RESEPTE UIT SARIE xxx WEEK1 2

WEEK 2

JOU

bes i g b l y
&
GRATIS

MOOIDINK
kos
kos
GIDS nawee
k-
kuier
nawee
k-
kuier
deur H E R M A N L E N S I N G foto’s D O N N A L E W I S

INSPIRASIE VIR PAASFEES BY DIE HUIS

deur H E R M A N L E N S I N G foto’s D O N N A L E W I S

woon
Paasfees
Paasfees
soos oP Die Plaas
soos oP Die Plaas Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se
DiePaas-herinneringe. Dié 5buite-feeste
oorvloed van sorgvrye gunstelinge iswas altyd
deel vanop die tafel
kleintyd se
MAAK
DIT
Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was altyd op die tafel
SELF

Vir die
Pase
422 4522

Maak dié oulike

eiermussies vir ’n
0214522
888 2999,

Paas-ontbyt
021 422
Collection
0212999,
Collection
021 888
Melissa’s
De Hoop
Melissa’s
Hoop
852 4827,
by Deby
geneem
0214827,
geneem
021 852
277 Foto’s
GisterGister
334Foto’s
Bykomstighede
0860277
Bykomstighede
0860 334
Boardmans
Pecoraro
Boardmans
Pecoraro
458 9863,
Melissa
0839863,
Melissa
Kos-assistent
083 458
TinTown
Kos-assistent

Paasbolletjies (hot cross buns) (bl.134)

TinTown

130 sarie April 201 1 www.sarie.com Paasbolletjies (hot cross buns) (bl.134)
130 sarie April 201 1 www.sarie.com

Eiermussies
Maak eiermussies
Gebruik vilt en gekoopte pompons. Knip vilt in vierkantige 8 cm-blokkies. Plaas 2 opmekaar en knip die
boonste hoeke rond. Knip twee haas-ore en vou ’n plooitjie in die onderrand van elke oor. Plaas die ore aan
die bokant van die viltlyf en ryg vas tussen die twee lae. Werk of stik die lae aanmekaar met komberssteek.
Werk stertjie vas. Wit eierkelkie (R35) van @home. (Houtkelkies en ander items is huiseienaar s’n).
• Bak Paasbolletjies • Dek ’n mooi tafel
130
• •
sarie April 2013 www.sarie.com

Neem só beter foto’s met jou foon Blokraaie Sudoku

Rubrieke • Beweeg aan Flitsverhaal
deur HERMAN LENSING foto’s MICHAEL LE GRANGE
•
 woon
woon
woon
woon
RESEPTE
MAAK DITUIT SARIE
SELF UIT SARIE
xxx APRIL 2013 WEEK 2 2
woon

MAAMKAAK
MAA AK DITDIT
MA ITK
DIT SELSFELF
Maak
SDE
SA
ELLFF
AK

Vir
Virdie
die
M
dsitelf
DIT

Vir die
SELF

Vir Pase
Pase
die
Pase
Pase
Maak dié
eiermussies
Maak
Maak
oulike
diédié
eiermussies
oulike
eiermussies
Maak dié oulike
eiermussies vir ’n
Paas-ontbyt
oulike
virvir
Paas-ontbyt
vir ’n
’n ’n
Maak dié oulike
Paas-ontbyt
Paas-ontbyt
eiermussies vir ’n
Paas-ontbyt

Eiermussies
Eiermussies
Eiermussies
Eiermussies Gebruik
Gebruik
vilt vilt
en gekoopte
en gekoopte
pompons.
pompons.
KnipKnip
vilt vilt
in vierkantige
in vierkantige
8 cm-blokkies.
8 cm-blokkies.
Plaas
Plaas
2 opmekaar
2 opmekaar
en knip
en kni
d
Gebruik vilt en gekoopte pompons. Knip vilt in vierkantige 8 cm-blokkies. Plaas 2 opmekaar en knip die
boonste
boonstehoekehoeke
rond.rond.
KnipKniptwee
Gebruik vilt en gekoopte pompons. Knip vilt intwee
haas-ore
haas-ore
vierkantige en8vou
en vou
’n plooitjie
’n plooitjie
cm-blokkies. in die
Plaas in
2 die
onderrand
onderrand
opmekaar vanknip
en van
elkedie
elke
oor.oor.
Plaas
Plaas
die die
ore
Eiermussies
boonste hoeke rond.
boonste die die
hoeke rond.
Knip
bokant
Knip
twee
bokant
twee
haas-ore
vanvan
die die
viltlyf
haas-ore
en
viltlyf
en
vou
envouryg ’n plooitjie
en ryg
vas
’n vas
tussen
plooitjie
in die
tussen
die die
twee
in die
onderrand
tweelae.lae.
onderrand Werk van
Werk elke
of elke
van stik oor.lae
of stik
die Plaas
oor.die lae die
aanmekaar
Plaas
ore aan
aanmekaar
die metmet
ore aan komberss
kombe
die bokant van die viltlyf
WerkWerk en
stertjie ryg
stertjie
vas.vas tussen
vas.
Wit Wit die
eierkelkie twee
eierkelkie (R35) lae.
(R35)
vanWerk
van of stik
@home.
@home. die lae aanmekaar met komberssteek.
Gebruik
die viltvan
bokant en die
gekoopte
viltlyf pompons.
en ryg vas Knip
tussen vilt
dieintwee
vierkantige
lae. stik(Houtkelkies
8 cm-blokkies.
Werk of (Houtkelkies
die laePlaas 2enopmekaar
aanmekaarander
en ander
items
met enitems
is huiseienaar
knip isdie
komberssteek.huiseienaar
s’n).s’n).

130
130
Werk stertjie
boonste hoeke vas. WitKnip
rond. eierkelkie
twee (R35) van
haas-ore en@home.
vou ’n (Houtkelkies
plooitjie in dieen ander items
onderrand vaniselke
huiseienaar
oor. Plaas s’n).
die ore aan
Werk stertjie vas. Wit eierkelkie (R35) van @home. (Houtkelkies en ander items is huiseienaar s’n).
130
die bokant van die viltlyfsarie
130 sarie
Werk stertjie
sarie April
en sarie
Wit22eierkelkie
vas.April
April
ryg vas April
01 3 www.sarie.com
2 01 32 01
tussen 3 www.sarie.com
www.sarie.com
die twee lae. Werk of stik die lae aanmekaar met komberssteek.
(R35) van @home. (Houtkelkies en ander items is huiseienaar s’n).
01 3 www.sarie.com

130 sarie April 2 01 3 www.sarie.com

ANITA
deurdeur HERMAN
ROSSOUW
LENSING
& LOUNETTE
foto’s MICHAEL
FOURIE
LE GRANGE
foto RYNO
 kos
Paas-herinneringe.
naweier Dié 5 gunstelinge was altyd op die tafel

soos oP Die Plaas3

20
,9992 888 1,2909
1C
ku
Die oorvloed van• 60sorgvrye
KruiSe
buite-feeste is deel van kleintyd se

tc2e4llo
ml meel

oi2
• 15 ml olie
RESEP UIT SARIE APRIL 2011 WEEK 2

Paasfees

n4
• 30 ml water

2254 224 122025

deur H E R M A N L E N S I N G foto’s D O N N A L E W I S
kos GlaSuurSel
Kook saam vir 5 minute:

s
PAASBOLLE
paasbolle
i e
• 100 ml water

b o l l e t j
kos soos oP Die
IN44stappe
in
s
• 50 ml suiker

a
STAPPE
Pa
(op bl. 134)

Paasfees
Paas-herinneringe.
ek-
naweier Dié 5 gunstelinge
3 idees was altyd op die tafel

Plaas
Paasbolletjies u
Verhit oond mettot 180rooi
˚C. Meng
peremelk,
k
Die buns)
oorvloed vanbotter,
sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se

kos
Paasbolletjies
(hot cross (bl. 130) eier, suiker, sout
Braai en gis
halwe in ’n
pere tot

kos
(hot
12 – 14 cross
rolletjies buns) (bl. 130) middelslag-mengbak. Voeg speserye

kos soos oP Die Plaas

goudbruin in lepels vol

Paasfees
k-
12 – 14 awekee- r
rolletjies en genoeg meel by tot
en’nbruinsuiker.
stywe, Sit

kos
Sien stap-vir-stap-foto’s op bl. 142. heuning
deur H E R M A N L E NnSanIwNekeeG
uri foto’s D O N N A L E W I S

kos
kos
deur H E R M Sien u i
stap-vir-stap-foto’sfoto’s op bl. 142. kniebare deeg. Knie vir 5 – jogurt
8 minute

kos
A N L E N S
• 250 ml warmI
k N G melk D O N N A L E W I S voor saam met en ’n
Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was altyd op die tafel

kos soos oP Die Plaas

-
keke--kr -awe ek(bl. -
••Hoenderlewer-patee
90 gml
250 (100 nnaan
warm wwaeew
ml) emelk
ewrbotter,
ieaen k eek-gesmelt 136) of tot deeg gladde
hand volvoorkoms
gekapte het.neute.
kaeu w eike-r
n
u i n k u
e
deur H E R M A N L••E N90
deur H E R M A N L E N ••S1
1
IN
65
Seier
I NgG(100
Gg (80 Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se
foto’s
foto’sml)
kkuDieO
ml) ruNieN
botter,
kN N A
D Osuiker
nr aw
i
kuLkEuW
A eLrgesmelt
ierI S
E W I S Laat deeg op ’n warm
Doop plek
skywerys tot in
pere

die geur eier kuier dubbel die volume, sowat 1donkersjokolade

gesmelte uur.

kos soos Paasfees

Paas-herinneringe. nNaNwAeL E W I S
Paas-herinneringe. Dié
Dié 5
5 gunstelinge
gunstelinge was
was altyd
altyd op
op die
die tafel
•• 6510 g (80 soutml) suiker
deur foto’s LLEEe Voeg rosyne en by dan in gekapte
en knie pistasie-
af tot rosyne

Paasfees
HHEEHRREMRAMNA N
L •EELN1ESNI N S IGN Gfoto’s DNON
kIEAIS-SWLIESW I S
kaneel en
deur
deur
deur deur M
E RA
HdeurHM
deur H E R M •A
NARL•EN
EH MRA1
N
LM00 Igg
ESAN
N N kitsgis
LNSEsout
G foto’s
ILNESGI N G
DDOO
foto’s foto’s
G foto’sDNONA DAN
N OD A
W
NON
e
W
k
LN tafel
-NANLAE WLIES W I S ingemeng is.neute. stap 11
STAP

oP Die Plaas
N L E N SNI SNI NG foto’s e
D O Laat Laat stol
weer rys en
tot sit voor
dubbel
•1 1 05 g fyn kaneel naw
mlkitsgis N
kuie r Voeg eier en melkmengsel by
e die huis Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se saam met sterk koffie.

Paasfees
die volume, sowat 30 – 45 minute.

kossoos
•• 1 1 55 mlml fyn gemengde
kaneel speserye droë bestanddele. Meng tot
•• 1 500
5 mlggemengde (890 ml) koekmeel Sit vars pere saam met
speserye Verdeel in gholfbalgrootte bolletjies kniebare deeg, knie tot glad
gend vul
soos oP Die Plaas
sterk bloukaas voor op

Paasfees
•• 500
140 g (250 (890 ml) rosyne

Paasfees
koekmeel (80 g) en plaas stewig teen mekaar in

Paasfees
en elasties, 5 – 8 minute.

soos oPDie
Die Plaas
Paasfees
Paasfees
• 140 g (250 ml) rosyne slaaiblare van jou keuse as ’n
Paasbolle
oP Paasfees
Plaas
deur H E R M A N L E N S I N G foto’s D O N N A L E W I S ’n broodpan.vinnige Laat rys tot dubbel die
deur H E R M A N L E N S I N G foto’s D O N N A L E W I S
KruiSe herfsslaai.

Paasfees
volume, weer sowat 30 – 45 minute.

soos oP Die Plaas

• 60 ml meel
n weet jy KruiSe

soos
soos
soos oP
oPDie
oP DiePlaas
DiePlaas
Plaas
•• 6015 ml ml olie Kruise Meng bestanddele vir kruise

soos oP Die Plaas

meel

kos soos oP Die

es is hier! •• 1 30
Die
5 ml Die
ml Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se
wateroorvloedvan
oorvloed
olie van sorgvryebuite-feeste
kuier sorgvrye saam
buite-feeste isisdeel
tot stywe pasta. deelvan
Spuit vankleintyd
kruise kleintydsese
Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was altyd op dietafel
tafel

Plaas
• 30 ml water n
GlaSuurSel
Die Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was altyd op die tafel
Paas-herinneringe.
Die oorvloed
oorvloed
awee
vankvan sorgvrye
- sorgvrye
bo-oor
Dié 5 gunstelingedeeg met
buite-feeste
buite-feeste
versiersak.
was
is altyd
isdeel
deel
Bak
van
van
vir
opkleintyd
die
kleintyd sese

Paasfees
Herman
Kook saam
GlaSuurSel Die Die oorvloed
Die
vir oorvloed
Die oorvloed
5 minute: oorvloed van van sorgvrye
van sorgvrye
van
30
sorgvrye
sorgvryebuite-feeste
– 35 minute
buite-feeste tot
buite-feeste is is
buite-feeste deel
goudbruin
deel
is van
en
deel
is van
deel kleintyd
gaar.
van kleintyd
van sesesese
kleintyd
kleintyd
deur H E R M A N L Eml N Swater
INPaas-herinneringe.
G foto’s D O N N A L EDié
Paas-herinneringe. WDié 5gunstelinge
55Dié gunstelinge
I S Glasuursel Verf metwas wasaltyd
glasuurselaltydenop opdie
laat dietafel
tafel
Paas-herinneringe.
virPaas-herinneringe.
5 Paas-herinneringe. DiéDié gunstelinge
5 gunstelinge
5Sit5gunstelinge was was altyd
was altyd op
altyd opdie
op
dietafel
die
tafel
tafel

KOS
kos dinge
• 100saam
Kook minute:
Paas-herinneringe. Dié gunstelinge
met botter. was altyd > op die tafel

Hoop Collection 021 422 4522

•• 1 5000ml mlsuiker
water afkoel. voor
Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se
sooswenkoP Die Plaas
• 50 ml suiker deur H E R M A N L E N S I N G
kuier stap
STAP 2 2
Verhit oond
S I Ntot
G 180 na˚C.w DeMengN N Amelk,
deur H E R M A N LEN Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was Plaas
herman.lensing@sarie.com
foto’s
˚C.een
O LEWIS altyd deeg op
in bak die
en laat tafel

852 4827, Melissa’s 021 888 2999,

Verhit
botter, oond tot 180sout
eier, suiker, k-gis
Meng melk,
in ’n rys
botter, eier, suiker, soutVoeg
middelslag-mengbak. en gisspeserye
in ’n Sny met ’n hasie-koekiedrukker op warm plek tot dubbel in
(te kry by bakwinkels en super- volume, 45 – 60 minute. Knie
middelslag-mengbak.
en genoeg meel by tot
en genoegdeeg.meelKnie
Die oorvloed van sorgvrye buite-feeste is deel van kleintyd se
byntot
Voeg speserye
ku’niestywe,
r
markte) patrone uit botter om jou af en meng rosyne by. Laat
kniebare w’n
avir stywe,
e5ek–- 8 minute gaste ekstra spesiaal te laat voel.

4522422 4522
Paas-herinneringe. Dié 5 gunstelinge was altyd op die tafel rys tot dubbel in volume.

422 4522
r-patee (bl. 136) kniebareof tot deeg deeg. Knievoorkoms
gladde vir 5 – 8 minute
het.
r-patee
TinTown 083 458 9863, Boardmans 0860 334 277 Foto’s geneem by De Hoop Collection 021 422 4522
(bl. 136)
il 2011 www.sarie.com of tot deeg
Laat deeg op gladde voorkoms
’nBottel
warm plek rys het.tot
4224522
2999,

TinTown 083 458 9863, Boardmans 0860 334 277 Foto’s geneem by De Hoop Collection 021 422 4522
021 422 4522
021

TinTown 083 458 9863, Boardmans 0860 334 277 Foto’s geneem by De Hoop Collection 021 422 4522

4522
Laat deegdieop ’n vol
warm lekker
plek1rys uur.tot
Kos-assistent Melissa Pecoraro Bykomstighede Gister 021 852 4827, Melissa’s 021 888 2999,

dubbel volume, sowat

888 021

by De
Collection
021422
dubbel die volume,
Voeg rosyne byDie sowataf1tot
en knie uur.
rosyne
Collection

nuwe
2999,
2999,

021 422
Voeg rosyne is.by en weer
knie af rystottotrosyne
2999,
021 888 2999,
Kos-assistent Melissa Pecoraro Bykomstighede Gister 021 852 4827, Melissa’s 021 888 2999,
ingemeng Laat dubbel
021

gemarineerde
021

888 2999,

4522geneem
Wafelkoekies
Collection

ingemeng is.sowat
Laat weer
30 – rys totvandubbel
888

021 2999,
die volume, 45 minute.
artisjok-helftes
Collection

Collection
888
Melissa’s
Hoop
021888
Hoop

die volume,
Verdeel sowat 30 – 45is minute.
Goldcrest
in gholfbalgrootte ideaal as jy op
bolletjies
021

Dis die perfekte

Collection
by De021

Verdeel
(80 g) eninplaas
gholfbalgrootte
die laaste bolletjies
nippertjie
mekaarmoet
De Hoop021

021 888
stewig teen in
by De

vinnige oplossing vir

DeMelissa’s

Foto’s Donna Lewis Rodger February Kos-assistent Melissa Pecoraro

Melissa’s
Hoop

Foto’s
4827,
Melissa’s
Melissa’s
Hoop

(80 g) en plaasLaat
’n broodpan. onthaal.
stewig
rys teenSitdubbel
tot voor
mekaarsaam
diein nagereg of saam met die
by Melissa’s

2999, Gister
geneem

’n broodpan. metrys tuisgebakte brood

die en
volume, weerLaat sowat 30tot dubbel
– 45 minute. stap 33

422
resep op bl. 140. Sowat STAP
geneem
852
byDe
4827,

slaai van
30 –jou keuse. Sowat
4827,

888Melissa’s
277
volume, weer sowat 45vir minute.

Hoop
Kruise Meng bestanddele kruise
8524827,

R19,95 vir 200 g by

852 4827,

Verdeel die mengsel

852 by
021

Bykomstighede
852 4827,

021
R29,99 vir 220 g-flesse by
geneem

Kruise
saam totMengstywebestanddele
pasta. Spuitvir kruise
Foto’s

kruise in bolletjies en plaas in

geneem

Woolworths-winkels
021geneem

334
by 4522
Foto’s
Gister

supermarkte landwyd.
852

saam totdeeg
stywe pasta. Spuit kruise Collection
gesmeerde 30 cm-koekpan.
bo-oor met versiersak. Bak vir landwyd. De
021
021

0860
277
021

Laat rys tot dubbel in volume,

4827,
Gister 021

bo-oor
30 – 35deegminute mettot versiersak.
goudbruin Bakenvir gaar.
Foto’s
Bykomstighede

422
277
Gister
277Foto’s

Foto’s

OS!
Gister

sowat 30 – 45 minute.

Onthou SARIE K
021
334
0860Gister

30
die – regte
35 minute
Glasuursel Verf tot goudbruin
glasuurselenengaar.
temperatuur
met laat
geneem
Gister
334

0212999,
Boardmans
021
852

Maak sekerGlasuursel Verfmet met glasuursel

genoeg en laat
3340860
Bykomstighede

afkoel. Sit voor botter. > toffie-

277

Melissa’s
0860 334 277

jou suikerstroop is warm as jy die

Bykomstighede

Hoop
Bykomstighede
Bykomstighede

Pecoraro

appels op afkoel. Sit voor Diemet botter. kos>R145 by

Bykomstighede

Collection

bl. 136 maak. suikertermometer Op die rak – 6 april 2011

0860334
9863, Boardmans

888

wenk
Boardmans

www.yuppiechef.co.za.
Foto’s

Maak seker jy koop jou nuwe

0860

De
9863, Pecoraro

wenk
Gister
021

uitgawe van saRIe Kos. Daar

4827,
9863,
Boardmans

by

is ’n spesiale herfs-spyskaart
Boardmans

Boardmans

Sny met ’n hasie-koekiedrukker

Melissa
277
Melissa’s
Pecoraro

Hoop
geneem
Pecoraro

(te kry met stap-vir-stap-aanwysings,

metby’n bakwinkels en super-
Bykomstighede

Sny hasie-koekiedrukker
Pecoraro
Melissa
Pecoraro

852
Pecoraro

458

markte) asook alles wat jy moet weet

(te kry bypatrone uit botter
bakwinkels om jou
en super-
334
458

gaste ekstra spesiaal te laat voel. oor wyn vir die seisoen.
083 458

markte) patrone uit botter om jou

De
9863,

021Kos-assistent
021
Melissa

by083
9863,

458 9863,
Kos-assistent
Melissa

0860
083

R38,95 by winkels landwyd.

4827,

gaste ekstra spesiaal te laat voel.

Melissa
Melissa

277 Foto’s
TinTown 083 Melissa

Gister
458

TinTown
TinTown
083458

stap 4
334geneem
TinTown

STAP 4
Kos-assistent

dié maand eet ons

Boardmans
Kos-assistent

Paasbolletjies (hot cross buns) (bl.134)Gebruik spuitsak en spuit

852
Kos-assistent
Kos-assistent

Paasbolletjies
buns) (bl.134) (hot cross buns) (bl.134)
083

Paasbolletjies (hot cross

Kos-assistent

Kwepers smaak die

130 Papaja in blokkies gesny Granate word beskou as ’n
Bykomstighede
Pecoraro
TinTown

130
130
TinTown

sarie kruise oor gerysde deeg.

beste as
sarie
April 2 01 1 www.sarie.com
jy dit stadig in saam met gekapte uie en Paasbolletjies
supervrug, want
Paasbolletjies (hot cross
diecross
(hot vrug sebuns)
buns) (bl.134)
Foto’s

April 2 01 1 www.sarie.com (bl.134)

sarie April Paasbolletjies (hot
Paasbolletjies
Paasbolletjies cross
(hot
(hot buns)
cross
cross
buns)
buns)
(bl.134)Bak 30 – 45 minute of tot
130
suikerstroop kook 201 1 www.sarie.com
brandrissie is ’n lekker salsa Paasbolletjies
voedingswaarde is hoog(hot (bl.134)
(bl.134)
cross buns)goudbruin.
en dis
Gister

130
(bl.134) Verf glasuursel
0860

130
130 130
9863,

tot pienk.
sarie
130
VIR sarie
’N VIDEO OM TE SIEN saamHERMAN
HOE met pangebraaide
April 2 01 1 www.sarie.com
April 2 01 1 www.sarie.com vis.
PAASBOLLETJIES propvol
MAAK antioksidante.
BESOEK SARIE.COM
PecoraroMelissa

sarie
sarie
sarie April 2 April
April 012101www.sarie.com
12 01 1 www.sarie.com
www.sarie.com oor en laat afkoel.
458277

sarie April 2 01 1 www.sarie.com

142
komstighede
Boardmans
083334

sarie April 2011 www.sarie.com

assistent

deur HERMAN LENSING foto’s DONNA LEWIS

0860
swn
3,
ARTIKEL
WOON UIT SARIE APRIL 2018 WEEK 2 4

SELFDOEN
en Selfdo
DEUR LOUNETTE FOURIE & ANITA ROSSOUW

Kinders kan help

met dié projek.
Plant saailinge
of vetplante in
leë eierdoppe.
Dit maak ’n mooi
tafelversiering,
veral vir Paasfees,
en die plantjies
kan met dop en
al weer in die tuin
geplant word

WENK
Plantjies wat in
eierdoppe geplant
word, moet elke dag
bietjie water kry,
anders sal dit vinnig
verlep en doodgaan

JY BENODIG
BENODIG
Vars eiers
Saailinge of klein vetplante
’n Bietjie potplantgrond
Foto’s Willem Lourens

STAP 1 Kap liggies met ’n skerp
mes die bokant van die eierdop af en
gooi die inhoud uit. Gebruik eiers vir
’n lekker Paasontbyt.
STAP 2 Vul die eierdop halfpad
met potgrond (jy kan ’n teelepel
gebruik). Verwyder die oortollige
grond van saailinge sodat dit in die
eierdop pas.
STAP 3 Plaas die klein plantjie
in die eierdop en druk baie liggies
vas. Stal dit uit in ’n eierboksie of in
piepklein terracottapotjies (te koop
by groot kwekerye).

104 | April 2018 SARIE.com

deur ANITA ROSSOUW & LOUNETTE FOURIE foto’s WILLEM LOURENS

ARTIKEL SAAMGESTEL UIT VORIGE UITGAWES VAN SARIE WEEK 2 5

Tafels vir Paasfees Al is ons ingehok in ons huise, is

dit geen rede om Paasfees af te
skeep nie. Dek die mooiste, mooi
tafels en laat die hele gesin help

DEK AARDS
Gooi ’n growwe doek oor jou tafel. As jy
glasbottels het wat jy opgegaar het, laat dit
in warm seperige water lê om die etikette
af te trek. Rangskik dit dig teenmekaar in
die middel van jou tafel voordat jy kerse
daarin steek. Sjokolade hasies en (wit)
sjokolalde-eiers in kelkies is al ander versiering.

DEK OP DIE STOEP

Vergeet maar vir een dag dat ons minder
soetgoed moet eet. Bak soetkoekies
(laat die kinders die vorms uitdruk) en druk
’n klein gaatjie aan die bokant voordat jy dit
bak. Versier en ryg lint deur. Gebruik ’n tak
uit jou tuin en hang koekies op. Bind linte
om groot paaseiers en gebruik as versiering
op die tafel (en later as nagereg).

deur ANITA ROSSOUW & LOUNETTE FOURIE foto’s RYNO

ARTIKEL SAAMGESTEL UIT VORIGE UITGAWES VAN SARIE WEEK 2 6

DEK FORMEEL
Haal jou mooiste tafeldoek uit en maak
’n tafelversiering van ’n verskeidenheid eiers
met vars tuinblomme of takkies. Ryg mooi
prente/poskaarte aan ’n toutjie en speld
vas aan jou tafeldoek. Gee vir elkeen ’n
verskillende paaseier as nagereg

DEK IN DIE TUIN

Staan vroegoggend op en gaan dek ’n
feestafel in die tuin. Oorlaai dit met hase
(of mooi ornamente), paasbolletjies,
vars vrugte, blomme en natuurlik
paaseiers. Steek paaseiers in die tuin
weg en hou so die kinders besig.

deur ANITA ROSSOUW & LOUNETTE FOURIE foto’s MICKY HOYLE & DONNA LEWIS
 BLOKRAAI UIT SARIE BLOKRAAI WEEK 2 7

Bekendes & legendes Bekendes en legendes

15 Oplossing op bl. 81 1
BLOKRAAI
Tussen Palestyn-
Vuur- Die hier die se SA opera-
Erkende Nota sangeres
maakplek en nou oggende inhouds- (6,5)
en saans maat

Afge-
storwe
weefsel-
massa

Ein-
Genoeg- Himne, Skande Hans- Uniek steinium ...
saam bv. wors en so
(simbool)

Met
suur inbyt

Opdam Op 'n
Koker Gesteld Niks- Vir
op higiëne nutte Gebore onbepaal- Nietemin
(Fr.) de plek

Skoon Baie
koud Ná tiende
Kiesel

Maaltyd
Voor- Arbeid
stelle ... Periode Baar-
moeders

'n Delf- Onheil

Begeer stof Bitter sap
Vals

Neodi- Uit die

mium Vasvat boedel
(simbool) haal

Strokie Hollander Kassie

Klas Wenner
se plek
Daal Plus

Huwelik
As gevolg Vlak van Voel-
van Betig Edisie Aptyt
'n steen horing
(afk.)

Hande- Enakiete Fokus op

laar

Watervoël Afsydig
SA sanger ...
(4,6) annum Deel van Geveg-
'n skip sport

Staats- Pardelkat
Die pyp
... Pryslied koerant
(afk.) Familiêr

Gespuis

Kaas- Ontwyk Lutesium

soort Ding (simbool)

Ontbyte,
Gepeins
bv.

OPLOSSING VOLG OP BLADSY 9

 BLOKRAAI UIT SARIE BLOKRAAI WEEK 2 8

Bekendes & legendes Bekendes en legendes

11 Oplossing op bl. 81 2
BLOKRAAI
Sinter- Driftigheid Inwoner Uiteen- SA Nobel-
klaas Palings van Voordeel lopend prys-
Inhoud- Hemels Edinburg, Brand wenner
Geseënd lose bv. Paai (van)

Ware Boek-
formaat
Sterke Halfdosyn

Idealis
Sonder Beslis
Het hoër om te kla
geword

Opvoering Emalje Kaggel

in Ober- Uitermate
ammer- Venue Onkun- Doen
Gewoonte diges en . . .
gau, bv.

Roepe
Helium,
bv.

Het
Van geflous
hierdie
Dit is so

Varings

Pille en
stroop, bv.
Onteien
Bok

12 Oplossing op bl. 813

BLOKRAAI
Konfe-
rensie Mond- Hengel- Nou Sneeu- Van die Raam met Kapok- Deug-
rand toerusting Simbool huis noot af latwerk blom saam
Adem
Jan Taks

Vlakke Amnestie
Gerub Inter-
Tog Vinger- nasionaal
Droom deel (afk.)

Hartklop

Rooi- Stry
peper Gedigte Waarsku Soort
Feeks

SA
skrywer Voedsel
(6,7)

Afsny
Soutloos Blom-
Solfa- soort
toon

Gesigs- Borsch,
punt bv.

7de . . . Grens-
Geleë houe in
(sepie) krieket

OPLOSSING VOLG OP BLADSY 9 SARIE.COM Somer 2019/20 | 11

A A K A M A A I E R I K A
T T EOPLOSSINGS L A F A S P E K S O P WEEK 2 9
E E R BLOKRAAI 9 L A A N E S E S S E

Oplossings
BLOK
S L 15 T
BLOKRAAI S F S B
T E N O O R K R A T E R B L
P M H H M E P
D S I U T N O O
A A T B E W E S E I N F A R K
K E S K O F I A R O L O U
S T E M R D D A E
O O E L F R A T K
K A V O L D O E N D E E T S
L A N G E L S W A A N J Y H A
E T S I N A A N S T U E
R E E D S D E E G D O E L A
T S K E D E R E I N Y S I G
B S O O I E B E M A R K A S
I G E I D E E S G E T Y E T E
K I K K E R D N A M A H
E U R E U10R
BLOKRAAI A A N E E U W E L
T R U G E M A K S H A L W E B E
S S E S B
M A S
G N D
W A S O A
N T E
V R F
V
D R U I P S I T U E E R E G B
B A T
B E
L N JE D N
A E R
G L K
A N R
D E R D
F O P K S U M AI O
L S
E A
R E P EI E L BL E S E E R S T E
G O O O
S I T I I E T S
BLOKRAAI 1

E T E M O E T S G A
K W
O R E R
U O
D E E N S T
G G
E R E K
G A TI R OV L
L E N E S T R A U S S L B
T K K
U R
R T D A OR R E N A F R P E
L O B LI E D
E E
U I N E P
P E
E H A
JSY S A K
H A E S K O U D O N
K S
A R A T E
I A S O O O
L N
K O P I EI E
R S
E G K
O E LK A F L E B E D
RS K T D O L
E O S OE L
G O T
R R A E E NI E
S G U
RI K A S R R
A O O N
E K D G E P A
E U P E L
E S H O E D E R
E N A S T
S E S
AE N H T S E E D A
N M D I K
E A
T LS M L U
E
LS WI EE G
B E U R 11S E G
M Y
I M R
E E R
I G AE T
A RE S
D
BLOKRAAI BLOK
E
G G E B R Y B R E S
E K L E E
K A A S B D B
LI EE N P V I A T I
K U M S P
W E L G E L U K S
A L I G B E
BLOKRAAI 2

E T S G A L A S A M A L B
R E G T E O K
T A V O R
S L B U F F E T A
S E M L O S E
Y S E R E S T R
E W E R G P A
E P E H A S I E J O L
I M A G O S
V E R G E O
E R D E S A
R E G K K L E I E
S S O N I E T
P A S S I E S P L E G I L L E D
E N S G U N S L E I P E N S E L E
D E S E R L I
E G E M A A K
S S E S P E N S N E
U L E S E L
M E D I S Y N E K A N E T T E
R E E S SARIE.COM
E K W E S T Somer
R E E 2019/20
R | 81
BLOKRAAI 12
B K 13
BLOKRAAI E I V E BLOK
B E L A S T I NG G A A R D E R M
BLOKRAAI 3

V E H S P V P
R I T E N GE L L A E E B E
P A N N E K O EK O P I A A T
G P A P R I K A P O L S S L A G
L A G D I E LE K K E R S T E M
E S A
E K S O
T D E E
N S
S IL
E W EI R T W
K AI S V O
L L E D A L E N E MA T T H E E K
K E L K KL A S W E T S
A A K A M AA
G L O E E R S KI O E
K R
E TI K A S K
T T E L A F AS P E K SI O P
O O G L A ER R E R G E I
E E R L A A N E S E S S E
A T L A S A RE N D D E U R E
E S T 15E
BLOKRAAI E TBLADSYM 9O E R A S S E S M
B
8 1 4 6 21 52 17 33 65 98 79 4 8 7 8 53 41 26 15 89 32 74 9 6 7 8
3 9 8 9 85 64 41 26 12 77 93 5 3 4 9 81 67 72 58 96 45 23 1 3 3 5
Somer2019/20
70 | | Somer
70 SARIE.COM
2019/20 SARIE.COM
MAKLIK
BAIE
10 MAKLIK 8 MAKLIK 11
MAKLIK 9 MAKLIK 12
3 69 3 81 38 22 66 54 45 17 9 74 8 99 61 53 15 86 47 72 3 29 4
5 75 7 66 49 91 24 73 18 32 8 53 1 45 12 86 27 78 39 94 5 63 5
9 22
99 33 8 54 13 77 85 99 31 46
11 6 27 2 26 74 38 69 6693 55 5541 1 81 6
2 56 9 32
33 7757 88
66 93 11 74 25 4 61 5 57 43
44 94 38
99 12
88 86 69
11 22 2 75 3
1 81 5 98
55 74
88 6922 42 36 27 53 1 88 9 12 35
77 67 46 21 74 83
33 9 56 8
6 43 4 17 25 46 51 88 62 79 3 96 3 84 29 72 91 55 68 17 4 32 7
4 17 2 23 61 54 39 45 96 88 7 15 4 61 98 19 73 37 22 56 8 44 9
44 11 77 33 44 11
8 98 1 75 86 33 17 62 59 94 2 49 7 78 86 21 52 44 13 35 6 98 2
22 88 11 22
7 34 6 49
77 92 15 78 27 83 61 5
55 32 6 33
22 6657 45 84
11 69 91
33 28 7 17 1
MAKLIK 11
33 55 22 MAKLIK 12 66 44
96 | Somer 2019/20 SARIE.COM
5 7 4 8 9 1 3 5 6 7 2 9 4 8 6 3 1 5 7 2
SUDOKU
88
2 44 66 44 88
SUDOKU 1
55 22 66
8 2 77 3 1 5 2 6 7
77 8 9
99 44 4 3 5 7 8 2 4 336 1 9
1 6 7 2 6 4 8 9 3 5 1 1 6 2 9 5 7 3 4 8
Oplossingop 96
bl.96
opbl. 96
bl.96
opbl.
Oplossingop

Oplossings
4 5 1 5 7 3 4 8 2 6 9 5 3 9 4 1 2 7 8 6
12 Oplossing
12 11 Oplossing
11
7 3 8 9 2 5 7 6 1 4 3 6 8 4 3 7 9 1 2 5
2 9 6 3 455 9 2 1
99 5 8 7 22 2 7 1 5 6
66 8 988 3 4 33
6 8
44 5 4 133 8 9 3
55 7 2 6 499 9 5 1 8
44 3 222 6 7
9 4
88 9 7 8 6 1 2 4
77 223 5 888 2 3 7 9 6 4
11 77 5 1 66
3 1 2 6 3 7 5 4 9 1 8 7 1 6 2 4 5 8 9 3
66 44 11 44 33 99
SARIE.COM 77 99 11 66
55 77 77 99 33
99 11 88 77 33
22 44 66 66 33 88
66 11 88 44
10 Oplossing
10
SUDOKU bl.
opbl.
Oplossingop 296
96 Oplossingop
99 Oplossing
SUDOKU bl.96
opbl. 196
10 WEEK 2 SUDUKO UIT SARIE BLOKRAAI
SUDOKU
SUDOKU
ARTIKEL UIT SARIE FEBRUARIE 2019 WEEK 2 11

FOTO JOHANN HATTINGH

Neem só
BETER Die beste
Ons huidige
kamera, word

FOTO’S
inperking
gesê, is die laat
een ons
selfone
wat jy byoortyd
jou het.
Met
werk,vandag
veral se
vir
met jou tegnologie
foto’s. Methet
jy
seweinig
vandag
meer het
tegnologie

foon as
jy jou
nodig
jy weet
slimfoon
weinig meer as
– veral as
jou slimfoon
hóé
– jy moet net om
nodig

dit
weetreghóé!
te gebruik
DEUR DELIA DU TOIT

FOTO
BRANDON RYAN

60 | Februarie 2019 SARIE.com

deur DELIA DU TOIT

ARTIKEL UIT SARIE FEBRUARIE 2019
NEEM SÓ BETER FOTO’S
Illustrasie Getty Images/Gallo Images
Drie kenners gee elk hul
topwenk:
Koos Rossouw, ’n trust-adviseur
van Kaapstad, neem natuurtonele
met sy slimfoon af en het al twee
uitstallings gehou. Hy sê hy vermy
helderblou lug en son soos die pes.
“Goor weer sorg vir dramatiese foto’s.
Mistige weer is uitstekend, veral mis
wat ooptrek, en wolkformasies gee
FOTO KOOS ROSSOUW
diepte en drama aan foto’s.”
Johann Hattingh is ’n profes-
sionele fotograaf van Johannesburg,
en het ook al slimfoonfoto’s by sy
uitstallings ingesluit. “Slimfoon-
kameras het ongelooflik verbeter en
jy kan maklik dié foto’s deesdae al
A3-grootte druk. Maar dit sukkel nog
om donker toestande en skerp kontras
te hanteer. Maak dus seker die
voorwerp wat jy afneem, is nie half in
die son en half in die skadu nie.”
Brandon Ryan, ’n grafiese
kunstenaar van Durban, is vanjaar
deur iStore SA aangewys as een van
die 10 top-iPhone-fotograwe in
die land. Hy sê komposisie is álles.
“Moenie net die voorwerp afneem
nie – soek ’n agtergrond wat dit
komplementeer, daarmee kontrasteer,
of dit laat uitstaan.”
GROOTSTE FOTOFOUTE
Bewerigheid. Slimfone het ’n
ingeboude funksie om ’n bietjie
beweging te neutraliseer, maar jy moet
steeds die kamera so stil as moontlik
hou om ’n duidelike beeld te kry, sê
Brandon. Druk jou bo-arms teen jou lyf
vas of rus jou hande teen iets en asem
uit soos jy die foto neem om so min as
moontlik beweging te verseker.
Vuil skerms. Jou foon is waarskynlik
heeldag in jou sak of handsak en jy raak
oral daaraan wanneer jy dit gebruik, en
dan wonder jy hoekom jou foto’s wasig
lyk. Vee jou skerm met ’n sagte lappie
af voor jy foto’s neem om seker te maak
daar is nie vingermerke of stof op nie,
sê Brandon.
Afstand. Hoe meer jy inzoem,
hoe onduideliker word die foto,
beweging affekteer die beeld meer,
en hoe swakker word die gehalte.
Probeer altyd nader beweeg eerder as
inzoem, sê Johann. “Daar is natuurlik
uitsonderings – moet om hemelsnaam
nie uit jou kar klim om ’n luiperd te
probeer afneem nie!”
SARIE.com
deur DELIA DU TOIT
WEEK 2 12
IN JOU WÊRELD
SLIMFOONFOTO’S
IN SYFERS
Dís hoeveel digitale foto’s in
2017 geneem is – 160 vir elkeen
van die 7,5 miljard mense op
aarde, sê die datagroep Statista.
Meer as 85% daarvan is met
slimfone geneem.
Die aantal digitale kameras
wat in 2017 verkoop is. In 2010,
daarenteen, is 121,5 miljoen
verkoop, sê die internasionale
Camera and Imaging Products
Association, waarvan
handelsname soos Kodak, Canon
en Nikon lede is.
Die aantal foto’s wat daagliks
in 2017 op die sosiale netwerk
Instagram gelaai is.
Dís hoeveel selfies elke
10 sekondes op Instagram
gelaai is in 2015, sê die
internasionale bemarkings- en
advertensienuusagentskap
AdWeek.
Die persentasie vroue wat net
een selfie neem voor hulle dit op
sosiale media laai. Die meeste
(48%) neem twee tot vyf, en
28% neem ses tot tien. Mans het
ietwat meer selfvertroue: 58%
neem twee tot vyf selfies, 13%
neem ses tot tien en 15% laai die
eerste een op, wys ’n opname
onder meer as 1 000 mense wat
in 2017 deur die Amerikaanse
rehabilitasiesentrum Florida
House gedoen is.
Februarie 2019 | 61
ARTIKEL UIT SARIE FEBRUARIE 2019
IN JOU WÊRELD
MOET JY MEER
REDIGEER?
Minder is beter, is die kenners dit
eens. Koos sê hy speel eerder rond met
die redigeringsfunksies waarmee hy
die helderheid, kontras, lig en skadu
verander. As hy filters gebruik, is dit
gewoonlik Slumber of Ludnig.
Johann verander weer aan die kleure
(saturation) en soms die kontras, en
voeg ’n raam by. “Te veel redigering kan
die foto se gehalte verlaag. Dis vir my
soos musiek: Meer volume maak nie die
liedjie beter nie.”
KREATIEWE BLOK?
MAAK SÓ
Ruth Davey, stigter van Look Again
wat “mindful” fotografiekursusse in
Brittanje en SA aanbied, neem meestal
met ’n Canon EOS 2000D foto’s, maar
leer mense ook om beter slimfoonfoto’s
te neem. Deur bewustelik foto’s te
neem, sê sy, leer jy nie net om beter
foto’s te neem nie, maar om jou wêreld
met nuwe oë te ontdek en om jouself
beter te verstaan. Sy gee dié wenke:
As jy sukkel, stop. Wees stil, maak
jou oë toe. Wanneer jy hulle oopmaak,
kyk met nuuskierigheid na wat ook
al reg voor jou is. Watter kleure,
teksture, vorms en patrone sien jy?
Probeer dít vasvang.
Bekyk die alledaagse met nuwe oë.
Kyk met waardering na jou tuin en
huis, en jy sal waarskynlik nuwe dinge
opmerk: ’n nuwe plantjie wat opkom,
die son wat deur jou sitkamervenster
skyn, ’n voorwerp wat ’n interessante
skadu gooi. Neem dit af.
Probeer die selfie-uitdaging. Let
op na aspekte van jou voorkoms
waaraan jy nie gewoonlik dink nie –
die tekstuur van jou hare, die lyntjies
op jou hande, jou refleksie in water.
Só kry jy nie net kreatiewe foto’s nie,
maar sal jy waarskynlik ook meer
positief voel oor jou voorkoms – dis
dan fassinerend!
62 | Februarie 2019 SARIE.com
WEEK 2 13
Kyk
nuuskierig
na wat
ook al
reg voor
jou is
Ruth Davey
BO BRANDON RYAN
LINKS KOOS ROSSOUW
GEWILDSTE ONDERWERPE
Google-data vir 2015 wys die gewildste foto-onderwerpe is mense, kos, motors, sons-
ondergange, strande en berge. Johann gee dié wenke om beter foto’s daarvan te neem:
Mense: Sommige foonkameras het ’n effense vertraging, so skakel die “klanke”
van jou kamera af sodat mense nie die sluiter hoor, dink dis klaar en wegkyk
nét wanneer die foto geneem word nie. Wees ook bewus van die agtergrond.
’n Lamppaal wat uit iemand se kop “groei”, kan ’n mooi portret bederf.
Kos: Kleur is baie belangrik as dit by kosfoto’s kom, so probeer dit in natuurlike lig
vasvang. Kunsmatige lig kan ’n wit bord byvoorbeeld oranje of blou laat lyk.
Troeteldiere: Gebruik “burst mode” op jou slimfoon, sodat dit ’n rits foto’s
neem as jy die knoppie druk. Só behoort jy minstens een goeie foto tussen die spul
onduidelikes te kry as jou hond of kat beweeg.
Motors: Die beste hoek is ’n driekwart-vooraansig, met die wiele ingedraai, sodat
jy die hele motor en die bande mooi kan sien. Gooi ’n wit laken oor die vensters as
jy die binnekant afneem om sagte, egalige lig te laat instroom.
Sonsondergange: Om net jou foon na die son toe te mik gaan waarskynlik
kleurryk maar vervelig wees. Soek eerder ’n onderwerp om af te neem met die
sonsondergang op die agtergrond. Speel rond met die “manual exposure”-funksie
om ’n mooi donker silhoeët van die onderwerp te kry met die helder son agter.
Strande en berge: Die sogenaamde goue uur, net ná sonsopkoms en net voor
sonsondergang, is die beste tyd vir enige foto, maar veral landskappe. Die lig is sag
en egalig, die kontras min, en kleure vertoon mooi en warm.
VOLG HULLE OP INSTAGRAM
Johann Hattingh: @journojay, @slanghattingh
Brandon Ryan: @visualsbybrandonryan
Koos Rossouw: @koosrossouw
Ruth Davey: @lookagainphotos
deur DELIA DU TOIT
ARTIKEL UIT SARIE APRIL 2016
VERHOUDINGS
WEEK 2 14

Besig, raserig, stresvol.

Só het ons wêreld tot net
gister
Besig, gelyk, en sóstresvol.
raserig, sal dit
vorentoe weer lyk. Gebruik
Sótyd
dié lykvan
ons wêreld
stilte vandag.
en saamwees
Maar
om jou deur
kindbewustelik
te leer om meer te leef
kan jy –teen
bewustelik jou
leef. Virkind
jou en–
jou ’n
kind sal dit
voller ’n voller
lewe hê
lewe verseker
DEUR DELIA DU TOIT

LEEF IN DIE NÓÚ

saam met jou kind
124 | April 2016 SARIE.com

deur DELIA DU TOIT

 ARTIKEL UIT SARIE APRIL 2016
D ie wêreld vandag is
een groot geraas. Ons
haas ons van die een
plek na die volgende, op pad is daar
duisende dinge wat ons aandag aftrek,
en as ons ’n paar minute moet wag,
word die slimfoon dadelik uitgepluk.
Maar wat van dít wat binne ons
aangaan? En wat van ons kinders wat
dié gewoontes reeds vroeg aanleer?
“Kinders het meer stres as ooit
tevore weens aanhoudende stimuli
soos slimfone, TV’s en videospeletjies.
Hulle ontsnap nie meer en wees net
bloot kind nie,” sê Claire Breen van
Kaapstad, ’n opvoedkundige sielkundige
wat daarin spesialiseer om bewustelik
(mindful) te leef.
Sy en verskeie kenners meen om
bewustelik te leef is een van die beste
teenvoeters vir vandag se gejaag.
“Ons gaan deur die lewe soos robotte.
Gevoelens bou dikwels in ons op,
tot die damwal breek wanneer die
spanning oorweldigend raak. Dan
skree ons en blameer ander mense
vir ons gevoelens, en só verwilder ons
ook ons kinders.
“Aanhoudende stimuli veroorsaak
ook dat kinders ‘toemaak’ om hulself
te beskerm. Verhoogde kortisolvlakke
weens stres is baie nadelig vir ’n
ontwikkelende brein.”
Deur bewustelik te lewe kan jy jou-
self – en jou kind – meer bewus maak
van die wêreld om julle, en ook van
die innerlike self, sê Theresa van den
Berg, ’n opvoedkundige sielkundige van
Pretoria. “Die wêreld is vol stressors,
maar ons kan ons kinders leer om soms
stil te word, stil te staan en te ervaar
en verstaan hoe hul gedagtewêreld en
emosies werk. Dit alles help hulle om
meer gebalanseerd te lewe.”
WAT BETEKEN DIT
OM BEWUS TE WEES?
Foto iStockphoto
Om bewustelik te lewe beteken dat
jy ruimte maak om na binne te kyk,
sonder om dít wat jy voel en sien te
wil beheer, sê Theresa. “Dit beteken om
die oomblik bloot te ervaar.”
Wanneer jy “onbewus” optree, skenk
jy aandag aan allerhande eksterne
dinge. Jy oordeel dit eerder as om dit
net te ervaar – jy jaag byvoorbeeld van
die een afspraak na die ander, raak vies
vir die vrou voor jou se bestuursvernuf,
rol jou oë vir die radio-omroeper en
hoop op ’n beter môre. In die proses
voel jy angstig, kwaad en onseker. Maar
as jy bewustelik leef, sal jy dalk sien jy
kan niks doen aan die verkeer nie, die
omroeper raak jou nie regtig nie en dat
die lug vandag ’n pragtige helderblou is.
Vir kinders is bewustheid so eenvou-
dig soos om belang te stel in dít wat in
die hier en nou gebeur, sê Linda Kantor
van Kaapstad, ’n sielkundige berader,
bewustheidsafrigter en ’n direkteur by
die SA Instituut vir Bewustheid.
’n Kind wat nie bewustelik lewe nie,
wonder byvoorbeeld wat op sy slimfoon
Die wêreld is vol
stressors, maar
ons kan ons
kinders leer om
soms stil te word
Theresa van den Berg,
opvoedkundige sielkundige
aangaan terwyl hy soek na iets om op
TV te kyk. Maar as hy met al sy sintuie
op sy omgewing fokus – iets wat die
meeste kinders van nature doen as hulle
buite speel – kry hy kans om net kind
te wees. En as hy stilsit in sy gunsteling-
hoekie van die tuin, raak hy makliker
bewus van sy emosies. Soos hy ouer
word, kan die proses hom help om sy
emosies te herken en aan te spreek, en
dan as volwassene meer deurdag te leef.
HOE HELP DIT
JOU EN JOU KIND?
Om gelukkig te wees is ’n vaardigheid
en nie ’n toestand nie – jy en jou kind
kan dié vaardigheid aanleer deur ’n
meer bewustelike leefwyse, sê Claire.
deur DELIA DU TOIT
WEEK 2 15
Wanneer jy jouself en jou omgewing
nie oordeel en nie aanhoudend wonder
hoe en wat jy daarin wil verbeter nie
(klink “Ek voel so vet” of “Die kombuis
is al weer vuil” dalk bekend?), maar dit
met deernis aanvaar (“Ek het ’n ekstra
rolletjie want ek het ’n heerlike vakansie
gehad”), voel jy dadelik gelukkiger.
Want die fokus is dan daarop om dit
nóú te waardeer, eerder as om dit môre
te probeer verbeter.
Bewustheid bou ook op dié manier
kinders se selfvertroue, dit help hulle
om te konsentreer en beter te onthou,
selfbeheersing toe te pas en meegevoel
aan te leer, sê dr. Shirley Kokot van
Wellington, ’n opvoedkundige
sielkundige en hoof van Integrated
Learning Therapy, wat kinders met
leer- en gedragsprobleme help.
“Om stil en nadenkend te wees
verlaag ook hul kortisolvlakke. Die
kinders in my praktyk is vreeslik
gestres – weens skool, buitemuurse
aktiwiteite, boelies, aanhoudende
stimuli en verskeie ander redes. As
hulle nie weet hoe om dit te verwerk
nie, tree hulle onvanpas op – en word
dan as ‘moeilike’ kinders bestempel.”
Theresa sê dís omdat jong kinders
nie altyd hul gevoelens verstaan nie.
“Hulle ervaar soms woede, hartseer of
frustrasie, maar verstaan nie hoe om
dié emosies te herken of hoe om uiting
daaraan te gee nie.
“Deur bewustheid leer jy selfbeheer-
sing, hoe om emosies te herken en om
deurdag daarop te reageer.”
Wanneer ’n kind byvoorbeeld
ontsteld is en nie verstaan hoekom
nie, neig hy om kwaad of hartseer te
reageer. Maar as hy weet hy voel nóú
kwaad omdat hy gister slegte punte in
sy toets behaal het, kan hy iets daaraan
doen – en dís bemagtigend.
Onthou net: Bewustheid alleen
sal nie ’n kind se leer- en gedrags-
probleme regmaak nie, maar dis ’n
uitstekende hulpmiddel om ander
terapieë aan te vul, sê dr. Kokot.
Kinders met aandagafleibaarheid- >
SARIE.com April 2016 | 125
ARTIKEL UIT SARIE APRIL 2016
VERHOUDINGS
< hiperaktiwiteitsindroom (ADHD) of
angstigheid sal ook meer sukkel om dit
aan te leer, want hulle is meer rusteloos.
Dit kan egter veral vir hulle van waarde
wees as hulle dit regkry.
As jy jou kind wil help om bewustelik
te lewe, móét jy dit self ook doen, want
kinders leer hul ouers se gewoontes
aan. “Dit het selfs meer voordele vir
volwassenes. Boonop sal jy dan in die
oomblik teenwoordig wees wanneer
jy saam met jou kind is en hy sal dít
aanvoel. As jy betyds besef wat jy voel,
en daaraan werk, kan jy uitbarstings
keer en meer geduld hê met die lewe
se struikelblokke – én met jou kinders,”
sê Claire.
HOE LEER ONS
BEWUSTHEID AAN?
Ons doen dit eintlik met tye vanself –
maar die kuns lê daarin om dit gereeld
te doen, sê Theresa. “Reeds babatyd leer
ons ons kinders om so te leef wanneer
ons fokus op hul behoeftes. Ons los
nie ’n baba om te huil nie, en deur ons
aanraking en stem kalmeer ons hulle
en help ons die baba met emosionele
regulering. Deur jou baba te kalmeer
en sommer net vas te hou, leer jy
hom as’t ware om bewus te wees van
die hier en nou.”
Maar wanneer kinders groter word
en nie meer dringend aandag verg nie,
raak dit moeiliker.
“Kinders leer nie graag iets aan wat
aan hulle opgedwing word nie, maar
sal waarskynlik belangstel as hulle jou
sien mediteer. Jou voorbeeld bly maar
belangrik,” sê Linda.
Bewustheid klink eenvoudig, maar
dit is moeilik om dit aanhoudend te
doen – volwassenes móét immers ook
aan die dag van môre dink, sê Claire.
“Daarom is dit waardevol om elke
dag tyd daaraan af te staan. Hoe meer
jy dit doen, hoe makliker sal dit raak
om dit in jou alledaagse lewe toe te
pas en ook jou kinders ‘aan te steek’
met jou gedrag.”
126 | April 2016 SARIE.com
Leer só om bewustelik te leef
VIR JOUSELF
Selfs net vyf minute per dag is beter
as niks! Begin klein – wees teenwoordig
as jy jou tande borsel – proe die tande-
pasta, wees bewus van die gevoel in jou
mond, van jou vars asem ná die tyd.
“Groet” jouself soms deur die dag.
Raak bewus van jou liggaam en die
sensasies wat jy ervaar, jou gedagtes
en gemoedstoestand.
Vertel vir jou kind wat jy doen
wanneer jy bewustheid toepas. As
jy dalk kwaad is, sê: “Ek gaan nou
bewus raak.” Raak dan bewus van jou
omgewing om te kalmeer, of gaan
mediteer. Jou kind sal sien hoe dit jou
help om te kalmeer en die positiewe
effekte daarvan ervaar. Hulle sal sien
hoe waardevol die gebruik is en self
dan daarin begin belangstel.
VIR JOUSELF
Laai gratis meditasies op dié
webwerwe af:
www.centerformsc.org/
meditations
http://self-compassion.org
www.mindfulselfcompassion.
org/meditations
VIR JOU KIND
Kyk YouTube-video’s wat wys
hoe jy jou kind bewustheid kan
leer by www.youtube.com
Soek vir
How to meditate with your kids
Mindfulness for kids and
parents
KONTAK
Claire Breen: 021 794 5477,
claire.breen1@gmail.com
Theresa van den Berg:
012 346 0790, www.theresas.
co.za, www.ilike2study.com
Linda Kantor:
www.be-awake.co.za
Integrated Learning Therapy:
021 873 4951, www.ilt.co.za
deur DELIA DU TOIT
WEEK 2 16
VIR JOU KIND
Probeer jou kind eers vir kort tydjies
leer, soos om vir net 30 sekondes bewus
te wees van wat hy ruik, sien, hoor en
voel. Rek die tydperk dan geleidelik uit.
Vra hom voor slaaptyd om ’n paar
keer asem te haal en te voel hoe die
lug sy longe binnestroom, hoe sy spiere
beweeg. Of om te fokus op sy bene,
dan sy maag, sy arms en sy kop en
bewus te wees van elke liggaamsdeel
en hoe dit voel.
Laat jou kind ’n sagte speelding op sy
maag sit terwyl hy lê. Sê vir hom om
dan diep in en uit te asem en te fokus
op die beweging van die speelding.
“Groen tyd” behoort ’n onontbeerlike
deel van elke kind se lewe te wees –
veral dié wat sukkel om te konsentreer,
soos kinders met ADHD. Sportdeel-
name en buite speel is belangrik, maar
jy kan hulle ook dan vra om op te let na
hul omgewing en later vir jou te vertel
wat hulle gewaar het.
Kry ’n kosbak vir voëls in die tuin
sodat hulle die voëls kan dophou terwyl
hulle eet. Of kry ’n vistenk en maak tyd
om gereeld saam te sit en kyk na die
visse se beweging.
Laat jou kind borrels blaas buite en
dan kyk hoe hulle in die lug opwaai en
weer val. Hy kan hom ook verbeel hy is
die borrel wat so lig deur die lug waai.
Lê buite op ’n kombers en kyk saam
na die beweging van die wolke.
Later kan jy jou kind ook vra wat hy
binne-in homself ervaar. Vir kleiner
kinders is dit moeilik om emosies te
herken, so help hom deur hom te vra
om dit as diere te beskryf. Byvoorbeeld:
Watter dier is die gevoel? (’n Olifant);
Watter kleur is die olifant? (Rooi);
Wat maak die rooi olifant? (Hy skree);
Hoekom? (Want hy is kwaad en bang);
Wat is sy naam? (Ben); Kom ons help
Ben. Haal diep asem en blaas dan
stadig uit, en herhaal dit ’n paar keer.
Fokus op Ben. Waar voel jy die bang
en kwaad van Ben in jou lyf ? (My
kop); Haal nog ’n keer diep asem,
voel die asemhaling, die sensasie in
jou kop. Hoe voel Ben nou? Is daar
iets wat jy nou vir Ben wil sê? Wil jy
Ben graag teken?
 ARTIKEL UIT SARIE MEI 2009 jy’s nie 2 17
alleen
WEEK

jy’s nie alleen

probleem jy’s nie alleen
Drie jaar gelede het ek ’n groot fout gemaak. My
probleem
gesonde verstand sê vir my mense het dit lankal
Drie jaarmaar
vergeet, gelede ekhet ek myself
kasty ’n grootsteeds.
fout gemaak.
Ek verwyt My
probleem
gesonde
myself enverstand sê vir my mense
kan nie aanbeweeg hetisdit
nie. (Al ditlankal
soms iets
Drie
’n jaar
Paar gelede
jaar het
gelede ek
het’n groot
ek ’n fout
groot
vergeet, maar ek kasty myself steeds. Ek verwyt gemaak.
fout gemaak.My
kleins!)
My Hoe vergewe
gesonde verstand eksêmyself
vir myenmense
omskep het ekdit
dit in
gesonde
myself enverstand sê vir my mense
kan nie aanbeweeg hetisdit
nie. (Al ditlankal
soms iets
iets positiefs?
lankal vergeet, maar ek kasty myself steeds. Veral
vergeet,Hoe
kleins!) maar ek kastyekmyself steeds. Ek verwyt
nóú dat ek vergewe
baie tyd hetmyselfom te en omskep
dink. Ek verwyt ek dit in
myself
iets en kan
positiefs? nie aanbeweeg nie.
myself en kan nie aanbeweeg nie. (Al is die (Al is dit soms
soms iets
Truida
kleins!) Heymann, ek myself enas klankbord nodig.
iets kleins!) Hoe vergewe ek myself en omskep in
Hoe vergewe omskep ek
Die tweede taak is om
dit
sielkundige
iets
ek positiefs? vanpositiefs?
dit in iets Kaapstad,
Truida
antwoord: Heymann, jouklankbord
as
Die
foute te gebruik
tweede
nodig.
taak is
te om

D
sielkundige van Kaapstad, om jouself beter
Truida
antwoord: Heymann,
is ironies: Mense wat hulself
maklik te veel verwyt, doen dit
begryp.
jou foute Aste gebruik
jy
as klankbord nodig.
om
Die jouself
verstaan, sal jy
jouself
beter te om
ook meer

D
sielkundige tweede taak is
ironies:van
dikwelsisonnodig. MenseKaapstad,
Terwyl iemand
wat wat
hulself begryp.
genade
jou foute te gebruikOns
vir
Asjouself
jy hê.
jouself
antwoord:
regtig skuldig
maklik teis,veel
sy/haar foutedoen
verwyt, baiedit wil almal sal
verstaan, só jy
graag
ookglo
meerons
om jouself beter te

D
keer ignoreer
dikwels isonnodig.
ironies: en Mense
ontken
Terwylwat dat hy/sy
iemand
hulself iets
wat het
genadebeheer
begryp. oor
virAsjouself onshê.
jy jouselflewe.
Ons

Hoe beweeg
verkeerds
regtig skuldig gedoen is, het.
sy/haar
maklik te veel verwyt, doen ditfoute baie En
wil dan
almal is ons
só ontnugter
graag
verstaan, sal jy ook meer glo ons
Ongelukkig
keer ignoreer
dikwels onnodig. is ontken
en dit ’n illusie
Terwyl dat dat jy
hy/sy
iemand iets
wat as
het ons besluite,
beheer oor
genade vir jouself hê. Ons uitlatings
ons lewe.

Hoe beweeg
deur ’n
verkeerds blote
gedoenwilsbesluit
het. jouself (of en
wiloptrede
En dan is só totaal
ons teen-
ontnugter

ek aan?
regtig skuldig is, sy/haar foute baie almal graag glo ons

g
ander mense) en
Ongelukkig kan vergewe.
is ontken
dit datSlegs
’n illusie dat jy ’niets strydig
as ons met
besluite, ons goeie
uitlatings

e e
keer ignoreer hy/sy het beheer oor ons lewe.

Hoe b e w
beweeg
goddelike wese kan vergewe. Baie van voornemens is.ontnugter

e
deur ’n blote wilsbesluit jouself (of en
Enoptrede totaal teen-

ek
Ho aan?
verkeerds gedoen het. dan is ons
ons
anderháát heimlik
mense) kan ons foute
vergewe.
Ongelukkig is dit ’n illusie dat jy en
Slegsblapse,
’n Vra
strydig jouself
met vrae
ons
as ons besluite, uitlatings soos:
goeie
veg
deurdaarteen
goddelike wese en kan
streef daarna
vergewe. om
Baie
(ofvan Hoekom
voornemens i s dit
is. só moeilik

aan ?
’n blote wilsbesluit jouself en optrede totaal teen-

ekekaan?
foutloos
ander mense) kan vergewe. Slegsslegs
ons háát te lewe.
heimlik Weer
ons eens
foute kan
en blapse,
’n Vra
strydig jouself
om myself metteons vrae
vergewe?soos:
goeie
’n
veggoddelike
daarteen
goddelike wesewese
en kan ditvergewe.
streef doen.
daarna Solank
om van
Baie Hoekom
voornemens is. het
i s ditek sódie fout gemaak?
moeilik “sondaar” of “slagoffer” om jou nek
jy
onsleef,
foutloos
háát gaan
te jy foute
lewe.
heimlik onsmaak
Weer eensen
foute kan
en jouself
slegs
blapse, Vra jouself vrae soos: oor en oor
Waarom
om myself maak
te ek dikwels
vergewe? gehang en speel jy steeds willoos dié
aanmekaar
’n goddelike teleurstel.
wese dit
veg daarteen en streef daarna om Dié
doen. onrealistiese
Solank dieselfde soort
Hoekom
Hoekom is ditekfoute?
het sódie Hier
fout
moeilik is ’n paar
gemaak? rol. Jy maak
“sondaar” of dus keuses om
“slagoffer” watjou jounek
oor en
ideaal
jy leef,van
foutloos teperfeksie
gaan jy foute
lewe. Weer is skietgoed
maakeensenkan vir jou
jouself
slegs moontlike
Waarom antwoorde:
maak
om myself te vergewe? ek dikwels oor en oor oor
gehangin diéenrolspeellaatjybeland.
steeds willoos dié
innerlike
aanmekaar kritikus.
teleurstel.
’n goddelike wese dit doen. SolankDié onrealistiese Ons
dieselfde leef in
soort ’n kultuur
foute?
Hoekom het ek die fout gemaak? Hier waaris ’nsukses
paar JyJy
rol. kan
“sondaar”maakdalk
of dus’n diepgewortelde
keuses om
“slagoffer” watjou minder-
jounek
oor en
Vergifnis
ideaal
jy leef,van isjymoontlik,
gaanperfeksiefoute is maar
skietgoed
maak en jouselfdis ’n
vir jou en
Waarom maak ek dikwels oor enenige
perfeksie
moontlike die
antwoorde:maatstaf is en oor waardigheidsgevoel
oor in dié rol laat hê
beland.
gehang en speel jy steeds willoos diéen só oorgretig
lang proses.
innerlike En
kritikus. dit werk
aanmekaar teleurstel. Dié onrealistiese só: mislukking
Ons leefsoort
dieselfde inen’nfoute?
swakheid
kultuur Hier verwerp
waaris ’nsukses
paar wees
JyJy
rol. om
kan
maak’n goeie
dalk indrukwat
’n diepgewortelde
dus keuses te laat
joudat
oorjyen
minder-
Vergifnis
Moenie
ideaal van van isjoumoontlik,
perfeksie foute maar dis
is wegskram
skietgoed vir ’n
nie,jou word.
en As my
perfeksie
moontlike kultuur
die
antwoorde:maatstafdan foute
is en enige van pure stres
waardigheidsgevoel foute
oor in dié rol laat beland. maak.
hê en Jy
só saboteer
oorgretig
lang
maar proses.
fokus juis
innerlike kritikus. Endaarop.
dit Jy
werk gebruik
só: afkeur,
mislukking hoe kan
en ek myself
swakheid
Ons leef in ’n kultuur waar vergewe
verwerpsuksesas dusJy jouself
wees ’n en
omdalk
kan ’njou
goeie selfwaarde
indruk
diepgeworteldete laatnetdat
verder.
jy
minder-
dit dus om
Moenie
Vergifnis vanisjouself
jou te leer
foute
moontlik, ken.
wegskram
maar Want nie,’n
dis ek
word.fouteer
As myen misluk?
kultuur Die
dan
en perfeksie die maatstaf is en enige Westerse
foute vanVergifnis
pure stresis die
foute eindproduk
maak.
waardigheidsgevoel hê en só oorgretig Jy van
saboteer’n
Merwe
der Merwe

geen
maar persoonlike
fokus juis groei,
daarop.
lang proses. En dit werk só: dus
Jy groter
gebruik kultuur
afkeur,
mislukking maak
hoe endit
kan ekdus
swakheid moeilik
myself vergewe
verwerp om as tydsame
dus om proses
weesjouself ’n engoeiejouvan binne
selfwaarde
indruk te toe kyk.
net
laat Jy
verder.
dat jy
objektiwiteit,
dit dus om
Moenie wysheid
vanjouself
jou en ken.
te leer
foute insig,Want
wegskram isnie, genadig
ek fouteer met en jouself
misluk?
word. As my kultuur dan foute te wees.
Die Westerse kan dit
Vergifnis nie ismetdie die druk
eindproduk
van pure stres foute maak. Jy saboteer van
van ’n’n
Merwe
der

moontlik
geen sonder
persoonlike foute
groei,
maar fokus juis daarop. Jy gebruik nie.
dus Dis
groter Dalk hoe
kultuur
afkeur, ismaak
jy kan
vanditkleins
ekdus af sóvergewe
moeilik
myself om as knoppie
tydsame
dus jouself regkry
proses
en jouvan nie.
binne Soos
selfwaarde wat
toenetkyk.jyJyjou
verder.
kan dit nie met die druk van ’n
van

waarom mense
objektiwiteit, watteander
wysheid en ken.in hul
insig, islewe geprogrammeer:
genadig met As
jouself jy
te suksesvol
wees. is, eie foute en die motivering daaragter
dervan

dit dus om jouself leer Want ek fouteer en misluk? Die Westerse Vergifnis is die eindproduk van ’n
Merwe

toelaat
moontlik – met
sonderal die konflikte
foute nie. Dis en kry
kultuur maak dit dus moeilik om en
jy
Dalk liefde.
is jy Só
van ook
kleins as jy
af reg
só optree knoppie
leer verstaan,regkry vannie.
verander jou
Soos innerlike
wat
kyk.jyJyjou
Lydia

geen persoonlike groei, dus groter tydsame proses binne toe

Lydia
dervan

aanpassings
waarom mense
objektiwiteit, wat daarmee
wat
wysheid ander gepaard
in hulislewe
en insig, as jy wen.met
geprogrammeer:
genadig Verloor jy jy
As
jouself egter beheeris,
te suksesvol
wees. oor “aanklaer”
kan dit nie met die druk van ’nma.
eie foute enmettertyd
die in
motivering ’n genadige
daaragter
deur
deur

gaan
toelaat– ’n
– beter
met al kans
die het
konflikteom teengroei jou
kry emosies,
jy liefde. huil
Só jy
ook ofasisjyjy aggressief,
reg optree en Jy
leerhet danregkry
verstaan,
knoppie ookverander
meer genade
nie. jou vir
watander
innerlike
Lydia

moontlik sonder foute nie. Dis Dalk is jy van kleins af só Soos jy jou
waarom mense wat ander inlei.
as iemand
aanpassings watwat ’n alleenlewe
daarmee hulJou
gepaard is
as jy
jy ’n “slegte”
wen. Verloor kind.jy Verstaan
egter jy
beheer egter
oor mense.
“aanklaer” Jou selfverwyt
mettertyd insmelt
’n weg
genadige en ma.
deurvan

lewe geprogrammeer: As jy suksesvol is, eie foute en die motivering daaragter

Versorg
Versorg

vriende en lewensmaat
toelaat – met al die konflikte engroei
gaan – ’n beter kans het isomspieëls
te – dit die
kry rede
jou emosies,vir bv.
jy liefde. Sójou
huil jywoede-uitbarsting,
ook ofasisjyjyreg
aggressief,
optree en verander
Jy
leerhet daninook
verstaan, selfliefde. Elke
meer genade
verander keer dat jou
vir ander
jou innerlike
deur Lydia

wys
as wedersyds
iemand wat jul
’n foute
alleenlewe
aanpassings wat daarmee gepaard uit. lei. Jou kan
is jy jy
’n empatie
“slegte” met
kind. jouself
as jy wen. Verloor jy egter beheerVerstaan ontwikkel.
jy egter
oor selfverwyt
mense. Jou sy kop
selfverwyt oplig,
“aanklaer” mettertyd in ’n genadige sê
smelt vir jouself:
weg en ma.
Versorg

Om jou
vriende– ’nenfoute in die
lewensmaat hetoëisom tetekyk
spieëls – dit Jy
die verloor
rede virbv.bv.beheer
jou as jy gekritiseer
woede-uitbarsting, Ek hoef
verander myself
in nie
selfliefde. te kasty
Elke en
keer te
datstraf
jou
February

gaan beter kans groei jou emosies, huil jy of is jy aggressief, Jy het dan ook meer genade vir ander
February

beteken
wys wedersyds twee dinge:
jul foute
as iemand wat ’n alleenlewe lei. Jou Jy
uit. moet word.
kan ’nWant
is jy jy empatie
“slegte” joukind.
pa het
met jou as
jouself
Verstaan kind
ontwikkel.
jy egter nie. Ek
selfverwyt hoef sy net
kop lief te
oplig,
mense. Jou selfverwyt smelt weg en wees
sê virvir myself,
jouself:
Versorg

eerstens
Om jouenfoute die impak
in die daarvan
oë te kykvoel. gekritiseer.
Jy verloor Of
bv. jy
beheerraak aswoedend
jy as
gekritiseer foute
Ek en myself
hoef al. nie te Elke
kastykeer en tedatstraf
February

vriende lewensmaat is spieëls – dit die rede vir bv. jou woede-uitbarsting, verander in selfliefde. jou
wys wedersyds jul foute uit.moet
beteken twee dinge: Jy
Rodger

Lug dus jou woede en frustrasie iemand

word. jou
Want wil
jou dwing
pa het om
jou iets
as te
kind doen, selfverwyt sy kop oplig, sê vir jouself:is
As
nie. Ekjy op
hoef daardie
net liefpunt
te gekom
wees vir het,
myself,
Foto Rodger

kan jy empatie met jouself ontwikkel.

eerstens
en huil
Om joujou die
lang
foute impak die daarvan
trane,
in totdat
oë te kykjy voel. omdat jy
gekritiseer. onder
Of jydie ysterhand
raak woedend
Jy verloor bv. beheer as jy gekritiseer van
as jou jy
Ekreg
foute ommyself
en
hoef al.aan tenie beweeg.
te kasty en te straf
February
Foto Rodger

uitgewoed
Lug dus jouvoel.
woedeJy
beteken twee dinge: Jy moet het
en soms
frustrasie’n betrou- ma
iemandgrootgeword
jou wil het.
dwing
word. Want jou pa het jou as kind om iets te doen, nie. Ek hoef net liefpunt
As jy op daardie te weesgekom het, is
vir myself,
Foto

bare
en vriend
huil
uitgewoed
jou
dus jouvoel.
of
lang vriendin
trane,
eerstens die impak daarvan voel.
Jy het
(of
totdat
en soms
terapeut)
jy
’n betrou-
Dalk jyis onder
omdat
gekritiseer.
ma
daar
grootgeword
Of vanjydie kleins
ysterhand
raak
het.
af dievan
woedend etiket
as jou
*
jy reg om
Truida
foute en al. aan
Heymann,te beweeg. 021 930 1368
Foto Rodger

Lug woede frustrasie iemand jou wil dwing om iets te doen, As jy op daardie punt gekom het, is
bare vriend of vriendin
en huil jou lang trane, totdat jy (of terapeut) Dalk jyis onder
omdat daar van diekleins
ysterhand af dievanetiket
jou
* Truida
jy reg
sar Heymann,
omiemyself
aan 165
Mei
te beweeg. 021 2009
930 1368
uitgewoed voel. Jy het soms ’n betrou- ma grootgeword het.
165
My
My storie.indd
storie.indd 7
7
bare vriend of vriendin (of terapeut) Dalk is daar van kleins af die etiket
* sar iemyself
Truida Mei
Heymann, 2009
021 930 1368
3/23/09
3/23/09 10:40:32
10:40:32 AM
AM

My storie.indd 7
sar iemyself Mei 2009 165
3/23/09 10:40:32 AM

versorg deur LYDIA VAN DER MERWE

My storie.indd 7 3/23/09 10:40:32 AM
 RUBRIEK UIT SARIE NOVEMBER 1999 WEEK 2 18

Oor sy ma hom voorsê.

“Adriaan wil eintlik net een ding van sy oom hê,” sê sy ma.
Half vererg beduie Adriaan self: “Ek onthou ’n bokkie-
skildery wat dáár gehang het.”
Hy weet nie eens waar die skildery gehang het nie. Hoe gekies en ek ’n broek en ’n das.
lank terug sou hy en sy ma in sy oom se huis gewees het? Ek Tannie Dotta het die adder wat in die gras skuil, só besweer:
stuur hom met die trappe op boontoe. Hy sal wel ’n wafferse “Ek het vir Jakes se ma gesê mens maak nie so met ’n seun nie.

D
hoed of iets tussen Jakes se klere raakloop wat sy studentelewe Verbeel jou, die kind is twaaf jaar oud. Dan sit hy nog op sy ma
tot nut sal strek. se skoot.”
Toe Adriaan weg is, gee ek die oeroue glimlag wat net ’n Wat sou hy laaste geluister het? Elton John. Ek stel die
it gaan oor ’n bepaalde leefstyl, sê sy, en dit seermaak nie. Hier’s nog ’n hele paar goed wat geskuif
vrou kan veins. volume harder. And can you feel the love tonight?
klink vir jou alte bekend. Jy vra nie eens wat moet word.”
“Weet jy wie het die bokkie-skildery geskilder, Katrien?” Adriaan kom by die trappe af met ’n hoed en ’n jas van Jakes.
bedoel sy met bepaalde leefstyl nie. Sy wil die meubels Soos die rusbank. Jy beduie hoekom daardie rusbank
“Ek dink Tretchikoff,” huigel sy net so keurig terug. “Jis, Adriaan, manjifiek! Jou oom sou sê: Numero Uno.”
skuif, dis al. nie gerieflik gaan wees waar sy hom wil hê nie; hoekom
Tretchikoff se kuns was nog altyd vir my kitsch. Die feite Adriaan is opgewonde. “Ek hou van hipster.”
“Het ons dit nie nou die dag gedoen nie? Onthou dit totaal onprakties en leefstylgewys totaal onvanpas
het my verras: Vladimir Tretchikoff ’s Fruits of Bali sold for a “Ek hetgaan’n handvol briewe en foto’s vir jou gepak in die
lyk, dat jy hom drie maande gelede rééds geskuif
jy, daardie stoel het eers daar gestaan, seker so drie
whopping R3,7 million – 10 times it’s pre-sale estimate
maande terug, en nou staan hy dáár. Die bank was
– at an rooi tas.” het. Jy beklemtoon jou punt: “Ek sê jou nóú, die rusbank
art auction in Cape
eers Town.– waar hy lekker gesit het, as jy my vra. “Sal tannie
doersô gaanvir my nie
glad eendag
daar’nwerk
handgeskrewe
nie. Gládbrief
nie.”skryf ?”
Sou die bokkie-skildery ’n oorspronklike Tretchikoff
Toe wil jy hom hierso hê met die kas in die hoek.” wees? Sentimenteel en nostalgies. Nes sy oom.
“Mmm, miskien is jy reg,” sê sy.
“Ek wil juis die kas liewer uit die hoek uit hê; hy voelKatrien klamp
Katrien is vasberade. Jy wéét haarjyaan Adriaan.
is reg, maar dit beteken niks, want net
“Is daar plakkertjies
vir my nouiewers? Dan skryf
so ingedruk daar.”ek my naam op die “Hy is my hele lewe,” sê sy. “Hoekom hierna hetvolg
jy nog
dienooit
woordevir wat
goed wat ek wil hê.”
“Ingedruk? Behoort jy nie die Mamma gevra om vir jou ’n handgeskrewe enige man briefvrees:
te skryf nie?”ons
“Laat
Plakkertjies
kasomselfKatrien
te vra sehoe goedhy te merk.
daar voel Maar sy kon vra sy haar seun. net eers kýk hoe lyk die

Kom ons
nie haar wegnie?oopsien
Kas,”om sê Jakes
jy vir betýds
die kas, te kom haal by die Ek steek kerse aan in die outydserusbank kandelaar wat op Jakes
daar.”
hospitaal ná“wil
sy heupvervanging
jy weer geskuifnie. word?Betýds sê mens gee om.
Stoel, se moderne eetkamertafel staan. Die Dit huisbeteken
word koud eenmet die jy maak
ding:
Met die bloute in syhier
jou dae oë het Jakes met
is getel, sy laaste
jy gaan hoek kuier probeer son wat ondergaan. Ek voel die porseleinpoppeeers plek virsedie oë bank
op my.deur
In ’n
verduidelik:toe.
“Ek Laaikas,
het die laaste
kom,paar kom, dae
roerin die hospitaal heeltyd fluweellappe vou ek die poppe toe en pakander
paar hulle goed
een virteeen in ’ndan
skuif,

skuif
gesê ek kanjou,
nou Stoel
enige wil
daggraag
uitkom.” hier staan. groot houtkis. staan en stoot en trek jy die
Die skemerkleur het oor
A! Rusbank, jy’tsydarem
hele gesig noukom lanklê. “Oor die bokkie-skildery . . .” sê Katrien.
ding tot“Ek waar kansynie
hom dinkwil hê, dan
Katrien kom staanhier
genoeg vooropmy. jou louere gerus. dat ek enigsins op ’n bokkie-skildery afgekom
staan en kyk hetsynie,” lieg ek.hoe dit
’n rukkie
“Ek gaanJy met jou eerlik
moet skuif!”wees. Ons het geld in die boedel “Maar ek sal rondkyk.” lyk en dan verklaar sy: “Nee, die
Sy sê vir haarself, hard genoeg
nodig en dis hoekom ek ’n paar van Jakes se goedjies gaan Die Mercedes ry uiteindelik van rusbank werk
die wit huis af glád nie daar nie.”
weg. Katrien

die
koop.” dat jy moet hoor: Mans kan tog so Dan skuif
draai die venster af. Wat de donder wil die vrou nóg hê? jy als weer terug.
kinderagtig wees . . .
“Kies vir jou enigiets uit wat jy wil hê, Katrien. Iets wat jou Skuif
“Onthou, ons gaan die huis vir die hoogste moontlike een meubelstuk en
Sy loop weg en kom terug met
aan Jakes laat dink, kan jy verniet kry. Maar Jakes sou nie sy jou hele “bepaalde
bedrag verkoop, sodat jy jou deel kan kry, nadat Jakes se skuld leefstyl” is
’n maatband en meet
goed vir ’n appel en ’n ei wou verkoop nie.” die kas se aan ons betaal is.” daarmee heen, verruil vir ’n nuwe

meubels
“Maak jou breedte, loop met
prys, Saartjie. Ek sal haar hande ’n
koop.” Ek voel half skuldig toe ek die massiewe een. Jy loop die eerste
voordeur van die paar dae
meter uitmekaar na die oorkantste pal in goed
wit huis oopstoot om in te gaan. Hoekom staan die kis met die vas.
Sou die goed vir haar mooi wees? Of wil sy koop om te
Daar is immers ander
verkoop? muur en verklaar: “Nes ek gedink porseleinpoppe nou oop? My voete vertel die hol storie van ’n
het; hy sal pas hier.” implikasies. As daardie laaikassie
Jakes het al sy goed gehou. Selfs elke blerrie skoolrapport. huis wat in dose gepak word. Die slaapporseleinpop was heel
“Maar ek het die meubels skuif, sal die skildery bokant
Dit was ’n stupid opstel van hom wat my laat huil het. Oor die deur bo ingepak.
ANDRÉ LE ROUX
persoonlik gevra – nie een wil hom ook moet skuif. En as een
berge – 8 April 1973. Ons was in st. 3. “Ek kyk na my en my seun se belange.”
skuif nie!” probeer jy nog keer. skildery skuif, moet alles teen
Dit was tóé al duidelik. Die oudste seun van ’n familieplaas Het die pop gepraat? Ek kon sweer die oë wat nou glaserig
Sy gaan haal ’n ou kombers. Toe die mure skuif. ’n Vrou sal selfs
is nie veronderstel om anders te wees nie. Vir die stoere na my staar, was toe. Ek smyt die deksel van die kis toe en
sy terugkom, staan jy al klaar met die kas se een kant ’n ligskakelaar wil skuif omdat dit nie mooi pas langs ’n
Afrikaner van ’n pa moes dit seker ’n teleurstelling gewees steek ’n laventel-wierookstokkie aan die brand.
in die lug dat sy die kombers kan inskuif. Jy probeer bepaalde prent teen die muur nie.
het dat Jakes eerder
hom sleep.
saam met sy ma wil huis-huis speel as “Wragtig,As Jakes, die mense is erger as wat jy vertel het.
als klaar geskuif is (wragtig net nie daai
lande toe ry. “Ons sal iemand moet kry om te help, dié dêm kas Laat ek net eers vir
ligskakelaar onsnie!),
wyn skink. Nee,
is sy die eenman,watekterugstaan
vat nie die en sê:
Toe ons daar stilhou,
weeg ’n ton!” help ’n Engelse oom vir Pappie met die tent cheap glase nie. Hier is die kristalglase
“Dit lyk nou baie beter, nè?” met die silwer stele.
van die woonwa. Toe help my boetie Danie ook vir Pappie.
Sy sê dit kan nie wees nie en vir jou lyk dit ook nie so Ek het Katrien was Tot volgende keer, dink jy, ek’s nou moeg.in
agter daai glase aan, hoor. Sy’t tot haar neus
Mamma gehelp. Toe Mamma die deur
nie. Tot jy die deure oopmaak. van die woonwa oopmaak, die kombuislaai
Latergedruk!
kom staan Ons het vanaand
en bekyk syiets
dieombedopsoteskuins.
clinks, Jy lig
het die tamaties“Maar
op diedie
vloer
kasgelê.
is Toe
danwas nogdie woonwastorie
vol goed!” verby. hoor. Ek jouwonderkophoeen sêProsper
nee –Mafudza sou voel–asnee,
effe paniekerig hy weet
ons gaan net
Ons het dieselfde dagsênog
“O,” sy.gaan stap. Waar ons gaan stap het, was ’n die skilderyniewatdiehybedvanookjou skuif
gekiesnie!
het, is ’n oorspronklike
rivier. Dit wasJyvirgaan kyk hoe groei die onkruid in die tuin tot Tretchikoff.”
my mooi. Miskien net so ’n bietjie, sê sy: “Bietjie diékant toe,
Ons het mekaar
sy klaarmooi gemaak
uitgepak het. as So
kinders. Jakes later
’n halfuur probeer jy Jakes gooi
het mooi sy kop
bietjie dáái agteroor soosbietjie
kant toe, hy lag.wikkel-wikkel, heen en weer.
lippe gehadweer
om lipstick aanNou’s
die kas. te smeer. As ons klere
dit makliker. Jy aantrek
sleep, syuitbeduie “Waar Verstaan
in jou plakkershuisie
jy?” sou die bokkie-skildery nou
die outydse die
kis,rigting.
het hy altyd
Nogal diemetwynrooi “Moenie jou rug hang, Prosper?”
rok en hakskoene
die opdrag: Hoe vrasal Jakes.
’n man dan nou nie verstaan nie . . .

SARIE.com Februarie 2017 | 125

 RUBRIEK UIT SARIE JANUARIE 2000 WEEK 2 19

Oor sy ma hom voorsê.

“Adriaan wil eintlik net een ding van sy oom hê,” sê sy ma.
Half vererg beduie Adriaan self: “Ek onthou ’n bokkie-
skildery wat dáár gehang het.”

V
Hy weet nie eens waar die skildery gehang het nie. Hoe gekies en ek ’n broek en ’n das.
lank terug sou hy en sy ma in sy oom se huis gewees het? Ek Tannie Dotta het die adder wat in die gras skuil, só besweer:
stuur hom met die trappe op boontoe. Hy sal wel ’n wafferse “Ek het vir Jakes se ma gesê mens maak nie so met ’n seun nie.
at aan ’n man se braaivleisvuur en jy vat “O, sorry, man. Ek het vir ’n oomblik gedink dis ek
hoed of iets tussen Jakes se klere raakloop wat sy studentelewe Verbeel jou, die kind is twaaf jaar oud. Dan sit hy nog op sy ma
gevaarlik. Bly liewer net weg en gaan maak wat braai.” (Dit kan gebeur.)
tot nut sal strek. se skoot.”
die slaai. “Hier’s jou bier. Hoeveel keer het jy omgedraai terwyl
Toe Adriaan weg is, gee ek die oeroue glimlag wat net ’n Wat sou hy laaste geluister het? Elton John. Ek stel die
“Dis nie nodig om so . . . seksisties te wees nie! Ek het ek weg was?” (Uiters belangrike inligting.)
vrou kan veins. volume harder. And can you feel the love tonight?
net gekyk.” Mans wat mekaar nie so goed ken soos goeie
“Weet jy wie het die bokkie-skildery geskilder, Katrien?” Adriaan kom by die trappe af met ’n hoed en ’n jas van Jakes.
“Jy’t gevra of die kole genoeg gaan wees.” vriende nie, kan wel gou vriende raak (jou vrou kan
“Ek dink “DitTretchikoff,” huigel sy net so keurig terug.
het net vir my min gelyk.”
“Jis, Adriaan, manjifiek! Jou oom sou sê: Numero Uno.”
weer ontspan).
Tretchikoff “Sien
se kunsjywas nog altyd
wat ek bedoel?”
vir my kitsch. Die feite Adriaan“Ek is opgewonde. “Ek hou van hipster.”
sien jy pak jou vuur nes ek. Watse hout gebruik jy?”
het my verras: Vladimir Tretchikoff ’s Fruits of Bali
Dis ’n oeroue ding vir ’n man; nie vir ’n vrou nie. Om sold for a “Ek het ’n handvol briewe en foto’s vir jou gepak in die
En so aan: watse soort sout, wanneer gooi jy die sout
whopping te R3,7 million – 10 times it’s pre-sale estimate
kyk na die lig van ’n vuurtjie as dit donker word en – at an rooi tas.”
op, en as jy marineer, wat gooi jy als in, wragtag, nè?
art auctiondaar’s
in Cape Town.
gevaarlike, wilde diere rondom jou. Met ’n vuurtjie “Sal tannie
Dis amper vir mysoeendag
goed ’n handgeskrewe
julle ontdek jullebrief skryfborste-
is albei ?” of
Sou dieisbokkie-skildery ’n oorspronklike Tretchikoff
jy enige tyd orraait. (Vroue gaan eenvoudig die hut of wees? Sentimenteel
benemanne.en nostalgies. Nes sy oom.
Katriendie grot of die huis in, min gepla oor die donker, jý sit KatrienWant
is vasberade. klampvleisbraai
haar aan Adriaan.
is ’n ritueel, wat begin by die manier
“Is daarmos
plakkertjies iewers? Dan
buite by die vuur en suffer.) skryf ek my naam op die “Hy is
waarop jylewe,”
my hele die houtsê sy.pak,
“Hoekom
presieshet jy nog nooit
wanneer jy ditvirbegin pak,
goed wat ekDis wil hoekom
hê.” mens vandag nog steeds dikwels tweeMamma totgevra om vir jou
die manier ’n handgeskrewe
waarop jy die houtbrief te skryftot
aansteek, nie?”
wanneer
Plakkertjies
groepe om by Katrien se goed te
’n braaivleis krymerk.
– mansMaar sy kon
buite (pas kamtig vra sy haar die seun.
eerste bierblikkie se doppie klap – nie voor die tyd
nie haar weg
die oopsien
vleis op), omvroue
Jakes eenkant
betýds te (by komdiehaal by die Vir mans Ek steek
bykosse). nie, kerse
nie náaan dieintyddienie,
outydse kandelaar
wanneer wat op Jakes
die vlamme presies
hospitaal is
nádie sy heupvervanging
vleis en wors nie. Betýds sê mens gee om. se moderne eetkamertafel staan. Die huis word 130 mm koudhoog
met die staan,
Met die bloute
genoeg in sy oë het
– die bierJakes
is met sy laaste kuier probeer son wat ondergaan. Ek voel die porseleinpoppe se oë op
dan hoor my. In . . .
jy klaksjjj

Vat aan ’n
verduidelik:
bykos.“Ek het die laaste paar dae in die hospitaal heeltyd fluweellappe vou ek die poppe toe en pak hulle Vireen vir een
party ouensin ’nis dit
gesê ek kan Dis noueers enigeasdag dieuitkom.”
vleis groot houtkis. so 12 mm. (Al nadeel
gaar is dat
Die skemerkleur hetdieoortwee
sy hele gesig kom lê. “Oor die bokkie-skildery . . .” sê Katrien. van “Ek braaivleis
kan nie dink – dit kan

man se
Katriengroepe
kom staan weervoorbymekaar
my. dat ek enigsins op ’n bokkie-skildery afgekom jou het
hoofpyn
nie,” lieggee ek.die
kom . . .
“Ek gaan met jou eerlik wees. Ons het geld in die boedel “Maar ek sal rondkyk.” volgende oggend.)
nodig en disWat hoekom goedekis,’nwant dís Jakes se goedjies gaan
paar van Die Mercedes ry uiteindelik van die wit huis Maar hierKatrien
af weg. kom
koop.” die nadeel van almal draai die venster af. Wat de donder wil die vrou nóg hê? immers ’n nuwe

braai vleisvuur!
“Kies virgelyk rondom
jou enigiets uitdie
watvuur.
jy wil hê, Katrien. Iets wat jou “Onthou, ons gaan die huis vir die hoogste millennium
moontlikeaan!
Een of ander tyd kry jy
aan Jakes laat dink, kan jy verniet kry. Maar Jakes sou nie sy bedrag verkoop, sodat jy jou deel kan kry, nadat geen In Jakes se stadium
skuld moet
’n vrou wat vra: “Moet aan ons betaal is.” ’n vrou kom sê: “Die
goed vir ’n appel en ’n ei wou verkoop nie.”
julle nie ’n slag die slaai is nog nie klaar
“Maak jou prys, Saartjie. Ek sal koop.” Ek voel half skuldig toe ek die massiewe voordeur van die
rooster draai nie?” nie en die aartappels
Sou die goed vir haar mooi wees? Of wil sy koop om te deur ANDRÉ wit huisLEoopstoot
ROUX om in te gaan. Hoekom staan die kis met die
Daardie vrou weet het nog nie gekook nie!
verkoop? porseleinpoppe nou oop? My voete vertel die hol storie van ’n
van niks! Daardie vrou En ek moet nog kaas-
Jakes het al sy goed gehou. Selfs elke blerrie skoolrapport. huis wat in dose gepak word. Die slaapporseleinpop was heel
het nog nie geléwe nie. tamatie-en-uie op die
Dit was ’n stupid opstel van hom wat my laat huil het. Oor die bo ingepak.
Sy weet nie dis nooit julle wat die vleis braai nie. Dis een brood sit. Kan jy nie die vuur ’n bietjie rek nie?”
berge – 8 April 1973. Ons was in st. 3. “Ek kyk na my en my seun se belange.”
ou. (Dit lyk maar net of al die mans rondom die vuur Die hele ritueel is daarmee heen. Die hele
Dit wasbesig
tóé alisduidelik. Die oudste seun van ’n familieplaas Het die pop gepraat? Ek kon sweer die oë wat nou glaserig
om te braai; hulle is nie.) geleentheid is daarmee heen. Jou hele tydsberekening
is nie veronderstel om anders te wees nie. Vir die stoere
Mans weet jy vat nie aan ’n ander man se rooster
na my staar, was toe. Ek smyt die deksel van die kis toe en
is uitgegooi en óók daarmee heen. Jy sit gestrand
Afrikanertensy
van ’njypauitdruklik
moes dit seker ’n teleurstelling gewees
en met goeie rede gevra word nie. steek ’n laventel-wierookstokkie aan die brand.
tussen twee vure, by wyse van spreke. Jou oerdrang na
het dat Jakes eerder saam met sy ma wil huis-huis
As die braaier dus vir een van die ander sê: draai net speel as “Wragtig, Jakes, die mense is
’n vuurtjie en braaivleis is geblus.erger as wat Die
jy vertel
wilde het.
diere kan
lande toe gou
ry. hier om, ek gaan kry vir ons nog ’n bier, kan jy weet Laat eknetsowel
net eers vir ons wyn
kom oorneem. skink. Nee, man, ek vat nie die
Toe ons hulle
daar stilhou,
is vriende.help ’n Engelse oom vir Pappie met die tent cheap glase nie. Hier is die kristalglase met die silwer
Want luister . . . oraloor in Suid-Afrika, oral waar die stele.
van die woonwa.As hyToe help my boetie
terugkom en sienDanie watooksyvir Pappie.
vriend in Ek
’n het Katrienson wasskyn,
agter oral
daai waar
glase aan,
jy die hoor. Sy’t tot kan
somerlug haaradem,
neus inoral
Mamma gehelp. Toe Mamma die deur van die
onbewaakte oomblik doen, sal hy uitroep: “Warrehel woonwa oopmaak, die kombuislaai gedruk! Ons het vanaand
waar daar ’n rokie trek, in die ou Bosveld of iets om op teby
clinks,
die vars
het die tamaties
doen op jy die vloerEk’t
nou?! gelê.gesê
Toe was die woonwastorie
omdraai, die worshoor. Ek
nie gate inverby. wonder
geruis vanhoedieProsper
see, hoor Mafudza
jy diesou voel as
refrein. Dishydieweetgeurigste,
Ons het dieselfde
steek met dag nogdiegaan stap.vurk
blêrrie Waarnie, onsman!”
gaan stap
danhet,kanwas weet die skildery
jy ’n wat hy sappigste,
heerlikste, van jou gekies het, is refrein
soetste, ’n oorspronklike
in die mooiste
rivier. Dithulle
was vir my mooi.
is báie goeie vriende. Tretchikoff.”
ritmes van my taal, o, Afrikaans! Dit word ’n magtige
Ons het mekaar
Terwyl mooi gemaak
’n stilte oor dieas kinders.
vroue daalJakesenhetjoumooi
vrou haar kop Jakesdreuning
gooi sy kop van agteroor
die Kaap soostothybylag.die Limpopo.
lippe gehadeffe omlaat lipstick
sak aan te smeer.
en dink: net As eenonsbierklere aantrek
en hy raas uitmet gaste “Waar in Oor joudie
plakkershuisie
velde kom dit souaangesweef:
die bokkie-skildery nou
die outydsewat kis,hyhet selfhygenooi
altyd diehet.wynrooi rok en hakskoene hang, Prosper?”
Ga’ vra vravi’Jakes.
jou ma virre bak virrie vleis . . .

SARIE.com Februarie 2017 | 125

 FLITSVERHAAL UIT SARIE APRIL 2010
Dienaam
Die naamvan
haar mooi,
haar
vandie
mooi, toe
dieMexikaanse
toe gaan
Mexikaansedorpie
bly sy
gaan bly sy daar.
dorpie hoog
hoogin
daar. Natuurlik
Natuurlik nie
beplan het
beplan het nie
nie −– baie,
baie, baie
baie langer.
langer.
In San Sebastian del Oeste, in
die Jalisco-provinsie, moet Katerina
eers bly sodat die reënmaande
van Augustus en September kan
verbygaan, want die pad terug stad toe
verspoel en niemand maak dit reg nie.
Perde of donkiekarre bring voorraad in
vir die driehonderd mense op die dorp,
soos in die outyd, en nou nog in die
reëntyd.
Katerina skryf blaaie vol musiek.
Eers skryf sy net klassieke stukke
vir klavier, waarvoor sy opgelei is. Sy
komponeer hartseer en vreugdevolle
eindes vir rolprente wat gemaak is of
nog gemaak gaan word. Dis gewone
eindes: Waar ’n oorlog ophou, ’n liefde
begin of waar ’n huis verkoop word.
Die handgemaakte bladmusiek lê eers
gestrooi oor die vloer, dan, soos dit
vorder, op netjiese hopies. Dit kry elke
nou en dan note of gedeeltes by.
Sy gaan oefen dit soms kort rukkies
in die kerk, op die kerkorrel, met
toestemming. Sy gaan altyd in siësta-
tyd op weeksdae – wanneer die kerk
leeg is omdat sy nie Katoliek is nie en
nie disrespekvol wil wees as besoeker
aan die land nie: Omdat sy nou ’n
inwoner geword het, sonder om te vra.
Hulle vra nie hoe lank sy gaan bly nie
236 s a r i e April 20 1 0
flitsverhaal.indd 2
R
indie
nie so
e
Reënë
so lank
n
deur Audrey Nolte Painter
dieberge
bergeisisvir
lank soos
soos sy
vir
sy
en ook nie hoekom sy hier bly nie.
Sy bly net.
Baie van die mans speel goed kitaar.
Hulle maak musiek as die mariachi’s
van die Jalisco-provinsie en behou
die tradisie met nuwe en eeue oue
ensembles. In die aande stap sy sag
tot waar hulle sing: Voor die oranje
restaurant waar sagte lig skyn. Sy sit en
luister na waar die akkoorde saamval
met stemme. Daarmee tel sy die nuwe
ritmes op wat uit Spanje gekom het
saam met die ontdekkingsreisiger
Hernando Cortez. Seker toe al.
Sy bly eers ver sit. Skelmpies in die
donkerte van die oerwoud wat die
dorp toevou, omdat hulle aanvanklik
ophou speel as die vreemdeling kom.
Later, met tyd, terwyl dit reën en
reën en reën en die dorp afgesny is
en die werk by die dorp se silwermyn
stilstaan, begin hulle haar verduur.
Veral toe die dorp se vroue haar
aanvaar omdat sy niemand pla nie,
brood koop en vir die straathond goed
is. Hulle aanvaar haar almal soos ’n
mens verandering aanvaar: Omdat dit
makliker is so.
Katerina neem later papier en pen
saam en skuif meer en meer tot in die
lig sodat sy kan sien waar sy die note
deur AUDREY NOLTE PAINTER
WEEK 2 20
neerskryf wat sy hoor. Hulle ignoreer
haar.
Soggens, nadat die reën verby is en
die pad weer reg, is dit die kitaarnote
op die papier wat haar daar hou. Sy
meng dit met die klavier en skryf nou
oral twee lyne note ondermekaar. Nee,
eintlik drie, want soms is daar ’n lyn
met die klank wat die reën gemaak het:
Hard op haar dak, of van die kabbel
van die waterstrome ná ’n storm in die
strate af. Die strate in die dorp is oral
net van klippe, effens rond – in die
1600’s gemaak van silwermyn-erts en
net so ongelyk laat staan.
Die bergmis meng die klanke tot
een. Dit maak haar bly. Sy bly daar toe
die koffiebone rooi kleur, ryp word en
gedroog word in die November-son.
Sy stap tot in die oerwoud waar ’n
klein stukkie aarde ’n boerdery geword
het. Die swart pitte word met sorg
gepluk. Ná die sondroog-dae word
Illustrasie Hanneke Visagie
die bone in die oond gerooster, wat
vuurwarm word met die woud se hout.
Dit word twee keer gemaal en die
koffie-aroma hang soos die woud oor
die dorp. Dit meng later met die vars
kaneel wat Frederico inmeng.
Hy doen dit aan die einde van die
seisoen met die laaste groot bone, wat
2/23/10 11:28:46 AM
 FLITSVERHAAL UIT SARIE APRIL 2010
langer gerooster is, spesiaal vir sy
ma wat die kombinasie uit haar
kinderdae onthou. Dis eie aan die
dorp: kaneel-koffie.
Katerina maak ’n vierde ry met
note op elke bladsy vir die koffiereuk
wat meng met begin Desember se
koejawels, wat in stroke lê en uitdroog
in die son. Sy gaan help die koejawels
pluk ná vier oorwarm dae, wat al die
vrugte gelyk laat ryp word.
Anna word siek. Katerina gaan
help met die vier kinders, want die
Kersfeeskos moet klaarkom. Anna lê
en Anna sê. Katerina doen. Sy maak
kos soos die boorlinge van die dorp
daarvan hou, volgens die opdragte
wat Anna uit die kamer gee. Anna se
oudste, Carmen, sit hand by. Hulle knie
die mieliemeel, meng dit met water
soos Anna voorskryf en bak dit eers
bros nadat Anna “ja” sê vir die deeg.
Die kleiner kinders dra lemmetjies,
vars tamaties en avokado aan.
Katerina kap tamaties en die
vreemde soort koljanderblaartjies
fyn. Hulle meng dit met uie en warm
serrano-tipe rissies. Dit maak ’n sous
wat hulle salsa noem en Katerina se oë
laat traan.
Langsaan werk buurman Christian
met sy silwer. Hy kap en smelt en
die vuur louter dit om die beelde
en juwele te vorm wat hy maak vir
winkels, iewers in die stad. Hy stap,
soos hy al jare lank doen, saans oor
om in weduwee Anna se huis te eet,
sy mooiste werk van die dag te kom
wys en die jongste seuntjie te betig as
hy lelik praat met sy ma – soos ’n ouer
broer sou.
Silwerwerke se klanke maak
die vyfde ry in die simfonie. Die
geselsende mensestemme in Anna se
huis en dié op die dorp word nog ’n ry.
Dit alles smelt saam, net ná Nuwejaar.
flitsverhaal.indd 3
Katerina bestee meer en meer tyd
in die kerk met die ligblou toring. Die
orrel is eenvoudig en oud, maar die
akoestiek in die kerk is soos die klanke
en die geure van San Sebastian
del Oeste. Ryk. Vol. Diep. Groots.
Mense kom sit in die kerk as sy speel.
Aanvanklik hou Katerina op speel as
sy hulle hoor. Totdat hulle vra sy moet
nog speel. Hulle erken hulle kom nie
bid of bieg nie – die vreemde musiek se
klanke is vir hulle regtig mooi.
Elke aand, net voor slaaptyd, lui
die ligblou toring se ou klok lank. Dit
gaan haal eggo’s diep in die berge wat
oor die dorp kom hang. Die laaste
dong roep stilte uit, sodat almal tot rus
kan kom en goed kan slaap, voor môre
se gewone dag.
Lucia kan sing.
Niemand het geweet nie. Katerina
hoor dit eendag toe sy baie later as
gewoonlik teen die rivierwal opstap
om avokado’s te pluk. Lucia skrop
Dinsdae en Vrydae die restaurantjie
se enigste vier oranje tafeldoeke op ’n
klip. Sy staan kaalvoet in dieper water
en hou ’n tafeldoek lank stroomaf oop,
sodat die seep kan uitspoel. Lucia sing
terwyl sy was of spoel en haar stem is
vol van die soet water en die varings
om haar.
Katerina gaan sit met wasgoedtyd
op die oewer, tussen die varings, op die
mos. Anna se Carmen sit doodstil by
haar voete en hou die blaaie vol note
vas wat Katerina aangee. Anna bring
vars brood, so om en by vieruur, as dit
warm uit die bakkery se oond kom.
Sy bring haar stoel en skuif tot in die
digste skadu se koelte, om in stilte na
Lucia te luister. Christian kom ook,
om na Katerina te kyk. Hy leun lank
eenkant teen ’n boom. Lucia glimlag
oor die gehoor wat op die oewer groei
en was stadiger.
deur AUDREY NOLTE PAINTER
WEEK 2 21
flitsverhaal
Katerina skryf die klok se dong en
rivier se singery in, tussen al die rye
note. Christian begin die mooiste
woorde dig: By Lucia se melodie –
in Spaans. Klavier en kitaar duet
nou deur die dorp met sy koffiegeur,
koejawels en tafeldoeke se kleur, klok
se dong, silwer se lig en reën se ritme.
Een vir een kom die simfonieë klaar.
Net ná Paasfees speel hulle een van die
stukke in die kerk. Lucia sing. Almal
kom luister.
Net voor die jaar se eerste somerreën
is die hele dorp se mense weer in die
kerk. Frederico staan trots in as pa: Vir
Katerina as bruid. Hulle loop stadig
oor die gladde marmervloer na waar
Christian vir haar wag. Carmen en
haar sussies huppel vooruit en strooi
bondels gekleurde blomblare in die
kerk se paadjie tot voor. Die klok
kondig die geleentheid aan, statig. Die
mense in buurdorpe glimlag.
Lucia sing a cappella terwyl
Christian en sy Katerina dig saamkniel
in hulle kerk, waar sy nou hoort.
Anna huil toe hulle uitstap soos ’n
bruidsmoeder moet en trek kort-kort
die lang wit sleep reg vir die baie foto’s
op die kerktrappe.
Op die markplein is rye tafels
reggemaak vir die huweliksfees, versier
met twaalf nuwe oranje tafeldoeke, wat
die restaurant gekoop het.
Die egpaar se trougeskenk is ’n
goeie, ouerige klavier uit die stad,
wat saam gekoop is met die dorp se
silwermyn-geld.
Omdat Katerina musiek gebring het.
Berge toe. Na hulle toe.
Iewers op aarde aan die einde van
’n rolprent, oor ’n eensame vrou wat
elders geluk gaan soek en dit gevind
het, speel ’n aangrypende simfonie.
Dit klink klassiek. Dit klink net reg.
So eg.
sar ie April 2010 237
2/23/10 11:29:18 AM