SZACHY Uniwersalny Podręcznik Z Ćwiczeniami CZĘŚĆ I ODPOWIEDZI

Łukasz Suchowierski
POPRAWNE ODPOWIEDZI
UDOSTĘPNIONE WYŁĄCZNIE DO CELÓW EDUKACYJNYCH
SZACHY
UNIWERSALNY PODRĘCZNIK Z ĆWICZENIAMI
CZĘŚĆ I
………………………………………………………………..
IMIĘ I NAZWISKO
www.akademia-gambit.pl
Białystok 2018
Wydawca:
AKADEMIA GAMBIT Łukasz Suchowierski
Folwarki Małe 4
16-060 Zabłudów (woj. Podlaskie)
Autor: Łukasz Suchowierski

Projekt okładki i ilustracje: Weronika Żochowska
Fotografia na okładce: Paulina Borowik
Druk: „Partner Poligrafia” Białystok, ul. Zwycięstwa 10
ISBN 978-83-949641-6-0
Wydanie 1
Prawa autorskie należą do autora i są zastrzeżone.

Niniejsza publikacja może być wykorzystywana w celach edukacyjnych i naukowych.
2
SPIS TREŚCI
WSTĘP ...................................................................................................................................... - 5 -
SZACHOWNICA ..................................................................................................................... - 7 -
SZACHOWNICA - Ćwiczenie 1: ............................................................................................ - 8 -
SZACHOWNICA - Ćwiczenie 2: ............................................................................................ - 9 -
SZACHOWNICA - Ćwiczenie 3: .......................................................................................... - 10 -
KRÓL ...................................................................................................................................... - 13 -
KRÓL - Ćwiczenie 1: ............................................................................................................ - 14 -
KRÓL - Ćwiczenie 2: ............................................................................................................ - 16 -
KRÓL - Ćwiczenie 3: ............................................................................................................ - 17 -
HETMAN ................................................................................................................................ - 19 -
HETMAN - Ćwiczenie 1: ...................................................................................................... - 20 -
HETMAN - Ćwiczenie 2: ...................................................................................................... - 22 -
HETMAN- Ćwiczenie 3: ....................................................................................................... - 23 -
WIEŻA .................................................................................................................................... - 25 -
WIEŻA - Ćwiczenie 1: .......................................................................................................... - 26 -
WIEŻA - Ćwiczenie 2: .......................................................................................................... - 28 -
WIEŻA - Ćwiczenie 3: .......................................................................................................... - 29 -
GONIEC .................................................................................................................................. - 31 -
GONIEC - Ćwiczenie 1: ....................................................................................................... - 32 -
SKOCZEK .............................................................................................................................. - 37 -
SKOCZEK - Ćwiczenie 1: .................................................................................................... - 38 -
PIONEK .................................................................................................................................. - 43 -
Cz. 1. Ruchy pionka ................................................................................................................. - 43 -
PIONEK - Ćwiczenie 1:........................................................................................................ - 44 -
Cz. 2. Promocja pionka ............................................................................................................ - 48 -
Cz. 3. Bicie pionkiem ............................................................................................................... - 52 -
Cz. 4. Bicie w przelocie ............................................................................................................ - 56 -
ROSZADA ............................................................................................................................... - 59 -
ROSZADA - Ćwiczenie 1:..................................................................................................... - 61 -
ROSZADA - Ćwiczenie 2:..................................................................................................... - 62 -
BIERKI NA SZACHOWNICY ............................................................................................. - 65 -
Cz. 1. Ustawienie początkowe .................................................................................................. - 65 -
BIERKI NA SZACHOWNICY - Ćwiczenie 1: ....................................................................... - 66 -
3
Cz. 2. Wartości bierek .............................................................................................................. - 68 -
BIERKI NA SZACHOWNICY - Ćwiczenie 2: ...................................................................... - 69 -
Cz. 3. Symbole bierek .............................................................................................................. - 72 -
BIERKI NA SZACHOWNICY - Ćwiczenie 3: ...................................................................... - 73 -
SZACH .................................................................................................................................... - 77 -
SZACH - Ćwiczenie 1: ......................................................................................................... - 78 -
SZACH - Ćwiczenie 2: ......................................................................................................... - 80 -
OBRONA PRZED SZACHEM............................................................................................. - 83 -
OBRONA PRZED SZACHEM - Ćwiczenie 1: ..................................................................... - 84 -
SZACH MAT .......................................................................................................................... - 91 -
SZACH MAT (poziom 1) - Ćwiczenie 1: .............................................................................. - 92 -
SZACH MAT (poziom 1) - Ćwiczenie 5: ............................................................................ - 100 -
PAT ........................................................................................................................................ - 115 -
PAT - Ćwiczenie 1: ............................................................................................................ - 116 -
ŁAMIGŁÓWKI .................................................................................................................. - 119 -
4
WSTĘP
Pierwsze wzmianki o planszówkach przypominających dzisiejsze szachy, pojawiły się

w Indiach prawie 1500 lat temu. Rozgrywka rozprzestrzeniła się na sąsiednią Persję, gdzie
ujednolicono jej zasady i nadano nazwę „szachy” (od władcy „Szacha”). Szachy zdobyły dużą
popularność wśród elit społecznych i umysłowych, dlatego noszą miano gry „królewskiej”.
Pomimo swojej długoletniej historii, ostateczne podsumowanie zasad gry miało miejsce
stosunkowo niedawno, czyli w 1880 roku i dotyczyło „bicia w przelocie”. Dziś szachy
klasyfikuje się jako sport umysłowy, który ma wiele walorów edukacyjnych wpływających na
rozwój intelektualny, psychiczny i społeczny dla ludzi w każdym wieku.
Niniejsza publikacja przybliża zasady gry, które są podstawą do rozpoczęcia przygody

z szachami. Wszystkie inne aspekty, motywy i strategie wynikają właśnie z tych zasad i będą
sukcesywnie omawiane w kolejnych częściach podręcznika. Książka może być skutecznie
wykorzystywana przez dzieci i dorosłych jako samouczek lub na zajęciach zorganizowanych
w klubach sportowych, ośrodkach kultury czy placówkach edukacyjnych.
Podręcznik może być używany przy realizacji programu zajęć szachowych projektu
Polskiego Związku Szachowego „Edukacja przez szachy w szkole”. Zalecany minimalny wiek
rozpoczęcia nauki z tą książką wynosi 4 lata (z pomocą osoby dorosłej), więc może być
wykorzystywana również w przedszkolu.
Prawidłowe odpowiedzi do zadań z książki znajdziesz na stronie www.akademia-gambit.pl.
5
6
SZACHOWNICA
Instrukcja:
Gra w szachy toczy się pomiędzy dwoma rywalami, którzy wykonują ruchy swoimi
bierkami na kwadratowej tablicy zwanej „szachownicą“. Szachownica składa się z 64
kwadratowych pól (siatka 8x8), równej wielkości, na przemian jasnych (białych) i ciemnych
(czarnych). Linie szachownicy są oznaczone literami (od a do h) i cyframi (od 1 do 8).





 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 

 Ciekawostka!
W szachowym żargonie można spotkać się z nazwami:
 „Brzeg szachownicy” – wszystkie pola na liniach brzegowych (1, 8, a, h).
 „Diagonala” – linia przekątna (np. od a6 do c8).
7
SZACHOWNICA - Ćwiczenie 1:
Znajdź literę wskazaną strzałką i zaznacz linie w dowolny sposób.




 






 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
c 
f









     










      




 






 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
h 
a









     










      




 






 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
g 
e









     










       
8
Znajdź cyfrę wskazaną strzałką i zaznacz linie w dowolny sposób.





 





 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


3 
 
5










      


 







      





 





 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


2 
 
8










      


 







      





 





 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


 
 


 
 
 


4 
 
6










      


 







       
9
Znajdź pole wskazane strzałką i zaznacz w dowolny sposób.




 





 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
e3 
 
e5








      










      




 





 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
a8 
 
g8








      










      




 





 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
h1 
 
h5








      










       
10
Znajdź i zaznacz wszystkie pola wskazane pod szachownicą.





 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 

 


c5, c6, d4, d7, e3, e6, f4, f7, g5, g6
Zakryj szachownicę i odgadnij, jakiego koloru są pola:
a1, h8, a8, h1
11
12
KRÓL
Instrukcja:
Król jest najważniejszą bierką szachową i nie wolno go zbijać. Porusza się w dowolną
stronę o jedno pole, ale nie może wejść na pole zagrożone biciem. Na szachownicy zawsze
znajdują się minimum dwie bierki - król biały i król czarny.
Początkowa pozycja królów:

 






 





 
 




 
 




 
 








 
Grę rozpoczynają białe. Głównym celem partii szachowej jest zaatakowanie
przeciwnego króla w taki sposób, aby nie można było go obronić. Nie da się zaatakować króla
przeciwnego własnym królem, więc jeśli na szachownicy są tylko królowie, mamy remis.











 
 
 
 



 
 




 
 
 
 





 
 



 
 





 




 
 
 
 


 
 
 





 



Królowie mogą wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
13
KRÓL - Ćwiczenie 1:
Zaznacz krzyżykami lub strzałkami wszystkie możliwe ruchy królów.











 
 
 
 
 
 


 


 

 



 


 
 
 
 
 
 


 




 
 
 
 


 





















            











 
 
 
 
 
 


 



 
 

 
 


 


 
 
 
 



 



 
 
 
 


 





















            











 
 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 
 


 



 
 
 
 
 
 


 





















            
14
Wskazówka!
„Król do króla się nie przytula” (król nie może zbliżyć się do przeciwnego króla).










 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 




 



 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 





















            










 
 
 
 
 


 
 
 



 
 

 


 
 
 
 


 

 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 





















            










 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 



 

 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 





















            
15
Pozbijaj królem „zamrożone” pionki. Król zbija tak samo, jak się porusza.












 
 
 

 
 
 






 



 








 

 








 


 























            












 
 
 

 
 
 






 
 


 
 
 







 


 
 
 






 


 























            












 
 
 

 
 
 











 







 
 
 

 








 
 
 

 
 















16
Znajdź i zaznacz najkrótszą trasę króla do kropki. Unikaj szarych pól.










 
 
 
 
 


 

 
 



 
 
 


  
 
 


 
 
 



  
 
 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 
 
 
 
 


 

 
 


 
 

 


 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 


 

 
 




















           










 
 
 

 


 
 
 


 

 
 


 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 



 
 
 
 


 
 




















           
17
18
HETMAN
Instrukcja:
Hetman to najsilniejsza figura, ale nie tak ważna jak król. Porusza się w każdą stronę na
dowolną odległość. Nie może przeskakiwać żadnych bierek. Każdy zawodnik ma na początku
partii jednego hetmana. Hetman, tak jak inne figury (poza królem) może zostać zbity.












 
 



 













 














 












 


 





 



Hetman może wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
Pozycja początkowa hetmanów:

 






 




 




 




 









Hetman jest potocznie nazywany „królową”, „królówką”, „damą”. Dzięki temu można
łatwo zapamiętać jego początkowe ustawienie: królowa, czyli kobieta, lubi zaczynać na polu,
które pasuje kolorem do jej sukni (biała suknia – białe buty, czarna suknia – czarne buty).
19
HETMAN - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy hetmana.











 
 


 


 
 


 


 




 


 
 


 



















            











 
 



 


 
 


 


 
 


 


 
 


 



















            












 


 


 
 


 


 
 


 


 
 


 









20
Pamiętaj!
Hetman nie przeskakuje!










 
 
 
 


 

 


 

 



 
 
 


 
 
 






 
 
 



 
 
 


 
 
 




















           










 
 
 
 



 




 

 



 
 
 


 
 
 




 
 
 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 
 



 
 
 


 
 
 



 
 
 


 




 
 
 


 
 
 
 


 
 
 





 



21
HETMAN - Ćwiczenie 2:
Pozbijaj hetmanem „zamrożone” pionki. Hetman zbija tak samo, jak się porusza.












 


 








 

 









 










 
























             












 

 






 

 








 








 

 
























             














 







 

 






 

 























22
HETMAN- Ćwiczenie 3:
Znajdź i zaznacz trasę hetmana do kropki. Unikaj szarych pól.
Staraj się wykonać jak najmniej posunięć, w każdym zadaniu wystarczą 2 ruchy.











 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




 
 
 


 
 
 



 
 
 





















            










 
 
 
 


 

 


 
 
 
 



 
 
 


 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 
 





















            










 
 



 
 
 


 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 





 



23
24
WIEŻA
Instrukcja:
Wieża porusza się po liniach prostych na dowolną odległość. Nie może przeskakiwać
żadnych bierek. Każdy zawodnik ma na początku partii dwie wieże.











 
 


 
 



 
 



 
 










 
 



 
 



 
 





 



Wieża może wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
Pozycja początkowa wież:

 











 




 




 









 
25
WIEŻA - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy wieży.











 
 


 


 
 


 


 




 


 
 


 





















            











 
 



 


 
 


 


 
 


 


 
 


 





















            












 


 


 
 


 


 
 


 


 
 


 









26
Pamiętaj!
Wieża nie przeskakuje!










 
 
 


 
 
 


 
 
 



 
 
 


 
 






 
 
 


 
 
 


 
 
 




















           










 
 
 



 




 
 
 


 
 
 


 
 




 
 
 


 
 
 


 
 
 




















           










 



 
 
 


 
 
 


 
 
 






 
 
 


 
 
 


 
 
 





 



27
Pozbijaj wieżą „zamrożone” pionki. Wieża zbija tak samo, jak się porusza.











 
 
 
 
 


 
 




 
 
 
 
 


 
 





 
 
 
 
 


 






 
 
 
 
 


 
 
 
 




















            











 
 
 
 
 


 
 
 
 



 


 
 
 


 
 
 
 





 
 
 



 
 
 



 
 




 
 
 
 




















            











 
 
 
 
 







 
 




 
 
 
 


 
 




 

 




 



 
 
 
 


 







28
Znajdź i zaznacz najkrótszą trasę wieży do kropki. Unikaj szarych pól.










 
 
 
 


 
 



 
 


 
 


 
 
 
 




 
 


 
 
 



 
 













 







            










 
 
 
 



 
 


 
 
 
 



 
 


 
 
 



 
 


 
 
 
 


 
 













 







            










 
 




 
 


 
 
 
 



 
 


 
 
 
 


 
 


 
 
 
 


 
 





 



29
30
GONIEC
Instrukcja:
Goniec porusza się po liniach przekątnych na dowolną ilość pól. Nie może przeskakiwać
żadnych bierek. Każdy zawodnik ma na początku partii dwa gońce.











 
 
 
 



 











 




 

 
 





 










 

 
 





 



Goniec może wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
Pozycja początkowa gońców:

 











 




 




 









Gońce dzielimy na dwie kategorie:
 goniec jasno-polowy – chodzący po jasnych polach,
 goniec ciemno-polowy – chodzący po ciemnych polach.
31
GONIEC - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy gońca.











 
 
 


 


 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 





















            











 
 
 


 


 
 
 


 


 
 
 


 



 
 


 





















            











 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 


 
 
 


 









32
Pamiętaj!
Goniec nie przeskakuje!










 
 
 
 
 



 
 



 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 



 
 



 
 
 
 


 
 
 




















           










 
 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 
 



 

 


 
 
 
 
 


 
 
 


 

 
 


 
 
 




















           










 
 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 


 

 
 


 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 





 



33
Pozbijaj gońcem „zamrożone” pionki. Goniec zbija tak samo, jak się porusza.












 
 







 
 










 
































            












 
 







 










 









 
 
























            












 
 









 








 









 














34
Znajdź i zaznacz najkrótszą trasę gońca do kropki. Unikaj szarych pól.










 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 

 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 

 
 
 













 






            










 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 




 


 
 
 
 
 













 






            










 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 





 



35
36
SKOCZEK
Instrukcja:
Skoczek jest wyjątkową figurą – jedyną, która przeskakuje (omija) inne bierki. Skacze
na jedno z najbliższych pól, które nie jest położone na liniach prostych lub przekątnych. Każdy
zawodnik ma na początku partii dwa skoczki.










 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 





 
 



 
 




 
 
 
 


 
 
 





 



Skoczek może wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
Pozycja początkowa skoczków:

 






 





 
 




 
 




 
 









Pamiętaj!
„Raz… dwa… w boczek… skacze skoczek!”
37
SKOCZEK - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy skoczka.











 
 
 


 


 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 



















            











 
 
 


 


 
 
 


 


 
 
 


 



 
 


 



















            











 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 


 
 
 


 









38
Pamiętaj!
Skoczek przeskakuje!










 
 
 
 



 
 
 




 
 




 
 




 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 
 
 
 


 



 
 




 



 

 



 

 
 


 

 


 
 
 




















           










 
 
 
 



 
 
 




 
 



 
 
 


 
 
 



 




 
 
 



 
 
 





 



39
Pozbijaj skoczkiem „zamrożone” pionki. Skoczek zbija tak samo, jak się porusza.












 
 


 






 
 

 
 
 







 

 
 
 





 



 
























             












 
 

 
 
 







 
 

 
 
 






 


 
 
 





 
 

 
 

























             












 
 

 
 
 






 
 

 








 


 
 
 





 
 

 
 
 














40
Znajdź i zaznacz najkrótszą trasę skoczka do kropki. Wystarczą tylko dwa skoki!
Unikaj szarych pól, ale pamiętaj, że możesz je przeskakiwać!










 
 
 


 
 
 
 
 


 
 




 

 
 
 


 
 
 


 
 
 
 
 


 
 



 
 
 
 
 





















            










 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 



 

 
 
 


 
 
 


 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 





















            










 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 



 
 




 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 



 
 
 
 
 





 



41
42
PIONEK
Cz. 1. Ruchy pionka
Instrukcja:
Pionek może poruszać się o jedno pole tylko do przodu pod warunkiem, że wybrane
pole nie jest zajęte. Jeżeli pionek jeszcze nie wykonywał posunięcia, może poruszyć się o dwa
pola. Pionek jest jedyną bierką, która może poruszać się tylko w jednym kierunku. Białe pionki
idą w stronę linii nr 8, a czarne w stronę linii nr 1.










 
 
 


 

 



 


 

 


 
 
 



 
 



 
 
 


 
 
 





 



Pionek może wykonać posunięcia na pola wskazane krzyżykami.
Pozycja początkowa pionków:

 






 








 




 
















43
PIONEK - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy białego pionka.











 
 
 


 


 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 





















            











 
 
 


 


 
 
 


 


 
 
 


 



 
 


 





















            











 
 
 



 


 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 









44
Pamiętaj!
Pionek zablokowany nie może się ruszyć!










 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




 
 
 


 




 
 
 


 
 
 
 


 
 
 













 







            










 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 
 


 

 


 
 
 
 


 
 
 













 







            










 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 



 
 



 
 
 





 



45
Zaznacz w dowolny sposób wszystkie możliwe ruchy czarnego pionka.











 
 


 


 
 



 


 
 


 


 
 


 



















            











 
 



 


 
 


 


 
 


 


 
 


 



















            











 
 



 



 
 



 


 
 


 


 
 


 









46
Pamiętaj!
Pionek zablokowany nie może się ruszyć!










 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 




 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 













 







            










 
 
 
 
 


 
 




 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 













 







            










 
 
 
 
 



 

 


 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 

 
 


 
 
 
 





 



47
Cz. 2. Promocja pionka
Instrukcja:
Pionek jest jedyną bierką, która może poruszać się tylko w jednym kierunku, więc każdy
ruch zbliża go do linii końcowej. Gdy pionek dojdzie do końca zostaje „nagrodzony” i musi
natychmiast awansować na jedną z figur (oprócz króla): hetmana, wieżę, gońca lub skoczka.
Linia przemiany białych pionków: Linia przemiany czarnych pionków:
















 


 


 
 


 


 
 


 


 
 


 













Pionka należy postawić na polu przemiany, następnie zdjąć z szachownicy i zamienić
na wybraną figurę. Każdy zawodnik może tak awansować wszystkie pionki.


















 







 
 
 
 





 

 


 


 
 
 
 





 

 


 


 
 
 
 





 

 


 


 
 
 
 





















Ciekawostki!
 Promocję pionka szachiści potocznie nazywają „awansem” lub „przemianą”.
 Awansując wszystkie pionki można mieć: 9 hetmanów (1+8) lub np. 10 gońców (2+8).
48
Zaznacz w dowolny sposób figurę, na którą chce awansować biały pionek.
49
Policz ile ruchów musi wykonać pionek zanim dojdzie do pola przemiany. Zaznacz te ruchy.












 



 


 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 




















            












 



 


 
 
 


 


 
 



 


 
 
 


 




















            












 




 


 
 
 


 


 
 
 


 


 
 



 









50
Podpowiedź!
Jeśli pionek stoi na swoim polu początkowym to znaczy, że jeszcze się nie poruszył!










 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 



 
 
 



 
 






















            










 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 



 
 
 


 
 
 


 
 
 



 
 






















            










 
 
 



 
 



 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 
 


 
 
 



 
 






 



51
Cz. 3. Bicie pionkiem
Instrukcja:
Pionek jest jedyną bierką, która zbija inaczej, niż się porusza. Bicie wykonuje do przodu
na skos. Ciekawostką jest fakt, że nawet zbijając, pionek zbliża się do linii przemiany.
Możliwe bicia białym pionkiem: Możliwe bicia czarnym pionkiem:












 
 
 
 


 


 
 
 
 




 




 




 


 
 
 
 


 









Gdy pionek grozi biciem przeciwnego pionka, sam może być przez niego zbity.
Pierwszeństwo bicia ma ta strona, która jest na posunięciu.











 
 
 


 


 
 
 



 




 



 


 
 
 


 









Zapamiętaj!
Bicie w szachach nie jest obowiązkowe!
52
Pozbijaj białymi pionkami „zamrożone” czarne pionki










 
 
 
 
 


 
 
 
 




 
 
 



 
 
 
 
 


 

 
 



 
 
 
 



 

 
 


 
 
 
 
 
 




















           










 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 



 
 
 



 
 
 
 
 
 


 





 
 

 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 
 




















           










 
 
 
 
 




 
 
 
 
 


 
 

 



 

 
 




 
 
 




 
 
 

 


 

 



 
 
 
 
 
 





 



53
Zaznacz wszystkie bicia, jakie mogą zrobić białe pionki.











 
 
 
 
 
 
 


 




 
 
 



 


 
 
 

 




 



 

 
 
 



 




















            











 
 
 
 
 
 
 


 



 
 


 



 




 

 
 



 


 
 
 
 
 
 
 


 




















            











 
 
 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 
 
 



 





 









 

 




 









54
Pamiętaj!
Pionki mogą zbijać też figury!










 
 
 
 
 


 
 



 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 




 

 
 




 
 


 
 
 
 




















           










 
 
 
 
 



 

 



 
 
 
 




 

 
 


 
 







 
 



 



 
 
 
 




















           










 
 
 
 
 




 




 

 
 



 


 


 

 





 

 



 
 
 
 


 
 
 
 





 



55
Cz. 4. Bicie w przelocie
Instrukcja:
Bicie w przelocie to specjalne bicie dotyczące wyłącznie pionków. Międzynarodowa
nazwa tego ruchu pochodzi z języka francuskiego „en passant” (tłumaczenie: „przy okazji”).
Okazja do bicia w przelocie pojawia się tylko wtedy, gdy przeciwnik wykorzystuje
możliwość ruchu pionka o dwa pola, by „przelecieć” nad polem zagrożonym zwykłym biciem.


















 



 


 
 
 
 





 






 

 
 






 



 


 
 
 
 





 



 


 
 
 
 





















Takie bicie może być wykonane tylko bezpośrednio po ruchu przeciwnego pionka. Po
zbiciu w przelocie pionek nie staje na pole wcześniej zajmowane przez pionka przeciwnika.


















 

 





 
 
 
 






 

 





 
 
 
 






 








 
 
 
 







 

 





 
 
 
 






















56
Poprzedni ruch czarnych został oznaczony strzałką. Zrób bicie w przelocie.










 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




















           










 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 

 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




















           










 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 





 



57
58
ROSZADA
Instrukcja:
Roszada to ruch specjalny, który można wykonać tylko raz w trakcie partii. W roszadzie
uczestniczą dwie figury, czyli król i jedna z wież tego samego koloru.
Pozycja przed roszadą:

 












 
 
 




 
 
 




 
 
 









Ruch polega na przesunięciu króla o dwa pola w kierunku wieży, a następnie ustawieniu
wieży na polu, które minął król. Przykład roszady krótkiej (białe) i roszady długiej (czarne):

















 
 

 
 


 
 

 


 
 

 
 


 
 

 


 
 

 
 


 
 

 


 


 







 



Pamiętaj!
Zrobienie roszady liczy się jako jeden ruch! Zawsze zaczynaj roszadę od króla!
59
Możliwość wykonania roszady zostaje utracona:
 jeżeli król wykonał już posunięcie,
 jeżeli wieża uczestnicząca w roszadzie wykonała już posunięcie.


















 






 
 
 
 






 






 
 
 
 






 






 
 
 
 






 






 

 
























Roszada jest tymczasowo niemożliwa:

 jeżeli pomiędzy królem i tą wieżą jest inna figura,
 jeżeli po roszadzie król znajdzie się pod atakiem bierki przeciwnika,
 jeżeli pole, przez które przejdzie król jest atakowane przez bierkę przeciwnika,
 jeżeli król jest atakowany przez bierkę przeciwnika.


















 






 
 
 
 


 


 


 






 
 
 
 


 


 


 






 
 
 
 


 


 


 






 
 




 



 




































 






 
 
 
 


 


 


 






 
 
 
 


 


 


 






 
 
 
 





 


 






 
 
 
























Jeśli zawodnikowi uda się pozbyć przeszkody, roszadę będzie można wykonać.
60
ROSZADA - Ćwiczenie 1:
Wskaż w dowolny sposób roszadę, którą mogą w tej pozycji wykonać białe i czarne.

















 
 

 



 
 



 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 

 


 

 
 





















            


















 
 


 


 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 




 
 
 
 




 
 
 


 
 
 
 





















            



















 

 




 

 



 
 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 











 

 






 



61
ROSZADA - Ćwiczenie 2:
W tej pozycji nie wolno robić roszady. Zaznacz figurę, która przeszkadza w roszadzie.












 
 



 


 
 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 



 


 

 

























            












 
 



 


 
 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 
 


 


 



 



 




















            












 
 



 


 
 
 
 
 
 


 


 
 
 

 


 




 

 
 


 









62
Pamiętaj!
Nie wolno robić roszady, gdy bierka przeciwnika celuje w króla!











 
 



 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 


 

 



 

 





















            











 
 



 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 





 

 





















            











 
 



 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 




 




 
 
 
 





 



63
                   
64
BIERKI NA SZACHOWNICY
Cz. 1. Ustawienie początkowe
Instrukcja:
Prawidłowe ustawienie bierek jest bardzo ważne. Przed każdą partią trzeba upewnić się,
czy wszystkie bierki stoją na swoim miejscu. Prawidłowe ustawienie wyjściowe:













 
  
 

 
 
 

 
  
 

 
 
 









 


Ciekawostki!
 Źle ustawiony król uniemożliwia wykonanie roszady!
 Odwrotne ustawienie bierek białych i czarnych uniemożliwia prawidłowy zapis partii.
65
BIERKI NA SZACHOWNICY - Ćwiczenie 1:
Zaznacz w dowolny sposób źle ustawione bierki.































 
 


 


 
 


 








































            































 
 


 


 
 


 








































            































 
 


 


 
 


 





























66
Pamiętaj!
Białe bierki zaczynają partię na liniach 1 i 2, a czarne na liniach 7 i 8.




























 
 
 


 
 


 
 
 


 
 






































           




























 
 
 


 
 


 
 
 


 
 






































           




























 
 
 


 
 


 
 
 


 
 























 



67
Cz. 2. Wartości bierek
Instrukcja:
Bierki szachowe mają różne prawa ruchu, dlatego ich siła bojowa różni się od siebie.
Król jest bezcenny, ponieważ bez niego nie ma gry. Wartość bierek jest umowna i zmienia się
pod wpływem sytuacji na szachownicy.
 BEZCENNY!


9 

5 

3 
3 
1 
Wartości materialne bierek można porównać do cen, a ich zbijanie do handlu:

 wzięcie za darmo – zysk za nic,
 oddanie za darmo – strata za nic,
 wymiana – zysk równy stracie,
 zysk – zysk większy niż strata,
 strata – zysk mniejszy niż strata.
68
Zaznacz, kto ma przewagę? Białe czy czarne?










 
 
 
 



 
 
 


 
 
 




 
 
 



 
 
 




 
 



 
 
 
 


 
 
 





 



BIAŁE / CZARNE BIAŁE / CZARNE












 



 
 
 



 
 
 




 
 

 


 
 
 
 



 


 


 

 


 
 
 
 
 





 















 



 
 



 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 


 

 
 


 

 




 
 
 






 



69
Pamiętaj!
Każdy pionek jest ważny!











 
 
 
 
 



 
















 






 




 

 
 


 





















 








 



 

 






 




 
 
 
 



 





 

 





 




















 


 
 




 



 

 
 




 



 
 
 
 
 



 




 
 







 










70
Podpowiedź!
Nie musisz liczyć wszystkich punktów. Licz sprytnie!



























 
 
 
 


 
 



 
 


 
 





















 


























 




 
 




 
 
 
 
 



 
 



 
 
 












 








 




























 
 
 




 
 
 



 
 


 
 
 











 









 



71
Cz. 3. Symbole bierek
Nazwy bierek:
PIONKI: FIGURY: BIERKI:


















 


























 






 
 
 
 






 






 
 
 
 



















 
 
 
 





























Instrukcja:
Każda figura (bierka inna niż pionek) jest oznaczona wielką literą, zazwyczaj pierwszą
literą nazwy tej figury. W różnych krajach używa się różnych liter do oznaczania figur.
W kontaktach międzynarodowych zazwyczaj używa się oznaczeń angielskich.
JĘZYK ANGIELSKI

Król K King = K

Hetman H Quinn = Q

Wieża W Rook = R

Goniec G Bishop = B

Skoczek S Knight = N

Pionek - Pawn
Piony są identyfikowane nie przez literę, ale przez jej brak.
Szachiści używają symboli do zapisywania ruchów. Zapis jest maksymalnie skrócony

i uproszczony np. „Ha4” – ruch hetmanem na pole a4. Taki zapis jest powszechnie stosowany
podczas oficjalnych zawodów, w fachowej literaturze, a także przez programy szachowe.
72
Zaznacz w dowolny sposób ruch białych zapisany pod szachownicą.










 
 
 


 
 
 
 


 
 




 
 
 
 


 
 
 



 
 



 
 
 



 
 
 
 





 



Wh1 Ge6










 

 



 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 


 

 
 


 

 


 
 
 
 
 





 



He7 Kh2











 
 



 
 




 
 


 
 
 
 
 


 

 


 

 
 


 




 
 
 
 
 





 



Wa4 Sd4
73
Podpowiedź!
Brak litery oznacza ruch pionka!











 
 
 
 
 


 


 
 
 




 


 
 
 



 





 
 


 









c4 h4











 
 
 



 


 
 
 
 



 



 
 
 



 




 
 



 









b4 Ke4











 

 
 




 




 


 
 


 



 
 
 
 



 




 
 

 



 









f4 d5
74
Wskazówka!
Gdy na jedno pole mogą ruszyć dwie takie same figury, zapis precyzuje skąd rusza figura.










 
 
 
 


 
 
 


 
 
 




 
 
 



 
 



 
 




 



 
 
 





 



Wc2-c4 Se2-f4










 
 
 
 


 
 



 
 
 
 



 
 
 



 
 
 


 
 






 


 






 



Wg2-e2 Sb1-d2




 

 
 
  Wskazówka! 



  Pozostałe symbole: 


  0-0 roszada krótka 

 
 
  0-0-0 roszada długa 

 
 
  x bicie (2 symbole) 
:

 
  + szach 

 
  # szach mat 

 
  



 
0-0
75
76
SZACH
Instrukcja:
Szach to sytuacja w której król jest zagrożony biciem. Innymi słowy, jakaś bierka
„celuje” w przeciwnego króla. Gdy jest szach, zawodnik ma OBOWIĄZEK ratować króla.
Przykład szacha:
 





 



 


 
 
 



 


 
 
 


 


 
 
 


 





Przykład zrobienia szacha, czyli ruchu, po którym bierka „celuje” w przeciwnego króla:

















  
 

 


 


 
 
 

 



 
 

 






 
 
 

 



  
 

 


 











  
 

 


 


 
 
 

 


















Ciekawostki!
 Na turniejach nie wolno mówić „Szach!” (można to uznać za przeszkadzanie).
 Nie da się zrobić szacha królem!
77
SZACH - Ćwiczenie 1:
Zaznacz białą bierkę, która szachuje czarnego króla.











 
 
 



 


 
 
 
 
 




 



 
 
 
 
 


 


 
 

 




 






















            











 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 


 


 
 
 
 




 


 
 

 



 






















            











 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 



 



 





 


 
 
 
 




 










78
Podpowiedź!
Patrz na całą szachownicę!










 
 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 






 
 


 
 
 
 



 

 
 


 
 

 
 



















            










 
 
 
 
 



 
 
 
 
 
 



 
 
 
 



 

 
 
 
 


 

 
 


 

 




 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 



















            










 
 
 
 
 


 







 






 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 

 


 
 
 





 
 
 
 






 



79
SZACH - Ćwiczenie 2:
Ruch białych. Zrób szacha czarnemu królowi.











 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 
 
 


 




 

 
 
 
 



 




 
 
 
 
 
 





 























            











 

 
 



 


 
 
 
 
 
 
 



 



 
 
 
 
 
 
 



 


 
 
 
 




























            











 

 
 



 



 
 
 
 
 
 
 




 




 
 
 
 
 
 
 



 









 










80
Wskazówka!
Czasem jest kilka możliwości zrobienia szacha. W tych zadaniach są 2 sposoby, zaznacz je.










 

 
 



 
 

 
 


 

 
 



 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 

 








 

 
 
 





















            










 

 
 



 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 




 




 
 
 
 
 


 
 
 

 









 

 






















            










 

 
 




 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 




 
 
 
 
 



 
 
 
 
 
 


 

 




 

 






 



81
82
OBRONA PRZED SZACHEM
Instrukcja:
Gracz, którego król jest atakowany, ma obowiązek wyeliminować groźbę jedną z 3 metod:
1. Uciec królem na bezpieczne pole.


















 
 

 



 
 


 
 
 





  
 

 


 
 


 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 




 
 

 



 



 
 
 






















2. Zbić bierkę, która atakuje króla.


















 
 

 



 



 
 
 




 
 




 
 


 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 




 
 

 



 



 
 
 






















3. Zasłonić króla przed atakiem inną bierką.



















 



 



 
 
 



  
 

 
 
 

 
 


 
 
 



  
 

 
 
 

 
 


 
 
 



 
 

 
 


 



 
 
 




















83
OBRONA PRZED SZACHEM - Ćwiczenie 1:
Ruch czarnych. Uratuj króla przed szachem ucieczką na dowolne bezpieczne pole.











 
 
 
 


 



 
 
 


 




 
 
 
 


 



 
 
 



 





















            











 
 
 
 



 


 
 
 
 


 



 
 



 


 
 
 




 





















            











 
 
 
 


 


 
 
 
 



 


 
 
 





 


 
 




 










84
Wskazówka!
Król może uciekając zbić bierkę przeciwnika! Ważne, aby po ucieczce król był bezpieczny.










 
 
 
 
 



 
 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 




 
 
 
 


 
 
 
 
 
 





















            











 
 



 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 

 


 
 
 
 
 



 

 
 


 

 
 


 
 
 
 
 
 





















            










 
 
 
 
 


 

 
 
 
 



 
 
 




 
 
 
 
 
 


 





 
 

 
 


 
 
 



 
 
 
 
 
 





 



85
Ruch czarnych. Uratuj króla przed szachem zbiciem bierki, która go atakuje.













 



 






 
 
 


 




 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 


 























            











 

 









 
 
 
 
 



 




 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 



 






















            











 

 




 



 
 
 
 




 




 
 
 


 



 
 
 
 
 



 










86
Podpowiedź!
Jeśli atakujący jest w zasięgu bicia króla i nikt atakującego nie broni, to król może go zbić!
















 
 

 
 



 
 
 
 



 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 

 




 



 

 
 
 





















            
















 
 
 

 


 
 
 





 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 




 


 

 






















            










 


 




 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 



 
 
 
 
 



 
 
 
 
 
 


 
 
 
 



 

 
 
 





 



87
Ruch czarnych. Uratuj króla przed szachem zasłaniając go inną bierką.











 
 




 




 
 
 
 



 


 
 
 
 
 


 



 
 
 
 




 




















            













 
 


 


 

 
 


 




 
 
 
 
 



 



 
 
 
 



 




















            


























 
 
 
 
 


 



 
 
 
 
 


 




 







 










88
Ciekawostka!
Czasem ratowanie króla jest tylko chwilowe lub przynosi straty po kolejnym ruchu.











 
 




 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 



 
 
 
 



 

 
 





















            













 




 

 
 


 
 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 

 
 





 


 

 
 





















            












 




 





 
 
 
 
 


 
 

 
 


 
 
 
 
 


 
 
 



 
 






 
 
 





 



89
90
SZACH MAT
Instrukcja:
Szach mat to atak na króla, przed którym nie ma ŻADNEJ obrony. Innymi słowy „król
złapany w pułapkę”. Zrobienie „mata” to cel gry, więc „zamatowanie” króla kończy partię.
Przykład szacha mata:

 









 


 



 


 
 
 


 


 
 
 


 





Przykład zrobienia szacha mata:


















 
 

 







 
 
 





 





 



 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 



















Ważne!
SZACH MAT kończy partię, więc po zrobieniu „mata” NIE KONTYNUUJEMY PARTII!
91
SZACH MAT (poziom 1) - Ćwiczenie 1:
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białą wieżą.

 
















 
 




 
 










          











 
 
 



 




 
 
 
 






 
 
 
 


 


 
 
 
 



 




















             











 
 
 
 



 



 
 
 


 


 


 



 


 
 
 
 


 










92
Pamiętaj!
Każdą zagadkę możesz ustawić na szachownicy i na niej szukać odpowiedzi.











 
 
 
 




 
 
 
 
 


 
 
 




 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 

 
 


 

 
 
 




















           










 
 
 




 

 
 


 
 
 
 
 



 

 
 
 



 
 
 


 

 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 




















           










 
 

 



 

 



 
 

 


 
 
 
 
 


 

 
 


 
 
 
 


 
 





 
 
 
 





 



93
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym gońcem.

 







 




 




 





 









          












 
 
 


 



 
 
 



 



 
 


 


 
 
 
 


 



















             












 
 
 


 




 




 


 
 
 
 


 


 
 
 
 


 









94
Pamiętaj!











 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 




















           











 
 
 



 
 
 
 
 



 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 




















           










 
 
 
 


 

 
 
 


 

 



 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 



 
 




 
 
 
 
 





 



95
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym pionkiem.

 







 
 




 
 
 




 
 
 




 
 
 









          












 

 


 



 

 


 


 
 
 
 
 


 


 
 
 
 
 


 



















             












 
 
 
 



 



 
 
 
 


 



 
 
 
 
 


 



 
 
 
 



 









96
Pamiętaj!











 
 
 



 
 
 
 



 
 
 


 
 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




















           










 
 
 


 
 
 
 


 
 
 





 
 


 
 
 


 

 
 



 


 
 
 
 




















           











 




 
 
 
 



 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 





 



97
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym skoczkiem.

 







 





 





 
 




 
 









          












 
 




 


 
 




 



 
 



 


 
 
 
 


 



















             













 
 
 



 


 
 
 
 


 



 
 
 
 


 



 
 
 
 


 









98
Pamiętaj!











 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 




 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




















           











 


 
 
 




 



 

 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 




















           











 



 
 
 




 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 
 





 



99
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym hetmanem.

 






 
 






 
 
 




 
 
 





 
 
 









          











 

 

 


 




 

 


 




 
 
 
 
 
 



 




 
 
 
 
 
 


 



















             












 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 
 


 



 
 
 
 
 
 


 




 
 
 
 
 
 


 









100
Pamiętaj!












 




 

 
 


 
 
 
 


 

 
 



 
 



 

 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 




















           










 

 


 
 
 



 
 
 
 




 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 




















           










 

 



 
 
 



 

 




 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 

 



 
 


 
 
 
 





 



101
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białą wieżą.

 

















 
 




 
 









          











 
 
 



 




 
 
 
 






 
 
 
 


 


 
 
 



 





















             











 
 
 
 



 




 
 
 


 


 


 



 


 
 
 
 


 










102
Pamiętaj!











 
 
 
 




 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 

 
 


 

 
 
 




















           










 
 
 




 
 

 
 


 
 
 
 
 



 

 
 
 



 
 
 




 

 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 




















           










 
 

 



 

 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 


 
 






 
 
 
 





 



103
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym gońcem.

 

















 
 





 
 









          











 
 
 
 



 



 
 
 



 


 
 
 
 


 


 
 
 
 


 



















             


















 


 
 
 
 



 


 
 
 
 


 



 
 
 
 



 









104
Pamiętaj!










 
 
 
 
 



 
 
 
 



 
 
 
 




 
 
 
 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 
 


 

 
 



 
 
 
 
 
 




















           











 
 
 




 
 
 
 
 
 



 
 
 
 



 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 

 




















           










 
 
 
 
 




 


 


 


 


 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 


 
 
 



 
 
 
 
 
 





 



105
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym pionkiem.

 

















 
 




 
 









          












 



 



 



 


 
 
 
 


 


 
 
 
 


 



















             












 
 
 




 



 
 
 


 



 
 
 



 



 
 




 









106
Pamiętaj!











 
 




 
 



 
 



 


 


 
 
 
 


 
 
 


 
 





 
 
 




















           










 
 
 
 



 
 
 


 

 






 
 



 
 




 
 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 

 




 
 


 

 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 
 
 



 
 
 





 



107
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym skoczkiem.

 






 
 






 
 
 





 
 
 




 
 
 









          












 
 

 



 


 
 
 

 



 


 

 

 


 


 
 
 
 
 
 


 



















             












 
 
 
 
 



 


 
 
 
 
 
 



 




 
 
 



 



 
 
 
 
 
 


 









108
Pamiętaj!











 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 



 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 




















           










 




 
 
 
 
 


 
 




 


 
 


 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 
 


 
 
 
 
 




















           










 

 



 
 
 



 
 
 
 


 
 
 



 
 
 
 


 
 
 
 
 


 
 
 
 


 
 
 
 





 



109
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu białym hetmanem.

 






 
 






 
 
 




 
 
 





 
 
 









          











 

 

 


 




 

 



 



 
 

 
 
 


 




 
 
 
 
 
 
 


 



















             












 
 
 
 
 
 



 


 

 
 
 
 


 




 
 
 
 
 
 
 


 



 
 
 
 
 
 



 









110
Pamiętaj!











 
 




 

 



 
 
 
 


 
 
 



 
 





 

 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 
 



 
 



 
 
 
 



 
 
 



 
 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 




















           










 

 



 

 



 

 


 
 
 


 
 
 
 


 
 
 


 

 


 
 
 





 



111
Ruch białych. Zrób szacha mata w jednym ruchu.







 
 





 





 
 





 
 









          











 
 




 


 
 




 


 
 



 





 
 


 


















             












 
 
 
 



 


 
 




 


 
 
 
 


 



 
 
 
 


 









112
Pamiętaj!











 
 
 
 




 
 
 
 
 
 



 
 
 



 

 
 
 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 
 


 


 


 
 
 
 
 
 




















           










 




 
 

 
 


 

 
 


 
 
 
 
 
 


 

 
 


 
 
 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 




















           










 
 

 



 

 
 



 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
 


 
 
 
 
 



 
 



 
 

 



 

 
 





 



113
114
PAT
Instrukcja:
Pat to sytuacja w szachach, w której gracz będący na posunięciu nie może wykonać
żadnego prawidłowego ruchu, ale jego król nie jest szachowany. Pat kończy partię remisem.
Przykład pata (ruch czarnych):

 






 



 





 


 
 


 


 
 


 





Przykład zrobienia pata:


















 
 





 


 







 










 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 




  
 

 


 
 


 
 
 



















Ciekawostki!
 Pat powstaje tylko wtedy, gdy żadna bierka nie może wykonać prawidłowego ruchu.
 Wielu szachistów „przegrywając” na szachownicy gra partie do „końca”, ponieważ
dopóki przeciwnik nie „dał” mata, jest szansa na remis. Lepszy remis niż przegrana.
115
PAT - Ćwiczenie 1:
Jest ruch czarnych. Czy pozycja na szachownicy to PAT? Zaznacz odpowiedź.

     
     

      
 
    


    
      


      
    


     
      


      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    
PAT / TO NIE JEST PAT

 
    


     
     

      
 
    


    
      


      
 
    


     
      


      
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    

 
    


     
     

      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    

 
    

116
Wskazówka!
Jeśli istnieje możliwość ruchu inną bierką, pata nie ma!

     
     

      
 
    


     
      


      
 
     


     
      


      
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    

 
    


     
     

      
    


     
      


      
    


     
      


      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    

 
    


     
     

      
 
    


     
      

      
 
     

     
      


      
 
    


     
      


      
 
    


     
      


 
    

 
    

117
118
ŁAMIGŁÓWKI
ISTNIEJE WIELE PRAWIDŁOWYCH ROZWIĄZAŃ 
Przejdź skoczkiem po całej szachownicy tak, aby na każde pole skoczyć tylko raz.
 
 13 20 5 30 11 18 
6 11 16 21 4  6 33 12 19 4 31 
17 24 5 10 15  21 14 29 32 17 10 
12 7 22 3 20  28 7 34 15 24 3 
23 18 1 14 9  35 22 1 26 9 16 




13 8 19 2  
    


27 8 23 2 25 
           


43 20 33 8 45 18 31 6 
8 47 18 27 6 33 16 34 9 44 19 32 7 46 17 
19 26 7 46 17 28 5 21 42 63 58 53 56 5 30 
48 9 44 21 32 15 34 10 35 52 55 62 59 16 47 
43 20 25 38 45 4 29 41 22 37 60 57 54 29 4 
10 39 42 31 22 35 14 36 11 24 51 38 61 48 15 
41 24 1 12 37 30 3 23 40 1 26 13 50 3 28 
 11 40 23 2 13 36   25 12 39 2 27 14 49 

        
          
12 25 38 51 10 23 36 49 8
39 52 11 24 37 50 9 22 35
26 13 62 67 72 77 60 7 48
53 40 73 78 61 66 71 34 21
14 27 68 63 80 59 76 47 6
41 54 79 74 57 70 65 20 33
28 15 56 69 64 75 58 5 46
55 42 1 30 17 44 3 32 19
 29 16 43 2 31 18 45 4
119
Prawidłowe odpowiedzi do zadań z książki znajdziesz na stronie www.akademia-gambit.pl.
120

SZACHY Uniwersalny Podręcznik Z Ćwiczeniami CZĘŚĆ I ODPOWIEDZI

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SZACHY Uniwersalny Podręcznik Z Ćwiczeniami CZĘŚĆ I ODPOWIEDZI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Łukasz Suchowierski

Autor: Łukasz Suchowierski

Prawa autorskie należą do autora i są zastrzeżone.

Pierwsze wzmianki o planszówkach przypominających dzisiejsze szachy, pojawiły się

Niniejsza publikacja przybliża zasady gry, które są podstawą do rozpoczęcia przygody

Prawidłowe odpowiedzi do zadań z książki znajdziesz na stronie www.akademia-gambit.pl.

a1, h8, a8, h1

Początkowa pozycja królów:

Pozycja początkowa hetmanów:

Pozycja początkowa wież:

Pozycja początkowa gońców:

Pozycja początkowa skoczków:

Pozycja początkowa pionków:

Linia przemiany białych pionków: Linia przemiany czarnych pionków:

Możliwe bicia białym pionkiem: Możliwe bicia czarnym pionkiem:

Pozycja przed roszadą:

Roszada jest tymczasowo niemożliwa:

Wartości materialne bierek można porównać do cen, a ich zbijanie do handlu:

Piony są identyfikowane nie przez literę, ale przez jej brak.

Szachiści używają symboli do zapisywania ruchów. Zapis jest maksymalnie skrócony

1. Uciec królem na bezpieczne pole.

2. Zbić bierkę, która atakuje króla.

3. Zasłonić króla przed atakiem inną bierką.

Przykład szacha mata:

Przykład zrobienia szacha mata:

Przykład pata (ruch czarnych):

Przykład zrobienia pata:

You might also like