МІНІСТЭРСТВА АДУКАЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

УСТАНОВА АДУКАЦЫІ «ГРОДЗЕНСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ

УНІВЕРСЫТЭТ ІМЯ ЯНКІ КУПАЛЫ»

Факультэт матэматыкі і інфарматыкі

спецыяльнасць “Кіраванне інфармацыйнымі рэсурсамі”

РЭФЕРАТ

ЦЫТАТЫ І СПАСЫЛКІ, ІХ
АФАРМЛЕННЕ

Развадоўская Маргарыта
Виктараўна,
студэнтка 1 курса спецыяльнасці
“Кіраванне інфармацыйнымі
рэсурсамі” дзённай формы
навучання, група 191

Навуковы кіраўнік
Маршэўская В.В.,
дацэнт кафедры
беларускай філалогіі,
к.ф.н., дацэнт

ГРОДНА, 2019
 ЗМЕСТ

УСТУП……………………………………………………………………….. 3
АСНОЎНАЯ ЧАСТКА……………………………………………………... 4
Раздзел 1 Цытаванне ў навуковым тэксце …………………………............ 4
Раздзел 2 Правілы цытавання …………………………………………….... 5

ЗАКЛЮЧЭННЕ……………………………………………………………… 8
Спіс літаратуры……………………………………………………………… 10

2
 УСТУП

Навуковы тэкст уяўляе сабой разнавіднасць тэксту агульналітаратурнай

мовы, які выдзяляецца шэрагам граматычных, лексічных, структурна-
семантычных і логіка-кампазіцыйных асаблівасцей. Важнейшыя прыметы
тэксту з’яўляюцца агульнымі для шырокага набору тэкстаў, якія
функцыянуюць у разнастайных сферах маўленчых зносін (навуковай,
справавой, сродках масавай камунікацыі і інш.). Прыналежнасць да сферы
навуковых зносін, навуковай дзейнасці накладвае на гэтыя прыметы тэксту
пэўныя абмежаванні, якія абумоўліваюць адбор і выкарыстанне пэўных лексіка-
граматычных сродкаў, выкарыстанне спецыяльных структурных, лагічных,
кампазіцыйных схем арганізацыі тэкставага матэрыялу. Мэта навуковых
тэкстаў – паведамленне аб’ектыўнай інфармацыі, выклад сутнасці навуковых
ведаў, тлумачэнне прычын, з’яў, апісанне істотных прыкмет, уласцівасцяў,
характарыстык прадмета навуковага пазнання [1].
Адной з аметных рыс навуковага тэксту з’яўляецца цытаванне і
наяўнасць спасылак.

3
 АСНОЎНАЯ ЧАСТКА
Раздзел 1 Цытаванне ў навуковым тэксце

Адна з асноўных рыс навуковага тэксту ў сучасным свеце — наяўнасць у

ім, акрамя аўтарскай, іншых думак. Пацвярджэнне сваіх вывадаў спасылкай на
аўтарытэтныя крыніцы абумоўлівае мэтазгоднасць звароту да магчымых форм і
правіл уключэння ва ўласны навуковы тэкст «чужой мовы».
У якасці асноўных форм вылучаюцца цытаванне (прамое і ўскоснае),
спасылкі без увядзення тэксту цытуемай крыніцы. Аднак важна разумець, што
ўключэнне цытат у навуковы тэкст павінна быць мэтазгодным, асэнсаваным.
Асноўная мэта цытавання — пацвярджэнне і абазначэнне сваёй даследчай
пазіцыі, свайго месца ў навуковым даследаванні. Такі падыход стымулюе да
самастойнасці ў тэарэтычнай даследчай дзейнасці, а таксама фарміруе ўяўленні
пра навуковы этыкет, пра правілы ўжывання чужога навуковага слова.
Вельмі часта цытата дапамагае пацвердзіць правільнасць уласнага пункту
гледжання, робіць рэферат, даклад, курсавое даследаванне і іншае больш
значным і важкім. Цытата павінна адлюстроўваць закончаную думку аўтара, і ў
ёй не дапускаюцца ніякія скажэнні ў словах і сказах, прынятых у тэксце.
Цытата — даслоўная вытрымка з якога-небудзь тэксту ці літаральна
перададзеныя чые-небудзь словы: выкарыстоўваюцца для пацвярджэння або
тлумачэння аўтарскай думкі [2].

4
 Раздзел 2 Правілы цытавання

У цытатах захоўваюцца тыя ж знакі прыпынку, што і ў крыніцы, якая

цытуецца. Калі сказ цытуецца часткова, то замест прапушчанага тэксту перад
пачаткам цытуемага сказа ці ў сярэдзіне яго, ці ў канцы ставіцца шматкроп’е,
напрыклад: В. Бялінскі падкрэсліваў цесную ўзаемасувязь, якая існуе паміж
думкамі і словам: «...слова, — пісаў ён, — покрыва, адзенне, форма,
адлюстравання думкі, а думка ёсць сэнс, розум, значэнне слова».
Невершаваная цытата заўсёды бярэцца ў двукоссе; калі цытата
суправаджаецца словамі аўтара, яна афармляецца, як простая мова. Напрыклад:
Піфагору прыпісваюць выказванне: "Усё ёсць лік". Да лікаў (а ён меў на ўвазе
толькі натуральныя лікі) ён хацеў звесці ўвесь свет, і матэматыку ў
прыватнасці.
Цытата, уключаная ў тэкст як частка сказа, пачынаецца з малой літары (у
адным сказе можа быць некалькі цытат). Напрыклад: Згодна з Ф.Энгельсам,
"чыстая матэматыка мае сваім аб'ектам прасторавыя формы і колькасныя
адносіны рэчаіснага свету". Гэтае вызначэнне не толькі апісвае аб'ект
вывучэння матэматыкі, але і указвае яго паходжанне - рэчаісны свет.
Пропуск слоў у цытатах ці абрыў цытавання абазначаецца шматкроп'ем.
Напрыклад: У гэтых лекцыях, выказваючыся словамі Р.Фейнмана, "... буду
расказваць, як упарадкавана Прырода, але калі вам не падабаецца, як яна
упарадкавана, гэта будзе перашкаджаць вашаму разуменню. Фізікі навучыліся
вырашаць гэтую праблему: яны зразумелі, што падабаецца ім тэорыя ці не -
няважна. Важна іншае - ці дае тэорыя прадказанні, якія ўзгадняюцца з
эксперыментам..."
Аб'яднанне некалькіх урыўкаў з розных месцаў творы ў адной цытаце не
дапускаецца. Іх варта афармляць як розныя цытаты. Абавязковым
патрабаваннем з'яўляецца і наяўнасць ўказанні на яе крыніца.
Калі якое прыводзіць вамі месца пачынаецца не з пачатку прапановы
арыгінала, то ў цытаце там ставіцца шматкроп'е. На месцы ўсіх прапушчаных
слоў у урыўку таксама ставіцца гэты знак [2].
Калі спасылку на крыніцу або любое прозвішча аўтара вы хочаце
паставіць адразу ж пасля цытаты, то іх прынята заключаць у дужкі.
«У некампетэнтных людзей ёсць схільнасць да адназначным і
катэгарычным высноў» (Дэвід Данінг).
Звярніце ўвагу, што кропка пасля цытаты ў такім варыянце не ставіцца, яе
ставяць толькі пасля спасылкі! Дарэчы, калі першае слова ў дужках, якое
паказвае на крыніцу, не імя ўласнае, то пішацца яно з маленькай літары.
«У некампетэнтных людзей ёсць схільнасць да адназначным і
катэгарычным высноў» (з артыкула псіхолага Дэвіда Данінг).

5
 Калі ж афармленне цытат у тэксце патрабуе вынесці імя аўтара або іх
крыніца на іншую радок, то яны пішуцца ўжо без дужак і іншых знакаў
прыпынку. А пасля самай цытаты ставіцца кропка ці любы неабходны знак.
У некампетэнтных людзей ёсць схільнасць да адназначным і
катэгарычным высноў.
Дэвід Данінг
Гэта ж правіла распаўсюджваецца і на эпіграфы.
Калі ў прыведзеным у якасці цытаты урыўку маюцца аўтарскія
вылучэнні, іх захоўваюць у тым жа выглядзе, як і ў першакрыніцы.
Афармленне цытат не патрабуе спецыяльна падкрэсліваць, што дадзеныя
адзнакі належаць аўтару. У выпадках жа, калі вылучыць нешта хоча цытуе, ён
павінен зрабіць адпаведную зноску. Для гэтага ў дужках паказваюць: «курсіў
мой» або «вылучана мной» - і ставяць ініцыялы.
А. Старцаў казаў пра пісьменніка О. Генры: «Нададзены ад прыроды
рэдкім дарам бачыць вясёлае ..., ён сутыкнуўся ў жыцці з трагічным ..., але ў
большасці выпадкаў не жадаў пра гэта маўчаць (курсіў мой - І.І.)».
Ініцыялы аўтар ставіць і ў выпадку, калі ёсць неабходнасць дадаткова
ўвесці тлумачэнні ў цытату.
«Літаратурнае паданне, якое спалучыла іх імёны (Гогаля і Астроўскага -
І.І.), знамянальна. Бо Астроўскага спачатку ўспрынялі як прамога
прадаўжальніка справы Гогаля ... »

Цытаты могуць уводзіцца ў прапанова як прамая гаворка. У гэтых

выпадках і знакі прыпынку ў рускай мове ставяцца гэтак жа, як пры выдзяленні
простай мовы.

І. Захараў падкрэслівае: «Раневская выносіла іншым жорсткія

вызначэння, які паходзіць на рашэнні судовых інстанцый. Але і сябе не літавала
».

У выпадках жа калі цытата павінна быць падзелена словамі аўтара, гэта

выглядае так:

«Яго вялікасць зусім застаецца упэўненым, - пісаў А.С. Пушкіну А.Х.

Бенкендорф, - што вы выкарыстаеце выдатныя здольнасці вашыя на передание
нашчадкам славы нашай Айчыны ... »

Калі цытата - гэта дадатак, ці ж яна ўваходзіць у даданых

частка складанага прапановы, то ніякіх знакаў, акрамя двукоссяў, не ставіцца, а
саму цытату пачынаюць з маленькай літары, нават калі ў крыніцы яна пісалася
з вялікай:

6
 У свой час філосаф Дж. Лок казаў, што «няма нічога ў інтэлекце, чаго не
было б у пачуцці» [3].

Цытата абавязкова суправаджаецца спасылкай на аўтара, якога

цытуюць [2].

Схема бібліяграфічнага апісання:

1. 3агаловак (прозвішча, ініцыялы аўтараў; звесткі, якія раскрываюць
тэматыку загалоўка, від, жанр, прызначэнне і інш.).
2. Звесткі аб адказнасці (інфармацыя аб складальніках, рэдактарах,
перакладчыках і пад.).
3. Звесткі аб выданні (паўторнасць выдання, яго перапрацоўка і г.д.).
4. Месца і час выдання (горад, выдавецтва, год выдання).
5. Аб’ём (колькасць старонак, можна ўказаць колькасць табліц).
Напрыклад: Мельнікава, З. П. Культура літаратуразнаўчага
даследавання: вучэбнаметадычны дапаможнік / З. П. Мельнікава. – Брэст,
БрДУ імя А. С. Пушкіна, 2013. – 86 с.

7
 ЗАКЛЮЧЭННЕ

Неабходнай умовай любой навуковай працы з'яўляецца цытаванне

(наяўнасць у ім, акрамя аўтарскай, іншых думак). Вельмі часта цытата
дапамагае пацвердзіць правільнасць уласнага пункту гледжання спасылкай на
аўтарытэтныя крыніцы, робіць рэферат, даклад, курсавое даследаванне больш
значным і важкім. Цытата павінна адлюстроўваць закончаную думку аўтара, і ў
ёй не дапускаюцца ніякія скажэнні ў словах і сказах, прынятых у тэксце.

8
 Спіс літаратуры

1. Мельнікава, З. П. Культура літаратуразнаўчага даследавання:

вучэбнаметадычны дапаможнік / З. П. Мельнікава. – Брэст, БрДУ імя
А. С. Пушкіна, 2013. – 86 с.
2. Цытаты і спасылкі, іх афармленне [Электронный ресурс]. – Режим
доступа: https://studopedia.org/13-19035.html – Дата доступа: 01.10.2019.
3. Афармленне Цытат, Прыклады. Правілы афармлення простай мовы і
цытат[Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://be.atomiyme.com– Дата
доступа: 01.10.2019.