Zygmunt Ortowski UA Ca aay BUDOWNICTWA Ree eda . . 2 WYDAWNICTWO NAUKOWE PWNSpis rzeczy Przedmowa Bea on ele serach: baa ed coe x 1. Wprowadzenie . 2... ee . ee E 1.1, Cechy budownictwa monolityeznego .. 2... Auge are 1 1.2. Roboty monolityezne w ujgciu systemowym er) Literatura do rozdzialu 1 2... 0. ee ee wnt aor. 10 2. Deskowanie konstrukeji betonowych ... 2... overt oh tye ul 2.1. Ogélne wymagania dotyczace deskowania konstrukeji 2... 2... i 2.2. Materiaty stosowane do produkeji deskowafi . . . . eee eels 2.2.1. Drewno i materialy drewnopochodne . EL 13, 2.2.2. Metale ..... PoP cena eae 16 2.23, Tworzywa sztuemme ... 2... ao ee aR 17 2.3. Klasyfikacja deskowaft konstrukeji betonowych 2... 2... ee 18 2.3.1, Deskowania indywidualne 2.2.2... ......00.4 18, 2.3.2. Deskowania uniwersalne 2... . oe eee 20 2.3.3, Deskowania tracone De se eee 20 2.4, Deskowania element6w pionowych 2... 0... 5 2.4.1. Deskowanie Scian cee 21 24,2. Deskowanie slup6w .. 2. . e e e nr) 2.4.3. Cisnienie mieszanki betonowej na éciany deskowania .... . 83 2.5. Deskowania element6w poziomych ... . . Nignkae . 88 25.1, Klasyfikacja deskowaf elementdw poziomych ... |. .. 88 2.5.2. Deskowania z poszyciem niesystemowym ...... . fee 8D 2.5.3. Deskowania stropowe z poszyciem systemowym (eanelowe) .. 120 2.5.4. Dobsr deskowari stropowych . . Peete ee 19 2.6. Deskowania przestawne . . . See vee 142 2.6.1. Deskowania przestawne wspingjgce . 1... sss s 142 2.6.2. Deskowania samowznoszace .... 2... se. 145 2.6.3. Uniwersalny system praestawny .. 0.0... wee 2. 1SVIB Spis rzeczy 2.7. Kontrola wykonania robét deskowania, 2 5. ee eee 2.71, Zakres nadzoru wykonawezego deskowania i stemplowania 2.7.2. Daziatania podejmowane w vrrypadk siezgoinosc be Literatura do rozdzialu 2. . am — 3. Zbrojenie konstrukeji zelbetowych . . . . 3.1. Materialy do wykonania zbrojenia. ©... 2 eo 3.1.1. Stal zbrojeniowa 2. eee 3.1.2. Zgrzewane siatki plaskie .. 2.2... 3.1.3. Inne wyroby stosowane do wykonywania konstrukeji elbetowych 3.2. Cigcie i gigcie pretéw zbrojeniowych Moe eee : 3.2.1. Preygotowanie zbrojenia. . . . . . = 3.2.2. Prostowanie, cigcie i giecie ©... 1 eee beso 3.2.3. Optymalizacja cieé pretow zbrojenia 2... 2. 2 ee 3.3. Polaczenia .. . . « Gea eooe 3.3.1. Zasady ogdlne 2. ee 3.3.2. Potaczenia na zaktad 3.3.3. Polaczenia spajane . 2. See OR eel 3.34. Polaczenie mechaniczne 2... 22 ee 3.4, Transport i magazynowanie zbrojenia ....-... 34,1. Dostawa zbrojenia . 2... ee ee 3.4.2. Sktadowanie zbrojenia ant a 3.43, Transport zbrojenia na placu budowy . +... +. 3.5. Montad i ukladanie zbrojenia Oe ee ee 3.6. Kontrola zbrojenia ue nan 8 eae & 3.6.1. Zasady og6ine . . Goerueonens . 3.6.2. Kontrola przed betonowaniem 3.6.3. Kontrola po betonowaniu Bre oes Literatura do rozdzialu 3 er 4, Betonowanie konstrukeji monolityeznych 2. 5. ss een tad 4.1. Wstep 2 Steen is 42. Technologia produkeji mieszanki betonowej .. ss. « 42.1. Sktadniki mieszanki betonowej .. 22 ee oe 4.2.2. Wytwarzanie mieszanki betonowej ee alte a 4,3, Transport mieszanki betonowej . . . we got 43.1, Identyfikacja procesu transportu mieszanki betonowej 43.2, Uwarunkowania technologicze procesu transportu mieszanki betono- wel. Ge gee 433, Transport zewnetrzny (daleki) mieseanki betonowe} .. . . « 43.4, Transport wewnetrany (bliski) mieszanki betonowej : 43.5. Dob6r zestaw6w maszyn do transportu mieszanki betonowej 153 160 160 163 163 163 165 171 172 172 173 179 183 183 184 186 188 189 189 190 191 191 196 196 197 200 200 202 202 205 205 224 238 238 239 243 248 263Spis rzecry B VII 44. 45. 46. Ukladanie i zageszezanie mieszanki betonowej Ans 4.4.1, Roboty przygotowaweze .. 2... 0. 4.4.2. Uktadanie mieszanki betonowej 2... 2... 5 4.4.3. Zageszczanie mieszanki betonowej . 2... 4.4.4, Praerwy robocze . . . er Pielegnacja swiezego betonu .........~. Be 45.1. Charakterystyka procesu dojrzewania betomm 2... . 0. 4.5.2, Dojrzewanie betonu w warunkach naturalnych 2... 2... 4.5.3. Betonowanie w warunkach obnizonej temperatury 4.5.4. Betonowanie w warunkach klimatu goracego... 2... 0. 4.5.5. Ocena pielegnacji betomu 2. a Kontrola wykonania robét betonowych 2 2. ee 46.1, Kontrola operacji betonowania 2... 4.6.2. Dziatania podejmowane w prrypadku niezgodnosci |... Literatura do rozdziatu 4 See 287 287 288 292 297 302 302 304 308 316 321 325 325 331 331Przedmowa W powojennej historii wydawnictw poSwigconych wytacznie technologii betonowego budownictwa monolitycznego za znaczace pozycje uznaé nalezy publikacje sprzed prawie 40 lat. Nalezy do nich zaliczy¢ dwie prace wydane w ramach wielotomowej monografii Budownictwo betonowe, tj. tom V: praca zbiorowa pod redakeja W. Danileckigo Zbrojenie, deskowanie i formy do betonu (Atkady, Warszawa 1968) i tom VI: praca zbiorowa pod redakeja W. Kopycitiskiego Przygotowanie, transport i uktadanie betonu (Arkady, Warszawa 1973) oraz obszerna monografie zespolu autorskiego L. Rowiriski, M. Kobiela, A. Skarzyriski Technologia monolitycznego budownictwa betonowego (PWN, Warszawa 1980). Podreczniki te dotycza realizacji obiekt6w budownictwa ogélnego i przemystowego, w tym takée silos6w, wie, budowli wodnych i mostéw. Opisano w nich rozwiqzania urzadzei formujacych, zasady zbrojenia konstrukcji, produkeje, transport i ukiadanie mieszanki betonowej, a takée — w monografii L. Rowitiskiego — podstawowe zaleznosci organizacyjne. Niedawno na rynku wydawniczym ukazala sie take praca K. Furtaka i W. Wolowickiego Rusztowania mostowe (WKik, Warszawa 2005) ograniczona jednak tylko do zagadnieti realizacji obiekt6w komunikacyjnych. Na te tych fundamentalnych podrecznikéw bardzo wysoko nalezy ocenié wydawana obecnie prace Zygmunta Orfowskiego z Politechniki Biafostockiej Podstawy technologii betonowego budownictwa monolitycznego (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009). Stusznie Autor w tytule umiescil slowa ,podstawy technologii”, praca bowiem nie jest ukierunkowana na budownictwo sektorowe (komunikacyjne, przemystowe, wodne itp.), lecz na przedstawienie charakterystycz- nych proces6w prowadzonych w ramach tej technologii. Stad jasno okreslone cele obejmujace zasady wykonywania poszczegéInych proceséw, metody doboru maszyn i urzadzef do ich realizacji tacznie z poziomem wykonawstwa budowlanego wymaganego do zbudowania konstrukeji 0 zamierzonej wytrzymatosci i trwatosci. Odrebnoscia w stosunku do innych prac, a jednoczesnie jej nowoscia, jest rswnowaga miedzy technologia, organizacja i zarzadzaniem procesami, a takZe systemowe podejscie do robot monolitycznych z uwzglednieniem szeregu prostych proces6wX BB Przedmowa roboczych powiazanych $cisle, technologicznie i organizacyjnie, majacych na celu wytworzenie okreslonego elementu konstrukeyjnego Po nakresleniu Kontekstu podrecznika profesora Zygmunta Orlowskiego mozna przejéé do szczegstowe} prezentacji przedstawionych w nim zagadnief, Ukdad pracy jest przeirzysty, radycyiny, Zgodny 2 trzema podstawowymi procesami budowlanymi bejmujacymi ustawienie deskowania na Kolejnej dzialce robocze}, zbrojenie konstrukeji i jej zabetonowanie. Rozdzialy zasadnicze poprzedza wprowadzenie, w ktérym gruntownie oméwiono specyfiki budownictwa monolityeznego oraz, systematyke procesw produkeyjnych. ceeeei osaclzone sa we wspotczesnych wymaganiach normowych oraz rozwiazaniach organizacyjnych rzutujacych zarwno na koszty systemu produkeyjnego, jak i rzadko deigd uwzglednianego systemu logistycznego (dostawy, uttzymanie i wyezerpanie zapas6w). W obszemym rozdziale 2 przedstawiono procesy deskowania konstrukeji etonowych. Autor celowo ogranicza szerokie pojecie ,urzadzenia formujace” do sformeowania ,deskowanie”, gdy2 w pracy zajmuje sig tylko formami plaskimi, w odréznieniu od przestrzennych, typu urzadzenia slizgowe czy tunelowe. Wprawdzie procesy zbrojenia, betonowania, uktadania i pielegnacji betonu sa take same takze wy praypadku stosowania tych urzadzes, jednak maja one swoja specyfike i techno- Togiczna odrebnosé, a Autor omawia podstawy technologii i dlatego nie zamierza wkraczaé w te obszary. ‘Na poczatku tego rozdzialu scharakteryzowano materialy do produke}i deskowa, anastepnie og6Iny podziat form na indywidualne, systemowe i tracone z podaniem ich ech funkejonalno-uZytkowych. Zasadnicza czgs¢ rozdzialu poswigcona jest inwenta- tyzowanym formom plaskim z podzialem na deskowania do Seian i stup6w oraz do wykonywania stropsw. Systematyka rozwiazafi jest zgodna 2 dotychczasowymi tjgciami literaturowymi. Przy deskowaniach element6w pionowych Autor bardzo szezegdtowo omawia najnowsze rozwigzania systemowe form przestawnych oraz przestawno-przesuwnych, a takZe rozwija teorie parcia mieszanki betonowe} na Geskowanie, W nawiazaniu do normy PN-EN 12181:2008 Autor podaje procedury obliczeh wartoSci parcia wg DIN (% uwzglednieniem domieszek, temperatury ; wibracji) oraz wg CIRIA Report 108 (uwzglednienie domieszek, temperatury. szybkosei betonowania, a takze wysokosci stupa Swieze} mieszanki betonowe)). Dokonujac podzialu i charakterystyki systemowych deskowail do elementw poriomych, Autor wprowadza dodatkowy podzial na poszycie niesystemowe { systemowe, Poszycie niesystemowe (arkusze sklejki wodoodpome}, plyty OSB itp) wwystepuje czesto przy formach stolikowych, poszycie systemowe dotyczy form ramowych zintegrowanych ze stalowymi glowicami opadowymi, Systemy formujace 7 stowicami opadowymi zrewolucjonizowaly techniki formowania w szezegéinie skomplikowanych obiektach (np. Galeria Malta czy Stary Browar w Poznaniu). Po omdwienit rozwiazan techniczno-technologicznych przedstawiono autorski model optymalnego wyboru zestawu formujacego sposréd wielu dostepnych na rynku,Przedmowa ff XI zuwzglednieniem warunk6w organizacyjnych prowadzenia budowy przy zminimalizo- wanych kosztach. Na wysoka ocene zashuguje takze koricowa czeS¢ rozdziatu traktujaca © kontroli dokladnosci wykonania konstrukeji i odchylek montazowych deskowan. Nastepny, 3. rozdziat zawiera wiedze 0 procesach zbrojenia konstrukeji elbetowych. Zachowano tradycyjny uklad przekazywania informagji. Przedstawiono cechy i rodzaje stali, warsztatowe procesy przygotowaweze zbrojenia, transport, magazynowanie iuktadanie w deskowaniu oraz procesy kontrolne wystepujace przed i po betonowaniu. Podobnie jak w innych rozdzialach, takze i w tym Autor wskazuje na potrzebe ekonomicznego podejécia do zagadnief produkeyjnych. Buduje model wykorzystania surowca z uwzglednieniem optymalnego rozkroju z minimalizacja odpad6w. W ostatnim, 4. rozdziale oméwiono betonowanie konstrukeji monolitycznych z uwzglednieniem pigciu podstawowych proces6w: produkeji, transportu, uktadania, zageszczania i pielegnacji betonu oraz czynnosci kontrolnych. Na poczatku Autor prezentuje skladniki mieszanki betonowej, nawiazujac do wymagaf aktualnych norm (cementowa, kruszynowa i betonowa). Jest to bardzo wazna czeSé pracy ze wzgledu na wyraéne zaakcentowanie zmian iloSciowych i jakoSciowych, jakie w ostatnich latach dokonaty sig w procesach projektowania i produkeji mieszanki betonowej (Klasy ekspozycji, nowe rodzaje cement6w, domieszki chemiczne i dodatki mineralne). Omawiajac betonownie, zwrécono take uwage na nowe techniki mieszania (np. technologia Concretec), a przy bliskim i dalekim transporcie mieszanki na ewolucje — na przestrzeni ostatnich 100 lat ~ tych urzadzeri. Zagadnienia te sa bogato ilustrowane Konkretnymi rozwiazaniami technicznymi, Przy tej okazji zaprezentowano takze algorytmy transportowe mieszanki przy réznych kryteriach optymalizacji, takze kosztowych. Przy procesach ukladania mieszanki betonowej zwrécono uwage na nowe metody wykonywania przerw roboczych w betonowaniu zapewniajacych pééniejsza ciaglosé konstrukcji, a przy pielegnacji betonu, na nowe Srodki ochrony miodego betonu. Uwzgledniono zabiegi istotne zardwno w warunkach Klimatu goracego, jak i chtodnego. Rozdziat 4 koficzy opis procedur kontrolnych nawigzujacych do zalecefi normy ENV 13670-1. W podsumowaniu chcialbym wskazaé na wysokie walory pracy prof. Zygmunta Orlowskiego adresowanej do réznych srodowisk budowlanych, przede wszystkim do studentéw kierunku budownictwo, projektant6w i wykonaweow konstrukeji mono- lityeznych, nie zawsze zorientowanych we wspélczesnych tendencjach materiatowo- -technologicznych, a tak¢e do inwestordw i jednostek finansujacych budowy. Niezwykle cenne sa algorytmy optymalizujace dob6r deskowafi, srodki transportu, koszty budowy nieczesto wystepujace w podrecznikach z technologii betonowego budownictwa monolitycznego. Wartoscia sama w sobie jest obszerny spis najnowszej literatury oraz norm i katalog6w firmowych dotaczony do poszczeg6Inych rozdziatéw. Wydawana przez Wydawnictwo Naukowe PWN pozycja powinna na trwate zagoscié w zbiorach domowych inzynierdw budowlanych, a takze bibliotek publicznych. Prof. dr hab. int. Jozef JasiczakWprowadzenie 1.1, Cechy budownictwa monolitycznego Sposréd wytwarzanych materiat6w beton jest materiatem stosowanym najezesciej (okoto 6 mid m* rocznie). Wedtug danych statystycznych okoto 60-70% wznoszonych obecnie obiekt6w budowlanych i inzynierskich to obiekty betonowe [1.9]. Prawie wszystkie wznoszone wspétczesnie budynki wysokie, podpory mostéw, tunele czy konstrukcje morskie wykonywane sq w technologii Zelbetowej, monolityeznej. Tak powszechne wykorzystanie konstrukeji monolityeznych wynika stad, Ze wyr6zniaja sie one cechami szezegéInymi. Pozwalaja: a) dowolnie ksztaltowaé formy architektoniczne, b) projektowaé obiekty o korzystnych ukladach statyeznych, ©) realizowaé obiekty odporne na oddziatywania sejsmiczne i dynamiczne, 4) zapewniaé trwatos¢ realizowanych obiektow, e) na recykling element6w budynku po skoficzonym okresie eksploatacji. Ad a) Beton (mieszanka betonowa) dzieki plastyeznym wlasciwosciom, umoZli- wiajacym dowolne ksztattowanie formy, pozwala nadawaé obiektom budowlanym indywidualny charakter, a wige ulatwia architektom spos6b twérezego wyrazania ich pomyst6w. Eksponowany jest jako materiat konstrukcyjny, a takze jako tworzywo bedace elementem wystroju wnetrz. Jeden z najwspanialszych zabytk6w starozytnego Rzymu — Panteon — wykonany jest jako konstrukeja betonowa monolityezna. Michat Aniot o budowli tej miat powiedzie¢: .,aniot, a nie cztowiek to projektowal” [1.14]. Beton byt szczeg6lnie lubianym materialem stosowanym przez Le Corbusiera, ktorego dziela sq uznawane za najwybitniejsze przyklady wspétezesnej_architektury: Chandigar, ,Jednostka Marsylska”, kaplica w Ronchamp [1.12]. Jest r6wniez bardzo chetnie wykorzystywanym przez wspéiczesnych architekt6w: Tadao Ando, D. Lebeskinda, w tym polskich: Kueza-Kuczyriskiego, M. Budzytiskiego i innych. W ostatnich dziesigcioleciach pojawit sig termin ,,beton architektoniczny” (architectu- ral concrete, visual concrete, decorative concrete). Jest to beton, kt6rego zewnetrzna2. M1, Wprowadzenie { wewnetrzna powierzchnia jest eksponowana w obiekcie, wplywa na wizualny * paraktor obiektu i prayciaga uwage swoim wygladem. Test on WY tym celu specjalnie projekiowany na etapie tworzenia dokumentacit architektoniczne} i specyfikacji technicznej. iAd b) Obiekty wykonywane w technologii monolityeznej charakteryzuja sie orzysinymi ukladami statycznymi, zapewniala efektywna przestrzenna prace Konstrukeji [1.21], [1.24]. Budynki mieszkalne i budynki_ u2ytecznosei publicznej realizowane w kon- strukeji monolityczne} sa najezeécie} uktadam! konstrukcyjnymi jedno- i wielo- nawowymi, parterowymi i pietrowymi, 26 Sztywnymt polaczeniami w_wezlach. W budynkach wysokich sztywnosé praestrzenna zapewniaja monolityezne sciany szybow windowyeh, kanalow instalacyjnych, takze Sciany usztywniajace nazywane satrowymi”, Konstrukcje monolityezne umovliviaja redystrybucje sil wewnetr2 nych [1.13]. "Ad c) Badania teoretyczne i eksperymentalne przeprowadzone w ciagu ostatnich pigédriesigciu lat w ostodkach badawezych ‘wielu krajach zgodnie wykazaly bardzo dobra odpornosé budynk6w wysokich wykonanych w technologii mono- litycene}, usztywnionych Konstrukejami Scianowymi, nt oddzialywania sejsmiczne. ‘Analizy zniszczeti budynk6w powstalych podezas trzesieni ziemi potwierdzily poprawnos¢ powyzszych zatozen [1.8]. Konstrukeje monolityezne, w poréwnaniu z inymi konstrukejami, sa najbardziej odporne na eksplozje, dobrze zachowuja si¢ W warunkach oddziatywati parase} Tmieanych oraz. nie sq wrazliwe na pojedyneze uderzenia (wstrzasy)- Na terenach eksploatacji gomicze} podstawowym sposob6w wzmacniania budynk6w jest zmonolityzowanie konstrukeji popr7e7 wprowadzenie dodatkowych jelbetowych monolityeznych scian, dobudowanie ‘monolityeznych .sekeji” budynku [14]. Panteon — najstarszy obiekt wykonany W Konstrukeji monolitycznej jest jedynym dobrze zachowanym zabytkiem Rzymu, & konstrukeja nie zostala naruszona ‘w ciagu prawie 2000 lat, mimo Ze znajduje sie w strefie aktywnosei sejsmiczne}. ‘Ad _d) Betonowe Konstrukeje monolityezne, kt6re zostaly zaprojektowane i wykonane przy spelnieniu warunk6w normowych charakteryzuja sie wysoka trwvaloseia, Trwata konstrukcja powinna przez. cay projekiowany okres uzytkowania spelniaé wymagania ze wzgledu na uaytkowalnosé, nosnosé i statecznose, bez jsoinego zmniejszenia przydatnosei lub nadmiemych, nieprzewidzianych koszt6w catrzymania [1.27], [N18]. W normach [N15], (N}.61 ‘okres ten zostal okreslony na ‘ninimum 50 lat, Wymagany przez normy i instrukeje poziom wykonawstwa i monta’u produktéw, takich jak: mieszanka betonowa, deskowanie, zbrojenie ‘w realizowanych onstrukejach, zapewni zamicrZony poziom uzytkowalnosci, wytrzymatosei i statecznosei [N11], Dla szczegélnie odpowiedzialnych konstrukeji opracowywane sa specjalne technologie wanoszeni, takze zaawansowane metody cP COW ya eee rou, zwykle z ciagla rejestracja zachowania si¢ Konstrukeji [1-1].1.1. Cechy budownictwa monolitycznego i 3 Jednym z podstawowych wymagat,, jakie powinien speiniaé obiekt budowlany, jest bezpieczeristwo potarowe [1.28]. Beton jest materialem konstrukcyjnym zachowujacym stosunkowo dobrze swoje wlasciwosci w wyzszych temperaturach. Dzigki niskiemu wspétezynnikowi przewodnosci cieplnej ruch ciepla jest powolny, co dtugo chroni wratliwa na dziatanie temperatury stal zbrojeniowa [1.10], [1.11]. Ognioodpornosé zelbetu mozna zdecydowanie zwigkszyé przez stosowanie od- powiedniej grubosci otuliny zbrojenia, a przede wszystkim przez stosowanie odpowiedniego kruszywa. Betonowe konstrukcje monolityczne spetniaja wymagania normowe w zakresie klas odpornosei ogniowej ze wzgledu na kryterium nosnosci ogniowej (R), ze wagledu na kryterium szczelnosci ogniowej (E) oraz ze wzgledu na kryterium izolacyjnosci ogniowej (1) [1.11], [N1.4], [N1.7], [N18]. Ad e) Postep technologiczny stwarza takze nowe mozliwoSci w ograniczeniu negatywnego oddzialywania budownictwa betonowego na srodowisko. Dotyczy to wszystkich jego etap6w: wydobywania surowedw, ich przetwarzania, wznoszenia obiekt6w, eksploatacji budynk6w, a takze ich rozbidrki i utylizacji. W ciagu ostatnich 15 lat, w przemysle cementowym zuzycie energii na jednostke masy cementu zmniejszono 0 50%, a emisja py}6w zmniejszyta sie czterokrotnie [1.2]. Przemyst cementowy umogliwia spozytkowanie niektérych odpad6w (np. zuzyte opony) jako surowcdw energetyeznych. Zagospodarowuje odpady energetyki (zuzel i popioly lotne). Okolo 30% masy wytwarzanych cementéw stanowia przetworzone w réénym stopniu odpady przemystowe. Woprowadzenie do mieszanki betonowej domieszek uplynniajacych pozwolito obnizy¢ 0 okolo 25% zapotrzebowanie na wode. Scieki powstale podezas wytwarzania betonu towarowego, w wyniku czyszczenia i mycia mieszarek i innych urzadzess, sa ponownie wykorzystywane na potrzeby produkcji. Dazeniem zréwnowazonego rozwoju jest ,zamknigty obieg material6w” w wy- niku catkowitego recyklinu. W wielu krajach Europy beton z rozbiérki nie tworzy nowych hatd odpad6w, lecz jest wykorzystywany jako kruszywo do betonu, a takze na podtoza pod nawierzchnie drogowe, posadzki przemystowe itp. Recykling betonu moze réwniez wprowadzi¢ korzystne zmiany w bilansie CO2. Proces rozdrobnienia betonu powoduje znaczne rozwinigcie powierzchni powstajacego kkruszywa betonowego i w jego wyniku skokowy wzrost intensywnosci karbonatyzacji [1.6]. Przewiduje sie, Ze jednostka objetosci betonu podezas stuletniego cyklu (wliczajac w to jeden recykling) pochtonie 90% CO, wyemitowanego podczas wytwarzania cementu niezbednego do wytworzenia tego betonu, Zaréwno ro2w6j wiedzy, jak i postep technologiczny w ziozonych procesach robét betonowych w ostatnich dziesigcioleciach jest znaczacy. Wszystkie procesy wystepujace w robotach monolitycznych, wymagajace duzego naktadu pracy oraz charakteryzujace sie uciaéliwoscia wykonywania zostaly zmechanizowane i czesciowo zautomatyzowane. Szezegdinie duzy postep zauwazalny jest w produkcji betonu towarowego [1.3], [1.26]. Prawie we wszystkich wytw6rniach betonu towarowego