You are on page 1of 43

qarTuli samarTlis istoria

• bagrat kurapalatis samarTlis wignis


fragmenti;
• samarTali batoniSvilis vaxtangisa;
• misi moqmedebis savaldebulobis sakiTxi.
• vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebulSi
Semavali ucxouri samarTlis Zeglebi:
 ebrauli anu moses samarTlis qarTuli
versia;
 berZnuli samarTlis qarTuli versia;
 somxuri samarTlis qarTuli versia.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 1
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti beqa-aRbuRas
samarTlis wignis Semdgomaa
moTavsebuli da ganekuTvneba:
• iv. javaxiSvilis azriT _ aRbuRas
samarTlis wignis 99_103 muxlebi da
SeiZleba metic.
• i. doliZes azriT _ aRbuRas
samarTlis wignis 99_160 muxlebi.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 2
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti

ძეგლის შესავალი
`saxeliTa RmrTisaÁTa daiwyebis
saRmrToÁsa gaCenili da gasaCeneli,
pirvelad daviTian bagrat kurapalatisa
da aRmaSenebelTa mefeT-mefeTa bZanebiTa
da merme ebiskoposTa, didebulTa da
aznaurTa da WkuianTa kacTa mefeTa
winaSe erTbamad gaCenili gangebiTa
RmrTisaÁTa~.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 3


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
bagrat I (830-876ww)
bagrat II(regveni, 958-994ww)
bagrat III (975-1014ww)
bagrat IV (1027-1072ww)
bagrat V (didi, 1360-1393w)
iv. javaxiSvilis azriT
bagrat kurapalatis
samarTlis wigni swored
bagrat III mmarTvelobis
drosaa Sedgenili. saqarTvelos mefe bagrat III
gelaTis freska

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 4


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
99. vinca sabWod sjdebodeT da marTsa saCivarsa
marTlad moiÃseniebdeT, TqvenTa gulTa Sigan
RmrTis SiSi unda daiWiroT da aravis sTnioT,
ara mamasa da dedasa, ara patronsa, ara Zmasa da
meyÂsTa, aras qrTamis qadagebisaTÂs, ara!
aramed marTali samarTali unda gaaCinoT!
100. vinca moZRvari iyos, anu mefeTa winaSe
zrdili da namyofi kaci iyos, anu kargi did-
vaWari, anu kargi soflisa mamasaxlisi iyos,
ageTi kaci dasvi bWed, Wkuiani iqnebis da
kargad ecodineba bWobaÁ, da usamarTlos aras
ityÂs.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 5


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
101. Tu ebiskopozman mefesa Sescodos, mefisagan
Ãelad SepyrobaÁ ara egebis, amad rome misda
muqafad sasjelisa damamtkicebeli ars.
SexuewaÁ, SekazmaÁ, marTebs ebiskopozsa mefisaÁ.
102. Tu mefe ebiskopozsa gauwyres, gina
usamarTlod, gina samarTliTa, ÃelTa SepyrobaÁ
arca maSin moÃdebis amisTÁs rome meore mefe
ebiskopozi ars da qristianeTa sjulisa
damamtkicebeli.
da raÁca mefesa sjulisa saqme aqus, agre
Seiwynaren.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 6


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
103. Tu moZRuarman anu mRdelman, anu monazonman
mefesa anu ebiskopozsa Sescodos, anu sjulsa,
anu eklesiasa Sescodos, ÃelTa aravisgan
Sei pyrobis.
gakiTxvaÁ unda, da raÁca mizezi daswamon, mas
mizezsa unda gamonaxvaÁ da gardaÃdevinebaÁ.
104. vinca, anu didebulman, anu aznaurman, anu
sxuaman vinme, monazoni anu mRdeli mZlavrebiT
ÃelTa Sei pyras, raÁsaca guarisa iyos, mis
sisxlsa xuTi aTasi sxvaÁ ematos.
da Tu guariani iyos anu Ãelis mqonebeli, missa
sisxlsa naxeveri sisxli ematos.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 7


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli
batoniSvili vaxtanis
janiSinobis periodSi
(1703-1709ww) Sedgenili
iqna samarTlis wignTa
krebuli, romelsac
vuwodebT `vaxtang VI
samarTlis wignTa
krebuls~
qarTlis mefe
vaxtang VI
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 8
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ struqtura
krebuli Sedgeba 9 nawilisagan maT Soris 7
samarTlis Zeglisagan:
• zanduki;
• Sesavali;
• ebrauli anu moses samarTali;
• berZnuli samarTali;
• somxuri samarTali;
• kaTalikosTa samarTali;
• giorgi V Zeglisdadeba;
• aRbuRas samarTali;
• batoniSvili vaxtangis samarTlis wigni.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 9
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ zanduki
vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli iwyeba
`zandukiT~. `zanduks~, igive saZiebels,
praqtikuli daniSnuleba hqonda. igi
mosamarTleTaTvis iyo gankuTvnili, raTa maT
advilad moeZebnaT saWiro muxli.
`zanduki~ Sedgeba 985 punqtisagan. ganirCeva sami
xelwera, romelTagan erTi, zandukis
Semdgenels solomon maRalaZes ekuTvnis; meore
_ romliTac Sesworebebi da zogierTi
cvlilebebia Setanili, mecnierTa varaudiT
vaxtang VI-s ekuTvnis; mesame xelweris avtori
ki ucnobia.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 10


vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli _
zanduki
moses berZ. somx. kaTal giorg aRbuRa vaxt.
samar. samar. samar. samar. i V s sam. VI
sam. sam.
Tvalis 67 213, 35, 8, 124 44,
gamo
Txrisa 431 39 45
Tvis
xelis 68 213, 33, 124, 46
Dda
fexis 431 34, 125,
daWris 37 126
aTvis
SuriT 13 414, 6 11
kacTa
mkvl. 415
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 11
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
Tavdapirvelad SesavalSi saubaria qarTlis mefe
giorgi XI-ze da batoniSvil vaxtangze; Semdeg
naTqvamia, rom batoniSvilma vaxtangma _ `igula
da igulismodgina da Semokriba yovelni wignni
samarTlisani, romelni JamTa viTarebiTa
TviToeulad mimodabneul iyo sxvaTa samefoTa,
gina Tu qarTlsa Sina. ese yoveli moiZia, i pova
da moiSova, mravliTa iZulebiTa da friadiTa
SromiTa moiRo~.
amis Semdgom CamoTvlilia samarTlis Zeglebi da
mosdevs msjeloba axali samarTlis wignis
saWiroebis Taobaze:

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 12


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
`rameTu yovelTa qveyanaTa, yovelTa samefoTa
TviToeuli rigi, gina samarTalni da qceva
aquan da ganuwesebiesT, da ara msgavs ars erTi
igi sxvaTa meorisa samefosasa, da TvisTa
saqmeTa iqman, egreTve sxva ese zemoxsenebuli
mravalni uÃmar ars da arca iqman qveynad amad
oden, ese umjobesi, ese gamgebelisa vaxtangis
mier Tqmuli ars saqneli, da amiT sjidnen.
nu ukue Tqvas vinmem, rad Seuracxies Zvelni ese
samarTlebi da umjobesad axalsa amas Ãmoben.
nu yos RmerTman Seuracxeba pirvelTa, aramed
queyanad Cvenda ese ars umjobesi.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 13


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
amad rome, ukeTu iyos Zvelis rjuliT samarTali,
rad keisarman miT ar hyo da sxvad Sescvala?
anu mefeman somxiTisaman sxvad rad Tqva? anu
mefeman giorgim, gina jayel-cixisjvarelman
rad sxvebr sajes?
egreTve Jamman da saqmeman esreT moiRo, romeli
Tqva Zemanca aman mefisaman, umjobes sxvaTa
saqnelad maradis yovelTa msajulTa mier~.
d. baqraZis azriT krebulis Sesavali Semdgom
aris Camatebuli; am azrs isic amtkicebs, rom
1757 w-s xelnawerSi Sesavali ara aris
mocemuli.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 14


samarTali batoniSvilis
vaxtangisa
ძეგლის სისტემა
_ Sesavali da 270 muxli.
• 205-e muxlamde eqvemdebareba
garkveul sistemas;
 bolosityvaoba 204-e muxlis
Semdeg;
• 205-e muxlidan muxlebis dalageba
arasistemuria.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 15


samarTali batoniSvilis vaxtangisa

mefesTan erTad Zeglis Semdgenlebi:


• qarTlis kaTalikosi domenti
• mTavarepiskoposi grigoli
• sxva mitropolit-episkopos-winamZRvrebi
• muxranis batoni erekle
• aragvis erisTavi giorgi
• qsnis erisTavi daviTi
• amilaxori avTandili
• mdivanbegi erasti
• sxva darbazis erni
• WkuaTmyofeli da moxucebulni kacni

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 16


samarTali batoniSvilis
vaxtangisa
Sesavlidan _
`me es wigni asre ar damiweria da
arca viCemeb, rome ara akldes ra,
bevri aseTi saCivrebi aris da mova,
rome zogi ver movigoneT da arc
miswudebis kacis goneba.
vinc mixudes rasme da moigonos,
CaurTos da Casweros, kargsa da
marTebuls iqs~.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 17


samarTali batoniSvilis vaxtangisa
bolosityvaobidan _ `romelman brZenman da
gulisÃmis-myovelman msajulman da
mosamarTleman aRmokveTisaTvin qrTamTa da
miudgomlobisTvin moyuasTa da Tvaluxvavad
sjaTawvrTnilebisaTvin imZulvaroT wigni ese
da moiZagoT, da ineboT Secvla samarTalTa
sxvebr raTme, amas nu hyofT, nuca garyvniT
werilTa CvenTa, romeli agveweros, aramed
romelman umjobesi sibrZniT TvisiT hpoos, igi
CarTviT, Tvisve Tqmulad, sad enebos, mun
daweros da igic egos.
xolo romelman ara isminos vedreba ese da
moSalos samarTlebi Cveni, sxvebr Secvalnes,
codvaTa CvenTa mier igimca daisjebis~.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 18
samarTali batoniSvilis
vaxtangisa
vaxtangi sakuTari Zeglisa da krebulis sxva Zeglebis
gamoyenebis Sesaxeb _
`xolo eseca scaniT, iguleT da igulismodgineT,
da romelic genebosT da umjobes giCndesT, miT
sjideT da samarTalsa iqmodeT~. (Zeglis
Sesavlidan)
`xolo sxvanic zemore xsenebulni wignebi
sasamarTloni didTa samefoTani, moviZieT da
moviReviT, da mravlis sasjeliTa vidre welTa
meoredmde gardmovTargmneT. da igica
ukleblad aRgviweries da ars Semkobili
yovlisa samarTliTa.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 19


samarTali batoniSvilis
vaxtangisa
aramed, vinaTgan qarTvelTa wesni da qcevani sxva
rame ars da ara mihgavs sxvaTa queyanisa rigTa
da qceulebaTa, sxva ars didebuli da Tavadi,
sxva ars sisxli da sikudili, sxva ars Ralati
da ukadrisi, amad eseviTarisa samarTalni
sxvaTa ganaCenTa Sina moklebiT i poebis da
maTi wigni ufros Cvenda uxmar ars.
nu siqadulad SemiracxavT, da vgoneb umjobesad
yovelTasa wignsa amas, sasargeblod qyeyanisa
amisad...~
(Zeglis bolosityvaobidan)

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 20


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
ebrauli samarTlis qarTuli versia vaxtang VI-is
swavlul kacTa komisias bibliidan, kerZod
Zveli aRTqmis mexuTe wignidan _ meore
rjulidan gadmouRia.
meore rjuli 34 Tavisagan Sedgeba, xolo
TiToeuli Tavi ki ramdenime aTeuli
muxlisagan. komisias amoukrebia is normebi,
romlebic saqarTvelosaTvis iyo gamosadegi.
ebrauli samarTlis qarTuli versia 52
muxlisagan Sedgeba, muxlebs qarTuli
saTaurebi aqvT micemuli.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 21


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
1. mcneba RmrTisagan
Tav-uyav mamasa Sensa da dedasa Sensa, viTarca
gamcno Sen ufalman RmerTman Senman, raiTa
keTili gyos Sen da dRegrZel iyo Sen
queyanasa zeda...
nu kac-hklav, nu imruSeb, nu i parav, nu cilis
swameb moyuasisa Senisa mimarT.
nuca guli giTquams colsa moyusisa Senisasa,
nuca guli giTquams saxlsa moyusisa Senisasa,
nuca queyanasa missa, nuca monasa missa, nuca
mxevalsa missa, nucaRa xarsa missa, nuca
karaulsa missa, nuca sacxovarsa missa...

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 22


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
2. cru winaswarmetyvelTaTvis
ukueTu aR-vinme-dges Sen Soris winaswarmetyueli
anu Cuenebis mxilveli da aCuenos raÁme
saswauli sacdurebisaÁ Tquen Soris da Tquas:
`mivideT Cuen RmerTTa ucxoTa, romeli igi
Tquen ara icodeT, Tquas: vmsaxurebdeo maT~, nu
ismenT sityuaTa maTTa, nuca Cuenebisa
mxilvelisaTa.
da winaswarmetyueli igi, gina Cuenebisa mxilveli
igi, sikudiliTa mokuedian, rameTu sacdursa
ityoda, raÁTamca gacduna Tquen uflisa
Tquenisagan, romelman gamogiyuana Tquen
queyaniT egÂptiT.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 23
ebrauli samarTlis qarTuli
versia
3. mamisa da dedisagan RmrTis uaryofis patiji
ukueTu glocvides Sen ZmaÁ Seni, gina mama Seni
anu deda Seni, gina Ze Seni, gina asuli Seni, gina
Tu coli Seni anu Tu megobari Seni... farulad
da getyodis: `...mivideT da vmsaxuroT RmerTTa
ucxoTa, romel ara icode~...
ara jer-iCino mislvad da arca ismino maTi
mislvad mis Tana...
aramed mxilebiT amxilo mas, Ãeli SeniRa
pirvelad Sexebul iyavn moklvad misad,
maSinRa_Ãelni yovlisa erisani.
da qva dahkribon mas da moakudinon...

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 24


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
4. aTeulis Sewirva da msxverplisa aTeuli
gamosci yovlisave nayofisa Teslisa SenisaÁ,
romeli iyos velTa SenTa wliTi-wlad.
da SesWamo igi winaSe uflisa RmrTisa Senisa
adgilsa mas, romelsa giCuenos Sen ufalman
RmerTman Senman wodebad saxeli misi mas zeda.
mun Seswiro yoveli aTeuli Seni ifqlisa
SenisaÁ, Rvinisa SenisaÁ, zeTisa SenisaÁ da
pirmSoebi zroxaTa da cxovarTa SenTaÁ. da
gaqudn SiSi uflisa RmrTisa Senisa yovelTa
dReTa cxovrebisa SenisaTa.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 25


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
6. monisa nasyidisaTvis
ukueTu iyido Sen ZmaTa SenTagani ebraeli,
mamakaci anu dedakaci, equs wel gmsaxuros da
welsa meSÂdesa gamoavlino igi Sengan
ganTavisuflebuli...
ukueTu grqvas Sen monaman man: `ara ganval Sengan,
rameTu Segiyuare Sen da saxli Seni, da keTili
meyo me Sengan~,
moiRo sadgisi... da ganuÃurito yuri misi. da
iyos igi Senda mona ukunisamde. da egreTve
msgavsad mÃevalsa mas uyo.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 26


ebrauli samarTlis qarTuli versia
8. kerpisa, mzisa, mTvarisa ara Tayvaniscema ukeTu
vinme iyos Soris Sensa anu qalaqTa... da mivides
da msaxuros man kerpsa anu Tayuanisces mzesa,
gina mTvaresa, gina yovelsa samkaulsa cisasa,
romlisa me ara ubrZane.
... gamoiZieT da gamiokiTxeT friad, Tu WeSmaritad
yofil iyos sityua igi biwebisa, ganiyuanon
kaci igi gareSe qlaqsa, mamakaci iyos, gina
dedakaci, qva dahkribon da moakudinon. romeli
igi mokudebodis, oriTa da samiTa mowamiTa
mokudes, nu erTiTa mowamiTa. xolo xelni
pirvelad mowameTani Seexnen mokudinebad
sikudilisa Tanamdebisa mis...

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 27


ebrauli samarTlis qarTuli versia
12. kacis kulisa faTerakad
...romel igi meot iqmnas da Sevides qalaqsa...
romelman moklas moyuasi iSÂT, ara nebsiT, arca
zakviT, arca yofil iyos guli misi siZuliliT
missa mimarT guSin gina ZoRan.
Se-Tu vinme srul iyos tyesa mas SeSisa krvad
moyusisa Tana da cemasa mas culisasa ganeres
ÃelTa misTa, da eces moyuassa missa da mokudes,
egeviTari ivltodis da Sevides qalaqsa erTsa da
ganeres, raÁTa ara maxlobelman vinme sisxlisaman
devna uyos momkvlelsa mas ganÃurvebiTa
gulisaÁTa, ewios mas da moklas, rameTu Sors iyos
gzaÁ misi da igi ara Tanamdeb iyos,_rameTu ara
mterobiT anu siZuliliT iyo sikudili igi.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 28
ebrauli samarTlis qarTuli
versia
13. SuriT kacis mkulelisa
ukueTu vinme iyos kaci, romelsa sZuldes moyuasi
TÂsi mterobiT, umziros, aRdges da moklas, da
Sevardes erTsa qalaqTagansa, miavlineT
yovelTa moxucebulTa mis qalaqisaTa da
gamoiyuaneT mier da mieciT ÃelTa Suris
mZiebelTasa mis sisxlisaTa, _ moklan igi.
20. oris colisa da SvilTa maTTa
esxnes Tu vinme kacs or col, erTi sayuarel da
erTi saZulel, da esxnen orTave naSob,
saZulelsa mas da sayuarelsaca, da upirmSoesi
iyos saZulelisa mis.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 29


ebrauli samarTlis qarTuli versia
21. Svilisa urCisa mama-dedisa
iyos Tu vinme Svili urC... da ara erCdes
swavlasa mamisasa, gina dedisasa, SeiyuaneT mama-
dedaman misman igi winaSe krebulisa
moxucebulTa mis qalaqisaTa, karsa mas, sada
sasxdomeli iyos kacTa mis qalaqisaTa, da
Tquan: `Svili ese Cueni urC ars... da ara
guerCis Cuen, da arca ismens xmasa swavlisa
Cuenisasa, Wams da suams da ankanakebs
momTrvaleTa Tana~.
moiyuanon kacTa maT qalaqisaTa, qva daakribon
mas da mokudes, raiTa moispos ukeTur igi
Tquen Soris da yovelsa israelsa, romelsa
esmes da SeeSinos.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 30
ebrauli samarTlis qarTuli
versia
29. colis SerTvisa
ukeTu isuas vinme coli da moiZulos igi da
mizezsa dasdebdes mas, da saxelsa borotsa
ganuÃdides da Tquas: “ara qalwuli davi pyar
dedakaci ese”.
moiyvanon deda-maman mis qalisaman winaSe
krebulTa maT moxucebulTa mis qalaqisaTa...
Tquan mama-dedaTa mis qalisaTa moxucebulTa maT
winaSe ese asuli Cuen miveciT kacsa amas
colad, ese siZuliliT mizezsa ukrebs da
dasdebs sityuasa, viTarmed ara qalwuli ars.
gansZarcon mas samoseli misi da ganixilon igi
msgavsad qalwulebisa winaSe erisa.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 31
ebrauli samarTlis qarTuli
versia
(29 m. gagrZeleba)
Tu qalwulebiT i poos, moiyvanon kaci igi
moxucebulTa mis qalaqisaTa, guemon igi da
azRvion asi saswori vecxli, da miscen mamasa
mis qalisasa, rameTu saxeli boroti ganuÃda
da qali igi miscen masve colad.
ukueTu WeSmarit iyos sityua igi da ara
qalwuli i poos, moiyvanon qali igi karTa
mamisa TÂsisa da qva daakribon kacTa maT
qalaqisaTa, da mokudes, rameTu ugunureba yo
man Soris israelTasa da Seagina saxli mamisa
TÂsisaÁ.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 32


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
30. qmrianis dedakacis Tana mruSebisa
Tu vinme i piyras mamakaci qmris colisa Tana
siZvasa, moswyden ornive igi erTad, mamakacica
da dedakacica, da moiospen boroti igi.
31. qalwulTan siZvisa
iyos Tu vinme qali qalwuli, ganTxovil iyos, da
Sei pyras sxuaman kacman qalaqsa Sina da
Seaginos igi, gamiyuaneT igi gareSe qalaqsa
maTsa da qva dahkribon, da mowyden igini. qalsa
miT, rameTu ara xma hyo, mamakaci miT, rameTu
agina coli moyusisa.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 33


ebrauli samarTlis qarTuli
versia
32. gaTxovilis qalisa Tana udaburSi
siZvisa
Tu vinme i pyras velsa gare qali
ganTxovili, hmZlavros da daiwvinos igi,
mokudin mamakaci igi, romelman daiwvina.
xolo qalsa nuras avneben, rameTu ara
Tana-ac brali sikudilisaÁ, rameTu,
viTarca kacman, romelman dai pyras kaci
velsa gare da moklas igi, saqme warÃda
qalsa mas, rameTu velsa daapyra,
RaRadebda da aravin iyo mÃsnel misa.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 34
ebrauli samarTlis qarTuli
versia
33. gauTxovari qalisa
Se-Tu vinme-i pyras qali qalwuli,
hmZlavros da daiwvinos igi, da
gamoCndes, miecin kacman man mamasa
mas qalisasa ergasisi satiri
vecxli, da qali igi iyos misave
colad, rameTu agina igi, da nu
uflien gavtevebaÁ misi ukunisamde.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 35


berZnuli samarTlis qarTuli versia
berZnuli samarTali warmoadgens maTe
vlastaris sintagmis Semoklebul
redaqcias, romelic SigadaSig Sevsebulia
konstantine armenopulos samarTlis
wignidan da sxva wyaroebidan. qarTuli
teqsti warmoadgens berZnuli teqstis
gamokrebil, Tavisufal Targmans;
berZnuli xelnaweri gadawerili yofila
1670 wels galacSi moldaveT-vlaxeTis
mpyrobelis ioane dukas voevodas dros.
Zegli Sedgeba 418 muxlisagan.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 36
berZnuli samarTlis qarTuli
versia
sauliero piri maTe vlastari
XIV s-Si cxovrobda. is
cnobili iyo, rogorc
aRmosavleTis eklesiis
kanonikuri samarTlis didi
mcodne. 1335 w. man Seadgina
anbanuri wesiT dalagebuli
sintagma, romelic
saeklesio krebaTa
dadgenilebebsa da saero
Sinaarsis kanonebs Seicavda.
maTe vlastari
gardaicvala 1360 w.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 37
berZnuli samarTlis qarTuli
versia
konstantine
armenopulo (1320-1380/3),
gamoCenili iuristi,
cxovrobda bizantiaSi
(salonikSi) XIV
saukuneSi. 1345 wels
man Seadgina kanonTa
saxelmZRvanelo, anu
`eqvsi wigni~, igi
warmoadgens
proxeironis (IX s.)
Semoklebul redaqcias armenopulos eqvswigneuli
XVII s-is xelnaweri

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 38


somxuri samarTlis qarTuli
versia
Zegli Sedgeba Sesavlisa da 431
muxlisagan, romelSic pirveli 150
muxli aris siriul-romauli
samarTali, 151-402 mm-bi aris mxiTar
goSis samarTlis wigni, xolo 403-
431 mm-bi sxva muxlebis gameorebaa.
somxuri samarTali vaxtang VI-s
eCmiaZinidan Camoutaninebia.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 39


somxuri samarTlis qarTuli
versia
siriul-romauli samarTali Sedgenilia
bizantiaSi V s-is damlevs. cnobilia misi sami
redaqcia: siriuli, arabuli da somxuri.
somxuri versia somxurad Targmnilia XIIs-Si,
kerZod 1197 wels, nerses lambronelis (1158-
1198ww.) mier. igi iyo somxuri eklesiis msaxuri.
vaxtang VI-s samarTlis wignTa krebulSi
Sesuli somxuri samarTlis pirveli nawili
siriul-romauli samarTlis somxuri versiis
qarTuli Targmania, romelic swavlul kacTa
komisias Seusrulebia.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 40


somxuri samarTlis qarTuli
versia
mxiTar goSas samarTali (originali) sami
nawilisgan Sedgeba: Sesavali, saeklesio sjuli
da saero sjuli, Tumca qarTul TargmanSi
aseTi dayofa daculi ar aris. mxiTar goSas
samarTlis qarTuli versia warmoadgens
somxuri dednis Semoklebul da alag-alag
damaxinjebul Targmans.
mxiTar goSi somxuri klasikuri mwerlobis
gamoCenili warmomadgenelia. igi daibada
ganjaSi; swavlobda Tavis droze cnobil
RvTismetyvelTan ioane tauSelTan,
romlisganac vardapetis xarisxi miiRo.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 41


somxuri samarTlis qarTuli versia
Semdeg mxiTar goSi miemgzavreba kilikiaSi
(kilikiis somxeTi daarsa somexma mTavarma
ruben I-ma 1080 w-s da man iarseba 1375 w-mde).
SemdgomSi igi brundeba ganjaSi, aSenebs
monasters, aarsebs skolas da samecniero-
pedagogiur saqmianobas eweva.
samarTlis wignis wera mxiTar goSs 1184 wels
dauwyia aTerqis cixe-koSkSi (dRevandeli
mTiani yarabaRi). igi am wigns mTeli darCenili
sicocxlis ganmavlobaSi e.i. 1213 wlamde werda.
Zeglis wyaroebia: biblia, saxareba, mociqulTa
kanonebi, msoflio da adgilobriv saeklesio
krebaTa dadgenilebebi, sasamarTlo praqtika,
CveulebiTi samarTali da sxva.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 42
qarTuli samarTlis istoria

SekiTxvebi?
gmadlobT
yuradRebisaTvis!
gisurvebT warmatebebs!
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 43

You might also like