http://www.sfp.org.

16.01

KINEMATOGRAFIA
Finansowanie kinematografii europejskich ze źródeł publicznych

Finansowanie europejskiego sektora audiowizualnego w ogromnym stopniu zależne jest od źródeł publicznych. Strukt
finansowania tego przemysłu ze środków publicznych jest jednak zróżnicowana i złożona.

Każdego roku różnego rodzaju instytucje publiczne udzielają wsparcia szeroko rozumianej produkcji filmowej i telewizyjn
w łącznej kwocie ponad 1.2 miliarda euro. Są to instytuty, komisje, fundusze, departamenty rządów, centra, agencje i in
Organizacje te różnią się od siebie wielkością, zasięgiem oraz sposobem dystrybucji środków. Mimo że największa cz
funduszy przekazywana jest na produkcję filmową, pomoc skierowana jest na wszystkie etapy procesu produkcji, począw
od developmentu, aż po dystrybucję i promocję. Dofinansowanie sektora audiowizualnego w poszczególnych państw
opiera się na specyficznych regułach oraz modelach finansowych i podatkowych, regulowanych prawem danego kraju.

W krajach Unii Europejskiej, środki publiczne służące wspieraniu kinematografii pochodzą z wielu źródeł, i są to mię
innymi: · dotacje z budżetu państwa,
· podatki z eksploatacji (kina, telewizje, video)
· odpisy od biletów kinowych
· wpływy z loterii
· obowiązkowe inwestycje bezpośrednie telewizji
· środki pochodzące od samorządów lokalnych

Podstawowym źródłem finansowania są dotacje z budżetu państwa i stanowią one od 10-30% (w Norwegii, Holandii, Fra
i Portugalii), przez około 50% (m.in. we Włoszech, Szwecji), aż do 100% (m.in. w Hiszpanii i Danii) wszystkich środk
przeznaczonych na wspieranie kinematografii.

W wielu przypadkach ważnym źródłem funduszy przeznaczanych na rozwój kinematografii są odpisy z biletów kinowych
Szwecji wpłaty z tego tytułu stanowią ponad 30% całkowitego funduszu.

Istotne znaczenie w wielu krajach europejskich odgrywa telewizja. Od stacji telewizyjnych w poszczególnych kraj
pochodzi od 30 do nawet 75% budżetu przeznaczonego na wsparcie kinematografii. Środki te przekazywane są na d
sposoby - jako odpisy i wpłaty na rzecz funduszy bądź instytutów filmowych (Francja, Niemcy, Holandia, Portuga
Norwegia, Wielka Brytania i Szwecja), lub też w postaci inwestycji bezpośrednich w koprodukcje i zakup praw.

Kolejnym ważnym elementem wspierającym przemysł filmowy w krajach europejskich są różnego rodzaju ulgi i zwolnie
podatkowe dla producentów filmowych i wszelkich podmiotów, które decydują się inwestować w produkcję audiowizualną.

Przykłady Europejskie
Francja

Pomoc bezpośrednia dla francuskiego sektora audiowizualnego jest bardzo zcentralizowana. Ponad 90% środków ulokowa
jest w Centre National de la Cinematographie (CNC). Pozostała część funduszy pochodzi z małych regionalnych i lokaln
agencji.

CNC powstało na mocy ustawy w 1948 roku. Jest instytucją publiczną i chociaż posiada niezależny budżet, za jego realiza
odpowiada przed Ministerstwem Kultury. Budżet CNC wynosi ponad 526 mln euro rocznie. Poza wsparciem dla sekt
audiowizualnego, CNC jest również odpowiedzialne za tworzenie i wdrażanie ram prawnych dla sektora audiowizualne
w kraju.

Budżet CNC zasilany jest przez:

· odpisy od biletów kinowych (11%)
· odpisy od obrotów telewizji o profilu ogólnym (nie dotyczy to kanałów
tematycznych), które obejmują przychody z reklam i opłat abonamentowych (5,5%)
· odpisy od nagranych kaset VHS i płyt DVD (5%).

Dodatkowo telewizje niekodowane mają obowiązek samodzielnego inwestowania 3% obrotów w produkcję filmo
(francuską i europejską) oraz w zakupy praw do emisji takich produkcji. Zachętą dla inwestorów zewnętrzn
do finansowania produkcji audiowizualnych są odpisy podatkowe - firmy mogą odpisać od dochodów opodatkowanych 50
a osoby fizyczne 25% inwestycji. Wpłaty dokonywane są na konto funduszy inwestycyjnych zwanych SOFICA.

W 2007 roku, do grupy podmiotów zasilających budżet CNC, rewizja prawa o "Telewizji przyszłości" włączyła równ
dostawców telewizji internetowej. W wyniku tej zmiany suma środków do rozdysponowania przez CNC w 2008 ro
w porównaniu z rokiem poprzednim wzrosła o 10 mln euro.

We Francji istnieje ponad 40 agencji regionalnych, powołanych przez samorządy lokalne w celu wspierania lokalnej produ
audiowizualnej. Najprężniej działające z nich posiadają roczne budżety w wysokości około 2 mln euro. Od 2003 ro
również na mocy postanowień rządu francuskiego, do każdych 2 euro wydanych na produkcję przez fundusz regionalny, C
dokłada kolejne 1 euro. W ten sposób całkowita suma dofinansowania produkcji w regionach wynosi około 70 mln e
rocznie. Środki pochodzące z CNC to około 1/3 tej sumy.
Niemcy

German Federal Film Board (FFA - Niemiecka Federalna Rada Filmowa) powstała na mocy prawa Filmförderungsgesetz (F
z 1968 roku. Do jej zadań należy przede wszystkim poprawa sytuacji niemieckiej kinematografii oraz jej promocja w kr
i za granicą, ale także koordynowanie wsparcia dla tego sektora, zarówno na szczeblu krajowym jak i regionalnym. Zarów
samo prawo, jak sposób finansowania i działania FFA były wielokrotnie zmieniane. Ostatnia zmiana została wprowadzo
w lipcu 2008 roku, kiedy to rząd niemiecki postanowił przedłużyć działanie uchwały, na mocy której do 2012 roku corocz
zobowiązany był tworzyć fundusz - German Federal Film Fund (DFFF) w wysokości 60 mln euro. O przyzna
dofinansowania w ramach tego funduszu decyduje FFA.

Całkowity budżet FFA to blisko 70 mln euro. Pozostałe środki pochodzą z odpisów pobieranych od podmiotów prowadząc
kina (1,8- 3% rocznych obrotów brutto) oraz od dystrybutorów (1,8 - 2,3% obrotów netto). Wkłady telewizji, zarów
prywatnych jak i publicznych, regulowane są porozumieniami z FFA.

Ze względu na federalną strukturę administracyjną Niemiec, blisko 60% środków publicznych przeznaczonych na wspiera
kinematografii znajduje się w gestii landów. W każdym z nich istnieje regionalny fundusz filmowy, funkcjonujący jako spó
z ograniczoną odpowiedzialnością, którego zadaniem jest wspieranie i finansowanie sektora filmu. Fundusze regiona
finansowane są ze środków samorządów lokalnych, regionalnych banków i nadawców. Zadaniem RFF jest wspiera
produkcji filmowej na każdym etapie, począwszy od prac scenariuszowych, poprzez development i produkcję, a
dystrybucji i promocji skończywszy.
Największe z funduszy mają do swojej dyspozycji blisko 40 mln euro.

Szwecja

Szwedzki Instytut Filmowy powstał w 1963 roku. Od tego czasu wspiera produkcję, promocję i dystrybucję szwedzk
filmów, dba o zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz o obecność szwedzkich produkcji za granicą. Szwedz
Ministerstwo Kultury corocznie przyznaje grant na jego działanie.

Zadania Instytutu regulowane są przez porozumienie pomiędzy rządem, sektorem przemysłu filmowego i mediami. Obe
porozumienie, obowiązujące od 2006 roku, reguluje głównie wsparcie dla produkcji i dystrybucji krajowej, finansowane
środków rządowych, nadawców telewizyjnych, właścicieli kin (obciążonych na rzecz instytutu 10% odpisem z przycho
brutto). Pozostałymi stronami porozumienia są: Swedish Exhibitors Association (właściciele kin), National Federation
People's Parks and Community Centres (stowarzyszenie parków i centrow rozrywki), Temperance Centres' Associati
Swedish Film Distributors (dystrybutorzy), oraz Swedish Film Producers Association (stowarzyszenie producentów), a ta
stacje telewizyjne - Sveriges Television, TV4, Modern Times Group MTG, Kanal 5 i C More Entertainment. Całkowita su
środków publicznych przeznaczona na wsparcie kinematografii pochodzi więc z wielu źródeł.

Instytut na swoje cele statutowe i rocznie do dyspozycji około 337 mln SEK (~115 mln zł). Wkład z budżetu państwa
około 185 mln SEK w 2008 roku. Dodatkowo państwo przeznacza jeszcze 125 mln SEK (~43 mln zł) rocznie na dodatko
działania związane m.in. z polityką w sferze kinematografii. Po uwzględnieniu powyższych środków oraz tych pochodząc
z funduszy regionalnych, sektor kinematografii w Szwecji rocznie jest wspierany przez ponad 530 mln SEK (ok.182 mln
pochodzących ze środków publicznych.

Regionalne wsparcie dla kinematografii w Szwecji jest coraz bardziej znaczącym źródłem finansowania tego sekto
Największym funduszem regionalnym jest Film i Vast zwany też Trollywood, ze względu na swoje centrum w Trollhatt
Jego roczny budżet to około 8 mln euro, na które składają się środki pochodzące od samorządów lokalnych regionu i gmi
środki ze Szwedzkiego Instytutu Filmowego (~0,3 mln euro), środki unijne z ERDF oraz własne dochody funduszu. W sum
w Szwecji istnieje 19 regionalnych centrów filmu, wspierających produkcję, promocję i edukację filmową.

Norwegia

W Norwegii sektor kinematografii ze środków budżetowych wspiera kilka instytucji. Większość środków znajduje się w ge
Norweskiego Instytutu Filmowego (NFI). NFI finansowany jest przez Ministerstwo Kultury oraz część wpływów z odpis
z biletów kinowych. Jego roczny budżet wynosi około 35 mln NOK (~14 mln zł). W ramach tej alokacji 28 mln NOK m
zostać przeznaczone na produkcję filmową, 3mln NOK na wsparcie regionalnych centrów i funduszy, 1 mln N
na zachowanie, restaurowanie i wsparcie kina norweskiego oraz 3 mln NOK na stworzenie nowego instytutu, który zast
istniejące instytucje: Norwegian Film Fund, Norwegian Film Development i Norwegian Film Commission.

Norwegian Film Fund powstał w 2001 roku. Fundusz administruje dotacją państwową na produkcję filmową, telewizy
i produkcje interaktywne. Służy również jako organ doradczy dla Ministerstwa Kultury w kwestiach związanych z polit
audiowizualną. NFF zajmuje się również współpracą z Eurimages i Media Desk Norway. Poza produkcją filmową N
dysponuje również środkami na 7 innych programów:

· filmy fabularne pełnometrażowe - development, produkcja i postprodukcja

· filmy fabularne pełnometrażowe zależne od oceny rynku - produkcja i dystrybucja

· koprodukcje międzynarodowe

· filmy krótkie - development i produkcja

· seriale telewizyjne - development i produkcja

· produkcje interaktywne - development

· fundusz po-dystrybucyjny, zależny od liczby sprzedanych biletów

W 2006 roku NFF dysponował kwotą alokacji w wysokości 270 mln NOK (~108 mln zł).

Zadaniem Norwegian Film Development jest wspieranie developmentu w norweskiej kinematografii. Prowadzi szkole
i doskonalenie zawodowe dla osób zajmujących się produkcja filmową. Rocznie dysponuje kwotą 3.6 mln NOK (~1.5 mln
na development filmów fabularnych pełnometrażowych oraz wsparcie dla developmentu filmów krótkometrażowych, łącz
z pomocą przy poszukiwaniu producenta.

Kolejną instytucją jest Fundacja Kultury Audiowizualnej, również finansowana przez Ministerstwo Kultury i częściowo pr
telewizje NRK i prywatną TV2. Ponadto w Norwegii istnieje stowarzyszenie skierowane do rynku kinowego - Film & Ki
finansowane z odpisów z biletów (2,5%) i sprzedaży oraz wynajmu kaset i płyt DVD, a także ze składek samorząd
miejskich będących jej członkami. Przyznaje ona dotacje na dystrybucję oraz dotuje kina studyjne lub placówki mające sła
frekwencję.

W Norwegii istnieją 4 centra regionalne dysponujące środkami publicznymi: North Norwegian Film Centre, West Norweg
Film Centre, Film3 oraz Central Norwegian Film Centre. Finansowanie funduszy regionalnych pochodzi z samorząd
lokalnych. Ich zadaniem jest wspieranie produkcji audiowizualnej na każdym z etapów produkcji.

Wielka Brytania

Za kreowanie i realizację polityki w zakresie przemysłów kultury i filmu w Wielkiej Brytanii odpowiedzialny jest Departam
Kultury, Mediów i Sportu (Department for Culture, Media and Sport - DCMS) rządu brytyjskiego. Zadania w zakre
realizacji tej polityki polegają na Finansowaniu Rady Filmowej Wielkiej Brytanii (UK Film Council) oraz Narodowej Szk
Filmu i Telewizji (National Film and Television School).

UK Film Council jest rządową agencją strategiczną, której celem jest stworzenie jak najlepszych warunków dla rozw
kinematografii w Wielkiej Brytanii, podniesienie liczby widzów w kinach, udostępnianie wiedzy na temat sektora i możliwo
rozwoju oraz promocji filmu brytyjskiego za granicą. W tym celu współpracuje ściśle zarówno z brytyjskim rządem,
i przedstawicielami przemysłu filmowego. UK Film Council kształtuje politykę audiowizualną w Wielkiej Bryta
i dofinansowuje ten sektor.

Każdego roku UK Film Council dystrybuuje około 27 mln £ (ok.110 mln zł), pochodzących z Narodowej Loterii oraz drugie
mln £ dotacji rządu brytyjskiego. Wsparcie udzielane jest na prace scenariuszowe, produkcję, filmy krótkometrażo
eksport filmów za granicę, dystrybucję, kina, edukację filmową, kulturę, archiwa i festiwale. UK Film Council dofinansow
także działalność First Light, Skillset, British Film Institute (Brytyjskiego Instytutu Filmowego) oraz wielu regionaln
i narodowych agencji.

British Film Institute, poza dotacją z UK Film Council, otrzymuje również subwencje od telewizji publicznej i st
prywatnych. W sumie ma do dyspozycji kwotę około 36 mln £ (~150 mln zł) rocznie. BFI finansuje filmy niekomercyj
eksperymentalne, często niskobudżetowe, a także projekty młodych reżyserów.

W Wielkiej Brytanii istnieje 12 regionalnych agencji filmowych, z których 9 mieści się w Anglii, a pozostałe 3 w Walii, Szk
i Irlandii Północnej. Wszystkie są finansowane ze środków samorządów terytorialnych, prywatnych telewizji regionaln
oraz ze środków budżetowych pochodzących z UK Film Council.

BUD WÓJ REGIONALNYCH FUNDUSZY FILMOWYCH

Polska

Czerpiąc z najlepszych przykładów europejskich i ich wieloletniego doświadczenia, po wielu latach prac, negocj
i dyskusji, w 2005 roku Polska dołączyła do grona państw europejskich, które traktując kinematografię jako część kult
narodowej, sprawują mecenat nad tą dziedzina i wspierają ją. Mocą ustawy z dnia 30. czerwca 2005 roku powołano Po
Instytut Sztuki Filmowej.

PISF stworzono na wzór istniejących już europejskich instytucji wspierających kinematografię, został on jednak dostosowa
do polskiego prawodawstwa i specyfiki sektora audiowizualnego. Do jego głównych zadań należy wspieranie produ
i promocji filmu, upowszechnianie kultury filmowej oraz ochrona dziedzictwa kulturalnego w dziedzinie filmu. Instytut
roku wspiera i dofinansowuje polską kinematografię sumą blisko 120 mln zł.

Od 2007 roku coraz więcej polskich samorządów lokalnych zauważa korzyści płynące z prowadzenia regionalnej polit
audiowizualnej. W wielu miastach powstają instytucje i departamenty, pełniące funkcję film commision - ułatwiaj
i usprawniające wszelkie procedury administracyjne, logistyczne i związane w wyborem lokalizacji dla produkcji filmow
Kolejne samorządy uświadamiają sobie, jak ogromny wpływ na promocję regionu i jego rozwój gospodarczy może m
stworzenie warunków zachęcających twórców filmowych do lokowania swoich produkcji na danym terenie i angażują
w tworzenie regionalnych funduszy filmowych. Jak dotąd dwa regiony - Łódź i Śląsk - wsparły produkcję filmową za pom
środków samorządowych - miejskich i wojewódzkich - w ramach funduszu filmowego w formie konkursu. Prace n
stworzeniem regionalnego funduszu filmowego są już bardzo zaawansowane we Wrocławiu, Poznaniu, Krakowie, Lubl
i Gdyni. Do tej listy wciąż dołączają kolejne samorządy.

Zarówno przy tworzeniu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, jak i regionalnych funduszy filmowych, Polska czer
z najlepszych europejskich przykładów. Kolejnym krokiem są więc działania mające na celu stworzenie w polskim system
prawnym znanych innym państwom (na przykład Wielkiej Brytanii, Belgii czy Węgrom), stymulujących roz
kinematografii zachęt podatkowych i ulg, oraz regulacji uwzględniających specyfikę tej branży, zachęcających inwesto
i podmioty zagraniczne do produkcji bądź koprodukcji audiowizualnej w Polsce.

Jednym z rozwiązań mogłoby być usprawnienie systemu zwrotu podatku VAT producentom zagranicznym. Procedura
w chwili obecnej trwa nawet 6 miesięcy. Bardziej zaawansowanym krokiem byłoby wprowadzenie 0% stawki VAT, co
tylko przyciągnęłoby inwestorów zagranicznych, ale też w znacznym stopniu obniżyłoby koszty produkcji audiowizual
w Polsce. Jednak najczęściej stosowanym rozwiązaniem w Europie jest system zachęt bądź ulg podatkowych, lub
możliwość odpisu inwestycji poniesionej na produkcję audiowizualną.

Wciąż trwają dyskusje nad możliwością wykorzystania funkcji finansów publicznych w celu wsparcia krajowej produ
audiowizualnej, jak i przyciągnięcia inwestycji zagranicznych. Doświadczenia innych państw pokazują, że można te
dokonać w zgodzie z regulacjami dotyczącymi pomocy publicznej oraz przez wspólny system podatku od wartości dodanej
Aleksandra Szczerbak
Krajowa Izba Producentów Audiowizualnych
Warszawa 08.2008

Materiały do broszury informacyjnej PISF, wrzesień 2008, przygotowane przez Iwonę Burzyńską