[REPUBLIC ACT NO.

917]

AN ACT TO PROVIDE FOR AN EFFECTIVE HIGHWAY ADMINISTRATION,

MODIFY APPORTIONMENT OF HIGHWAY FUNDS AND GIVE AID TO THE
PROVINCES, CHARTERED CITIES AND MUNICIPALITIES IN THE
CONSTRUCTION OF ROADS AND STREETS, AND FOR OTHER PURPOSES.

Be it enacted by the Senate and House of Representatives of the Philippines in

Congress assembled:

ARTICLE I.—Title and Scope of Act

SECTION 1. Short title.—This Act may be cited as the “Philippine Highway Act of
nineteen hundred and fifty-three.”

SEC. 2. Scope of Act.—The provisions of this Act shall control the disposition of all
funds accruing to the Highway Special Fund; the disposition of general funds when so
provided by law; the manner of apportionment and conditions under which such
apportionment shall be released; the selection and designation of highways or
highway projects to receive national aid; the administration, maintenance,
improvement, reconstruction and construction expenditures on highway projects; the
classification of highways; and the widths, acquisition and use of rights-of-way.

DILG warns contractors: Road widening not part of road clearing of

obstruction order

Published September 19, 2019, 3:02 PM

By Chito Chavez

The Department of the Interior and Local Government (DILG) on Thursday warned
contractors or unscrupulous groups not to use the agency’s road clearing of
obstruction order for other purposes.

Department of the Interior and Local Government (DILG) Secretary Eduardo M. Año
(DILG / File Photo / MANILA BULLETIN)

DILG Memorandum Circular 121-2019 was signed “only for purposes of removal of
road obstructions and cannot be used for road widening purposes,’’ said DILG
Secretary Eduardo M. Año.

Año issued the caution after receiving reports from La Union, Northern Samar, and
other parts of the country that the circular was being used by contractors of the
Department of Public Works and Highways (DPWH) and some Local Government
Units (LGUs) to remove century-old trees, demolish waiting sheds that do not
obstruct sidewalks and even demolish structures in private lots without notice and just
compensation.
“We wish to emphasize that the purpose of MC 121-2019, in compliance with the
directive of the President, is to ‘return to public use, all public roads and sidewalks
that have been appropriated for private use.’ In other words, it is for purposes of
returning to the public the use of all public roads and it should never be used for road-
widening purposes,” he said.

He emphasized that the directive cannot be used to justify road widening projects
because that is covered by a different set of rules.

“For example, the taking by government of private property for road widening
purposes requires expropriation proceedings and the payment of just compensation
after due notice and hearing,” he said.

Año urged all local government and DPWH district engineers to advise their
contractors of the purpose and coverage of MC 121-2019 and “not to interpret it in
another way’’.

As the Sept. 29 deadline for clearing operations nears, Año created validation teams
to ensure that local government units (LGUs) are “on the same page in implementing
DILG MC No. 2019-121.”

DILG Undersecretary and spokesman Jonathan Malaya said the validation teams will
check on the compliance of the LGUs with the presidential directive.

“We are inching towards the 60-day deadline and, of course, we want to yield a 100
percent compliance,” said Malaya.

The validation team will be composed of: a DILG officer cross-posted from a
different LGU, a representative from the local police unit; a representative from the
local Bureau of Fire Protection Station; representatives from accredited civil society
organizations; and a representative from the media.

All DILG regional directors were also directed to “personally meet and interface with
local chief executives (LCEs) of all towns and cities within their jurisdiction” for the
smooth implementation of MC 121-2019.

“As we have expressed before, we do not want to make the impression that this road-
clearing operation is exclusive to the LGUs in Metro Manila, and now that the
message was clearly received, we want to follow through by going down and see the
progress made by these LGUs in their respective jurisdictions,” said Malaya.

Clearing operations, tuluy-tuloy-DILG

99shares20
Mer Layson (Pilipino Star Ngayon) - October 2, 2019 - 12:00am

MANILA, Philippines – Nilinaw kahapon ng Department of Interior and Local

Government (DILG) na hindi pa natatapos ang isinasagawang road clearing ope-
rations ng pamahalaan, kahit na natapos na ang 60-araw na deadline na ibinigay nila
sa mga local government units (LGUs) noong Setyembre 29.
Ayon kay Department of Interiors Local Government Secretary Eduardo Año, tuluy-
tuloy ang isinasagawa nilang clearing operations hanggang sa lahat ng road
obstructions ay tuluyan nang malinis.

Paglilinaw pa ni Año, sakop lamang ng 60-day effort ang mga primary at secondary
roads, at hindi pa kasama rito ang mga tertiary roads.

“Gusto kong linawan na ‘yung 60 days hindi riyan natatapos ‘yung clearing kasi
tuloy-tuloy ito. Remember ‘yung primary at secondary roads ‘yung inuna natin,”
aniya. “Ang gusto natin pati ‘yung tertiary roads maayos.”

Kaugnay nito, muli ring tiniyak ng kalihim na sususpindihin nila ang mga local
government officials na mapapatunayang nabigong makaabot sa kanilang road-
clearing standards matapos ang 60-araw na deadline na ibinigay sa mga ito.

Gayunman, bago tuluyang suspindihin ay bibigyan muna ang mga ito ng

pagkakataong magpaliwanag.

Ayon kay Año, inaasahan niyang hanggang sa darating na Biyernes ay matatanggap

na niya ang assessment report sa 60-day road- clearing efforts ng bawat local
government unit sa bansa.

“Umiikot pa rin po ang validation and assessment teams, hanggang Friday ay

magbibigay sila ng ulat kung ano ‘yung kanilang validation and assessment using our
criteria and parameters,” ani Año, sa panayam sa radyo. “Dito malalaman natin kung
pumasa ba ang ating mga LGUs.”

Ang mga mabibigo aniyang linisin ang kanilang nasasakupan laban sa mga road
obstructions, gaya ng illegally parked vehicles, illegal terminals, illegal vendors,
barung-barong ng mga street dweller, barangay outposts, encroachments, at mga
tambak ng basura, ay kanilang sususpindihin kung hindi magiging katanggap-tanggap
ang paliwanag ng mga ito.
Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-
ngayon/metro/2019/10/02/1956687/clearing-operations-tuluy-tuloy-
dilg#mP60ZWO8c44GUu7m.99

SWINE DEATHS. The Department of Agriculture confirms that African swine fever
has caused hog deaths in the Philippines. File photo by Maria Tan/Rappler

MANILA, Philippines– The Department of Agriculture (DA) confirmed that African

swine fever (ASF) has caused deaths of hundreds of pigs in several areas in the
country.

What are its effects and how will the disease affect the local hog industry?

What is African swine fever?

According to the National Meat Inspection Service (NMIS), ASF is a highly
contagious viral disease that affects pigs, warthogs, and boars.

It causes pigs to have high fever and lose their appetite. It also causes hemorrhages in
the skin and internal organs.

Death is certain. Pigs die in a span of 2 to 10 days upon affliction.

There is no known vaccine against ASF yet.

Which areas are affected?

Agriculture Secretary William Dar said 7 areas in two provinces in Luzon have been
affected by ASF. These are:

According to the Food and Agriculture Organization, ASF has severely affected
China, Mongolia, Vietnam, Cambodia, some areas in South Korea, Laos, and
Myanmar.

ASF outbreaks have been detected in 32 provinces in China. Almost 1.2 million pigs
there have been culled in an effort to halt the further spread of the disease.

Can humans get sick?

No. The NMIS said ASF is not considered as a human health threat.

However, humans can become carriers of the virus once tainted pork is ingested or if
people get close to the infected meat.

The virus can also survive even if the meat has been processed or canned.

Other Stories

Dar suspects that the virus may have been brought by some overseas Filipinos who
came from ASF-affected countries.

What has the government done?

Prior to the public announcement that ASF has caused hog deaths, the Philippine
government sent tissue samples to laboratories in the United Kingdom to determine
the cause of death of the pigs. While tests have confirmed that it was indeed ASF that
caused the deaths, the particular strand of the virus has yet to be determined.

The government said it has enforced the "1-7-10 Protocol" in the affected areas.

Quarantine checkpoints are set up in areas within a 1-kilometer radius of farms

possibly having cases of ASF. All pigs within the area are also culled.
Dar said over 7,400 pigs have been culled in the affected areas.

Within a 7-kilometer radius, authorities conduct surveillance and limit any animal
movement.

Meanwhile, farm owners within a 10-kilometer radius are required to report if they
have pigs showing signs of the disease.

According to Dar, the government has "successfully managed the issue."

"We are pleased to report that we have already suspended the ground operations in
Rizal and will now focus on cleaning and disinfection operations," the DA said.

The government has also banned pork imports from ASF-affected countries.

What is the potential impact?

The disease threatens the P260-billion swine industry in the country. The industry
provides livelihood for millions of Filipino families, as small backyard raisers
comprise roughly two-thirds or 65% of the industry.

The Philippines currently has 12 million hogs in its inventory.

The DA said it has set aside P82 million to prevent the further spread of ASF. The
amount includes P3,000 in financial aid for each affected hog raiser.

What can the public do?

For swine raisers, the DA reminds them to enhance biosecurity measures and
promptly report any unusual animal deaths in their respective farms.

Swill feeding or feeding food scraps to pigs is highly discouraged.

For consumers, the government advises them to remain vigilant when buying pork
and pork products and to always look for the NMIS seal as a guarantee.

The public is also encouraged to report any animal disease incidence to their
respective municipal, city, or provincial veterinary offices.

The DA can be contacted through 09951329339 or 09208543119. – Rappler.com

Cotabato City on Wednesday (March 6, 2019) opens its Bai Walk, a

viewing deck at the mouth of Rio Grande where one may watch the
sunset on Illana Bay. MindaNews photo by FERDINANDH B. CABRERA

Pagpapabaya sa magulang panukalang gawing krimen

117shares10
Malou Escudero (Pilipino Star Ngayon) - October 1, 2019 - 12:00am
MANILA, Philippines — Isinusulong na sa Senado ang panukalang batas na
naglalayong gawing krimen ang pagpapabaya sa mga magulang.

Sa Senate Bill No. 29 na inihain ni Senator Panfilo “Ping” Lacson, nais nitong
makulong ng isa hanggang anim na buwan o kaya ay patawan ng multang P100,000
ang mga anak na hindi makakapagbigay ng suporta sa kanilang mga magulang sa
tatlong magkakasunod na buwan ng walang malinaw na dahilan.

Kapag naging batas, ang panukala ay tatawaging Parents Welfare Act of 2019.”

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/01/1956385/pagpapabaya-sa-magulang-panukalang-
gawing-krimen#MsJflcjc7eQuuPI4.9
9

Magpapabaya, mananakit sa matatanda may parusa

196shares20
Gemma Garcia (Pilipino Star Ngayon) - October 4, 2019 - 12:00am

MANILA, Philippines – Muling inihain sa Kamara ni Muntinlupa Rep. Ruffy Biazon

ang panukala na magpaparusa sa mga anak o sinumang nangangalaga na
magpapabaya sa mga matatandang magulang at mga lolo at lola. 

Sa House Bill 4980 ni Biazon ay mahaharap sa parusa ang mga magpapabaya, mang-
aabuso at mananakit sa mga matatanda anuman ang kanilang relasyon dito. 

Inihain ang panukala dahil wala umanong batas na nagbibigay proteksyon sa mga
senior citizens subalit mayroon naman sa mga kabataan at kababaihan.

Iginiit pa ng kongresista na marami rin ulat na natatanggap na pangmamaltrato,

pananakit, exploitation, pagpapabaya at iba pang pang-aabuso sa mga matatanda na
madalas ay kagagawan pa ng mga sariling anak o kamag-anak. 

Sa oras na maging ganap na batas mahaharap sa pagkakabilanggo at multa na mula

P100,000-P300,000 ang mga anak, kamag-anak o mga tagapag-alaga na mang-aabuso
sa mga matatanda. 

Noong 17th Congress ay inihain ni Biazon ang panukala subalit hindi ito nabigyang
pansin sa Kamara.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/04/1957348/magpapabaya-mananakit-sa-matatanda-
may-parusa#ZVBGlWTCGQXI2oAH.99

Basta Filipino swak sa Malasakit Center - Go

16shares00
(Pilipino Star Ngayon) - October 5, 2019 - 12:00am
MANILA, Philippines — “Wala po itong pipiliin. Basta Pilipino ka, qualified ka”. Ito
ang idiniin ni Sen. Bong Go sa harap ng interpellation period sa Senate Bill 199 o
“Malasakit Center Act of 2019” na isinusulong niya upang maging ganap nang
institusyon.

“Hindi po ba magbabago ang proseso sa bill na ito ang pagbibigay ng tulong ng aking
opisina sa mga nangangailangan?” ang tanong ni Sen. Franklin Drilon kay Go.

“Hindi po,” ang sagot ni Go. “Wala po itong pipiliin. Basta Pilipino ka, qualified ka.
Kahit ang mga humihingi ng tulong sa opisina nina Senators Drilon, Hontiveros,
Pangilinan, pwede po kahit sino. Wala po itong pinipili.”

Nang tanungin kung maaari pa ring direktang lumapit ang mga pasyente sa mga
opisina ng “concerned agencies” kahit mayroon nang Malasakit Centers, sinabi ni Go
na pupuwede pa rin.

Ngunit ipinunto niya na mas magiging kombinyente sa mga pasyente kung sa

Malasakit Centers na nakatindig sa mga ospital sila lalapit.

“Hindi na nila kailangan mamasahe. Bakit pa sila pupunta diyan sa Philippine Charity
Sweepstakes Office (PCSO) kung nandiyan na ang opisina,” ani Go.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/05/1957580/basta-filipino-swak-sa-malasakit-
center-go#Xi03RjHlM4Api7w2.99

Ang kahalagahan ng pagsisipilyo sa kinabukasan ng kabataan

Gerald Dizon (Pilipino Star Ngayon) - September 30, 2019 - 9:00am

MANILA, Philippines — Nasa kamay ng mga ina ang kapakanan ng kanilang mga
anak, lalo na pagdating sa kalusugan.

Ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon ay nababantayan nila ang kanilang mga anak.
Habang lumalaki, sila ay nagiging mas malaya sa kanilang mga nais na pagkain.

Ito ay mas napapanahon ngayong naglipana na sa merkado ang iba’t ibang uri ng junk
foods, kasama na ang mga sugary na pagkain. Dahil sa talamak na pagbebenta ng mga
ito, sa mga sari-sari store halimbawa, mas madaling nagkakaroon ng access sa ‘di
masustansyang pagkain ang mga kabataan.

Ang hindi masustansya at labis na matamis na diet ay nagdudulot ng maraming hindi

kanais-nais na sintomas sa katawan. At lingid sa kaalaman ng nakararami, kasama rito
ang pagkabulok ng ngipin.

Kapag masakit ang ngipin, nauunsyami ang mga aktibidad kasama ang mga kaibigan
o pamilya. Sa ganitong mga pagkakataon ay mas pipiliin na lamang manatili sa bahay.
Sa lubhang sakit ay hindi na rin nakakakain nang maayos ang bata, na siyang
nagiging dahilan ng pagkahina.
Dahil nakikita sa panglabas na anyo, ang mga sirang ngipin ay nakabababa rin ng
kumpiyansa pagdating sa social interaction.

Sa kabataan, ang pagkabulok ng ngipin ay may epekto rin sa pag-aaral. Ayon sa mga
eksperto, sakit ng ngipin ang pangunahing dahilan ng pagliban (absent) ng mga bata
sa klase. Sa isang pananaliksik, lumalabas na 97% ng edad anim na mga bata ay
nagkakaroon ng tooth decay.

Higit pa rito, maari ring maapektuhan at maimpluwensiyahan ng oral cavities ang

kabataan hanggang sa kanilang pagtanda. Hindi lamang sa kanilang edukasyon pati na
rin sa mga karanasan at oportunidad sa buhay.

Kaya naman tunay na nakasalalay sa mga ina ang pag-iwas sa dental cavities at
pangangalaga ng ngipin ng kanilang mga anak. Narito ang ilang mga hakbang upang
maituro ang kahalagan ng oral health sa kabataan:

1. Maging mapili sa pagkain

Maging mapagmatyag sa dietary habits ng inyong mga anak. Idiin sa kanila ang
kahalagahan ng tamang nutrisyon sa katawan, kasama na ang ngipin. Iwasan ang
pamimili ng junk food, bagkus ay mag-stock ng mas masustansiyang pagkain tulad ng
gulay at prutas.

2. Maging ehemplo

Makatutulong din na sa loob pa lamang ng tahanan ay maging ehemplo o role model

ang mga nanay pagdating sa pag-aalaga ng ngipin. Ituro sa mga anak ang tamang
paraan ng pagsisipilyo. Hindi dapat bababa sa dalawang minuto ang itatagal gamit
ang tamang strokes para masiguro ang kalinisan ng ngipin.

3. Ugaliin ang pagsisipilyo

Para masiguradong parating malinis ang ngipin, ugaliing magsipilyo tatlong beses sa
isang araw o pagkatapos kumain. Siguruhin din na ang toothpaste na gamit ay may
calcium at fluoride na siyang mga pangunahing sangkap na nagpapatibay sa enamel
ng ngipin at panlaban sa pagkasira nito.

4. Bumisita sa dentista

Dapat ding mag-iskedyul ng routine dental appointments ang mga nanay para sa mas
masusing pangangalaga ng oral health. Sa ganito ring paraan ay mas masasanay ang
mga bata sa dentista at mababawasan ang kanilang takot. Higit sa lahat, mas magiging
maganda at matibay ang mga ngipin sa pangmatagalan.

Laging tandaan na sa pangagalaga ng katawan, isaalang-alang din ang ngipin. Dahil

mula sa pagkabata hanggang sa pagtanda, ang magandang mga ngiti ang
magpapamalas sa ating mga tagumpay.
GCTA kinuwestyon sa Korte Suprema
Ludy Bermudo (Pilipino Star Ngayon) - October 1, 2019 - 12:00am

MANILA, Philippines — Umakyat na sa Korte Suprema ang usapin sa batas sa Good

Conduct Time Allowance (GCTA) para sa person deprived of liberty (PDL).

Ito’y matapos kuwestiyunin kahapon ng ilang convicted prisoners ng Bureau of

Corrections (BuCor) sa Supreme Court (SC) ang patuloy pa nilang pagkakakulong sa
halip na pakinabangan na ang naipagkaloob sa kanilang GCTA sa ilalim ng Republic
Act No. 10592.

Sa inihaing Petition for Certiorari and Prohibition, na may petsang September 24,
2019, hiniling nila sa Mataas na Hukuman na ideklarang ‘illegal and unconstitutional’
ang pertinent provisions ng Revised Implementing Rules and Regulations ng RA No.
10952.

Ang mga petisyuner ay pawang inmates ng New Bilibid Prison (NBP) na ang
kumatawan ay sina Russel A. Fuensalida, Toshing Yiu, Benjamin D. Galvez, Cerilo
C. Obnimage, Urbano D. Mison, Roland A. Gamba, Pablo Z. Panaga at Rommel R.
Deang.

 Respondents sa petisyon sina Justice Secretary Menardo Guevarra, DILG Secretary

Eduardo Año, Bucor Director General Gerald Bantag, at BJMP Chief Allan Sullano
Iral.

Nais ng mga petisyuner na ideklarang iligal ang revised implementing rules dahil

pareho lamang umano ito sa executive legislation Section 2, 2nd paragraph ng Rule
IV, Section 2 ng Rule V, Section 2 ng Rule VII. Section 1, 2nd paragraph ng Rule
XIII at Section 1, 3rd paragraph ng Rule XIII ng nasabing batas.

Ayon sa Revised IRR ng GCTA, hindi kwalipikado at hindi maaring makinabang ang
convicts sa heinous crimes, recidivists at escapees.

Magugunitang pumutok ang isyu ng GCTA nang maiulat na posibleng makalaya sa

pamamagitan nito si dating Calauan, Laguna Mayor Antonio Sanchez na
nasentensiyahan sa kasong rape at murder.

BSP: Rice tarrification 'nakatulong kaya 0.9% ang inflation'

215shares30
James Relativo (Philstar.com) - October 4, 2019 - 12:10pm

MANILA, Philippines —  Lalo pang bumaba sa 0.9% ang inflation rate noong
nakaaraang buwan, ayon sa pinakahuling datos na isinapubliko ng Philippine
Statistics Authority.

"Ito na ang pinakamababang inflation rate simula Hunyo 2016, kung saan ito'y 1.3%,"
sambit ng PSA sa Inggles.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/04/1957387/bsp-rice-tarrification-nakatulong-
kaya-09-ang-inflation#HEXwg7mGM8OhkR14.99

asok pa rin ito sa 2-4% target ng Bangko Sentral ng Pilipinas para sa mga taong 2019
hanggang 2022.

"Primaryang nakaapekto sa pagbaba ng inflation ng Setyembre 2019 ang taunang

pagbaba sa index ng mabibigat na pagkain at 'di nakalalasing na inumin," dagdag ng
PSA.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/04/1957387/bsp-rice-tarrification-nakatulong-
kaya-09-ang-inflation#HEXwg7mGM8OhkR14.99

Tulong ng tarrification?
Ikinagalak naman ng BSP ang mga panibagong resulta, bagay na hindi raw magagawa
ng iisang institusyon.

Ayon kay BSP Governor Benjamin Diokno, malaking salik dito ang pagliliberalisa sa
industrya ng palay.

"Pinagtulung-tulungan 'to ng 'buong gobyerno' — ng presidente dahil sa kanyang

political will, ng Kongreso sa pagpapasa ng kinakailangang rice tarrification law," ani
Diokno.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/04/1957387/bsp-rice-tarrification-nakatulong-
kaya-09-ang-inflation#HEXwg7mGM8OhkR14.99

Nagpasalamat din siya sa policy analysis ng mga economic managers at pagtataas ng

BSP at Monetary Board sa interest rates.

"Dahil din 'yan sa normalisayon ng presyo ng langis sa pandaigdigang markado,"

dagdag niya.

Setyembre at Oktubre 2018 nang sumirit sa 6.7% ang inflation rate, ang
pinakamamataas sa loob ng siyam na taon.

'Hindi naman bumaba ang presyo'

Sa kabila ng pagbaba, sinagot naman ni Deputy Minority leader at Bayan Muna Rep.
Carlos Zarate ang mga panibagong datos.

"[H]indi ibig sabihin na bumaba ang mga presyo. Ang ibig lang sabihin ay mas kaonti
ang itinaas ng presyo ng mga goods noong nakaraang buwan," sabi ng militanteng
mambabatas.
Patuloy niya, nananatiling mataas ang presyo simula nang pumalo ito noong
nakaraang taon.

"Ang gustong marinig ng konsyumer ay ang pagbaba ng presyo at hindi lang basta
tantos ng inflation," patuloy ni Zarate.

Kahit daw na bumaba pa sa zero ang inflation, ang ibig sabihin lang daw nito ay
walang price increase, pero wala ring pagbaba.

Pagdating sa sinabi ni Diokno tungkol sa rice tarrification, ito naman ang tugon ni
Zarate: "On the contrary, ito nga ang naglubog sa utang at kahirapan sa mga
magsasaka."

Ilang buwan nang umaaray ang mga mag-uuma matapos tanggalin ang quantitative
restriction sa pagpasok ng bigas mula sa ibang bansa, na pinalitan na lang ng
pagpapataw ng taripa.

Noong Setyembre, nagreklamo rin ang mga magsasaka nang bumulusok patungong
P8 hanggang P10 kada kilo ang presyo ng palay kasunod ng liberalization.

Dahil sa pagdagsa ng murang bigas mula sa ibang bansa, nananawagan naman

ang Philippine Chamber of Agriculture and Food Inc. na magpataw ng hanggang 70%
taripa sa mga iniaangkat na bigas.

Itinulak naman kahapon nina Deputy Speakers LRay Villafuerte at Mikee Romero na

magamit ang P29 billion mula sa conditional cash transfer ng gobyerno para bumili
ng palay direkta sa magsasakang Pinoy.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/04/1957387/bsp-rice-tarrification-nakatulong-
kaya-09-ang-inflation#HEXwg7mGM8OhkR14.99

120 gamot babawasan ng presyo

Doris Franche (Pilipino Star Ngayon) - September 27, 2019 - 12:00am

MANILA, Philippines – Balak ng Department of Health (DOH) na bawasan ang

presyo ng 120 gamot sa ilalim ng maximum drug retail price (MDRP).

Sinabi ni Health Undersecretary Eric Domingo na ang matataas na presyo ng mga

gamot ay nakaaapekto sa kalusugan ng maraming Filipino.

Dahil dito, naglabas ang DOH ng listahan ng 120 na mamahaling gamot para sa
hypertension, diabetes, sakit sa puso, chronic lung diseases, chronic renal disease,
cancer, psoriasis at rheumatoid arthritis.

Dapat aniyang babaan ang presyo ng mga gamot para mas maraming Filipino ang
magkaroon ng mas maayos na kalusugan.
Ani Domingo, sa pagbaba ng presyo, hindi naman  pababayaang malugi ang mga
pharmaceutical company.

Sa ilalim ng MDRP, inaasahang magkakaroon ng average price reduction na 56

porsyento ang mga piling gamot sa merkado.

Ayon kay Dr. John Wong, chairman ng Drug Price Advisory Council, ang 120 na
gamot ay napili para mabawasan ang presyo base sa average prices sa Southeast
Asian countries.

Titiyakin ng kanilang ahensya na magiging abot-kamay na ang gamot sa mga Filipino

at kasabay nito ay magiging patas naman sa mga kumpanya.

Sobrang ‘screen time’masama ba sa bata?

18shares00
SAPOL - Jarius Bondoc (Pilipino Star Ngayon) - October 4, 2019 -
12:00am

MASAMA ba sa mga bata ang sobrang paggamit ng gadgets? Maraming magulang

ang nag-aalala na baka may negatibong idulot ang mahahabang oras araw-araw na
pagtutok ng mga bata sa liwanag ng screen ng cell phone o tablet o computer.
Nakakaalarma na nu’ng 2010-2011, 8.6% ng kabataan sa mundo na edad-16 pababa
ay mahigit tatlong oras ang inuubos sa social media miski schooldays; at nu’ng 2015-
2016 ay dumami pa sila nang 12.8%. Samantala, dumadami rin ang mga batang
gan’ung edad na may mental disorder, dati 10%,naging 12%.

Pero wala naman daw direktang relasyon ang mga estatistika, anang mga eksperto.
Nagkakataon lang lahat, pero hindi ‘yon dahil sa haba ng “screentime” ng mga bata sa
gadgets.

Ganunpaman, mahirap basta balewalain ang babala ng mga espesyalista na may

masamang epekto nga ang screen time. Halimbawa, sa mata. Games man o seryosong
babasahin, movies o social media, napapatagal ang dilat ng tao sa screen.
Nababawasan ang pagkurap ng mata. Natutuyuan ito; nagagasgas ang cornea, ang
makintab na harap ng mata. Kinakailangan tuloy ng artificial tears o eye lubricants.

Meron ding napapansin ang mga child behaviorists. Dahil daw sa screen time,
nababawasan ang oras ng mga bata sa pakikipaglaro sa isa’t isa. Naaapektuhan ang
kanilang “people skills”. Hindi na sila kasing-dali makipagkaibigan sa ibang bata sa
playground. Nagiging loner -- palasarili at makasarili. Paglaki raw nila, mahihirapan
umano sila makitungo sa kapwa: sa empleyado, boss o karanggo.

May dagdag pa r’yan ang mga sociologists. Tanong nila: kapag impersonal daw ang
mga bata ngayon, ano’ng klaseng world leaders sila magiging? Darami kaya ang
giyera dahil hindi sila sanay sa bigayan? Magiging pala-asa o uto-uto kaya sila sa
iilang natutong makipaglaro?
Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-
ngayon/opinyon/2019/10/04/1957260/sobrang-screen-timemasama-ba-sa-
bata#JrRHcm505mD5AGI6.99

Bayani ang mga guro (Unang bahagi)

1shares00
IKAW AT ANG BATAS - Atty. Jose C. Sison (Pilipino Star Ngayon) -
October 6, 2019 - 12:00am

TUWING Oktubre 5, ginugunita natin ang National Teacher’s Day alinsunod sa

Republic Act 10743. Tama lang na maglaan tayo ng isang espesyal na araw kada taon
para kilalanin at parangalan ang ating mga guro na may mahalagang papel na
ginampanan para sa paghubog at pagtuturo sa atin. Sila ang tumatayong ating
pangalawang magulang sa eskuwelahan at sila ang tumulong para mapanday at
mapahusay tayo. Ang mga guro natin mula elementarya hanggang kolehiyo ay
masasabing mga tahimik na bayani ng bawat henerasyon. 

Sa totoo lang, may isang institusyon sa Pilipinas na naglaan ng kanilang oras,

panahon at pera para kilalanin ang importanteng papel na ginagampanan ng ating mga
guro sa lipunan, para pasalamatan sila at tuloy ay itaguyod ang kultura ng pagkilala sa
kanila bilang gurong Pilipino. Ito ay ang Metrobank Foundation (MBF) na
pinangungunahan ni Ginoong Aniceto M. Sobrepeña bilang presidente. Sa simula pa
lamang, inilaan na ng MBF ang Setyembre 5 hanggang Oktubre 5 bilang National
Teachers Month (NTM).

Nag-umpisa ang NTM noong 2008 para magbigay pugay at kilalanin ang
kabayanihan at sakripisyo ng mga gurong Pilipino sa pamamagitan ng simpleng
pasasalamat para sa kanilang ginawa. Ang tema na “Teacher Ko, Idol Ko” ang naging
una nitong konsepto. Sumunod na taon (2009), ay ang tagline na “My Teacher, My
Hero” o guro ko, bayani ko naman ang kanilang ginamit.

Sa pagdaan ng mga taon, nagkaroon na rin ng kilusan para sa pagkilala sa propesyon

ng pagtuturo. Nagkaroon pa ito ng logo na isang estudyante at isang guro na sabay na
nagbabasa para bumuo ng isang puso at may nakasulat na salitang “My Teacher, My
Hero”. Ang logo ang naging mukha ng kampanya ng MBF simula pa 2008.

Noong 2011, opisyal na kinilala ang NTM sa paglalabas ng proklamasyon

(Presidential Proclamation No. 242) ng Pangulo ng Pilipinas na nagtatalaga sa
Setyembre 5 hanggang Oktubre 5 bilang “National Teachers Month”. Sunod nito ay
naging batas naman noong 2016 ang RA 1974 kung saan dineklarang “National
Teacher’s Day” ang Oktubre 5 ng bawat taon. Ang opisyal na pag-endorso sa
ginagawa ng NTM ay nagpapakita lang na nagtagumpay ang institusyon sa layunin
nito na kilalanin, pasalamatan at bigyang pugay ng lahat ng sektor ng lipunan ang
ating mga guro para sa naging kontribusyon nila sa ating pag-unlad. Katunayan nga
ay nakaabot na rin ng isang dekada ang NTM noong 2018 sa kanilang pagbibigay
parangal sa mga gurong Pilipino at mayroong 110 organisasyon na sumali para sa
selebrasyon na may temang “Gratitude In10sified”.
Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-
ngayon/opinyon/2019/10/06/1957734/bayani-ang-mga-guro-unang-
bahagi#DtciTtv76Sg8okby.99

3 pwesto sa '2019 Best Islands in Asia' nasungkit ng Pilipinas

247shares21
James Relativo (Philstar.com) - October 9, 2019 - 7:24pm

MANILA, Philippines — Kasama sa "30 pinakamagagandang isla sa mundo" para sa

taong kasalukuyan ang ilang tourist destinations sa Pilipinas, ayon sa inilabas na
listahan ng isang international travel magazine kahapon.

Sa listahan ng Condé Nast Traveler, nangibabaw bilang pinakamagandang isla sa

Asya ang Boracay para sa taong 2019.

Isinalarawan ito na may mga "banayad na babaying-dagat na tila nilikha para sa

'Instagram sunsets,'" ayon sa publikasyon sa Inggles.

"Ang 'main draw' ng Boracay ay ang White Beach nito, na may puting mala-pulbos na
buhangin at mabababaw na luntiang tubig na mainam sa paglangoy at snorkeling,"
dagdag nila.

Nakuha ng Boracay ang pwesto kahit na ipinasara ito ng anim na buwan ni Pangulong
Rodrigo Duterte para sa "rehabilitasyon" noong Abril ng 2018. 

Binuksan naman itong muli noong Oktubre ng parehong taon.

Sinundan naman ng "Cebu and Visayas Islands" ang Boracay—na isa ring isla sa
Visayas—sa ikalawang posisyon.

"Matatagpuan sa kalagitnaan ng Pilipinas, humahakot ng mahigit 2 milyong bisita ang

Cebu taun-taon dahil sa malilinis na dalampasigan sa hilagang bahagi ng isla," ayon
sa Condé Nast Traveler.

Nasa ikaapat na pwesto naman ang Palawan, na tahanan ng Puerto Princesa

Subterranean River, isang UNESCO World Heritage Site.

Kapansin-pansin naman na wala sa Top 5 ng Asya ang numero uno sa kontinente

noong 2018 na Siargao.

Pasok din sa Top 5 ang Penang ng Malaysia sa ikatlong pwesto habang nasa ika-
limang pwesto naman ang Bali, Indonesia.

Read more at https://www.philstar.com/pilipino-star-

ngayon/bansa/2019/10/09/1958808/3-pwesto-sa-2019-best-islands-asia-
nasungkit-ng-pilipinas#jEmByaCZuPZ3A0A4.99

5 patay sa lindol!
Joy Cantos (Pilipino Star Ngayon) - October 18, 2019 - 12:00am

MANILA, Philippines – Umaabot na sa lima katao ang patay sa pagtama ng

magnitude 6.3 lindol sa North Cotabato at mga karatig lalawigan sa Mindanao noong
Miyerkules ng gabi.

Sa report, sinabi ni Leslie Francisco, spokesperon ng Office of Civil Defense (OCD)

11, tatlo ay nasawi sanhi ng landslide sa Magsaysay, Davao del Sur; isa ang
nabagsakan ng pader sa Datu Paglas, Maguindanao at isa ang inatake ng altapresyon
na kinilalang si Tony Panangulon, 50, sa M’lang, North Cotabato.

Naitala naman sa 89 katao ang nasugatan, 21 dito ay sanhi ng landslide sa Magsaysay,

Davao del Sur; 68 sa North Cotabato, General Santos City at South Cotabato.

Ang epicenter ng lindol ay tumama sa Tulunan, North Cotabato dakong alas-7:37 ng

gabi nitong Miyerkules kung saan naapektuhan ang power supply.

Lumikha rin ang lindol ng sunog sa Furniture at Plastic Section sa Gaisano Mall sa
lungsod ng General Santos City.

Sa Cotabato naapektuhan ang Sangguniang Bayan Building, Fire Station, ospital, mga
kabahayahan at maging ang KCC Mall sa lungsod ng Koronadal.

Nagkaroon ng bitak at nabasag ang mga salamin sa Veranza Mall sa North Cotabato,
SB Building sa munisipyo ng M’lang sa Maguindanao. 
Bunga ng insidente ay nasuspinde rin ang klase sa mga apektadong lugar.

Naitala naman sa 29 imprastraktura ang napinsala sa Region XI at XII.

Pinakamataas na intensity 7 ang naitala sa Tulunan at Kidapawan City, habang

intensity 6 ang naramdaman sa Digos City, Davao del Sur; Sto. Niño, South Cotabato;
at Tacurong City.

Dahil dito, pinayuhan ng Phivolcs ang mga residente sa mga nasabing lugar na mag-
ingat at maging alerto sa posibleng landslide lalo’t patuloy na umaakyat ang bilang ng
aftershocks.

Lagpas 200 aftershocks na ang naitala ng Phivolcs matapos ang lindol.

“Two new laws, RA 10679 and RA 10922 mandate us to teach FINANCIAL LITERACY to
students. But I think, if you want to teach financial literacy to students, you have to start
with the TEACHERS.” - Sec. Briones
Why?
1. In 2016, 26,000 teachers did not receive any retirement benefits because they needed
to pay their loans.
2. Public school teachers’ loans rose to almost P320 billion (P157.4 billion from GSIS and
P162 billion from private lending institutions or PLIs).
3. Department of Education Secretary Leonor Briones cited the study of the PIDS
(Philippine Institute for Developmental Studies) on households showing that public school
teachers are 50% more likely to borrow compared to other government employees.
Solution? Increase salary?
- In the last 19 years, public school teachers received over 100% increase in salaries,
119.25% to be exact. A teacher level 1 who used to receive a monthly salary of P9,466 in
2000 now receives P20,754. If you include benefits, the effective monthly pay is P30,873.
(Source: Philippine News Agency’s article entitled “Over 100% hike in teachers’ salaries
in 10 years” published on June 9, 2019 at https://www.pna.gov.ph/articles/1071867)
Given the above facts, ang problema ay hindi sa sahod o ang solution ay increase salary,
at lalong hindi rin sa pagbigay sa kanila ng maraming loans. (Though our teachers
deserve increase in their salaries.)
There’s a lot of stories we’ve heard, watched on tv, on news about some teachers and
some Principals who became poor after their retirement. And I’m sure you’ve heard about
the story of a former principal who is now a janitor. Ang dahilan? Hindi nila
napagplanuhan at napaghandaan ang kanilang retirement fund. Nakakalungkot di ba?
This is just one of the reasons why INTERNATIONAL MARKETING GROUP (IMG) is
very dedicated in teaching financial literacy to everyone. IMG wants every Filipino family
to have a better future. IMG wants you to have a better life.
In IMG, we educate people on how to build their solid financial foundation. If you want to
learn about this, contact me in private. Message me
Have a dose of Financial Education everyday
Were here to Help our Beloved Teachers
“It’s not about having a high salary. It’s knowing how to manage it.”
IMG FinancialEducation SolidFinancialFoundation RetirementFund
Ctto

Metro Manila (CNN Philippines, September 18) — The House Health Committee
approved on Wednesday a measure institutionalizing Malasakit Centers in public
hospitals nationwide.

The Malasakit Center, a brainchild of Senator Bong Go, is a one-stop shop for
patients who need medical and financial assistance since they are not covered by
PhilHealth benefits.

The still unnumbered substitute bill states that the Malasakit Program will
complement the implementation of Republic Act 11223 or the Universal Healthcare
Law.

Aside from being a one-stop shop for cash-strapped patients, the Malasakit Center
will also provide patient navigation and referral in accessing hospital services, as well
as provide information regarding Philhealth membership, coverage and benefit
packages.

The Malasakit Center is mandated to ensure that indigent patients will not incur out-
of-pocket expenses while financially needy patients will incur the least out-of-pocket
expense.

Among the forms of medical assistance that patients going to Malasakit Centers are
entitled to include:

• Laboratory, imaging and all other diagnostic procedures

• Drugs and medicines

• Supplies, orthopedic and assistive devices, prosthesis, blood and blood products,

• Dental services, except those that are for aesthetic purpose and not medically
indicated

• Medical and surgical procedures

• Prescribed post hospitalization rehabilitation services, aftercare program,

appropriate mental and psychological support, including those done on an outpatient
basis

• All hospital bills including professional fees, and

• All other medical, health, documentary and related services billed by the hospital.

Albay Rep. Edcel Lagman previously criticized Malasakit Centers, saying they were
only established to boost Go’s political stature.

Go, however, insisted the centers help poor patients. He also accused Lagman of
trying to improve his public image by putting the Malasakit Centers in a bad light.

Gamot, “ginto” sa Pilipinas

AKSYON NGAYON - Al G. Pedroche (Pilipino Star Ngayon) - October 21,
2019 - 12:00am

BATID niyo ba na ang presyo ng gamot sa Pilipinas, kahit pa generic ay apat na beses
na mas mahal kumpara sa halaga nito sa ibang bansa? At lalung nakapanlulumo na
dalawampu’t dalawang beses na mas mahal ang branded medicines kung ihahambing
sa presyo sa ibang bansa.

Kung saan pa maraming nagdarahop na mamamayan ay doon pa napakamahal

ng medisina na tagapagligtas ng buhay. Paano na ang mga mahihirap na
nagkakasakit?

Kaya kinakatigan natin ang plano ng Department of Health na magpataw ng price

ceiling sa may 120 klase ng gamot sa kapakanan ng mga mararalita nating kababa-
yan. 

Kung ikukonsidera ang napakaraming patong na ipinaiiral ng mga pharmaceuticals sa

presyo ng gamot, mahihinuha natin na puwede naman palang gawing abot-kaya ng
mga mahihirap ang gamot na kailangan nila kung gugustuhin. Pero bakit
nagkakaganyan ang sitwasyon sa ating bansa? Ang mga dambuhalang multinationals
na gumagawa ng gamot ay nagsasamantala para magkamal ng yaman. Hindi
magagawa iyan kung walang makikipagkutsabang matataas na opisyal ng pamahalaan
simula pa noong araw.

Noong magkaroon ng Cheaper Medicine Act, akala ko’y tapos na ang problemang ito.
Oo nga’t may batas na umoobliga sa mga doktor na magreseta ng mga generic
medicines pero kahit ang mga ito ay apat na patong pa ring mas mahal. Kaya ayos ang
planong magpataw ng price ceiling basta’t ang presyo ay makakapantay sa halaga ng
gamot sa ibang bansa na mas mura.

Kahit ang mahihirap ay dinarapuan din ng mga sakit na sinasabing “pangmayaman”

gaya ng hypertension, cancer at diabetes. Huwag natin silang pagkaitan ng tsansang
gumaling sa kanilang karamdaman.

EDITORYAL - Delikado sa kalusugan ang e-cigarettes

(Pilipino Star Ngayon) - October 21, 2019 - 12:00am

NAG-VIRAL sa social media ang pagbi-vape ng isang lalaki habang nasa isang
pampublikong sasakyan. Marami ang sumaway sa kanyang pasahero sapagkat
nakasusulasok ang ibinubugang usok. Pero walang pakialam ang lalaki at nakiki-
pagtalo pa sa mga pasahero. Sa ginagawa ng lalaki na pagbi-vape, salat siya sa
kaalaman na mahigpit na ipinagbabawal ang paghithit nito sa mga pampublikong
lugar o sasakyan. Mapanganib sa kalusugan ang vape o electronic cigarettes at hindi
lamang ang gumagamit nito ang apektado kundi pati na rin ang mga nakalalanghap ng
second hand smoke.

Marami nang kaso nang pagkakasakit dahil sa paggamit ng e-cigarettes sa United

States. Sa latest report, mayroon nang 26 na namatay at 1,299 ang nagkasakit dahil sa
paggamit nito. Ayon sa report, mabilis ang pagkakasakit ng mga indibidwal na
gumamit ng vape at patuloy na iniimbestigahan ito. Sa loob lamang umano ng 90-
araw na paggamit ng vape ay marami na agad nagkasakit at ang nakapagtataka ang
mga gumamit ay dati namang malusog ang pangangatawan.

Naaalarma na ang Department of Health (DOH) kaya nagbigay sila ng babala sa mga
gumagamit ng e-cigarettes. Katulong ng DOH ang World Health Organization
(WHO) sa pagbibigay ng babala kasunod ng mga pagkakasakit na naitala sa US dahil
sa e-cigarettes.

Sabi ni DOH Sec. Francisco Duque III, kumpara sa sigarilyo, mas matindi ang
nakalalasong kemikal na nakahalo sa e-cigarettes. At hindi lamang ang gumagamit
nito ang apektado kundi pati na rin ang nakalalanghap ng second hand smoke. Damay
din sa pagkakasakit ang nakalanghap. Delikado itong malanghap ng mga batang
kasama sa bahay sapagkat maaari silang magkasakit. Kaya ang panawagan ni Duque,
itigil na ang paggamit ng e-cigarettes sapagkat hindi ito mabuti sa katawan.
Hinihikayat ng DOH ang mga kabataan, ganundin ang mga buntis na huwag gumamit
nito.

Sa aming opinion, isang epektibong paraan para walang gumamit ng e-cigarettes ay

ang itaas ang excise tax nito katulad ng ginawa sa sigarilyo. Ayon sa report, mula
nang itaas ang buwis sa sigarilyo nabawasan ang mga nagyoyosi dahil sobrang taas ng
presyo. Ganito rin ang gawin sa e-cigarettes para walang tumangkilik. Lubhang
mapanganib ito sa kalusugan.

EDITORYAL - Earthquake drill, idaos din sa mga probinsiya

(Pilipino Star Ngayon) - October 18, 2019 - 12:00am

LIMA ang namatay sa 6.3 magnitude na tumama sa Mindanao noong Miyerkules ng

gabi. Ang sentro ng lindol ay nakita sa silangan ng Tulunan, North Cotabato. Nadama
naman sa Kidapawan City ang intensity 7. Nasunog naman ang isang mall sa Gen.
Santos City makaraan ang lindol. Nakita sa mga kuha ng CCTV ang pagpapanic nga
mga tao habang bumababa sa isang mall at maging sa ospital at mga gusali.
Karamihan sa kanila ay hindi alam ang gagawin nang tumama ang lindol. Nakita na
walang preparasyon sa pagtama ng lindol kaya marami ang nahinatakutan.

Ganito rin ang nangyari nang lumindol noong nakaraang Abril (magnitude 6.1) sa
Porac, Pampanga na ikinamatay ng 11 katao. Isang supermarket ang naguho roon.
Nakita rin ang pagpa-panic ng mga tao roon. Marami ang hindi malaman kung saan
susuling at halos hindi alam ang EXIT. Nagpapakita lamang na walang kahandaan
ang mga tao sa pagtama ng lindol. At ang resulta, ang mga namatay ay hindi sa
pagyanig namatay, kundi nabagsakan at natabunan ng gumuhong istruktura.

Ang lindol na tumama sa Itbayat, Batanes noong Hulyo na ikinamatay ng siyam katao
ay nakapanlulumo. Maraming bahay, simbahan at iba pang lumang istruktura ang
naguho.

Karaniwang tumatama ang malalakas na lindol sa probinsiya. Ang nangyayaring ito

ay isang magandang paalala sa mga namumuno na magdaos din ng earthquake drill sa
probinsiya. Karaniwang sa Metro Manila lamang idinadaos ang drill na para bang
hindi ito kailangan sa mga lalawigan. Bakit hindi rin gawin ito sa buong bansa.

Ang Metro Manila Development Authority (MMDA) ang nangangasiwa sa

earthquake drill bilang paghahanda sa malakas na lindol o ang tinatawag na “The Big
One”.

Maaaring handa na ang ilan sa pagtama ng lindol sa Metro Manila dahil sa

isinasagawang drill. Pero kulang pa ito at dapat na magkaroon pa ng mga pagsasanay
para hindi magpanic. Laging ipaunawa na kapag may lindol ay huwag gagamit ng
elevator sapagkat maaaring ma-trap dun kapag naguho ang gusali.

Mahalaga ang earthquake drill at sana hindi lamang sa Metro Manila magsagawa nito
kundi sa probinsiya man. Kailangang maihanda rin ang mamamayan sa malayong
lugar para maiwasan ang pagpa-panic.

EDITORYAL - Delikado sa kalusugan ang e-cigarettes

(Pilipino Star Ngayon) - October 21, 2019 - 12:00am

NAG-VIRAL sa social media ang pagbi-vape ng isang lalaki habang nasa isang
pampublikong sasakyan. Marami ang sumaway sa kanyang pasahero sapagkat
nakasusulasok ang ibinubugang usok. Pero walang pakialam ang lalaki at nakiki-
pagtalo pa sa mga pasahero. Sa ginagawa ng lalaki na pagbi-vape, salat siya sa
kaalaman na mahigpit na ipinagbabawal ang paghithit nito sa mga pampublikong
lugar o sasakyan. Mapanganib sa kalusugan ang vape o electronic cigarettes at hindi
lamang ang gumagamit nito ang apektado kundi pati na rin ang mga nakalalanghap ng
second hand smoke.

Marami nang kaso nang pagkakasakit dahil sa paggamit ng e-cigarettes sa United

States. Sa latest report, mayroon nang 26 na namatay at 1,299 ang nagkasakit dahil sa
paggamit nito. Ayon sa report, mabilis ang pagkakasakit ng mga indibidwal na
gumamit ng vape at patuloy na iniimbestigahan ito. Sa loob lamang umano ng 90-
araw na paggamit ng vape ay marami na agad nagkasakit at ang nakapagtataka ang
mga gumamit ay dati namang malusog ang pangangatawan.

Naaalarma na ang Department of Health (DOH) kaya nagbigay sila ng babala sa mga
gumagamit ng e-cigarettes. Katulong ng DOH ang World Health Organization
(WHO) sa pagbibigay ng babala kasunod ng mga pagkakasakit na naitala sa US dahil
sa e-cigarettes.

Sabi ni DOH Sec. Francisco Duque III, kumpara sa sigarilyo, mas matindi ang
nakalalasong kemikal na nakahalo sa e-cigarettes. At hindi lamang ang gumagamit
nito ang apektado kundi pati na rin ang nakalalanghap ng second hand smoke. Damay
din sa pagkakasakit ang nakalanghap. Delikado itong malanghap ng mga batang
kasama sa bahay sapagkat maaari silang magkasakit. Kaya ang panawagan ni Duque,
itigil na ang paggamit ng e-cigarettes sapagkat hindi ito mabuti sa katawan.
Hinihikayat ng DOH ang mga kabataan, ganundin ang mga buntis na huwag gumamit
nito.

Sa aming opinion, isang epektibong paraan para walang gumamit ng e-cigarettes ay

ang itaas ang excise tax nito katulad ng ginawa sa sigarilyo. Ayon sa report, mula
nang itaas ang buwis sa sigarilyo nabawasan ang mga nagyoyosi dahil sobrang taas ng
presyo. Ganito rin ang gawin sa e-cigarettes para walang tumangkilik. Lubhang
mapanganib ito sa kalusugan.