SENARAI KANDUNGAN

ISI KANDUNGAN HALAMAN

Bahagian A : Kemahiran Geografi
Bab 1 : Arah 2–5
Bab 2 : Kedudukan 6–9
Bab 3 : Peta Lakar 10 – 12
Bab 4 : Lakaran Peta Malaysia 13 – 15
Bahagian B : Geografi Fizikal
Bab 5 : Bumi 16 – 21
Bab 6 : Bentuk Muka Bumi 22 – 29
Bab 7 : Saliran 30 – 33
Bahagian C : Geografi Manusia
Bab 8 : Penduduk di Malaysia 34 – 37
Bab 9 : Petempatan di Malaysia 38 – 44
Bahagian D : Geografi Kawasan
Bab 10 : Bentuk Muka Bumi dan Saliran di Asia Tenggara 45 – 49
Bab 11 : Penduduk dan Petempatan di Asia Tenggara 50 – 54
Bahagian E : Isu dan Pengurusan Alam Sekitar
Bab 12 : Sumber Air 55 – 59
Bab 13 : Sisa Domestik 60 – 63

© Semua hak cipta terpelihara. Sebarang bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang
boleh dipergunakan lagi, atau dipindah dalam sebarang bentuk atau cara lain tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada penulis.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat]
 Bab 1 : Arah

1.1 Arah Mata Angin

 Arah ialah hala tuju sesuatu tempat dari suatu tempat

yang lain
 Empat arah mata angin utama :-
a) Utara Ulam Timun Sambal Belacan
b) Timur
c) Selatan Ular Tedung Sangat Bisa
d) Barat
 Empat arah mata angin perantaraan :-
a) Timur Laut
b) Tenggara Kegunaan arah mata angin Sekolah
c) Barat Daya
d) Barat Laut Contoh :
Arah mata angin digunakan
semasa memandu atau  Kedai Makan berada di bahagian barat
mengemudi, semasa  Sekolah berada di bahagian selatan
mengorientasi kompas dan
menggunakan peta.  Pejabat Pos berada di bahagian tenggara
 Hotel berada di bahagian barat laut

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 2
 Bab 2 : Kedudukan

2.1 Kedudukan Relatif

 Kedudukan ialah tempat letaknya sesuatu objek, tempat atau

kawasan.
 Kedudukan relatif pula ialah kedudukan yang ditentukan melalui titik
rujukan yang dipilih.
 Kedudukan relatif boleh dinyatakan melalui istilah kiri, kanan, depan
dan belakang.
Contoh :
Jika stesen minyak dijadikan sebagai
a) Di hadapan Alice adalah
Cikgu Maggie titik rujukan :- Tahukah anda?

 Hospital berada di hadapan stesen Kedudukan bangunan

b) Di belakang Alice adalah
Joey
c) Di sebelah kanan Alice
adalah Brendon
d) Di sebelah kiri Alice
adalah Alex
minyak di dalam pelan atau peta
 Di sebelah kiri stesen minyak ialah biasanya ditentukan
kedai kek menggunakan jalan raya.
Bahagian hadapan
 Sekolah berada di sebelah kanan
bangunan biasanya
stesen minyak akan menghadap
 Di belakang stesen minyak ialah bahagian jalan raya
restoren

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 3
 3.2 Simbol-simbol dalam Peta Lakar
Bab 3 : Peta Lakar
Semua objek yang ada di permukaan bumi disebut sebagai ciri
geografi.
Ciri geografi dibahagikan kepada dua jenis iaitu :-
3.1 Ciri-ciri Peta Lakar
 Ciri fizikal – ciri berkait dengan alam semula jadi
 Ciri budaya – ciri berkait dengan buatan manusia
Semua ciri geografi diwakilkan dengan menggunakan simbol.
Simbol boleh dilukis dengan menggunakan :-
Peta lakar ialah gambaran atau lakaran sesuatu kawasan yang a) Simbol titik
dilukis berdasarkan pemerhatian dan data-data. b) Simbol garisan
Ia dilukis tanpa menggunakan skala. c) Simbol kawasan
Peta lakar juga dilukis dengan menggunakan simbol ringkas yang d) Singkatan perkataan
mewakili ciri-ciri geografi kawasan tersebut.
Masjid Stesen trigonometri Jalan raya Sungai

Tajuk : Peta Pekan Muhibah dan kawasan sekitarnya

Tajuk

Simbol titik Simbol garisan

Arah mata
angin
Jenis-jenis
Petunjuk simbol

Simbol
Simbol kawasan Singkatan perkataan

Bingkai
Bt.

Hutan Kolam Bukit Balai polis

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 4
 Bab 4: Lakaran Peta Malaysia 4.1 Kedudukan Negeri-negeri di Malaysia

Negara yang bersempadan dengan Malaysia Laut China Selatan memisahkan antara Negeri Sabah menghadap tiga laut yang
di bahagian utara adalah Thailand Semenanjung Malaysia dengan Sabah dan Sarawak berbeza

104ºT 114ºT

Laut
Sulu
6ºU

Laut China Selatan

4ºU
Laut
Sulawesi

2ºU

Malaysia dipisahkan dengan Negara Malaysia dipisahkan dengan Negara Sabah dan Sarawak berkongsi Pulau Borneo dengan
Indonesia melalui Selat Melaka Singapura melalui Selat Tebrau negara Indonesia dan Brunei

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 5
 Bab 5 : Bumi 5.2 Struktur Bumi

Tahukah anda?
5.1 Sistem Fizikal Bumi
Kerak bumi terdiri
daripada kepingan plat
yang terapung di atas Kerak bumi
mantel. Plat ini bergerak - Lapisan paling luar.
Atmosfera kerana arus perolakan - Sangat nipis jika dibandingkan
di dalam mantel. dengan mantel.
- Juga dikenali sebagai litosfera.
- Terbahagi kepada dua bahagian
Mantel iaitu :-
 Membentuk lebih 85% berat a) Sial (daratan)
Litosfera
bumi. Hampir 2/3 jisim bumi. b) Sima (lautan)
 Bersifat separa pepejal dan
Biosfera cecair.
 Suhunya dari 800⁰C sehingga
Hidrosfera
1600⁰C

Sistem fizikal bumi terdiri daripada empat komponen utama iaitu :- Teras bumi
 Atmosfera – Udara (mengandungi gas, debu, asap, wap air)  Lapisan paling dalam.
 Hidrosfera – Air (air laut, air tasik, air bawah tanah, air sungai)  Terbahagi kepada dua iaitu teras
 Litosfera – Kerak bumi/tanih (terdapat batuan, mineral) luar dan teras dalam.
 Biosfera – Tempat tinggal (manusia, haiwan, tumbuhan)  Mengalami suhu dan tekanan
Setiap komponen di bumi saling melengkapi di antara satu sama lain. yang sangat tinggi.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 6
 Tanah Tinggi
Tanah tinggi ialah kawasan yang mempunyai ketinggian lebih dari 180 meter dari
Bab 6 : Bentuk Muka Bumi aras laut.
Taburan kawasan tanah tinggi di Semenanjung Malaysia ialah di bahagian tengah
dan semakin rendah menuju ke selatan.
Manakala di Sabah, kawasan tanah tinggi tertumpu di bahagian tengah. Di Sarawak,
6.1 Bentuk Muka Bumi di Malaysia kawasannya ialah di bahagian pedalaman.

Tanah Pamah
Tanah pamah terdiri daripada tanah yang rata atau tanah yang beralun.
Ketinggiannya kurang daripada 180 meter.
Biasanya, kawasan ini terdiri daripada kawasan delta, dataran dan lembangan
sungai. Contohnya, di Dataran Kedah-Perlis, Delta Rajang dan Delta Segama.
Kawasan tanah pamah penting untuk pembinaan petempatan, kawasan pertanian,
kawasan perindustrian dan pembinaan infrastruktur seperti jalan raya.

Tanah tinggi Tanah pamah Pinggir Laut

Malaysia mempunyai kawasan pinggir laut yang panjang iaitu kira-kira 4 800 km.
Bentuk Muka Bumi Malaysia dikelilingi oleh Selat Melaka, Laut China Selatan, Laut Sulu dan Laut
di Malaysia Sulawesi. Contoh bentuk muka bumi pinggir laut ialah pulau, teluk, tanjung dan
pantai berpasir yang sesuai untuk aktiviti pelancongan dan perikanan.
Kawasan laut di Malaysia terletak di atas pentas benua iaitu pentas Sunda yang
merupakan kawasan perairan yang cetek dan kaya dengan plankton (makanan ikan)
Pinggir laut Saliran
Saliran
Malaysia mempunyai banyak sungai kerana menerima jumlah hujan yang lebat iaitu
kira-kira 2600 mm setahun.
Ciri-ciri sungai di Malaysia adalah berjeram di hulu dan berliku-liku di kawasan
tengahnya manakala proses pemendapan berlaku di bahagian hilir.
Kawasan tasik di Malaysia pula terdiri daripada tasik semula jadi (Tasik Chini) dan
tasik buatan manusia (Tasik Kenyir) yang menjadi destinasi pelancongan terkenal.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 7
 6.2 Lokasi Pelbagai Bentuk Muka Bumi di Malaysia

Tanah tinggi Kawasan tanah tinggi/gunung

di Malaysia
Semenanjung Malaysia
1. Banjaran Nakawan
2. Banjaran Kedah Singgora
3. Banjaran Bintang
4. Banjaran Keledang
5. Banjaran Titiwangsa
6. Banjaran Benom
7. Banjaran Tahan
8. Banjaran Pantai Timur
G1 Gunung Korbu (2 182 m)
G2 Gunung Tahan (2 187 m)
Sarawak
9. Banjaran Kelinkang
10. Banjaran Kapuas Hulu
11. Pergunungan Hose
Kawasan tanah tinggi di Semenanjung Malaysia Kawasan tanah tinggi di Sabah dan Sarawak 12. Pergunungan Iran
Banjaran gunung di Semenanjung Malaysia merupakan Kawasan tanah tinggi terletak di kawasan 13. Banjaran Tama Abu
gunung lipat tua yang stabil. pedalaman Sabah dan Sarawak. G3 Gunung Mulu (2 376 m)
Ia berasal daripada Dataran Tinggi Yunan melalui Banjaran Crocker merupakan banjaran yang
Sabah
Thailand dan menganjur ke selatan. mempunyai gunung tertinggi di Malaysia iaitu
14. Banjaran Crocker
Kawasan tanah tinggi ini terdiri daripada beberapa Gunung Kinabalu (4 095 m)
15. Banjaran Trus Madi
buah banjaran. Terdapat juga beberapa banjaran yang meliputi
Banjaran yang paling panjang dikenali sebagai 16. Banjaran Brassey
kawasan pedalaman Sarawak seperti Banjaran
Banjaran Titiwangsa yang merupakan G4 Gunung Kinabalu (4 095 m)
Tama Abu, Banjaran Pergunungan Iran &
‘tulang belakang’ Semenanjung Malaysia. G5 Gunung Trus Madi (2 642 m)
Banjaran Kapuas Hulu.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 8
 Saliran Tahukah anda?
Sg. Kelantan Tasik Kenyir adalah tasik
Sg.
buatan manusia terbesar
Muda
di Asia Tenggara dengan
Sg. Terengganu
Sg. Padas Sg. Kinabatangan keluasan 260 ribu hektar.
Tasik Tasik ini dikomersialkan
Sg. Kenyir
Kerian dengan aktiviti
Sg.
Perak pelancongan yang turut
Sg. Baram
menyediakan peluang
Tasik Sg.
Segama
pekerjaan kepada
Chini
Sg. Bernam
Sg. Pahang
penduduk sekitarnya.
Loagan
Tasik Bunut
Bera
Sg. Rajang
Sg. Endau
Sg.
Lupar

Sungai-sungai di Semenanjung Malaysia Sungai-sungai di Sabah dan Sarawak

Sungai paling panjang di Semenanjung Sungai Rajang merupakan sungai
Malaysia adalah Sungai Pahang (459 km). terpanjang di Malaysia iaitu (563 km).
Sungai Muda dan Sungai Kerian digunakan Sungai ini boleh dimudik jauh ke kawasan
untuk mengairi kawasan sawah padi. pedalaman.
Sungai Terengganu dan Sungai Perak Tasik Loagan Bunut adalah tasik
digunakan untuk empangan hidroelektrik. semula jadi di Sarawak.
Terdapat juga sungai yang dijadikan Pemandangan tasik Kenyir Sungai Kinabatangan (Sabah) adalah Sungai Rajang di Sarawak
sempadan negeri seperti Sungai Bernam dan Sungai Endau. sungai yang digunakan untuk membawa
Tasik Bera dan Tasik Chini (Pahang) adalah tasik semula jadi. kayu balak ke kilang (560 km).
Tasik Kenyir (Terengganu) adalah tasik buatan manusia yang bertujuan Sungai-sungai di Sabah dan Sarawak penting kepada penduduk
untuk menjana kuasa hidroelektrik. tempatan untuk tujuan pengangkutan dan mengangkut kayu balak.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 9
 Bab 7 : Saliran

7.1 Pandang Darat Fizikal Peringkat Aliran Sungai

 Terdapat tiga peringkat sungai iaitu hulu, tengah dan hilir.

 Kebanyakan sungai berpunca daripada kawasan tanah tinggi.
 Proses hakisan dan pemendapan menyebabkan bentuk sungai sentiasa
berubah-ubah dari semasa ke semasa.
 Aliran sungai akan berakhir apabila ianya menghampiri kawasan pinggir
pantai dan seterusnya masuk ke dalam laut.
 Kawasan pertemuan di antara sungai dan laut adalah muara sungai.

Peringkat tengah Peringkat hilir

Peringkat hulu
- Lurah bentuk U - Dasar sungai cetek.
- Lurah bentuk V
- Terdapat susuh - Lurah semakin melebar
- Aliran air yang
bukit berpanca - Terdapat tasik ladam,
deras dan laju.
dan likuan sungai. tetambak dan delta. Tasik Ladam
- Terdapat jeram,
- Berlakunya - Bahan sedimen daripada
air terjun dan Jeram Likuan Sungai
proses hakisan kawasan hulu dan tengah sungai dibawa ke sini.
lubuk pusar.
dan pengangkutan bahan-bahan yang dihakis - Proses pemendapan berlaku kerana aliran air
- Proses hakisan giat berlaku di sini.
di kawasan hulu sungai. perlahan dan kawasan yang landai.
- Juga disebut sebagai peringkat muda.
- Juga disebut sebagai peringkat dewasa. - Juga disebut sebagai peringkat tua.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 10
 7.3 Kepentingan Sungai dan Tasik di Malaysia
Sempadan semula jadi negeri dan negara
- Contoh, Sungai Bernam (Perak – Selangor)
Sungai Endau (Pahang – Johor) dan
Sungai Golok (Malaysia – Thailand).
Kegunaan domestik
- Kegunaan harian seperti memasak, mandi,
membasuh dan keperluan lain.
Rekreasi dan pelancongan
- Sesuai untuk kegiatan ekopelancongan seperti
berkayak dan memancing ikan.
- Contoh, sungai Melaka terkenal dengan
aktiviti River Cruise.
Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat]
Persamaan fungsi sungai
dan tasik di Malaysia
Sumber protein
Penjanaan kuasa hidroelektrik
- Sungai dan tasik digunakan untuk
- Kawasan tasik boleh menampung air yang
mendapatkan sumber protein air tawar
digunakan untuk menghasilkan tenaga
iaitu ikan lampam, kelah, patin, tilapia.
elektrik apabila air tersebut melalui
- Contoh, sungai Kinabatangan, Sungai
empangan yang beraliran deras atau laju.
Endau dan Sungai Rompin
- Contohnya empangan Kenyir (Terengganu).
Sumber pengairan
Habitat flora dan fauna
- Air sungai menjadi sumber pengairan
- Menjadi habitat pelbagai spesies flora
kepada kawasan pertanian.
seperti pokok nipah, nibong, bemban.
- Contohnya, Sungai Muda (Kedah) mengairi
- Menjadi habitat pelbagai spesies fauna
kawasan tanaman padi.
seperti ikan, udang, siput, kura-kura.
11
 Bab 9 : Petempatan di Malaysia Petempatan Bandar
Jumlah Melebihi 10,000 orang dan
penduduk ke atas
Kepadatan Tinggi
penduduk
Kemudahan Kemudahan asas lengkap
9.1 Jenis-jenis Petempatan di Malaysia dan pelbagai fungsi
Taraf hidup Tinggi
Jenis Moden
kediaman
Kegiatan Perniagaan, perkhidmatan,
Ekonomi pelancongan, perindustrian,
 Terdapat dua jenis petempatan di Malaysia. pembinaan dan kewangan
 Petempatan Bandar ialah kawasan petempatan yang
mempunyai jumlah penduduk yang padat.
 Petempatan Luar Bandar pula ialah kawasan petempatan
yang mempunyai kepadatan penduduk yang rendah. Petempatan Luar Bandar
 Kedua-dua jenis petempatan ini pula berbeza dari segi :- Jumlah Kurang dari 10,000 orang
a) Saiz penduduk penduduk dan ke bawah
b) Kepadatan penduduk Kepadatan Rendah
penduduk
c) Kemudahan asas
Kemudahan Kemudahan asas terhad
d) Taraf hidup
Taraf hidup Rendah
e) Rumah kediaman
Jenis Tradisional
f) Kegiatan ekonomi kediaman
Kegiatan Pertanian, perikanan,
Ekonomi perlombongan,
penternakan, industri desa

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 12
 Kerajaan/ Governan Sosial

Bandar Pertahanan Bandar Diraja

Bandar yang menempatkan Bandar diraja ialah bandar yang
pangkalan tentera. menjadi tempat kediaman rasmi
Bandar ini menjadi maju kerana sultan atau raja.
terdapat petempatan anggota Sebagai contoh, Pekan (Pahang),
tentera di kawasan tersebut. Arau (Perlis), Klang (Selangor) dan
Contohnya ialah Lumut (Perak), Kuala Kangsar (Perak)
Port Dickson (Negeri Sembilan) dan Butterworth (Pulau Pinang).

Bandar Sempadan Bandar Satelit

Bandar yang wujud di kawasan Bandar sokongan yang wujud di pinggir
sempadan negara. bandar kerana kepadatan penduduk
Bandar ini berkembang kerana di bandar utama.
aktiviti keluar masuk pelancong Berfungsi sebagai kawasan petempatan,
dan aktiviti perdagangan. perkhidmatan, pentadbiran, perniagaan.
Sebagai contoh, Rantau Panjang dan Padang Besar. Sebagai contoh, Petaling Jaya, Senawang dan Nusajaya.

Bandar Pentadbiran Bandar Pendidikan

Bandar yang berfungsi sebagai Kawasan yang kurang maju boleh
bandar pentadbiran merupakan berkembang menjadi sebuah
bandar yang paling besar. bandar apabila terdapatnya
Bandar ini menawarkan pelbagai kemudahan institusi pendidikan.
kemudahan dan peluang pekerjaan kepada penduduk. Ini kerana bandar tersebut akan
Sebagai contoh, Kuantan (Pahang), Kuching (Sarawak), Kota berubah menjadi kawasan tumpuan penduduk.
Kinabalu (Sabah) Alor Setar (Kedah) dan Shah Alam (Selangor). Contoh, Tanjong Malim (UPSI) , Bangi (UKM) dan Skudai (UTM)

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 13
 Bab 10 : Bentuk Muka Bumi dan 10.1 Negara-negara di Asia Tenggara
Saliran di Asia Tenggara

- Asia Tenggara adalah wilayah yang terletak di sebelah

tenggara benua Asia. Keluasannya ialah 4 506 600 km persegi.
- Terdapat 11 buah negara
di Asia Tenggara iaitu :-
- Malaysia - Singapura
- Myanmar - Vietnam
- Thailand - Kemboja
- Filipina - Brunei
- Indonesia - Laos
- Timor Leste

- Kedudukan
a) Latitud – 11ºS hingga 28ºU
b) Longitud – 93ºT hingga 135ºT
- Kedudukannya adalah strategik kerana
terletak di persimpangan jalan laut
dan jalan darat.
- Asia Tenggara terbahagi kepada
dua bahagian iaitu utama :-
a) Tanah Besar Asia Tenggara
b) Kepulauan Asia Tenggara

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 14
 MALAYSIA
Penduduk : 32,385,098 orang
Uniknya Malaysia ialah kedudukannya yang terletak di tengah-tengah Asia
Tenggara. Kawasan Semenanjung Malaysia terus berhubung dengan kawasan
tanah besar manakala Sabah dan Sarawak terletak di kawasan kepulauan.
 Myanmar  Vietnam
 Penduduk : 54,336,138 orang  Penduduk : 97,429,061 orang

 Thailand  Laos
 Penduduk : 69,115,103 orang  Penduduk : 7,064,242 orang

 Kemboja  Filipina
 Penduduk : 16,482,646 orang  Penduduk : 108,106,310 orang

 Singapura  Brunei
 Penduduk : 5,868,108 orang  Penduduk : 439,336 orang

 Indonesia  Timur Leste

 Penduduk : 269,536,482 orang  Penduduk : 1,352,360 orang

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 15
 Bab 11 : Penduduk Dan Tajuk : Taburan Penduduk di Negara Asia Tenggara
Petempatan di Asia Tenggara Petunjuk :
Padat
Sederhana
11.1 Taburan Penduduk Asia Tenggara Jarang

- Taburan penduduk di Asia Tenggara tidak sekata.

Anggaran berpenduduk melebihi 640 juta orang
(sehingga Jun 2016)
- Kepadatan penduduk ialah merujuk bilangan penduduk
di dalam sesuatu kawasan.
- Kepadatan penduduk juga tidak sama di antara
negara-negara Asia Tenggara yang lain.
- Kepadatan penduduk boleh dibahagikan kepada tiga
jenis iaitu padat, sederhana dan jarang.
- Kebanyakan penduduk tinggal di kawasan bandar-
bandar besar.
Padat

Sederhana

Jarang

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 16
 Rajah Kitaran Air
Bab 12 : Sumber Air

Awan
12.1 Jenis-jenis Sumber Air
Kerpasan

Malaysia merupakan Negara yang kaya dengan sumber air

Penyejatan
kerana mengalami iklim Khatulistiwa.
Sumber air di Malaysia terbahagi kepada dua iaitu :-
a) Air permukaan Tasik

i) Sungai Air bawah

- Sumber air utama untuk kegunaan domestik.
- Terdapat banyak lembangan sungai yang
membekalkan sumber air bersih kepada penduduk.
- Antara sungai yang membekalkan sumber air utama
di Malaysia ialah Sungai Muda (Kedah), Sungai
Kinabatangan (Sabah) dan Sungai Rajang (Sarawak).
ii) Tasik
- Tasik buatan diwujudkan untuk membolehkan
tenaga hidroelektrik dihasilkan. Contohnya ialah Tasik
Kenyir (Terengganu) dan Tasik Chenderoh (Perak).
- Tasik juga penting untuk kegiatan ekopelancongan.
b) Air bawah tanah
- Air yang tersimpan di dalam lapisan tanah.
- Terdapat kira-kira 5 000 bilion meter
padu air bawah tanah yang belum diterokai.
tanah
Laut
Kitaran Air
Kitaran air ialah pergerakan air yang berterusan dari permukaan bumi
ke udara dan balik semula ke permukaan bumi.
Pusingan air secara berterusan ini menunjukkan bagaimana sungai atau
cawangan-cawangannya mendapat sumber air.
Antara proses yang terlibat ialah :-
a) Penyejatan – air menjadi wap air.
b) Kondensasi – wap air menjadi titisan-titisan air.
c) Kerpasan – hujan atau salji yang turun ke bumi.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 17
 Bab 13 : Sisa Domestik 13.2 Sisa-sisa Domestik di Malaysia

Bentuk-bentuk sisa domestik di Malaysia

13.1 Jenis-jenis Sisa Domestik

- Sisa domestik merupakan sisa buangan yang berbentuk

Sisa Pepejal Sisa Cecair
pepejal atau cecair yang dihasilkan oleh manusia.
- Sisa domestik boleh dibahagikan kepada dua jenis :-
a) Bahan organik
b) Bahan bukan organik Sisa makanan Minyak masak

Bahan organik Bahan bukan organik Plastik Minyak hidrolik

- Boleh diurai dan - Sukar diurai dan
dilupuskan. mengambil masa yang Perabot Racun serangga
- Terdiri daripada bahan sangat lama.
yang berasaskan haiwan - Dihasilkan oleh bahan Lampin pakai buang Sisa kumbuhan
dan tumbuhan. mineral dan bahan-
bahan campuran kimia.

Belilah yang original untuk mendapat keberkatan ilmu [cikgu zulhazlia/cikgu mamat] 18