KUM ÖZELLİKLERİNİN

BAĞLAYICI VERİMİNE ETKİLERİ

VE MUKAYESE TESTLERİ

Sabri SAVRIK

22 Ocak 2008
İstanbul
 AMAÇ

„ Bu çalışmada dökümhanelerde kalıp ve

maça üretiminde ana girdi olarak
kullanılan kumun fiziksel özelliklerinin
incelenmesi.
„ Kullanılan kumun reçine kullanım
oranına etkilerinin araştırılması.
 KUM

„ İçerisinde % 90’ın üzerinde SiO2 ihtiva

eden ve sinterleşme sıcaklığı 1500 OC
nin üzerinde olan kumlara ‘Döküm
Kumu’ denir.
„ İçerdiği kristal yapılarına göre Silis
Kumu(SiO2), Olivin Kumu(Mg2O3),
Kromit kumu(Cr2O3), Zirkon(ZrO) Kumu
olarak sınıflandırılır.
 KUM

„ Ülkemizde kullanılmakta olan döküm kumları

jeolojik yaşı itibarı ile genç kumlardır
„ Şile bölgesindeki kumların jeolojik yaşı
400.000 yıl civarında, Avrupa menşeili
kumların yaşı ise 60-70 milyon yıl
civarındadır.
„ Jeolojik yaş kavramı kumların köşelilik katsayı
değerlerini etkilediğinden kum-bağlayıcı
veriminde etkilidir
„ Jeolojik yaşı büyük olan kumlar döküm
sektörüne daha yatkındır
Kumların Çeşitli Termik ve Kimyasal Özellikleri

Özellikler Silika Olivin Kromit Zirkon

Renk Beyaz Yeşil Siyah Beyaz
3
Özgül Ağırlık(gr/cm ) 2,7 3,3 4,4 4,7
O
Ergime Derecesi ( C) 1720 1760 1880 2300
pH Asidik Bazik Bazik Hafif Asidik
Kumun Özelliklerinin
Dayanım Değerleri
Üzerine Etkisi
 KİL MİKTARI

„ Kumdaki kil miktarı arttıkça elde edilen

dayanım değerleri düşmektedir
 KÖŞELİLİK KATSAYISI
„ Döküm kumlarında köşelilik katsayısı;

Gerçek Özgül Yüzey Alanı

E= ________________________
Teorik Özgül Yüzey Alanı

şeklinde tanımlanır

„ İdeale yakın bir kumun köşelilik katsayısı 1 dir.

KUMLARIN MORFOLOJİSİ

LA 32 Kumu
 KUM ELEK DAĞILIMININ
DAYANIM ÜZERİNE ETKİSİ

„ Döküm için kullanılacak kumun elek dağılımın

homojen olması gereklidir

„ Elek altı toz miktarının fazla olması da

bağlayıcı verimini olumsuz yönde etkiler
 Elek Aralığı-% Ağırlık Grafiği

45

40

35
Kum A AF No:50
30 Kum B AFS No: 49
% Ağırlık (gr)

25

20

15

10

0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2
Elek Aralığı (mm)
 KUMDAKİ NEM MİKTARININ
DAYANIM ÜZERİNE ETKİSİ

„ Kumdaki bağıl nem miktarı arttıkça

yapılan maça ve kalıpların dayanım
değerleri düşmektedir
 KUMDAKİ NEM MİKTARININ
DAYANIM ÜZERİNE ETKİSİ
45 AFS Kum B ile testlenmiştir. Sıyrılma 1h 2h 3h 24h
Hiç Su Katılmadan

%2 Reçine –TPA 38 13 dak. 19 37 40 52

%20 TH-8
Kuma Göre %0.3 Su
Katarak
%2 Reçine –TPA 38
13 dak. 15 28 32 49
%20 TH-8
Kuma Göre %0.5 Su
Katarak
%2 Reçine –TPA 38
13 dak. 15 25 27 45
%20 TH-8
Kuma Göre %1,0 Su
Katarak
%2 Reçine –TPA 38
13 dak. 15 17 20 32
%20 TH-8
 Deneysel Çalışmalar

„ Firmamız Ar-Ge Laboratuarlarında yapılan

testlerde ikisi yabancı menşeili beş farklı
kum kullanılmıştır
„ Bu kumların kil miktarı, pH değeri, elek
analizi,yanma kaybı gibi değerlerine
bakılmıştır
„ Kumun köşelilik katsayısı ve yüzey
özelliklerinin değerlendirmesi içinde
Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM)
kullanılmıştır
 KARAKTERİZASYON

Kum Morfolojisi SEM

Reçine Disa Mekanik Test

Dayanımları
Kum Tane Boyutu Elek analiz cihazı

Kil Tayini Kil Tayin Cihazı

 KUMLARIN ÖZELLİKLERİ

Kum Adı Kil Miktarı ( %) Yanma Kaybı (%) pH

LA 32(Fransa) 0,001 0,02 6,55

Kum A 0,11 0,15 6,5

Kum B 0,23 0,18 6,71

Kum C 0,28 0,19 6,06

Kum D 0,87 0,34 6,63

KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum A Kum B
KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum C Kum D
KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum A
KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum B
KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum C
KUMLARIN MORFOLOJİSİ

Kum D
 ALPHASET REÇİNESİ
BASMA DAYANIMI
350
%1.5 AlpHaset TPA 38
0
%20 Serter TH 7 Ortam sıcaklığı 18 C
300
Basma dayanımı (N/cm 2)

250
Kum A
200 Kum D
Kum B
Kum C
150

100

50

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Zaman (saat)
 ALPHASET REÇİNESİ
KESME DAYANIMI
% 1,5 AlpHaset TPA 38 Reçine % 20 Serter TH 7

160

140
Kesme Dayanımı( N / cm )
2

120

100

80

60 KUM C
KUM D
KUM B
40 KUM A

20

0
0 10 20 30 40 50
Zaman(Saat)
 FURAN REÇİNESİ
BASMA DAYANIMI
% 1 Furanol CS 470-% 25 CS 30 Ortam Sıcaklığı 18 C

700

600
Basma Dayanımı(Nt/cm2)

500
Kum A
400 Kum B
Kum C
300
Kum D

200

100

0
0 10 20 30 40 50 60
Zaman(saat)
 FURAN REÇİNESİ
KESME DAYANIMI
% 1 Furanol CS 470-% 25 Serter CS 30 Kesme Dayanımı

300
Kesme Dayanımı(Nt/cm2)

250

200 Kum A
Kum B
150
Kum C
100 Kum D
50
0
0 10 20 30 40 50 60
zaman(saat)
 COLD BOX REÇİNESİ
KESME DAYANIMI
% 55 Part I-% 45 Part II-2 m l DMEA

450

400

350

300
Kesme Dayanımı(N/cm2 )

250

200 Kum B
Kum D
150
Kum C
Kum A
100

50

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

Zaman(saat)
 COLD BOX REÇİNESİ
KESME DAYANIMI
% 50 Part I-% 50 Part II-2 ml DMEA Gazı ile

500
450
Kesme Dayanımı(N/cm )
2

400
350
300
250 Kum A
200 Kum D
150
Kum C
100
Kum B
50
0
0 10 20 30 40 50
Zaman(saat)
FURAN REJENERASYON KUMU
FURAN REJENERE KUMU BASMA
DAYANIMI
70
%1 Furanol CS 470-%30 Serter CS 30-80
60
Basma Dayanımı (N/cm8)

50

40

30

20

10

0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Zaman (saat)
ALPHASET REJENERASYON KUMU
 ALPHASET REJENERASYON
KUMU BASMA DAYANIMI
18

16
%1.5 Alphaset TPA 38- Serter TH 7
14
Basma dayanımı (N/cm2)

12

10

0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Zaman (saat)
Rota-Claim Ünitesi
„ AlpHaset rejenere kumlarında,yapıdan
gelen yüksek plastisite nedeni ile kumun
etrafındaki reçine kabuğunu kırmak
zordur.
„ Bu nedenle kullanılan mekanik
reklamasyon ünitesine ilave kullanılacak
Rota-Claim ünitesi ile geri kazanım
yüzdesi olumlu yönde artırılabilir.
ALPHASET UYGULANMIŞ
KUM ÖRNEĞİ
„ AlpHaset reçineleri yapısı gereği hızlı
karıştırıcı mikserlere gereksinimi olan
reçinelerdir.
„ Kum tanesinin yüzeyinin homojen bir
biçimde ıslatılması maça ve kalıpların
basma dayanımları üzerinde olumlu
yönde bir etkisi vardır.
 SONUÇLAR
„ Kumun elek dağılımının homojen olmaması
ve elek altı toz miktarının fazla olması;reçine
tüketiminin % 20’ lere varan oranlarda
artmasına yol açmaktadır.
„ Kum tanesinin yüzey pürüzlülüğü ve köşelilik
katsayısı reçine tüketiminde direkt
etkilidir.Yüzeyin düzgün ve pürüzsüze yakın
olması reçine tüketiminin azalmasında etkin
olacaktır.
„ Kumun içindeki kil miktarının fazla
olması bağlayıcı verimini olumsuz yönde
etkiler.Yapılan testlerde kil miktarı fazla
olan örnek kumlar ile yapılan testlerde
aynı dayanım değerlerini elde etmek
için % 15-20 fazla reçine kullanmak
gerekmektedir.
TEŞEKKÜRLER