Ch­¬ng 1: Kh¸i niÖm chung

1. Ngo¹i lùc:  T¶i träng (t¶i träng ph©n bè, t¶i träng tËp trung).
 Ph¶n lùc.
2. Néi lùc
 Néi lùc ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t:
Dïng mÆt c¾t; lu«n chia thanh lµm 2 phÇn, xÐt c©n b»ng 1 bªn, dïng PT c©n b»ng t×m Néi lùc.
 Khi tÝnh to¸n kÕt cÊu thanh, néi lùc ®­îc biÓu diÔn b»ng c¸c néi lùc thu gän vÒ träng t©m mÆt c¾t. Néi lùc thu
gän trªn mÆt c¾t ngang:
Nz  lùc däc, Qx, Qy  lùc c¾t, Mx, My  m« men uèn, Mz  m« men xo¾n.
3. øng suÊt: Lµ mËt ®é néi lùc trªn mÆt c¾t t¹i ®iÓm ®ã.
øng suÊt toµn phÇn trªn mÆt c¾t cã ph­¬ng ph¸p tuyÕn n lµ pn ®­îc ph©n thµnh:
2 2
 øng suÊt ph¸p , øng suÊt tiÕp , øng suÊt toµn phÇnS: p     .
4. BiÕn d¹ng: §¹i l­îng biÓu thÞ sù thay ®æi h×nh d¹ng vµ kÝch th­íc cña vËt thÓ khi chÞu lùc.
 BiÕn d¹ng dµi (biÕn d¹ng ®­êng):+ BiÕn d¹ng dµi tuyÖt ®èi,+ BiÕn d¹ng dµi tû ®èi. 
 BiÕn d¹ng gãc (gãc tr­ît). 
ChuyÓn vÞ lµ ®¹i l­îng biÓu thÞ sù thay ®æi vÞ trÝ cña c¸c ®iÓm, c¸c ®­êng hoÆc c¸c mÆt trªn vËt thÓ. Cã thÓ ph©n
thµnh: ChuyÓn vÞ ®­êng, (u, v, w);  ChuyÓn vÞ gãc.
Ch­¬ng 2: KÐo nÐn ®óng t©m thanh th¼ng
1. X¸c ®Þnh néi lùc b»ng ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t
Nz  P  p
1b ª n
zi
1b ª n
zi dz .( chó ý dÊu +:kÐo; - nÐn)

dN z
2. Quan hÖ vi ph©n gi÷a néi lùc vµ t¶i träng ph©n bè:  pz .
dz
+ Tù kiÓm tra biÓu ®å Nz: D¹ng biÓu ®å; b­íc nhÈy.
Nz
3. øng suÊt ph¸p trªn mÆt c¾t ngang (ph©n bè ®Òu): z 
. (ý nghÜa)
F
1
4. øng suÊt trªn mÆt c¾t xiªn gãc ; DÊu ?  = z cos2,     z sin 2 .
2
z2
N
5. BiÕn d¹ng: - BiÕn d¹ng däc: l   z dz .
z1
EF
(gi¸ trÞ z ch¹y?; ®¬n vÞ z; tÝnh TÝch ph©n = tÝnh diÖn tÝch; tÝnh chuyÓn vÞ b»ng PP kÎ ®­êng vu«ng gãc )
N zl
Khi Nz, EF cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi: l  .
EF
- BiÕn d¹ng ngang: n  z.
6. §Þnh luËt Hooke: z  Ez.
1 N z2 N z2 l
U dz z, EF cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi: U 
2 l EF
7. ThÕ n¨ng biÕn d¹ng ®µn håi: ; Khi N .
2 EF
C«ng do lùc P g©y ra biÕn d¹ng l: A=P.l/2 (tÝnh chuyÓn vÞ theo ph­¬ng ®Æt lùc)
8. §iÒu kiÖn bÒn:
§èi víi vËt liÖu dßn cã []k ≠ []n:
 N
Vïng chÞu kÐo : max     k hoÆc R k ,
  F max

Vïng chÞu nÐn :    N    hoÆc R .
min n n
  F min

§èi víi vËt liÖu dÎo cã []k = []n = []
Maxmax , min    ( hoÆc R).
9. §iÒu kiÖn cøng:    hoÆc max  [].
Ch­¬ng 3:Lý thuyÕt øng suÊt vµ biÕn d¹ng. ®Þnh luËt hooke
1. C¸c thµnh phÇn øng suÊt ph¼ng: x , y , xy : (dÊu, gi¸ trÞ, ®¬n vÞ)
2. Tr¹ng th¸i øng suÊt ph¼ng: DÊu vµ gi¸ trÞ  (gãc hîp bëi ph¸p tuyÕn mÆt nghiªng vµ ph­¬ng ngang x)
- øng suÊt trªn mÆt c¾t xiªn:
u 
x   y

x  y
cos 2   xy sin 2
,    x   y sin 2   cos 2 .
uv xy
2 2 2
2
- øng suÊt chÝnh: x  y  x  y  ; Ph­¬ng chÝnh: 2 xy
1   max       2xy tg 2 0  
3 min 2  2  x  y

- øng suÊt tiÕp cùc trÞ:  x  y 

2
2  max   min
.; Ph­¬ng cña øng suÊt tiÕp cùc trÞ: x  y
.
 max       xy   tg 21 
min  2  2 2 xy

- TÝnh chÊt: max + min = x + y.

4. Tr¹ng th¸i biÕn d¹ng: t­¬ng tù TT øng suÊt.
5. §Þnh luËt Hooke tæng qu¸t
1 1 1
x 
E
  
 x   y   z  ,  y   y   z   x  ,  z   z   x   y  ,
E E
  
 xy 
 xy ,    yz ,    zx ; G  E .
yz zx
G G G 21   
6. BiÕn ®æi thÓ tÝch:
§é biÕn ®æi tØ ®èi cña thÓ tÝch:   V1  V0        1  2       
x y z x y z
V0 E
- X¸c ®Þnh ®­îc mèi quan hÖ gi÷a øng suÊt; biÕn d¹ng.
- Tr¹ng th¸i øng suÊt lµ g×? ph©n lo¹i tr¹ng th¸i øng suÊt theo g×? c¸c lo¹i tr¹ng th¸i øng suÊt? øng suÊt chÝnh?
- Vßng trßn Mohr?
Ch­¬ng 4: lý thuyÕt bÒn
1. Lý thuyÕt biÕn d¹ng dµi lín nhÊt: t®2 = 1 - (2 + 3)  [].
2. Lý thuyÕt øng suÊt tiÕp lín nhÊt: t®3 = 1 - 3  [].
3. Lý thuyÕt thÕ n¨ng biÕn ®æi h×nh d¸ng lín nhÊt:  td 4  12   22   32  1  2   2  3   3 1    .
4. Lý thuyÕt bÒn Mohr:   ok
tdMo  1   3   .
 on
Ch­¬ng 5: §Æc tr­ng h×nh häc cña h×nh ph¼ng
HÖ trôc täa ®é 0xy;
1. M« men tÜnh vµ träng t©m:
VÞ trÝ träng t©m: Sy , S
x  y  x. c c
F F
Sx = yc.F; Sy = xc. F; (yc: lµ..................... xc: lµ...........................)
2. M« men qu¸n tÝnh
M« men qu¸n tÝnh trôc: J  y 2 dF , J  x 2 dF .
x 
F
y F
M« men qu¸n tÝnh li t©m: J xy  xydF .
 F
M« men qu¸n tÝnh cùc: J o    2 dF  J x  J y
F

B¸n kÝnh qu¸n tÝnh: J Jy .

ix  x , iy 
F F
Ph©n biÖt: HÖ trôc qu¸n tÝnh; hÖ trôc qu¸n tÝnh trung t©m; hÖ trôc qu¸n tÝnh chÝnh; hÖ trôc qu¸n tÝnh chÝnh trung t©m.
M« mem qu¸n tÝnh chÝnh trung t©m cña mét sè h×nh th­êng gÆp:
- H×nh ch÷ nhËt: H×nh tam gi¸c H×nh trßn H×nh vµnh kh¨n
3. C«ng thøc dêi hÖ trôc täa ®é song song: oxy song song OXY
BiÕt Jx; Jy; Jxy t×m Jx; Jy; Jxy?

2
4. M« men qu¸n tÝnh chÝnh Jx  Jy  Jx  Jy  .
J max      J 2xy
2 
min  2 

Ch­¬ng6: Xo¾n thuÇn tuý thanh th¼ng

1. Néi lùc
M« men xo¾n, x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p mÆt c¾t:
Mz  mom z Pi   m zj dz . (dÊu m?) mzj: m« men xo¾n ngo¹i lùc ph©n bè.

1b ªn 1b ª n

2. Quan hÖ vi ph©n gi÷a néi lùc vµ t¶i träng ph©n bè: dM z  m

z
dz
Mz Jo
3. øng suÊt trªn trôc trßn bÞ xo¾n:   M z  ; max  . (Wo  m« men chèng xo¾n cña mÆt c¾t: Wo  )

Jo Wo R
  kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm tÝnh øng suÊt tíi träng t©m mÆt c¾t.
4. Gãc xo¾n trªn ®o¹n thanh dµi l:   M z dz .
 GJo
M z d M z .
Khi Mz, GJo lµ h»ng sè th×:   ; Gãc xo¾n tØ ®èi:  
GJ o dz GJ o
Mz
5. §iÒu kiÖn bÒn: max     ( hoÆc Rc).
Wo
6. §iÒu kiÖn cøng: M
  z    .
GJ o
Ch­¬ng 7: Uèn ph¼ng thanh th¼ng
1. Néi lùc
Lùc c¾t: Qy  Pyi  q yj dz . 
1b ª n

1b ªn

M« men uèn: Mx   mom P    m

1b ª n
x i xj dz .
1b ª n

trong ®ã: qyj  mËt ®é t¶i träng ph©n bè.

mxj  m« men ngo¹i lùc ph©n bè.
2. Quan hÖ vi ph©n gi÷a néi lùc vµ t¶i träng ph©n bè:
dQ y dM x
 qy ;  Qy +m
dz dz
Mx
3. øng suÊt trªn dÇm chÞu uèn thuÇn tuý:  z  y.
Jx
Mx Mx Jx Jx
 max  k
,  min   n
, trong ®ã m« men chèng uèn: Wxk  , Wxn  .
W x W x
yk yn
M Q y S Fc ¾t

4. øng suÊt trªn dÇm bÞ uèn ngang øng suÊt ph¸p: z  x y ,  øng suÊt tiÕp: y  x
.
Jx J x b c¾ t
5. øng suÊt chÝnh, ph­¬ng chÝnh
2
   2zy
 øng suÊt chÝnh: 1  max  z   z   2zy .  Ph­¬ng chÝnh: tg 2 0   .
3 min 2  2  z
6. §iÒu kiÖn bÒn
Mx Mx
 Theo øng suÊt ph¸p:  max    k ( hoÆc Rk).  min    n ( hoÆc Rn).
Wxk Wxn
QySx
 Theo øng suÊt tiÕp:  max     ( hoÆc Rc).
Jxb
td 3  z  4zy   ; td 4   z  3τ zy    .
2 2 2 2
 Theo lý thuyÕt bÒn:

Ch­¬ng 8: ChuyÓn vÞ cña dÇm

dv (z)
1. Quan hÖ gi÷a ®é vâng vµ gãc quay:  (z ) .
dz
2. §é cong cña dÇm 1 M x ,  - b¸n kÝnh cong cña trôc dÇm t¹i mÆt c¾t xem xÐt.

 EJ x
d 2 v(z) Mx
3. Ph­¬ng tr×nh vi ph©n (gÇn ®óng) cña ®­êng ®µn håi:   .
dz 2 EJ x
4. Ph­¬ng ph¸p tÝch ph©n ®Ó x¸c ®Þnh gãc quay vµ ®é vâng
Mx Mx
   dz  C , v    dzdz  Cz  D .
EJ x EJ x
C, D  x¸c ®Þnh b»ng ®iÒu kiÖn biªn.
5. Ph­¬ng ph¸p ®å to¸n
Mx
T¶i träng gi¶ t¸c dông trªn dÇm gi¶: qg   .
EJ x
Quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè ë dÇm thùc vµ dÇm gi¶:
  Q g

v  M g
6. Ph­¬ng ph¸p th«ng sè ban ®Çu: (Chó ý viÖc lËp b¶ng th«ng sè ban ®Çu + x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn biªn)

C«ng thøc truy håi x¸c ®Þnh hµm ®é vâng cña ®o¹n thø i: vi = vi-1 + vi.

M0 z2 Q0 z3 q0 z4 q 0 z 5
Hµm ®é vâng cña ®o¹n thø nhÊt: v1  v 0   0 z     ....
EJ x 2! EJ x 3! EJ x 4! EJ x 5!

M a i (z  a i )2 Q a i (z  a i )3
v i  v i 1 (z)  v a i  a i (z  a i )  
EJ 2! EJ 3!
Hµm ®é vâng cña ®o¹n thø i:
q a i (z  a i ) qa i (z  a i )
4 5
   ....
EJ 4! EJ 5!
Ch­¬ng 9: Søc chÞu kÕt hîp
Mx My
1. Uèn xiªn: øng suÊt ph¸p: z  y x;
Jx Jy
 My Jx
Ph­¬ng tr×nh ®­êng trung hoµ: z = 0 ; y x ( khi Mx  0)
Mx Jy
§iÒu kiÖn bÒn: max  []k ;min []n.
ChuyÓn vÞ toµn phÇn cña mÆt c¾t ngang: f  fx2  fy2 .
2. Uèn vµ kÐo (nÐn) ®ång thêi
øng suÊt ph¸p: Nz Mx My .
z   y x
F Jx Jy
Nz Mx My
Ph­¬ng tr×nh ®­êng trung hoµ:  y x  0.
F Jx Jy
KÐo (nÐn) lÖch t©m: Dêi lùc lÖch t©m vÒ träng t©m mÆt c¾t
Gi¶i nh­ uèn vµ kÐo (nÐn) ®ång thêi.
  max   k
§iÒu kiÖn bÒn: 
  min   n
max, min ë c¸c ®iÓm xa ®­êng trung hoµ nhÊt.
3. Uèn vµ xo¾n ®ång thêi
M« men xo¾n: Mz
M« men uèn: M u  M x2  M 2y
- Tr­êng hîp thanh mÆt c¾t trßn:
Mu M 2x  M 2y
+ øng suÊt ph¸p do uèn: max  min   .
Wu Wx
M Mz
+ øng suÊt tiÕp do xo¾n: max  z  .
Wo 2Wx
+ KiÓm tra ®é bÒn theo c¸c lý thuyÕt bÒn: ThÝ dô theo lý thuyÕt bÒn thø ba:
M 2x  M 2y  M 2z
2
td 3    4  2
  
Wx
KiÓm tra t¹i c¸c ®iÓm xa ®­êng trung hoµ nhÊt. Tr­êng hîp thanh mÆt c¾t ch÷ nhËt:
+ øng suÊt: M My , M My , Mz , Mz .
 max  x   min   x   max  2 1   max  
Wx Wy Wx Wy ab ab 2
a, b  c¹nh dµi vµ c¹nh ng¾n cña mÆt c¾t.
,   hÖ sè phô thuéc vµo tØ sè a/b (tra b¶ng trong ch­¬ng 6 s¸ch gi¸o tr×nh).

Ch­¬ng 11:æn ®Þnh cña thanh chÞu nÐn

x 
+ §é m¶nh lín nhÊt cña thanh:  max  max x ,  y  ;  x  ,  y  y ; ix  J x ; i y  J y
ix iy F F

§é m¶nh giíi h¹n:    E

o
 tl
+ øng suÊt tíi h¹n: NÕu max  0: c«ng thøc Euler: 2E
th 
2max
NÕu max < 0: c«ng thøc Iaxinxki: th = a  bmax.

+ Lùc tíi h¹n: Pth   th F (F  diÖn tÝch nguyªn cña mÆt c¾t)
+ TÝnh vÒ æn ®Þnh theo qui ph¹m:
 P  th n
§iÒu kiÖn æn ®Þnh     n ; Trong ®ã:  =
F  ch n « ®
HÖ sè gi¶m  cña øng suÊt cho phÐp, ®­îc x¸c ®Þnh theo tra b¶ng  (xem phô lôc 1).
+ Ba d¹ng bµi to¸n c¬ b¶n vÒ æn ®Þnh:
+ KiÓm tra æn ®Þnh: P
  .
n
F
+ TÝnh lùc nÐn cho phÐp: [P] = F[]n.
+ Chän mÆt c¾t ngang: dïng ph­¬ng ph¸p thö dÇn hoÆc ph­¬ng ph¸p tÝnh th«ng qua mÆt c¾t bÒn (tr­êng hîp mÆt
c¾t ngang ®ång d¹ng).
Ch­¬ng 13: T¶i träng ®éng
1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh: S® = k®St
S® - yÕu tè ®éng (néi lùc ®éng, øng suÊt ®éng, chuyÓn vÞ ®éng...).
St - yÕu tè tÜnh t­¬ng øng.
k® - hÖ sè ®éng.
2. ChuyÓn ®éng th¼ng vµ chuyÓn ®éng quay víi gia tèc kh«ng ®æi.
a
- ChuyÓn ®éng th¼ng ®øng tõ d­íi lªn nhanh dÇn ®Òu víi gia tèc a: k® = 1 
g
3. Va ch¹m: NÕu vËt nÆng P r¬i tù do kh«ng vËn tèc ban ®Çu tõ ®é cao h:
2h
k® 1 1
 Q  Q bt 
 t 1  
 P 
t  chuyÓn vÞ cña ®iÓm va ch¹m theo ph­¬ng va ch¹m do lùc va ch¹m ®Æt tÜnh t¹i ®ã theo ph­¬ng va ch¹m g©y
P  träng l­îng vËt va ch¹m. Q  träng l­îng ®Æt ë vËt bÞ va ch¹m t¹i vÞ trÝ va ch¹m
Qbt – Träng l­îng b¶n th©n cña vËt bÞ va ch¹m.
 – HÖ sè thu gän träng l­îng b¶n th©n vËt bÞ va ch¹m vÒ ®iÓm va ch¹m.

+ Dao ®éng cña hÖ ®µn håi cã mét bËc tù do

g gc
- Dao ®éng tù do kh«ng cã lùc c¶n:  TÇn sè gãc riªng cña hÖ,  
t P
t  chuyÓn vÞ theo ph­¬ng dao ®éng t¹i mÆt c¾t cã träng l­îng P do P ®Æt tÜnh t¹i ®ã g©y ra.
- Dao ®éng tù do cã lùc c¶n
- Dao ®éng c­ìng bøc: Lùc kÝch thÝch biÕn ®æi tuÇn hoµn theo thêi gian: P(t) = P0 sint
HÖ sè ®éng:
k® 1

2
 2  2 2
1   4 
 2  4
 
Ch­¬ng 14:TÝnh ®é bÒn khi øng suÊt thay ®æi theo thêi gian (Mái)

1. C¸c ®¹i l­îng ®Æc tr­ng cña chu tr×nh øng suÊt: (p: øng suÊt ph¸p hoÆc øng suÊt tiÕp)
p max  p min p max  p min
 øng suÊt trung b×nh: p tb  . Biªn ®é øng suÊt: pb®  .
2 2
p
 HÖ sè bÊt ®èi xøng: r  min .
p max
2. C¸c chu tr×nh ®Æc biÖt:
 Chu tr×nh ®èi xøng: r = 1; Chu tr×nh m¹ch ®éng: r = 0; Chu tr×nh “tÜnh”: r = 1.
3. KiÓm tra ®é bÒn mái: n  [n]
n  hÖ sè an toµn cña chi tiÕt lµm viÖc cã øng suÊt biÕn ®æi; [n]  hÖ sè an toµn cho phÐp
p -1
HÖ sè an toµn theo mái: n= , (nm)
 p tb +  r p b ®
trong ®ã:   p 1  0,5p o ,r  hÖ sè ¶nh h­ëng, r = mkttt.
0,5p o
p ch
HÖ sè an toµn do ch¶y dÎo: n ; (nch)
p tb  p bd
HÖ sè an toµn nãi chung: nmái = min (nr; nch)