ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1Η: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΔΩΡΕΑΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ 4ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΕΡΔΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ:

www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 1
 ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ: ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Οι λεπτομέρειες μιας παραγράφου είναι δυνατό ν’ αναπτυχθούν με τους παρακάτω

τρόπους :

1. με παραδείγματα : η θεματική περίοδος αναπτύσσεται με συγκεκριμένα

παραδείγματα , είτε από την ιστορία, είτε από την καθημερινότητα:

Η δουλειά μου μού επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες εκπλήξεις. Για παράδειγμα,

ένιωσα πολύ όμορφα όταν έμαθα ότι υπάρχουν ψυχοθεραπευτές σε όλο τον κόσμο
που προτείνουν στους ασθενείς τους το βιβλίο μου «Η ιστορία ενός γάτου που
έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει » ως αντικαταθλιπτικό .Η ανάγνωση σώζει από την
τρέλα. Όσο κι αν απομονώνεσαι , ανοίγεσαι σε νέους κόσμους και νιώθεις λιγότερο
μόνος.
( Λουί Σεπούλβεδα , συνέντευξη στο Βημαgazino)

2. με αιτιολόγηση : στη θ. περίοδο εκφράζεται μια άποψη που στη συνέχεια στηρίζεται
και αιτιολογείται με επιχειρήματα . Στην περίπτωση αυτή, από την άποψη που
διατυπώνεται στη θ.π. προκύπτει το ερώτημα «γιατί » :

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του πρωινού καθ’ όλη τη διάρκεια τις
προετοιμασίας του μαθητή για τις εξετάσεις. Ένα πλήρες πρωινό αυξάνει τη
διάθεση και την ενέργεια του παιδιού, για να αντεπεξέλθει τις δυσκολίες του
διαβάσματος και των άλλων υποχρεώσεων τις ημέρας. Επιπλέον, μειώνει το
αίσθημα τις πείνας κατά τις μεσημεριανές ώρες, γεγονός που αποτρέπει την
υπερκατανάλωση φαγητού το μεσημέρι, κάτι που θα προκαλούσε υπνηλία και
μείωση τις απόδοσης του μαθητή.
(Ν. Γρηγοριάδης, Η παράγραφος )

3. με διαίρεση : μια έννοια που παρουσιάζεται στη θ.π. διαιρείται στα επιμέρους
συστατικά της :

Η δημοκρατία, ανάλογα με τον τρόπο συμμετοχής των πολιτών στην άσκηση της
εξουσίας , διακρίνεται σε άμεση και έμμεση. Στην άμεση δημοκρατία οι πολίτες
συμμετέχουν οι ίδιοι στην άσκηση της εξουσίας, ενώ στην έμμεση μετέχουν μέσω
των βουλευτών-αντιπροσώπων τους .

4. με σύγκριση – αντίθεση : δύο έννοιες, πρόσωπα ή πράγματα συγκρίνονται στη θ.π. με

αναφορά στις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Όταν αντιπαραβάλλονται το ένα με το
άλλο, τονίζονται οι διαφορές τους :

Ένα χάσμα χωρίζει τον Σωκράτη από τους σοφιστές. Ο Σωκράτης ζητούσε τη μία και
καθολική έννοια, τη μία και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 2

 πολλές γνώμες για το ίδιο πράγμα. Επίσης και στον τρόπο της ζωής υπάρχει ριζική
αντίθεση μεταξύ σοφιστών και Σωκράτη. Οι σοφιστές ήταν έμποροι γνώσεων, ενώ ο
Σωκράτης υπήρξε ένας άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο
κοινό μεταξύ των σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι κι αυτός κι εκείνοι
διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την
εποχή τους.
(Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , τ. Γ )

5. με ορισμό : στη θ.π. δίνεται ο ορισμός μιας έννοιας που με στη συνέχεια γίνεται πιο
σαφής με την αναφορά της γενικής κατηγορίας στην οποία ανήκει αλλά και με τη
διαφοροποίησή της από άλλες έννοιες της ίδιας γενικής κατηγορίας :

Η προπαγάνδα, για να το θέσω απλά, είναι ο έλεγχος των πεποιθήσεων των

ανθρώπων. Δεν περιστρέφεται γύρω από την αλήθεια ή το ψέμα, αλλά γύρω από
τη δημιουργία ιστοριών οι οποίες θα θεωρούνται αληθείς, καθώς δεν μπορεί να
αποδειχθεί το αντίθετο. Για τη διάδοσή της χρησιμοποιούνται τα όποια διαθέσιμα
μέσα, ενώ εμπλουτίζονται και με πληροφορίες. Έτσι, περισσότερη πληροφόρηση
ισούται με περισσότερη προπαγάνδα.

Ε. Οζέ: «Η καλύτερη εποχή της προπαγάνδας» συνέντευξη στην "Καθημερινή"

6.με συνδυασμό τρόπων

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. Βρείτε και σημειώστε τον τρόπο ανάπτυξης κάθε παραγράφου, αφού εντοπίσετε τα
δομικά της μέρη. Δικαιολογήστε προφορικά την επιλογή σας:

1. Οι διακοπές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη σωματική και διανοητική μας υγεία. Το
σώμα και ο εγκέφαλός μας δεν έχουν φτιαχτεί για να αντέχουν στο χρόνιο άγχος που είναι
άρρηκτα συνδεδεμένο με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Το χρόνιο άγχος οδηγεί το σώμα στο
να παράγει μεγάλες ποσότητες κορτιζόλης -της ορμόνης του στρες-, η οποία με τη σειρά της
μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στον ιππόκαμπο, μία δομή του εγκεφάλου που
σχετίζεται άμεσα με τη μνήμη και τη διαδικασία της μάθησης. Συνεπώς, η μείωση του
άγχους είναι καθοριστική για τη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου και οι
καλοκαιρινές διακοπές αποτελούν την κατάλληλη αφορμή, μιας και δραστηριότητες όπως η
κολύμβηση, ο επαρκής ύπνος, ο ποιοτικός χρόνος με την οικογένεια και τους φίλους, αλλά
και η επαφή με νέες εμπειρίες αποδεδειγμένα βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 3

Όλγας Λυμπεροπούλου : Γιατί ο εγκέφαλός σας χρειάζεται διακοπές ( Το κουτί της
Πανδώρας - διασκευή)

Τρόπος ανάπτυξης: .....................................................................................................................

2. Στο Ηράκλειο συνυπάρχουν πολλά και διαφορετικά πράγματα.. Δίπλα στο παραδοσιακό
ρακάδικο, το βραβευμένο gourmet εστιατόριο πειραματίζεται πάνω στις κρητικές γεύσεις.
Δίπλα στις σύγχρονες πολυκατοικίες, γειτονιές με μικρές μονοκατοικίες, πολύχρωμες
γλάστρες και «άρωμα χωριού». Πλάι στα πολυτελή καταστήματα, bazaar, υπαίθριες αγορές
και μικρά μαγαζιά με μυρωδιές άλλων εποχών. Πλάι στην άναρχη σύγχρονη δόμηση,
μνημεία υποδειγματικής αρχιτεκτονικής. Δίπλα στο πολύβουο κέντρο, χαλαροί περίπατοι
αποτοξίνωσης. Θάλασσα, πεδιάδες, αμπελώνες, ελαιώνες, αρχαιολογικοί χώροι,
παραδοσιακά χωριά. (http://cretazine.com,διασκευή)

Τρόπος ανάπτυξης: .....................................................................................................................

3. Τα κοράκια είναι ίσως από τα πιο έξυπνα είδη του ζωικού βασιλείου. Ο Αίσωπος (620-
536 π.Χ.), σε έναν από τους μύθους του, περιγράφει πώς το διψασμένο κοράκι έριχνε
συνεχώς πετραδάκια σε μια στάμνα που είχε λίγο νερό, ώστε το νερό να φτάσει στο χείλος
της στάμνας για να μπορέσει να ξεδιψάσει! Όμως ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ένα video
από το BBC, όπου ένα κοράκι πρέπει να εκτελέσει διαδοχικά οκτώ διαφορετικά βήματα
προκειμένου να ελευθερώσει και να φάει ένα μικρό κομμάτι κρέας. Μπορείτε να βρείτε το
εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό video, καθώς και τον μύθο του Αισώπου, στο YouTube με
αναζήτηση «are crows the ultimate problem solvers? ». Αξίζει τον κόπο να το δείτε. Είναι
πράγματι απίστευτο πώς το κοράκι εκτελεί διαδοχικά τα οκτώ βήματα χωρίς να έχει καμία
προηγούμενη εκπαίδευση στο πολύπλοκο εγχείρημα, αλλά μόνο γνωριμία με τα επιμέρους
αντικείμενα που πρέπει να χρησιμοποιήσει.

Α. Δρυμιώτη, Τα έξυπνα κοράκια, Καθημερινή

Τρόπος ανάπτυξης: ....................................................................................................................

Β. Να αναπτύξετε σύντομα τις λεπτομέρειες της θεματικής περιόδου που σας δίνεται με
αιτιολόγηση:

Οι καλύτερες μέχρι σήμερα διακοπές μου ήταν αυτές που πέρασα.....................................

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 4

.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ

Ενδεικτικές διαρθρωτικές / συνδετικές λέξεις-φράσεις

Είναι οι λέξεις που συνδέουν μικρότερα ή μεγαλύτερα μέρη του λόγου και δηλώνουν:

Αίτιο – αποτέλεσμα: επειδή, γιατί, διότι, γι’ αυτό, για τους πιο πάνω λόγους, λόγω του ότι,
ως εκ τούτου, κατά συνέπεια, όπως ήταν αναμενόμενο, ως αποτέλεσμα, ως επακόλουθο,
επομένως, αφού-τότε κ.ά.

Αντίθεση – εναντίωση: αντίθετα όμως, εν αντιθέσει, ωστόσο, αλλά, από την άλλη,
εξάλλου, αντί τούτου, παρόλο που, αν και, τουναντίον κ.ά.
Επεξήγηση: δηλαδή, με άλλα λόγια, για να γίνω πιο σαφής, διευκρινιστικά κ.ά.

Χρονική σχέση / ακολουθία: αρχικά, καταρχήν, πρώτα-πρώτα, έπειτα, στη συνέχεια, το

επόμενο, προηγουμένως, ταυτόχρονα, στο μεταξύ, τελικά, τότε, κ.ά.

Όρο – προϋπόθεση: αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση ότι,
λαμβάνοντας υπόψη πως κ.ά.
Βεβαιότητα: αναμφισβήτητα, αναντίρρητα, αναμφίβολα, οπωσδήποτε, πράγματι, είναι
ολοφάνερο, είναι κοινή διαπίστωση, είναι γενικά παραδεκτό, γεγονός είναι ότι, είναι κοινός
τόπος, δεν αμφισβητεί κανείς κ.ά.

Ομοιότητα / αναλογία: επίσης, στο ίδιο μοτίβο, παράλληλα, αναλογικά, παρόμοια, όπως
ακριβώς-έτσι και, κατά τον ίδιο τρόπο, σύμφωνα με τα παραπάνω κ.ά.

Σύγκριση: συγκριτικά με, αντιπαραβάλλοντας, αντιδιαστέλλοντας, αν κρίνει κανείς σε

σχέση με κ.τ.λ.

Συμπλήρωση: επιπλέον, εκτός απ’ αυτό, επιπρόσθετα, συμπληρωματικά, ακόμα ένα

σημείο, όλο και περισσότερο, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς, μ’ αυτόν τον τρόπο κ.ά.

Έμφαση: πρέπει να τονιστεί, είναι αξιοπρόσεκτο, είναι χαρακτηριστικό ότι, ας μην

παραβλέψουμε, ιδιαίτερα σημαντικό είναι, αξιοσημείωτο είναι, δεν μπορούμε να
αγνοήσουμε κ.ά.
Παράδειγμα: για παράδειγμα, χαρακτηριστικό παράδειγμα, λόγου χάρη, ενδεικτικά κ.ά.

Συμπέρασμα: συμπερασματικά, συνοψίζοντας, ανακεφαλαιώνοντας, εν κατακλείδι, άρα

λοιπόν, επομένως, συνεπώς, αβίαστα συμπεραίνει κανείς, είναι ευλογοφανές,
αποδεικνύεται άρα κ.ά.

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 5

 Προτροπή: επιβάλλεται, πρέπει, οφείλουμε, είναι υποχρέωση όλων, είναι ευθύνη
μας, είναι χρέος μας, για να θεραπεύσουμε κ.ά.__

Πηγή : Υπ. Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Οι προτάσεις παρατάσσονται, τοποθετούνται ισότιμα η μια δίπλα στην άλλη ( κύρια με κύρια,
δευτερεύουσα με δευτερεύουσα ) και συνδέονται με τους παρατακτικούς συνδέσμους που
είναι:

Συμπλεκτικοί : και , ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ

Αντιθετικοί : μα, αλλά, παρά, ωστόσο, όμως, μόνο

Διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί : ή, είτε

Συμπερασματικοί : ώστε, λοιπόν, άρα, επομένως ( μετά από τελεία ή άνω τελεία )

Παράδειγμα: Πέρασα/ και σε αναζήτησα στο σπίτι σου, /αλλά είχες βγει για καφέ.

ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

Στην περίπτωση αυτή οι προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες, αλλά έχουμε δευτερεύουσες που
εξαρτώνται από κύριες, ή δευτερεύουσες που εξαρτώνται από άλλες δευτερεύουσες.

Ως υποτακτικοί σύνδεσμοι χρησιμεύουν οι παρακάτω :

Ειδικοί : ότι, πως, που

Χρονικοί : όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο
που, όποτε, ενόσω, κάθε που

Αιτιολογικοί : γιατί, επειδή, αφού, διότι, που

Υποθετικοί : αν, σαν άμα

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 6
Τελικοί : να, για να

Βουλητικοί : να

Αποτελεσματικοί : ώστε, που

Διστακτικοί : μη, μήπως

Εναντιωματικοί : αν και, ενώ, μολονότι, μόλο που , και που, που, και ας, ας

Επίσης, υποτακτικά συνδέουν και οι αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα : που, ο

οποίος, όποιος, όσος, όπου, όπως, όσο κλπ

Οι ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα : ποιος, τι, πόσος, πού, πώς, πόσο, πότε κλπ.

Παράδειγμα: Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Ελλάδα,/ προσπαθεί τώρα/να βρει
δουλειά στην Ευρώπη, /γιατί η ανεργία των νέων στη χώρα μας είναι αρκετά υψηλή.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Στο επόμενο κείμενο υπάρχουν προβλήματα, καθώς λείπουν οι κατάλληλες συνδετικές

λέξεις ή φράσεις. Να τις προσθέσετε ξαναγράφοντας το κείμενο από την αρχή στο τετράδιο
της ΝΕ Γλώσσας .Φροντίστε ώστε στο κείμενό σας να κυριαρχεί η υποτακτική σύνδεση.

Κάποιο σαββατοκύριακο πριν δύο χρόνια αποφασίσαμε με την παρέα των φίλων μας να
δούμε την ταινία «Στη Ρώμη με αγάπη » .Ήταν η νέα σκηνοθετική δουλειά του ταλαντούχου
Γούντι Άλλεν .Πρωταγωνιστούσαν, εκτός από τον ίδιο, μια πλειάδα γνωστών ηθοποιών. Είναι
ο Τζέσε Άιζενμπεργκ, ο Ρομπέρτο Μπενίνι, η Πενέλοπε Κρουζ και άλλοι.

Ένα ατυχές γεγονός ματαίωσε την αρχική μας πρόθεση. Φτάσαμε στο ταμείο του
κινηματογράφου. Υπήρχε μια τεράστια ουρά. Περιμέναμε υπομονετικά . Ξαφνικά δύο από
τους φίλους μας ένιωσαν πόνο στο στομάχι. Είχαν προηγουμένως καταναλώσει γιαούρτι
παγωτό. Επέμεναν να δούμε την ταινία. Οι υπόλοιποι διαφωνούσαμε. Πλησιάζαμε στο
ταμείο. Ο πόνος γινόταν εντονότερος και τελικά ανυπόφορος. Δεν τους εγκαταλείψαμε,
εννοείται. Φύγαμε όλοι για το πλησιέστερο νοσοκομείο. Ήταν φανερό. Είχαν υποστεί τροφική
δηλητηρίαση .

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 7

2. Συμπληρώστε τα κενά με τους ζητούμενους τρόπους σύνδεσης :

Α.)Μείνε μαζί μας ……………………….. κάθισε ήσυχα ( παράταξη)

Β.) Φοβάται …………………… χάσει τη δουλειά του (υπόταξη) ………….. αναγκαστεί ( παράταξη)
………… καταφύγει στη φροντίδα της Πρόνοιας (υπόταξη) .

Γ. ) Αποφάσισα…………………………………………………………………………………………………………...................

( υπόταξη)

Δ.) Ήθελε τόσο πολύ αυτό το ταξίδι , ……………………………………………………………………………………......

( υπόταξη)

Ε. ) Κέρδισε το στοίχημα
…………………………………………………………………………………………………………………..................................
(παράταξη)

Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

1. ΟΜΙΛΙΑ-ΕΙΣΗΓΗΣΗ

Είναι προφορικός λόγος που εκφωνείται σε ακροατήριο με την αφορμή κάποιας εκδήλωσης
κι έχει την ακόλουθη διάρθρωση:

▪ Προσφώνηση: Αγαπητοί συμμαθητές, Αξιότιμοι κύριοι, /ες (πάνω αριστερά)

▪ Πρόλογος/Εισαγωγή : πολύ σύντομη παρουσίαση του θέματος και της θέσης του
ομιλητή με τέτοιο τρόπο, ώστε εξαρχής να προκαλέσει το ενδιαφέρον.
▪ Κύριο μέρος: αναπτύσσεται η βασική ιδέα με τους παρακάτω τρόπους:
α. αφήγηση: ιστορικές πληροφορίες σχετικά με το θέμα, β. βεβαίωση: αποδεικτικό υλικό
για τη θέση του ομιλητή (επιχειρήματα με στοιχεία, μαρτυρίες, πορίσματα ερευνών,
απόψεις ειδικών κ.λ.π.) γ. ανασκευή: παρουσίαση και αντίκρουση της αντίθετης άποψης,
με αναφορά κινδύνων που τυχόν θα προκύψουν , εάν επικρατήσει.
▪ Επίλογος: συμπεράσματα-σύντομη ανακεφαλαίωση, ευχή, προτροπή
▪ Επιφώνηση: στο κάτω δεξιό μέρος εκφράζονται ευχαριστίες προς το ακροατήριο:
Ευχαριστώ για την προσοχή σας, για τον χρόνο σας, που με ακούσατε, κλπ.
Ύφος: απλό-οικείο ή σοβαρό-επίσημο, ανάλογα με τους αποδέκτες και την περίσταση
επικοινωνίας. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν ποικίλα εκφραστικά μέσα όπως π.χ. οι
ρητορικές ερωτήσεις. Καλό είναι σε μια ομιλία να υπάρχουν διάσπαρτες εκφράσεις σε β΄

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 8

πρόσωπο που υποδηλώνουν ότι πρόκειται για προφορικό λόγο σε ζωντανό ακροατήριο,
όπως: "φανταστείτε ότι...", "σκεφτείτε αν...", "νομίζετε πως..." κ.λ.π.

2. ΑΡΘΡΟ

Το άρθρο είναι συνήθως επίκαιρο κείμενο που δημοσιεύεται σε εφημερίδα, σε περιοδικό ή

στο διαδίκτυο με σκοπό την πληροφόρηση ή (και) τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και
διαρθρώνεται ως εξής:
▪ Τίτλος (ή και υπότιτλος)
▪ Πρόλογος: το θέμα και η άποψη- θέση του γράφοντος.
▪ Κύριο μέρος : ανάπτυξη της βασικής ιδέας με επιχειρήματα . Μπορούμε να δώσουμε
παραδείγματα, να χρησιμοποιήσουμε την αιτιολόγηση ή να κάνουμε συγκρίσεις.
▪ Επίλογος : γενικά συμπεράσματα, υποβολή μιας πρότασης, ευχές κ.λ.π.

Το άρθρο χαρακτηρίζεται από ύφος σοβαρό, ουδέτερο, αντικειμενικό.

3. ΣΕΛΙΔΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Περιλαμβάνει:

Την ένδειξη του χρόνου (και του τόπου, αν έχει γραφεί σε κάποιο ταξίδι), πάνω δεξιά.

Αρχή με την έκφραση: "Αγαπημένο μου ημερολόγιο" κάτω αριστερά

Προσωπικές εμπειρίες, σκέψεις, στοχασμούς .Στόχος είναι η καταγραφή γεγονότων και η

έκθεση προσωπικών απόψεων.

Ύφος: προσωπικό, ειλικρινές, αυθόρμητο με χρήση του α΄ προσώπου. Γενικά, η

ημερολογιακή σελίδα μοιάζει με επιστολή προς κάποιον φίλο στον οποίο απευθυνόμαστε
σε β΄ ενικό πρόσωπο.

4. ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Μια επιστολή περιλαμβάνει:

▪ Το χωροχρονικό πλαίσιο αναφοράς (τόπος, ημερομηνία):πάνω δεξιά αναγράφεται ο

τόπος και ο χρόνος: Ηράκλειο, 14 Οκτωβρίου 2016.

Αν στέλνεται μέσω διαδικτύου, γράφεται :

Από : ………………….@ ………………… gr.
Προς : ………………….@ …………………
Θέμα : …………………………………………

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 9

▪ Την προσφώνηση, πάνω αριστερά: Αγαπητέ Γιώργο, Αξιότιμε κύριε ...

▪ Το περιεχόμενο της επιστολής

Πρόλογος: η αφορμή για τη σύνταξη της επιστολής και ο σκοπός του γράφοντος.
Κύριο Μέρος: - παρουσίαση ενός θέματος, προβλήματος ή μιας άποψης
- τεκμηρίωση με λογικά επιχειρήματα, στοιχεία, μαρτυρίες
- ανασκευή - απόρριψη των αντίθετων απόψεων.
Επίλογος: συμπεράσματα και πρόσκληση του αποδέκτη για ευαισθητοποίηση και ανάληψη
δράσης.

▪ Την επιφώνηση, κάτω δεξιά (σύμφωνη με την προσφώνηση):Με εκτίμηση/Με

σεβασμό/Με αγάπη ...

▪ Την υπογραφή
Το ύφος μιας επιστολής εξαρτάται από τον αποδέκτη και τις συνθήκες επικοινωνίας: φιλικό
- οικείο, ή σοβαρό -επίσημο

Βιβλιογραφία:

α. Εκπαιδευτικό υλικό μέσης εκπαίδευσης υπ. Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου,

www.schools.ac.cy/eyliko/mesi

β. Κ. Αδαλόγλου: Γλώσσα και γλωσσικές ποικιλίες, Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα,
http://www.greek-language.gr/

Παράδειγμα επιστολής: Προσδιορίστε ένα κοινωνικό ή περιβαλλοντικό πρόβλημα που

θεωρείτε σημαντικό για την περιοχή σας και για το οποίο θα άξιζε να αναπτύξετε κοινωνική
δράση. Επιλέξτε έναν φορέα και απευθυνθείτε σ’ αυτόν. Περιγράψτε το πρόβλημα και
ζητήστε συνεργασία για την αντιμετώπισή του .

Ηράκλειο, 20/10/2016

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Ως μέλη της μαθητικής κοινότητας του 4ου Γυμνασίου Ηρακλείου θα θέλαμε να σας
ενημερώσουμε για ένα πρόβλημα που αφορά την πόλη μας και να ζητήσουμε τη
συνεργασία σας για την επίλυσή του .

Όπως ήδη γνωρίζετε, πρόσφατα στην πόλη μας δημιουργήθηκε ένας καταυλισμός
προσφύγων που προέρχονται από την εμπόλεμη περιοχή της Συρίας. Σε μια επίσκεψή μας
στον χώρο αυτό και αφού συζητήσαμε μαζί τους, διαπιστώσαμε ότι , παρά το γεγονός ότι

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 10

τους έχει βοηθήσει η πολιτεία, εξακολουθούν ακόμη να αντιμετωπίζουν σοβαρά
προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν βασικές ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό,
ρουχισμό και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη . Με δεδομένο επίσης το γεγονός ότι έρχεται
ο χειμώνας, είναι βέβαιο ότι η κατάστασή τους θα επιδεινωθεί , χωρίς παράλληλα να
υπάρχει κάποια πρόβλεψη από τις αρχές για το τι θα απογίνουν . Όμως, τα προβλήματά
τους δεν σταματούν εδώ : ολοφάνερη είναι η απογοήτευση και η απαισιοδοξία τους, καθώς
έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, ενώ η πόρτα της Ευρώπης που θα
μπορούσε να τους προσφέρει την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής παραμένει ερμητικά
κλειστή.

Για όλους αυτούς τους λόγους πήραμε την απόφαση να δουλέψουμε εθελοντικά,
προκειμένου να γίνει περισσότερο ανεκτή η ζωή αυτών των προσφύγων. Αποφασίσαμε να
ενημερώσουμε τους συμπολίτες μας, ώστε να τους ευαισθητοποιήσουμε για τη
συγκέντρωση των απαραίτητων αγαθών . Θα μπορούσαμε ακόμα να συστήσουμε ομάδες
που θα βοηθούσαν στην τήρηση της καθαριότητας σε συνεργασία με τους πρόσφυγες . Για
να γίνουν πράξη όλα αυτά ζητούμε τη συνεργασία και την οικονομική σας υποστήριξη ,
ώστε η προσπάθειά μας να έχει αποτελέσματα .

Περιμένουμε τις αποφάσεις σας με την ελπίδα ότι δεν θα αδιαφορήσετε , αλλά θα
συμβάλετε στην προσπάθειά μας να προσφέρουμε την αλληλεγγύη μας σε εκείνους που
την έχουν ανάγκη.

Με εκτίμηση,

Οι μαθητές της γ΄ τάξης του 4ου Γυμνασίου Ηρακλείου

Ε. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΟΥ

1. Μελετήστε το πολυτροπικό κείμενο 4 της σελ. 11 του βιβλίου σας.

α. Ποια εικόνα της χώρας μας παρουσιάζει;

β. Ποιες αρνητικές συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης επισημαίνονται;

β. Με ποιον τρόπο έχει επηρεάσει η εξάπλωση του διαδικτύου την αποφυγή κάποιων από
τα φαινόμενα αυτά ; Θα σας βοηθήσει η διερεύνηση της ιστοσελίδας:

www.tripadvisor.com.gr

2.Μελετήστε στα κείμενα που ακολουθούν πώς αποδίδεται η εικόνα της χώρας μας . Στη
συνέχεια υπογραμμίστε και παρουσιάστε προφορικά τα σημεία που θεωρείτε πιο
σημαντικά.

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 11

A. Ν. Ξυδάκης: "Κι όλα γύρω σου είναι φως..." (απόσπασμα, "Καθημερινή")

Νερά σμαραγδένια, βαθυκύανα, ρυτιδωμένα απ’ το αεράκι ή καθρέφτες, παραλίες

αγκαλιές θηλυκές, και βράχοι αγέρωχοι αρσενικοί, στις αμμοθίνες θυμάρια και μυρωδάτες
λυγαριές, καπαριές να χύνονται απ’ την πέτρα και να αιωρούνται πάνω απ’ το κύμα,
βότσαλα λευκόγκριζα γλυμμένα κόκαλα αρχαίων ζώων, και άμμος χρυσή, άμμος λευκή,
ρυζάτη, πούδρα, και πάντα φως, όλα γύρω λιώνουν στο φως.

Αυτός ο παράδεισος παραδίδεται κάθε καλοκαίρι στον Ελληνα. Ακόμη κι ο έσχατος, ο

μπατίρης, ο καταφρονεμένος, έχει την ευκαιρία του στη δημοκρατία του φωτός, ίση με
όποιου άλλου προνομιούχου: να κολυμπήσει σε αυτά τα νερά, να λουστεί στο φως, να
αφήσει τη θάλασσα την ανετυμολόγητη να μπει δριμεία στα ρουθούνια του, να ψηθεί στην
αρμύρα, να θαμπώσει. Και να πιει ένα ποτήρι κρασί, ένα ούζο κάτω απ’ την καλαμιά, να
γευτεί ένα ψαράκι. Και να υψωθεί. Για δυο στιγμές, ένα απομεσήμερο, ένα πρωινό, ένα
απόγευμα. Να υψωθεί μες στην ευδαιμονική, τη μεταφυσική Δημοκρατία του
Καλοκαιριού...

B.Δ. Ρηγόπουλος: Η μετα-ολυμπιακή Ελλάδα των «άλλων»

Τέσσερα χρόνια μετά τη «μεγάλη γιορτή» - Από τις μεγάλες προσδοκίες στο ρευστό (και
αφτιασίδωτο) «εδώ και τώρα» (απόσπασμα,"Καθημερινή")

O Tοντ Πιρς ήρθε στην Ελλάδα το 1994, σ’ έναν από τους πρώτους σταθμούς της
διπλωματικής του καριέρας. Σήμερα έχει επιστρέψει στην Ουάσιγκτον. «Πριν έρθω και
εγκατασταθώ στην Αθήνα είχα μία πολύ εξωραϊσμένη εικόνα της Ελλάδας με νωχελικά
μονοπάτια που οδηγούσαν σε ωραίες παραλίες, πολύ πράσινο και υπέροχα ανακαινισμένα
νεοκλασικά σπίτια. Η χώρα αποδείχθηκε τελικά πολύ ομορφότερη σε σχέση με τις αρχικές
μου προσδοκίες και η Αθήνα πολύ πιο άσχημη. Οι Έλληνες έμοιαζαν να μην έχουν
συνείδηση του τι έχουν στα χέρια τους, σαν να ήθελαν να καταστρέψουν τη χώρα τους
πετώντας σκουπίδια στο δρόμο ή χτίζοντας αποκρουστικά σπίτια σχεδόν παντού.
Ταυτόχρονα, συνάντησα πολλούς ιδιαίτερα ευγενικούς, έξυπνους και γενναιόδωρους
ανθρώπους».

Προσαρμόστηκε γρήγορα στον ελληνικό τρόπο ζωής και αυτό το κομμάτι του λείπει κάθε
μέρα. Αντίθετα, δεν προσαρμόστηκε ποτέ στον τρόπο δουλειάς στην Ελλάδα. «Για να είμαι
ειλικρινής, διαπίστωσα μία τεράστια έλλειψη επαγγελματισμού: στην ακαδημαϊκή ζωή, στη
δημοσιογραφία, στα καταστήματα. Η ιατρική περίθαλψη ήταν εκπληκτική, αλλά μιλάμε για
την εξαίρεση. Όταν μιλούσα με Έλληνες φίλους μου για τις εμπειρίες τους στον
επαγγελματικό τομέα, έμενα με την εντύπωση ότι υπάρχει πολύς κόσμος που προσπαθεί να
ξεφύγει χωρίς να πληρώνει όσα του αναλογούν ή χωρίς να τα πληρώνει επαρκώς. Eπίσης
υπάρχει έλλειψη συνέπειας, πολλοί άνθρωποι σου υπόσχονται διάφορα και στο τέλος δεν
κάνουν τίποτα». Θα ερχόταν να ζήσει μόνιμα αλλά μόνο ως συνταξιούχος, που ακόμα είναι
μία πολύ μακρινή προοπτική. «Έως τότε θα την επισκέπτομαι όσο πιο συχνά μπορώ». Στην

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 12

τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα βρήκε μία Αθήνα «πολύ πιο καθαρή, πιο εύκολη, πιο
κοσμοπολίτικη».

Γ. (Η συγγραφέας) Βικτόρια Χίσλοπ : Γιατί επιστρέφω πάντα στην Ελλάδα να βρω την
έμπνευσή μου (διασκευή)

Ένας από τους λόγους που επιστρέφω τόσο συχνά στην Ελλάδα είναι γιατί πολύ απλά
αγαπώ την ομορφιά της .Υπάρχει κάτι τόσο απόλυτα διαχρονικό σε αυτή, ώστε μου κόβεται
η ανάσα κάθε φορά που ρίχνω την πρώτη κλεφτή ματιά από το παράθυρο του αεροπλάνου.
Για μένα η Ελλάδα αγγίζει το ιδανικό της αισθητικής τελειότητας.

Το θαλασσινό τοπίο και η ηπειρωτική χώρα είναι λουσμένα σε ένα μοναδικό φως , το οποίο
δεν έχω ποτέ δει σε κανένα άλλο σημείο του κόσμου .Μερικές φορές εύχομαι να μπορούσα
να μεταφέρω αυτή την ακτινοβολία ζωγραφίζοντάς την. Εγώ, όμως, αυτόν τον ρόλο των
χρωμάτων τον αναθέτω στις λέξεις ή, ακόμα καλύτερα, φέρνω μαζί μου ανθρώπους εδώ ,να
δουν μόνοι τους και να καταλάβουν.

... Δεν βρίσκω ούτε μια στιγμή πλήξης εδώ. Μου φαίνεται πως υπάρχει μια συνεχής πάλη
και σύγκρουση, με την απειλή των σεισμών και τη σκληρή καθημερινότητα να κάνουν τον
τόπο εξαιρετικά δύσκολο για να επιβιώσει κανείς. Για τους περισσότερους ανθρώπους
υπάρχουν καθημερινές μάχες με τη γραφειοκρατία, οικονομικά προβλήματα, κυνισμός *,
διαφθορά* , απεργίες και ανασφάλεια . Μέρα με τη μέρα, η ζωή στην Ελλάδα γίνεται
ολοένα και πιο δύσκολη.

Παρά το γεγονός αυτό, οι άνθρωποι εδώ διαθέτουν απίστευτες αντιστάσεις. Κάθε φορά
που παρατηρώ τους Έλληνες φίλους μου να πίνουν τον καφέ τους, μπορώ να διακρίνω ότι
έχουν περάσει σε μια εντελώς νέα «κατάσταση». Είναι ικανοί να απολαμβάνουν τη ζωή σ’
ένα διαφορετικό επίπεδο , ξεχνώντας όλες τις δυσκολίες της. Το θαυμάζω αυτό. Διακρίνω
τις αντοχές τους και την εσωτερική τους δύναμη.

Η ιστορία διδάσκει ότι, παρά τις κρίσεις – οι οποίες φαίνεται να μαστίζουν τη χώρα
εκατοντάδες χρόνια- , οι Έλληνες βρίσκουν τρόπο να επιβιώνουν. Κι αυτό από μόνο του
είναι μια πηγή έμπνευσης.

Απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Γυναίκα »(7/2014)

* κυνισμός = αδιάντροπη συμπεριφορά, που χαρακτηρίζεται από περιφρόνηση των

κανόνων

* διαφθορά= συστηματική παραβίαση όλων των ηθικών και νομικών κανόνων, κατά την
άσκηση των καθηκόντων ενός υπαλλήλου ή λειτουργού, συνήθως με τη μορφή δωροδοκίας

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 13

1.Με βάση τις πληροφορίες που συλλέξατε από τα παραπάνω κείμενα, τα κείμενα του
σχολικού βιβλίου, τις δικές σας ιδέες και όσα συζητήσαμε στην τάξη, συμπληρώστε
επιγραμματικά στον πίνακα που ακολουθεί τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της χώρας μας,
ενταγμένα σε θετικά και αρνητικά:

ΕΛΛΑΔΑ - Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΝ

ΘΕΤΙΚΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ

2. Βασιζόμενοι στις πληροφορίες που έχετε, γράψτε ας ένα άρθρο με θέμα: Η Ελλάδα του
σήμερα: μια χώρα γεμάτη αντιθέσεις (250-300 περίπου λέξεις).

Κριτήρια αξιολόγησης: Λογικά επιχειρήματα, παράγραφοι με συνοχή και αλληλουχία,

ανταπόκριση του περιεχομένου στα ζητούμενα του θέματος, πλούτος λεξιλογίου, σωστή
σύνταξη, ορθογραφία.

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 14

1.Συμπληρώστε τον πίνακα με τα ζητούμενα ( οι λέξεις προέρχονται από τα κείμενα 1 και 3 του σχολικού βιβλίου - σελ. 10 και 11),
εργαζόμενοι στο πλαίσιο της ομάδας του ο καθένας με τη βοήθεια του λεξικού:

Λέξη Ετυμολογία Ερμηνεία Συνώνυμο Αντώνυμο Παραγωγή Σύνθεση Φράσεις-προ-

τάσεις κειμένου

στοχαστής
(κείμενο 1)

ομοιογένεια
(κείμενο 3)

Πηγή για τον πίνακα: Κ. Αγγελάκος, Από το θεματικό στο κειμενικό λεξιλόγιο -Προτάσεις για τη διδασκαλία του λεξιλογίου στη Νεοελληνική Γλώσσα

www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 15
2. Γράψτε μια μικρή περίοδο λόγου που θα περιλαμβάνει όσο μπορείτε περισσότερες από τις νέες λέξεις που μάθατε. Μπορείτε να επινοήσετε μια
ιστορία ,να αφηγηθείτε ένα συμβάν, να γράψετε απλώς προτάσεις ,ή να σκεφτείτε κάτι άλλο.

...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................

Επιμέλεια: Σερδάκη Ευαγγελία - www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 16

 Ε: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ- ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

1.. α΄ φάση: Εργαστείτε στο πλαίσιο της ομάδας του ο καθένας : κάθε ομάδα αναλαμβάνει το
3ο θέμα και ένα από τα υπόλοιπα 9 θέματα που ακολουθούν. Τα μέλη των ομάδων, αφού
προετοιμαστούν , αναπτύσσουν το θέμα τους μέσα στην τάξη σε μία παράγραφο - χρόνος:
20΄. Ακολουθεί η παρουσίαση.

1. Η πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό μου όταν ακούω τη λέξη "Ηράκλειο" είναι...

2. Η παραλία που αγαπώ περισσότερο...

3. Κτήρια που έχουν να "αφηγηθούν" συναρπαστικές ιστορίες...

4. Ο πιο όμορφος περίπατος στην πόλη μου...

5. Ο πιο χαρακτηριστικός της ήχος ...

6. Δύο σημεία που συνιστούν τη μεγαλύτερη αντίθεση...

7. Ένα σημείο που μου αρέσει ιδιαίτερα τη νύχτα...

8. Η πιο ωραία θέα της πόλης μου...

9. Η πόλη μου σε χαρακτηριστικές γεύσεις από την παράδοση...

10. Αν έπρεπε να αποτυπώσω σε μια φωτογραφία το Ηράκλειο, αυτή θα ήταν...

β΄ φάση: Κάθε ομάδα πλαισιώνει το κείμενο που έγραψε με μια φωτογραφία της πόλης μας.

γ΄ φάση: Κείμενα και εικόνες σε τελική σύνθεση κειμένου για μια" διαφορετική" παρουσίαση
της πόλης μας που θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα "Συνοδοιπορεῖν" και στην ιστοσελίδα του
σχολείου.

www.synodoiporos.weebly.com Σελίδα 17