T.C.

MERSİN ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM FAKÜLTESİ
TÜRKÇE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ ANA BİLİM DALI

DERS
TEB403 TÜRKÇE DERS KİTABI İNCELEME

KONU
7. SINIF MEB TÜRKÇE DERS KİTABI İNCELEME

HAZIRLAYAN
BERFU CAN TOPLU
15-273-047

DANIŞMAN
Doktor Öğretim Üyesi Orhan ÖZDEMİR

2018
 İÇİNDEKİLER

7. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABI İNCELEMESİ

TEMA: 7.Sınıf, 7. TEMA- (Sanat)

METİN-KONU: Belkıs Tiyatrosu

ÇALIŞMA TASLAĞI:

- TEMA RESMİ

- 7. BÖLÜM SANAT TEMASI

- METİN VE METNİN ETKİNLİKLERİ

TÜRKÇE DERS KİTABI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

1-) GENEL FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

1.1) Kitabın cilt özellikleri

1.2)Kitap boyutunun öğrenci kullanımına uygunluğu
1.3)Kullanılan yazı karakterlerinin rahat okunurluğu üzerine değerlendirme
1.4)Baskının netliği ve kalitesi
1.5) Kullanılan fotoğraf ve resimlerin metinlerle uyumu üzerine değerlendirme
1.6)İçindekiler kısmının kullanımı
1.7) Kaynakça kullanımı
1.8) Kitapla ilgili çalışma soruları
1.9) Konu bütünlüğünü sağlayacak sayfa düzeni değerlendirmesi
1.10) Kitabın sözlüğünün yeterliliği

2-) DIŞ KAPAK ÖZELLİKLERİ

2.1) Kitap kapağının kartonu

2.2) Kitap kapağındaki ilgi çekici öge değerlendirmesi
2.3) Yazarın adı, basımevinin adı
2.4) Kapak estetik özelliği
2.5.) Kapak yazılarının okunabilirliği
3-) İÇ KAPAK ÖZELLİKLERİ

3.1) ISBN numarası

3.2) Basım tarihi
3.3.Basım evi adresi ve iletişim kanalları
3.4.) MEB/TTKB’ unca ders kitabı olarak kabul edildiği belirtildiğine dair değerlendirme

4-) İÇERİK

4.1.) Ünite uzunlukları

4.2.) Konuların mantıksal sırası
4.3.) içeriğin müfredata uygunluğu
4.4.) Dizgi kalitesi
4.5.) Üniteye ilişkin amaçların değerlendirilmesi
4.6.) İşlenecek konuyu destekler okuma parçaları varlığı
4.7.) Okuma parçalarının öğrencilerin ilgisi çekecek nitelikte olduğunu değerlendirme
4.8.) Türk dilinin zenginliği ve yabancı kelime kullanımından uzak durulması gerektiğini vurgulayan
önemli noktaların varlığı ve değerlendirmesi
4.9.) Öğrenilenleri pekiştirecek örnek ve alıştırmaların varlığı üzerine değerlendirme
4.10.) Örneklerin ve okuma parçalarının öğrencilerin gerçek yaşamıyla uyumu üzerine değerlendirme

5-) DİL VE ANLATIM

5.1.) Cümle ve paragraf uzunluklarının öğrenci seviyesine uygunluğu

5.2.) Cümle yapısının öğrenci seviyesine uygunluğu üzerine değerlendirme
5.3.) Okuma parçalarının yabancı kökenli kelimelerin değerlendirmesi
5.4.) Metinlerin içerisinde anlamı bilinmeyen kelimelerin belirlenip, açıklamasının yapıldığına dair
değerlendirme

6-) DEĞERLENDİRME

6.1.) Okuma parçalarının ana fikirlerini buldurmaya yönelik soruların varlığı

6.2.) Yeni öğrenilen kavramları pekiştirmeye yönelik çalışmaların varlığı üzerine değerlendirme
6.3.) Metinlerin giriş, gelişme, sonuç bölümlerini belirlemeye yönelik soruların varlığı
6.4.) Ünite sonunda genel değerlendirme sorularının varlığı
6.5.) Dilbilgisi çalışmalarını pekiştirecek sayıda alıştırma sayfalarının varlığı üzerine değerlendirme

7-) KONUYU BEN İŞLESEYDİM

7.1.) Konu işleme örneğimin sunumu

 TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

1-) GENEL FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ:

1.1)Türkçe 7.sınıf ders kitabını incelediğimizde kitabın cildinin sağlam olduğu ve yıpranmaya karşı
dayanıklı olduğu görünmektedir. Çocuğun ilgi ve beğeni düzeylerine uygundur. Kapaktaki görsel
tasarım, sanatsal bir anlatım ile çocuğun ilgisini kitaba yöneltmeyi sağlamaktadır.
1.2) Kitap boyutu, öğrenci kullanımına uygundur. Ders kitabı ve etkinlik kitabı olarak kullanıldığından
ötürü standart ders kitabı boyutunda hazırlanmıştır.
1.3) Kitapta kullanılan yazı karakterleri rahat okunabilir düzeydedir. Kullanılan font ve punto
büyüklüğü ideal olarak seçilmiş, öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır. Yazı karakteri rahatlıkla
okunabildiği gibi kullanılan punto, temiz ve net olan baskı okumayı daha rahat hale getirdi. Satır
aralıkları da düzgün bir biçimde oluşturulmuş.
1.4) Kullanılan kâğıt ele yapışmıyor ve kolay kolay yırtılmayan cinsten olması çocuklar için iyi bir
özelliktir. Baskı 2. Hamur kağıdından seçilmiş bu kağıtlarla kaliteli baskı yamak pek mümkün
değildir dolayısıyla 2. Tip hamur kağıdı kullanımı baskının kalitesinin düşürmektedir.
1.5) Okuma parçası resimlerle desteklenmiş. Öğrencilerin hafızasında canlandırmasıyla kavrama hızı
artmıştı. Kullanılan resimler paragrafın bütününe hitap ettiği için metinle uyumlu olmuş. Başlığa
baktığımızda- Oyuncak- ilgi uyandıran ve merak edilmesini sağlayıcı bir başlık olmuş. Sayfa düzeni
konu bütünlüğünü sağlamış ve sayfalar düzgün biçimde numaralanmıştır. İçindekiler bölümü
verilmiş ama sözlük olmadığı için bazı sözcüklerin anlamını öğrenciler tarafından zorlukla ya
anlaşılmış ya da hiç anlaşılmamıştır.
1.6) Kitabın içerik kısmında Tema başlığı altında metnin adı verilmiştir.
1.7) Ders kitabın kaynakçası ve sözlüğü verilmiştir. Lakin metnin kaynakçası verilmemiş sadece kimin
yazdığı belirtildiği gibi yazarın hayatı hakkında da bilgi verilmemiştir. Kitabın sözlüğüne ayrıntılı bir
şekilde baktığımızda hemen hemen kitabın genelini kapsadığı ve kısmen de ayrıntılı olduğu için
başka bir kaynağa gereksinim duymuyor. Dizgi kaliteli ve ekler bölümü bulunmaktadır. Kaynakça
yetersizdir.
1.8) Kitapta metin öncesi ve metin içi sorulara sıklıkla yer verilmiştir. Kitapta sıklıkla çalışma soruları
sorulması metni anlama ve metin içerisinden çeşitli kavramları kullanmaya yardımcı olmaktadır.
1.9) Metin, sayfa düzenine kısmen uymakta uzun bir metnin iki sayfada olması normaldir fakat metin
aynı düzlemde iki sayfaya ayrılmış olmalıdır. Göz konforu ve metin konu bütünlüğü açısından en
sağlıklı yazımı bu şekilde olmalıdır.
1.10) Metin sonunda “Söz Varlığım” kısmında bulmaca etkinliği ile öğrencilerin anlamını
bilemeyeceği kelimeler yerleştirilmiş ve TDK Türkçe Sözlük’ ten faydalanarak kelimelerin
anlamlarını öğrenmeleri konusunda öğrenciler yönlendirilmiştir.
2-) DIŞ KAPAK ÖZELLİKLERİ:

2.1)Kapak kartonu sağlam bir şekilde verilmiş. Renkli bir şekilde verildiği için ilgi çekici bir hal almış ve
üzerindeki baskılarla desteklenmiştir.
2.2) Kitap kapağında kullanılan renk ve yazılar görsel ögelerle desteklenmiş olup öğrencinin ilgisini
çekmektedir.
2.3) Yazarın adı ve yayınevi adresi ve iletişim kanaları kitap içerisinde belirtilmiştir.
MEB Türkçe 7.Sınıf Kitabı Yazar; Burçak KAYA, Yayınevi: DERSDESTEK Yayıncılık
2.4) Kitabın içeriği ile kapak birbirini tamamlamış, çizimlerde renk uyumuna dikkat edilmiştir. Ön
kapak daha çok kitabın görselliğini yansıtırken arka kapak tanıtıcı özellikler barındırmaktadır.
2.5) Kitap kapak yazıları okunabilir nitelikte oluşturulmuştur. Oldukça büyük punto kullanılmıştır.

3-) İÇ KAPAK ÖZELLİKLERİ:

3.1) ISBN numarası hem kitabın arka kapağında hem de kitabın içerisinde belirtilmiştir.
3.2) Kitap basım tarihi ve kitabın iç kısmında 2. sayfada belirtilmiştir. Bunların yanı sıra görsel
tasarımın kim tarafından yapıldığı da belirtilmiştir.
3.3) Basım tarihi, baskı yılı ve yayınevinin haberleşme adresi ve telefon, mail adresleri verilmiştir. Aynı
zamanda yayın hakları sayfanın başında belirtilmiştir.
3.4) Kitabın girişinde Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının ders kitabı olarak 5
yıl süreyle kabul edildiği belirtilmiştir.

4-) İÇERİK:

4.1) Ünitelerden bazıları çok uzun kimi üniteler ise kısa hazırlanmıştır. Genel bir değerlendirme
yapılırsa çocuğun yaş düzeyine uygun, görsellerle destekli bir içerik oluşturulmuştur. Kitap
içerisinde bulunan metinlerde öğrencilerin düşünsel ögeleri kullanması gerektiğine vurgu
yapılmıştır. Kültürel ögelerin kullanımı da öğrenciler örf, adet ve geleneklerini öğrenmelerinde
katkı sağlamaktadır.
4.2) Ünite başında işlem basamaklarına ilişkin yönergeler bulunmamaktadır. Metin öncesinde metne
yönelik hazırlık soruları kısa tutulmuştur. Hedefe yönelik soruların fazla kullanılması öğrenciyi
hem metne hem de metnin konusuna hazırlıklı bir hale getirmektedir.
4.3) İçerik müfredata uygun verilmiştir. 7.Temada “Belkıs Tiyatrosu” metnine baktığımız zaman
öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları da onların kültürlerinde olduğu için ilgilerini çekecek
nitelikte bir metindir. Belkıs Tiyatrosu adlı metine baktığımız zaman Antalya’nın Aspendos
Tiyatrosundan bahsedilmektedir. Aspendos Tiyatrosu’nun öyküleştirerek verilmiş olması
öğrencilerin düzeyine uygunluğundandır. Öğrenimi kolaylaştırmıştır. Bu da öğrencilerin yani o
dönemde olan çocuklarının dikkatini çekecek bir metin- konu- olmuştur.
4.4) Kitapta dizgiler; şekil ilişkilerini görebilen, Ayrıntı ve değişikliklere dikkat ettiren, yazım kuralları
dikkate alınarak oluşturulmuştur. Öğrencilerin göz konforu esas alınmıştır.
4.5) Kitapta ünite amaçları açıkça belirtilmemiş metin içerisinde gizil olarak sunulmuştur bu da
öğrencilerin ünite amaçlarını ve temayı anlamasında sıkıntı yaşatacaktır.
4.6) Kitapta ele alınan temada 5 metin bulunmaktadır. Metinler okuma ve dinleme metinleridir.
Tema ve konu içeriğine uygun seçilmiş öğrencilere konuyu içselleştirecek unsurlar ve
zenginleştirici etkinliklerle sunulmuştur.
4.7) Kitapta ele alınan temada bulunan metinler konuyu içselleştirecek niteliktedir. Metin içerisinde
kullanılan kavramlar öğrencilerin konuyu öğrenmesine destek verici niteliktedir.
4.8) Kitapta, Türk dilinin zenginliği üzerine öğrencilerin anlamlarını bilemeyeceği metinler
verilmesiyle arka planda değinilmiştir. Yabancı kelimelerin kullanımından uzak durulması
gerektiğine dair herhangi bir vurgu bulunmamaktadır.
4.9) Metnin etkinlik soruları öğrenilenleri pekiştirici nitelik taşımaktadır. Metinde geçen cümle ve
kelimelerin tahminler ve gerçek anlamlarıyla ilgili etkinliklerle verilmesi öğrenmeye olumlu yönde
etki etmektedir.
4.10) Örnekler ve okuma parçalarından bazıları gerçek hayatta karşılaşılmayacak unsurlar ve
kurgular bulundurmaktadır. Bu metinlerin ve unsurların kullanılması yaş düzeyi dikkate alınarak
seçilmiştir fakat gerçek hayatla karşılaştırıldığında olumsuz etkiler yaratabilir.

5-) DİL VE ANLATIM:

5.1. Metinde dil ve anlatım özellikleri bakımından incelediğimizde cümle ve paragraf uzunlukları
oldukça kısa tutulmuş bu da anlamı kolaylaştırmıştır. Açık, anlaşılır ve akıcı bir dil
kullanılmıştır.
5.2. Metinlerde ki cümleler yapısı bakımından incelendiğinde basit ve birleşik cümleler
kullanılmıştır, anlam bakımından karmaşık cümlelerin olduğu metinlerin seçiminden uzak
kalınmıştır buradan anlaşılacağı üzere öğrencilerin anlama düzeyleri dikkate alınmıştır. Soyut-
somut kavramlar kısmen kullanılmıştır. Metinler öğrencilerin gelişim dönemlerinin dikkate
alınarak seçildiğini ortaya koymaktadır.
5.3. Metinde yabancı kelime nerdeyse hiç kullanılmamıştır. Yabancı kelimelerle ilgili herhangi bir
açıklama bulunmamaktadır.
5.4. Metin sonunda etkinlikler kısmında “Söz Varlığım” bölümünde metin içerisinde kullanılan
anlamı bilinmeyen kelimeler belirlenip bulmaca, harita vs. kurgularla kelimelerin anlamlarını
öğrenmeye yönelten çalışmalara yer verilmiştir. Öğretmenden yardım istemek yerine direk
TDK Türkçe sözlüğüne yönlendirilmektedir.

6-) DEĞERLENDİRME:

6.1.) Metinlerde ana fikri buldurmaya yönelik etkinlik ve etkinlik içerisinde sorulara yer verilmiştir.
Metin okunduktan sonra metne dayalı sorularla öğrencilerin okuduklarını ve dinlediklerini anlayıp
anlamadıklarını yoklama çalışmaları etkinliklerle hedeflenmiştir. Bu şekilde öğrencilerin kafasındaki-
zihnindeki- kelime dağarcığını genişletmek istenilmiştir.
6.2.) Metin içerisinde yeni öğrenilen kavramları pekiştirmeye yönelik etkinliğe yer verilmiştir. Bu
etkinlik irdelendiğinde öğrencilerin pekiştirmesi için metin içerisinde verilen yeni kelimenin anlamının
yanında öğrenciye anlamı tahmin edip tahmin ettiği anlamla cümle kurması istenmiştir.

6.3.) Metnin giriş, gelişme, sonuç bölümlerine ilişkin metin sonunda etkinlik verilmiştir. Öğrencilerden
Hikaye unsurlarını belirlemeleri istenmiştir. Ardından olayların oluş sırasını vermeleri istenmiştir
devamında ise hikaye içerisinde verilen karakterlerin özelliklerini belirleyici sorularla hikaye unsurları
pekiştirilmek istenmiştir.

6.4.) Ünite sonunda değerlendirme soruları verilmiştir. Öğrencinin öğrenme düzeyi belirlenmeye
çalışılmıştır.

6.5.) Dilbilgisi çalışmaları yok denecek kadar az sayılmaktadır. Sadece etkinlikte metinde yer alan
deyimlerin anlamlarına ve tahmini anlamlarına yönelik bir çalışma ve cümle kurdurmaya yönelik
etkinlik yer almaktadır. Onun dışında incelemede herhangi dilbilgisi çalışmalarını pekiştirecek etkinlik
ve uygulamaya yer verilmemiştir.

7-) KONUYU BEN İŞLESEYDİM:

7.1. Konuyu ben işleseydim, konuya önceden hazırlanırdım. Bir hafta ya da bir gün öncesinden
temadaki metinlerle ilgili materyal hazırlardım. Sanat temasında görselliğin ön planda olması
gerektiği bilincinden hareketle hazırladığım materyallerle öğrencilerin metinleri canlandırmasını
isterdim. Böylelikle öğrenmeyi kolaylaştırırdım. Milli Eğitim Bakanlığının Türkçe Öğretim 7.sınıf
Programında yer alan dilbilgisi kazanımlarından hareketle kitapta belirtilmese dahi metinlerde
kazanıma uygun etkinliler oluşturup, öğrencilerin yapmalarını isterdim. Böylelikle öğrencileri
daha aktif çalışamaya yöneltmiş ve ders kitabının eksik bir yönünü daha gölgelemiş olurdum.