You are on page 1of 26

qarTuli samarTlis istoria

beqa-aRbuRas samarTali
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti;
vaxtang VI-is samarTlis
wignTa krebuli; misi struqtura;

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali


beqa-aRbuRas samarTali Sedgenilia beqa
mandaturTuxucesis (1285-1305ww.) da
aRbuRa aTabagis (1381-1386ww.) mier.
Sesavali aRbuRas ekuTvnis;
1-65 muxlebi beqas;
66-98 muxlebi aRbuRas.
Zegli samoqmedod samcxe-saaTabagosTvisaa
gankuTvnili.
1672 wlis xelnawerSi, romelic uZvelesia, Zegli 98
muxlisagan Sedgeba da mas ewodeba _
`wigni samarTlisa kacTa Secodebisa yovelive~.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali


Zeglis struqtura (i. doliZis mixedviT)
1. Sesavali _ aRbuRa
2. 1-65-e muxlebi _ beqa
3. 66-98-e muxlebi _ aRbuRa
4. 99-160-e _ bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
5. 161-170-e _kanonikuri samarTali
6. 171-175-e _ danarTi (33, 64, 72, da 81-e
muxlebis ganmeoreba)
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali


Zeglis Sesavali
SeviyareniT WulevTa... davideviT wina papiCemisa
mandaturTuxucesis beqas ganaCeni da igi agreve
srulobiT da ukleblad davswereT.
da raca JamTa siaviTa sxvani uwesoni saqmeni
Semosuliyvnen, maTi samarTalica zeda daurTeT...
patronisa papisCemisagan ganaCeni yazanuri TeTri
iyo da ama JamT yazanuroba aR sadme _
moklebuliyo. da didis warCinebulis mefis giorgis
Jamisa TeTri gavaCineT...

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali

Zeglis sistema
danaSaulebi
samoqalaqo samarTlis
institutebi
sasamarTlo wyobileba da
sasamarTlo warmoeba
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali (danaSaulebi)


mkvleloba_1, 4, 7, 15-17, 22, 36, 38, 96-97-e
muxlebi.
sxeulis dazianeba_5-6, 8, 18.
Seuracxyofa_18-21.
ciliswameba_40, 50, 86.
sqesobrivi danaSauli_23, 26, 41.
qalis motaceba_24, 27, 39, 41, 46-47.
colis an qmris dagdeba_29-30, 32, 46
gaZarcva_12-14, 17, 19, 25, 33, 35, 37, 47,80,
97.
qurdoba_62-63, 65-66, 92.
meqrTameoba_90.
Ralati_33, 40, 59.
2015
DAVIT BOSTOGHANASHVILI
TviTneboba_18, 74,
80.

beqa aRbuRas samarTali


samoqalaqo samarTlis institutebi

sakuTrebis ufleba_42-44, 51-55, 58-59, 71-78, 91-92,


94, 98.
giravnoba_43-44, 83, 94-95.
nasyidoba_45, 55-66, 64, 71, 89, 95.
mibareba_53-54, 87-88.
sesxi_83, 93-95.
Cuqeba_34, 61, 85.
qiravnoba_70, 79.
Tavdeboba_68-69.
Txoveba_67.
saojaxo samarTali_31, 34, 39, 48-49,71-73.
memkvidreoba_57, 59, 81-82.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali


sasamarTlo wyobileba da sasamarTlo
warmoeba
aTabagi da mawyuereli _1, 4, 18, 22, 25,
33, 40.
bWe da bWoba _ 3, 4, 20, 27, 34, 84, 88,
90
Suakaci _ 6, 13, 39, 49, 52, 83-84, 92.
fici da moficarni _ 4, 27, 33, 37, 62-63, 6566, 85-86, 91, 97.
mowme _ 16, 50, 86, 91-92.
2015werilobiTi sabuTebi
_ 60, 68-72, 76.
DAVIT BOSTOGHANASHVILI
8

beqa aRbuRas samarTali


samcxe-saaTabagos socialuri struqtura
beqa-aRbuRas samarTlis wigniT

patroni aTabagi _ mawyvereli


didebuli
aznauri (sami kategoria)
vaWari (ori kategoria)
msaxuri
yma-glexi (mkvidri yma, Tavdaweriliyma,
Tavdauwereli yma)

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

beqa aRbuRas samarTali


sisxlis daurvebis sistema

aTabagi, mawyvereli _ ar aris gansazRvruli.


didebuli _ 40 000 TeTri;
aznauri (I rigis) _ 20 000 TeTri;
aznauri (II rigis) _ 12 000 TeTri;
sapatio vaWari _ 12 000 TeTri;
aznauri (III rigis) _ 6 000 TeTri;
rigiTi vaWari _ 6 000 TeTri;
msaxuri _ 1 000 TeTri;
`patronis sikeTezed cnobili~ glexi_1 000 TeTri
yma-glexi_ 1 000 TeTri.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

10

bagrat kurapalatis samarTlis


wignis fragmenti
bagrat kurapalatis samarTlis wignis
fragmenti beqa-aRbuRas samarTlis
wignis Semdgomaa moTavsebuli da
ganekuTvneba:
iv. javaxiSvilis azriT _ aRbuRas
samarTlis wignis 99_103 muxlebi da
SeiZleba metic.
i. doliZes azriT _ aRbuRas samarTlis
wignis 99_160 muxlebi.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

11

bagrat kurapalatis samarTlis wignis


fragmenti

Zeglis Sesavali
`saxeliTa RmrTisaTa daiwyebis saRmrTosa
gaCenili da gasaCeneli, pirvelad daviTian
bagrat kurapalatisa da aRmaSenebelTa
mefeT-mefeTa bZanebiTa da merme
ebiskoposTa, didebulTa da aznaurTa da
WkuianTa kacTa mefeTa winaSe erTbamad
gaCenili gangebiTa RmrTisaTa~.

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

12

bagrat kurapalatis samarTlis


wignis fragmenti
bagrat I (830-876ww)
bagrat II(regveni, 958994ww)
bagrat III (975-1014ww)
bagrat IV (1027-1072ww)
bagrat V (didi, 1360-1393w)
iv. javaxiSvilis azriT bagrat
kurapalatis samarTlis
wigni swored bagrat III
mmarTvelobis drosaa
Sedgenili.
2015

saqarTvelos mefe bagrat III


gelaTis freska

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

13

bagrat kurapalatis samarTlis wignis


fragmenti
99. vinca sabWod sjdebodeT da marTsa saCivarsa
marTlad moiseniebdeT, TqvenTa gulTa Sigan
RmrTis SiSi unda daiWiroT da aravis sTnioT, ara
mamasa da dedasa, ara patronsa, ara Zmasa da
meysTa, aras qrTamis qadagebisaTs, ara!
aramed marTali samarTali unda gaaCinoT!
100. vinca moZRvari iyos, anu mefeTa winaSe zrdili
da namyofi kaci iyos, anu kargi did-vaWari, anu
kargi soflisa mamasaxlisi iyos, ageTi kaci dasvi
bWed, Wkuiani iqnebis da kargad ecodineba
bWoba, da usamarTlos aras itys.

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

14

bagrat kurapalatis samarTlis wignis


fragmenti
101. Tu ebiskopozman mefesa Sescodos, mefisagan
elad Sepyroba ara egebis, amad rome misda
muqafad sasjelisa damamtkicebeli ars.
Sexuewa, Sekazma, marTebs ebiskopozsa
mefisa.
102. Tu mefe ebiskopozsa gauwyres, gina
usamarTlod, gina samarTliTa, elTa Sepyroba
arca maSin modebis amisTs rome meore mefe
ebiskopozi ars da qristianeTa sjulisa
damamtkicebeli.
da raca mefesa sjulisa saqme aqus, agre
Seiwynaren.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

15

bagrat kurapalatis samarTlis wignis


fragmenti
103. Tu moZRuarman anu mRdelman, anu
monazonman mefesa anu ebiskopozsa Sescodos,
anu sjulsa, anu eklesiasa Sescodos, elTa
aravisgan Seipyrobis.
gakiTxva unda, da raca mizezi daswamon, mas
mizezsa unda gamonaxva da gardadevineba.
104. vinca, anu didebulman, anu aznaurman, anu
sxuaman vinme, monazoni anu mRdeli
mZlavrebiT elTa Seipyras, rasaca guarisa iyos,
mis sisxlsa xuTi aTasi sxva ematos.
da Tu guariani iyos anu elis mqonebeli, missa
sisxlsa naxeveri sisxli ematos.

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

16

vaxtang VI-is samarTlis wignTa


krebuli
batoniSvili vaxtanis
janiSinobis periodSi
(1703-1709ww) Sedgenili
iqna samarTlis wignTa
krebuli, romelsac
vuwodebT `vaxtang VI
samarTlis wignTa
krebuls~
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

qarTlis mefe
vaxtang VI
17

vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli


_ struqtura
krebuli Sedgeba 9 nawilisagan maT Soris 7
samarTlis Zeglisagan:
zanduki;
Sesavali;
ebrauli anu moses samarTali;
berZnuli samarTali;
somxuri samarTali;
kaTalikosTa samarTali;
giorgi V Zeglisdadeba;
aRbuRas samarTali;
batoniSvili vaxtangis samarTlis wigni.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

18

vaxtang VI-is samarTlis wignTa


krebuli _ zanduki
vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli iwyeba
`zandukiT~. `zanduks~, igive saZiebels,
praqtikuli daniSnuleba hqonda. igi
mosamarTleTaTvis iyo gankuTvnili, raTa maT
advilad moeZebnaT saWiro muxli.
`zanduki~ Sedgeba 985 punqtisagan. ganirCeva
sami xelwera, romelTagan erTi, zandukis
Semdgenels solomon maRalaZes ekuTvnis; meore
_ romliTac Sesworebebi da zogierTi cvlilebebia
Setanili, mecnierTa varaudiT vaxtang VI-s
ekuTvnis; mesame xelweris avtori ki ucnobia.

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

19

vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli _


zanduki
mos
es
sam
ar.

berZ.
sama
r.

somx. kaTal giorgi aRbuR vaxt.


as
VI
samar samar V
sam. sam.
sam.
.
.

Tvalis
gamo
Txrisa
Tvis

67

213,
431

35,
39

8,
124

xelis
Dda
fexis
daWris
aTvis

68

213,
431

33,
34,
37

124, 46
125,
126

SuriT
kacTa
mkvl.
2015

13

414, 6
415
DAVIT BOSTOGHANASHVILI

44,
45

20
20

vaxtang VI-is samarTlis wignTa


krebuli _ Sesavali
Tavdapirvelad SesavalSi saubaria qarTlis mefe
giorgi XI-ze da batoniSvil vaxtangze; Semdeg
naTqvamia, rom batoniSvilma vaxtangma _ `igula
da igulismodgina da Semokriba yovelni wignni
samarTlisani, romelni JamTa viTarebiTa TviToeulad
mimodabneul iyo sxvaTa samefoTa, gina Tu
qarTlsa Sina. ese yoveli moiZia, ipova da
moiSova, mravliTa iZulebiTa da friadiTa SromiTa
moiRo~.
amis Semdgom CamoTvlilia samarTlis Zeglebi da
mosdevs msjeloba axali samarTlis wignis
saWiroebis Taobaze:
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

21

vaxtang VI-is samarTlis wignTa


krebuli _ Sesavali
`rameTu yovelTa qveyanaTa, yovelTa samefoTa
TviToeuli rigi, gina samarTalni da qceva aquan da
ganuwesebiesT, da ara msgavs ars erTi igi sxvaTa
meorisa samefosasa, da TvisTa saqmeTa iqman,
egreTve sxva ese zemoxsenebuli mravalni umar
ars da arca iqman qveynad amad oden, ese
umjobesi, ese gamgebelisa vaxtangis mier Tqmuli
ars saqneli, da amiT sjidnen.
nu ukue Tqvas vinmem, rad Seuracxies Zvelni ese
samarTlebi da umjobesad axalsa amas moben.
nu yos RmerTman Seuracxeba pirvelTa, aramed
queyanad Cvenda ese ars umjobesi.
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

22

vaxtang VI-is samarTlis wignTa


krebuli _ Sesavali
amad rome, ukeTu iyos Zvelis rjuliT samarTali, rad
keisarman miT ar hyo da sxvad Sescvala? anu
mefeman somxiTisaman sxvad rad Tqva? anu
mefeman giorgim, gina jayel-cixisjvarelman rad
sxvebr sajes?
egreTve Jamman da saqmeman esreT moiRo, romeli
Tqva Zemanca aman mefisaman, umjobes sxvaTa
saqnelad maradis yovelTa msajulTa mier~.
d. baqraZis azriT krebulis Sesavali Semdgom aris
Camatebuli; am azrs isic amtkicebs, rom 1757 ws xelnawerSi Sesavali ara aris mocemuli.

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

23

samarTali batoniSvilis vaxtangisa


_

2015

Zeglis sistema
Sesavali da 270 muxli.
205-e muxlamde eqvemdebareba
garkveul sistemas;
bolosityvaoba 204-e muxlis
Semdeg;
205-e muxlidan muxlebis dalageba
arasistemuria.
DAVIT BOSTOGHANASHVILI

24

samarTali batoniSvilis vaxtangisa


mefesTan erTad Zeglis Semdgenlebi:

qarTlis kaTalikosi domenti


mTavarepiskoposi grigoli
sxva mitropolit-episkopos-winamZRvrebi
muxranis batoni erekle
aragvis erisTavi giorgi
qsnis erisTavi daviTi
amilaxori avTandili
mdivanbegi erasti
sxva darbazis erni
WkuaTmyofeli da moxucebulni kacni

2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

25

qarTuli samarTlis istoria

SekiTxvebi?
gmadlobT
yuradRebisaTvis!
gisurvebT warmatebebs!
2015

DAVIT BOSTOGHANASHVILI

26

You might also like