Tema 6.

mcire biznesis struqtura da ekonomikuri maxasiaTeblebi

TemaSi gansaxilveli sakiTxebi:
1. mcire biznesis sistemuri stuqtura;
2. mcire biznesis dargobrivi struqtura;
3. mcire biznesi saqarTvelos regionebSi;
4. mcire biznesSi dasaqmebis dinamikis gansazRvra;
5. mcire biznesis ZiriTadi ekonomikuri maCveneblebi;
6. mcire biznesis optimaluri sistemuri struqturis srulyofis
perspeqtivebi;
7. mcire mewarmeobis saeqsporto potenciali.

mcire biznesis Sida bazris TiTqmis yvela sferosadmi maRali Semguebloba da

masiuri SeRwevadoba uzrunvelyofs Tanamedrove msoflios bevri qveynis
ekonomikis mdgrad ganviTarebas, aseve warmoadgens politikuri
mdgomareobis stabilizaciis xelSemwyob faqtors.

ekonomikuri saqmianobis xasiaTis mravalgvarobidan, agreTve, organizaciul-

samarTlebrivi da organizaciul-sakuTrebiTi formebidan da sxva niSnebidan
gamomdinare, mcire mewarmeobis funqcionirebis sfero ar SemoisazRvreba
ekonomikis romelime dargiT da sakuTrebis ama Tu im formiT. mcire
sawarmoebi SeiZleba moqmedebdes nebismier dargsa da sferoSi; isini
SeiZleba Seiqmnan rogorc kerZo, ise saxelmwifo seqtorSi da emyarebodnen
rogorc kerZo, ise saxelmwifo da komerciul, jgufur an Sereul sakuTrebas.

zemoaRniSnulis safuZvelze mcire biznesis sistemuri struqtura

ganviTarebuli ekonomikis qveynebSi SeiZleba Semdegnairad Camo-
vayaliboT: zomis mixedviT _ uwvrilesi, wvrili, mcire da saSualo sameurneo
erTeulebi; ekonomikuri saqmianobis mixedviT _ sawarmoo, savaWro,
momsaxurebis, saSuamavlo safinanso-sakredito, sadazRvevo, mravalpr-
ofiliani sawarmoebi, individTa jgufis sawarmo, saxelmwifo sawarmo, Sereuli
tipis sawarmo, municipaluri sawarmo, sazogadoebrivi organizaciis sawarmo;
ekonomikur-samarTlebrivi pasuxismgeblobis mixedviT _ solidaruli
pasuxismgeblobis sazogadoeba, komandituri sazogadoeba,aqcioneruli
sazogadoeba, kooperativi da sxva.

1
 saqarTveloSi, iseve rogorc sxva postsabWour qveynebSi faqtiurad jer
kidev yalibdeba es seqtori; ixveweba mcire mewarmeobis rogorc seqtoruli
ise dargobrivi struqturac.

statistikis erovnuli samsaxuris monacemebiT saqarTveloSi 2008 wels

mcire sawarmoTa 5% saxelmwifo seqtorSi funqcionirebda, xolo 95% ki
arasaxelmwifo seqtorze modioda. es ganpirobebulia privatizaciis procesis
etapobrivi ganxorcielebiT, romelic jer kidev ar dasrulebula. sagulisxmoa isic,
rom mkveTrad gansxvavdeba erTmaneTisagan saxelmwifo da arasaxelmwifo
seqtorebSi moqmed mcire sawarmoTa dargobrivi struqtura (ix. cxr. 6.1.).
saxelmwifo seqtorSi mcire sawarmoebi SedarebiT Tanabarzomierad aris
ganawilebuli ekonomikuri saqmianobis saxeebis mixedviT, maSin rodesac
arasaxelmwifo seqtorSi mcire struqturebi ZiriTadad momsaxurebis sferoSia
Tavmoyrili.

saxelmwifo seqtoris mcire sawarmoTa 37,7% funqcionirebs janmrTelobis

dacvisa da socialuri momsaxurebis sferoSi, 42,6% _ eleqtroenergiis, airisa da
wylis warmoeba-ganawilebis sferoSi, soflis meurneoba, nadiroba da satyeo
meurneoba ikavebs 9,5%-s, xolo saqmianobis sxva saxeebze modis
saxelmwifo sawarmoTa 15,8%; is yvelaze mcire raodenobiTaa warmodgenili
vaWrobaSi _ 0,3%, mSeneblobaSi _ 2,9%, sastumroebsa da restornebSi _
1,4% da a. S.

rac Seexeba arasaxelmwifo seqtors, mcire sawarmoebidan maRali xvedriTi

wili uWiravs vaWrobis, avtomobilebis, sayofacxovrebo saqonlisa da piradi
moxmarebis sagnebis remontis sferos, romelzec modis 99,6%, msgavsi
viTarebaa sastumroebisa da restornebis sferoSi _ 98,6%, operaciebi uZravi
qonebiT, ijara da momxmareblisaTvis momsaxurebis gaweva _ 96,9%,
mSeneblobaSi _ 97,1%. arasaxelmwifo seqtori maRali xvedriTi wiliTaa
warmodgenili soflis meurneobaSi (90,5%), samTomopovebiT (96,4%) da
gadamamuSavebel mrewvelobaSi (96,5%), transportsa da kavSirgabmuloba-
Si (96,9%) da sxva dargebSi.

saqarTveloSi biznesis dawyebis mxriv yvelaze xSirad irCeven SezRuduli

pasuxismgeblobis sazogadoebas an individualur sawarmos. individualuri
mewarmis SemTxvevaSi daregistrirebis safasuri mxolod 20 lars Seadgens da
savaraudod sul 30 wuTi sWirdeba. amasTan sawarmo registrirdeba mxolod

2
erT pirze da notariusisa da iuristis CarTvas ar saWiroebs, Tumca momavalSi
valdebulebebis darRvevis SemTxvevaSi pasuxs agebs mTeli Tavisi qonebiT.

cxrili 6.1 mcire sawarmoTa struqtura ekonomikuri saqmianobis saxeebis, sakuTrebis

da samarTlebrii formebis mixedviT saqarTveloSi 2008 w.

mcire sawarmoebi
iuridiuli pirebi individual

ekonomikuri saqmianobis saxeebi sul saxel % arasa % uri

mwifo xelmw sawarmoebi
ifo sul %
mcire sawarmoebi sul: 787 397 5,4 7473 94,6 100 100
0 29
1. soflis meurneoba, nadiroba da 126 12 9,5 114 90,5 134 1.3
satyeo meurneoba
2 TevzWera, meTevzeoba 21 1 4,8 20 95,2 3 0,03
3 samTomopovebiTi 55 2 3,6 53 96,4 14 0,14
mrewveloba
4 gadamamuSavebeli 994 35 3,5 959 96,5 102 10,2
mrewveloba 5
5 elenergiis, airis da wylis 54 23 42,6 31 57,4 - -
warmoeba-ganawileba
6 mSenebloba 486 14 2,9 472 97,1 57 0,57
7 vaWroba, avtomobilebis, 216 9 0,3 2158 99,6 686 68,5
sayofacxovrebo nawarmis da 7 8
piradi moxmarebis sagnebis
remonti
8 sastumroebi da restornebi 354 5 1,4 349 98,6 726 7,2
9 transporti da 583 18 3,1 565 96,9 417 4,2
kavSirgabmuloba
1 operaciebi uZravi qonebiT, 213 67 3,1 2064 96,9 423 4,2
0 ijara da momxmareblisaTvis 1
momsaxurebis gaweva
1 ganaTleba 214 6 2,8 208 97,2 11 0,1
1
1 jandacva da socdaxmareba 446 169 37,7 278 62,3 121 1,2
2
1 saqmianobis sxva danarCeni 240 38 15,8 202 84,2 229 2,3
3 saxeebi

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. statistikuri publikacia

“mewarmeoba saqarTveloSi” 2009w.

3
 unda aRiniSnos, rom mcire sawarmoTa struqturaSi organizaciul- samar-
Tlebrivi formis mixedviT 2008 wels yvelaze didi xvedriTi woniT iyo
warmodgenili individualuri sawarmoebi, romelTa wili sawarmoTa mTels
raodenobaSi 46%,-s xolo mcire sawarmoTa mTels raodenobaSi 56,7%-s
Seadgenda. regionebSi registrirebuli sawarmoebidan individualur
sawarmoTa maRali ricxviT yvela regioni gamoirCeva, magram gansakuTrebiT
maRalia maTi xvedriTi wili guriaSi, mcxeTa-TianeTSi, raWa-leCxumSi,
kaxeTSi.

2010 wlisaTvis ki registrirebul biznes subieqtebis mTel raodenobaSi 74,0%

Seadgendnen individualuri sawarmoebi. 2011 wlis mxolod ivnisis TveSi
daregistrirebul individualur sawarmoTa raodenobam Seadgina 3515 erTeuli,
rac 2010 wlis imave Tvis maCvenebels aRemateba 21%-iT, anu 626 erTeuliT.
(sajaro reestri).

rogorc cxrilidan Cans, miuxedavad imisa, rom mcire biznesis saqmianobis

sferoebi metad farToa, misi didi nawili momsaxurebis sferoSi saqmianobs.
kerZod mcire sawarmoTa mTeli raodenobis 50,5% dakavebulia vaWrobiT,
avtomobilebis, sayofacxovrebo nawarmisa da piradi moxmarebis sagnebis
remontiT, 14,3% _ operaciebi uZravi qonebiT, ijara da momxmareblisaTvis
momsaxurebis gaweviT, 6,1% modis transportsa da kavSirgabmulobaze,
6,0% sastumroebsa da restornebze, xolo 3,2% _ jandacvasa da
socdaxmarebaze. soflis meurneobaze, samTomopovebiT mrewvelobaze,
gadamamuSavebel mrewvelobasa da mSeneblobaze modis Sesabamisad
1,4%, 0,4%, 11,3% da 5,8%. es monacemebi kidev erTxel adasturebs im
sayovelTaod aRiarebul tendencias, rom saqarTvelo warmoadgens mom-
xmarebel qveyanas, arada swored warmoebis procesSi iqmneba realurad
axali Rirebuleba, rac warmoadgens ekonomikuri winsvlisa da qveynis gam-
didrebis safuZvels.

saqarTvelos regionebis mixedviT mcire sawarmoTa ganlageba 2008 wels

aseTia: Tbilisze modis mcire sawarmoTa mTliani raodenobis 32%, aWaraze -
11%, imereTze – 15%, kaxeTze – 9%, qvemo qarTlze – 10%, samegrelo-zemo
svaneTze – 9% da a. S. (diagrama 6.1.)

4
 დიაგრამა 6.1. მცირე საწარმოები საქართველოს რეგიონების
მიხედვით, 2008წ.

სამცხ
ე- ქვემო
ჯავახ ქართ
ეთი ლი
სამეგ
კახეთ
შიდა 4%მცხეთრელ9%
ი იმერე
ქართ ა- ო-
ლი 8%
თი თიანეზემო
4% 14%თი სვანე
ქვემო 2% თი აჭარა
გურია
სვანე 8% 10%
3%
თი
8% რაჭა- ქ.
ლეჩხ თბილ
უმი ისი
1% 29%

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. statistikuri publikacia

“mewarmeoba saqarTveloSi” 2009.

2009 wlisaTvis saqarTvelos regionebSi funqcionirebad sawarmoTa 85-dan

96%-mde modioda mcire sawarmoebze, xolo mcire sawarmoTa saerTo
raodenobis 34,6% modioda Tbilisze, rac wina wlis maCvenebels 2,6%-iT
aRemateba; aWaraSi es maCvenebeli 3,2%-iT Semcirda da Seadgina 7,8%;
imereTSi – 13,1%, kaxeTSi – 7,3%, qvemo qarTlSi - 9,5% da a.S.

zogadad mcire biznesis roli qveynis ekonomikaSi ganisazRvreba iseTi maC-

veneblebiT, rogoricaa: mcire biznesSi dasaqmebulTa wili, mSp-Si mcire
biznesis wili, produqciis warmoebisa da brunvis maCveneblebi mcire biz-
nesSi, mcire sawarmoTa raodenoba 1000 mcxovrebze gaangariSebiT, mcire
biznesis wili eqsportSi da a,. S.

aRniSnul maCvenebelTagan umniSvnelovanesia mcire biznesSi dasaqmebu-

lTa xvedriTi wili. is iseve rogorc mcire biznesis ganlageba regionebSi socialuri
kategoriaa, romlis mniSvnelobas sul ufro zrdis saSualo fenis Camoyalibebis
funqcia.

5
 dasaqmebulTa raodenobis mxriv 2008 wels mcire biznesSi dasaqmebulTa
46,2% modioda q. Tbilisze, 12,9% - imereTze, 9,7% aWaris ar, 7,7% sameg-
relo-zemo svaneTze da a.S.

saqarTveloSi ukanasknel wlebSi mcire mewarmeobis ganviTarebis maCve-

neblebidan (cxr. 2.3.2.) Cans, rom mcire sawarmoebSi dasaqmebuli iyo
mosaxleobis mniSvnelovani nawili.kerZod, dasaqmebulTa yvelaze maRali
ricxvi SeiniSneboda 2000 wels _ 125 807 kaci, rac mTels biznes-seqtorSi
dasaqmebulTa 33,3% Seadgenda.

დიაგრამა 6.2. მცირე, საშუალო და მსხვილ ბიზნესში დასაქმების დინამიკა 1999-2011წწ.

300000

200000

100000

999 0 0 0 1 02 03 0 4 0 5 06 07 0 8 0 9 10 11
1 20 20 2 0 2 0 20 20 2 0 2 0 20 20 2 0 2 0

მცირე ბიზნესი საშუალო ბიზნესი მსხვილი ბიზნესი

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www. statistics.ge

unda aRiniSnos, rom 2002-2006 wlebSi mcire biznesSi dasaqmebulTa di-

namika TiTqmis ucvleli iyo, Tumca 2007-2008 wlebSi es maCvenebeli mkve-
Trad daeca 18,7%-mde, rac aixsneba saqarTveloSi arastabiluri politikuri Tu
ekonomikuri faqtorebiT, agvistos omiT, msoflio ekonomikuri krizisiT da
arastabiluri biznes garemoTi, ramac zogadad gazarda umuSevrobis foni
saqarTveloSi. 2010-2011 wlebidan umuSevrobis donis SemcirebasTan erTad,
es maCvenebeli kvlav zrdis tendenciiT xasiaTdeba da Sesabamisad utoldeba
mTels biznes-seqtorSi dasaqmebulTa 20%-sa da 25,2%. 2009 wlisaTvis
dasaqmebulTa raodenoba 86 aTasamde, anu 2007 welTan SedarebiT 27%-iT
gaizarda, xolo 2010 wels 2009 welTan SedarebiT Semcirda 9%-iT.
SesamCnevi zrdaa 2011 wels 2010 welTan SedarebiT da +55%-s Seadgens.
rogorc analizis Sedegebi gviCvenebs dinamikaSi mcire biznesis iseTi
ekonomikuri maCveneblebi, rogoricaa produqciis gamoSveba, brunva,

6
Sromis saSualoTviuri anazRaurebis done, mcire biznesSi, iseve rogorc msxvil
biznesSi zrdiT xasiaTdeba. kerZod

cxrili 6.2. mcire biznesis ZiriTadi ekonomikuri maCveneblebi saqarTveloSi

2000-2011 wlebSi

maCv brunva prod. gamoSveba dasaqmeba Srom.anazR

en . (lari)
(mln lari) (mln. lari) (kaci)

%mTl.

mcire bizesi

% mT.
biznesi mcire

biznesi mcire
% mTlian
sul biznes

seqtori sul biznes

seqtori sul biznes

biznesseq. sul

mcire bizesi
seqtori

produqc.

dasaqmeba
2000 3781.4 126 33. 2388. 493, 20.7 37305 12580 33.3 82.2 51,1
5,5 4 9 7 5 7
2001 3975.2 123 31. 2625. 537, 20.4 31337 90159 28.8 108. 66,2
2,7 0 4 6 0 4
2002 4595.6 584, 12. 3058. 291, 9.5 30131 73329 24.3 119. 59,6
4 7 1 0 0 9
2003 5523.0 751, 13. 3492. 326, 6.4 29779 81166 27.3 139. 58,3
5 6 6 8 5 4
2004 7248.4 859, 11. 4374. 386, 8.8 32277 82442 25.5 161. 66,7
6 9 8 3 9 6
2005 10076.3 115 11. 5838. 551, 9.4 38894 10041 25.8 204. 102,
5,8 5 3 2 6 5 5 3
2006 13090.3 107 8.2 7412. 588, 7.9 36098 84554 23.4 285. 102,
9,3 6 9 7 8 3
2007 17544.4 932, 28. 9645. 513, 5.3 36120 67677 18.7 381. 163,
8 1 4 3 9 6 2
2008 19650.7 967, 4.9 10248 527, 5.1 34925 65276 18.7 519. 209,
6 .4 4 0 8 1
2009 20302.2 146 7.2 11003 881, 8.0 38746 86086 22.2 538. 273,
4,1 .1 3 3 1 2
2010 24400.7 158 6.5 13303 982. 7.4 39780 81508 20.4 592. 312.
1.2 .7 6 6 7 9
2011 36726.2 345 9.4 19239 170 8.9 50323 12665 25.1 622. 283.
1.6 .9 6.9 6 1 6 1
2011 wels %-iT

+40 +30 +340 +34 +55 +53 +28 +32

6 1 2 5 4
2004w
-Tan
2009w +80 +13 +75 +94 +29 +47 +16 +4
-Tan 6

7
 2010

wyaro: saqstati. mewarmeoba saqarTveloSi 2012

2011 wels 2004 welTan SedarebiT mcire biznesis brunvis maCvenebeli

izrdeba 301%-iT, xolo produqciis gamoSveba ki – 342%-iT, 2009 welTan
SedarebiT Sesabamisi maCveneblebi izrdeba 136%-iTa da 94%-iT. zrdis
tendenciiT gamoirCeva mcire biznesSi dasaqmebulTa saSualoTviuri
anazRaureba. ase magaliTad, 2011 wels 2004 welTan SedarebiT aRniSnuli
maCvenebeli gaizarda 324%-iT, xolo 2009 welTan SedarebiT 4%-iT. (ix. cxrili
6.2.)

yovelive es miuTiTebs mcire biznesis mzard rolze mosaxleobis dasaq-

mebasa da maTi socialuri problemebis gadawyvetis saqmeSi.

Tuki gadavxedavT saqarTveloSi dasaqmebis zogad suraTs, SeiZleba ga-

movitanoT Semdegi daskvnebi: saqarTveloSi 2010 wlisaTvis Sromisunariani
mosaxleobis raodenoba Seadgenda 1 912 817 kacs, maTgan biznesis sferoSi
dasaqmebuli iyo 366 151 kaci, rac mTeli Sromisunariani mosaxleobis 19,1%-
ia, Sromisunariani mosaxleobis 4,1% mcire biznesze modioda, rac Seadgens
78772 kacs. es maCvenebeli arasaxarbielod gamoiyureba ganviTarebuli
ekonomikis mqone qveynebis analogiuri maCveneblis fonze, sadac is
Seadgens 30-60%-s. 4,5%-s Seadgenda aseve 2009 wels Sromisunarian
mosaxleobaSi mcire biznesis xvedriTi wili. aRniSnuli maCvenebeli post-
sabWoTa qveynebSic ar aris maRali. “azerbaijanSi is Seadgens Sromi-
sunariani mosaxleobis 13%, somxeTSi, belorusiaSi, yazaxeTsa da ukrainaSi
5%-mde, yirgizeTSi- 4%, TurqmeneTsa da uzbekeTSi – 3%-s uaxlovdeba, xolo
tajikeTSi is Seadgens araumetes 1%.”

saqarTveloSi 1000 kacze gaangariSebiT mcire da saSualo sawarmoTa rao-

denobis maCvenebeli Seadgens 4,5. analogiuri maCvenebeli gaerTianebul
samefoSi aris 46, germaniaSi 37, italiaSi 68, safrangeTSi 35, aSS-Si 74,2,
iaponiaSi 49,6, ruseTSi 5,6. saerTaSoriso praqtikidan gamomdinare, nor-
maluri konkurenciuli garemosaTvis mcire sawarmoTa simWidrovis in-

8
dikatorad miRebulia 30-50 mcxovrebze erTi mcire sawarmo, anu rac igivea,
20-30 mcire sawarmo yovel 1000 mcxovrebze. amdenad mcire sawarmoTa
simWidrovis maCvenebeli daaxloebiT 5-7-jer CamorCeba analogiur saerTa-
Soriso maCvenebels. amasTan ganviTarebuli qveynebis analogiur maCvene-
belTan axlos dgas qveyanaSi funqcionirebadi sawarmoebis mTel raode-
nobaSi mcire sawarmoTa xvedriTi wiliT, romelic 82-85%-is farglebSi
meryeobs bolo wlebis ganmavlobaSi. igive maCvenebeli “did britaneTSi
75,8-is tolia, espaneTSi – 98,0%, italiaSi-84,0%, aSS-Si _ 99,9%, taivanSi –
98%, ungreTSi -99%, iaponiaSi 99,2%, indoeTSi – 70%, estoneTSi 98,6%,
xolo yirgizeTSi – 38,3%”

ekonomikis ganviTarebaSi mcire biznesis rolis gansazRvrisaTvis didi

mniSvneloba aqvs gamoSvebuli produqciis moculobas. 1999 wlidan

დიაგრამა 6.3. პროდუქციის გამოშვების დინამიკა საწარმოთა ზომების მიხედვით

საქართველოში 2002-2011 წწ. (მლნ.ლარი)
25000

20000

15000

10000

5000

0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

მცირე ბიზნესი საშუალო ბიზნესი

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www. statistics.ge

moyolebuli mcire samewarmeo seqtoris mier warmoebuli produqciis ra-

odenobas aqvs klebadi xasiaTi. Tu 1999 wels is Seadgenda biznes-subieqte-
bis mier gamoSvebuli produqciis 20,3%, 2002 wlidan meryeobs 5,1-9,5%-is
farglebSi, xolo 2010 wlidan ki mkveTrad izrdeba rogorc mcire (2011 wels
70%-iT 2010 welTan SedarebiT), ise saSualo da msxvil biznesSi.

9
 amis mizezad migvaCnia saxelmwifos mier mcire biznesisa da konkurent-
uli garemos SenarCunebisadmi saxelmwifoebrivi berketebis gaaqtiureba,
msxvili biznesis xelSi monopoliuri uflebebis Tavmoyra, aseve investiciebis
didi nakadebis msxvili biznesisaken warmarTva. swored es faqtorebi axdens
zegavlenas mcire biznesis wilze mTlian Sida produqtSi miuxedavad msxvil da
saSualo sawarmoebTan SedarebiT raodenobrivad maRali ricxovnobisa mcire
biznesis mier Setanili wvlili mTlian Sida produqtSi 10%-sac ar aWarbebs,
maSin roca germaniaSi, safrangeTSi, koreaSi da sxva qveynebSi es
maCvenebeli meryeobs 45-60%-is farglebSi. es imaze miuTiTebs, rom Cven-
Tan moqmed mcire sawarmoTa mTavari sazrunavi mesakuTreTa ojaxebis rC-
enaa da maT gafarToebisa da ganviTarebisaTvis saWiro finansuri saxsrebi ar
gaaCniaT.

cxrili 6.3. produqciis gamoSveba ekonomikuri saqmianobis saxeebis

mixedviT 2003-2011ww

wle mrewveloba mSenebloba vaWroba transp.orti da sast. da restor.

bi kavSirgabm.
mcire sawarm.

mcire sawarm.

%dargis pr..

mcire sawarm.
%dargis prod
sul

sul

sul

sul

mcire sawarm.

%dargis pr.

sul

mcire sawarm.

%dargis pr.
%dargis pr.

200 1594. 101. 6.3 302. 33. 10. 220.2 80. 36. 975.4 26. 2.7 68.1 18.9 27.
3 3 0 3 0 9 5 6 6 8
200 1859. 124. 6.7 383. 37. 9.6 330.4 96. 29. 1278. 28. 2.2 88.3 26.7 30.
4 7 0 7 0 2 1 3. 8 2
200 2285. 158. 6.9 768. 63. 8.2 533.3 120 21. 1475. 27. 1.9 134. 47.3 35.
5 1 2 9 1 .8 8 2 5 6 1
200 2779. 161. 5.8 118 109 9.2 741.1 87. 11. 1806. 42. 2.3 177. 56.6 31.
6 0 3 6.0 .9 2 7 7 9 4 9
200 3583. 144. 4.0 171 41. 2.4 1150. 83. 7.2 1936. 37. 1.9 193. 51.5 26.
7 3 4 8.2 2 5 4 2 0 5 6
200 3821. 143. 3.7 143 44. 3.1 1464. 97. 6.6 2043. 41. 2.0 225. 51.9 23.
8 8 0 4.7 6 7 3 6 4 7 0
200 3797. 229. 5.0 175 125 7.1 1603. 166 10. 2016. 41. 2.0 271. 61.4 22.
9 1 5 2.6 .5 7 .8 4 5 6 5 6
201 5539. 233. 4.2 169 91. 5.3 2003. 180 9.0 2324. 55. 2.4 313. 62.7 20.
0 9 2 4.5 1 1 .2 0 6 5 0
201 7232. 341. 4.7 334 186 5.6 3217. 378 11. 2770. 89. 3.2 574. 135. 23.

10
1 0 3 8.0 .5 1 .4 7 2 5 0 0 5

wyaro: saqarTvelosstatistikiserovnulisamsaxuri.
mewarmeobasaqarTveloSi 2011

gardaamisa, mSp-SimcirebiznesisdabalxvedriTwilsCvenvukavSire-
bTsaqarTveloSimciresawarmoebisgansazRvriskriteriumebs. maSinroca,
saqarTveloSimciresawarmoTabrunvisraodenobaSeadgens 100 aTaslars,
evrokomisiismiermiRebuliklasifikaciiTmikrosawarmoTabrunva 2
mlnevrosundaSeadgendes, xolomciresawarmosaTviski10 mlnevros.
bunebriviaaseTgansxvavebaTagamomSp-SiSenatanisodenobacSe-
sabamisiiqneba.

6.3. cxrilSi moyvanili monacemebi gviCvenebs, rom mcire sawarmoTa

mier gamoSvebuli produqciis wili biznes seqtoris mier warmoebul mTels
produqciaSi stabilur mdgomareobas inarCunebs da mniSvnelovani zrdis ten-
denciiT ar xasiaTdeba. magaliTad mrewvelobaSi, transportsa da kavSirgab-
mulobaSi, sastumroebsa da restornebSi warmoebuli produqciis wili mTliand
qveynis masStabiT imave dargebSi warmoebul produqciaSi mniSvnelovnad
ar izrdeba, Tumca Tu davakvirdebiT calkeuli dargebis farglebSi mcire
biznesis ganviTarebis dinamikas, TiTqmis yvela maTganSi ekonomikur
maCveneblebs zrdis tendencia aqvT.

cxrili 6.4. mcirebiznesis ekonomikuri maCveneblebi saqmianobis saxeebis

mixedviT

mrewveloba
% %
2006 2011
maCveneble 200 200 200 200 200 200 200 201 201
w. w.
bi 3 4 5 6 7 8 9 0 1
2003w 2009w
-Tan -Tan
brunva 104. 125. 159. 164. 145. 138. 229. 295. 337. +58 +46
1 1 7 8 0 1 7 8 2
produqciis 101. 124. 158. 161. 144. 143. 229. 233. 341. +59 +48
gamoSveba 0 0 2 3 4 0 5 2 3
dasaqmebul 135 145 180 158 125 114 169 163 199 +17 +18
Ta 20 52 83 84 01 15 04 82 30
raodenoba
mSenebloba
brunva 33.6 37.2 62.8 110 40.3 45.4 86.1 181. 186. +227 +116
.2 9 5

11
produqciis 33.0 37.0 63.1 109 41.2 44.6 125. 91.1 186, +233 +116
gamoSveba .9 5 5
dasaqmebul 352 3716 645 895 403 393 718 732 108 +154 +51
Ta 5 2 5 1 0 2 0 63
raodenoba
vaWroba
brunva 511. 572. 733. 557 490. 525. 781. 864. 211 +8 +170
9 3 2 .7 2 3 5 1 6.7
produqciis 80.5 96.2 120. 87. 83.4 97.3 166. 180. 378. +8 +127
gamoSveba 8 2 8 2 4
dasaqmebul 385 3879 390 265 200 202 258 197 407 -32 +58
Ta 84 3 51 42 27 27 03 87 22
raodenoba
sastumroebi da restornebi
brunva 18.7 28.0 48.3 57. 52.8 52.2 59.6 63.3 133. +208 +123
6 3
produqciis 18.9 26.7 47.3 56. 51.5 51.9 61.4 62.7 135. +199 +119
gamoSveba 6 0
dasaqmebul 370 4201 637 610 488 456 470 332 100 +64 +114
Ta 4 4 5 7 6 2 4 81
raodenoba
transporti da kavSirgabmuloba
brunva 30.0 34.0 56.1 49. 54.2 56.7 72.5 108. 131. +63 +81
0 0 9
produqciis 28.8 27.5 42.9 37. 41.4 41.6 55.6 69.1 89.5 +28 +60
gamoSveba 0
dasaqmebul 400 3590 552 400 417 482 468 409 417 +0.07 -11
Ta 5 2 8 5 3 5 9 5
raodenoba

wyaro: cxrili Sedgenilia “saqstatis” monacemebisa da Cveni gaangariSebebis

safuZvelze.

rogorc cxrili 6.4-dan Cans mrewvelobaSi brunvis maCvenebeli 2011 wels

2009 welTan SedarebiT gaizarda 46%-iT, produqciis gamoSveba 48%-iT, xolo
dasaqmebulTa raodenoba umniSvnelod 18%-iT gaizarda. Cveni azriT es uka-
vSirdeba sawarmoebSi menejmentis srulyofas, uaxlesi teqnologiebis danerg-
vas, kvalifikaciis amaRlebisaken swrafvas da sxva.

rac Seexeba mSeneblobas, am sferos mcire sawarmoebSi dasaqmebulTa

raodenoba 2011 wels 2009 welTan SedarebiT 51%-iT, anu 3681 kaciT
gaizarda, brunvis maCvenebeli 116%-iani zrdiT xasiaTdeba, produqciis
gamoSvebac gaizarda 116%-iT.
12
 diagrama 6.4.mrewvelobis mcire sawarmoTa produqciis

gamoSvebis dinamika 2002-2011 ww.

400
350
300
250
200
150
100
50
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

პროდუქციის გამოშვება

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www.statistics.ge

mSeneblobis sferos mcire sawarmoebSi dasaqmebulTa raodenobis zrda

imave tempebiT ar mimdinreobs, rogorc am dargis msxvil sawarmoebSi,
rasac vukavSirebT amave dargis msxvil sawarmoebSi maT gadadinebas
SedarebiT maRali Sromis anazRaurebis gamo. miuxedavad amisa brunvis
moculoba izrdeba, rac dakavSirebulia qveyanaSi mSeneblobis tempebis
zrdasTan, samSeneblo obieqtebis simravlesTan. aseT pirobebSi dakveTebis
simravlis gamo mcire sawarmoebic sruli datvirTviT muSaoben.

დიაგრამა 6.5. მშენებლობის სფეროს მცირე საწარმოების მიერ გამოშვებული

პროდუქცია 2002-2011 წწ.
200
150
100
50
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

პროდუქციის გამოშვება

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www.statistics.ge

msgavsi suraTia vaWrobaSic. Sesadar periodSi 2006 wels 2003 welTan

SedarebiT dafiqsirda dasaqmebulTa 32%-iani kleba, Tumca amas saerTodac
ar umoqmedia brunvisa da produqciis gamoSvebis maCveneblebze da isini
gaizarda Sesabamisad 8-8%-iT. 2011 wels 2009 wlTan SedarebiT aRiniSna
13
dasaqmebulTa zrda 58%-iT, amasTanave gaizarda brunvisa da produqciis
gamoSvebis maCveneblebi Sesabamisad 170%-iTa da 127%-iT. mocemul
dargSi am maCveneblis maRali mniSvneloba dakavSirebulia fasebis zrdasTan
da inflaciuri procesebis zrdasTan, Tumca ar unda gamoiricxos realizebuli
produqciis zrdis albaTobac.

დიაგრამა 6.6. ვაჭრობის სფეროს მცირე საწარმოების მიერ გამოშვებული

პროდუქცია 2002-2011 წწ.
400
300
200
100
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

პროდუქციის გამოშვება

wy
aro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www.statistics.ge

2011 wels 2009 welTan SedarebiT brunvis maCvenebeli 81 %-iT gaizarda

transportisa da kavSirgabmulobis dargSi, rac aixsneba saqarTvelos globalur
procesebSi CarTviT, saerTSoriso mimosvlebisa da komunikaciebis
masStabebis zrdiT, mezobel da evrokavSiris qveynebTan savaWro-ekonomi-
kuri urTierTobebis gafarToebiT. aseve gansakuTrebiT maRalia turizmis
xvedriTi wili, romlis ganviTareba bunebrivia zrdis transportisa da
kavSirgabmulobis dargis mniSvnelobasa da saWiroebas. swored amiT
aixsneba, rom am dargebis momsaxurebis maCvenebeli gaizarda 60%-iT
procentiT dasaqmebulTa raodenobis 11%-iani klebisas, rac ZiriTadad
gamowveulia warmoebis organizaciuli struqturis srulyofiT.

14
 დიაგრამა 6.7. ტრანსპორტისა და კავშირგაბულობის მცირე საწარმოების მიერ
გამოშვებული პროდუქცია 2002-2011 წწ. (მლნ ლარი)
100
80
60
40
20
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

პროდუქციის გამოშვება

wyaro: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri. www.statistics.ge

Tavisi mokrZalebuli wvlili SeaqvT ekonomikis ganviTarebaSi sastumroebis

da restornebis sferos mcire sawarmoebs.turizmis ganviTareba warmoadgens
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis prioritets. igegmeba turizmis axali
saxeobebis ekoturizmis, samTo turizmis, sasoflo turizmis, samedicino
turizmis da sxva saxeobaTa ganviTareba, rac samomavlod aucileblad
gamoiwvevs Sesabamisi infrastruqturis Seqmnis aucileblobas, romlis
ganuyofel elemantsac warmoadgens mcire sastumroebi da restornebi. es
procesebi obieqturad gamoiwvevs am dargis mcire zomis dawesebulebaTa
gazrdas. dReisaTvis ki am sferoSi brunvisa da produqciis gamoSvebis
maCveneblebi zemoT ganxilul saqmianobis saxeTa maCveneblebs ver
Seedreba, magram mniSvnelovania is faqti, rom isinic zrdis tendenciiT
xasiaTdebian da aRweven Sesabamisad 123 da 119%-ian zrdas. aqve unda
aRiniSnos rom dasaqmebulTa raodenoba 2011 wlisaTvis am sferoSi gaizarda
114%-iT 2009 welTan SedarebiT.

mcire biznesis optimaluri sistemuri struqturis formireba am seqtoris

potencialis srulad amoqmedebis udides rezervebs Seicavs. swored am
proceszea damokidebuli ara marto ekonomikuri zrdis tempebis daCqareba,
aramed socialuri problemebis gadaWrac. pirveli rigis amocanad gvesaxeba
ekonomikuri stimulirebis berketebis meSveobiT mcire mewarmeobis
sistemuri struqturis optimizacia. mxedvelobaSi gvaqvs saqarTveloSi iseTi
prioritetuli mimarTulebebis ganviTareba, rogoricaa soflis meurneoba, turizmi
da mrewveloba, am dargebSi mcire sawarmoTa raodenobisa da maTSi
15
dasaqmebulTa ricxvis zrda. amasTan erTad aseve, umniSvnelovanes
mimarTulebad migvaCnia wvrili mewarmeobis winmswrebi tempebiT
ganviTarebisaTvis yovelmxrivi saxelmwifoebrivi mxardaWeris aRmoCena
saqarTvelos im regionebSi, sadac mosaxleobis depopulacia daiwyo da
gansakuTrebiT didia rogorc dausaqmebeli muSaxeli, ise – gamouyenebeli
bunebrivi resursebi. saxelmwifom unda Seqmnas xelsayreli
makroekonomikuri da biznesgaremo im produqciis sawarmoeblad, romelic
dReisaTvis ucxoeTidan Semodis da mis adgilze warmoebisaTvis saWiro
bunebrivi pirobebi da saTanado adgilobrivi iafi resursebi arsebobs.

realurad ki soflis meurneobaSi dReisaTvis Semdegi mdgomareoba gva-

qvs. 2009 wels soflis meurneobis wilma mSp-Si 9,6% Seadgina. soflis
meurneobis dargis mwarmoeblurobis realuri zrda wina welTan SedarebiT
Semcirda 1,3%-iT.

saqarTvelos soflis meurneobis produqciis eqsportis didi potenciali

gaaCnia. amas adasturebs misi istoriul-meurneobrivi ganviTarebis gza.
Tumca dReisaTvis am dargSic srulad ar aris gamoyenebuli SesaZleblobebi da
mniSvnelovnad CamorCeba mezobel qveynebs, ris gamoc maTze damo-
kidebul poziciaSi imyofeba. amas adasturebs saqarTvelos ekonomikuri
ganviTarebis saministros mier 2009 wels Catarebuli `soflis meurneobis
produqciis kvleva~, romlis Tanaxmadac 2009 wels soflis meurneobis
produqciiT sagareo savaWro brunvam 5513 mln. aSS dolari Seadgina, rac
wina welTan SedarebiT 29,3%-iT naklebia, magram es moxda ara importis
Semcirebis xarjze, aramed sakuTari ZalebiT warmoebuli saeqsporto
produqciis Semcirebis xarjze.

დიაგრამა 6.8. სოფლის მეურნეობაში პროდუქციის წარმოება 2003-

2009წწ.

1750
1700
1650
1600
1550
1500
1450
1400
1350
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

16
wyaro: “soflis meurneobis produqciis kvleva”. publikacia. saqarTvelos
ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro. 2009.

2009 wlis monacemebiT agrosasursaTo produqciis eqsportma 340 mln.aSS

dolari Seadgina, rac mTliani eqsportis 30%-s Seadgens.

sasoflo sameurneo produqciis importma 818,5 mln. aSS dolari Seadgina, rac
mTliani importis 18,6%-ia. saqarTvelodan ZiriTadad xorcieldeba Semdegi
sasoflo-sameurneo produqciis eqsporti: Txili, eTilis spiriti, mineraluri wylebi,
Rvino, xili, marcvleuli, Tevzi, bostneuli. saimporto saqonelic igive
dasaxelebebs moicavs: pur-burRuleuli, xorci, zeTebi, Tevzi, rZis produqtebi
da sxva.

დიაგრამა 6.9. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ექსპორტი 2009წ.(მლნ აშშ დოლარი)

70
70
54
60
50 35.4 34.2
40
30 20.1
20
1.2 4.5 2.6
10
0
კაკალი ეთილის მინ. წყალი ხილი მარცვლეუ თევზი ბოსტნეულ
სპირტი ლი ი

wyaro: “soflis meurneobis produqciis kvleva”. publikacia. saqarTvelos

ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro. 2009

bostneulis realizacia sakmaod dabal fasebSi mimdinareobs zafxulSi, rac

pirvel rigSi gamowveulia qveyanaSi nedli xilisa da bostneulis Sesanaxi
simZlavreebis ar arsebobiT. mwarmoeblebi cdiloben swrafad gauwion
realizacia produqcias, raTa Tavidan aicilon misi xarisxis gauareseba da
danakargebi. sezonis damTavrebasTan erTad mkveTrad matulobs xilisa da
bostneulis sarealizacio fasi da iwyeba importi mezobeli qveynebidan,
ZiriTadad TurqeTidan da azerbaijanidan, romlebsac gaaCniaT sakmaod
maRali teqnologiebiT aRWurvili xil-bostneulis Sesanaxi bazebi. saerTo

17
moxmarebaSi Zalian maRalia importirebuli xaxvis, nioris, stafilos, da
kartofilis wili.

migvaCnia, rom importis Semcirebis sakiTxSi mniSvnelovani wvlilis Se-

tana SeuZliaT mcire fermerul meurneobebs. dasavleTis ganviTarebul qve-
ynebSi ojaxuri ferma aris soflis meurneobis safuZveli. magaliTad, aSS-Si
maTma raodenobam 2005 wels 2 milions gadaaWarba. yvelaze efeqturia
fermeruli biznesi holandiaSi, sadac erT fermers SeuZlia gamokvbos qveynis
180-200 moqalaqe. am qveyanaSi fermerebi imyofebian mTavrobis xel-
Sewyobisa da kontrolis qveS. gansakuTrebiT miwebis nayofierebis Sena-
rCunebaSi, kreditebis gamoyofaSi, dazRvevaSi da a.S. (oTinaSvili 2010: 167).
am mxriv saqarTvelosac SeuZlia mniSvnelovani Sedegebis miRweva,
risTvisac Cvenis azriT, saWiroa soflis meurneobis materialur-teqnikuri bazis
srulyofa. investiciebis ganxorcielebiT, saojaxo biznesis axleburi organizaciiT,
Tanamedrove mcire teqnikisa da teqnologiebis dafuZnebiT SesaZlebeli
gaxdeba mSp-Si misi Senatanis mniSvnelovnad amaRleba da eqsportSi wilis
gazrda.

erTi SexedviT, saqarTveloSi Seqmnilia mravali piroba imisaTvis, rom

mewarmem warmatebiT ganaxorcielos eqsporti _ Seicvala sabaJo kanon-
mdebloba da Sesabamisad administrireba, aseve saqarTvelo sargeblobs
preferenciaTa ganzogadebuli sistemiT, rac marTlac mniSvnelovani
SeRavaTebis SesaZleblobas aZlevs qarTul bizness, kerZod ki sawarmoebs
SesaZlebloba aqvT, moaxdinon jamSi 9000-mde dasaxelebis produqtis
SeRavaTiani pirobebiT (maT Soris 7200 produqtze nulovani ganakveTiT)
eqsportireba 35-mde qveyanaSi. Tumca, sawarmoebis umravlesoba araTu
saerTaSoriso bazrebze, adgilobriv bazrebzec ki ver axerxeben Tavis
damkvidrebasa da konkurirebas.amis erT-erTi mizezTagania informirebulobis
dabali done, mewarmeTa mxridan bazrebis Seswavlisa da marketinguli
RonisZiebebis gatarebis meqanizmebSi gaurkvevloba.

amrigad, saqarTveloSi mudmivad aqtualuri problemis, mosaxleobis da-

saqmebis saukeTeso saSualebas warmoadgens mcire biznesi. miuxedavad
am sferos socialur-ekonomikuri mniSvnelobis aRiarebisa, is mainc ver uax-
lovdeba im maCveneblebs, romlebic ucxoeTis amave seqtorisTvisaa da-
maxasiaTebeli, magram mas yovelTvis eqneba sakuTari adgili bazarze. ar-

18
sebobs biznesis mravali mimarTuleba, romlebSic masStaburi sawarmoebi
ubralod araa gamarTlebuli. biznesis es saxeebi SeiZleba iyos rogorc
warmoebaSi, ise momsaxurebaSi, vaWrobaSi da soflis meurneobaSi. Cvens
mier ganxiluli meurneobis sferoebSi mcire biznesis perspeqtiuloba
damtkicebulia, radgan yvela maTganSi warmoebuli produqciis zrda Sei-
niSneba.

saqarTvelos realobaSi mcire biznesis ekonomikuri maxasiaTeblebis op-

timizaciisaTvis mniSvnelovnad migvaCnia:

 mcire sawarmoTa seqtoruli da dargobrivi struqturis srulyofa;

 damatebiT kvlevebis safuZvelze mcire biznesis gansazRvris para-
metrebSi cvlilebebis Setana dargobrivi kuTvnilebis moxedviT;
 mcire biznesis regionaluri struqturis srulyofa resursuli upi-
ratesobebis gaTvaliswinebiT;
 saxelmwifo srtategiis SemuSaveba, romelic orientirebuli iqneba
importis Semcirebaze da am kuTxiT mcire sawarmoTa wvlilis
gafarToeba.

kiTxvebi TviTSemowmebisaTvis:

1. rogoria mcire biznesis sistemuri struqtura?

2. rogor daaxasiaTebdiT mcire biznesis dargobriv struqturas?
3. rogor viTardeba mcire biznesi saqarTvelos regionebSi? gansazRvreT
Tanamedrove mdgomareoba.
4. daaxasiaTeT dasaqmebaSi mcire biznesis roli da gansazRvreT am
seqtorSi dasaqmebis dinamika.
5. rogoria saqarTveloSi mcire biznesis ekonomikuri maCveneblebi?
6. Tqveni azriT ekonomikis romel dargebSi aqvT mcire sawarmoebs
ganviTarebis perspeqtivebi?
7. rogor daasabuTebdiT mcire biznesis saeqsporto poltencials?

gamoyenebuli loteratura:

1. o. SurRaia, “mcire biznesis safuZvlebi”, Tb. 2010;

19
2. l. cecxlaZe “mcire biznesis organizaciisa da marTvis strategia Tanamedrove
sabazro sistemaSi” Tb. 2013;
3. abesaZe ramaz, kakulia eTeri, “mcire biznesis makroekonomikuri regulirebis
meqanizmi saqarTveloSi”. paata guguSvilis ekonomikis institutis
gamomcemloba, Tbilisi.
4. Сирополис К. НиколасУправление малым бизнесом, "Дело", М.
5. Росс Том “Большие идеи для малого бизнеса”, "Фаир -пресс", М.
6. “mewarmeoba saqarTveloSi”, saqstati, 2008-2012 wlebis statistikuri
publickaciebi, www. Geostat.ge
7. “soflis meurneobis produqciis kvleva”, saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi
ganviTarebis saministro. 2010. www. economy.gov.ge

20