर्ार् हुनेछ र त्र्स्तो कार्य गनय सहर्ोग गनेलाई सो सर्ार्को आधा सर्ार्
हुनेछ

। (दर्ा ३२)
बाधा त्तवरोध गनेलाई सर्ार्ः र्स ऐन अन्तगतको
अनुसन्धान सम्बन्धी काि
कारबाहीिा कसैले बाधा त्तवरोध गरेिा तनर्लाई अनुसन्धान अर्धकृ
तको प्रततवेदनको
 आधारिा िुद्दा हेने अर्धकारीले छ िटहनासम्ि
कै द वा पाँच हर्ार रुपैर्ाँसम्ि
र्ररबाना वा दवै सर्ार् गनय सतनेछ । (दर्ा ३३)
हैरानी वा िण्िट टदनेलाई सर्ार्ः कसैले उर्री टदनु पने
िनामसब कारण नभई
कसैलाई कु नै क्रकमसिको हातन नोतसनी पुर्ायउने वा दःु
ख, हैरानी वा िण्िट टदने
तनर्तले टो ी टदएको प्रिाझणत भएिा अनुसन्धान
िट् उर् अर्धकृ तको प्रततवेदनका
र
आधारिा िुद्दा हेने अर्धकारीले त्र्स्तो व्र्क्ततलाई दशहर्ार
रुपैर्ाँसम्ि र्ररवाना गनय सतनेछ । (दर्ा ३३क)

सम्पत्ति शुद्धीकरणसम्वक्न्ध अन्तराक्रिर् /क्षेरीर ् संघ संस्थाहर ु के हु न

्?

(क) त्तविीर् कारवाही कार्दल (र् ाइनाक्न्सर्ल एतसन

टास्कर् ोसय )
सन १९८९ िा सात प्रिुख औद्र्ोर्गक रारिहरुको सिह (र्ी
सात) र र्ुरेपेली सघंको
संर्ुतत प्रर्ासबाट सम्पत्ति शद्धीकरण तनवारण गने उद्देचर्ले
अन्तराक्रिर् सहर्ोग तथा सहकार्य प्रवद्र्धन गने गरी स्थापना भएको
अन्तरसरकारी त्तविीर् कारवाही कार्दल
(एर्.ए.टी.एर्.) सम्पत्ति शद्धीकरण सम्बन्धी एक िार अन्तराक्रिर्
छाता संस्था हो । र्सको िुख्र्ालर् फ्रान्सको पेररसिा छ ।
सन ् २००१ बाट र्सको कार्क्षेर अन्तगतय

आतंककारी क्रक् रर्ाकलापिा हु ने त्तविीर् लगानीलाई पतन

सिावेश गररएको छ । र्सले
सम्पत्ति शद्धीकरण र आतंककारी त्तविीर् लगानी गने कार्लाई तनर्न्रण गनय
कान ी,
त्तविीर् र कार्ायन्वर्न एवं तनर्िन तनकार्हरुको संस्थागत सुधारका लार्ग
सहर्ोग सिेत पु¥र्ाउदै आएको छ । त्तविीर् कारवाही कार्दल ले
सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारणको
त्तवचवव्र्ापी िापदण्ड तनधायरण गने कार्का अततररतत सदस्र् रारिहरुले उतत
 िापदण्डहरु पालना गरे नगरेको एवं सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारण को त्तवचवव्र्ापी
प्रवत्
तृ ि र तौरतररकाको
िल् र्ाङ्कन गने र्स्ता कार्हरु पतन गदयछ । त्तविीर् कारवाही लले सन ् २०१२
कार्द िा
पाररत गरेको ४० मसर्ाररशहरुको आधारिा सम्पत्ति शद्धीकरण र ा हुने
आतंककारी कार्ि
त्तविीर् लागनीलाई अपरार्धकरण गन, सो को कान ी व्र्वस्था र तीनको कार्ायन्वर्न गने
गराउने कार्िा उपर्ोग भएको सुतनक्चचतता गने कार्य गदै आएको
छ । त्तवचवव्र्ापी रुपिा

हु ने सम्पत्ति रुको पटहचान गने तथा ततनको तनरोध गरी

शद्धीकरण कार्ह प्रभावकारी
कार्ायन्वर्न गनय गराउने क्षेरिा त्तविीर् कारवाही कार्दल क्रक्रर्ामशल रहेको छ ।
एर् .ए.टी.एर् . का चालीस मसर् ाररशहरुिा के के छन ् ?
एर्.ए.टी.एर्. का चालीस मसर्ाररशहरुिा तनम्न त्तवषर्हरु छनः्

 नीतत र सिन्वर् (१, २)

 सम्पत्ति शुद्धीकरण र र्र्त (३, ४)
 आतंकवादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी र सािररक क्षिता त्तवस्तार
(प्रोमलर्े रेशन) (५–८)
 तनरोध/रोकथािका उपार्हरु (९–२३)
 पारदमशता र कानुनी व्र्क्तत/व्र्वस्थाको लाभ मलने
स्वामित्व (२४, २५)
 सक्षि अर्धकारीहरु र अन्र् संस्थागत उपार्को अर्धकार र
कतव्र्हरु (२६– ३५)
 अन्तराक्रिर् सहर्ोग (३६–४०)

(ख) एमशर्ा प्रशान्त क् षेर सिूह

(ए.पी.र् ी.) सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण सम्वन्धी
त्तवमभन्न िहादेशिा क्षेरीर् संस्थाहरु क्रक्रर्ामशल रहेका छ्न ।
तीिध्र्े अरिेमलर्ाको मसड्नीिा िुख्र् कार्ायलर्
रहेको
एमशर्ा प्रशान्त क्षेर सिह (ए.पी.र्ी.) एमशर्ा प्रशान्त क्षेरिा कार्रत छ ।
एमशर्ा
प्रशान्त क्षेर सिहिा हाल ४१ रारि सदस्र् छन ् । र्ो गरै
रार्नीततक क्षेरीर् संर्ाल
हो । र्सले सदस्र् रारिहरुको वीचिा सम्पत्ति शुद्धीकरण
तनवारण सम्बन्धी
सचनाको संम्प्रेषण गनुको अततररतत सहर्ोगको आदान
प्रदान गने र िानव
संसाधन त्तवकास गने कार्िा सघाउदछ । त्र्सैगरी
सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारण का
िापदण्डहरु कार्ायन्वर्न गने गराउने कार्िा सघाउने कार्य
पतन एमशर्ा प्रशान्त क्षेर
सिहले गदछय । र्सले सदस्र् रारिको सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल. तनवारण
कार्ायन्वर्नको
सािटू हक समिक्षा गरेर सुधारिा लार्ग
सुिाव प्रस्तात्तवत पतन गदयछ । एमशर्ा
प्रशान्त क्षेर सिहले सदस्र् रारिहरुलाई सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल.
तनवारण सम्वन्धिा
अध्र्र्न र अनुसन्धान गने तथा प्रात्तवर्धक टेवा पु¥र्ाउने कार्य
पतन गदै आएको छ
।
ए.पी.र्ी.को प्रिुख कार्य भनेको आफ्नो एमशर्ा तथा प्रशान्त
क्षेरीर् तहका त्तविीर्
कारवाही कार्दल (र्ाइनाक्न्सर्ल एतसन टास्कर्ोस) ले पाररत गरकाे
 मसर्ाररशशहरुको कार्ायन्वर्न गराउन सदस्र् देशहरुलाई सहर्ोग गनुय हो
।
ए.पी.र्ी. का य रु तनम्नानुसार रहेका छनः् –
िहत्वप कार्ह

 सदस्र् रारिहरुले अन्तरायक्रिर् स्तरको िापदण्डहरुको पालना

गरेका छन
छै नन ् भनी िल्र्ाङ्कन गने ।
 द्त्तवपक्षीर् रुपिा र सहार्ता दाताहरुसँग तामलि र
प्रात्तवर्धक सहार्ता र्स क्षेरिा पुगेको छ, छै न हेरी
नपुगेिा पु¥र्ाउन सहर्ोग गने ।

 अन्तराक्रिर् रुपिा सम्पत्ति शुद्धीकरण

संर्ालिा सहभार्ग र सिन्वर् गने
।
 सम्पत्ति शुद्धीकरण र आतंकावादी क्रक्रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी
िार्य त देखापने नत्तवन प्रकृ तत र तररकाहरुिा अध्र्र्न
अनुसन्धान गने ।
 सम्पत्ति शुद्धीकरण र आतंकवादी
क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् लगानी रोतन
अन्तरायक्रिर् स्तरिा नीतत तनिायणिा सहर्ोग गने ।

नेपालिा सम्पत्ति शुद् धीकरण तनवारणको भावी कार् टय दशा के कस्तो

छ ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण गने कार्ले अदृचर् रुपिा त्तवचव अथतन्रलाई गाँक्र्रहेको छ

। नेपाल
पतन र्सबाट अछु तो छै न । कालो धन्धा र ी क्रक् रर्ाकलापबाट
गैर कान शुद्धीकरण भइरहेको नेपालिा सम्पत्ति
अनुिान छ । नेपाल वाटहर पँर्ू ी पलार्न गदै सम्पत्ति
शुद्धीकरण
गनेहरुको संख्र्ा नेपालिा पतन बढी रहेको बताइन्छ । प्रस्तुत
सन्दभिा सम्पत्ति शुद्धीकरण तनवारण गने कार्य राज्र्को प्राथमिकता
र चासोको त्तवषर् बन्दै गएको छ । र्सका लार्ग
पर्ायप्त कान ी व्र्वस्था, उपर्ुतत सच
ना प्रणाली, दक्ष िानव संसाधनको व्र्वस्था,
कार्ायन्वर्नका लार्ग उपर्ुतत संस्थागत संरचना र कार्गत संर्ालको तनिायण र सही
कार्पद्धतत एवं अन्तर तनकार् सिन्वर् तथा क्षेरीर् र अन्तराक्रिर् सहर्ोगको आदान प्रदान
हुन र्रुरी छ ।

खास गरी त्तविीर् कारवाही कार्दल (र्ाइनाक्न्सर्ल एतसन टास्कर्ोस,

एर्.ए.टी.एर्.) ले
सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा त्तविीर् क्षेरिा हु ने त्तविीर् लगानी
तनवारण सम्बन्धी िापदण्डका रुपिा अगाडड सारेका ४० वटा सम्पत्ति
शुद्धीकरण र आतंकवादी क्रक् रर्ाकलापिा त्तविीर् सहर्ोगसम्बक्न्ध
मसर्ाररशहरुको कार्ायन्वर्न गने तथा एमशर्ा प्रशान्त क्षेर सिहू
(ए.पी.र्ी.) ले एमशर्ा प्रशान्त क्षेरका रारिहरुलाई सं.शु./आ.क्रक् र.त्तव.ल.
तनवारण सम्वन्धिा
गरेका िल्र्ाँकन, अध्र्र्न र अनुसन्धानको आधारिा
देखाइएका मसर्ाररशहरुको
कार्ायन्वर्न गने एवं प्रात्तवर्धक सहार्ता मलदै र्स क्षेरिा सतदो तछटो र
प्रभावकारी ढगलें
अगाडड बढ्नु र्ततखेरको प्रिुख आचर्कता रहेको छ ।
संक्षेपिा, िुलुकलाई सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी
क्रक् रर्ाकलापिा हु ने त्तविीर् लगानीबाट िुतत राख्न
आगािी टदनहरुिा देहार्का कािहरु गनुय आवचर्क
देझखन्छः–

 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा

हु ने त्तविीर् लगानी तनवारणको लार्ग सम्बद्ध राक्रिर्

र अन्तरराक्रिर् तनकार्हरुबीच प्रभावकारी सिन्वर्

सुतनक्चचत गने । साथै अन्तरायक्रिर् सहर्ोग तथा
सहकार्को लार्ग आवचर्क संर्न्रहरुको त्तवकास गने ।
 र्स क्षेरिा आवचर्क सवल कान ी संरचनाको त्तवकास गने,
कार्त
्तवर्धहरु
तर्ार गरी लागू गने तथा अमभर्ोर्न र न्र्ार् तनरुपणको प्रभावकारी
व्र्वस्था गने ।
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकपालबाट
िुलुकलाई र्ोगाउन
रोकथाि सम्बन्धी त्तवस्तत तथा प्रभावकारी उपार्
अवलम्वन गने तथा
सबल र सक्षि सुपररवेक्षकीर् प्रणालीको व्र्वस्था गने ।

 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकपालिा

हु ने त्तविीर् लगानी र
सम्बद्ध को ना संकलन, प्रशोधन, भण्डारण र त्तवतरण गने
कसर सच प्रणाली
एवं सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान त्तवभागसिेतका
सबै अनुसन्धानसँग
सम्बक्न्धत तनकार्को सक्षिता र अनुसन्धानको ।
प्रभावकारीता अमभवद्
र्ध गने
 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकपालिा
हु ने त्तविीर् लगानी तनवारण सम्बन्धी त्तवद्र्िान राक्रटर्
क्षिताका सम्बन्धिा राक्रिर् तथा अन्तरायक्रिर् अध्र्र्नबाट
देझखएका किी किर्ोरीलाई सुधार गन
सिन्वर्ात्िक पद्धतत अपनाउने ।

 सम्पत्ति शुद्धीकरण तथा आतङ्कवादी क्रक् रर्ाकलापिा

हु ने त्तविीर् लगानी
तनवारण गनय सचेतना अमभवद्र्ध गनेृे ।

 उक्ल्लझखत रु पुरा गराउन एक सिर्सीिा,

उद्देचर्ात्िक गन,
कार्ह
क्र्म्िेवार तनकार् र उपर्ुतत तथा प्रभावकारी
अनुगिनसटहतको रणनीततक
कार्र्ोर्ना बनाई लागू गने ।