Panggitnang Talakayan

( Guro: G. Richard Abordo Panes )

Mga Mahahalagang Salita na Dapat Idalumat sa Isip:

 Ponema- Pinakamaliit na yunit ng tunog ng isang wika na nakapagpapaiba ng kahulugan

 Morpema- Pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan
 Sintaks/Sintaksis ( Pala-ugnayan )- Ang pag-aaral ng pagbubuo ng mga pangungusap o sentens ang tinatawag
na sintaks.
 Semantika- Isang masusing pag-aaral ng mga salita upang malaman ng lubusan ang kahulugan nito gayundin ang
paggamit nito sa pangungusap.
 Balarila ( Grammar )- ang pag-aaral hinggil sa isang wika na kinabibilangan ng mga sumusunod: ng morpolohiya
o pagsusuri sa pakakabalangkas ng mga salita (morpolohiya); ng sintaks (syntax) o pagsasaayos upang ang mga
salita ay maging makabuluhang mga pangungusap; ng ponolohiya o wastong pagbigkas; ng semantika o
kahulugan ng mga salita at parirala; at ng etimolohiya o ugat o palaugatan ng mga salita. Tumutukoy din ang
balarila sa pagsulat o pananalitang inihahambing sa wastong paggamit (ayon sa balarila). Ito rin ang kaalaman
hinggil sa mga salita, parirala, sugnay at mga pangungusap na nagtuturo ng wastong kabalangkasan,
palakahuluganan, palabigkasan, at palaugatan ng mga salita. Kung minsan, tumukoy din ang salita sa mga aklat na
pambalarila, na nagiging batayang simulain, pamatagan o saligan ng mga kaalaman. Tinatawag din itong gramatika
o palatuntunan ng isang wika.
 Retorika- isang uri ng sining na naipapakita sa pamamagitan ng pagsulat o pasalita. Ito ay mahalagang
karunungan o kaalaman sa pagpapahayag na tumutukoy sa sining ng maganda at kaakit- akit sa pagsasalita at
pagsusulat.
 Ayon kay Abad (2009), ang retorika ay proseso ng maayos na pagpili ng wasto at malinaw, mabisa at kaaya-
ayang pananalita sa pagpapahayag ng mensahe upang higit na maunawaan at makalugdan ng nakikinig o
nagbabasa. Dagdag pa niya, sa pagbuo ng tumpak, epektibo at kalugod-lugod na pananalita, kinakailangang
magkatugon ang balarila at retorika. Ang balarila ay malaki ang kinalaman sa kawastuhan ng mga tungkulin
(function) ng mga salita at kani-kanilang ugnayan (relation) sa loob ng pangungusap. Samakatuwid, dalawang
kawastuhan ang kailangan sa pagpapahayag: (i) kawastuhang pambalarila; at (ii) kawastuhang panretorika.
 Ponolohiya- pag-aaral sa mahahalagang tunog ng wika na nagbibigay kahulugan sa pagbigkas ng salita o
nagbibigay ng ng pagbabago sa kahulugan ng mga salita ay tinatawag na PONOLOHIYA O PALATUNUGAN.
 Morpolohiya- Ang makaaghma na pag-aaral ng mga morpema o makabuluhang yunit ng mga salita. Ito ay ang
pag-aaral sa pagbuo ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang morpema.Ito ay itinuturing na pinakamaliit na
yunit ng isang salita na may angking kahulugan. Ito ay maaring panlapi o salitang ugat.

Kahulugan ng Linggwistika:

 Siyentipikong pag-aaral ng mga wika ng mga tao ( Consuelo J. Paz )

 Maka-agham na pag-aaral ng wika na kung saan maituturing na isang bahagi ng liwanag na magsisilbing patnubay
sa pag-unawa sa mga masalimuot at kahanga-hangang kapangyarihan ng wika. ( Gloria V. Miano )
 Ayon sa aklat , ANG WIKA , LINGGWISTIKA AT KOMUNIKASYON SA ASPEKTO NG PAKIKINIG AT
PAGSASALITA , pinag-aaralan at sinusuri sa Linggwistika ang istruktura, katangian, pag - unlad at iba pang bagay
na may kaugnay sa isang wika at ang relasyon nito sa iba pang wika.
 Ang Linggwistika ay ang sangay na siyang nag-aaral ng Wika, at paano nakakaapekto ito, kasabay ang mga
kultura dito, at kung saan ito nagmula.
 Lope K. Santos- kinikilalang “ Ama ng Pambansang Wika at Balarila” ( Balarila, Palatuntunan, Palabuuan,
Palaugnayan, Talasalitaan, Palatitikan, Panitikan, at Saling-wika )
 Polyglot- tawag sa taong maraming alam na wika, DALUBWIKA ang tawag sa mga taong napapakadaluhasa sa
wika.

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA:

 Masasabing nagsimula ang maagham na pag-aaral sa wika mula nang magtanung-tanong ang tao ng ganito: Bakit
hindi magkakatulad ang mga wikang sinasalita ng tao? Papaano nalikha ang unang salita? Ano ang relasyon ng
katawagan at ng bagay na tinutukoy nito? Bakit ganito o gayon ang tawag sa ganito o ganiyong bagay? … atbp.
 Mga Teologo(Theologians) Sa kanila nagbuhat ang mga unang sagot sa mga gayong katanungan. Sinasabing
nilikha ng Diyos ang wika. Sinasabing ang pagkakaroon ng iba‘t- ibang wika sa daigdig ay parusa ng Diyos sa
pagmamalabis ng tao .
 Subalit ang mga pala-aral nang unang panahon, tulad nina Plato at Socrates, ay hindi nasiyahan sa mga ganong
paliwanag ng simbahan.• Nagsimula silang maglimi tungkol sa wika.• Sa kanilang mga sinulat ay mababakas
angkanilang halos walang katapusang pagtatalu-talo tungkol sa pinagmulan at kakanyahan ngwika. ( Ayon kay
Plato, isang pilosopong Griyego, ang wika ay nabubuo ayon sa batas ng pangangailangan ng tao na may
1
 mahiwagang kaugnayan sa kalikasan at ng mga kinatawan nito. Naniniwala naman ang mga siyentipiko na ang
wika ay nagmula sa  homo sapiens o mg unang tao ).
 Si Plato (mga 427-347 B.C.E.) ay isang paganong pilosopong Griego. Siya ay ipinanganak sa Atenas sa isang
maharlikang pamilya at may mataas na pinag-aralan. Malaki ang naging impluwensiya sa kaniya ng kilaláng
pilosopo na si Socrates at ng mga tagasunod ng matematiko at pilosopong si Pythagoras.
MATAPOS maglakbay sa mga rehiyon sa Mediteraneo at sumali sa pulitika sa Siracusa,
isang Griyegong lunsod sa Sicilia, bumalik si Plato sa Atenas, kung saan itinatag niya ang
Akademya. Ang Akademya, na sinasabing ang kauna-unahang unibersidad sa Europa, ay
naging isang sentro ng pagsasaliksik sa matematika at pilosopiya.
Malaki ang naging impluwensiya ng mga turo ni Plato sa relihiyosong paniniwala ng
milyun-milyon, pati na sa mga nag-aangking Kristiyano, na karamiha’y nag-aakalang ang
mga paniniwalang ito ay batay sa Bibliya. Pangunahin sa mga turo ni Plato ang ideya na
ang tao ay may imortal na kaluluwa na nananatiling buháy pagkamatay ng katawan.
“Ang imortalidad ng kaluluwa ay isa sa paboritong paksa ni Plato.”—Body and Soul in
Ancient Philosophy
Gayon na lang ang interes ni Plato sa kabilang-buhay. Sinasabi ng aklat na Body and Soul
in Ancient Philosophy na “ang imortalidad ng kaluluwa ay isa sa paboritong paksa ni
Plato.” Talagang kumbinsido siya na “nananatiling buháy ang kaluluwa pagkamatay ng
katawan para tumanggap ng gantimpala o parusa” sa kabilang-buhay, depende sa mga
ginawa ng isa noong nabubuhay pa siya sa lupa. *
PAANO LUMAGANAP ANG MGA TURO NI PLATO? Sa siyam na siglong pag-iral ng
Akademya ni Plato, mula 387 B.C.E. hanggang 529 C.E., napakalakas ng naging
impluwensiya nito. Ang mga ideya ni Plato ay naging popular sa mga lupaing sakop ng
Gresya at Roma. Pinaniwalaan ito ng pilosopong Judio na si Philo ng Alejandria, pati na
ng maraming lider ng Sangkakristiyanuhan. Dahil dito, ang mga paganong pilosopiya,
kasali na ang imortalidad ng kaluluwa, ay unti-unting naging bahagi ng turo ng Judaismo at
Kristiyanismo.
Ang teolohiya ng mga Kristiyano ay naimpluwensiyahan, sa paanuman, ng pilosopiyang
Griego, pangunahin na ng turo ni Plato,” ang sabi ng The Anchor Bible Dictionary, “pero
may ilang pilosopong Kristiyano na . . . angkop lang na tawaging mga Kristiyanong
Platonist.” Paghambingin ang sinasabi ng sumusunod na mga akda.
Ayon kay Plato: “[Kapag namatay,] kung ano talaga ang bumubuo sa atin, na tinatawag
nating imortal na kaluluwa, ay paroroon sa ibang mga diyos, . . . para magsulit—isang
bagay na buong-tapang na hinaharap ng mabubuti, pero lubhang kinatatakutan ng
masasama.”—Plato—Laws, Book XII.
Ang sabi ng Bibliya: Ang kaluluwa ay ang tao mismo o ang buhay na taglay niya. Ang mga
hayop man ay kaluluwa. Kapag namatay, hindi na umiiral ang kaluluwa. * Pansinin ang
sumusunod na mga teksto sa Bibliya:
“Ang unang taong si Adan ay naging kaluluwang buháy.”—1 Corinto 15:45.“Sinabi ng
Diyos: ‘Bukalan ang lupa ng mga kaluluwang buháy ayon sa kani-kanilang uri, maamong
hayop at gumagalang hayop at mailap na hayop sa lupa.’”—Genesis 1:24.
“Mamatay nawa ang aking kaluluwa.”—Hukom 16:30.
“Ang kaluluwa na nagkakasala—iyon mismo ang mamamatay.”—Ezekiel 18:4.
Maliwanag, hindi itinuturo ng Bibliya na may humihiwalay na kaluluwa kapag namatay ang
tao. Kaya tanungin ang sarili, ‘Ang mga pinaniniwalaan ko ba ay nakasalig sa Bibliya o sa
pilosopiya ni Plato?’
Bagaman pinalaganap ni Plato ang ideya na may imortal na kaluluwa, hindi siya ang
kauna-unahang naniwala sa ideyang ito. Matagal na itong laganap sa mga paganong
relihiyon, kasali na ang sa Ehipto at Babilonya.
Itinuturo ng Bibliya na ang mga patay ay parang natutulog lang, at naghihintay ng
pagkabuhay-muli. (Eclesiastes 9:5; Juan 11:11-14; Gawa 24:15) Kabaligtaran nito, ang
sinasabing imortal na kaluluwa ay hindi namamatay at hindi nangangailangan ng
pagkabuhay-muli.
“Ang paniniwala sa di-namamatay na kaluluwa ay hindi makikita sa Bibliya.”—New
Catholic Encyclopedia.
“Noon lamang matapos ang panahon ng Bibliya nagkaroon ng maliwanag at matibay na
paniniwala sa imortalidad ng kaluluwa . . . at naging isa sa mga pundasyon ng mga
pananampalatayang Judio at Kristiyano.” (Amin ang italiko.)—Encyclopaedia Judaica.
“Ang paniniwalang patuloy na umiiral ang kaluluwa matapos mabulok ang katawan ay
isang pilosopikal o teolohikal na espekulasyon . . . at samakatuwid nga’y hindi itinuturo ng
Banal na Kasulatan.”—The Jewish Encyclopedia. Si Plato ay itinuturing na isa sa

2
 pinakamaimpluwensiyang intelektuwal sa kasaysayan ng kulturang Kanluranin. Naging
interesado siya sa pulitika noong kabataan niya pero nadismaya siya sa sistema ng
gobyerno. Sumulat siya ng mga akda sa mga paksang gaya ng etika, katarungan,
karunungan, pagiging katamtaman, debosyon, kaluluwa, at kagitingan. Ang pinakakilaláng
estudyante ni Plato ay si Aristotle, na naging edukador, pilosopo, at siyentipiko.

Mga Mambabalarilang Hindu

 Kauna-unahang pangkat na kinilala sa larangan ng linggwistika.

 Nang panahong iyon, naniniwala ang mga tao na wika ng Diyos ang ginamit sa matatandang banal na himno ng
Ebreo. Mahabang panahong hindi nila ginalaw ang istilo ng lenggwahe ng nasabing mga himno kahit nakaiwanan
na ng panahon sa paniniwalang paglapastangan sa gawa ng Diyos ang anumang isasagawang pagbabago rito.
 Subalit nagpunyagi ang mga pala-aral na Hindu. Sinuri nila ang matandang wikang ginamit sa nasabing mga himno
—sa palatunugan, palabuuan, palaugnayan, sa layuning makatulong sa pagpaliwanag ng diwa ng halos di
-maunawaang mga himno.
 Ang mga pagsusuring isinagawa ng mga mambabalarilang Hindu ay naging simula ng mga pag-aaral sa ibang wika
sa Europa.
 Mapapatunayan ito sa mga terminolohiyang teknikal na ginamit ng mga unang mambabalarilang Hindu na
hangggang sa kasalukuyan ay ginagamit pa ng mga makabagong mambabalarila at linggwista.

Sa mga wikang Griyego at Latin

 Unang nagkaanyo ang wika sa tunay nakahulugan nito, sapagkat ang mga wikang ito ang dalawang magkasunod
na wikang unang nalinang at lumaganap nang puspusan sa Europa ng panahong iyon.
 Mapapansing kung saan unang nalinang ang sibilisasyon ay doon din unang nagkaanyo ang kauna-unahang ma
agham na pagsusuri sa wika.
 Aristotle at ang pangkat ng mga Stoics, Ilan lang sa mga linggwistang laging nababanggit nang mga panahong
yaon. Itinuturing na syang nagsipanguna sa larangan ng agham –wika.

Panahon ng Kalagitnaang Siglo (Middle Ages)

 Hindi gaanong umunlad ang agham-wika sapagkat ang napagtuunang-pansin ng mga palaaral noon ay kung
papaanong mapapanatili ang Latin bilang wika ng simbahan.

Panahon ng Pagbabagong Isip (Renaissance)

 Dahil sa mabilis na pag-unlad ng sibilisasyon at paglaganap ng karunungan sa iba‘t-ibang panig ng daigdig mula
sa Gresya at Roma, ay naging masusi at puspusan ang pagsusuring panlinggwistika sa mga wikang Griyego at
Latin dahil sa napakarami at iba‘tibang karunungang sa dalawang wikang ito lamangmatatagpuan.
 Ang pag-aaral sa mga wikang Griyego at Latin ay nakaimpluwensya sa iba‘t-ibang wika sa Europa.
 Wikang Ebreo- orihinal na wikang kinasusulatan ng MatandangTipan, pinaniniwalaang siyang wikang sinasalita sa
paraiso‘ kaya‘t inakalang lahat ng wika‘y dito nag-ugat, pati na ang Griyego at Latin na syang unang mga wikang
kinasalinan ng nasabing Bibliya.
 Wikang Ebreo
 Ang Ebreo (Ebreo: ‫עברית‬, ’Ivrit; Kastila: hebreo [e'βɾeo]; Ingles: Hebrew) ay isang wikang Semitiko ng sangay
Apro-Asyatikong sinasalita ng anim na milyong katao karamihan sa Israel, ilang bahagi ng Palestina, ang Mga
Istadong Nagkakaisa, at ng mga pamayanang Hudyo sa buong daigdig. Ang sentro ng Tanakh, ang Tora (na
pinanghahawakan ng Hudaismo at Kristiyanismo sa tradisyon na unang itinala noong panahon ni Moisés mga
3,300 taong nakaraan), ay sinulat sa Ebreo. Itinuturing ito ng mga Hudyo bilang lashon hakodesh (Ebreo: ‫לשון‬
‫הקודש‬, “ang banal na wika”) dahil sinulat ang mga kasulatan sa wikang ito na itinuturing na banal. (Dahil dito, ang
mga kasulatan lamang sa wikang ito ang isinasama sa Tanakh maliban sa aklat ni Daniel na ang karamihang
bahagi ay nakasulat sa Arameo.)

Pagsapit ng ika-19 SIGLO

 Nagkaroon ng malaganap na pag-unlad ang agham-wika. Nagkaroon ng mga pananaliksik sa pinagmulan ng mga
wika na humantong sa pagpapapangkat- pangkat ng mga ito ayon sa pinagmulang angkan. Ang pagsusuri sa mga
wika ay hindi lamang palarawan (descriptive) kundi sumasagot pa rin sa “ bakit‘ ng mga bagay-bagay tungkol sa
wika. Lumitaw ang iba‘t-ibang disiplina sa linggwistika.

3
  Sa panahong ito‘y nakilala ang tungkung-kalan sa linggwistika na labis na nakaimpluwensya sa larangan ng
linggwistika sa Europa: Bopp (Sanskrito) Grimm (Aleman) at Rask (Islandic)
 Ang mga linggwistang ito‘y sinundan ng marami pang iba tulad nina: Rappf , Madvig , Bredsdorff , Muller ,
Schleicher , Whitney , Curtios at marami pang iba.•
 Tinangka nilang ihambing ang mga wikang tulad ng Sanskrito, Griyego, Latin, Italyano, Espanyol, Pranses, atbp. sa
wikang Ebreo na itinuturing ngang pinakasimula ng lahat ng wika sa daigdig ng mga panahong iyon.
 Ang mga pananaliksik sa larangan nglinggwistika sa teknikal na kahulugan nito,ay alam nating kara-karakang
nauunawaan ng mga hindi linggwista. (1860-75) nagsikap na maging payak ang pagtalakay sa mga prinsipyo at
simulain at agham na ito upang mapakinabangan ng mga paaralan.
 Sa paglakad ng panahon, iba‘t-ibang modelo o paraanng paglalarawan sa wika ang lumaganap sa daigdig.
Lumitaw ang itinuturing na makabagong pamamaraan ngunit masasabing nananatiling hindi nagagalaw ang
makalumang pamamaraan. Halimbawa, Hanggang sa ngayon ay wala pang kinikilalang pamamaraan na
maaaring higit na mabuti sa pamamaraan ni Panini sa paglalarawan ng gramatika ng Sanskrito. Gayundin sa
gramatika ng Ebreo na nalinang noong Kaligatnaang Siglo at sa gramatika ng Klasikang Arabiko at Intsik.

Historikal na Linggwistika (Historical Linguistics)

 Itinuturing na kauna-unahang disiplina sa linggwistika na naglalayong magpatotoo na ang mga wika sa daigdig ay
mula sa iba‘t-ibang angkan.
 Ang ganitong simulain ay pinatunayan sa pamamagitan ng pag-alam sa mga salitang magkakaugat (cognates) sa
mga wika. Sa payak na pakahulugan, ang mga wikang katatagpuan ng sapat na dami ng mga salitang
magkakaugat, bukod sa malaking pagkahawig sa palatunugan, palabuuan, at palaugnayan ay pinapangkat sa
isang angkan.
 Naging matagumpay ba ang linggwistikang historikal bilang isang disiplina sa linggwistika? (Oo…Naging
matagumpay ang linggwistikang historikal kaya‘t noong 1970,masasabingnapangkat halosang lahat ng wikasa
daigdig.)
 Blumentritt -Isa sa nagpasimula sa pag-aaral sa angkang Malayo-Polinesyo na pinagmulan ng iba‘t-ibang wika sa
Pilipinas. Sinasabing sya ang nakaimpluwensya kay Rizal upang magtangka ring magsagawa ng ilang pag-aaral sa
mga wika sa Pilipinas, tulad ng Tagalog.
 Sumunod kay Blumentritt ang iba panglinggwistang tulad nina: Otto Dempwolf, Otto Scheerer, Frank Blake, C.
Douglas Chretien, Carlos Conant, Harold Conklin, Isidore Dyen, Richard Howard McKaughan, at Cecilio Lopez ng
Pilipinas. (cf. Gonzales, et. al., 1973)
 Nagbibigay diin sa pagsusuri sa distribusyon ng mga ponema at morpema sa isang salita o pangungusap.Iba‘t-
ibang mahahalagang pag-aaral ang isinagawa sa mga diyalekto sa Asya, Australya at sa Amerika sa ilaim ng
disiplinang ito.
 Ngunit sa pagsusuri sa balangkas ng mgapangungusap sa iba‘t ibang wika ay nangangailangan ang mga
dalubwika ng mga simbolong pamponetika at pamponemika upang kumatawan sa iba‘t ibang tunog.
 Taong 1870 lumitaw ang IPA (International Phonetic Alphabet) na gumagamit ng hindi kukulanging 400 simbolo.
 Ang gayong dami ng simbolo ay naging suliranin hindi lamang sa mga dalubwika kundi gayundin sa bumabasa ng
bunga ng kanilang pananaliksik. Nagsimulang umisip ang mga dalubwika kung papaano nila magagawang payak
ang kanilang isinasagawang paglalarawan sa mga wikang kanilang sinusuri.
 Hindi nagtagal ay lumitaw ang ponema (phonemes)na naging palasak na palasak hanggang sa kasalukuyan. Sa
pamamagitan ng ponema ay naging payak ang paglalarawan sa palatunugan ng isang wika sapagka tkakaunting
simbolo na lamang ang ginagamit.
 Sa I.P.A. ( International Phonetic Alphabet ) ay binibigyan ng katumbas na simbolo pati mga alopono ng isang
ponema kaya‘t lubhang napakarami ang ginagamit na mga simbolo. Ang ponema ay itinuturing na panulukang-bato
ng linggwistikang-istruktural. Gumagamit din ang mga instrukturalista ngkatawagang morpema (morpheme) sa
pagsusuri sa palabuuan ng mga salita ng isang wika.
 Ang linggwistikang istruktural ay naging popularnoong 1925 hanggang 1955.Namukod-tangi sa panahong ito ang
pangalang Leonard Bloomfield ng Amerika. Subalit sa paglakad ng panahon ay napansin ng mga dalubwika na
hindi sapat na ilarawan lamang ang mga balangkas ng mga pangungusap. Inisip din nilang kailangan ding alamin
kung bakit‘ at kung paano‘ nagsasalita ang tao.
 Ang mga pantas (philosophers), mga sikologo(psychologists), antropologo (anthropologists), at maging mga
inhinyero (engineers) ay nangangailangan ng isang wikang inilalarawan sa pamamagitan ng isang maagham na
pamamaraan upang kanilang higit na maipahayag ang kanilang karunungan sa isang mabisa, tiyak at teknikal
naparaan.
 Pinabuti at pinayaman ni Zellig Harris na hindi nagtagal at nakilala sa tawag na “transformational‘ o generative
grammar‘.

4
Linggwistikang Sikolohikal (Psycho-linguistics)

 Sinasabing bunga o resulta ng gramatika heneratibo upang lalong matugunan ang pangangailangan sa larangan
ng sikolohiya.
 Si Harris ang kinikilalang ―transitiona lfigure mula sa istruktural tungo sa linggwistikang heneratibo.

Anthropological Linguistics

 Pinangungunahan nina Boas, Sapir, Whorf, Malinowski, Kroeber, at Trager.

 Tagmemic Model ni Kenneth Pike- Nagbibigay-diin sa pagkakaugnayan ng anyo (form) at ng gamit(function).
 Ang isang anyo at gamit sa disiplinang tagmemiko ay itinuturing na isang yunit na may sariling lugar o slot‘ sa
isang wika. Ang isang yunit ay may iba‘t-ibang antas: Antas ng Ponema (phoneme level) , Antas ng Morpema
(morpheme level) , Antas ng Salita (word level) , Antas ng Parirala (phrase level) , Antas ng Sugnay (clause level) ,
Antas ng Pangungusap (sentence level) at Antas ng Talakay (discourse level).
 Phrase-Structure Transformational Generative Model- Masasabing nag-ugat sa logical syntax‘. Dito‘y namukod-
tangi ang pangalan niChomsky. May pagkakahawig sa linggwistikangsikolohika- ang pagtarok sa sinasabi‘ at di
sinasabi‘ ng nasasalita sa kanyang sariling wika.
 Modelong Generative-Semantics- Sinundan nito ang transformational-generative. Kung ang una ay nagbibigay-diin
sa form o anyo,ang huli naman ay sa meaning o kahulugan. Dito‘y nakilala ang pangalang Lakoff,
Fillmore,McCawley, Chafe, atb.
 Sa Pilipinas, masasabing ang pinakapalasak na modelo ay istruktural pa rin. Bukambibig na din ang modelong
transformational-generative ni Chomsky at ngkanyang mga kasamang tulad nina Jacobs at Rosenbaum ngunit
waring ang modelong ito‘y hindi makapasok sa larangan ng pagtuturo ng wika sa mga paaralan.
 Ang modelong generative-semantics aynagsisimula nang pumalit sa modelong transformational-generative,
gayundin ang modelong Case for Case ni Fillmore. Panahon lamang ang makapagsasabi kung aling modelo ang
sa dakong huli ang totohanang papalit sa modelong istruktural.
 Sa kasalukuyan, marami pang lumilitaw na modelo sa linggwistika.
 Mathematical Linguistics o Linggwistikang Matematikal - Ang pinakahuli at ang ipinapalagay na siyang magiging
pinakamalaganap at gamitin sa mga darating na araw . Tinatawag din itong computational linguistics‘. Hindi man ito
gaanong nalilinang sa ngayon, halos natitiyak na ito‘y magiging palasak sa malapit na hinaharap dahil sa pagdatal
ng computer‘ sa lahat halos ng larangan ng pag-unlad.
 Ayon kay Constantino (1972; tingnan din ang Asuncion-Lande 1970) Ang pag-aaral sa mga wika ay mapapangkat
sa tatlong panahon: Panahon ng mga Kastila , Panahon ng mga Amerikano . Panahon ng Kalayaan o
Kasalukuyang Panahon.

Panahon ng mga Kastila

 Nagsimula noong ika-16 na daantaon at natapos noong ika-19 na daantaon.

 Ayon kay Scheerer, ang pag-aaral sa mga wika ay isinagawa ng mga misyonerong Kastila na karamihan ay mga
paring Heswita at Dominikano sa layuning mapabilis ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa dakong ito ng
daigdig.
 Napatunayan ng mga misyonerong Kastila na higit na madali na sila ang mag-aral sa mga katutubong wika kaysa
ang mga Indios‘ ang turuan ng wikang Kastila.
 Ganito ang naging karanasan ng mga misyonerong Kastila sa Timog at Hilagang Amerika. (c.f. Phelan 1955).
 Kaya‘t nang dumating sa Cebu noong Pebrero 13, 1965 ang 6 na paring Augustinian na kasama ni Adelantado
MiguelLopez de Legaspi, ay gayon nga ang kanilang isinagawa sa pagpapalaganap ng relihiyong Katoliko
Romano.
 Ang sabi ni Phelan: “The friars had learned the necessity of preaching the Gospel to the natives in their own
tongues. Only thus could the message of Christianity could reach the Indian‘s hearts. The natives were to be asked
to repudiate their pagan cults but not their mother tongues. In 1582, the Ecclesiastical Junta extended this axiom of
Spanish missionary procedure to the Philippines.
 Ang mga pag-aaral sa wika na isinagawa ng mga prayle,kung sa bagay, ay mga pag-aaral na hindi sopistikado.
Natural lamang na magkagayon sapagkat ang linggwistika ay hindi pa gaanong nalilinang ng mga panahong iyon,
bukod sa mga prayleng nagsagawa ng mga pag-aaral ay hindi nagkaroon ng pormal na pagsasanay sa larangan
ng agham-wika. Gayunpaman, ang isinagawang pag-aaral ng mga prayle ay maituturing na napakahalaga bilang
mga panimulang pag- aaral sa ating mga katutubong wika.
 Sa larangan ng wikang Tagalog na naging saligan ng wikang pambansa, masasabing bahagi ng kasaysayan ang
sumusunod na mga isinagawang pag-aaral ng mga prayle at ilang nakapag-aral na Pilipino:

5
Nauukol sa Gramatika

 Arte y Vocabulaŕio de la Lengua Tagala ‟ ni Pari Juan de Quiñones. Nilimbag noong 1951. Maraming naniniwala
na ito ang kauna- unahang pananaliksik na isinagawa ng mga prayle ukol sa wikang Tagalog. (cf. Phelan 1955)2.
 Arte y Reglas de la Lengua Tagala‟ ni Pari Francisco Balancas de San Jose, O. P. Nilimbag ni Tomas Pinpin (Ama
ng Limbagang Pilipino) noong 1610.
 Arte de la Lengua Tagala‟ ni Pari Gaspar de San Agustin. Nalathala nong 1703 at muling nilimbag noong 1787.4.
 Nueva Gramatica Tagalog‟ ni Pari Juan Coria (1872).
 Ensayo de Gramatica Hispano-Tagala (1878) ni Pari Toribio Minguella
 Pari San Juan Plasencia - Sumulat ng isang gramatika sa Tagalog, isang diksyunaryo sa Tagalog, at isang
katesismo sa Tagalog na pinagtibay ng Ecclesiastical Junta noong 1852.

Nauukol sa Talasalitaan

 Vale-Mecum o Manual de la Concervacion Familiar Espanyol-Tagalog,

 Siglo de un Curioso Vocabulario de Modismos Manileños‟ ni T.M. Abella (walang petsa)
 Vocabulario de la Lengua Tagala‟ ni Pari San BuenaVentura (1613). Sinasabing ito ang kauna-unahang
talasalitaan sa Tagalog.
 Vocabulario de la Lengua Tagala‟ nina Pari Juan de Noceda at Pari Pedro de San Lucar (1754). Pinakamakapal ito
sa mga nasulat noong panahon ng Kastila.
 Nuevo Diccionario Manual Español-Tagala‟ ni Rosalio Serrano, (walang petsa)
 Diccionario de Terminos Communes Tagalo-Castellano‟ ni Pari Juan Coria (1869)
 Diccionario Hispano-Tagalog‟ ni Pedro Serrano Laktaw (1889)

Iba pang Pag-aaral

 Memorial de la Vida Christiana en Lengua Tagala‟ ni Pari Balancas de San Jose (1605)
 Compendio del Arte de la Lengua Tagala‟ ni Gaspar de San Agustin (1703)
 Arte de la Lengua Tagala y Manual Tagalog‟ ni Sebastian de Totanes (1745)
 Sobre La Nueva Ortografia de la Lengua Tagala‟ ni Dr. Jose Rizal (1889)
 Ang itinuturing na pinakadahilan kung bakit napabilis ang pag-aaral sa mga wikang katutubo noong panahon ng
Kastila ay ang pagkakahati-hati ng kapuluan sa apat na Orden noong 1594, bilang pagsunod sa kautusan ni Haring
Felipe II.
 Ang pagkakahati-hati ay gaya ng sumusunod: Ang Kabisayaan ay hinati sa mga Augustinian at Jesuitas. Ibinigay
diin sa mga Augustinian ang Ilocos at Pampanga. Ang mga Intsik at ang mga lalawigan ng Pangasinan at Cagayan
ay ibinigay sa mga Dominican. Ang mga Franciscan naman ang pinangasiwa sa Kabikulan. Ang Katagalugan ay
hinati rin sa apat na Orden.Sapagkat nagkaroon ng kanya-kanyang tiyak napangangalagaan ang bawat Orden,
nagkaroon ng sigla ang pag-aaral sa mga katutubong wika na humantong sa paglilimbag ng mga gramatika
atdiksyunaryo. Ngunit kapansin-pansin na sinadya man o hindi ay napakaraming naisagawang pag-aaral sa
Tagalog.
 Ayon kay Phelan: hindi kukulangin sa 24 na aklat ang nalimbag tungkol sa wikang Tagalog, Samantalang 5 lamang
sa mga wikang Bisaya. Ang dahilan marahil ay sapagkat Tagalog ang wikang ginagamit sa Maynila na siyang
pinakasentro ng pamahalaan.

Panahon ng mga Amerikano

 Ang pagsakop ng mga Amerikano sa Pilipinas ang naging sanhi ng panibagong pagtingin sa pag-aaral sa mga
wikang laganap sa kapuluan. Ang mga linggwistang paring Kastila‘y napalitan ng mga linggwistang sundalong
Amerikano.
 Ano ba ang pinagkaiba ng layunin ng mga Kastila sa pag-aaral ng ating wika, sa layunin ng mga Amerikano?
 Kung ang pangunahing layunin ng mga Misyonerong Kastila ay mapabilis ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo
sa kapuluan,ang mga Amerikano naman ay maihasik sa sambayanang Pilipino ang ideolohyang demokratiko.
 Ang naging suliranin ng mga prayleng Kastila at ng mga sundalong Amerikano ay iisa: Ang kawalan ng isang
wikang magiging daluyan ng komunikasyon upang maisakatuparan ang kani-kanilang layunin. At tulad din ng mga
Kastila, inisip ng mgaAmerikanong higit na madali kung sila ang mag-aral ngmga pangunahing wika sa kapuluan
kaysa kanilang hintayin na matuto ng Ingles ang nakararaming Pilipino.
 Isa pa, inisip din ng mga Amerikano na higit na magiging madali ang pagtuturo ng Ingles sa mga Pilipino kung
mauunawaan ng mga guro ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Ingles sa iba‘t-ibang wika sa kapuluan. Noon
nagsimula ang pagsusuri sa mgapangunahing wika sa kapuluan, lalo na sa Tagalog.

6
Ilan sa mga isinagawang pag-aaral noon ang mga sumusunod:

 Handbook and Grammar in Tagalog” ni MacKinlay (1905) isang “Grammar of Ilocano” ni Henry Swift (1909) at
isang ―Primer and Vocabulary of Maguindanao ni R. S. Porter (1903).
 May ilan ding pagsasaling-wika na isinagawa noon tulad ng: pagsasalin ni C. C. Smith (1906) sa Ingles ng isang
aklat sa gramatika ng wikang Magindanao na sinulat sa Kastila ni J. Juanmarti, at ang pagsasalin ni O. T. Mason sa
Ingles ng isang pananaliksik na sinulat ni F. Blumentritt sa wikang Aleman noong 1899 tungkol sa mga tribo sa
kapuluan at ang kani-kanilang wikang sinasalita. (c.f. Constantino 1972)
 Ngunit hindi lubhang lumawig ang pagsusuring-wika naisinagawa ng mga dalubwikang sundalong Amerikano dahil
sa pagkakapalit ng pamahalaang sibil sapamahalaang militar noong 1901. Pumalit sa mga sundalong Amerikano
ang mga dalubwikang may higit na kakayahan at kasanayan sa pagsusuring-wika dahil karamihan sa mga ito‘y
propesor sa mga unibersidad sa Estados Unidos at sa Unibersidad ng Pilipinas na itinatag noong 1908.
 Ayon kay Constantino, sa mga pangunahinglinggwista noong Panahon ng mga Amerikano, ay nangunguna ang
mga sumusunod: Cecilio Lopez (isang Pilipino), Otto Scheerer at H. Costenoble (mga Aleman), Morice
Vanoberbergh (misyonerong Belhikano), Carlos Everett Conant, Frank R. Blake, at (mga Amerikano) Leonard
Bloomfield.
 Karamihan sa mga pagsusuring wika ay maituturingna historikal at deskriptiba (historical at descriptive)
 Sina Conant, Costenoble, at Scheerer ang kinilala sa disiplinang historikal. Ngunit ang higit na kilala ay si Conant.
Kung sabagay, hindi lamang sa larangan ng linggwistang historikal nakilala si Conant. Isa rin sya sa mga unang
nagsasagawa ng pag-aaral sa pagpapangkat-pangkat ng mga wika sa kapuluan.
 Ang totoo, ang itinuturing na una nyang artikulo sa linggwistika ay tungkol sa mga tunog na f at v sa mga wika sa
Pilipinas. Sinabi nyang karamihan sa mga wika sa Pilipinas aywalang f at v, mga tunog na karaniwan sa wikang
Malay. Ganunpaman ay nakatagpo sya ng kataliwasan nito.
 Sinabi nyang ang mga wika sa dulong timog at hilaga ngkapuluan, tulad ng: Ibanag (at mga diyalekto nitong Itawis),
mga wika ng Igorot sa Bontoc at Benguet. sa gawing Timog, at ng Tiruray,  Bilaan at  Tagakaolo sa gawing hilaga
… ay nagtataglay ng mga tunog na f at v. Ito, anya, ay naiiba sa sinabi ni Brandstetter na ang wikang Malay lamang
ang nagtataglay ng f sa mga wikang kanluranin ng Malayo-Polinesyo. (cf. Conant 1908);
 Conant - Maraming isinagawang pag-aaral si Conant tungkol sa mga wika sa Pilipinas, ngunit ang pinakakilala sa
kanyang mga pananaliksik ay ang kanyang ―The RGH Law in Philippine Languages‖ (1910) at ―The Pepet Law
in Philippine Languages‖ (1912) na tumatalakay sa nagaganap sa pagbabago sa mga tunog ng iba‘t-ibang wika sa
kapuluan. Hal. Ang tunog na r sa pagkakawatak-watak ng mga wikang mula sa Proto-Austronesian ay nananatili sa
ibang wika, samantalang sa iba ay nagiging g, h, y.
 Ano nga ba ang RGH Law niConant?- Ang angkan ng wikang Malayo-Polinesyo , (kilala rin sa tawag na
Austronesian). Pangalawang pinakamalaking angkan sa buong daigdig. (pinakamalaki ang Indo-European)
.Lumaganap ito sa mga kapuluan sa Pasipiko at sa gawing kanluran ng Madagascar. Sa mga wikang buhat sa
angkang ito ay kabilang ang mga sumusunod na lumaganap sa gawing kanlurang Pasipiko: Malay- na lumaganap
sa Sumatra, Malaya, Borneo at iba pang karatig na pook; Indonesyo-wikang opisyal ng Indonesya - sinasabing
nakabatay sa wikang Malay , Javanese -ng Java, Balinese- ng Bali , Dayak-ng Borneo , Makassar- ng Celebes
 Ang mga wika sa Pilipinas, (maliban sa Chavacano, lumaganap sa Cavite, Zamboanga, at Ermita, buhat sa wikang
Espanyol ng Angkang Romance) ay sinasabing nagmula sa wikang Indonesyo. Sa mga wikang ito ng Pilipinas na
tinanatayang hindi kukulangin sa 80 (hindi kabilang ang mga diyalekto), ay higit na kilala ang Tagalog, Bisaya, at
Iloco.
 Ang mga wikang ito ang karaniwang ginagamit ng mga dalubwika sa kanilang pagsusuri ng mga wika sa Pilipinas
noong mga unang panahon ng ating pagkabansa.

Mga Wikang lumaganap sa gawing Silangang Pasipiko na buhat sa Angkang Malayo-Polinesyo

 karaniwang hinahati sa Micronesian, Polynesian,at Melanesian. Sa mga pangkat na ito ay maibibigay na mga
halimbawa ang Hawaiian, Tahitian, Samoan, Maoriat Fijian.
 Sa kasalukuyan, ang mga wikang kaangkan ng Malayo-Polinesyo ay binubuo na ng napakaraming iba‘t-ibang wika.
Ang mga wikang ito, bagama‘t buhat sa iisang angkan, aynagkaroon na ng pagbabago sa pagdaraan ng maraming
taon. Nagkaroon na ng pagkakaiba ang mga ito sa palatunugan,sa palabuuan, sa palaugnayan. Halimbawa: Sa
ibang salita, ang isang orihinal na tunog nabuhat sa inang-wika na Malayo-Polinesyo ay nagkakaiba-ibana sa mga
wikang kaangkan nito.
 H. N. van der Tuuk - isang iskolar na Ulandes na syangunang nakapansin at napag-aralan ang mga pagbabago sa
mgawikang ito. – sinundan sya ng iba pang mga palaaral at dalubwikang tulad nina: Brandes, Kern , Adriani ,
Brandstetter , Conant , Dempwolff at Dyen
 Halimabawa:Tingnan ang isang tunog na sa inang wikang Malayo-Polinesyo ay may tunog na *R. (mula rito ay
tatawagin nating tunog naproto ang lahat ng tunog na may tandang asteriko. Ang ibig sabihin ng tunog na proto ay

7
 ang tunog na ipinalalagay ng dalubwikang nagsusuri, na syang orihinal na tunog sa pinakainang Malayo-
Polinesyo.)
 Ang Proto-Malayo-Polinesyong *R (PMP *) ay mananatiling r sa ibang wika at maaaring sa ibang wika naman ay
naging g, h, o kaya‘y y. Ang ganitong penomenon ay waring isang batas na nagaganap sa mga wikang Malayo-
Polinesyo.(Dito hinango ang naging kilalang ―RGH Law‖ ni Conant.)
 Halimbawa: vein (‘nerve, o sinew’) urat ,ugat ,uhat, oya (Malay) (Tagalog) (Dakya) (Lampong)
 Nangyayari rin na kung minsan ay nawawala ang *R, tulad sa uat ng Javanese.
 Naniniwala ang mga dalubwika na ang mga salitang urat, ugat, uhat, at oya, pati na rin ang uat ay buhat lahat sa
iisang salitang Malayo-Polinesyo. Sa ibang salita, ang mga ito ay magkakaugat(cognates). Nagkaroon lamang ng
pagbabago ang mga ito sa pagdaraan ng panahon dahil sa pagkakawatak-watakng mga taong gumagamit nito.
 Ayon kay Conant, (nanatili sya sa Pilipinas mula noong 1903 hanggang 1936 bilang tagapagsaling wikang
pamahalaan), ang mga wika sa Pilipinas ay maytunog na g sa RGH na katinig, na ang ibig sabihin aynagiging g sa
karamihan ng mga wika sa Pilipinas angPMP* R, bagama‘t ang ilan ay nagiging r, l, o kaya‘y y.• Kaya‘t ang ginawa
ni Conant ay pinangkat nya angmga wika sa Pilipinas ayon sa kinauwian ng RGH nakatinig.
 Sa pagsusuri ni Conant, ay lumabas na ang Tagalog,Bicol at mga wikang Bisaya, tulad ng Cebuano,Hiligaynon,
Waray, Kinaray-a, at ang Romblomanon,ay mga wikang g. Ang Ilocano ay wikang r, gayundin ang Tirurai. Ang
Pangasinan ay wikang l, gayundin ang Kankanai,Ibaloi, Bontoc, at Calamian. Ang Pampango ay wikang y,
gayundin ang Ivatan atSambal.
 Ang mga sumusunod ay ang ibinigay nahalimbawang patibay ni Conant na ipinakikita ang kinauwian ng RGH
nakatinig sa mga pusisyong inisyal,medyal, at pinal:
 Mga Wikang G Inisyal Medyal Pinal Tagalog gamót ugát íkog Bisaya gamút ugát íkog Bicol gamót ugát íkog Ibanag
gamút ugát (niúg‘coconut) Magindanao gamút ugát íkug Sulu gamút ugát íkog Bagobo ramót ugát íkog
 Mga Wikang R Iloco ramút urát bibír lip)Tiruray Irohok rib‘ urat igor
 Mga Wikang LPangasinan lamót ulát íkolKankanai lamót uwátInibaloi damót ulát íkolBontoc lamót (darála ‗girl‘)
(bibíl ‗lip)
 Mga Wikang Y Inisyal Medyal Pinal Pampango yamút uyát íki? Ivatan yamót úyat (itiói ‗egg) Sambal (yábi ‗night‘)
búyas (‗rice‘) (tolói ‗sleep‘)
 Sa mga halimbawa sa Ibanag na gamut at ugat,ang t sa posisyong pinal ay hindi binibigkas, tuladdin naman ng iba
pang walang boses na istap na k atp na pawang napapalitan ng tunog na impit o glotalstap.
 Ngunit lumilitaw ang mga ito kapag ang mgasalitang nagtatapos sa alinman sa ganitong mgatunog ay hinuhulapian.
Hal. yubú? /‘ask‘, ngunit nagiging yubutan
 Sa pagtunton sa pinagmulan ng tunog na g sa mga wika sa Pilipinas ay sinuri naman ni Conant ang mga tunog na
r-l-d-g na nagmula sa tunog na j sa Proto-Austronesian.
 Pagkatapos ay muli na naman niyang pinangkat angnasabing 17 wika ayon sa tunog na kinauwian ng isa‘t-isa.
 Ang Waray at Bicol ay mga wikang r , gayundin angTirurai, Ibatan, Cuyonon; ang Tagalog,
Kapampangan,Cebuano at Hiligaynon ay l, kasama na ang Tausog at Magindanao; ang Ilocano at Pangasinan ay g
, gayundin angIbanag.
 Batay sa kanyang mga natuklasan, nagbigay ng konklusyon si Conant na ang tunog na g na taglayngayon ng mga
wika sa Pilipinas ay mahahati satatlong klase ayon sa pinagmulan– orihinal na g,(2) g sa RGH, at (3) g sa RLD. (cf.
Conant 1911)
 Samantala , may kahabaan ang pagtatalakay niConant sa ―Peppet Law‖.
 Kinuha nya ang kanyang mga dataps sa 34 nawika sa Pilipinas at higit sa 10 wikangAustronesian.
 Ang ebolusyon ng patinig na pepet (Proto-Austronesian - ə) ay tinunton ni Conant sa 7 uring kaligiran, tulad ng
mga ss: (1) AP-class (mga salitang may ə sa unang pantig ng dadalawahing pantig na salita at ang ikalawang
pantinig ay pepet, e.g. atəp)
 PA-class (mga salitang may pepet sa unangpantig at a sa ikalawang pantig; e.g. bəgas)(3) IP-class (mga salitang
may I sa unang pantig atpepet sa ikalawang pantig, e.g. ngipən)(4) PI-class, e.g. bəli,(5) UP-class, e.g. pusəd).(6)
PU-class, e.g. pənu), at PP-class, e.g. ləbəng(cf. Conant 1912)
 Pagkatapos ay pinangkat nya ang mga wika ayonsa kinauwian ng patinig na pepet.
 Lumabas sa kanyang pagsusuri na ang Tagalog,halimbawa: wikang i; ang Ilocano at Pangasinan ayə; ang
Kapampangan ay a; at ang mga wikangBisaya at Bicol ay u.
 Blake - Sa mga palarawan (desciptive) namang pag-aaral ay nangingibaw ang dalawang linggwistang Amerikano
(Blake at Bloomfield, sa kabila ng katotohanang hindi sila nagkaroon ng pagkakataong magtungo rito sa Pilipinas
kahit minsan) at isang linggwistang Pilipino (Cecilio Lopez).
 Sa pag-aakala ng mga Amerikanong ang Pilipinas aymananatiling isang kolonya ng Amerika, noong 1900,ay
sinimulan sa Unibersidad ng John Hopkins ang pagsusuri at pag-aaral sa iba‘t-ibang wika sa Pilipinas.
 Si Blake, nagtapos sa nasabing unibersidad aynaatasang magsagawa ng pagsusuri sa mga wika saPilipinas sa
pamamagitan ng mga impormante upangituro sa mga Amerikanong may balak magtungo saPilipinas.
 Noong aralang-taong 1901-1902 ay sinimulan nya angpagtuturo ng Tagalog sa isang klase na may 8 mag-aaral.

8
  Nang sumunod na taon ay Cebuano naman ang kanyang itinuro.
 Bagama‘t hindi gaanong pinahahalagahan ng pamahalaanng Estados Unidos ang proyektong isinasagawa
saUnibersidad ng John Hopkins ay nagpatuloy pa rin si Blake sa pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas na tumagal
nghalos 50 taon.
 Ayon pa rin kay Constantino, sa pagitan ng 1902at 1950, ay nakasulat si Blake ng hindi kukulanginsa 27 artikulo
tungkol sa iba‘t-ibang wika saPilipinas.
 Ang ilang halimbawa ay ang mga ss: (1) Ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya (2) Ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wikang Bisaya at ng Tagalog (3) Ang mga salitang hiram ng Tagalog sa
Sanskrito
 Ang pag-aaral na isinasagawa ng Unibersidad ngJohn Hopkins tungkol sa iba‘t-ibang wika saPilipinas.(5) Ang
tungkulin ng pamahalaan ng Estados Unidossa paglinang ng aghamwika sa Pilipinas sa wika(6) Pagsusuring-basa
sa pagsusuring isinagawa niBloomfield tungkol sa Tagalog(7) Pagtitipon ng mga pagsusuring isinagawa sa
mgawika sa Pilipnas
 Isang aklat tungkol sa gramatika ng Tagalog(9) Isang monograp tungkol sa sistema ng mga diin saTagalog.
 Pinangkat din ni Blake sa tatlo ang mga wika sa Pilipinas:
 Pangkat Timog, na kinasasamahan ng Ilocano at Pangasinan
 Pangkat Sentral, na kinasasamahan ng Tagalog, Bicol at mga wikang Bisaya.
 Ang Kapampangan ay nasa pagitan ng dalawang pangkat na ito.
 Sa Pangkat Hilaga ay kasama ang Magindanaw at Maranaw
 Ngunit ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Blake sa linggwistika sa Pilipinas ay ang kanyang
aklattungkol sa gramatika ng Tagalog (1925).
 Sa paraan ng paglalahad ni Blake sa gramatika ngTagalog ay malinaw na makikita ang impluwensya ngmga
pinakamahusay na mambababalarilang Kastila,tulad ni Totanes (1865).
 Ang mga kategorya ng kanyang gramatika at mgakatawagang ginamit ay tulad ng ginamit ng mgamambabalarilang
Kastila na naimpluwensyahannaman ng mga tradisyunal na mambabalarilangEuropeo.
 Sa pagsusuri ni Blake sa Tagalog at iba pang wikasa Pilipinas ay labis nyang napag-uukulan ng pansinang tatlong
magkakaugnay na mga yunit sa mgagramatika:
 Sinabi nya na bilang alituntuning pangkalahatan,masasabing ang lahat ng salita sa Tagalog, maginganumang uri,
ay maaaring gawing pandiwa.
 Sinabi nyang, The verbalizing power of Tagalog andgenerally speaking of other Philippine langages, andindeed of
Malayo-Polynesian languages in general has soto speak run wild.‘
 Ngunit hindi sang-ayon dito si Constantino, sa dahilang angkonklusyon ni Blake ay hindi salig sa masusing
pananaliksik.
 Sinabi ni Constantino na hindi lahat ng salita sa Tagalog o saalinmang salita sa Pilipinas ay maaaring kabitan ng
makadiwangpanlapi.
 Gayunpaman, naniniwala si Constantino na ang kakayahan saberbalisasyon ng Tagalog at ng iba pang wika sa
Pilipinas aymalinaw na isang natatanging kakayanhan ng mga wika saPilipinas; na ang kakanyahang ito ang isa sa
ikinaiiba ng mgawika sa Pilipinas sa ibang kaangkang wika ng Austronesya.

Bloomfield

 Ang pagsusuring isinagawa ni Bloomfield sa gramatika ng Tagalog ang higit na kilala hanggangsa kasalukuyan.
 Ang totoo, may mga palaaral, tulad nina Lopez at Constantino, ang naniniwala na hanggang sa ngayon ay hindi pa
nahihigitan ang pagsusuring isinagawani Bloomfield sa Tagalog.
 Ang pagkakalahathala ng aklat ni Bloomfield namay pamagat na ―Language
 noong 1933 nakinapapalooban ng mga mahahalagang pag-aaral sagramatikang Tagalog at ang kaalinsabay
napaglaganap ng linggwistikang Bloomfieldian pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig angnaging dahilan
upang ang pamamaraan ni Bloomfield ay gamiting modelo ng mga ss. na palaaral sa wika.
 Ang pagsusuri sa gramatikang Tagalog ni Bloomfielday lumikha ng rebolusyon sa pagsusuri ng mga wika
saPilipinas sa dalawang kadahilanan:(1) Ang sapilitang paggamit ng mga impormante sa pagtitipon ng mga datos,
at ang(2) Paggamit ng mga bagong katawagang panggramatika na kapalit ng mga katawagang tradisyunal upang
bigyang-diin ang pagkakaiba sa ibang wika (hindi ang pagkakatulad) ng wikang sinusuri.
 Ang gramatika ni Bloomfield ay naiiba kay Blake hindi sa lawak kundi sa paraan ng pagkakaayos ng mga yunit
panggramatika, gayundin ang mga kaisipang ginamit.
 Kaiba sa pagsusuri ni Blake, ang pagsusuri ni Bloomfield sa gramatikang Tagalog ay masasabinghigit na
maagham.
 Hinati ni Bloomfield sa tatlong bahagi ang kanyangpagsusuri sa Tagalog:
 Bahagi I- kinapapalooban ng mga salitang Tagalog na nasusulat sa transkripsyong pamponemika.
Kasunod ang katumbas sa Ingles

9
  Bahagi II- Kinapapalooban ng kanyang pagsusuri sa Tagalog na hinati nya sa phonetics, syntax at
morphology.
 Bahagi III- katatagpuan ng talaan ng mga pormasyon at ng glossary.
 Halimbawa: Sa seksyon ng ponemika ay inilarawan ni Bloomfield ang mga makahulugang tunog ng Tagalog, ang
pagpapantig at ang sistem ng diin. Sinabi nya na ang mga tunog na i at e, gayundin ang o at u ay hindi maituturing
na ponema, maliban sa mga salitang hiram. Inilarawan nya ang dalawang uri ng diin, malakas at mahina, sa mga
salitang Tagalog, na hindi matatagpuan sa magkatulad na kaligiran, maliban sa ilang salita na maaaring bigkasin sa
dalawang paraan. Inilarawan din nya ang pagtaas ng tono at ang paghaba ng patinig na nagpapalangkap sa bawat
diin.
 Ang pagtalakay ni Bloomfield sa sintaksis ng Tagalogay di-gaanong masusi, isang patotoo sa kanyangpagkakaroon
ng PHONETIC BIAS‘, gaya ng ibinibintangsa kanya ng kanyang mga kritiko.• Pinangkat nya ang kanyang talakay
sa apat:(1) Sentence and Word,(2) Subject and Predicate,(3) Attribute at(4) Serial Relation
 Sa morpolohiya naman ng Tagalog ay binigyan-diin ni Bloomfield ang pagagamit ng mga panlapingACTIVE at
PASSIVE , ang relasyon sa isa‘t-isa ngmga ito at sa iba pang panlapi na nagbubunga ng (1) Mga salitang waring
GERUND na tinawag nyang , ABSTRACTS OF ACTION,‘ o (2) Mga NOMINALS na tinawag nyang ,SPECIAL
STATIC WORDS‘
 Maliban sa kanyang natalakay sa kahalagahan ngdiin at paglilipat ng diin sa pagbubuo ng salita, angtalakay ni
Bloomfield sa morpolhiya ng Tagalog ay maituturing na hindi gaanong nakadagdag sa mgapagsusuring isinagawa
ni Blake at ng mga mambabalarilang Kastila.
 Lopez - Kinilalang kauna-unahang linggwistang Pilipino. Noong 1970 ay kinilala sya at pinarangalan ng
Pambansang Samahan sa Linggwistikang Pilipino bilang ―AMA NG LINGGWISTIKANG PILIPINO.‖ At noong
1975 lumabas ang isang Festschrift na may pamagat na Parangal kay Lopez na handog ng Linguistic Society of the
Philippines bilang pagkilala sa kanya sa larangan ng linggwistika.Nagsimula bilang isang mag-aaral ni Scheerer sa
Unibersidad ng Pilipinas.
 Mula roon ay ipinadala sya sa Unibersidad ngHamburg.Sa nasabing unibersidad nya natapos nya angkanyang
titulo sa pagkadoktorado sa linggwistikanoong 1928. Ang kanyang disertasyon ay tungkol sapahambing na
pagsusuri ng Tagalog at Ilocano sa pamamatnubay ni Dempwolff.
 Ang mga unang pananaliksik ni Lopez ay masasabing naimpluwensyahan ng mga sinulat ni Blake. Ang ilan sa mga
ito ay tumatalakay sa mga kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas, tulad ng paglalapisa Tagalog, at ang mga
salitang-hiram ng Tagalog sa Kastila. Marami rin syang sinulat at ipinalathalang mga artikulo tungkol sa pahambing
na pagsusuri na mga wika sa Pilipinas sa paraang singkroniko at dayakroniko (cf. Gonzales, et al, 1973 at
Constantino 1972).
 Ang itinuturing na pinakamahalagang ambag ni Lopezsa larangan ng linggwistikang Pilipino ay ang
kanyangipinalimbag na manwal na nauukol sa gramatika ngwikang pambansa (1941).
 Nang sulatin ang nasabing manwal ay kapoproklamapa lamang sa Tagalog bilang batayan ng wikangpambansa
ng Pilipinas.
 Ang manwal ni Lopez ay isang maagham na pagtalakaysa gramatika ng Tagalog na angkop gamitin ng mga
gurosa pagtuturo ng wikang pambansa.
 Madarama sa manwal ni Lopez ang nagingimpluwensya ng isinagawang pagsusuri ni Bloomfieldsa Tagalog at ng
PHILOSOPHY OF GRAMAR ni Jespersen. Hinati ni Lopez ang kanyang manwal sa apat nabahagi: isa sa ponetika
, dalawa sa morpolohiya at isa sa sintaksis
 Ang talakay ni Lopez sa sintaksis ng Tagalog ay makabago at higit na masusi sa ginawang talakay ni Bloomfield.
Sa mga sinulat ni Lopez na nalathala bago matapos angIkalawang Digmaang Pandaigdig ay mababanggit ang mga
ss.:(1) Pagsusuring sikolohikal sa morpolohiya ng Tagalog,(2) Pahambing na pagsusuri sa mga leksikograpiya ng
Tagalog at ng Malay (1939),(3) Isang artikulong nasusulat sa wikang Aleman tungkol sa pagkakaugnayan ng
Tagalog at ng Malay (1930), at(4) Isang artikulong tumatalakay sa kakanyahan ng mga wika sa Pilipinas(1931).
 At habang nagtuturo ng linggwistika sa UP, paminsan-minsan ay nagpapalathala si Lopez ng mga artikulo. Ang
mga sumusunod ay ilan lamang sa kanyang mga sinulat: Origins of the Philippine Languages‘, 1967, Contributions
to Comparative Philippine Syntax‘, 1965; Some New Morphemes in Philippine Languages‘, 1970; The Spanish
Overlay in Tagalog‘, 1965; Paghahambing sa mga Wika sa Pilipinas‘, 1972; at ang isa sa pinakahuli ay ang
kanyang A Comparative Philippine Word-list‘ na inilathala ng The Archieve ng UP na pinamatnugutan nina
Constantino, Cruz at Paz

Panahon ng Kalayaan

 Nagsimula ang panahong ito pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig at makamit ng Pilipinas angkalayaan
noong 1946.

10
 Sa panahong ito ay masasabing dumami na nangdumami ang pagsusuri sa mga wika sa Pilipinas (cf.
Constantino1972)
 Ayon kay Constantino, ang pag-unlad ng aghamwika sa Pilipinas pagkatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdigay naimpluwensyahan ng tatlong mahahalagang pangyayari:
 Ang una ay ang pagtatag sa Pilipinas ng SummerInstitute of Linguistics‘ noong 1953.
 Mula noon ay marami nang mga linggwistang misyonerona kasapi sa nasabing organisasyon ang nagtungo rito
saPilipinas at nagsagawa ng mga pagsusuri sa mga iba‘t-ibang wika at wikain sa kapuluan.
 Ginamit ng mga linggwistang ito ang kanilang natutuhansa mahigit na maunlad na paaralan ng linggwistika
saEstados Unidos.
 Ang ikalawa ay ang paggamit ng makalinggwistikangpamamaraan sa pagtuturo ng Ingles sa mga Pilipino
nalumikha ng malaganap na pagnanais upang suriin angmga wika sa kapuluan.
 Ang ganitong interes ay humantong sa pagtatagnoong 1957 ng Philippine Center for Language Study‘sa ilalim ng
pangangasiwa ng Departamento ng Edukasyon ng Pilipinas at ng Unibersidad ng Californiasa LA.
 Ang ikatlo ay ang gradwal na pagdami ng mgalinggwistang Pilipino, lalo na pagkaraan ng 1960.
 Masasabi hanggang noong matapos ang 1950 ay iisa ang Pilipinong maituturing na linggwista sa tunay
nakahulugan nito.
 Ngunit pagkaraan ng ilang taon dahil sa patuloy na nagiging impluwensya ng Amerika sa Pilipinas ay naragdagan
na nang naragdagan ang mga linggwista sa kapuluan.
 Ang mga linggwistang Pilipinong ito ay mahahatisa dalawang pangkat:(1) Mga nagsipagtapos sa mga unibersidad
ng EstadosUnidos at ng Canada. Mababanggit dito ang ilangkilalang mga linggwista sa kasalukuyan, tulad
ninaConstantino at Casambre ng UP, Sibayan at Otanes ngPNC, Gonzales ng De la Salle, Llamzon at Pascasio
ngAteneo, Natividad ng DEC, atbp.;
 Mga nagsipagtapos sa Pilipinas. Sa Ateneo-PNC Consortium for a Ph.D. in linguistics,halimbawa ay mayroon ng
walong nakatapos- Ma.Lourdes Bautista, Elvira Vergara, Gloria Chan-Yap, Rosa Soberano, Sis. Ma. Isabelita
Riego deDios, Casilda Luzares, Teresita Rafael at EmmaS. Castillo.
 Mapapansin na ang Pilipinas ay nagiging laboratoryo olarangan ng mga linggwistang dayuhan na karamihan
aymga Amerikano.
 Sa katotohanan, di-iilang wika sa Pilipinas angginagamit upang subukin ang mga modelong pangwika,prinsipyo o
pamaraan.
 Sa kasalukuyan ang pag—aaral sa mga wika saPilipinas ay masasabing isinasagawa ng iba‘t-ibangpangkat ng
mga linggwista.
 Ang pinakamalaki at pinakamalaganap sa mga ito ay ang sangay sa Pilipinas ng Summer Institute of Linguistics‘.
 Masasabing higit na pinag-uukulan ng pansin ngpangkat na ito ang mga wikang di gaanong malaganap.
 sinasalin sa mga wikang ito ng nasabing pangkatang Bibliya at iba pang babasahing panrelihiyon.
 HalimbawaOvert Relation Markers in Maranao‘ - isa sa mga pag-aaral na isinagawa ni McKaughan (cf. McKaugha
1972)
 Nagbigay ng konklusyon si McKaughan na isa sa mgakatangian ng Maranao (at ng iba pang wika sa angkang
Malayo-Polinesyo) ay ito: o Ang binabanghay na pandiwa ay nagsasaad hindi lamang ng panahon, uri ng kilos, at
iniisip na sikolohikal ng nagsasalita kundi pati na rin ng relasyong gramatikal ng pandiwa at ng paksa ng
pangungusap; na ang relasyong gramatikal ng aktor, layon, di tuwirang layon at gamit ay nakikilala sa Maranaw sa
pamamagitan ng katagang o, sa at ko.
 Ang, primary relation ay isinasaad ng katagang so. Sa bahaging ito‘y masasabing malaki ang naging kontribusyon
niya sa pagkakatuklas ng ngayo‘y palasak na palasak nang pokus sa Pilipino.
 Ang isa pang pangkat ng mga linggwista sa Pilipinas ay matatagpuan sa Departamento ng Wikang Oryental at
Lingwistika sa Unibersidad ng Pilipinas.
 Sa katotohanan, ang pangkat na ito ang maituturingna pinakamatanda sa lahat ng pangkat.
 Itinatag ang nasabing departamento noong 1923upang magsagawa ng pahambing na pagsusuri sa iba‘t-ibang wika
sa kapuluan.
 Mababanggit dito ang isinasagawang proyekto ng nasabing pangkat sa huling limang taon- ang pagtitipon ng mga
datos na leksikal at gramatikal mula sa lahat ng wika at wikain sa kapuluan upang gamitin sa pahambing na
pagsusuri sa ponolohiya,morpolohiya at sintaksis ng nasabing mga wika.
 Maaari ring magamit ang matitipong mga datos sa pagsulat ng mga diksyunaryo sa bawat wika.
 Ayon kay Constantino ay hindi kukulangin sa 2,000 pangungusap na naglalarawan ng hulwarang morpo-sintaktikal
at mahigit na 4,000 salitang-ugat ang natitipon na mula sa 300 mga wika atwikaing sinusuri.

 Ang mga panaliksik-wika sa iba‘t-ibang wika sa Pilipinas ay mapapansing isinasagawa hindi lamang ng mga
linggwista sa Pilipinas kundi gayon din ng mga linggwista at mag-aaral sa mga Unibersidad sa Amerika, tulad ng
Unibersidad ng Yale,Unibersidad ng Michigan, Unibersidad ngCalifornia sa Los Angeles, at Unibersidad ngHawaii.
 Masasabi rin na ang mga isinasagawang pag-aaral sa wika ay mauuri sa tatlo:(1) pag-aaral na nauukol sa
pagkaklasipika ng mga wika sa Pilipinas, at(2) mga pagsusuring historikal, at(3) mga pagsusuring palarawan.
11
  Iilan-ilan lamang ang nagsagawa ng pananaliksikna historikal. Dyen –mula sa Unibersidad ng Yale naitinuturing na
pinakakilala sa mga mananaliksik.nakapagpalathala siya ng isang monograp atmaraming artikulo tungkol sa
rekonstruksyon ngilang ponema at salita sa Proto-Austronesian natinawag niyang Malayo-Polinesian.
 Isa sa kanyang mga artikulo ay tinalakay nya ang kanyang teorya na ang D ng Proto- Austronesian ay naging d sa
Tagalog sa mga pusisyong inisyal at kapag pinangungunahan ng katinig, at hindi nagiging l na tulad ng sabi ni
Dempwolff.
 Masasabing higit na napakiling ang mga linggwista sa pagsusuring palarawan pagkaraan ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
 Masasabi ring karamihan sa mga pag-aaral naisinagawa noon ay nakalundo sa ponolohiya ng isang wika.
 Ngunit nang mga dakong 1960 ay dumami na nang dumami ang mga pagsusuring tumutugon sa gramatika
osintaksis ng isang wika.

Mga Modelo sa Paglalarawang-Wika

 Tatlong modelo ang nangibabaw sa paglalarawan ng mga wika sa Pilipinas pagkatapos ng digmaan.(1) Modelong
ginamit ni Bloomfield sa paglalarawan sa Tagalog at Ilocano.(2) Tagmemic Model na nilinang ni Kenneth L. Pike na
syang karaniwang ginagamit ng mga linggwista ng SIL(3) Transformational-Generative Model ni Chomsky na syang
higit na pinaniniwalaan ng mga linggwista ng UCLA at sa UP (cf. Constantino 1972).
 Ano ang pagkakaiba-iba ng tatlong modelosa isa‘t-isa?
 Masasabing hindi gaanong nagkakaiba-iba an gtatlong modelong nabanggit, lalo na ang dalawanguna,tungkol sa
kung papaano sinusuri ang mgadatos.
 Nagkakaiba-iba lamang sila sa paraan ng pag-aayos o paglalahad at sa pagbibigay-ngalan saresulta ng pagsusuri.
 Tagalog -masasabing higit na napagtutuunan ng mga linggwista, gaya rin ng nangyari noong panahon ng Kastila.
Kaunti lamang kung mayroon mang mahahalagang naisasagawang pag-aaral sa ibang pangunahing wika. Marahil
dahil Tagalog ang batayan ng wikang pambansa.
 Si Constantino ay may sinulat noong 1965 tungkol sa mga padron ng pangungusap sa 26 nawika sa Pilipinas,
kasama na ang walong pangunahin.
 Inilahad sa nasabing artikulo ang immediateconstituent (IC) analysis‘ na sinundan ngtransformational-generative
analysis‘ ng mgapangungusap sa wika.
 Pinangkat ni Constantino ang mga pangungusapna predikatibo (predicative sentences) ayon samga balangkas ng
kanilang mga IC sa tatlong uri:1. Definite2. Indefinite3. Situational. Bawat isa sa mga IC ng pangungusap na
tiyak ay pinangungunahan ng particle‘ o marker‘.
 Kinilala ni Constantino ang mga unang IC ng mgapangungusap na tiyak at di-tiyak at ang pangalawangIC ng mga
pangungusap na sitwasyonal bilang simunong mga pangungusap, at ang pangalawang mga IC ngmga tiyak at di-
tiyak na mga pangungusap at angunang IC ng pangungusap na sitwasyonal bilang mga panaguri.
 Masasabing ang pagsusuri ni Constantino sa mgasimuno at panaguri ng mga wika sa Pilipinas ay maymalaking
pagkakaiba sa tradisyunal na pagsusuringsinunod nina Blake, Bloomfield, Lopez at iba panglinggwista.
 Hindi kukulangin sa tatlo ang naisagawa nangpagsusuri sa ponolohiya ng Tagalog simula nang mataposang
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.(1) Ang sinulat ni Remedios Cayari noong 1596. Hindi kinilala ni Cayari na
magkaibang ponema ang /e/ at /i/, gayundin ang /o/ at /u/ sa Tagalog kahit na may mga salitang hiram o katutubo
sa Tagalog na magagamit upang ikontrast ang mga ito. Ang Matandang Tagalog ay walang mga tunog na /e/at /o/.
Ang mga ito‘y hiram lang natin sa Kastila.
 Ang dalawa pang pag-aaral saponolohiya ay ang kina Robert Stockwell (1957)at Teodoro Liam-zon (1966). Sa
dalawang pag-aaral nito ay kinilala ng mga awtor ang pagkakaiba ng mga ponemang /e/ at /i/, gayundin ng /o/ at /u/
sa Tagalog, gayundin ang mga klaster at mga padron ng intonasyon ng Tagalog.
 Ang pinakahuling pagsusuring isinagawa tungkol sapalatunugan ng Pilipino ay ang kay Andrew Gonzalez (Acoustic
Correlates of Accent, Rhythm and Intonationin Tagalog) na nalathala sa PHONETICA.
 Sinuri ni Gonzales ang diin, ritmo, at intonasyon ng Tagalog sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong
instrumentong pangwika sa Unibersidad ng California, Berkeley, California, tulad ng Linc-8 Computer, Trans-
Pitchmeter, Kay Sanograph, at Pitch Extractor.‘
 Lumitaw sa pag-aaral ni Gonzales na ang tono, lakas, at haba ay hindi nagiging resulta lamang ng diin o stress‘ at
hindi ng haba olength‘ na tulad ng lumabas sa pagsusuri nina Schachter at Otanes (cf. Tagalog
ReferenceGrammar‘ 1973).
 Restatement of Tagalog Grammar‘ ni Elmer Wolfenden ng SIL (1961) - Isa sa mga isinagawang pag-aaral
sa gramatika. Ayon kay Wolfenden, dalawa ang kanyang layunin sa pagsasagawa ng nasabing pag-aaral: (1) To
realign Bloomfield‘s gramatical categories, esp. the verbal ones; and (2) To modify Bloomfield‘s nomenclature.‘
 Sina Paul Schachter at Fe Otanes, sa ilalim ngpangangasiwa ng Philippine Center for Language Study‘ ay may
sinulat na Tagalog ReferenceGrammar. Ang nasabing aklat, sa kasalukuyan, aykabana-kabanatang isinasalin sa
Tagalog ng mganagsisisulat ng tesis sa Pilipino sa PNC.
 Sa UP ay mababanggit ang apat na tesis na tumatalakay saiba‘t-ibang aspeto ng gramatika ng Tagalog.(1) Kay
Silverio ( 1962) na sumusuri sa mga pandiwa at pangungusap na passive‘ sa Tagalog;(2) Kay Gonzales (9162) na

12
 tumatalakay sa mga pandiwa at pangungusap na active‘;(3) Kay Cayari (1963) na nagkaklasipika ng mga
pandiwang pamanahon (time adverbs) ng Tagalog ayon sa distribusyon;(4) Kay Paz (1967) na nagsusuri sa
morpolohiya at sintaksis ng mga pangalan at pang-uri sa Tagalog.
 Pineda – Direktor ng Surian ng Wikang Pambansa ( cf. Pineda 1972), - Sumulat ng ―An Introduction to Tagalog
Transformational Syntax‖. - Ginamit nya sa sintaksis ng Tagalog ang modelong 1957 ni Chomsky.
 Sa unang bahagi ng kanyang aklat ay nagbigaysya ng mga tuntunin sa pagbubuo ng mgapangungusap sa
Tagalog. Sa ikalawang bahagi naman, naglahad sya ng mga transportasyon at nagbigay sya ng mga halimbawa
kung papaanong magagamit ang mga ito sa pangungusap sa Tagalog.Hindi kukulangin sa lima ang naisagawa
nangpahambing na pagsusuri sa Tagalog at Ingles. Ang dalawa rito (cf. Stockwell 1957; Castelo 1964) ay
naglalahadng isang pagsusuri sa Tagalog na masasabing kahawig dinng kay Bloomfield. Ang ikatlo ay isang
disertasyong nagsusuri sabalangkas ng Tagalog na ginamitan ng Tagmemic Model.(Guanco 1963). Ang huling
dalawa ay ang disertasyon nina EmyPascasio (1960) at Fe Otanes (1966).
 Cebuano- Si Anderson, sa kanyang disertasyon sa pagdodoktorado noong 1965, ay nagsagawa rin ng
paghahambing sa pagsusuri sa Cebuano at Ingles na ginamitan naman ng transformational model‘ ni Chomsky. Si
John Wolff, (1966 at 1967), ay magkasunod na nagpalathala ng dalawang bolyum ng mga aralin sa Cebuano. Ang
gramatika ng Cebuano ay inilarawan nya ayon sa modelo ni Bloomfield.
 Ilocano- Ang unang deskripsyong isinagawa pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandagdig sa mga gramatika ng
Ilocano ay inilahad sa Intensive Course‘ nina H. McKaughan at J. Forster (1952). Ang nasabing gramatika ay
inihanda upang magsilbing patnubay o modelo sa paghahanda ng katulad na mga gramatika sa ibang wika sa
Pilipinas sa darating na mga taon. Ibinatay ito sa Outline of Ilocano Syntax‘ ni Bloomfield
 Isa namang transformational-generative grammar ng Ilocano ang sinulat ni Constantino (1959) para sa
kanyang disertasyon sa Ph. D. Ang modelong ginamit dito ay ang gramatikang inilahad ni Chomsky sa kanyang
Syntactic Structures‘. B. Sibayan- nagsagawa ng isang pahambing na pagsusuri sa mga ponemang segmental ng
Ilocano at ng Ingles noong 1961 sa kanyang disertasyon sa Ph. D.,
 Kapampangan- Isang tesis sa M. A. ni Castrillo noong 1955 ang nasulat sa UP na tumalakay sa balangkas ng
mga pangungusap sa Kapampangan na ginamit ang modelo ni Bloomfield; isang disertasyon sa Ph. D. ni Clardy
noong 1958 na sumusuri sa mga ponema ng Kapampangan, ang kanilang mga alopono at distribusyon; isang
artikulo ni Tabasondra noong 1962 na sumusuri sa mga ponema ng Kapampangan at pagkatapos ay inihambing sa
mga ponema ng Ingles. Si Perez ng PNC ay sumulat ng tesis sa M.A. na may pamagat na Pampango ang Pilipino
Cognates:Sound and Spelling Relationship‘ (1964).
 Hiligaynon- Ang balangkas ng Hiligaynon ay sinuri at inihambing sa balangkas ng Ingles nina Juntado (1961) at
Ruiz (1963) sa kani-kanilang disertasyon sa Ph. D.
 Pangasinan- Ang Pangasinan ay sinuri ni Schachter noong 1959 sa kanyang disertasyon sa Ph. D. at pagkatapos
ay inihambing niya sa Ingles. Ang paglalahad sa disertasyong ito ay batay sa modelong transpormasyonal ni
Chomsky sa kanyang Static Structures‘ . Hinati ni Schachter ang kanyang pag-aaral sa dalawang antas: (1)
Ponolohiya (2) Gramatika . Binansagan ni Schachter ang kanyang gawa ng From Pangasinan to English sapagkat
nilalayon ng pag- aaral na matulungan ang mga mag-aaral na Pangasinan sa pag-aaral ng Ingles.
 Waray- Sina J. at I. Wolff noong 1967 ay sumulat ng isang aklat, Beginning Waray-waray. Batay din sa modelo
ni Bloomfield ang kanilang pagkakasuri sa nasabing wika.
 At nitong mga huling araw, gaya na ng nasabi sa umpisa, ay masasabing may kasiglahan ang kilusan
salinggwistika sa Pilipinas.Tatlong pambansang samahang pangwika angnakatutulong nang malaki sa
pagpapaunlad ngdisiplinang ito : Linguistic Society of the Philippines , Pambansang Samahan sa
Linggwistikang Pilipino at Philippine Association for Language Teaching

Mga Nakapagtapos sa Consortium for a Ph. D. in Linggwistika at ang kanilang mga paksa

 Bautista, Ma. Lourdes S. - The Filipino Bilingual‘sCompetence: A Model Based on an Analysis of Tagalog-
English Code Switching. Inilarawan ni Bautista ang paglilipat-lipat ng mga nagsasalita sa Ingles at Tagalog.
Nagbigay sya ng mga tuntuning tinatawag na phrase structure and transformational rules. Batay sa modelong
1965 ni Chomsky. Lumabas sa kanyang pag-aaral na ang Code- Switching ay nagaganap sa iba‘t ibang antas ng
wika- salita, parirala, sugnay at pangungusap.
 Chan-Yap, Gloria. -Hokien Chinese Loanwords in Tagalog 1975. Sinuri nya ang mga salita saTagalog at inalam
nya ang mga salitang mula sa Hokkien Chinese. Inilarawan nya ang naganap na pagbabago sa tunog at sa
kahulugan ng mga salita sa Tagalog na hiram sa Hokkien Chinese.
 Soberano, Rosa P. The Dialect of Marinduque Tagalog. 1976- sa kanyang mga layunin ay upang alamin ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng Tagalog-Marinduque sa Tagalog-Maynila.
 Vergara, Elvira C. -Subcategorization and Selectional Restrictions of English Words. 1975- Sinuri ni Vergara ang
mga pandiwang iisahing salita na nakasama sa General Service List ni West (1965). Ginamit nya ang Case
Grammar Matrix ni Cook sa subkategorisasyon ng mga pandiwa. Lumabas sa pagsusuri na ang mga pandiwang
iisahang salita ay mapapangkat ayon sa basic, experimental, benefactive, at locative; at mapapangkat pa sa 16 na
uri ng subkategorisasyon ayon sa kaligiran ng kaukulan o case‘.
13
 Ponemang Segmental
 Ponemang segmental ang tawag sa tunog ng bawat titik (mga patinig at katinig) sa buong salita at pagdudugtong
nito. Ang alpabetong Pilipino ay may 28 na letra ngunit 16 katinig (p, t, k, b, d, g, m, n, h, l, r, s, w, y, (?), ng) at 5
patinig (a, e, i, o, u).
 Halimbawa: tawad. Ang salitang tawad ay may limang tunog dulot ng mga letrang t,a,w,a,d na bumubuo nito.
 Isinama din (?) o impit na tunog na nasa dulo ng salita bilang isang katinig dahil pinagbabago nito ang kahulugan
ng salita at binibigkas bilang malumi at maragsa.

Halimbawa:

 Malumi – malumanay na pagbikas ng salita na may (h) na tunog sa huli pero hindi nakikita sa salita. Halimbawa:
bata(h) – damit (pantakip) [robe in English]
 Maragsa – madiin at tuluy-tuloy na pagbigkas sa salita na nagbibigay diin sa huling pantig (^). Halimbawa: bata(^) -
paslit
 Mahalaga ang bawat tunog ng isang letra sa isang salita sapagkat ang isang pinagkaiba ng letra sa isang salita ay
nagbibigay ng ibang kahulugan kaya hindi maaaring ipagpalit. Kahit na may mga salitang nagkakapalitan ang tunog
/u/ at /o/, /e/ at /i/ ay hindi pa rin nagbabago ang kahulugan ng salita. Halimbawa: tela - kayo (damit), tila – parang,
bao - walang laman na balat ng niyog, bato – graba, baon - panustos habang nasa labas

Ponemang Suprasegmental
 ang tawag sa paraan ng pagbibigkas ng mga salita. Binabatay ito sa tono o intonasyon, hinto o antala, haba, at
diin.
1. Tono o intonasyon – taas o baba ng pagbikas ng isang pantig sa salita, parirala o pangungusap para sa mabisang
pakikipag-usap. Halimabwa: Bukas (panahon), Patanong: bukas? (ikalawang pantig ang taas), Pahayag: bukas.
(unang pantig ang taas)
2. Diin – lakas o bigat ng pagbigkas ng isang pantig sa salita. Halimbawa: BUkas – panahon, buKAS - hindi sarado
3. Hinto o antala – ang sandaling pagtigil sa pagsasalita dulot ng mga pananda (kuwit [,], tuldok-kuwit [;], tutuldok [:],
mahabang guhit [___], dalawang guhit na pahilis [//], palaso [>], gitling [-], tulduk-tuldok […] at krus na pananda [+])
Halimbawa: Manang, Anna, ang nanay ko. (pagpapakilala ng iyong ina sa isang ale at kaibigan mo)

Mga Ponemang Malayang Nagpapalitan

 Ito ay mga pares na salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema subalit hindi nagbabago ang
kahulugan.
 Halimbawa: lalake-lalaki, babae-babai, sampu-sampo, marami-madami, maramot-madamot

Mga Pares na Minimal

 Ito ay mga pares na salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema at dahil dito ay nagbago ang
kahulugan.
 Halimbawa: pala-bala, lapat-lapad, titik-titig,

Ang Mga Diptonggo

 Alinmang patinig na sinusundan ng malapatinig na /y/ o /w/ sa loob ng isang pantig. ang mga diptonggo sa Filipino
ay /y/ - ay, ey, oy, uy /w/ - aw, ew, iw, ow, uw DIPTONGGO
 Magkasamang tunog ng patinig at malapatinig sa isang pantig.
 Halimbawa: /aw / agaw dalaw ibabaw lugaw ginaw kalabaw nakaw sabaw takaw dilaw halimaw palayaw anahaw
hikaw sabaw tanaw apaw galaw hilaw sitaw araw bughaw langaw ayaw ihaw sigaw tunaw ikaw ligaw uhaw ginaw
ilaw litawhataw kalabaw
 Halimbawa: /iw / aliw sisiw baliw giliw paksiw
 Halimbawa: /ay / bahay buhay tulay sabay palay tunay gulay kulay away bagay itay/inay panday alay akbay
patnubay paypay hukay lagay saklay pilay tangay tibay pantay lakbay husay sampay patay
 Halimbawa: /oy / kahoy tuloy langoy daloy abuloy baboy kasoy palaboy taboy apoy simoy tukoy amoy langoy
unggoy biloy
 Halimbawa: /ey / /uy / reyna aruy keyk baduy beyk beysbol

Mga Kambal Katinig o Klaster

14
  ay ang magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig. - ito ay maaaring makikita sa unahan, sa gitna o sa
hulihang pantig ng salita.
 Hal : (Kambal-Katinig / Klaster Unahan Gitna Hulihan: drama iskwater rekord blusa eskwela tayp klerk biskwit nars
krema kongklusyon kart gripo sumbrero beys dyaryo klima kard plano pilantropo relaks

Mga Anyo ng Morpema

 Binubuo ng isang ponema. Ang ponemang a ay nauukol sa babae. Gayundin, ang ponemang o ay nauukol sa
lalaki. Ang morpema ay maaaring isang ponema.
1. Halimbawa nito ay ang /o/ at /a/ na sa ating wika ay maaaring mangahulugan ng kasarian.
2. Halimbawa: doktor–doktora , senador- senadora, dekano- dekana, senyorito – senyorita
3. Taliwas: ang mga ito ay para sa babae o lalaki: artista , bata, manggagawa , manghuhula
 Binubuo ng salitang-ugat- Ito ay mga salitang payak gaya ng ganda, buhay, isa. Ito ay tinatawag ding malayang
morpema sapagkat may sariling kahulugan at makatatayong mag- isa. Mga payak itong salita dahil walang panlapi.
 Binubuo ng panlapi- Maaaring unlapi, gitlapi o hulapi. -ang mga panlapi ay may sariling kahulugan kaya’t bawat isa
ay isang morfim /morpema.

Mga Pagbabagong Morpoponemiko

 Ang karaniwang anyo ng isang morpema ay maaaring magbago dahil sa impluwensiya ng mga katabing morpema.
Ito ay tinatawag na morpoponemiko.

1. Asimilasyon

 Ang mga tunog ng isang salita ay umaaayon sa katabing tunog nito. Makikita ang pagbabagong ito sa mga
morpemang unlaping nagtatapos sa, NG gaya ng PANG, MANG, MAPANG, SING, KASING, MAGKASING, SANG,
at LABING.

Dalawang Uri ng Asimilasyon

A. Di-Ganap o Parsyal

 Ang PANG, MANG, SING at iba ay nanatili kung ang sinusundang salita ay nagsisimula sa patinig at sa mga titik na
K, G, H, M, N, NG, W, Y.
Halimbawa: pang+alo, mang+await, pang+hukay, sang+katauhan, pang+wakas

 Nagiging PAN, MAN, SIN, at iba pa kapag ang kasunod na salita ay nagsisimula sa mga titik na D, L, R, S, T.
Halimbawa: pang+dakot= pandakot, mang+dukot, mandukot, sing+tamis=sintamis

 Nagiging PAM, MAM, SIM, at iba pa, kapag ang kasunod na salita ay nagsisimula sa mga titik na B at P.
Halimbawa: pang+bura= pambura, mang+bola= mambola, sing+bango= simbango

B. Ganap

 Nawawala ang unang tunog na nilalapian dahil ito ay naaasimila o napapasama sa naunang ponema.
Halimbawa: pang+tali= pantali=panali……… mang+bato=mambato=mamato

2. Pagbabago ng Ponema

a. Ang D ay nagiging R kapag napagigitnaan ng dalawang patinig. Halimbawa: ma+dami= marami,

bakod+an=bakuran
May mga pagkakataon na hindi maaaring magpalitan ang ponemang d at ponemang r sapat nagkakaroon ng
pagbabago sa kahulugan. Halimbawa ang salitang madikit ( sticky ) at marikit ( pretty )
Ang iba pang mga salita tulad ng madilim, madahon, madamo ay hindi nagbabago

b. Ang O ay nagiging U
/o/ at /u/. Sa ngayon, ayon sa Ortograpiyang Pambansa 2013, sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa
patinig na o hindi ito pinapalitan ng letrang u. Kinakabitan ng pang-ugnay/ linker (-ng) at ginagamitan ng gitling sa
pagitan ng salitang-ugat. (tuntunin 7.5, pp. 31 at 32) Halimbawa: linggo-linggo ano-ano

3.Metatesis
15
  Ito ay tumutukoy sa mga ponemang nagpapalitan ng posisyon. Minsan may isa o dalawang ponema ang
nakakaltas.
Halimbawa: tanim+an=taniman=tamnan…….. atip+an=atipan=aptan…..silid+an=silidan=sidlan

4.Pagkaltas ng Ponema

 Sa uring ito, nawawala ang mga tunog na patinig sa gitna ng salita.

Halimbawa: tupad+in=tupadin=tupdin…….sakay+an=sakayan=sakyan

5.Pagpapalit ng Ponema

 Ang mga salitang napalitan ng ibang ponema sa loob ng salita

Halimbawa: dating-datingan-datnan……halik-halikan-hagkan

6.Paglilipat ng Diin

 Maraming salitang nagbabago ng diin kapag nilalapian

Halimbawa: linis+an= linisan……iwas+an=iwasan

7. Maypungos

 Ang mga salitang nawawalan ng isa o dalawang ponema sa unahan ng inuunlapiang salita.
Halimbawa: magpasulat=pasulat……magpatawag=patawag

8.May-angkop

 Ang mga pagbabago sa mga salita na nagiging maikli kaysa orihinal. Nawawala ang ilang mga tunog
Halimbawa: hintay ka-teka…….wika ko-ikako

Ang Mga Panlapi

 Isa sa magandang katangian ng wikang Filipino ay ang pagiging mayaman nito sa mga panlapi. Nagiging madali
ang panghihiram ng salita sa ibang wika dahil sa paglalapi.
 Maaaring Makita ang panlapi sa unahan, sa gitna, at sa hulihan:

Unlapi Gitlapi Hulapi Kabilaan Laguhan

kalahi dumalaga aklatan paaralan santinakpan
tag-araw pinilit pistahan palaisdaan magdinuguan
kaibigan pagsumikapan
kadalagahan ipagsumigawan
magbinagoongan
magsinampalukan
sansinukuban

Ang Parirala ay bahagi ng pangungusap na walang buong diwa

Ang Sugnay ay bahagi ng mga salita pangungusap na buo ang diwa. Maroong itong dalawang uri, ang sugnay na
makapag-iisa at sugnay na di mag-iisa. Ang sugnay ay grupo ng mga salita na nagtataglay ng simuno at panaguri at may
kumpletong diwa o hindi kumpletong diwa. Ang mga sugnay ay maaaring pangngalan, pang – uri, at pang – abay. Ang
sugnay na pangngalan ay karaniwang makikita bilang buong simuno ng pangungusap. Ang sugnay na pang – uri naman ay
ginagamit na panglarawan sa pangngalang nauuna rito. Ang sugnay na pang – abay naman ay nagsasaad ng sanhi at
bunga.

PANGUNGUSAP

 Ang pangungusap ay lipon ng mga salita na nagpapahayag ng buong diwa. Ito ay binubuo ng simuno at panag-uri

Dalawang bahagi ng Pangungusap

16
 1. Simuno- Ang simuno ang siyang nagsasabi kung ano o sino ang pinag-uusapan sa pangungusap. Ito ang paksa ng
pangungusap.
2. Panag-uri- Nagsasabi tungkol sa simuno o paksa ang panaguri.

Ayos ng Pangungusap

 Karaniwang Ayos- kapag nauuna ang panag-uri kaysa simuno.

 Di-karaniwang Ayos- kapag nauuna ang simuno sa panag-uri at ito ay may panandang “ay”

Pangungusap na Walang Paksa

1. Mga Pangungusap na Eksistensyal- nagpapahayag ng pagkamayroon ng isa o higit pang tao, bagay at iba pa.
Pinangungunahan ito ng MAY o MAYROON. Halimbawa: Mayroon daw ganito roon….. May tao sa labas
2. Mga Pangungusap na Pahanga- nagpapahayag ng damdaming paghanga. Halimbawa: Kayganda ng babaeng
iyon…. Ang tapang mo pala!
3. Mga Maiikling Sambitla- tumutukoy sa mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng matinding
damdamin. Halimbawa: aray, naku, wow, sarap,
4. Mga Pangungusap na Pamanahon- nagsasaad ng oras o uri ng panahon. Halimbawa: Maaga pa… Umuulan.
5. Mga Formularyong/Formulasyong Panlipunan- mga pagbati, pagbibigay-galang at iba pa na nakagawian na sa
lipunang Pilipino. Halimbawa: Magandang umaga po…. Paalam

Uri ng Pangungusap ayon sa Kayarian

1. Payak na Pangungusap ( simple sentence )- nagpapahayag ng iisang kaisipan. Ito ay maaring nagtataglay ng
payak o tambalang simuno at panag-uri.
 Apat na uri ng payak na pangungusap ( PS-PP, PS-TP, TS-PP, TS-TP)

2. Tambalang Pangungusap ( compound sentence )- binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na makapag-iisa. Ang
mga pangatnig na magkatimbang ay at, pati, saka, o, ni , maging, ngunit . Hal. Ang biyaya ay kusang-loob na
ibinibigay at ito ay kaloob na walang bayad.

3. Hugnayang Pangungusap ( complex sentence )- pangungusap na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at

sugnay na di makapag-iisa. Ginagamitan ng pangatnig na di-magkatimbang ( kung, nang, bago, upang, kapag,
dahil sa, sapagkat). Hal. Mabuti ang mag-asawa sapagkat tumutulong sa mga kapitbahay na nangangailangan

4. Langkapang Pangungusap ( compound complex )- pangungusap na binubuo ng tambalan at hugnayang

pangungusap. ( binubuo ng 2sugnay na nakapag-iisa at sugnay na di-makapag-iisa). Halimbawa: Mabuti ang mag-
asawa at sila ay may busilak na puso dahil sinusunod nila ang utos ng Panginoon.

Uri ng Pangungusap ayon sa Tungkulin

1. Paturol o Pasalaysay ( Declarative Sentence )- ito ay nagsasalaysay ng isang katotohanan o pangyayari. Ito ay
binabantasan ng tuldok. Halimbawa: Si Jose Rizal ay kinikilalang bayani ng ating lahi.
2. Pangungusap na Patanong ( Interrogative Sentence )- nagpapahayag ng pagtatanong o pag-uusisa. Ito ay
ginagamitan ng tandang pananong. Halimbawa: Tutuloy ba kayo kina Tess at Lito pagdating sa New York?
3. Pangungusap na Pautos/Pakiusap ( Imperative Sentence )- nagpapahayag ng pag-uutos o nakikiusap. Ito ay
gumagamit ng tuldok tulad ng pasalaysay. Halimbawa: Sagutin moa gad ang liham ni Joy…… Pakikuha naman ng
baso ko mesa.
4. Pangungusap na Padamdam ( Exclamatory Sentence )- nagpapakilala ng isang matinding damdamin ng
pagkabigla, pagkainis o pagkagalit. Ito ay gumagamit ng tandang pandamdam.

Kasaysayan ng Komunikasyon:

 Napakabilis ng pagtakbo ng panahon at kasabay rin nito ang pagbabago at pag-unlad ng komunikasyon.

 Nagsimula ang lahat sa paglikha ng Diyos sa mga tao. Ayon nga sa Genesis, nilikha ng Diyos si Adan at naisip
Niya na kailangan nito ng makakasama, kaya’t hinugot ng Panginoon ang isang bahagi ng tadyang ni Adan at dito
nilikha si Eba. Nangangahulugan lamang ito na kasabay ng paglikha ng Diyos sa tao ay ang paglikha rin Niya sa
komunikasyon.
17
  Upang maayos na makipag-ugnayan ang mga sinaunang tao, ginamit nila ang pasalitang komunikasyon na may
kahalong senyas at simbolo. (Lorenzo Carmelita et.al.)
 Hindi pa nalilikha noon ang pasulat at komunikasyon. Naimbento ang pagsulat dahil sa pangangailangan ng tao na
makapagtala upang sila’y may mabalikan sakaling kailanganin ng pagkakataon ang mga datos ng nakaraan.
Pinaniniwalaan na ito’y nagsimula sa mga larawang iginuhit ng mga sinaunang tao na natagpuan sa mga yungib o
mga tagong lugar. Ito’s tinawag na pictograph. Ang bawat larawan ay kumakatawan sa mga kaisipan at konseptong
nais nilang ipahayag. Sa paglipas ng panahon ang mga larawang ito’y inangkupan ngg mga tunog hanggang sa
nalikha ang alpabeto.
 Noong 3500 BC hanggang 2900 BC madebelop ng mga Poenician ang alpabeto. Ang mga Sumerian naman ay
ang cuneiform o mas kilalang pictograph na nakasulat sa mga clay at ang hieroplyphic-ang paraan ng pagsulat ng
mga taga Ehipto.
 Sinimulang gamitin ng mga griyego ang alpabetong ponetiko na isinulat mula kaliwa pakanan noong 1775 BC. Sila
rin ang nakapag tayo ng kaunaunahang silid-aklatan sa Tsina noong 530 BC.
 Taong 1400BC natagpuan ang pinakamatandang sulat na buto ang ginamit na panulat. Sa taong 1270 BC naman
naisulat ang kauna-unahang ensayklopidya sa Syria.
 Sa Ehipto at Tsina, ang tao ang siyang mensahero. Sila ang naghahatid ng mga mensahe sa mga istasyong itinayo
para rito. Karaniwan silang naglalakad lamang kung maghahatid ng mensahe. Kung minsan naman sa halip na
mensahero ay gagamit na lamang sila ng apoy tanda na may mensaheng ipaaabot patungo sa bawat istasyon
hanggang sa makarating ito sa dapat patunguhan. Ito ay naganap sa pagitan ng 200 BC hanggang 100 BC.
 Ginamit ni Emperor Tiberius ang heliograph-ang paggamit ng salamin sa paghahatid ng mensahe noong 37 BC.
 Taong 305 naimbento ang kauna-unahang imprenta sa Tsina kung saan ang mga simbolo ay nakaukit sa kahoy.
Kasunod na nito ang pagpapalabas ng pahayagan sa Europa noong 1450.
 Habang lumalaon lalong napauunlad ang larangan ng pagiimprenta. Ang kahoy na ginamit sa unang pagiimprenta
ay napalitan ng printing press gamit ang metal o bakal sa pangunguna ni Johanees Gutenberg noong 1455.
 Matapos ang ilang imbensyon sa larangan ng pagiimprenta, isinilang ang pagpapaunalad sa larangan ng
komunikasyon pasalita.
 Nalikha ni Charles Wheatstone ang kauna-unahang mikropono noong 1821. Sinundan ito ng iba’t ibang imbensyon
sa larangan ding ito. Taong 1831, ipinakilala ni Joseph Henry ang elekronikong telegrapo, 1835 ang Morse Code ni
Samuel Morse. Ipinakilala rin nya sa taong 1843 ang linya ng elektronikong telegrapo na ginagamit sa
komunikasyong nakaabot sa malayong lugar. Kasabay nito ang paglabas ng fax machine ni Alexander Bain.
 Ang Pony Express na isang paraan sa paghahatid ng koreo ay pinangunahan ng Estados Unidos noong 1861.
 Taong 1876 ng likhain ni Alexander Grahambell ang telepono; 1894 naman ng ang wireless telegraphy ay nakilala
sa pangunguna ni Guglielmo Marconi.

KOMUNIKASYON

Kahulugan:

1. Sining at paraan ng paghahatid o paglilipat ng impormasyon, ideya, at kaalaman ng isang tao sa kanyang kapwa
tao ( ilang manunulat ). Proseso ng paghahatid ng mensahe o pagpapalitan ng ideya, impormasyon, karanasan at
mga saloobin.
2. Paraan ng paghahatid at pagtatanggap ng lahat ng uri ng mensahe na kinasasangkutan ng magkakambal na
proseso ng pagsasalita, pakikinig, at pag-unawa. Walang magaganap na Komunikasyon kung walang nagsasalita o
kung may nagsasalita man subalit walang nakikinig. ( Lorenzo, 1994 )
3. Isang prosesong dinamiko, tuloy-tuloy at nagbabago. Ito ay nangangahulugan na ang Komunikasyon ay walang
tiyak na simula at katapusan sapagkat ang nagaganap na Komunikasyon sa isang partikular na sandal ay maaaring
magbago at maapektuhan ng interaksyong nagaganap sa bawat elemento gaya ng pinagmumulan at tumatanggap
ng mensahe, mensahe at kasangkapan sa paghahatid ng mensahe. Nagaganap ang pagbabago sa isa mga
elemento kung nagkakaroon ng pagbabago sa iba pang elemento. ( Dance, Agravante, 1989 )
4. Isang mabisang paraan ng pakikipag-ugnayan at pakikipag-ugnayan. Ang Komunikasyon ang nagbibigkis sa mga
tao para sila magkaisa at magkaunawaan. ( Webster )
5. Ang pakikipagtalastasan o Komunikasyon ay ang pasalita o pasulat na pagpapahayag o pagbabatid ng iniisip o
dinarama sa isang paraang mabisa at kalugod-lugod. Mabisa ang pagpapahayag kung tiyak at hindi maligoy, kung
angkop sa nakikinig ang pananalita at kung may lohikong pagkakaugnay-ugnay ng mga bahagi. ( Buensuceco,
1984)
6. Mahalagang bahagi ng buhay ng isang tao. Malaking panahon ang iniuukol ng isang tao sa pakikipagtalastasan
7. Proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na maaaring berbal o
di-berbal. (Bernales, et al., 2002)
8. Sining ng pagpapahayag ng kaisipan o ideya sa paraang pasalita at pasulat. (Tanawan, et al., 2004).
9. Sa libro ni Hernandez (1989) itinuturing niya ang komunikasyon bilang isang cooperative enterprise.

18
 10. Ayon kina Flores (2001:4), ang kakayahan ng tao sa pakikipagtalastasan ay nagbibigay-daan upang makasanib sa
pinakamataas na lipunan at makasabay sa patuloy na pagbabago. Ang wika at iba pang pagkilos ng lipunan ay
magkakaugnay. Ang interes at pangangailangan sa bawat panahon ang sapilitang nagpapabago sa wika. At ang
wika ring ito ay kanilang ginagamit sa pagpapahayag ng kanilang mga ideya at ginagamit sa pakikipagkomyunikeyt.
11. Ipinaliwanag naman ni Arrogante (1988) na ang salitang pakikipagtalastasan ay galing sa salitang-ugat na talastas
na nangangahulugang “alam”, at sa kabilaang panlaping pakikipagtalastasan na may kahulugang ‘pagsasagawa ng
isang kilos na ang gumagalaw o gumagawa ay hindi iisa kundi dalawa o higit pa”.
12. Ayon kina Sauco at Atienza (2001:3) ang komunikasyon ay isang paraan ng pakikitungo ng tao sa kanyang kapwa,
isang bagay na kailangan sa pakikisalamuha niya sa isang lipunang kanyang ginagalawan, isang paraan ng
pakikibagay ng tao sa kanyang kapaligiran.Makapamumuhay nang tahimik ang isang nilalang kung siya ay
nakasanib sa isang lipunang may parehong interes at may pagkakaunawaan. Maiuugnay lamang niya ang kanyang
sarili sa isang lipunan sa pamamagitan ng komunikasyon.
13. Ayon din kina Espina at Borja (1999:6) ang komunikasyon ay isa ring makabuluhang kasangkapan upang
maangkin ng bawat nilikha ang kakayahang maipaliwanag nang buong linaw ang kanyang iniisip at nadarama. Dito
kusang umuusbong ang isang matatag na pagkakaunawaan at relasyon ng mga tao sa isang lipunan. Dahil dito
may pagkakaisa rin sa kanilang mga mithiin sa buhay.
14. Ayon sa American College Dictionary ni Barnhart, ang komunikasyon ay ang pagpapahayag at pagpapalitan ng
ideya, opinyon sa pamamagitan ng pagsusulat, pagsasalita o pagsenyas.
15. Ayon kay Semorlan (1997:32) ang komunikasyon ay ang proseso ng pagbibigay at pagtanggap. Mensahe ang
ibinibigay at mensahe rin ang tinatanggap. Sa pamamagitan nito nabubuo ang pagkakaunawaan ng mga tao sa
lipunan dahil naipahahayag ng bawat isa ang kani-kanilang ideya at saloobin.
16. Ang komunikasyon ay paghahatid ng mahahalagang impormasyon sa isang paraang masining upang maging
mabisa at mahusay na maipahayag ng tao ang kanyang palagay o saloobin sa kanyang kapwa, anuman ang
paksang inaakala niyang mahalagang mapag-usapan (Verdeber, 1987)
17. Tahasan itong binubuo ng dalawang panig: isang nagsasalita at isang nakikinig na kapwa nakikinabang nang
walang lamangan.(Atienza et. Al. 1990)
18. Isang proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng simbolo na maaaring verbal o di-
verbal.(Bernales et. Al.)
19. Ayon sa isang Sikologo na si S.S Stevens, ang komunikasyon ay ang napiling pagtugon ng organismo sa anumang
bagay na nangangailangan ng pagkilos o reaksiyon.
20. Proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa pamamagitan ng simbolikong cues na maaaring berbal o
di-berbal. (Bernales, et al., 2002)
21. Sining ng pagpapahayag ng kaisipan o ideya sa paraang pasalita at pasulat. (Tanawan, et al., 2004)
22. Ang salitang komunikasyon ay mula sa salitang Latin na communicare na ang ibig sabihin ay maibahagi. Itoay
pagtatalaga ng kahulugan sa mensaheng kilos opangyayari.
23. Ayon naman kay Berlo (1960), ang komunikasyon ayisang proseso ng pakikipag-ugnayan. At angprosesong ito ay
bumubuo ng interaksyon at ang bawatelemento/sangkot sa komunikasyon ay nakakaapekto sa isa’t isa.

KAHALAGAHAN NG KOMUNIKASYON

1. Ang komunikasyon ay nagbibigay-pagkakataon naibahagi ng tao sa kanyang kapwa ang kanyangnadarama.

2. Nagkakaroon ang tao ng ganap na kabatiran tungkolsa sariling pagkatao batay sa perspektiba.
3. Napaglalapit ng komunikasyon ang mga pusongmagkakalayo kahit sa espasyo, dingding, tubig o puloman ang
pagitan.
4. Napag-iisa kundi man ay napaglalapit ang dalawangtaong may hidwaan.
5. Nakapagbabahaginan ang mga tao ng mgakaalamang mahalaga at kailangan sa kanilang buhay.6. Nauunawaan
ng tao ang tamang paggamit ngkanyang WIKA

Ang tao ay nilikha hindi para lamang sa kanyang sarili kundi bilang kabahagi ng isang pamayanan kung kaya’t
napakahalaga ng wika dahil:

1. Natugunan at nagampanan niya ang kanyang pang-araw-araw na pangangailangan at obligasyon

2. Napatataas at napapanatili niya ang pagkakilala sa kanyang sarili
3. Nalilinang ang kakayanag mapaghusay ang kanyang pakikipag-ugnayan at makikipagpalitan ng impormasyon o
kabatiran sa ibang tao.

LEBEL NG KOMUNIKASYON (I-I-K-P-K)

 Ang lebel ng komunikasyon ay kilala rin bilang “LAWAK NG KOMUNIKASYON”. Ito ay tumutukoy sa dami
ng bilang ng mga kalahok sa proseso ngkomunikasyon o lawak na sakop ng komunikasyon.

19
 1. Intrapersonal na Komunikasyon- Kilala rin bilangkomunikasyong pansarili. Madalas, hindi maikakailangang
ganitong lebel ng komunikasyon ay nagpapatunayna likas sa isang indibidwal ang maging rasyonal.(panaginip,
meditasyon, kontemplasyon) a. Internal na Diskurso b. Isahang Pasulat na Komunikasyon c. Isahang Pasalitang
Komunikasyon.
2. Interpersonal na Komunikasyon- Tumutukoy sadalawang indibidwal na nagpapalitan ng mga ideyabatay sa
karanasan, trabaho, at mga kaugnay nito.Kadalasan, ayon kina Knapp at Daly (2000) ang mga sangkot dito may
malinaw na relasyon sa isa’t isa. Sa lebel na ito mahalaga ang pakikinig at pagtugon upangmakabuo ng relasyon
ayon kina Verderber.
3. Komunikasyong Panggrupo- Ayon kina Beeve atMasterson (2006), ito ay lebel ng Komunikasyon
nakinasasangkutan ng 3 hanggang 20 tao. Kung saanang proseso ng komunikasyon ay pwedeng gawin
samediated o face to face na pamamaraan.
4. Pampublikong Komunikasyon- Lebel ngkomunikasyon na pormal (planado ang pagdiriwang)na maituturing. Ito
ay kinasasangkutan ng mahigit 20 tagapakinig. Sa lebel na ito ay inaasahang handa angtagapagsalita.
5. Komunikasyong Pangmadla- Ito ay lebel ngkomunikasyon kung saan hindi malinaw satagapaghatid ng
mensahe kung anong uri o saangpangkat kabilang ang kanyang mgatagapakinig/manonood.Ito ay isang uri ng
mediated communication. At itinuturing bilang pinakapormal atpinakamagastos na lebel ng komunikayson

Ang Transaksyunal na Proseso ng Komunikasyon

1. Ang Komunikasyon ay nasa kalagayang laging nagbabago.

2. Ang mga element ng isang aktong Komunikasyon ay may direktang ugnayan sa isa’t isa; ang nagaganap sa isang
element ay nakaaapekto sa ibang element.
3. Ang pagbabago sa alin mang elemento sa proseso ng Komunikasyon ay nagbubunga ng kaukulang pagbabago sa
iba pang element.
4. Ang bawat kalahok sa aktong Komunikasyon ay aktibong kumikilos at nag-iisip.

ELEMENTO NG KOMUNIKASYON (K-M-T-I-T)

1. Kalahok/Partisipante- Tumutukoy sa bawatindibidwal na sangkot sa proseso ng komunikasyon.Sender/Source-

tagapagdala ng mensahe - Receiver- Tagatanggap ng mensahe.
2. Mensahe- Ito ay elemento ng komunikasyon nasiyang bibigyang kahulugan ng tagatanggap ngmensahe. Maaari
itong berbal at di- berbal namensahe.
3. Tsanel- Ito ang elemento ng komunikasyon nanagsisilbing daluyan ng mensahe mula satagapaghatid ng
mensahe.Sensory Organs- pandinig, paningin, atpandamaMediated Channel- pahayagan, pelikula, radio,telebisyon
at Internet.
4. Ingay o Interference- Ang isang o interference ayelemento ng komunikasyon na nagsisilbing sagabal naproseso ng
komunikasyon. Tandaan na hindi lamangito nakapaloob sa tunog. Sakop nito ang pisikal/teknikalna sagabal,
semantikong sagabal, pisyolohikal nasagabal, kultural na sagabal at sikolohikal na sagabal.
5. Tugon o Feedback- Ito ay elemento ngkomunikasyon na nagsisilbing tugon sa mensahengipinadala ng sender.
Gaya ng mensahe, ang tugon aymaaari ring berbal (pasalita/pasulat) at di- berbal( simbolo).

Uri ng Feedback

1. Relasyunal - di berbal na pagpapahiwatig ngdamdamin o pagtingin sa kausap.

2. Panlinggwistika- pasalita, gamit ang wika.

PROSESO NG KOMUNIKASYON

Tagapagsalita------------------------------------------------ Mensahe--------------------------------------------------Tagapakinig

Tsanel o Paghahatid

20
Uri ng Komunikasyon

1. Berbal na Komunikasyon- tawag sa Komunikasyon na ginagamitan ng wika o salita at mga titik na sumisimbolo sa
kahulugan ng mga mensahe.
2. Di-berbal na Komunikasyon- tawag sa Komunikasyon na ginagamitan ng kilos o galaw ng katawan para
maiparating ang mensahe sa kausap. May mga uri ang di-berbal na Komunikasyon;
 Kinesika ( Kinesics )- pag-aaral ng kilos at galaw ng katawan
 Ekspresyon ng mukha ( Pictics )- pag-aaral sa ekspresyon ng mukha upang maunawaan ang mensahe ng
tagahapaghatid.
 Galaw ng mata ( Oculesics )- nakikita sa galaw ng mga mata ang nararamdaman ng isang tao. Sinasabing
ang mata ang durungawan ng ating kaluluwa, nangungusap ito.
 Vocalics- pag-aaral sa mga di linggwistikong tunog na may kaugnayan sa pagsasalita. Halimbawa:
buntonghininga o pagsutsot.
 Pandama o Paghawak ( Haptics )- pag-aaral sa paghawak o pandama na naghahatid ng mensahe.
Halimbawa: pagtapik ng balikat, paghablot, pagkamay, pagpisil.
 Proksemika ( Proxemics ) pag-aaral ng komunikatibong gamit ang espasyo. Sinasabing may kahulugan
ang espasyo sa pakikipag-usap. 0-1.5 feet ( intimate ), 1.5-4 feet ( personal na pag-uusap ), 4-12 feet
( social distance ), 12 feet at mataas ( public )
 Chronemics- pag-aaral na tumutukoy kung paanong ang oras ay nakaapekto sa Komunikasyon.
Nakapahalaga ng oras sa pagpaparating
 Simbulo (Iconics)- mga simbolo sa bilding,lansangan, botelya, reseta atbp. Na may mensahengnais
iparating sa mga makakakita nito.
 Kulay (Chromatics)- maaaring magpahiwatig ngdamdamin o oryentasyon ang kulay ng isang bagay nasuot
o ibinibigay ng nais magparating ng mensahe.
 Bagay (objectics)- paggamit ng mga bagay oobjects sa komunikasyon. Sa pamamagitan ngpagbibigay ng
isang partikular na bagay nailalahad angintensyon at mensahe na nais iparating ng isang tao

Mga dapat isaalang alang sa epektibong komunikasyon

S. P. E. A. K. I. N. G. -DELL HYMES- Magiging mabisa lamang ang komunikasyon kung isasaayos, at sa pagsasaayos
ng komunikasyon, may bagay na dapat isaalang-alang.

 SETTING-Ang lugar o pook kung saan nag-uusap o nakikipagtalastasan ng mga tao. Mahalagang salik ang lugar
kung saan nag-uusap ang mga tao. Katulad ng pananamit, ikino-konsidera din natin ang lugar na pinangyarihan ng
pakikipagtalastasan upang maiangkop ang paraan ng pananalita. Halimbawa, kapag tayo ay nanonood ng isang
pormal na palatuntunan, hindi tayo nakikipag-usap sa iba na parang tayo ay nasa kalsada lamang o nasa isang
kasayahan.
 PARTICIPANT Ang mga taong nakikipagtalastasan. Isinasa-alang din natin ang ating kausap upang pumili ng
paraan kung paano siya kakausapin. Hindi natin kinakausap ang ating guro sa paraang ginagamit natin tuwing
kausap natin ang ating mga kaklase o kaibigan. Sinisikap nating magbigay-galang sa ating guro habang sa ating
mga kaklase o kaibigan ay kaswal o kampante ang ating guro.
 ENDS Mga layunin o pakay ng pakikipagtalastasn. Dapat bigyan ng konsiderasyon ang pakay o layunin ng
pakikipag-usap. Hindi ba’t kung tayo ay hihingi ng pabor ay gumagamit tayo ng paraan na nagpapakita ng
pagkukumbaba? At kung nais din nating kumbisihin ang kausap ay iba ang ating pamamaraan? Samakatuwid,
nararapat na isaalang-alang ang layunin natin upang maiangkop natin ang paraan ng ating pakikipagtalastasan.
 ACT SEQUENCE Ang takbo ng usapan. Bigyan-pansin din ang takbo ng usapan. Minsan ay nag-uumpisa tayo
sa mainit na usapan at kapag mahusay ang pakikipag-usap ay madalas ito humahantong sa mapayapang
pagtatapos. Kung minsan naman ay biruan na nagbubunga g pagkapikon at alitan. Ang isang mahusay na
komyunikeytor ay nararapat lamang na maging sensitibo sa takbo ng usapan.
 KEYS Tono ng pakikipag-usap. Katulad ng setting o pook, nararapat ding isaalang-alang ang sitwasyon ng
usapan, kung ito ba ay pormal o di-pormal. Wala sigurong makakagusto kung mga salitang balbal ang gagamitin
natin sa pormal na okasyon.
 INTRUMENTALITIES Tsanel o midyum na ginagamit, pasalita o pasulat. Dapat isaisip ang midyum ng
pakikipagtalastasn. Inaangkop natin ang tsanel na gagamitin sa kung ano ba ang sasabihin natin at kung saan
antin ito sasabihin.
 NORMS Paksang usapan. Mahalagang alamin kung tungkol saan ang usapan. May mga sensitibong bagay na
kung minsan limitado lamang ang kaalaman. Sa mga ganitong sitwasyon, surrin muna natin kung ilahad natin ay
21
 tama o hindi. O di kaya minan ay may mga paksang eksklusibo, kagaya ng sinasabi ng nakatatanda, may mha
“usapang pangmatanda”, “usapang pambabae” lamang, at “usapang panlalaki lamang”.
 GENRE -Diskursong ginagamit, kung nagsasalaysay, nakikipagtalo, o nangangatwiran. Dapat iangkop ang uri ng
diskursong gagamitin sa pakikipagtalastasn. Minsan dahil sa miskomunikasyon sa genre ay hindi nagkakaunawaan
ang magkausap G

Apat Na Uri ng Sagabal sa Komunikasyon

 Semantikong Sagabal- Ang pagkakaroon ng isang salita na dalawa o higit pa ang kahulugan.
 Pisikal na Sagabal- Ingay sa paligid, distraksyong biswal, suliraning teknikal na kaugnay ng sound system, hindi
mahusay na pag-iilaw, hindi komportableng upuan
 Pisyolohikal na Sagabal- Hindi maayos na pagbigkas sa mga salita, hindi mabigkas ang mga salita, may kahinaan
ang boses.
 Sikolohikal na Sagabal- Pagkakaiba-iba ng mga kinalakhang paligid at pagkakaiba-iba ng mga nakagawiang
kultura na maaaring magbunga ng misinterpretasyon sa kahulugan ng mensahe

W
hhhhhhh

22