Sürücü uygulamalarındaki harmonikler için en uygun

çözümü nasıl seçebiliriz?

7 Nisan 2020 - 10:00

Ramazan Tunçer
Schneider Electric
ramazan.tuncer@se.com

1
Ramazan TUNÇER

● Bilkent Üniversitesi, Elektrik Elektronik Müh. 2005

● Schneider Electric
● 2008 yılında sürücü uygulama uzmanı olarak başladı. Bir çok
uygulamada satış öncesi ve sonrası müşteri desteği ve danışmanlık
sağladı
● 2013 yılında su sektöründe satış sorumlusu olarak akıllı su yönetimi
konusunda çalıştı
Ramazan Tunçer ● 2016 yılından bu yana yüksek güçlü sürücü sistemleri iş geliştirme ve
satış sorumlusu olarak çalışıyor.
ramazan.tuncer@se.com
https://www.linkedin.com/in/rtuncer/

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 2

Sürücü uygulamalarındaki harmonikler için en uygun
çözümü nasıl seçebiliriz?
7 Nisan 2020 - 10:00

Ramazan Tunçer
Schneider Electric
ramazan.tuncer@se.com

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 3

Harmonikler?

Lineer yükler
Besleme gerilimi ve akımı sinüsoidaldır.
Gerilim ve akım dalgası arasında cos phi kaynaklı faz farkı
mevcut olabilir.
• Direnç
• Bobin
• Kapasitör

Lineer olmayan yükler

Besleme gerilimi sinüsoidaldir ancak akım sinüs değildir.
Bozulma mevcuttur.
• Diyot
• Doğrultucu
• Hız kontrol cihazı (sürücü)
4
Harmonik çözümler
● Giriş AC/DC şok bobini

● Multipulse çözüm
12/18/24 pulse solution

● Pasif Filtre

ATV M
● Aktif Filtre
AF

● Düşük Harmonikli Sürücü

Low Harmonic Drive

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 5

 ?

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 6

Harmonik Çözümler
Giriş AC/DC Şok Bobini

12, 18 and 24 Multipulse

Pasif Filtre

Aktif filtre

Düşük Harmonikli Sürücü (Low Harmonic Drive)

 Giriş AC/DC Şok Bobini
● Harmonik azaltmak için kullanılacak şok bobini iki farklı konumda kullanılabilir :

● DC bara
● AC giriş

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 8

Giriş AC/DC Şok Bobini

● THDi <48%, THDu ~6%, IEC-61800-3

Endüstriyel şebeke

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 9

 Giriş AC/DC Şok Bobini
● Şok bobini empedans etkisi?

● Şok bobini verimliliği sahip olduğu

empedans değerine bağlıdır
● Yüksek empedans ~ Düşük harmonik 120%

● Ancak yüksek empedans ~ daha 100%

yüksek gerilim düşümü 5

Harmonics levels
80%
7

11
60%
13
40%
17

19
20%
THD
0%
0,0% 1,0% 2,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0%
Impe dance Z%

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 10

Giriş AC/DC Şok Bobini

● AC veya DC şok bobini aynı oranda harmonik düşümü gerçekleştirebilir.

● Ekipman bazında kullanılabilir.
● THDi<48% (IEC-61800-3) sağlar
● Ana şebekenin kısa devre gücüne, transformatörün boyutuna ve kablaja bağlı olarak ortaya çıkan
THDu yaklaşık %6 civarında gözlenir
● 3%-5% empedansa göre gerilim düşümü ve ısı kaybı sözkonusudur
● DC şok bobini daha kompakt yapıya imkan verir
● Düşük güçlü kompakt sürücüler (<90kW) için etkin harmonik azaltma yöntemi
● Ekipman bazında kullanılması durumunda merkezi olarak aktif filtre kullanımına da olanak verir.
Aktif filtre maliyetini düşürür.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 11

Harmonik Çözümler
Giriş AC/DC Şok Bobini

12, 18 and 24 Multipulse

Pasif Filtre

Aktif filtre

Düşük Harmonikli Sürücü (Low Harmonic Drive)

Multipulse Çözüm
6 pulse 12 pulse 18 pulse 24 pulse
Transformer
- 30° 20° 15°
phase shift
Typ. THDi ~ 40 % ~ 10 % ~5% ~ 4%

12 pulse

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A

24 pulse 24 pulse
13
Multipulse Çözüm

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 14

Multipulse Çözüm

● Önemli oranlarda harmoniği azaltır. (12 pulse ile 10% THDi)

● Besleme trafosunda çoklu sekonder gerektirir
● Kullanıma uygun özel trafo ve çoklu bara beslemesi gerektirir.
● Enerji verimliliği (güç kayıpları) açısından en uygun alternatiflerden biridir.
● Trafo-Sürücü birebir uygulama yapılabileceği gibi Trafo+ adetli sürücü olarak da tasarlanabilir.
● Yüksek güçlü sürücüler (>500kW) için etkin harmonik azaltma yöntemi

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 15

Harmonik Çözümler
Giriş AC/DC Şok Bobini

12, 18 and 24 Multipulse

Pasif Filtre

Aktif filtre

Düşük Harmonikli Sürücü (Low Harmonic Drive)

Pasif Filtre Çözümleri
VSD

Passive
Filter
● Pasif filtre
● 400V/50Hz or 460V/60Hz
● THDi 16-10%
VSD

Passive
Filter

● Pasif Filtre + AC/DC Şok bobini

● 400V/50Hz or 460V/60Hz DC
choke
● THDi 10-5% VSD

Passive
Filter AC
choke

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 17

Pasif Filtre Çözümleri

● Tam yükte çalışmaya göre tasarlanmıştır.

● Her sürücü için birebir uygulama yapılır.
● Düşük yüklerde;
● THDi harmonik miktarı artar
● Reaktif verebilir (düşük yüklerde pasif filtre kapasitörleri kontaktör ile bypass edilebilir)
● Cos phi: 0.99 at 100%In / 0.85 at 75%In
● Yaklaşık 98% verimlilik. Gerilim düşümü ve ısı kaybı söz konudur

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 18

Harmonik Çözümler
Giriş AC/DC Şok Bobini

12, 18 and 24 Multipulse

Pasif Filtre

Aktif filtre

Düşük Harmonikli Sürücü (Low Harmonic Drive)

Aktif Filtre Çözümleri

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 20

Aktif Filtre Çözümleri

● VSD + active filter = grid current

VSD current Grid current

- =

Kompensation des Grundschwingungsblindstromes

Filter current

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 21

2-seviye IGBT invertörlü Aktif Filtre
Ev ent De tails/Wav ef or ms
Vol ts

➢ THDu < 5%. 300

➢ THDi < 8%. 200

100

➢ Yüksek sıralı harmoniklerin artışına 0

sebep olarak (>15.) , kesici ve trafo -100

tarafında ısınmalara sebep olabilir. -200

➢ Oluşan sinüs dalga üzerinde

-300

12:23:59.830 12:23:59.835 12:23:59.840 12:23:59.845 12:23:59.850 12:23:59.855 12:23:59.860

bozulmalar mevcut olabilir. 06/07/2016

Tuesda y

Wav efo rm harmonics

AV

% Event #90 at 06/07/2016 12:23:59.800

Timed

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0.0

H05 H15 H25 H35 H45

H10 H20 H30 H40 H50
A VHarm

Confidential Property of Schneider Electric | Page 22

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 22
3-seviye IGBT invertörlü Aktif Filtre

➢ THDu < 3%.

➢ THDi < 3%.
➢ Yüksek sıralı harmoniklerin artışı ve
yan etkileri söz konusu değildir.

Confidential Property of Schneider Electric | Page 23

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 23
Aktif Filtre Çözümleri

● IGBT üniteli aktif harmonik filtreler kullanılır (tercihen 3-seviye IGBT)

● Aktif filtreler THDu, THDi, PF düzeltmesini aynı anda yapabilir. Her biri için set değeri verilebilir.
● THDi <3%, THDu<5%, PF>0,95 sağlanabilir
● 2.-51. harmoniklere kadar müdahale edebilir
● Faz dengelemesi yapabilir. 2%
● Çok adetli sürücülerin kullanıldığı sistemlerde merkezi bir harmonik çözümü olarak kullanılabilir.
● Sürücülerin girişinde şok bobini kullanılarak kombin edilebilir
● 97% oranında verimlilik (max 3% kayıp)

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 24

Harmonik Çözümler
Giriş AC/DC Şok Bobini

12, 18 and 24 Multipulse

Pasif Filtre

Aktif filtre

Düşük Harmonikli Sürücü (Low Harmonic Drive)

Diyot doğrultuculu standart sürücü
dv/dt – ortak mod gerilimleri

PWM kaynaklı olarak yüksek

dv/dt ve yüksek Vpeak
değerleri motor sargıları
üzerinde etkili olur. Ortak mod
gerilimleri motor rulman
akımlarına sebep olur.

Bilinen bu etkilere
karşınsürücü ile kullanıma
uygun motorlar tercih edilir ve
dv/dt filtreler kullanılır.

Industry – IC&D – LoB Drive Systems – R. Kapeller July 2015 26

Low Harmonik Sürücü
Klasik 2-seviye IGBT doğrultucu

2 seviye IGBT doğrultucu

tasarımı yüksek frekanslı
anahtarlamadan kaynaklı
olarak DC-bara üzerinde ortak
kod gerilimleri oluşturur. Çıkış
IGBT’lerinin motor üzerinde
olşturduğu ortak mod
gerilimleri üzerine eklenir.
Motor sargılarındaki stres ve
rulman akımları standart
sürücüye göre 2 katına çıkar.

Industry – IC&D – LoB Drive Systems – R. Kapeller July 2015 27

Benzersiz 3-seviye IGBT teknolojisi
ATV680-ATV980 düşük harmonikli sürücü sistemleri

Sadece ATV Process düşük

harmonikli sürücü
sistemlerinde bulunan 3-seviye
IGBT teknolojisi ve ortak mod
gerilim filtresi motor tarafındaki
bu stresi azalarak daha uzun
bir motor ömr sağlar.

Industry – IC&D – LoB Drive Systems – R. Kapeller July 2015 28

3-seviye IGBT doğrultucu yapısı

Çıkış Gerilimi
+ u /2
0
2-Level
S1 S3 S5
RBS 1 RBS 2

RBS 3 RBS 4

RBS 5 RBS 6
S2 S4 S6

C
F

- u 0/2
Çıkış gerilimi
3-Level
ortak mod filtreli
3-seviyeli mimari

-14% 2 seviyeli dizayna göre kayıpların azaltılması

-50% Azaltılmış gerilim stresi ve ortak mod gerilimleri
-22% 2 seviye tasarıma göre daha kompakt
Confidential Property of Schneider Electric | Page 29
Low harmonik sürücü çözümleri

● IGBT doğrultucu kullanılır (AFE)

● Rejeneratif çalışma imkanı sağlar
● IEEE519 standardını sağlar (THDi <5%)
● Hassas şebeke yapıları için en etkin çözüm, harmonik kaynağında giderilir
● Sürücü sistemi verimi 96-96.5%, standart sürücülere göre daha fazla ısıl kayıp
● 3 seviye IGBT ve ortak mod filtresi ile daha az motor stresi
● Standart sürücüye göre daha yüksek maliyet (1.5x-2x)
● 90kW – 800kW aralığında etkin low harmonik çözüm

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 30

Harmonik azaltma çözümleri

Hangi çözümü kullanmalıyım?

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 31

Uygulamanız için en iyi harmonik çözüm
nasıl seçilir?

● Bu teknik incelemenin kapsamı, açıklanan harmonik azaltma çözümlerinin karşılaştırmasıdır.

Analiz edilen kriterler şunları içerecektir:
● Kompaktlık
● Bu kısımda hangi çözümde en az alan gerekli olduğu analiz edilecektir.
● Basitlik
● Bu kısımda çalıştırılması en kolay çözüm tanımlanacaktır.
● THDi – harmonik azaltma
● Bu kısımda çözümler kendi harmonik azaltma kapasiteleri açısından karşılaştırılacaktır.
● Verimlilik
● Bu kısımda çözümlerin enerji verimliliği seviyesi analiz edilecektir.
● Fiyat/performans oranı
● Bu kısımlarda çözümler maliyet açısından analiz edilecektir.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 32

Kompaktlık (minimum alan gereksinimi)
● Bir sistemin tüm bileşenleri için alan gereklidir, sürücüye ek olarak bir şok bobini takıldığında ya da harmonikleri
azaltmak için bir aktif filtre kullanıldığında bu alan gereksinimi artar. Bu nedenle gerekli alan miktarının karşılaştırması
yapılmıştır.
● Her çözüm için gereken alanın karşılaştırması üç alt kritere ayrılabilir.
● Ek kurulumların alt kriterleri arasında harmonik azaltma çözümünü kurmak için gereken kablolar ve kabinler gibi tüm ilgili bileşenler
yer alır.
● Ek bileşenlerin alt kriterleri arasında yalnızca harmonik azaltma çözümünün kendisi yer almaktadır, yani:
yalnızca hat şok bobini, 6 darbeli ve 12 darbeli transformatör arasındaki boyut farkı, aktif filtre (tek başına) ve düşük harmonikli sürücü
● Hız kontrol cihazı alt kriteriyle kastedilen invertör içeren bir kabinin genişletilmesi ya da daha büyük bir kabin ile değiştirilmesi gibi tüm
sistemdeki gerekli alterasyonlardır.
● Bir ile beş arasında puanlar verilmiştir. Beş puan kompakt, bir puan büyük boyut anlamına gelir.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 33

Basitlik (en kolay tasarım, kurulum ve bakım)
● Her bir çözümün basitliğini incelemek için bir sınıflandırma yapılmıştır. Analiz, ilgili kriteri üç alt kritere göre
karşılaştırmakta ve değerlendirmektedir: tasarım, kurulum ve bakım.
● Tasarımın alt kriteri sistem kurulumundan önce gereken işleri içermektedir.
● Kurulum alt kriterleriyle kastedilen gerekli herhangi bir harmonik azaltma çözümü olmayan bir sürücü için ek kablo bağlantısı ve ek
bileşenler gibi ek iş yüküdür.
● Son alt kriter olan bakım, servis ve bakım için ek gerekliliklere yöneliktir.
● Bir ile beş arasında puanlar verilmiştir. Bir puan çözümün tasarımı, kurulumu ve bakımı için daha fazla çaba gerektiği
anlamına gelmektedir. Beş puan çözümün minimum çaba gerektiren basit bir sistem olduğunu belirtir. Ortaya çıkan
değerler aşağıdaki tabloda görülebilir:

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 34

Toplam harmonik azaltma
● THD yani toplam harmonik bozulmayı sunulan çözümün ne oranda yapabildiğinin ölçüsünü gösterir.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 35

Enerji verimliliği
● Kullanılan çözümün kayıpları dikkate alınarak aşağıdaki tablolar ortaya koyulmuştur.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 36

Fiyat/performans oranı
● Yeni bir çözüm eklemenin maliyetini hesaplamak için transformatörler, besleme kabloları ve hız kontrol cihazının tamamı
gibi tüm parçaların maliyetleri toplanmalıdır.
● En iyi fiyat / performans oranını sunan çözümü tanımlamak için bir değerlendirme yapılmıştır. Enerji beslemesi, montaj
ve sürücünün kendisinden doğan maliyetler uzmanlarca incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bir ile beş arasında puanlar
verilmiştir. Bir puan düşük maliyet verimliliği, beş puan en iyi fiyat / performans oranı anlamına gelmektedir.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 37

Özet

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 38

Özet

● Bu teknik incelemede farklı çözümlerin karşılaştırılmaya değer olduğu gösterilmektedir.

● Özetlemek gerekirse,
● hat şok bobini çözümünün en ağır bozulmaların filtrelenmesi gereken ancak harmonik azaltmanın birinci öncelik
olmadığı uygulamalarda en iyi çözüm olduğu söylenebilir.
● Aktif filtre, merkezi bir noktada paralel çalışan çeşitli ve adetli hız kontrol cihazlarının harmoniklerini azaltmak için iyi
bir çözümdür.
● 12 pulse çözüm en yüksek verime sahiptir ancak AG için en karmaşık versiyondur ve trafo primerinde yani OG
kısmındaki harmonikleri azaltmak hedeftir. Orta Gerilim sürücüye geçildiğinde ise sürücü dahilinde multipulse trafo
ile yapıldığı için en ideal, verimli ve kolay yöntemdir.
● Harmonik azaltmanın çok önemli olduğu uygulamalarda düşük harmonikli hız kontrol cihazı en etkili seçenektir. İlgili
tüm kategorileri kapsar ve harmoniği en düşük çözümü sunar.

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 39

 ?

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 40

Sürücü uygulamalarında harmonik çözüm seçimi
● <90kW altındaki güçlerin söz konusu olduğu ve çok adetli yüklerin bulunduğu tesislerde AC/DC
şok bobini ile birlikte 6 pulse standart sürücü kullanımı yapılabilir. Eğer harmoniklerin minimum
seviyeye düşürülmesi bir ön gereklilik ise merkezi bir aktif filtre ile en ideal çözüm
gerçekleştirilebilir.

● 90-800kW arasındaki güçlerin söz konusu olduğu yüksek güçlü pompa istasyonu motorlarında
Low harmonik hız kontrol cihazı kullanılarak harmonikler kaynağında giderilebilir.

● 800kW ve üstü güçlerde (690V veya orta gerilim) motorların söz konusu olduğu yüksek güçlü
pompa sistemlerinde multi-pulse (12 pulse @690V, 36 pulse@ 6,3kV) çözüm ile yine
harmonikler kaynağında giderilebilir ve güçlerin yüksekliğinden dolayı daha enerji verimli (az
kayıplı) bir sistem kurulabilir.

0-90kW 90-800kW 800kW<

• AC/DC şok bobini • Low Harmonik Sürücü • Multi-pulse çözüm

• +Aktif filtre • 12 pulse @690V
• 30-54 pulse @6kV-11kV

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 41

 Kaynakça

● Harmonic mitigation solution handbook

https://www.schneider-
electric.com.sa/en/download/document/SLTED109014EN/

● How to choose the best harmonic mitigation solution for your drive
https://www.schneider-
electric.com/en/download/document/WP2121101EN/

Schneider Electric - LoB Drive Systems V 05.0A 42