ΑΣΚΗΣΗ 6 (2019)

στην Ιοντική Ισορροπία

Δίνονται τα υδατικά διαλύματα:

Δ1: HCOOH 0,5 M
Δ2: HCOONa 1 M
α) Αν το διάλυμα Δ1 έχει pH = 2 να υπολογίσετε τη σταθερά ιοντισμού του HCOOH.

β) Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμιχθούν τα διαλύματα Δ1 και Δ2 ώστε να προκύψει

ρυθμιστικό διάλυμα Δ3 με pH = 4;

γ) Σε 400 mL του διαλύματος Δ3 προσθέτουμε ποσότητα αερίου HCl οπότε προκύπτουν 400 mL
διαλύματος Δ4. Στο διάλυμα Δ4 η [Η3Ο+] είναι τριπλάσια από εκείνη του διαλύματος Δ3.
Να υπολογίσετε την ποσότητα n mol του HCl που προστέθηκε.

δ) Στα 400 mL του διαλύματος Δ4 προσθέτουμε στερεό NaOH και το διάλυμα που προκύπτει
αραιώνεται σε τελικό όγκο σε 1,5 L (διάλυμα Δ5). Το διάλυμα Δ5 έχει pH = 11.
Να υπολογίσετε την ποσότητα mol του NaOH που προστέθηκε.
Η θερμοκρασία είναι 25ο C όπου Kw = 10-14.

1
 Απάντηση

α) Από τον ιοντισμό του HCOOH έχουμε στην κατάσταση ισορροπίας:

HCOOH  H2O   HCOO   H3O 

0,5  x x x
x  [H3O ]  102 M
Θεωρούμε την προσέγγιση 0,5  x ; 0,5 και είναι . Από τη σταθερά ιοντισμού
του οξέος έχουμε:
(102 )2
Ka   2  10 4
0,5

β) Έστω ότι παίρνουμε όγκο V1 από το Δ1 και όγκο V2 από το Δ2. Στο ρυθμιστικό διάλυμα που
C1V1
Co 
προκύπτει το HCOOH έχει συγκέντρωση V1  V2 και το HCOONa έχει συγκέντρωση
CV
Cβ  2 2
V1  V2 .
Co C
[H3 O  ]  K a   10 4  2  10 4  o  Cβ  2Co
Cβ Cβ
Για το ρυθμιστικό διάλυμα Δ3 έχουμε: .
V
C2 V2  2C1V1  1  V2  2  0,5  V1  V2  V1  1  1
Άρα V2 .

γ) Αφού V1 = V2 για τα 400 mL του Δ3 προκύπτει ότι αναμίχθηκαν 200 mL του Δ1 το οποίο περιείχε
n1  0,5M  0,2L  0,1mol HCOOH και 200 mL του Δ2 το οποίο περιείχε n2  1M  0,2M  0,2 mol
HCOONa. Με την προσθήκη του HCl. Μετά την προσθήκη του HCl το διάλυμα εξακολουθεί να είναι
Ka
 [H3 O ]  10K a
ρυθμιστικό (αφού ισχύει ότι 10 ). Το HCl εξουδετερώνει μερικώς το HCOONa οπότε
έχουμε:
HCOONa + HCl → HCOOH + NaCl
Αρχικά (mol) 0,2 n 0,1
Αντ./Παρ. (mol) n n n
Τελικά (mol) 0,2  n 0,1 + n

0,1  n
Co 
Μετά την αντίδραση το διάλυμα Δ4 θα περιέχει HCOOH με V και HCOONa με
0,2  n
Cβ   4
V . Ακόμη στο Δ3 έχουμε [H3O ]  3  10 M . Για το ρυθμιστικό Δ4 έχουμε:
C C 3 0,1  n 3 (0,2  n)
[H3 O  ]  K a  o  3  10 4  2  104  o  Co  Cβ   
Cβ Cβ 2 V 2 V
 0,2  2n  0,6  3n  5n  0,4  n  0,08mol .
Οπότε πρέπει να προστεθούν 0,08 mol HCl.

δ) Το διάλυμα Δ4 περιέχει 0,18 mol HCOOH και 0,12 mol HCOONa. Προσθέτοντας n mol NaOH
πραγματοποιείται η αντίδραση: HCOOH + NaOH → HCOONa + H2O. Η πλήρης εξουδετέρωση, η
περίσσεια NaOH αλλά και η περίσσεια οξέος είναι δυνατόν θεωρητικά να δώσουν pH = 10.
Εξετάζουμε την πλήρη αντίδραση, δηλαδή όταν n = 0,18 mol NaOH. Τότε μετά την αντίδραση το
0,3
C  0,2M
διάλυμα θα περιέχει 0,12 + 0,18 = 0,3 mol HCOONa συγκέντρωσης 1,5 . Το ανιόν από
τη διάσταση του άλατος αντιδρά με το νερό:

HCOO  H2O  HCOOH  OH

0,2  y y y

2
 10 14
Kb   5  1011
Θεωρούμε την προσέγγιση 0,2  y ; 0,2 και είναι 2  104 , άρα:
y2
5  1011   y  [OH ]  10 5,5 M  pH  8,5
0,2 .
Η τιμή pH που θέλουμε να προκύψει είναι μεγαλύτερη από εκείνη που προκύπτει από την πλήρη
εξουδετέρωση του οξέος. Για να συμβεί αυτό πρέπει να υπάρχει περίσσεια NaOH.
n  0,18
C M
Η περίσσεια του NaOH θα είναι (n – 0,18) mol και θα έχει συγκέντρωση 1,5
Το NaOH διίστανται: NaOH → Na+ + OH- Αφού pH = 11 → [OH-] = 10-3 M.
To pH καθορίζεται από την περίσσεια του NaOH, άρα:
n  0,18
 10 3  n  0,18  0,0015  n  0,1815mol NaOH
1,5
[Το ότι η περίσσεια του NaOH καθορίζει το pH είναι προφανές. Αν υπήρχε μόνο το HCOONa τότε η
[ΟΗ-] θα ισούταν με 10-5,5 Μ. Παρουσία του NaOH η [ΟΗ-] από το HCOONa θα ελαττωθεί λόγω
επίδρασης κοινού ιόντος και θα είναι αμελητέα σε σχέση με την 10 -3 Μ που πρέπει να έχει το
διάλυμα.]

zaxsavvas@gmail.com