Professional Documents
Culture Documents
biznesis safuZvlebi
saredaqcio jgufi
nikoloz abuaSvili
nino aladaSvili
giorgi bisieiSvili
akaki TavaZe
Teimuraz kuprava
zurab liluaSvili
marina qarCava
tristan jinWaraZe
gamocemis koordinatori
ana milaSvili
koreqtori
zaal CxeiZe
dizaini
viola tuRuSi
ISBN 978-9941-0-3721-4
Tavisufali universitetis gamomcemloba, 2011
winaTqma
wlebis ganmavlobaSi winamdebare wignis avtorebs mihyavdaT biznesis
sawyisi kursi ESM biznesis skolaSi. ESM-is Tavisufali universitetis
SemadgenlobaSi Sesvlis Semdeg kursi savaldebulo gaxda universitetis
yvela studentisaTvis da, bunebrivia, garkveuli cvlilebebi ganicada.
oriaTasian wlebSi dawerilma Cvenma saxelmZRvanelomac TandaTan aqtualoba dakarga da am garemoebebma axali wignis daweris gamowvevis winaSe
dagvayena.
es wigni misi winamorbedebisagan gansxvavebiT, ufro metadaa orientirebuli SemecnebiTi da praqtikuli sakiTxebis gaSuqebaze, vidre biznesis marTvis teqnikur detalebze. Cven gverdi avuareT tradiciebs da
mizanSewonilad ar CavTvaleT wigni gadagvetvirTa im sakiTxebiT, romlebic ixileba ekonomikis kursis farglebSi.
wignis teqstSi SeiZleba uzustobad an daudevrobad mogeCvenoT erTidaigive cnebis sxvadasxva terminis saSualebiT (magaliTad organizacia, biznesi, firma, kompania) gamoxatva. biznesis enaSi sinonimebi
xSiria da am SemTxvevaSi Cvenc ar gadavuxvieT miRebul praqtikas.
vinaidan globalur masStabSi biznesis ena inglisuria, Cven mizanSewonilad CavTvaleT teqstSi aratrivialuri terminebis inglisurenovani
eqvivalentebis moyvana, rac, imedia, Cvens mkiTxvels momavalSi gauadvilebs biznesis sferos inglisurenovan teqstebTan urTierTobas.
madlobas vuxdiT yvela Cvens kolegas Tavisufali universitetidan
im rCevebisTvis, romlebsac gvaZlevdnen wignze muSaobis dros.
bunebrivia, wignis yvela naklovanebaze pasuxismgeblobas Cven Tavze
viRebT.
revaz vaCnaZe
giorgi Turqia
Tavisufali universiteti,
Tbilisi, 2011 weli
sarCevi
Sesavali 7
Nnawili I. momxmareblis dakmayofileba
Tavi 1. Mmarketingi
39
47
53
57
58
3.1. biujeti 67
3.2. menejeruli aRricxvis elementebi
70
3.3. finansuri analizi
78
nawili III. Bbiznesis organizeba
Tavi 4. Mmenejmenti
4.1. marTvis ierarqia
4.2. ras akeTebs menejeri?
4.3. marTvis procesi
99
101
104
4.4.
4.5.
4.6.
4.7.
4.8.
ufleba-movaleobebis ganawileba
110
organizaciuli struqtura
113
warmoeba 117
proeqtebis marTva
120
riskebi da maTi marTva
127
140
danarTi. i
B nformaciis mopoveba da analizis
instrumentebi
DD1. sainformacio sistema da informaciis mopoveba
145
SMART koncefcia
150
PEST analizi 151
SesaZleblobebis Sefaseba
153
monacemTa analizi
157
`72-is wesi~
159
informaciis wardgena (vizualizacia) 161
Sesavali
adamians sxvadasxva saWiroebani da survilebi gaaCnia, romelTa dasakmayofileblad igi sxvadasxvagvarad moqmedebs: svams wyals, miirTmevs
saWmels, imoseba tansacmliT, saubrobs mobiluriT, iRebs ganaTlebas da
a.S.
onkanSi wyals, sursaTs, sasadilosa Tu restoranSi sadils, ToneSi
Tu qarxanaSi gamomcxvar purs, tansacmelsa da fexsacmels, avtomobils,
binis, ofisis Senobisa Tu quCebis dasufTavebas, nayinsa Tu Sokolads,
Tmis gakreWvas, valutis gadaxurdavebas da a.S. gvTavazobs biznesi
produqtis saxiT.
produqti SeiZleba iyos rogorc saqoneli (magaliTad: boTlSi Camosxmuli wyali, puri, tansacmeli, fexsacmeli, avtomobili da a.S.), aseve momsaxureba (magaliTad: wylis miwodeba Tqvens saxlSi, sadili restoranSi,
TviTmfrinaviT mgzavroba da a.S.).
biznesis warmatebisaTvis unda moxdes momxmareblisTvis saWiro
produqtis miyidva iseT fasad, romelic misTvis momgebiani iqneba, anu
miRebuli Semosavali gadaaWarbebs xarjebs.
TiToeuli Tqvengani dakavSirebulia biznesTan. yvelani momxmareblebi xarT (magaliTad: yidulobT wyals, purs, bostneuls, eleqtroenergias, dadixarT restoranSi, kinoTeatrSi, saubrobT mobilurze, sargeb
lobT internetiT da sxva). garda amisa, zogierTma Tqvenganma SeiZleba
daiwyos sakuTari biznesi, sxvebi ki dasaqmdnen sxvadasxva organizaciaSi.
Cven vcxovrobT samyaroSi, romelSic gansxvavebuli biznes organizaciebi funqcionireben. magaliTad, arsebobs firmebi, romelTac saukunovani istoria aqvT. amave dros funqcionireben iseTebic, romlebic
sul ramdenime wlis win gamoCdnen bazarze da warmatebasac miaRwies.
magaliTisaTvis moviyvanoT livai strausi, romelmac pirvelma Seqmna
XIX saukunis bolos dResac esoden popularuli da Tanamedrove jinsebi;
fordi, romelmac amerikis mosaxleobis mniSvnelovani nawilisTvis avtomobili xelmisawvdomi gaxada; saparsi jileti, romelic XX saukunis
Sesavali
Sesavali 9
10
Sesavali
Sesavali 11
17 wlis asakSi king jiletma komivoiaJerad daiwyo muSaoba, Tumca amave dros
igi gamogonebis unars iyenebda da ormoci wlis asakisaTvis oTxi patenti hqonda
miRebuli. marTalia, maTgan sargebeli ar
hqonia, Tumca amas did mniSvnelobas arc
aniWebda.
erTxelac, uiliam peinterma, romelic
boTlebisTvis metalis erTjeradi sacobis
Semqmneli da kingis uSualo xelmZRvaneli
iyo, daafasa misi komerciuli unarebi da
mixvda mis swrafvas gamogonebebisken, jilets urCia: gamogoneba mogebis momtani
unda iyos! Tu gsurs rom is, rasac Sen
qmni, myidvelisTvis saintereso aRmoCndes,
moifiqre raime erTjeradi. Tu gamogoneba warmatebuli iqneba, momxmarebels igi
kidev da kidev dasWirdeba da Sen amiT didad ixeireb. xom ar gecada
gamogegonebina Cemi sacobis msgavsi ram, romelsac gamoyenebis Semdeg
gadaagdeben? myidveli mova axali sacobis sayidlad da yoveli sacobis
gayidva gagamdidrebs. Tan peinterma daamata: naklebad savaraudoa, rom
Sen erTjeradi sacobis msgavsi ram gamoigono, magram amis Sesaxeb fiqri
ar gawyenda~.
jilets, Tavis saqmianobidan gamomdinare, xSirad uxdeboda matareb
liT mgzavroba da mgzavrobisas mowesrigeba, wveris gaparsva, es ki kanis
dazianebis riskTan iyo dakavSirebuli. matarebelSi jayjayisas samarTeblis xmareba saxifaTo iyo. ar iyo gamoricxuli, rom basri samarTebliT
adamians uneblied Wriloba mieRo. amasTanave, saparsis dablagvebis SemTxvevaSi saWiro iyo misi dalaqisaTvis an mlesavisaTvis mitana, rac damatebiT problemebs qmnida. SemdgomSi jileti ixsenebda: uceb davfiqrdi,
rom saparsis konstruqcia ramodenime aswleulia ar SeucvliaT. Tu SevZlebdi gamekeTebina saparsis iseTi iafi pirebi, rom isini ki ar gaelesaT,
aramed SeecvalaT xolme axliT, Sedegs mivaRwevdi.~
amgvarad, jiletma gadawyvita iseTi saparsi Seeqmna, romelic advilad
gamosayenebeli da mosaxerxebeli iqneboda. inJiner uiliam nikersonTan
erTad igi saparsis Seqmnaze rva wlis ganmavlobaSi muSaobda. 1901 wels
maT erToblivi kompania (Gillette Razor Company) daaarses, 1904 wels ki king
kemp jiletma Tavis gamogonebaze patenti miiRo. Zalian male sazogadoebam ara marto saparsi gaicno, aramed misi Semqmnelic, romlis portreti
misive gamogonebis SesafuT qaRaldze ibeWdeboda.
12
Sesavali
nawili
momxmareblis
dakmayofileba
Tavi
marketingi
16
CaTvala, rom oTx larad Saurma ufro kargad daanayrebda, vidre Sokoladis fila.
magram gana mxolod miRebuli sargebeli gansazRvravs momxmareblis
arCevans?
diliT adre universtetisken mimaval giorgis `promo gogonam~ xelSi SeaCeCa flaeri. BflaerSi miTiTebuli piceria momxmarebels xuT larad
sTavazobda cxel picas adgilze mitaniT. Sesvenebaze giorgi dafiqrda,
ra jobda Saurma oTx larad, Tu pica xuTad. miuxedavad imisa, rom
Saurmaca da picac erTnairad daanayrebda mas, anu erTi da igive sargebels moutanda, giorgim mainc Saurma airCia. ratom? imitom, rom Saurmis SemTxvevaSi igive sargebels ufro naklebi xarjiT miiRebda.
am magaliTidan Cans, rom momxmareblis gadawyvetileba damokidebulia ara mxolod miRebul sargebelze, aramed sargebelisa da xarjis
fardobazec, rasac marketingSi momxmareblisTvis miwodebul faseulobas eZaxian. Mmomxmarebeli yovelTvis irCevs iseT alternativas, romlis
faseulobac misTvis ufro maRalia.
marketingis umniSvnelovanesi amocana momxmareblebis mozidva da
SenarCunebaa maTTvis saWiro produqtebis SeTavazebiT. am miznis misaR
wevad unda SeviswavloT ra surs momxmarebels, SevimuSavoT, romeli
saqoneli da rogori tipis momsaxureba iqneba maTTvis ufro sasurveli
da xelsayreli, ramdeni unda Rirdes produqti. amasTan erTad aucilebelia gayidvebis da promouSenis (stimulirebis) meTodebis gamoyenebac.
Mkompaniis warmatebisaTvis mniSvnelovania marketinguli moRvaweobis
saerTo gegmis marketinguli strategiis SemuSaveba, rac gulisxmobs
kompaniis SesaZleblobebis Seswavlas da resursebis sworad ganawilebas
am SesaZleblobaTa maqsimalurad gamosayeneblad, aseve kompaniis saqmianobis Sedegebis prognozirebas.
Mimisda mixedviT, Tu romel momxmarebelze varT orientirebuli,
marketingis Seswavlis ZiriTadi sagani bazari SeiZleba davyoT or
nawilad: pirveli samomxmareblo (sacalo) (Retail) bazari, igi Sedgeba
im momxmareblebisagan, romlebic yiduloben produqts piradi moxmarebisaTvis, magaliTad Saqars, da meore institucionaluri (sabiTumo)
(Wholesale) bazari, romelic, Tavis mxriv, SeiZleba kidev or ZiriTad qvejgufad davyoT: samrewvelo-sawarmoo bazari (kompaniebi, romlebic yiduloben produqts sakuTari saqonlisa da momsaxurebis warmoebisaTvis,
magaliTad, rodesac sakonditro yidulobs Saqars produqciis sawarmoeblad) da gadamyidvelTa bazari (sabiTumo da sacalo movaWreebi, magaliTad, rodesac supermarketi yidulobs Saqars Semdgomi gadayidvisTvis).
bazris amdagvari dayofa ganpirobebulia imiT, rom xsenebuli bazrebi
saWiroeben gansxvavebul midgomebs, roca saqme produqtis SefuTvas, Se-
Tavi 1. marketingi 17
18
produqti
fasi
miznobrivi
bazari
adgili
promouSeni
Tavi 1. marketingi 19
sadiskusio kiTxva
davaleba: moaxdineT bazris segmentacia da gamoyaviT miznobrivi bazari bebia Tamaris biznesisTvis.
davaleba: ra mimzidveli maxasiaTeblebis damatebas urCevT bebia Ta
mars Tavisi produqtebisTvis?
1.2. produqti
iseve, rogorc bazars, produqtsac momxmarebelTa tipebis mixedviT
yofen samomxmareblo da institucionalur produqtebad. samomxmareblo
produqti gamiznulia individualuri moxmarebisaTvis, xolo institucionaluri saqonlisa da momsaxurebis mwarmoeblebisaTvis.
momxmarebeli sxvadasxvagvarad udgeba samomxmareblo produqtis
SeZenis process:
aris produqtebi, romlebsac momxmarebeli yidulobs xSirad da didi
fiqris gareSe. Cveulebriv, es produqti iafia. am dros momxmareblebi
kargad icnoben produqts. aseT saqonelsa da momsaxurebas SeiZleba mivakuTvnoT kbilis pasta, gamagrilebeli sasmelebi, kvebis produqtTa umravlesoba, tansacmlis wmenda, fotosuraTebis dabeWdva, satransporto
saSualebebiT sargebloba, qseroaslebis damzadeba da a.S.
garkveuli produqtebis SeZenas momxmarebeli ekideba SedarebiT didi
gansjiTa da dafiqrebiT. es aris sakmaod mniSvnelovani momsaxureba da
saqoneli, romelsac adamianebi yoveldRiurad ar yiduloben da amitom
yidvis Sesaxeb gadawyvetilebas arc Tu ise swrafad iReben. am kategoriis
produqts SeiZleba mivakuTvnoT televizori, avtomobili, aveji, bina,
umaRlesi ganaTlebis miReba, sarecxi manqana, saqorwilo kaba da a.S.
aseTi tipis produqtis Sesyidva momxmareblebis mxridan moiTxovs met
dakvirvebas, raTa maT ipovon gansxavaveba fasebsa, samomxmareblo maxasiaTeblebsa, produqtis xarisxsa Tu firmis reputacias Soris.
arsebobs produqtebi, romlis SeZenas momxmarebeli gansakuTrebiT
eswrafvis da mzad aris damatebiTi ZalisxmevisTvisac, miuxedavad misi
adgilmdebareobisa da analogiur produqtTan SedarebiTi siZvirisa.
magaliTad, rodesac Tqven upiratesobas aniWebT `likans~, `oniaSvilis~
xaWapurs, `polos~ warmoebul tansacmels, `audis~ markis avtomobils,
dadixarT mxolod erT konkretul stomatologTan da ase Semdeg.
Tavis mxriv, institucionaluri produqtic SeiZleba davajgufoT
imis mixedviT, Tu ra periodis manZilze unda gamoiyenos igi kompaniam
Tavis saqmianobaSi. iseT saqonlad da momsaxurebad, romelic kompaniaSi
gamoiyeneba maTi SeZenis momentidan erT wlamde periodis ganmavlobaSi
20
Tavi 1. marketingi 21
SefuTva da etiketi
A efuTvas kompaniebi yuradRebas unda aqcevdnen, vinaidan igi mniSS
vnelovania momxmareblis mier yidvis gadawyvetilebis miRebisas.
Pproduqtis saTanadod SefuTva ara marto icavs mas dazianebisa da gafuWebisagan, aramed xazs usvams mis upiratesobas Tavisi formiT, SemadgenilobiTa da dizainiT. SefuTva aadvilebs saqonlis ganTavsebasa da
mis demonstrirebas, iqcevs myidvelTa yuradRebas. racionaluri SefuTva amcirebs danaxarjebs da mwarmoebels realur upiratesobas aniWebs
konkurentebTan SedarebiT.
SefuTva informaciis miwodebis saSualebasac warmoadgens. Kkompaniebi SefuTvisas gansazRvruli feris gamoyenebiT cdiloben momxmarebels miscen saSualeba, warmodgena Seiqmnas saqonlze, manam is etiketze
arsebul informacias gaecnoba. magaliTad, saReWi rezinis SeZenisas
myidveli
sTvis wiTeli feri SeiZleba asocirdebodes JolosTan an marwyvTan, yviTeli feri limonsa Tu bananTan da a.S.
Eetiketi (Label) SefuTvis Semadgenel nawils warmoadgens. is gvexmareba savaWro niSnebis amocnobaSi. etiketi iZleva informacias saqonlis
xarisxis, ingredientebis, moxmarebis wesebis, gamoyenebis xangrZlivobis
Sesaxeb da a.S.
sxvadasxva qveyanaSi sakvebis, medikamentebis, kosmetikuri nawarmisa
da mravali sxva produqtis markireba regulirdeba am qveyanaSi moqmedi
kanonebis meSveobiT. magaliTad, sasmels ar SeiZleba hqondes xilis wvenis etiketi, Tu is ar Seicavs mocemuli xilis naturaluri komponentebis
dadgenil minimums. arsebobs agreTve swori SefuTvisa da markirebis
kanonebic, romlis mixedviTac yovel etiketze unda daiweros saqonlis
dasaxeleba, mwarmoeblis saxeli da misamarTi, aseve zustad unda iyos
miTiTebuli produqciis sufTa wona da a.S.
sakmaod xSirad momxmarebels sTavazoben SefuTul, magram aramarkirebul saqonels, romelsac mxolod produqciis saxeli aweria. is analo-
22
giur markirebul saqonelTan SedarebiT iafia. aseTma saqonelma bazarze Tavisi adgili ipova, Tumca bolo wlebSi misi gayidvebis moculoba
mcirdeba momxmareblis mxridan aramarkirebuli saqonlisadmi uaryofiTi
damokidebulebis gamo.
sadiskusio kiTxva
Rirs Tu ara mieniWos mniSvneloba bebia Tamaris produqciis SefuT
vasa da etikets? pasuxi daasabuTeT.
fuli
Mobile
phones with
music
capaballity
Digital music
player
CD players
Cassette
players
gayidvebi
mogeba
dro
Tavi 1. marketingi 23
TiToeul stadiaze aucilebelia kompaniam gamoiyenos Sesabamisi marketinguli strategia. nebismieri am strategiis xangrZlivoba damokidebulia momxmareblis moTxovnilebebze, bazris koniunqturaze, produqtis
xasiaTsa da Tvisebebze, mwarmoeblis marketingul strategiasa da sxva
faqtorebze.
danergva (Introduction) produqtis sasicocxlo ciklis pirveli stadiaa, rodesac mwarmoebeli cdilobs Seqmnas moTxovna produqtze.
Cveulebriv, es etapi moiTxovs produqtis promouSenis farTo kampa
ni
as. da
nergvis stadiaze saWiroa msxvili investiciebi, raTa daifaros
produqtis gamokvlevisa da daproeqtebis xarjebi, Camoyalibdes produqciis ganawilebisa da gasaRebis arxebi, momxmarebels jer gaacnon, Semdeg
ki daarwmunon mocemuli produqtis upiratesobaSi.
zrda (Growth) am stadiaze xdeba bazris mier produqtis aRiareba,
gayidvebis dawyeba da mogebis miReba. zrdis stadiaSi konkurencia mZafrdeba da iwyeba brZola bazris wilisaTvis. mwarmoebeli iZulebulia,
kvlavindeburad gaiRos didi danaxarjebi promouSenisTvis. bazarze xdeba fasebis stabilizacia, gayidvebis moculoba izrdeba, xolo produqciis erTeulis TviTRirebuleba mcirdeba. stabiluri fasebi da xarjebis
Semcireba iwvevs mogebis zrdas.
simwife (Maturity) am stadiaze gayidvebis moculoba ganagrZobs zrdas
da mogvianebiT nel-nela iwyebs Semcirebas. Cveulebriv, simwifis stadia
produqtis sasicocxlo ciklis erT-erTi yvelaze xangrZlivi periodia.
mogebas, romelic produqts moaqvs simwifis stadiaSi, kompaniebi iyeneben sxva axali nawarmis Sesaqmnelad, amitom isini yovel Rones xmaroben
imisaTvis, rom simwifis stadiaSi myofi produqti rac SeiZleba didi
xnis ganmavlobaSi iyos konkurentunariani. es SesaZlebelia arsebuli
produqtisTvis umniSvnelo detalebis damatebiTa da srulyofiT, ris
Sedegadac produqti momxmareblisaTvis ufro mimzidveli xdeba.
dacema (Decline) gayidvis moculobisa da mogebis mkveTri Semcirebis
periodia. Ees SeiZleba sxvadasxva mizezma gamoiwvios: icvleba momxmarebelTa moTxovnilebebi, demografiuli situacia, ixveweba da iqmneba axali teqnologiebi. aseT viTarebaSi kompaniebi irCeven romelimes qvemodCamoTvlili variantebidan:
datovon produqtis warmoeba ucvlelad;
Secvalon marketinguli strategia;
moxsnan produqti warmoebidan da daiwyon axali produqtis gamoSveba.
am stadiaze SesaZlebelia sxva gadawyvetilebebis miRebac: datovo
bazari an daelodo, rodis datoveben mas konkurentebi da amis xarjze
mniSvnelovnad gazardo gayidvaTa moculoba; moaxdino resursebisa da
24
1.3. fasi
fasebis politikas umniSvnelovanesi adgili ukavia kompaniis marketin
gul saqmianobaSi. mis sworad warmarTvas nebismieri kompaniisTvis sasicocxlo mniSvneloba aqvs. fasi gansazRvravs kompanis finansur mdgo
mareobas, konkurentul poziciasa da myidvelebTan damokidebulebas.
Ffaswarmoqmna (Pricing) rTuli amocanaa, xolo riski maRalia. rogor
unda dadgindes optimaluri fasebi?
fasebis politikis SemuSavebisas kompaniis menejerebi Semdeg ZiriTad sakiTxebs wyveten:
produqtis Tavdapirveli fasis gansazRvra;
fasebis adaptireba drosa da sivrceSi, raTa isini Seesabamebodnen
bazris sxva moTxovnebs;
rogori reagireba unda moxdes konkurentebis mier fasebis cvlilebisas.
gadawyvetilebis miReba produqtze fasis dadebis Sesaxeb aucilebeli
xdeba maSin, rodesac an axal produqts vnergavT bazarze, an vanawilebT
arsebul produqts axali arxebiT, an axali bazris aTvisebas vcdilobT.
produqtze fasis dadgenis procesi moicavs Semdeg etapebs:
faswarmoqmnis miznis dasaxva;
savaraudo gayidvebis gansazRvra;
danaxarjebis Sefaseba;
konkurentebis produqtis xarisxisa da fasis analizi;
faswarmoqmnis meTodis SerCeva;
saboloo fasis SerCeva.
faswarmoqmnis miznebi
fasebis formirebisas, aucilebelia, kompanias gaaCndes konkretuli, calsaxa da miRwevadi miznebi, anu kompaniis xelmZRvanelobam unda
icodes, Tu risi miRweva surs, rodesac yidis mocemul saqonels an mom-
Tavi 1. marketingi 25
26
mwarmoebeli maSin miiRebs 20%-ian mogebas, Tu mosalodneli gayidvebis prognozi sworia da xarjebic sworad aris Sefasebuli. magram Tu
mwarmoebeli ver uzrunvelyofs 80 aTasi cali yursasmenis wliur gayidvas 192 larad, maSin, bunebrivia, dagegmil mogebas igi ver miiRebs.
Mfaswarmoqmna produqtis aRqmuli Rirebulebis safuZvelze. miuxedavad imisa, rom es meTodi marketingis TvalsazrisiT albaT yvelaze marTe-
Tavi 1. marketingi 27
28
1.4. adgili
N ebismieri produqti, iqneba es eleqtromowyobiloba, saparikmaxero
n
momsaxureba, kbilis pasta, sportuli aRWurviloba, benzini, avtomobili
Tu dazRveva, mwarmoeblidan unda miewodos saboloo momxmarebels. gzebs,
romelTa gavliTac xdeba produqtis moZraoba am or `punqts~ (mwarmoebeli momxmarebeli) Soris, ewodeba distribuciis (ganawilebis) arxebi.
zogierTi arxi sakmaod martivia da mwarmoeblidan momxmareblamde produqtis `gasavali manZili~ moklea, xolo zogierTs ki rTuli struqtura
aqvs da Sedgeba mravali adamianisa da organizaciisagan.
mwarmoeblebis umetesoba TavianT saqonels Suamavlebis (Marketing Intermediaries) saSualebiT yidis:
zogierTi Suamavali, magaliTad, biTumad da sacalod movaWreebi, yidulobs saqonels da Semdgom yidis mas myidvelebze. biTumad movaWreebi
(Wholesalers) saqonels miHyidian sacalod movaWreebs, sxva biTumad movaWreebs, aseve institucionalur momxmareblebs, rogorebicaa samTavrobo
uwyebebi, sxvadasxva dawesebulebebi da organizaciebi, komerciuli firmebi, romelTagan zogierTi xelaxla yidis am saqonels mogebis miRebis
Tavi 1. marketingi 29
30
1.5. promouSeni
ganvixiloT marketinguli kompleqsis meoTxe elementi promouSeni.
arsebiTad es aris meTodebis erToblioba, romelTac kompaniebi iyeneben
miznobriv bazrebTan da farTo sazogadoebasTan urTierTobisas, raTa
daarwmunon momxmarebeli SeiZinon is, rasac yidis mocemuli organizacia
saqoneli, momsaxureba Tu raime idea.
promouSenis RonisZiebebs sami ZiriTadi mizani aqvT: informireba,
darwmuneba da Sexseneba. informireba promouSenis pirveli rigis mizania, vinaidan adamianebs ar SeuZliaT produqtis manamde yidva, sanam ar
gaigeben misi arsebobis Sesaxeb da ar mixvdebian, Tu raSi SeiZleba gamoadgeT igi. potenciurma myidvelma unda icodes, sad SeiZleba SeiZinos
esa Tu is produqti, ra eRireba da rogor unda gamoiyenos is. darwmuneba promouSenis aseve mniSvnelovani elementia, vinaidan myidvelTa umravlesobas arCevanis gakeTebis dros sWirdeba motivacia. Tu momxmare
bels adre arasodes usargeblia mocemuli produqtiT, igi aucileblad
unda daarwmunon am ukanasknelis RirsebebSi. aseve, Tu momxmarebeli
adre iyenebda konkurentis mier warmoebul produqts, unda daarwmunon,
Secvalos konkurentis produqti mocemuli firmis produqtiT. aseve
aucilebelia Sexseneba produqtis yidvisa da misi Rirsebebis Sesaxeb,
vinaidan is promouSens uwevs damatebiT moTxovns.
promouSenis sferoSi TiToeuli RonisZieba mimarTulia iseTi konkretuli amocanis gadasawyvetad, rogoricaa axali momxmareblebis mozidva, ukve arsebuli momxmareblebis mxridan moTxovnis gazrda, savaWro
agentebis daxmareba, gasaRebis stabiluri donis SenarCunebis xelSe
w
yoba, firmis savaWro niSnisaTvis imijis Seqmna, `gayidvebis portfelis~
formireba, produqtis yidvaze gadawyvetilebis miRebisas momxmarebelze
garkveuli zegavlenis moxdena da a.S.
Tavi 1. marketingi 31
32
Tavi 1. marketingi 33
34
sadiskusio kiTxvebi:
a) qarTuli firmebi masmediis romel saSualebebs aniWeben upiratesobas reklamis ganTavsebisas da ratom?
b) qarTvel momxmarebelze ramdenad axdens gavlenas reklama? pasuxi
axseniT.
sazogadoebasTan urTierToba
firmebis xelmZRvanelebs kargad esmiT, rom aucilebelia keTilmosurne urTierTobebis damyareba da ganviTareba momxmarebelTan, investorebTan, mimwodeblebTan, saxelmwifo organizaciebisa da masobrivi
informaciis saSualebebis warmomadgenlebTan.
inglisur sityvaTSeTanxmeba Public Relations pirdapiri mniSvnelobiT
sazogadoebasTan urTierTobas, sazogadoebasTan damokidebulebas niSnavs. igi uSualodaa dakavSirebuli reklamasTan, magram misgan gansxvavebiT, arakomerciuli xasiaTisaa.
Public Relations SeiZleba aseve ganvsazRvroT, rogorc firmis mimarT
keTilmosurne azris Camoyalibebis organizeba. am saqmianobis amosavali
ideaa is, rom mwarmoebeli produqcias yidis ara mogebis misaRebad, ara
med sazogadoebis interesebis gaTvaliswinebiT. sasurveli sazogadoebrivi azris CamoyalibebisaTvis SeiZleba gamoyenebuli iqnas Semdegi saSualebebi:
pres-konferenciebi;
statiebi da telefilmebi;
sazogadoebrivi da saqvelmoqmedo saqmianoba;
saiubileo RonisZiebebi;
angariSebis gamoqveyneba komerciuli saqmianobis Sesaxeb;
safirmo Jurnalebis (biuletenebis) da safirmo prospeqtebis gamo
Sveba.
sazogadoebasTan urTierTobebis samsaxuri ar mouwodebs myidvelebs
SeiZinon esa Tu is produqti, is uxsnis am produqtis gamoyenebis wesebs,
uCvenebs mis rols janmrTelobis dacvis, Sromis usafrTxoebasa da Sromis
pirobebis gaumjobesebis, gare samyaros dacvis da sxva mravali kuTxiT.
kargi reputaciis Seqmnisa da SenarCunebisaTvis kompaniis xelmZR
vanelebi did yuradRebas uTmoben imas, Tu rogor Suqdeba kompaniis
moRvaweoba mediaSi.
gasaRebis stimulireba
promouSenis meoTxe elements warmoadgens gasaRebis stimulireba (Sales Promotion). igi moicavs RonisZiebebisa da saSualebebis farTo
kompleqss, romlis mizania, daainteresos momxmarebeli da aRuZras mas
Tavi 1. marketingi 35
a) mini-qeisi
gaxsnis periodSi `gudvilis~ xelmZRvaneloba varaudobda, rom hipermarketis miznobrivi segmenti dabalSemosavliani mosaxleoba unda yofiliyo. am segments warmoadgenen is adamianebi, romlebic saojaxo sayidlebis 90 % bazarsa da bazrobaze axorcieleben. maTTvis `gudvilSi~
yvelaze momxibvleli bazrobis sadari dabali fasi da ufro organizebuli interieri unda yofiliyo.
36
nawili
II
aRricxva da
finansebi
Tavi
finansuri
informacia
Sesavali
(biznesis
monacemebi)
aRricxvis
procesi
gamosavali
(finansuri
informacia)
informaciis
momxmareblebi
biznesis gamarTulad funqcionirebisTvis erT-erTi umTavresia finansur mdgomareobaze yuradRebis gamaxvileba. amitom firmebi Tvalyurs
adevneben mimdinare operaciebis moZraobas da aRricxaven maT. es dainteresebul mxareebs saSualebas aZlevs Seafason biznesis avkargi
anoba.
am saqmes emsaxureba sabuRaltro aRricxva es aris organizaciis moRvaweobis finan
suri maCveneblebis registraciis, sistematizaciisa da
ganzogadoebis procesi. sabuRaltro aRricxva ganazogadebs miRebul
informacias da aZlevs iseT formas, romelic saSualebas iZleva Sefasdes: warsuli ganviTarebis Sedegebi, dRevandeli mdgomareoba da samomav
lo perspeqtivebi.
biznesis monacemebi warmoadgenen aRricxvis sistemis Sesavals, xolo
mis gamosavalze iqmneba finansuri informacia.
menejerebi
mflobelebi
sxvebi
40
valdebulebebi
fuli
50000 lEAari
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
50000 lEAari
sxva sityvebiT, 50000 laris aqtivi tolia kompaniis sakuTari kapitalis 50000 larisa.
Aamis Semdeg iyideT maRaziisTvis garemontebuli farTi, 30000 larad.
am SemTxvevaSi naRdi fulis nawili, romelic Tqven aqtivebs warmoadgens, gadaiqceva aqtivebis sxva formad Senobad. sabalanso toloba ar
Seicvleba, radgan masze ar moqmedebs tolobis marcxena mxareSi mdgomi
aqtivebis erTi formidan (naRdi fulis) meore formad (Senobad) gada
qceva.
42
aqtivebi
valdebulebebi
fuli Senoba
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
50000
0
(30000) 30000
=
=
0
_
50000
_
20000
50000
30000
valdebulebebi
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
20000 30000
0
(10000) _
10000
=
=
0
_
50000
_
10000
50000
30000 10000
valdebulebebi
bankis vali
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
10000 30000
10000
_
10000
_
=
=
0
10000
50000
_
20000 30000
10000
10000
50000
aqtivebi
valdebulebebi
sakuTari kapitali
bankis vali
investirebuli
kapitali
=
=
10000
_
50000
_
5000
10000
50000
valdebule-bebi
bankis
savaWro
vali valdebuleba
sakuTari
kapitali
investirebuli kapitali
5000
_
30000
_
10000 15000
_
_
0
10000
= 10000
= _
0
10000
50000
_
5000
10000
= 10000
10000
50000
sabolood rom davajamoT aqtivebi, valdebulebebi da sakuTari kapitali, miviRebT, rom maRazia flobs 70000-is aqtivebs, aqvs 20000 vali
da 50000 sakuTari kapitali.
anu
aqtivebi
= valdebulebebi + sakuTari kapitali
70000
=
20000
+
50000
Cvens mier ganxilul magaliTSi biznesis dawyebis Semdeg ganxorcielebuli aqtivobebi mxolod sabalanso tolobis aqtivebisa da valdebulebebis nawils Seexo. axla ganvixiloT sxva kompaniis magaliTi, sadac gaxorcielebuli operaciebi gavlenas moaxdens rogorc aqtivebisa
da valdebulebebis, aseve sakuTari kapitalis nawilzec.
davuSvaT, rom Tqven gadawyviteT biznesis dawyeba da gindaT gaxsnaT
turistuli kompania, saxelad `mogzauri~. aRniSnuli biznesis dasawyebad gesaWiroebaT 10000 lari. vTqvaT, Tqven gagaCniaT investirebisaTvis (dasabandeblad) 10000 laris toli sakuTari saxsrebi da SeitaneT
igi firmis angariSze, maSin `mogzauris~ sabalanso toloba Semdegnairad
Caiwereba:
44
aqtivebi
valdebulebebi
fuli
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
10 000 lEAari
10 000 lEAari
sxva sityvebiT, 10
000 laris aqtivi tolia kompaniis sakuTari kapitalis 10000 larisa, romelic CavwereT sakuTar kapitalSi, rogorc
investirebuli kapitali. Tqven kompanias jerjerobiT ar gaaCnia valdebulebebi. kompania `mogzaurma~ gaaforma xelSekruleba ofisis ijaras
Tan dakavSirebiT, romlis mixedviTac, pirveli periodis bolos unda gadaixados ijara 500 lari.
Tqven kidev oTxi qmedeba ganaxorcieleT:
1. Kkompania `mogzaurma~ ofisisTvis SeiZina 2 kompiuteri 3000 la
rad, TiTo 1
500 larad. am SemTxvevaSi naRdi fulis nawili, romelic
Tqven aqtivebs warmoadgens, gadaiqceva aqtivebis sxva formad kompiuterebad. sabalanso toloba ar Seicvleba, radgan masze ar moqmedebs
tolobis marcxena mxareSi mdgomi aqtivebis erTi formidan (naRdi fulis) meore formad (kompiuterebad) gadaqceva.
aqtivebi
fuli
valdebulebebi
kompiuteri
10000
(3000 )
0
3000
7000 lari
3000 lari
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
0
_
10 000
_
10000 lari
fuli
kompiuteri
7000
+6000
3000
3000
valdebulebebi
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
=
=
0
_
10 000
_
Semosavali
6000
16000 lari
valdebulebebi
kompiuteri
13000
(4000)
3000
9000 lari
3000 lari
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
=
=
0
_
10 000
_
Semosavali
6000
_
xarji
(4000)
12000 lari
valdebulebebi
fuli
kompiuteri
9000
(500)
3000
0
_
3000 lari
8500 lari
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
10 000
_
Semosavali
xarji
6000
_
4000
(500)
11500 lari
biznesis dawyebidan pirveli periodis ganmavlobaSi kompania `mogzaurma~ miiRo Semosavali 6000 lari, xolo am Semosavlis misaRebad gaswia xarji 4500 lari (4000 lari xelfasi, 500 lari ijara). kompiuterebSi
gadaxdili 3000 lari xarjebs ar ganekuTvneba, radganac kompiuterebi
rCeba biznesis gankargulebaSi da misi gaamoyeneba momavalSic SesaZlebelia. kompaniis mogebam Seadgina 1500 lari. Semosavali xarji = mogebas (6000 4500 = 1500).
am etapze mflobelebma gadawyvites, rom mogeba darCes biznesSi, anu
gadaiqces gaunawilebel mogebad. Ggaunawilebeli mogeba (Retained Earnings)
aris kompaniis mier gamomuSavebuli da sakuTar zrda-ganviTarebaze mima-
46
aqtivebi
operaciebi
valdebulebebi
mogeba
(gaunawilebeli)
10000
10000
+6000
13000
3000
10000
6000
-4000
-4000
9000
3000
10000
2000
-500
8500
3000
10000
1500
kompiuterebi
investicia
10000
1) kompiuterebis yidva
-3000
+3000
7000
3000
+6000
3) xelfasebis
gadaxda
4) ijara
sakuTari kapitali
investirebuli
kapitali
fuli
2) momsaxu
rebis ga
weva
11 500
sesxi
11500
Ddavaleba
kompania `mogzauris~ analogiurad, ormagi Caweris principze dayrdnobiT, CawereT romelime sami ope
racia qalbatoni Tamaris biznesisaTvis.
sul aqtivebi
8500
3000
11 500
11 500
48
ZiriTadi saSualebebi (Fixed Assets) grZelvadiani materialuri aqtivebia, romlebic ar aris gaTvaliswinebuli gasayidad da maTi gamo
yenebis vada erT weliwads aRemateba. magaliTad, miwa, Senoba, avtomobilebi, kompiuterebi, meqanizmebi (danadgarebi, Carxebi, robotebi)...
aqtivebi, romlebic gamoiyeneba xangrZlivi drois ganmavlobaSi, maga
liTad, Carxebi, anda satvirTo avtomobilebi, nel-nela icviTeba, anda
Zveldeba da garkveul etapze gamosayeneblad uvargisi xdeba. sabuRaltro aRricxvaSi gamoiyeneba procedura, romelic aqtivebis Rirebulebis
klebas sistematurad anawilebs maTi gamoyenebis mTel periodze, am
proceduras ewodeba cveTa.
aramaterialuri aqtivebi (Intangible assets) aqtivebis am jgufs miekuTvneba xangrZlivi gamoyenebis, nivTieri formiT ararsebuli aqtivebi.
maTi yvelaze gavrcelebuli magaliTebia: licenziebi, patentebi, saavtoro uflebebi, savaWro marka da sxva.
valdebulebebi
balansis am nawilSi moTavsebulia firmis valebi. is aCvenebs im saxsrebis raodenobas, romelic firmas sxva firmebis an kerZo pirebis marTebs. valdebulebebi SeiZleba iyos mimdinare (moklevadiani) da grZelvadiani, aqedan gamomdinare, valdebulebebi iyofa or did jgufad (tipad):
I. mimdinare (moklevadiani) valdebulebebi;
II. grZelvadiani valdebulebebi.
konkretuli valdebulebis romelime jgufisTvis mikuTvneba, mis dafarvamde darCenili drois mixedviT xdeba.
Mmimdinare valdebulebebi (Current Liabilites) es iseTi valdebulebebia, romlebic unda daifaros sabalanso angariSgebis Sedgenis TariRidan
erTi wlis ganmavlobaSi.
savaWro valdebulebebi (kreditoruli davalianebis amsaxveli angariSebi) (Accounts Payable) aseTi davalianeba Cndeba maSin, rodesac firma yidulobs saqonels an momsaxurebas kreditSi. Cveni magaliTis SemTxvevaSi, es SeiZleba iyos turistuli kompaniis mier
kreditSi nayidi maragebi anda miRebuli momsaxureba.
daricxuli valdebulebebi (dagrovili davalianeba) (Accrued Expen
ses) daricxul valdebulebebSi Sedis iseTi xarjebi, romelic
firmam ukve gaswia, magram mis mier jer ar aris gadaxdili. Cveni
magaliTis SemTxvevaSi, SeiZleba iyos kompania `mogzauris~ mier
moxmarebuli eleqtroenergiis Rirebulebis safasuri, romelic
kompanias ukve daericxa da momavalSi iqneba gadaxdili. e.i. turis
tul kompanias aqvs daricxuli valdebuleba. magaliTad, xelfasis davalianeba, sagadasaxado davalianeba warmoadgenen xarjebs,
romlebic firmam uaxloes xanSi aucileblad unda gadaixados. Tu
aseT xarjebs da, aqedan gamomdinare, Sesabamis valdebulebebs ar
50
davafiqsirebT, firmis sabalanso angariSgebam SeiZleba SecdomaSi Segviyvanos, radganac am SemTxvevaSi zogierTi vali da xarji,
romelic dakavSirebulia Semosavlis miRebasTan, ar iqneba masSi
asaxuli.
grZelvadiani valdebulebebi (Long-Term Liabilities) iseTi valdebu
lebebia, romelTa dafarvis vada dgeba sabalanso angariSgebis Sedgenis
TariRidan erTi wlis Semdeg da ufro gvian. magaliTad, bankSi sami wlis
vadiT aRebuli sesxi.
sakuTari kapitali
mflobelis (mflobelebis) mier sawarmoSi Cadebuli investiciebi sabalanso angariSgebaSi warmodgenilia sakuTari kapitalis nawilSi. sabalanso angariSgebis am nawilSi aseve miTiTebulia firmis gaunawilebeli mogeba mTlianad firmis wminda mogeba, romelsac gamoklebuli aqvs
gadaxdili dividendebi. Cveni magaliTis SemTxvevaSi kompania `mogzauris~
sakuTari kapitali biznesis dasawyebad Seadgenda 10000 lars mflobelis mier investirebul Tanxas, xolo saangariSo periodis bolos sakuTari kapitali gaizarda gaunawilebeli mogebiT 1500 lariT da mTlianad
Seadgina 11500 lari.
rogorc vxedavT, droTa ganmavlobaSi kompaniis operaciebis raodenobis zrdasTan erTad sabalanso angariSgebaSi SeiZleba gaCndes gacilebiT meti muxli, vidre Cvens magaliTSi iyo moyvanili. magaliTad, kompania `mogzauris~ sabalanso angariSgebam SeiZleba aseTi saxe miiRos:
Kkompania `mogzauris~ sabalanso angariSgeba
III saangariSo periodis bolo
aqtivebi
mimdinare aqtivebi
mimdinare valdebulebebi
fuli
13672.5
savaWroO MOmoTxovnebi
5000
maragebi
400
19072.5
savaWro valdebulebebi
600
600
grZelvadiani valdebulebebi
bankis sesxi
5000
ZiriTadi saSualebebi
kompiuteri
3000
sul valdebulebebi
dagrovili cveTa
(1500) 1500
sakuTari kapitali
5600
investirebuli kapitali
10000
gaunawilebeli mogeba
4972.5
14972.5
sul valdebulebebi da
sul aqtivebi
20 572.5
sakuTari kapitali
20572.5
1-li weli
me-2 weli
me-3 weli
me-4 weli
me-5 weli
Carxis Rirebuleba
20000 lari
20000 lari
20000 lari
20000 lari
20000 lari
dagrovili
cveTa
3000 lari
6000 lari
9000 lari
12000 lari
15000 lari
Carxis narCeni
17000 lari
Rirebuleba
14000 lari
11000 lari
8000 lari
5000 lari
52
cveTaA iTvleba xarjad da yoveli wlis bolosaTvis aRiricxeba mogebazaralis angariSgebaSi. dagrovili cveTaA jamdeba da akldeba im ZiriTadi
saSualebebis Sesyidvis fass, romliTac isini warmodgebian sabalanso angariSgebaSi. ZiriTadi saSualebebidan cveTas ar ganicdis mxolod miwa.
rac Seexeba aramaterialur aqtivebs, maTi Rirebulebis xarjebSi gadatanis process amortizacias uwodeben. magaliTad, telekompaniam 10
milionad SeiZina evropis CempionTa ligis translirebis ufleba momdevno oTxi wlis ganmavlobaSi. erT welze gadaangariSebiT licenziis
Rirebuleba Seadgens 2.5 milions. erTi wlis gasvlis Semdeg telekompanias darCeba translirebis ufleba kidev sami wlis ganmavlobaSi, romlis
Rirebulebac iqneba 7.5 milioni (10 milions sawyis Rirebulebas minus 2.5
milioni, erTi welze gadaangariSebuli translirebis Rirebuleba).
1-li weli
me-2 weli
me-3 weli
me-4 weli
licenziis
Rirebuleba
10 000 000
7 500 000
5 000 000
2 500 000
amortizacia
2 500 000
2 500 000
2 500 000
2 500 000
licenziis
narCeni
Rirebuleba
7 500 000
5 000 000
2 500 000
6000
6000
xarjebi
ijaris xarji
xelfasis xarji
sul gaweuli xarjebi
500
4000
4500
mogeba 1500
kompaniis maStabebis zrdasTan erTad mogeba-zaralis angariSge
bac, iseve rogorc sabalanso angariSgeba, saWiroebs met detalizacias,
raTa dainteresebis SemTxvevaSi SesaZlebeli gaxdes kompaniis Sesaxeb
dawvrilebiTi informaciis miReba.
Semosavlebi (Revenues)
Cveulebriv, kompaniam Semosavlebi SeiZleba miiRos saqonlis gayidvis
an klientebisaTvis momsaxurebis gawevis, an orives erTad ganxorcielebis
Sedegad. Semosavlis sxva wyaroebs SeiZleba ganekuTvnebodes ijaridan
miRebuli Semosavali, bankSi depozitebze ganTavsebul saxsrebze daric
xuli procentebi da sxva. yuradReba miaqcieT im garemoebas, rom sesxad
aRebuli Tanxa Semosavlad ar iTvleba, magaliTad, Tqven rom 1000 lari
isesxoT, is gansazRvruli periodis Semdeg ukan unda daubrunoT kredi-
54
tors. Tavis mxriv, ukandabrunebuli nasesxebi fuli (1000 lari) ar iTvleba xarjad, radganac Tqven ukan abrunebT droebiT Tqvens gankargvaSi
myof (nasesxeb) fuls. xarjad iTvleba Tanxa, romelic procentis saxiT
daericxeba Tqven mier sesxad aRebul Tanxas da romelsac uxdiT kreditors. rac Seexeba bankSi depozitze Setanili Tanxis ukan gamotanas, isic
ar CaiTvleba Semosavlad, radganac Tqven gibrundebaT Tqveni sakuTari
saxsrebi, romelic droebiT gqondaT mibarebuli bankisTvis. magram is
Tanxa, romelic bankis mier procentis saxiT daericxeba depozitze ganTavsebul Tqven Tanxebs, iqneba TqvenTvis Semosavali. mogeba-zaralis an
gariSgebaSi Semosavlebis nawilSi iwereba mxolod saqonlis an momsaxu
rebis realizaciidan miRebuli Semosavlebi.
xarjebi (Expenses)
mogeba-zaralis angariSgebaSi
xarjebs vajgufebT or jgufad: 1) danaxarjebad, romelic pirdapir (uSualod) aris dakavSirebuli saqonlis
warmoebasTan an mis SeZenasTan Semdgomi realizaciisTvis (es xarjebi
aisaxeba mogeba-zaralis angariSgebaSi realizebuli saqonlis TviTRirebulebis punqtSi (Cost of Goods Sold)). da 2) saoperacio xarjebad (Ope
rating Expenses) (xarjebad, romelic dakavSirebulia sawarmos funqcionirebasTan).
Tavis mxriv saoperacio xarjebi iyofa ori tipad:
1. savaWro xarjebi (Selling Expenses) yvela xarji, romelic dakavSirebulia saqonlis an momsaxurebis marketingTan da maT gayidvebTan.
magaliTad, aseT xarjebs ganekuTvneba gamyidvelebis xelfasi, xarjebi
reklamaze, klientebis momaragebaze, savaWro operaciebis dazRvevaze,
savaWro da sasawyobo mowyobilobebis cveTa da, saerTod, yvela is xarji,
romelic dakavSirebulia gasaRebis (savaWro) ganyofilebasTan.
2. administraciuli xarjebi (General and Administrative Expenses)
iseTi xarjebia, romelic dakavSirebulia ofisebis SenaxvasTan da marTvasTan, e.i. ar aris dakavSirebuli uSualod saqonlisa an momsaxurebis
warmoebasTan da marketingTan. aseT xarjebs ganekuTvneba, magaliTad,
profesiuli momsaxurebis xarjebi (buRaltrebisa da iuristebis xelfasi), ofisis muSakebis xelfasi, saofise mowyobilobebis cveTa, saofise
operaciebis dazRveva, ofisis momarageba da a.S.
rogorc wesi, momsaxurebis sferos (magaliTad, silamazis salons,
turistul kompanias da sxva) kompaniebis mogeba-zaralis angariSgebaSi
realizebuli saqonlis TviTRirebulebis punqti ar aris im mizeziT, rom
es kompaniebi saqonels ar yidian da maT produqts momsaxurebis gaweva
56
8000
8000
400
400
5000
800
750
200
6750
7150
saoperacio mogeba
850
mogeba dabegvramde
mogebis gadasaxadi (15%)
wminda mogeba
850
127.5
722.5
fuladi saxsrebis moZraobis angariSigebidan Cans, rom arsebobs naRdi fulis miRebis ori ZiriTadi wyaro: pirveli aris firmis mier warmoebuli produqtis realizaciis saSualebiT, anu naRdi fulis Sida
wyaro, xolo meore garedan miRebuli fuladi saxsrebi, magaliTad,
mflobelebis mier biznesSi Cadebuli Tanxebi, biznesis mier sakuTari
aqtivebis gayidva, biznesis mier bankidan sesxis aReba da sxva.
58
turistuli kompania `mogzauris~ fuladi saxsrebis moZraobis angariSgeba SeiZleba ase gamoiyurebodes:
kompania `mogzauris~ fuladi saxsrebis moZraobis angariSgeba
III saangariSo periodi
fuli periodis dasawyisSi
14000
fuladi nakadebi saoperacio saqmianobidan
klientebisgan miRebuli fuli
7500
gadaxdili xelfasebi (6000)
gadaxdili komunaluri gadasaxadebi
(800)
sareklamo momsaxurebaSi gadaxdili fuli
(400)
gadaxdili gadasaxadebi
(127.5)
sul fuladi nakadebi saoperacio saqmianobidan
172.5
0
(500)
(500)
periodi II
1. kompaniam aiRo grZelvadiani sesxi bankSi 5000 lari.
2. klientebma periodis ganmavlobaSi kompanias naRdi fuliT gada
uxades 3500 lari gaweuli momsaxurebisaTvis.
3. amas garda, kompaniam ganaxorciela 4500 laris Rirebulebis momsaxureba kreditSi.
4. TanamSromlebis mimarT saxelfaso davalianebam periodis ganmavlobaSi Seadgina 4000 lari, magram kompaniam dafara mxolod 3000
lari.
5. periodis bolosTvis kompiuterebma ganicades cveTa, ramac Seadgina Rirebulebis 1/4.
periodi III
1. kompaniam ofisisaTvis SeiZina 600 laris smm (kompania `mogzauris~
SemTxvevaSi saofise maragebi), Tanxis gadaxda unda ganxorcieldes
momdevno periodSi.
2. kompaniam gadauxada Tavis TanamSromlebs saxelfaso davalianeba
wina periodidan (1000 lari).
3. klientebma, mTlianad dafares savaWro davalianeba, romelic
hqondaT kompaniis mimarT wina periodidan (4500 lari)
4. kompaniam ganaxorciela 8000 laris momsaxureba, romlidanac 3000
laris ganxorcielda naRd fulze, danarCeni ki kreditSi.
5. kompaniam TanamSromlebs gadauxada xelfasi 5000 lari.
6. ofisSi komunalurma xarjebma Seadgina 800 lari.
7. mflobelebma miiRes 500 lari dividendebis saxiT.
8. periodis bolosTvis kompiuterebis cveTam isev Seadgina sawyisi
Rirebulebis 1/4 (750 lari)
9. periodis ganmavlobaSi kompaniam gamoiyena SeZenili smm-is 1/3
(600 1/3 = 200 lari).
10. kompaniam sareklamo saqmianobaze daxarja 400 lari.
11. kompaniam gadaixada mogebis gadasaxadi 127.5 lari.
moyvanil informaciaze dayrdnobiT SevecadoT, SevadginoT sxvadasxva saxis finansuri angariSgebebi. SemoviRoT ramdenime aRniSvna, romlis
gamoyenebac gagviadvilebs Seqmnili suraTis TvalnaTliv aRqmas:
(R) revenue Semosavali, romliTac aRvniSnavT yvelanair Semosavlebs mogeba-zaralis angariSgebaSi.
(E) expense xarji, romliTac aRvniSnavT yvela saxis xarjebs
mogeba-zaralis angariSgebaSi.
(O) operating activities saoperacio saqmianoba, romliTac aRvniSnavT firmis im qmedebebs, romelic ganekuTvneba saoperacio
saqmianobas da aisaxeba fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi saoperacio saqmianobis nawilSi. magaliTad, gadaxdili
xelfasi, gasaRebuli produqcia, SeZenili smm.
(I) investing activities sainvesticio saqmianoba, amiT aRvniSnavT
firmis im qme
debebs, romlebic ganekuTvneba sainvesticio
60
saqmianobas da aisaxeba fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi sainvesticio saqmianobis nawilSi, magaliTad, ZiriTadi
saSualebebis miwis, Senobis, danadgarebis yidva, sxvadasxva
saxis fasiani qaRaldebis yidva.
(F) financing activities safinanso saqmianoba, amiT aRvniSnavT
firmis im qmedebebs, romlebic ganekuTvneba safinanso saqmianobas da aisaxeba fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi,
safinanso saqmianobis nawilSi. magaliTad, bankis valis aReba
da gastumreba, fasiani qaRaldebis gamoSveba, mflobelebis
mier sakuTari fulis Cadeba biznesSi.
(D) dividends dividendebi, amiT aRvniSnavT fuls, romelic firmam gadauxada Tavisi mflobelebs. dividendebi fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi aisaxeba safinanso saqmianobis
nawilSi, rogorc mflobelebis mier fulis amoReba biznesidan.
8 500
+ 10 000 (F)
500 (O)
+ 6 000 (O)
4 000 (O)
3 000 (I)
salaro
6 000
(4 500)
1 500
8 500
0
$ 8 500
10 000
(3 000)
(4 500)
1 500
balansis dawyeba
wminda mogeba
balansi damTavr.
0
1 500
1 500
gaunawilebeli mogebis
angariSgeba
3 000
+ 3 000
kompiuteri
aqtivebi
fuladi saxsrebis
moZraobis angariSgeba
Semosavali (R)
xarjebi (E)
wminda mogeba
mogeba-zaralis
angariSgeba
sawyisi
balansi
(qmedeba)
1
2
3
4
5
balansi
damTavrebisas
periodi I
10000
+ 10000
investirebuli
kapitali
1500
500 (E)
+ 6 000 (R)
4 000 (E)
gaunawilebeli
mogeba
sakuTari kapitali
sabalanso angariSgeba
aqtivebi
salaro
8 500
kompiuteri
3 000
aqtivebis jami
$ 11 500
valdebulebebi
salaro
8 000
(4 750)
3 250
3 000
3 000
balansis dawyeba
wminda mogeba
balansi damTavr.
14 000
8 500
5 500
5 000
(3 000)
500
3 500
750
750
dagro
kompiuteri -vili
cveTa
1 500
3 250
4 750
gaunawilebeli mogebis
angariSgeba
4 500
+ 4 500
savaWro
moTxovnebi
aqtivebi
fuladi saxsrebis
moZraobis angariSgeba
Semosavali (R)
xarjebi (E)
wminda mogeba
mogeba-zaralis
angariSgeba
sawyisi
balansi
8 500
(qmedeba)
1
+ 5 000 (F)
2
+ 3 500 (O)
3
4
3000 (O)
5
balansi damTavrebisas
14 000
periodi II
aqtivebi
10 000
10 000
investirebuli
kapitali
saxelfaso davalianeba
bankis vali
investirebuli kapitali
gaunawilebeli mogeba
valdebulebebisa da
sakuTari kapitalis jami
20 750
1 000
5 000
10 000
4 750
4 750
3 500 (E)
+ 4 500 (R)
4 000 (E)
750 (E)
1 500
gaunawilebeli
mogeba
sakuTari kapitali
sa balanso angariSgeba
5 000
+ 5 000
bankis
vali
salaro
14 000
savaWro moTxovnebi 4 500
kompiuteri
3 000
dagrovili cveTa
(750)
aqtivebis jami
20 750
1 000
+ 1 000
saxelfaso
davalianeba
valdebulebebi
62
nNawili II. aRricxva da finansebi
400 (O)
127.5 (O)
13 672.5
balansi damTavrebisas
8 000
(7 277.5)
722.5
3 000
3 000
1 500
750
750
dagrovili
cveTa
(500)
4 972.5
4750
722.5
gaunawilebeli mogebis
angariSgeba
400
200
+ 600
kompiuteri
balansis dawyeba
wminda mogeba
gadaxdili dividendebi
balansis bolo
5 000
4 500
+ 5 000
4 500
smm
aqtivebi
savaWro
moTxovnebi
fuladi saxsrebis
moZraobis angariSgeba
fuladi nakadebi saoperacio saqmianobidan:
momsaxurebis gawevidan Semosuli Tanxebi
7 500
gadaxdili xelfasi da ofisTan
dakavSirebuli sxva xarjebi
(7 327.5)
saop. saqmianobidan fuladi nakadebis jami
172.5
fuladi nakadebi safinanso saqmianobidan:
gadaxdili dividendebi
(500)
sul fuladi nakadebis jami periodis ganmavlobaSi (327.5)
fuli periodis dasawyisSi
14 000
fuli periodis bolos
13 672.5
Semosavali (R)
xarjebi (E)
wminda mogeba
mogeba-zaralis
angariSgeba
1 000 (O)
+ 4 500 (O)
+ 3 000 (O)
5 000 (O)
800 (O)
500 (F)
14 000
salaro
sawyisi
balansi
(qmedeba)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
periodi III
aqtivebi
600
0
+ 600
10 000
10 000
investirebuli
kapitali
saxelfaso davalianeba
savaWro valdebulebebi
bankis vali
investirebuli kapitali
gaunawilebeli mogeba
valdebulebebisa da
sakuTari kapitalis jami
20 572.5
0
600
5 000
10 000
4 972.5
4 972.5
+ 8 000 (R)
5 000 (E)
800 (E)
500 (D)
750 (E)
200 (E)
400 (E)
127.5 (E)
4 750
gaunawilebeli
mogeba
sakuTari kapitali
sabalanso angariSgeba
5 000
5 000
salaro
13 672.5
savaWro moTxovna
5 000
smm
400
kompiuteri
3 000
dagrovili cveTa
(1 500)
aqtivebis jami
20 572.5
1 000
1 000
savaWro bankis
valde- vali
buleba
valdebulebebi
saxelfaso davalianeba
64
P.S. daukvirdiT saxelfaso davalianebas (1000 lars), romelic kompania `mogzaurs~ gadmoyva wina periodidan da gastumrebul iqna mesame periodSi. is asaxvas hpovebs sabalanso angariSgebaSi salaros akldeba 1000 da
saxelfaso davalianebasac Sesabamisad gamoakldeba 1000. fuladi saxsrebis
moZraobis angariSgebaSi 1000 Caiwereba saoperacio saqmianobis nawilSi, rogorc kompaniidan realurad gasuli fuli. Tu gaxsovT, xsenebuli 1000 lari
wina periodis fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi ar agvisaxavs. rac
Seexeba mogeba-zaralis angariSgebas, araferi Seicvleba, vinaidan xsenebuli
1000 ukve iqna Cvens mier xarjebSi gatarebuli wina periodis mogeba-zaralis
angariSgebaSi.
saofise maragebi (600 laris), romelic periodis dasawyisSi iqna kompania `mogzauris~ mier SeZenili kreditSi, Tavidan asaxvas hpovebs sabalanso
angariSgebaSi. fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi igi ar aisaxeba, vinaidan kreditSi iqna SeZenili. mogeba-zaralis angariSgebaSic is ar aisaxeba,
vinaidan maragebi xarjebSi gadadian mxolod da mxolod maTi realurad gamoyenebis Semdeg, e.i. periodis bolosTvis gamoyenebuli maragebi (200 lari)
asaxvas hpoveben sabalanso angariSgebaSic da mogeba-zaralis angariSgebaSic rogorc xarji, xolo fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi is
ar aisaxeba, vinaidan 200 lari, rogorc fuladi gasavali, fuladi saxsrebis
moZraobis angariSgebaSi aisaxeba mxolod kreditis gastumrebisas.
kapitalis cvlileba, romelic aisaxeba gaunawilebel mogebaSi, SeiZleba sabolood iyos rogorc dadebi
Ti, aseve uaryofiTi. im SemTxvevaSi, Tu
kapitalis cvlileba iqneba dadebiTi, maSin sabalanso angariSgebaSi is Caiwereba rogorc gaunawilebeli mogeba, xolo uaryofiTis SemTxvevaSi rogorc daufaravi zarali. aseve gaxsovdeT, rom fuladi saxsrebis moZraobis
angariSgebaSi fuladi nakadebis jami periodis ganmavlobaSi SeiZleba iyos
rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi, vinaidan kompaniidan gasulma Tanxam
SeiZleba gadaaWarbos kompaniaSi Semosul Tanxas. im SemTxvevaSi, Tu fuladi
nakadebis jami periodis ganmavlobaSi uaryofiTia, misi gadafarva unda moxdes `fuli periodis dasawyisSi~ xarjze. fuli periodis bolos da fuli
periodis dasawyisSi (fuli periodis dasawyisSi aris wina periodis fuli
periodis bolos) ar SeiZleba iyos uaryofiTi, is yovelTvis dadebiTi sididea, vinaidan fuli periodis bolos igivea, rac fuli salaroSi da is araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba iyos uaryofiTi, igi minimum SeiZleba nulis
toli gaxdes.
ganvixiloT Cven mier moyvanili pirveli periodis informacia. mflobelebis mier biznesSi Cadebuli fuli Caiwereba sabalanso angariSgebaSi,
aqtivebis nawilSi salaroSi (+10000) da amasTanave, ZiriTadi sabalanso
tolobis pirobis Sesasruleblad, unda ganvaxorcieloT meore Cawerac
(ormagi Cawera) 10
000 Caiwereba saku
Tar kapitalSi, investirebuli
kapitalis nawilSi (+10
000). Tavis mxriv, biznesSi Cadebuli 10
000 fuladi saxsrebis moZraobis anagriSgebaSi Caiwereba safinanso saqmianobis
nawilSi, rogorc firmaSi Semosuli Tanxa. iseTi qmedebebi, rogori
caa
biznesSi sakuTari fulis Cadeba an bankis valis aReba, ar ganekuTvneba
Semosavlebs da piriqiT, firmis mier gacemuli dividendebi an gastumrebuli vali ar ganekuTvneba xarjebs, e.i. moyvanil magaliTSi mflobelebis
mier biznesSi Cadebuli 10000 ar aris Semosavali da Sesabamisad mogebazaralis (Semosavlebisa da xarjebis) angariSgebaSi ar aisaxeba.
kompaniis mier SeZenili kompiuterebi (3000) balansSi aisaxeba Semdeg
nairad: salaros gamoakldeba (3
000), xolo paralelurad gagviCndeba
axali aqtivi kompiuterebi (+3
000). fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi xsenebuli qmedeba kompiuterebis yidva aisaxeba sainvesticio saqmianobis nawilSi, rogorc firmidan fulis gasavali, vinaidan,
rogorc viciT, ZiriTadi saSualebebis yidva ganekuTvneba sainvesticio
saqmianobas, xolo mogeba-zaralis angariSgebaSi araferi Seicvleba, vinaidan ZiriTadi saSualebebis yidva xarjviT nawilSi ar aisaxeba. xarjebSi aisaxeba mxolod ZiriTadi saSualebebis is nawili, romliTac moaswro
periodis ganmavlobaSi xsenebulma saSualebebma gacveTa. Cvens magaliTSi,
I saangariSo periodSi kompiuterebi cveTas ar ganicdis (cveTas ganicdis
II da III saangariSo periodebSi, rac aisaxeba Sesabamis mogeba-zaralis angariSgebebSi).
kompaniis mier ganxorcielebuli 6000-is momsaxureba aisaxeba
aqtivebSi, salaroSi fulis matebis saxiT (+6000) da sakuTar kapitalSi
kapitalis cvlilebis nawilSi (+6000). amasTanave, momsaxurebis gaweviT
miRebuli 6
000 lari asaxvas hpovebs rogorc fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi saoperacio saqmianobis nawilSi, aseve mogeba-zaralis
angariSgebaSi Semosavlebis nawilSi. firmis mier TanamSromlebisTvis
gadaxdili xelfasi 4000, aisaxeba samive sabalanso, mogeba-zaralisa da
fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebebSi.
kompaniis mier ofisis ijaraSi gadaxdili Tanxa 500 lari sabalanso
angariSgebaSi aisaxeba aqtivebSi, salaroSi fulis klebis saxiT (500) da
ara calke aqtivis, magaliTad, ofisis saxiT, vinaidan firmam ki ar iyida
ofisi, aramed mxolod da mxolod naqiravebi aqvs. dabalansebis mizniT
500 unda Caiweros sakuTar kapitalSi, gaunawilebeli mogebis (kapitalis
cvlilebis) nawilSi (500). gadaxdili ijaris Tanxa, rogorc mimdinare
66
xarji, ganekuTvneba saoperacio saqmianobas da fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi asaxvas hpovebs saoperacio saqmianobis nawilSi, rogorc kompaniidan gasuli Tanxa. vinaidan ijaris gadasaxadi firmisTvis
xarjia, is mogeba-zaralis angariSgebaSi asaxvas povebs xarjviT nawilSi.
I periodis axsnisa da wina masalis gacnobis Sedegad, Tqven damouki
deblad SeZlebT II da III periodebisTvis moyvanili Canawerebis garCevas.
davaleba
bebia Tamaris biznesisTvis Tqven mier Sedgenili sabalanso da mogeba-zaralis angariSgebebze dayrdnobiT daadgineT, romeli biznesaqtivoba Caiwereboda fuladi saxsrebis moZraobis angariSgebaSi,
Sesabamisad, saoperacio, sainvesticio da safinanso saqmianobebSi. axseniT Tqveni arCevani.
Tavi
finansuri
informaciis
gamoyeneba
3.1. biujeti
biujetSi aisaxeba firmis samomavlo Semosavlebisa da xarjebis
struqtura. firmaSi SeiZ
leba gakeTdes sxvadasxva biujeti, magaliTad,
gayidvebis biujeti, sareklamo biujeti, saxelfaso biujeti, ZiriTadi
saSualebebis SeZenis biujeti da sxv. yvela biujetis gaerTianebiT SesaZlebelia konsolidirebuli erTiani biujetis Sedgena.
fuli aucilebelia nedleulisa da masalebis SesaZenad, xelfasisa
da gadasaxadebis gadasaxdelad, ZiriTadi saSualebebis SesaZenad da a.S.
firmis menejmentis umniSvnelovanes amocanas warmoadgens fulis im mini
maluri moculobis gan
sazRvra, romelic saWiroa firmis normaluri,
ritmuli muSaobisTvis. firmis menejmenti am problemas fulis biujetis
SeqmniT agvarebs. igi gvixasiaTebs kompaniis mosalodnel fulad Semosavlebsa da gasavlebs drois gansazRvrul periodSi.
fulis biujetis Seqmna garkveuli TanmimdevrobiT xorcieldeba:
1. kompaniis gayidvebis moculobis prognozireba;
2. sxva fuladi Semosavlebis prognozireba;
3. yvela fuladi gasavlis mimdinare da kapitaluri danaxarjis
gansazRvra;
4. fulis biujetis koreqtireba (saWiroebis SemTxvevaSi, magaliTad,
fulis ukmarisobis SemTxvevaSi prioritetuli fuladi gasavlebis
grafikis Seqmna).
68
noemberi
dekemberi
Tebervali
marti
kvartali
250
200
100
550
120
120
120
120
30000
24000
12000
66000
5000
18000
Tebervlis gayidvebidan
5000
12000
14400
martis gayidvebidan
fuladi Semosavalis jami
23000
26400
30000
9600
24000
7200
7200
16800
66200
Tu davakvirdebiT zemoT mocemul monacemebs, SevamCnevT, rom gayidvebis biujeti gakeTebulia IV periodis pirveli kvartalisTvis. aqedan
gamomdinare, savaWro moTxovnebi, romlebic kompania `mogzauris~ III saan
gariSo periodis bolosTvis Sedgenili sabalanso angariSgebis mixedviT
Seadgens 5000 lars, romelic kompaniam unda miiRos IV saangariSo periodSi fulis saxiT, realurad Semova IV periodis ianvarSi (im pirobiT, Tu
savaWro moTxovna 30 dRiania). marTlac, Tu davxedavT biujetis monacemebs, fulis Semosavali iwyeba im TanxiT (5000 lari), romelic kompaniam
unda miiRos wina periodidan (kreditSi ganxorcielebuli momsaxurebis
sanacvlod). rac Seexeba IV periodis ianvris gayidvebs, sul dagegmilia
250 klientis momsaxureba TiTos 120 larad. mTlianma Semosavalma unda
Seadginos ianvris gayidvebidan 30000 lari, magram gasaTvaliswine
belia
iseTi garemoeba, rogoricaa kreditSi momsaxurebis gaweva. Cven mier
moyvanil magaliTSi vuSvebT, rom ianvarSi kompania `mogzauris~ mTliani
gayidvebis (30000 laris) nawili (12000 laris) xorcieldeba kreditSi.
e.i. ianvris gayidvebidan 30000 laridan ianvarSive kompanias realurad
Semouva 18000 lari, xolo darCenili Tanxa (kreditSi gaweuli momsaxu
rebis Rirebuleba) 12000 lari kompaniaSi realurad Semova Tebervlis
TveSi. maSasadame, kompanias dagegmili aqvs ianvarSi gawios 30000 laris
Rirebulebis momsaxureba, Tumca Tanxebis Semodineba imave TveSi iqneba
Semdegnairi: 5000 lari wina periodidan, ianvris gayidvebidan mxolod
18000 lari (vinaidan 12000 laris momsaxurebis gaweva navaraudebia
kreditSi). e.i. sul ianvris TveSi fulis Semodineba gayidvebidan Sead
gens 23000 lars (5000 lars + 18000 lari).
70
$28000
$22000
$ 1500
$23500
$ 4500
72
TS Total Sales; TC Total Costs; SU Sold Units; VC Variable Costs; FC Fixed Costs; VCU
Variable Cost Per Unit.
74
kompania `progresi~ awarmoebs erTi dasaxelebis produqcias liTonis karebs, romelsac yidis 245 larad. cvladi xarjebi erTeulze
Seadgens 120 lars. Tvis ganmavlobaSi fiqsirebuli xarjebi 2
500
laris tolia.
1. ramdeni liTonis kari unda daamzados sawarmom BEP-is misaRwevad?
2. ramdeni liTonis kari unda daamzados sawarmom imisTvis, rom TveSi miiRos 7500 lari mogeba?
3. ra moculobis mogebas miiRebs sawarmo, Tu igi TveSi gayidis 60
cal liTonis kars, TiToeuls 245 larad?
4. ramdeni liTonis kari unda daamzados sawarmom imisaTvis, rom usafrTxoebis zonam Seadginos 10000 lari?
5. ra moculobis mogebas miiRebs sawarmo, Tu kompaniis usafrTxoebis zona Seadgens 30 liTonis kars?
produqti gayidvebi
SM%
saweri magida
456000
50.3
Jurnalis magida
450000
49.7
906000
100
76
$ 14000
pirdapiri Sroma
12000
fiqsirebuli xarjebi
24000
6000
xarjebi komponentebis
yidvaze
45000
$ 50000
$ 51000
amgvarad, radganac komponentis yidvis SemTxvevaSi kompania `Tanamedrove aveji~ mTlianad ver icilebs Tavidan komponentis warmoebasTan
dakavSirebul yvela fiqsirebul xarjs, saboloo jamSi, misTvis ufro
momgebiania komponentis warmoeba.
Ddavaleba 1
gaiazreT, ra xarjebi SeiZleba hqondes bebia Tamars Tavis biznesSi da
moaxdineT maTi dajgufeba fiqsirebuli da cvladi xarjebis mixedviT.
Ddavaleba 2
daadgineT, aris Tu ara SesaZlebeli, wignis SesavalSi moyvanili bebia Tamaris biznesSi gaweul xarjebisa da Semosavlebis monacemebze
dayrdnobiT ganvsazRvroT fasnamatis procenti. pasuxi daasabuTeT.
78
e.i. III periodSi kompania `mogzauris~ mflobelTa yovel 1 larze miRebulma wminda mogebam Seadgina 4.8 TeTri.
faswarmoqmna miznobrivi mogebis mixedviT. kompaniaTa didi nawili
produqtze fasis dadebisas xelmZRvanelobs im principiT, rom miiRon
miznobrivi mogeba kapitalze.
davuSvaT, rom kompania `mogzaurSi~ surT, rom ukugeba kapitalze
(ROE) IV periodis pirvel kvartalSi Seadgendes 20%-s. am SemTxvevaSi
kompania `mogzauris~ mier produqtze dasadebi fasi SeiZleba viangariSoT Semdegnairad:
80
larad, kapitalze ukugebam rom Seadginos 20%, unda gayidos 550 erTeuli produqti.
2. ukugeba gayidvebidan (Return on Sales). aCvenebs damokidebulebas
kompaniis mogebasa da gayidvebis (realizaciis) moculobas Soris, Tu ra
ukugebas Rebulobs an SeuZlia miiRos kompaniam erTeul gayidvaze.
likvidobis koeficientebi (Liquidity Ratios) aris koeficientebi, romlebic aCveneben, Tu ramdenad swrafad ZaluZs kompanias dafaros Tavisi
moklevadiani valdebulebebi likviduri aqtivebis saSualebiT. likvidobis Sefasebis safuZvlad SeiZleba gamoviyenoT iseTi maCveneblebi, rogoricaa sabrunavi kapitalis sidide, sabrunavi kapitalis koeficienti
da likvidobis norma.
1. sabrunavi kapitali (Working Capital)
sabrunavi kapitali=likviduri aqtivebimoklevadiani valdebulebebi
sabrunavi kapitalis sidide imitom warmoadgens likvidobis indikators, rom is asaxavs im likviduri aqtivebis sidides (Rirebulebas),
romelic rCeba kompaniis gankargulebaSi mis mier yvela moklevadiani
valdebulebis dafarvis (gastumrebis) Semdeg.
Kkompania `mogzauris~ sabrunavi kapitalis sidide Seadgens 18
472.5
(19072.5600).
sabrunavi kapitalis sididem SeiZleba SegiyvanoT SecdomaSi. es Tanxa
SeiZleba Seicavdes iseT sasaqonlo-materialuri maragebis Rirebulebas,
romlisTvisac damaxasiaTebelia fulad gadaqcevis SedarebiT neli dina
mika, ramac SeiZleba ganapirobos is, rom saWiroebis SemTxvevaSi kompania ver gamoiyenebs aRniSnul sasaqonlo-materialur maragebs uSualod
moklevadiani valebis dasafarad.
2. mimdinare likvidobis koeficienti (Current Ratio) aCvenebs damo
kidebulebas likviduri aqtivebis jamsa da moklevadiani valdebulebebis
jams Soris, Tu moklevadian valis yovel erTeulze kompanias ramdeni
erTeuli likviduri aqtivi gaaCnia.
82
e.i. kompania `mogzaurs~ III sangariSo periodis monacemebiT moklevadiani valdebulebebis yoveli 1 laris dasafarad gaaCnia 31,78 laris Rirebulebis likviduri aqtivebi.
ramdenad saimedoa aseTi (31.78) maCvenebeli?
am kiTxvaze rom pasuxi gavceT, unda SevadaroT sabrunavi kapitalis
konkretuli koeficienti am tipis biznesSi arsebul saSualo maCvene
bels. saerTod, rac ufro maRalia sabrunavi kapitalis koeficienti,
iTvleba, rom firmas ufro advilad SeuZlia dafaros Tavisi mimdinare
valdebulebebi.
kompania, romlis sabrunavi kapitalis koeficienti aRwevs sul mcire
2.0-s iTvleba moklevadiani kreditis gamosayofad SedarebiT usafrTxo
obieqtad. xolo Tu kompaniis analogiuri koeficienti 1.5-ze naklebia,
maSin mis mier moklevadiani valdebulebebis dafarva SeiZleba sakmaod
gaiwelos droSi, xolo TviTon kompania dgeba safrTxis winaSe darCes
reinvestirebisaTvis saWiro Tanxebis gareSe.
3. swrafi likvidobis koeficienti (Quick Ratio). meorenairad uwodeben `kritikuli~ Sefasebis koeficients aCvenebs damokidebulebas
likvidur aqtivebs, romlebsac gamoklebuli aqvs sasaqonlo-materialu
ri maragebis Rirebuleba (e. i. fulis da savaWro moTxovnebis jami) da
moklevadian valdebulebebs Soris.
ramdenad sandoa kompania moklevadiani valdebulebebis gastumrebis
TvalsazrisiT, SeiZleba gavigoT likvidobis normis koeficientis saSualebiT, romelic ufro saimedo koeficientad iTvleba, vidre sabrunavi
kapitalis koeficienti. erTi SexedviT, TiTqos am or koeficients Soris
didi gansxvaveba ar aris da azrobrivad erTi da igivea.
maSin ram ganapiroba likvidobis normis koeficientis ufro saimedooba? saqme imaSia, rom am koeficientis gamoTvlisas likviduri aqtive
bis RirebulebaSi ar viTvaliswinebT sasaqonlo-materialuri maragebis
Rirebulebas. xolo sasaqonlo-materialuri maragebi sxva likvidur
aqtivebTan SedarebiT ufro dabali likvidobis dinamikiT gamoirCeva.
e.i. likvidobis normis koeficientSi Cven viTvaliswinebT veyrdnobiT
ufro `saimedo~ likvidur aqtivebs.
kompania `mogzauris~ monacemebi naklebad informaciulia likvidobis normis asaxsnelad, vinaidan xsenebuli biznesisTvis sasaqonlo materialuri maragebi mniSvnelovan rols ar asrulebs. TvalsaCinoebisTvis
aviRoT mcire zomis marketis balansis monacemebi: fuli 26
990 lari,
savaWro moTxovnebi 33750 lari, sasaqonlo maragebi 24185 lari, moklevadiani valdebulebebi 52675 lari.
saoperacio koeficientebi (Activity Ratios) aris finansuri koeficientebi, romlebic asaxaven kompaniis komerciuli moRvaweobis moculobas
da gamoiyeneba kompaniis aqtivebis marTvis efeqtianobis analizisaTvis.
yvelaze ufro gavrcelebuli saoperacio koeficientia sasaqonlo
maragebis brunvis (mimoqcevis) koeficienti (Inventory Turnover Ratio). mas
meorenairad uwodeben saqonelbrunvis koeficients da aCvenebs damokidebulebas drois garkveul periodSi realizebuli saqonlis TviTRirebulebasa da amave periodSi kompaniaSi arsebuli sasaqonlo-materialuri maragebis Rirebulebas Soris, Tu saangariSo periodSi ramdenjer
da drois ra monakveTSi xdeba kompaniis mier sasaqonlo-materialuri
maragebis fulad gadaqceva.
Klikvidobis koeficientis msgavsad, kompania `mogzauris~ monacemebi
naklebad informaciulia sasaqonlo maragebis brunvis (mimoqcevis) koeficientis asaxsnelad, vinaidan rogorc viciT xsenebuli biznesisTvis
sasaqonlo materialuri maragebi mniSvnelovan rols ar asrulebs.
gavagrZeloT mcire zomis marketis monacemebis moyvana: realizebuli
saqonlis TviTRirebuleba 190 755 lari, smm-s Rirebuleba wlis dasa
wyisSi iyo 10 473 lari, xolo smm-s Rirebuleba wlis bolos 24 185 lari.
84
365 dRe
5.5
= 6 dRe
rodesac sasaqonlo-materialuri maragebis Rirebuleba wlis ganmavlobaSi sxvadasxva mizezebis gamo mkveTrad meryeobs, maSin aucilebelia
sasaqonlo-materialuri maragebis Sefaseba moxdes yoveli Tvis bolosaTvis.
e.i. (smm wlis dasawyisSi
+
smm ianvris bolos
+
smm Tebervlis bolos+...+smm dekembris bolos (wlis bolos)) : 13
sazogadod, rac ufro maRalia saqonelbrunvis koeficienti, e.i. rac
ufro swrafad gadaiqceva saqoneli fulad, miT ufro kargia. unda gaiTvaliswinoT, rom es debuleba ar aris calsaxa, radganac am dros mTavar faqtorad mainc rCeba is, Tu ras udris am koeficientis saSualo
maCvenebeli Sesabamis dargSi. vinaidan, Tu kompaniis koeficienti saSualo dargobrivze dabalia, es SeiZleba imas mianiSnebdes, rom kompaniis
sawyobebSi inaxeba moZvelebuli saqoneli, romelzec mo
Txovna mcirea,
anda sasaqonlo maragebis Sesyidvis dagegmva (radganac sawyobSi sasaqonlo maragebi saWiroze bevri grovdeba) saWiroebs gadaxedvas. xolo Tu
kompaniis saqonelbrunvis koeficienti saSualo dargobrivze maRalia, es
SeiZleba miuTiTebdes ara marto warmatebul menejmentze, aramed imazec,
rom sawyobSi arasakmarisi sasaqonlo maragebia (misi deficitia) da bazarze potenciuri gayidvebis saSualeba ikargeba.
86
aqtivebi
fuli
satvirTo manqana
savaWro moTxovnebi
mowyobiloba (danadgarebi)
aveji
saxarjo masalebi
misabmeli
sul aqtivebi
valdebulebebi
5 350
13 500
2 400
4 520
945
550
500
27 765
7 500
545
500
8 545
74 000
22 000
16 000
1 360
2 000
8 000
400
88
gayidvebi
1 921
1 210
muSa-xeli
214
Rvino masala
602
394
kontribucia
711
fiqsirebuli xarjebi
667
zogadi administraciuli
fiqsirebuli muSa-xeli
185
143
xarisxis kontroli
53
amortizacia
mogeba
116
reklama
87
kreditis procenti
83
44
90
EBITDA
EBITDA
1600
1600
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
100000
0
0
0
150000
1
2
3
4
100000
0
0
0
150000
92
1
2
3
4
100000
0
0
0
150000
10.67%
24 019
rogorc formulidan SegviZlia davinaxoT, rodesac proeqtidan Semosavali yovelwliuria, TiToeul wels Semosuli fulis PV cal-calke
unda daviTvaloT da maTi jami iqneba mTliani proeqtis PV.
davuSvaT, rom tvirTis gadamzidi kompania apirebs naxmari satvirTo
manqanis SeZenas 15000-ad, romlis savaraudo saeqspluatacio periodia
2 weli. amasTan, kompaniis menejmenti varaudobs, rom pirveli wlis bolos manqana gadazidvebiT kompanias damatebiT 12000-s moutans, xolo
meore wlis bolos 8000-s. Aaseve, kompaniaSi varaudoben, rom am proeqtis ukugeba (IRR) 15% iqneba. EimisaTvis, rom miviRoT gadawyvetileba am
proeqtis miRebasa Tu ukugdebasTan dakavSirebiT, gamovTvaloT e.w. proeqtis wminda dRevandeli Rirebuleba (NPV). amisaTvis unda davTvaloT
misaRebi Tanxebis dRevandeli Rirebulebebi 15%-iani diskontirebisas da
maT jams gamovakloT sawyisi investicia (I=15000).
10435+6049=16484
NPV=PVI=1648415000=1484
rodesac NPV dadebiTia, es niSnavs, rom wminda dRevandeli Rirebuleba metia sawyis investiciaze da Sesabamisad, am proeqtis ganxorcieleba
Rirs. Tu NPV uaryofiTia, es niSnavs, rom wminda dRevandeli Rirebuleba
naklebia sawyis investiciaze da Sesabamisad, am proeqtis ganxorcieleba
ar Rirs. NPV iZleva saSualebas, erTmaneTs SevadaroT mosalodneli Semosavlis wminda dRevandeli Rirebuleba da sawyisi investicia. aRsaniSnavia, rom diskontirebis procentis arCeva sakmaod rTulia, radganac is
damokidebulia Semfaseblis damokidebulebaze riskianobis mimarT da mis
sainvesticio alternativebze.
94
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
10%
100000
0
0
0
150000
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
10%
100000
0
0
0
150000
1
2
3
4
10%
100000
0
0
0
150000
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
10%
100000
0
0
0
150000
102452
Aamis Semdeg davdgeT romelime ujraSi (an iqve formulaSi) da miRebul sidides (PV) 102452-s mivumatoT sawyisi investiciis Tanxa (-10000).
miviRebT formulis NPV(C1,C3:C6) + C2 Sedegs 2452-s.
A
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
10%
100000
0
0
0
150000
102452
2452
NPV=PVI=10245210000=2452
davuSvaT, rom saxls yidvidan meore da mesame wels gavaqiravebT da
miviRebT Semosavals yovel wels 10000. maSin, ra Tqma unda, proeqtis
NPV Seicvleba.
Excel-is saSualebiT finansuri funqcia NPV-is gamoyenebiT davinaxavT,
rom NPV=18229
96
A
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
10%
100000
0
10000
10000
150000
118229
18229
NPV=PVI=11822910000=18229
zogadad, rac ufro maRalia (aRemateba nuls) proeqtis NPV, miT
ufro kargia da gamarTlebulia am proeqtSi investireba. Dda piriqiT,
Tu NPV uaryofiTia, anda nulis tolia, proeqtSi investireba ar Rirs.
davaleba
a) Aam nawilSi ganxilul masalebze dayrdnobiT SeafaseT, ramdenad
sworad warmarTavda xarjTaRricxvas qalbatoni Tamari Tavis biz
nesSi.
b) SeecadeT, romelime RonisZiebis (remonti, kurortze dasveneba,
qorwili, sareklamo kampania da sxva) biujetis Sedgena.
g) amboben, rom dRevandeli kvercxi gvirCevnia xvalindel qaTams.
gaanalizeT es gamonaTqvami NPV-is gamoyenebiT.
nawili
III
biznesis
organizeba
Tavi
menejmenti
100
zeda
rgolis
menejeri
saSualo
rgolis
menejeri
mTavari buRalteri,
ganyofilebis xelmZRvaneli
qveda rgolis
menejeri
albaT advili misaxvedria, ratom aqvs ierarqias piramidis forma. organizaciaSi, Cveulebriv, qveda rgolis menejerebi raodenobrivad ufro
metia, vidre saSualo rgolis menejerebi da Sesabamisad, saSualo rgolis menejerebi metia, vidre zeda rgolis menejerebi.
zeda rgolis (Top Level) menejerebi arian ierarqiis umaRlesi donis
warmomadgenlebi, romlebic organizaciaSi floben yvelaze did Zalauflebas da aqvT meti uflebamosileba, aqedan gamomdinare, ekisrebaT
yvelaze meti pasuxismgeblobac. isini gansakuTrebul yuradRebas uTmoben imas, `ra~ unda gakeTdes, da ara imas, Tu `rogor~ unda gakeTdes.
magaliTad, firmis prezidenti gansazRvravs organizaciis ZiriTad miznebsa da amocanebs, amuSavebs grZelvadian gegmebs, warmarTavs firmis
politikas da warmoadgens kompanias sxva saqmiani organizaciis xelmZR
vanelebTan Sexvedrebze.
saSualo rgolis (Middle Level) menejerebi erTmaneTTan akavSireben
zeda da qveda rgolebs, axorcieleben zeda mmarTvelur doneze dasmul
amocanebs da koordinacias uweven qveda rgolis menejerebis muSaobas. am
rgolis menejerebis saqmianobaSi erTnairi yuradReba eqceva orive saxis
amocanas `ra~ gakeTdes da `rogor~ gakeTdes.
qveda rgolis (First-Line) menejerTa Zalaufleba da pasuxismgebloba
organizaciaSi naklebia zeda da saSualo rgolis menejerebTan Sedare
biT. maTi moRvaweoba dakavSirebulia naklebi masStabis amocanebisa da
problemebis gadawyvetasTan. maT xSirad menejer-kontroliorebsac
uwodeben, vinaidan isini Tvalyurs adevneben da akontroleben organizaciaSi dasaqmebuli personalis mier Sesrulebul samuSaos da praqtikulad axorcieleben marTvis ufro maRal doneze dasaxul miznebs. am
rgolis mmarTvelebi, Cveulebriv, wyveten amocanas `rogor~ gakeTdes,
da iSviaTad `ra~ gakeTdes.
102
zeda
rgolis
menejeri
Zlieri
saSualo
susti
analitikuri
komunikaciuri
teqnikuri
saSualo
rgolis
menejeri
Aanalitikuri,
komunikaciuri
teqnikuri
qveda rgolis
menejeri
teqnikuri,
komunikaciuri
analitikuri
sadiskusio kiTxva
rogor fiqrobT, menejeris romel unarCvevebs iyenebs bebia Tamari?
pasuxi daasabuTeT.
104
gegmebis done
strategiuli miznebi
zeda
rgolis
menejeri
strategiuli gegmebi
taqtikuri miznebi
saSualo
rgolis
menejeri
taqtikuri gegmebi
operatiuli miznebi
qveda rgolis
menejeri
operatiuli gegmebi
106
organizebis funqcia
108
mmarTvelis mier
Zalauflebis
gamoyeneba
menejeri
iRebs ga
dawyvetilebas da
acxadebs
mas
menejeri
arwmunebs
Tavisi
gadawyve
tilebis
marTebu
lobaSi
SemsruleblebisTvis
moqmedebis Tavisuf-
lebis miniWeba
menejeri
acnobs
ideebs da
mzad aris
gasces
pasuxi
dasmul
kiTxvebs
menejeri
sTava
zobs ga
dawyvetis
variants,
romelic
SeiZleba
Seicva
los
menejeri
ayenebs
proble
mas, ismens winadadebebs
da iRebs
gadawyve
ti lebebs
menejeri
sazRv
ravs gar
kveul
CarCoebs
da sTava
zobs ga
dawyveti
lebis mi
Rebas ko
leqtiu
rad
garkveu
li far
glebis
sazRv
rebSi
menejeri
Semsru
lebels
sTavazobs
srul
Tavisuf
lebas
1. standartebis
SemuSaveba
2. operaciebis
Sefaseba
standartebis
koreqtireba
operaceibis
koreqtireba
5. Tu Sedegebi ar Seesaba
meba standartebs, makoreq
tirebeli moqmedebebis
ganxorcieleba
3. operaciebis Sedegebis
Sedareba standartebTan
4. Tu Sedegebi Seesaba
meba standartebs muSaobis
gagrZeleba igive reJimSi
110
dagegmva
organizeba
samomavlo tendencie
struqturis SemuSavebis prognozireba da
ba, kadrebis mozidva
organizaciis miznebis
da pi
robebis Seqmna,
misaRwevad optimalu
romlebic uzrunvel
ri stra
tegiis gansa
yofen miznis miRwevas.
zRvra.
gadawyvetilebis
miReba
organizaciis
miznebi
xelmZRvaneloba
kompaniis miznebis misaRwevad xelmZRvaneli
da warmmarTveli moRvaweoba, TanamSromle
bisaTvis dainterese
bis dagegmva da Seqmna.
kontroli
dasaxuli miznebis misa
R
wev gzaze progresis
gansazRvra da misi ar
qonis SemTxvevaSi sa
Tanado koreqtivebis
Setana.
garemo
pirobebi
sadiskusio kiTxva
daalageT marTvis procesis funqciebi bebia Tamaris biznesSi mniSvnelovnobis mixedviT. pasuxi daasabuTeT.
miznebisa
da
amocanebis
realizaciis
aucile
bloba, romlebic dakavSirebulia mis Tanamdebobriv mdgomareobasTan.
aqedan gamomdinare, igi angariSs abarebs Tanamdebobrivad zemdgom pirs
da mohyavs gamamarTlebeli argumentebi im SemTxvevaSi, Tu saTanadod
ver arTmevs Tavs dakisrebul funqcias. aRniSnul valdebulebas pasuxis
mgeblobas (Responsibility) uwodeben.
imisaTvis, rom TiToeulma TanamSromelma Seasrulos masze dakisrebuli movaleoba, isini unda flobdnen Sesabamis uflebamosilebas
(Authority), romelsac cnoben da aRiareben daqvemdebarebulebi da rome
lic gamoi
xateba uflebaSi: gascen brZanebebi, miiRon gadawyvetilebebi,
Sexedulebisamebr gaanawilon arsebuli resursebi da gaataron garkveuli RonisZiebebi dasaxuli miznebis misaRwevad.
rogori patarac ar unda iyos saqmiani organizacia, anda rogori
maRali kvalifikaciac ar unda hqondes menejers, erTi adamiani ver SeZlebs marTvis yvela funqciis erTnairi warmatebiT ganxorcielebas. auci
lebelia valdebulebebisa da am valdebulebebis Sesrulebaze pasuxis
mgeblobis gadanawileba TanamSromlebze Sesabamisi uflebamosilebis
gadacemiT, anu delegirebiT.
imisda mixedviT, Tu rogoria delegirebis xarisxi, SeiZleba visaub
roT centralizebul da decentralizebul marTvis procesebze.
centralizacia gulisxmobs valdebulebebis, pasuxismgeblobisa da
ufleba
mosilebis koncentracias marTvis ierarqiis umaRles doneze,
xolo decentralizacia maTi mniSvnelovani nawilis marTvis ierarqiis
ufro dabal doneze gadacemas.
Znelia calsaxad imis Tqma, Tu romelia ukeTesi centralizacia Tu
decentralizacia. miuxedavad imisa, rom bolo dros SeimCneva tendencia
decentralizaciisaken, `McDonalds~-is warmatebam naTlad dagvanaxa, rom
kompaniis sidide da centralizacia SeiZleba garkveuli upiratesobasac
ki aniWebdes konkurentebTan brZolaSi.
nebismieri kompaniis marTvis struqtura SeiZleba warmovidginoT piramidis formis mqone marTvis ierarqiis saxiT, romelic xasiaTdeba marTvadobis normiTa da ierarqiuli xazis sigrZiT (ierarqiuli doneebis
ricxviT).
marTvadobis norma, anu kontrolis sfero (Span of Control) aris menejeris uSualo daqvemdebarebis qveS myofi adamianebis raodenoba. imis
da mixedviT, Tu rogoria marTvadobis norma da ierarqiuli doneebis
ricxvi, SeiZleba saqme gvqondes maRali (vertikaluri) (Tall Organization)
an brtyeli (horizontaluri) (Flat Organization) marTvis struqturis mqone
organizaciis tipTan.
maRali struqturisaTvis damaxasiaTebelia marTvadobis SedarebiT
dabali norma da ierarqiuli doneebis SedarebiT didi raodenoba, xolo
brtyelisaTvis piriqiT.
radgan kontrolis sfero brtyeli struqturis mqone organizaciebSi didia, maTSi xSirad SeiniSneba gonier farglebSi qmedebaTa Tavisuf
lebis waxalisebis tendencia, rac pirvel yovlisa imaSi gamoixateba, rom
xelmZRvaneli afasebs daqvemdebarebulTa qmedebebis Sedegebs da ara meTodebs.
112
114
funqcionaluri struqturebi
organizaciaSi samuSaoTa dajgufebis yvelaze gavrcelebul meTods
warmoadgens qvedanayofebis funqciebis mixedviT formireba. funqcio
naluri principiT organizaciis dayofis dros, rogorc wesi, momuSaveTa
moRvaweobis sferos Sesabamisad kompania iyofa seqtorebad. yovel seq
tors sakuTari funqcia aqvs. yvelaze tipur funqcionalur qveda
nayofebs miekuTvneba sawarmoo, marketingis, buRalteriis, adamianuri
resursebis da finansebis qvedanayofebi. miuxedavad imisa, rom yoveli
organizacia Tavisi funqciebis struqturirebisas sakuTari mosazrebiT
xelmZRvanelobs, arsebobs mTeli rigi funqcionaluri sferoebi, romlebic tipuria didi organizaciebisaTvis. nax. 4.1-ze naCvenebia Jurnal
`Time~-is struqtura, sadac oTxi ZiriTadi funqcionaluri ganyofileba
moqmedebs: saredaqcio, sareklamo, sawarmoo da gavrcelebis ganyofi
leba.
`TIME~
ganyofilebebi
saredaqcio
sareklamo
sawarmoo
gavrcelebis
Time
Sports
Illustrated
Fortune
People
Money
qvedanayofi 1
qvedanayofi 2
qvedanayofi 3
masalebis gazomva da
detalebad daxerxva
magidebis awyoba
da mopirkeTeba
116
avtomobilebi
kompiu
terebi
mogzauroba
sadazRvevo
momsaxureba
kosmetikuri
nawarmi
saredaqcio
sawarmoo
san-francisko
san-francisko
atlanta
losanJelesi
losanJelesi
sareklamo
gavrcelebis
Cikago
niuiorki
bostoni
vaSingtoni
hiustoni
detroiti
bostoni
vaSingtoni
davaleba
bebia Tamaris biznesis gafarToebis SemTxvevaSi romel organizaciul
struqturas urCevdiT mas biznesis ganviTarebis sxvadasxva variantisas. pasuxi daasabuTeT.
4.6. warmoeba
118
120
specializaciis upiratesobebi:
1. xels uwyobs gamoSvebuli produqciis moculobis zrdas;
2. amaRlebs calkeuli muSakis ostatobis dones;
3. amcirebs erTi operaciidan meore operaciaze gadasvlasTan dakavSirebul droiT danakargebs;
4. amcirebs produqciis TviTRirebulebas da zrdis miRebul mogebas;
5. imis gamo, rom specializaciis pirobebSi yoveli operaciis SedegTan dakavSirebulia sxva operaciebis Sesruleba, maRldeba
calkeuli momuSavis pasuxismgebloba;
specializaciis naklovanebebi:
1. maRalia muSakTa urTierTdamokidebulebis xarisxi, ris gamoc
produqciis gamoSvebis nebismier rgolSi Seferxeba iwvevs mTlianad warmoebis Seferxebas;
2. samuSao SeiZleba gaxdes monotonuri da mosawyeni;
3. calkeul muSaks profesiuli siamayisTvis naklebi safuZveli aqvs;
4. mcirdeba calkeuli muSakis universalizacia. specializaciis piro
bebSi muSaki ostatdeba erTi an ramdenime operaciis SesrulebaSi,
ris gamoc igi iZulebuli xdeba imuSaos Tavisi viwro specialobiT;
5. viwro specializaciis gamo, samuSaos dakargvis SemTxvevaSi momuSaveebs uZneldebaT axali samuSaos Sovna;
6. viwro specializacia mouqnels xdis firmas cvalebad sabazro
pirobebTan Seguebis TvalsazrisiT.
sadiskusio kiTxva
SeuZlia Tu ara bebia Tamars gamoiyenos specializaciis elementebi
Tavis biznesSi?
122
dekoraciis
proeqtireba
2 kvira
dekoraciisTvis masalis
SeZena
6 kvira
gasaRebi
moednis
gamzadeba
ir
dawyeba
kv
kv
ir
mocekvaveTa
jgufis
SerCeva
4 kvira
cekvis
qoreografi
4 kvira
1 kvira
repeticiebi
videoklipis
gadaReba
ir
kv
ir
a
kostumebis
dizaini
1 kvira
mocekvaveebis
zomebis aReba
4 kvira
kv
kostiumebis
Sekerva
kritikuli gza
arakritikuli gza
magaliTad, isari, `dekoraciis proeqtirebis~ wridan `dekoraciisaTvis masalis SeZenis wremde, aCvenebs, rom dekoraciis proeqtireba unda
uswrebdes dekoraciisaTvis masalis SeZenas. grafikze isrebi aRniSnulia
ori feriT: SaviT da TeTriT. TeTri feriT aRniSnulia kritikuli gza
kalendaruli gegmis is nawili, romelic gansazRvravs proeqtis saboloo
realizaciis minimalur SesaZlo vadebs, rac aucilebelia operaciebis
yvelaze xangrZlivi Tanmimdevrobis Sesasruleblad. mTlianad kritikuli
gza iZleva pasuxs kiTxvaze: `rodis dasruldeba proeqti?~ sxva sityvebiT
rom vTqvaT, Tu kritikul gzaze romelime operaciis Sesrulebis vadebi
gaizrdeba, mTlianad proeqtis Sesrulebis vadebic gadaiwevs. amasTanave,
ar unda dagaviwydeT, rom mTlianad proeqtis droulad dasamTavreblad
aucilebelia, rom yvela amocana, romelic kritikuli gzis paralelurad
aris mocemuli grafikze, jamSi unda Sesruldes ara umetes kritikuli
gzis Sesrulebis vadebisa.
124
126
zeda saxuravi
fexebi
daburRva
mopirketeba
awyoba
SeRebva
ganrigi
kvirebi
damTavrebuli samuSao
daumTavrebeli samuSao
Mmaterialur-teqnikuri uzrunvelyofis marTva gulisxmobs momwodeblebis droulad moZebnas, Sesyidvebis da mowodebis organizacias,
maragebis uzrunvelyofas. Sesyidvebi warmoadgens safinanso-samarTlebriv qmedebebs, romelic dakavSirebulia ama Tu im materialuri saSualebebis SeZenasTan. mowodeba niSnavs resursebis gadaadgilebas gamoyenebis an Senaxvis adgilamde. K
komunikaciebis marTva uzrunvelyofs organizaciuli moRvaweobis
ZiriTadi instrumentis informaciis efeqtian gamoyenebas. Tanamedrove
teqnologiebi saSualebas iZleva, avirCioT sasurveli programuli uzrunvelyofa, rac zrdis proeqtis marTvis efeqtianobas.
davaleba
bebia Tamars SesTavazes samaskacian qorwilSi namcxvrebis (nefe-patarZlis sufrisTvis erTi didi saqorwilo da ori patara tortis,
xolo danarCeni sufrisTvis xuTi saxeobis namcxvris) gamocxoba.
gadawyvetilebis misaRebad qalbaton Tamars dasWirdeba Tqveni daxmareba. gamoiyeneT proeqtis marTvis elementebi da gaiazreT qalbatoni Tamaris samoqmedo gegma.
128
riskis Semcireba
firmas SeuZlia Seamciros riskis warmoqmnis saSiSroeba iseTi prog
ramebis danergviT, rogoricaa, magaliTad, treiningebi xanZris warmoqmnis SemTxvevasTan dakavSirebiT, usafrTxoebis teqnikis Semowmeba, mowyobilobebis remonti, ubeduri SemTxvevebis Tavidan asacilebeli qmedebebi
da a.S. bankebSi da maRaziebSi damontaJebulia videokamerebi, romelTa
saSualebiT maTi mflobelebi cdiloben gaqurdvasTan dakavSirebuli
riskis Semcirebas. igive obieqtebSi SeiZleba damontaJebuli iyos wylis
gamafrqveveli mowyobilobebi, romlebic Tavis mxriv amcireben xanZris
warmoqmnis SemTxvevaSi zaralis moculobas.
ase rom, riskis marTvis erT-erTi gasaRebi winaswar gaTvlili da
gaazrebuli programebia, romlebze dayrdnobiTac Cven SegviZlia SevamciroT ziani zarali.
TviTdazRveva
TviTdazRveva aris qmedeba, romlis drosac kompania damoukideblad
cdilobs gansakuTrebul situaciebSi dafaros zarali. amisaTvis is
winaswar qmnis specialur sadazRvevo fonds da uars ambobs sadazRvevo
polisis SeZenaze. rogorc wesi, TviTdazRvevas kompaniebi mimarTaven
Cveulebrivi sarCelebis dasakmayofileblad, xolo `katastrofis SemTx-
130
132
sabazro riskebi magaliTad zarali, romelic firmam SeiZleba ganicados saqonelze fasebis, moTxovnis cvlilebis gamo.
Cveulebriv sadazRvevo kompaniebi sufTa riskebs Tvlian dazRvevad riskebad, xolo spekulaciur riskebs dauzRvevadad. magram aqve
davZenT, rom zogierTi sufTa riskic, iseTebi, rogoricaa, magaliTad,
wyaldidoba da gaficva, xvdebian dauzRvevadi riskebis kategoriaSi.
MgasaTvaliswinebelia, rom dResdReobiT praqtikulad nebismieri
riskis dazRveva SeiZleba, Tu Tqven Tanaxma xarT gadaixadoT sadazRvevo
kompaniebis mier daniSnuli fasi.
Kkidev erTxel aRvniSnavT, riskebis marTva (Risk Management), gulisxmobs imas, rom nebismieri xerxiT SevamciroT riski, gamovricxoT igi,
davezRvioT da ganvaxorcieloT TviTdazRveva.
sadiskusio kiTxva
a) rogor fiqrobT, ra riskebi SeiZleba axldes bebia Tamaris bizness
da rogor SeiZleba am riskebis marTva?
b) Tqven TviTon Tu iyenebT riskebis marTvis elementebs da rogor?
g) amboben, rom dRevandeli kvercxi gvirCevnia xvalindel qaTams.
gaanalizeT es gamonaTqvami riskebis marTvis nawilSi mocemuli
masalis TvalsazrisiT.
Tavi
biznesis organizebis
formebi
134
termin `sazogadoebis~ nacvlad CvenSi farTod gavrcelda misi inglisurenovani sinonimebi: kompania (Company) da korporacia (Corporation).
pirveli maTgani upiratesad inglissa da sxva inglisurenovan qveynebSi
gamoiyeneba, garda amerikis SeerTebuli Statebisa, sadac ufro popularulia termini `korporacia~. Cveni kanonmdeblobis mixedviT `kompania~ ewodeba SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebas.
cnobisaTvis, germanulenovan qveynebSi (germania, avstria, Sveicaria)
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebas Seesabameba GmbH (Gesellschaft
mit beschraukten Haftung).
sazogadoeba, kanonis Tanaxmad, misi direqtorebisa da mflobelebisagan (Shareholders) damoukidebeli erTeulia da mas kanonmdeblobiT iuridiuli piris statusi eniWeba. mas SeuZlia aRZras saqmeebi sasamarTloSi da
dados kontraqtebi. sarCeli SeiZleba TviT sazogadoebis mimarTac aRiZras. mMflobelebi (meorenairad maT partniorebs uwodeben), garda maTi
wilebis Rirebulebisa, sazogadoebis valebze ar arian pasuxismgebelni.
maSasadame, sazogadoebis SemTxvevaSi adgili aqvs SezRudul pasuxismgeb
lobas.
Sps-s dasaarseblad mTeli rigi legaluri procedurebis Catarebaa
saWiro, rac ZiriTadad sazogadoebis registraciis adgilas sxvadasxva
dokumentebis wardgenaSi mdgomareobs. zogierT qveyanaSi sazogadoeba
registraciisas valdebulia asociaciis Sesaxeb memorandumi (xelSekruleba) da wesdeba (Status) waradginos (saqarTveloSi memorandumis wardgena
aucilebeli ar aris).
wesdebaSi is wesebia miTiTebuli, romlebic sazogadoebis Sida saqmianobas warmarTaven, magaliTad:
wilis flobaze sazogadoebis mier mocemuli uflebebi;
sazogadoebis krebebis ganrigi da procedurebi;
aRricxvis detalebi;
direqtorebis uflebamosilebebi da pasuxismgeblobebi;
firmaSi samuSaod miRebis da daTxovnis wesebi.
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis (Sps) pasuxismgebloba sazogadoebis kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli Tavisi qonebiT,
xolo partnioris pasuxismgebloba kapitalSi misi wilis odenobiT. sazogadoebis dafuZneba SeuZlia erT pirsac.
sazogadoebas kapitalis gazrda axali partniorebis xarjzec SeuZlia.
sazogadoebaSi mTavari aRmasrulebeli organo direqtorTa sabWoa
(Board of Directors). mas uflebamosilebas mflobelebi aniWeben da igi gada
wyvetilebebs maTi saxeliT iRebs. direqtorTa sabWo pasuxismgebelia,
magaliTad:
136
138
5.3. franCaizi
franCaizi (Franchise) msoflioSi biznesis organizebis erTerTi swrafad ganviTarebadi formaa. es aris samarTlebrivi da komerciuli urTierToba savaWro niSnis, safirmo dasaxelebis, brendis an sareklamo niS
nis mflobelsa da imas Soris, vinc am niSans sakuTar biznesSi iyenebs.
franCaizis xelSekruleba dafuZnebulia mewarmis (romelsac franCaizers
(Franchisor) uwodeben) mier vaWrobis an warmoebis uflebis Tavisi safirmo
saxeliT sxva pirisaTvis (romelsac operators (Franchisee) uwodeben) gadacemaze. franCaizis yidvisas operatori franCaizers jer uxdis sawyis
dafuZnebis Tanxas (Start-up Fee), xolo Semdeg ki periodulad gayidvebidan
garkveul procents (Royalty).
franCaizis xelSekrulebis Tanaxmad operators garkveul teritoriaze saqmiani moRvaweobis gansakuTrebuli (eqskluziuri) ufleba eniWeba.
franCaizis sistema didi da mcire biznesis TanamSromlobis TvalsaCino
magaliTs warmoadgens. franCaizeris saxeliBB da operatoris energiuli
moRvaweoba orive mxarisaTvis sasargeblo Sedegebs iZleva.
franCaizis sami ZiriTadi tipi arsebobs:
mza saqonlis gayidvis franCaizis Tanaxmad operatori garkveul Tan
xas uxdis franCaizers misi savaWro markiT saqonlis gayidvis uflebisaTvis. am saqonels operatori Seisyidis franCaizerisagan da Semdeg yi
dis mas. magaliTis saxiT SegviZlia moviyvanoT firmebi, romlebic yidian
garkveuli markis avtomobilebs, anda benzingasamarTi sadgurebi.
saqonlis warmoebis franCaizis mixedviT operatori franCaizerisagan iRebs uflebas garkveuli saqonlis warmoebasa da gasaRebaze, Tanac
iyenebs franCaizerisagan nayid nedleulsa da masalebs. amis magaliTebia
gamagrilebeli sasmelebis Camosasxmeli qarxnebi (`koka-kola boTlers
jorjia~).
saqmianobis saxeobaze franCaizi uflebas aZlevs operators gaxsnas
sakuTari firma franCaizeri kompaniis saxelis gamoyenebiT da franCai
zeris saqmianobis profiliT. `makdonaldsis~ swrafi kvebis restornebis
qseli aseTi saxis franCaizis magaliTia.
franCaizuli xelSekrulebis monawile orive mxare franCaizeri da
operatori iuridiulad damoukidebeli pirebia, Tanac isini SeiZleba
sxvadasxva samarTeblivi formiT iyvnen Camoyalibebuli.
140
`pepelas~ qeisi
pirveli nabijebi
marTalia, `pepelam~ moRvaweoba daiwyo xis saTamaSoebiT, magram swrafad ganviTarda misi koncefcia, romelic mogvagonebs safrangeTSi arsebuli `FNAC JUNIOR~-is koncefcias. iq saTamaSoebis farTo arCevania, mag
ram didi yuradReba eqceva gonebis gansaviTarebel saTamaSoebs da rac
aRsaniSnavia, maRaziaSi aseve iyideba sabavSvo wignebic.
biznesSi didi mniSvneloba aqvs maRaziis adgilmdebareobas. radganac `pepela~ Tavdapirvelad gaTvlili iyo ZiriTadad maRali Semosavlis mqone momxmarebelze, amitom pirveli filialisaTvis SeirCa vake.
2006 wels mrgval baRTan gaixsna `pepelas~ pirveli maRazia, patara
saxli, romelic Zalian moergo saTamaSoebis maRazias da male bavSvebis
zRaprul saxladac iqca.
2007 wels daemata meore filiali. rogorc wignebis, aseve saTamaSoebis maRaziebi dabali brunviT muSaoben da saxifaToa riskis gaweva,
amitom SeirCa dasawyisisaTvis gacilebiT patara farTi pekinze. `pepelam~
airCia nel-nela, magram stabiluri zrdis strategia da did yuradRebas
aqcevda xarjebs.
pekinis filialma gaamarTla da male `pepela~ gafarTovda. imata
brendebmac, sworad gaTvlili strategiiT `pepelam~ moaxerxa myidvelisaTvis iseTi fasebi SeeTavazebina, rom saSualo fenis momxmarebelsac
SeZleboda SeeZina xarisxiani produqcia.
konkurentebi
2007 wlidan daiwyo saTamaSoebis maRaziaTa bumi, Zalian bevri axali
maRazia gaCnda: `banana bum~, `babilina~, `hobi masteri~, `jeokids~, `balu~,
`beibi plusi~, `cerodena~ da sxva. Tumca bevri filiali daixura, bevri
saerTod gaqra, rac adasturebs, rom arc ise advilia am bazarze damkvidreba. Tanac kidev erTxel aRvniSnoT saTamaSoebis maRazia dabali
brunviT gamoirCeva da Tu sworad ar gaiangariSeb xarjebs, SeiZleba male
fuli dakargo.
`pepelas~ warmatebulobaze isic metyvelebs, rom mas mimdevrebi
gamouCndnen. aRsaniSnavia, rom amJamad TiTqmis yvela maRaziaSi naxavT
patara kuTxes sabavSvo wignebisaTvis, bazarze imata xis saTamaSoebis
asortimentma, magram zogierTi maTgani ver akmayofilebs xarisxis normebs. `pepelas~ ZiriTadi konkurentebi yovelTvis adevneben mis moqmedebebs Tvalyurs, cdiloben waarTvan `brendebi~, aqvT fasebis omi. `superi~
Seecada `pepelasTvis~ waerTmia iseTi wamyvani brendi, rogoricaa `SES~
gonebis gansaviTarebeli holandiuri saTamaSoebi; `pepelam~ Seqmna tendencia `Papo~-s figurinebis Segrovebisa, rac Zalian kargia bavSvis fantaziis gansaviTareblad, es ideac swrafad aitaces da `superSic~ gaCnda
`Papo~, magram radganac pirdapiri momwodeblisgan ver iRebs produqcias,
misTvis rTulia hqondes axali koleqciebi, amasTanave Suamavlis gamo
saqonlis Sesyidva ufro maRal fasebSi uwevs. zogierTi saerTod `pepelas~ `klonirebas~ cdilobs, `hobi masters~ orive filiali `pepelas~
gverdiT aqvs gaxsnili, yuradRebiT adevnebs mas Tvals da sakmarisia
`pepelam~ raime aqcia gaakeTos, `hobi masteri~ maSinve imeorebs; marTalia, masTanac mxolod evropuli saTamaSoebia, magram 1-2 brendis garda
danarCens `houl~ distributorisagan iRebs da misi fasebi Zalian maRalia.
142
`pepelas~ konkurentebis ganxilvisas ar unda dagvaviwydes sxva `moTamaSeebic~, romlebic misi segmentis momxmarebelzea gaTvlili: `gudvili~,
axali evropuli tanisamosebis brendebi, aseve wignis maRaziebi; roca
momxmarebeli saCuqars arCevs, igi aucileblad ganixilavs alternatiul
variantsac am maRaziebis saxiT.
marketingi
`pepela~ did mniSvnelobas aniWebs saTamaSoebis swor ganlagebas, displeebis dizains, rom yvelaferi mimzidvelad gamoiyurebodes da momxmareblisTvis advilic iyos arCevanis gakeTeba, Tumca isic marTalia,
rom amaSi konsultantebic exmarebian.
`pepelas~ didi biujeti ar gaaCnia sareklamo kampaniisaTvis, mTavari
xom bevri fulis daxarjva ar aris, mTavaria sworad damizneba. `pepelas~ Tavisi erTguli momxmareblisaTvis aqvs `fasdaklebis~ baraTebi,
sezonurma katalogebma Zalian gaamarTla, bavSebi da mSoblebi xSirad
modian katalogebiT, es uadvilebs aseve `Tovlis babuis~ saCuqris arCevas, katalogis fasebma daanaxa momxmarebels, rom `pepela~ mxolod Zviri
saTamaSoebis maRazia ar aris.
katalogebi mosaxerxebelia baRebisa da skolebisaTvis, maT SeuZliaT
SeukveTon zustad maTTvis gankuTvnili xarisxiani aveji Tu inventari,
katalogiT `pepelas~ momxmarebels aseve SeuZlia SeukveTos aveji an dekoracia da gemovnebiT moawyos pataras oTaxi. `pepelaSi~ sxvadasxva saxis
fasdaklebebi aris brendebisa da sezonurobis mixedviT. aseve ewyoba sa
xaliso aqciebi bavSvebisaTvis.
informaciis mopoveba
da analizis
danarTi
instrumentebi
146
danarTi
kvlvevis gegmis
Camoyalibeba
monacemTa
mopoveba
monacemTa
analizi
danarTi 147
148
danarTi
danarTi 149
romelmac mTeli jgufi unda warmoadginos. SerCevis gegmis Camoyalibebisas aucilebelia, pasuxi gaeces Semdeg kiTxvebs:
1. vin unda gamovikvlioT? (SerCevis erTeuli)
2. ramdeni adamiani unda gamovikvlioT? (SerCevis zoma)
3. rogor unda avirCioT is adamianebi, visac gamovikvlevT? (SerCevis
procedura)
SerCevis procedura iyofa or ZiriTad nawilad:
SemTxveviTia SerCeva, sadac sakvlevi jgufis yvela wevrs aqvs
erTnairi Sansi moxvdes amonarCevSi;
araSemTxveviTia SerCeva, rodesac sakvlevi jgufis wevrebs amonarCevSi moxvedris sxvadasxvanairi Sansi aqvT.
monacemTa mopovebis yvelaze gavrcelebuli instrumenti kiTxvaria.
kiTxvari SeiZleba Seicavdes daxurul da Ria kiTxvebs. daxurulia kiTxva, sadac mocemulia yvela SesaZlo pasuxi da respondentma am pasuxebs
Soris unda airCios. Ria kiTxvebi ki respondentebs aZleven saSualebas,
pasuxebi sakuTari sityvebiT gamoxaton. kiTxvaris Sedgenisas yuradReba
unda mieqces kiTxvebis formulirebasa da mimdevrobas;
150
danarTi
danarTi 151
152
danarTi
politikuri aspeqtebi
mTavroba rogori damokidebuleba aqvs biznesTan? Tavisufali
bazris momxrea, Tu aqtiurad ereva ekonomikaSi da awesebs SezRudvebs (magaliTad, biurokratiis maRali xarisxi, biznesis warmarTvis siadvile)?
jandacvis sferos, usafrTxoebis teqnikis, garemos dacvis da momxmareblebis interesebis dacvis romel tendenciebs SeuZliaT migviyvanon axali kanonebis miRebamde, rogor imoqmedebs es Tqvenze?
dasaqmeba mosalodnelia Tu ara axali kanonmdeblobis miReba,
romelic Secvlis Camoyalibebuli Zalebis ganlagebas damqiraveblebisa Tu daqiravebulTa sasargeblod?
rogor SesabamisobaSia saqarTveloSi moqmedi kanonmdebloba saerTaSoriso normebTan? SeuZliaT Tu ara cvlilebebs saerTaSoriso
kanonmdeblobaSi, imoqmedon Tqvens biznesze?
E ekonomikuri aspeqtebi
bumi Tu vardna ras gveubneba ekonomikuri maCveneblebi, ra elodeba qveyanasmTlianobaSi da Tqvens dargs konkretulad? ra mosdis procentul ganakveTs, inflacias, ekonomikuri zrdis tempebs?
laris kursi evrosTan da dolarTan rogor icvleba igi? rogor
moqmedebs es Tqvenze, rogorc eqsportiorze da importiorze?
dasaqmeba ra periods ganvicdiT: TiTqmis mTliani dasaqmeba (rac
SeiZleba cudi iyos TqvenTvis, rogorc samuSaos mimcemisaTvis),
Tu didi umuSevroba (rac, piriqiT, kargi iqneba TqvenTvis, rogorc samuSaos mimcemisaTvis)? advilia Tu ara, naxo iseTi TanamSromeli, romelic flobs aucilebel unarebs?
msyidvelobiTi unari Seicvala Tu ara momxmarebelTa miznobrivi jgufebis msyidvelobiTi unari? ra mosdis saxelmwifo danaxarjebs izrdeba Tu mcirdeba?
socialuri aspeqtebi
cxovrebis xarisxi grZnoben Tu ara adamianebi dadebiT cvlilebebs sakuTar saxlSi, samsaxurSi da sazogadoebaSi mTlianobaSi?
rogor imoqmedebs es Tqvens biznesze?
dasaqmeba undaT Tu ara TanamSromlebs, aqtiurad miiRon monawileoba gadawyvetilebebis miRebaSi, marTvasa da sakuTari Sromis
pirobebis kontrolSi? rogor imoqmedebs es Tqvenze?
socialuri struqturis Secvla rogor moqmedebs Tqvens biznesze demografiuli situaciis Secvla, magaliTad, ojaxebSi
bavSvebis raodenobis zrda, migracia da a.S.
danarTi 153
momxmarebelTa socialuri aqtivoba xdebian Tu ara isini socialurad ufro gaTviTcnobierebulni? iTxoven Tu ara ekologiurad sufTa produqtsa da momsaxurebas? rogor imoqmedebs es
Tqvens biznesze?
teqnologiuri aspeqtebi
komunikaciebi rogor Secvlis teqnikuri progresi momxmarebleb
Tan, momwodeblebTan da Tqvens TanamSromlebTan urTierTobis
wess? xdeba Tu ara Tqvens dargSi am mxriv seriozuli cvlilebebi?
saqonlis warmoeba, momsaxurebis gaweva xom ar imyofeba Tqveni
warmoeba an Tqven mier momsaxurebis gaweva teqnikuri daZvelebis
saSiSroebis qveS, xom ar Zveldeba imis gamo, rom iqmneba axali da
ufro iafi saqoneli da momsaxureba?
sabanko saqme rogor imoqmedebs axali teqnologiebi, magaliTad,
axali eleqtronuli sabanko produqtebis gamoCena, Tqveni firmis
muSaobaze? Tu Tqven ar sargeblobT gadaxdis uaxlesi xerxebiT,
imoqmedebs Tu ara es Tqven biznesze?
susti mxareebi
2. saqoneli,
momsaxureba
154
danarTi
3. adgilmdeba
reoba
momsvlelebs ar moswonT, Tu
rogor gamoiyureba Cveni Senoba
4. bazarze win
svla
klientebi erTmaneTs
uyvebian Cven Sesaxeb
5. fasebi
6. finansebi
7. operaciebi
Zlieri da susti mxareebis gamovlenis dros mTavaria CaixedoT organizaciis SigniT, raTa gaigoT, raSi xarT Zlierebi (da Tu es romelime
Tqveni produqtia, SeiZleba jobdes, meti gamouSvaT), da ra gamogdiT cudad (iqneb jobdes, rom gaakeToT sxvanairad, an saerTod ar gaakeToT da
Tu SesaZlebelia da TqvenTvis xelsayreli sxva firmas gaakeTebinoT).
aseTi analizis gakeTebisas unda iyoT marTlebi sakuTar TavTan da ilu
ziebs ar endoT. kargi iqneba, Tu am samuSaoSi monawileobas ramodenime
adamiani miiRebs umjobesia, CaataroT Tqvens mmarTvel jgufTan erTad
breinsTormingi.
gavagrZeloT ACveni hipoTeturi magaliTis analizi:
SesaZleblobebi
saSiSroebebi
8. ekonomikuri
9. politikuri
saxelmwifo xels uw
yobs mcire bizness
10. konkurentebi
Cveni konkurentebi
Cvenze nakleb resur
sebs floben da Cvenze
naklebi profesionalebi arian
danarTi 155
moqmedeba
Sesrulebis vada /
pasuxismgebeli piri
ivnisi 2012 w / x
3. firmebTan dakavSireba
(gadarekva)
ivnisi-ivlisi 2012 w / y
4. SekveTebis damowmeba
agvisto 2012 w / z
rasakvirvelia, unda SeafasoT am moqmedebaTa danaxarjebi da Sedegebi. amasTan, danaxarjebi unda Seicavdes ara marto cxad sakancelario
danaxarjebsa Tu telefonis gadasaxads, aramed naklebad TvalSisacem
xarjebsac, magaliTad, adamianebis resursebis danaxarjebs SegiZliaT
ki x, y, da z TanamSromelis gadarTva mTavari samuSaodan? gaTvaliswinebuli gaqvT Tu ara
aucilebeli danaxarjebi axali programuli uzrunvelyofis da axali lazeruli printeris SeaZenad, romelic sareklamo
furclebis beWdvas sWirdeba?
rasakvirvelia, Tu warmatebis misaRwevad saWiroa mTeli rigi RonisZiebebis Catareba, maSin umjobesia yuradReba gamaxvildes yvelaze
mniSvnelovanze. SesaZlebelia, kompania Tavis produqciasa da momsaxurebas adarebdes mTavari konkurentis (konkurentebis) produqciasa da
momsaxurebas im mimarTulebebze, romlebsac Tvlis warmatebis mTavar
faqtorebad (CSF, Critical Success Factors). qvemoT mocemul cxrilSi vnaxavT,
rogor SeiZleba gakeTdes es Cvens magaliTSi.
156
konkurenti
CB
konkurenti
B
Kkonkurenti
A
warmatebis
mTavari
faqtorebi
faqtoris wili
procentebSi
konkurentebi
Cveni firma
danarTi
momsaxurebis fasi
50
momsaxurebis xarisxi
30
komforti
20
7.4
5.8
5.5
7.6
jamuri saSualo
Sewonili qula
aseTi Sedarebis gakeTebisas aucileblad gaiTvaliswineT, Tu ra informaciaze dayrdnobiT akeTebT ama Tu im daskvnas. Mmiuxedavad imisa,
rom gadawyvetilebebi sazogadod metnaklebad subieqturia, SeecadeT,
rom Tqveni daskvnebi eyrdnobodes garkveul gamokvlevebs da ar Semoifarglos mxolod subieqturi SexedulebebiT. Sefasebis obieqturobis
xarisxi rom gaizardos, ecadeT Tqveni Sefaseba gaamyaroT riame garedan
mopovebuli damadasturebeli informaciiT. SesaZloa, Rirdes SeekiTxoT
Tqvens momxmareblebs, rogor gafaseben Tqvens konkurentebTan SedarebiT. xSirad aseTi gamokiTxvis Sedegad TqvenTvis gasakviri Sedegebi gamoirkveva xolme. Cvens magaliTSi CSF-is principze damyarebulma Sedarebam aCvena, rom konkurenti C gvjobnidaB momsaxurebis xarisxis saerTo
maCvenebliT, rac CvenTvis moulodneloba aRmoCnda.
SWOT analizis Catarebisas mogiwevT daakvirdeT Tqvens organizacias
didxans da yuradRebiT. organizaciis Zlier da sust mxareebs iolad aRmoaCenT, imitom rom TqvenTvis da Tqveni organizaciisTvis maTi arseboba
iolad SesamCnevi iqneba. ufro rTuli iqneba SesaZleblobebis da saSiSroebebis gansazRvra, radganac maT dasanaxad gareT gaxedva mogiwevT.
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces saSiSroebebs, radgan maTTvis
winaaRmdegobis gasawevad sagangebo gegmebis Sedgenaa aucilebeli.
davaleba
a) moiZieT bebia Tamaris biznesis analogiuri biznesi Tqvens raionSi
da CaatareT misi SWOT analizi.
b) CSF-principis gamoyenebiT mieciT bebia Tamars rCeva axali Tanam
Sromlis ayvanasa da sacxobi Rumelis SeZenaze.
danarTi 157
1 TanamSromeli A
50 lari
2 TanamSromeli B
60 lari
3 TanamSromeli C
60 lari
4 TanamSromeli D
60 lari
5 TanamSromeli E
350 lari
6 TanamSromeli F
380 lari
7 TanamSromeli G
520 lari
8 TanamSromeli H
590 lari
9 TanamSromeli I
630 lari
jami
2700 lari
moda
mediana
158
danarTi
e.i. Cven moyvanil magaliTSi saSualo maCvenebeli SeiZleba iyos: saSualo ariTmetikulis Tanaxmad 300 lari, modis Tanaxmad 60 lari, medianis Tanaxmad 350 lari.
sxvadasxva informaciis gacnobisas sasargebloa verkveodeT indeqsis
(Index number) arsSi. indeqsebi gamoiyeneba sxvadasxva periodis monacemebis
erTmaneTTan Sedarebis mizniT. indeqsi iangariSeba formuliT:
sakvlevi wlis maCvenebeli
100
sabaziso wlis maCvenebeli
an
sakvlevi wlis maCvenebels sabaziso wlis maCvenebeli
100
sabaziso wlis maCvenebeli
ara aqvs mniSvneloba, romel formulas gamoviyenebT. ubralod, miRebul Sedegs sWirdeba sxvadasxvanairi interpretacia. davuSvaT, firmaSi
2003 wels muSaobda 5000 kaci. 2004 wels muSaobda 4800 kaci, xolo 2005
wels 5300 kaci. gvinda gamoviangariSoT firmaSi wlebis mixedviT Tana
mS
romelTa cvlilebis indeqsi. aucilebelia, mocemuli wlebidan avirCioT erT-erTi sabazisod, davuSvaT, aseTad CavTvaloT 2003 wlis monacemebi. maSin:
2003 wlis:
2004 wlis:
2005 wlis:
4800
5000
200
4 800
5 000
100
= = 200
100
= 4%;
=
100
100
= 4%
4 %
5000
5000
5 000
5 000
danarTi 159
. magaliTad, Tu bi-
160
danarTi
eba 12 weli. Cveni binis Rirebuleba moaswrebs xsenebul periodSi gaormagebas 2.5-jer (30/12=2.5), e.i.
100
000 200000 400000 600000.
gamodis, rom bina eRireba 600000$ da aseT pirobebSi binis yidva mimzidvli Cans.
`72-is wesis~ gamoyenebiT SesaZlebelia davadginoT ara marto gaormagebis periodi, aramed yovelwliuri procentuli cvlilebis maCvenebelic.
magaliTad, Tqven gindaT miwis nakveTis yidva da gamyidveli geubnebaT, rom nakveTi, romelsac gTavazobT, man SeiZina 10 wlis win 5000-ad da
dRes igi Rirs 10000. erTi SexedviT, radgan fasi gaormagda, Zalze kargia, magram Tu gavaanalizebT situacias, SeiZleba yvelaferi ise kargad
ar iyos, rogorc Tavidan mogveCvena. Tu miwis Rirebuleba gaormagda 10
weliwadSi, es niSnavs, rom miwis fasi yovelwliurad izrdeboda 7.2%-iT
(
danarTi 161
davaleba
a) bebia Tamaris biznesisTvis saSualo dRiuri gayidvebis dasaangariSeblad romel wess (saSualo ariTmetikuli, moda) da ra SemTxvevaSi gamoiyenebdiT? pasuxi daasabuTeT.
b) bebia Tamaris SviliSvilma daTom qeisSi mocemuli kviris gayidvebis monacemebi aiRo sabaziso maCveneblad da dagegma Semdegi
oTxi kviris ganmavlobaSi Semosavlebis sam procentiani zrda.
gamoiangariSeT Semosavlebis zrdis indeqsi kvirebis mixedviT.
xazovani diagrama warmoadgens sxvadasxva wertilebis anu monacemebis damakavSirebel texil xazs. xazovani diagrama asaxavs tendenciebs,
magaliTad, gayidvebis an xarjebis dinamikas Tveebis an wlebis mixedviT.
162
danarTi
Tveebi
svetovan diagramaSi informaciis Sesadareblad gamoiyeneba horizontaluri an vertikaluri svetebi. svetovani diagramebi SeiZleba gamoviyenoT gayidvebis an xarjebis Sesadareblad Tveebis an wlebis mixedviT.
svetovani diagrama (Bar Chart)
aTas
larebSi
kvartalebi
danarTi 163
piqtograma (Pictograph)
sayvareli feri
wiTeli
lurji
mwvane
iisferi
= 2 studenti
davaleba
a) bebia Tamaris biznesisTvis gayidvebis dinamikis gamosaxvisaTvis
vizualizaciis romel formas airCevdiT da ratom?
b) bebia Tamaris biznesisTvis xarjebis struqturis gamosaxvisaTvis
vizualizaciis romel formas airCevdiT da ratom?
g) bebia Tamaris biznesisTvis Semosavlebis, xarjebisa da mogebis
gamosaxatad (rogorc dinamikaSi, ise saboloo saxiT) vizualizaciis romel formas airCevdiT da ratom?
info@freeuni.edu.ge