कृष्ण निरौला (निए)

प्रश्न र उत्तर िुरुमा िेपालीमा अनि पनि अङ्ग् रेजीमा निइएको ि । िबै एकपटक हे िे बािी बिाल्िुहोला ।
Questions and Answers are given in Nepali first, and then in English. Habituate yourself to
see all notes.

आजका प्रश्नहरु

१. बैंकका आधारभूत सेवाहरु के के छन् ? ने पालमा बैंककङ व्यवसायलाई कसरी वर्गीकरण र्गररएको छ?(६+४)
२. वाकणज्य बैंकका काययहरु ले ख्नुहोस् ।
३. कवकास बैंकका काययहरु लेख्नु होस् ।
४. कवत्त कम्पनीका काययहरु लेख्नुहोस् ।
५. लघुकवत्त कवत्तीय संस्थाका काययहरु लेख्नु होस् ।
६. पूवाय धार कवकास बैंकका काययहरु लेख्नु होस् ।
७. नेपालमा बैंकका प्रकार तथा काययहरु के के छन्? लेख्नु होस् ।
८. वाकणज्य बैंकलाई ककन पूणय बैं क भकनएको हो? नेपालका वाकणज्य बैंकहरुमा के-कस्ता सूधार आवश्यक छन् ?
(५+५)
Today's Questions
1. What are the basic services of a bank? How is the banking business classified in Nepal? (6 +
4)
2. Write down the functions of a commercial bank. (10)
3. Write the functions of the development bank. (10)
4. Write down the activities of a finance company. (10)
5. Write the functions of a Micro Finance Financial Institutions. (10)
6. Write down the functions of Infrastructure Development Bank. (10)
7. What are the types and functions of banks in Nepal (2+8)
8. Why are commercial banks called Complete banks? What improvements are required in the
commercial banks of Nepal? (5+5)

9. बैंकका आधारभूत िेवाहरु के के िि्? िेपालमा बैंनकङ्ग व्यविायलाई किरी वर्गीकरण र्गररएको
ि?(६+४)

उत्तर कनक्षेपकताय को रकम सु रकक्षतसाथ राख्ने र कर्ाय ग्राहीलाई उकित कर्ाय प्रवाह र्गने मध्यस्थकताय नै बैं क हो । बैंकका
आधारभूत सेवाहरु दे हायबमोकर्म छन् ।

१. निक्षेप िंकलि र्गिेेः बैंकले ग्राहकलाई तु रुन्त किताय र्गने र्गरी कनव्याय र्ी रुपमा िल्ती कनक्षेप, साधारण बित
र्गने र्गरी बित कनक्षेप, िल्तल्त र बित दु वै सु कवधा सकहतको कल कनक्षेप र दीघयकालीन बित र्गने र्गरी मुद्दकत
कनक्षेप संकलन र्गदय छन् । यसबाट ग्राहकले आफ्नो आवश्यकताका आधारमा कनक्षे प बैंकमा राख्न सक्छन् ।
२. कजाा प्रवाह र्गिेेः बैंकले कवकभन्न कककसमका कर्ाय प्रवाह र्गदय छन् र्स्तैैः क्षेत्रर्गत आधारमा कृकि कर्ाय ,
मत्स्यपालन कर्ाय , खानी कर्ाय , यातायात कर्ाय , उत्पादन कर्ाय , पययटन कर्ाय , किक्षा कर्ाय , थोक तथा खुद्रा
कृष्ण निरौला (निए)

कर्ाय , उर्ाय कर्ाय , आकद र प्रयोर्नका आधारमा आवकधक कर्ाय , अकधकवकिय कर्ाय , िालु पुुँर्ी कर्ाय , कवपन्न
वर्गय कर्ाय , व्यल्तिर्गत आवासीय घर कर्ाय , ररयल स्टे ट कर्ाय आकद ।
३. नवप्रेषणेः बैंकहरुले एक स्थान बाट रकम अको स्थानमा टर ान्सिर र्गने र्गदय छन् । यस्तो सेवा swift, wire
transfer, fax, telegram आकदका माध्यमबाट र्गररन्छ ।
४. नविे शी मुद्राको नवनिमयेः बैंकहरुले कवदे िी मुद्राको कवकनमयका माध्यमबाट कवश्वव्यापी बर्ारीकरणमा
कविेि भूकमका कनवाय ह र्गदय छन् ।
५. र्गैरकोष कारोबारेः प्रतीतपत्र तथा बैंक र्मानत र्स्ता सेवाका माध्यमबाट बैंकले कवक्रेता वा साहूलाई भरोसा
कदलाउने तथा क्रेता वा आसामीलाई कारोबार र्गनय सहर् तु ल्याउुँ छन् ।
६. लकर तथा िेफ्टी भल्टेः बैं कहरुले लकर तथा सेफ्टी भल्टका माध्यमबाट बहुमुल्य धातु, सुन, िाुँकद, कार्गर्ात
सुरकक्षत साथ राख्ने कायय र्गदय छन् ।
७. अन्य िेवाहरुेः
• अकभकताय सेवा
• कवत्तीय परामिय
• व्यापाररक बैंककङ सुकवधा, आकद

नेपालमा बैंककङ व्यवसायलाई वर्गीकरण र्गनयका लाकर्ग बैंक तथा कवत्तीय संस्था(BFIs) सम्बन्धी ऐन, २०७३ को दिा ४९
मा काययर्गत आधार तोककएको छ । त्यस्तै, नेपाल राष्ट्र बैं क ऐन, २०५८ को दिा ७९ ले कदएको अकधकार प्रयोर्ग र्गरी
वर्गीकरणका आधारमा BFIs लाई न्युनतम िुिा पूुँर्ी राख्नुपने व्यवस्था र्गररएको छ ।

BAFIA ले कायय र्गत आधारमा र्गरे को वर्गीकरण र नेपाल राष्ट्र बैंक कनदे िनले तोकेबमोकर्म िुिा पूुँर्ी कनम्नबमोकर्मको
छ।

वर्गा मुख्य कायाहरु चुक्ता पूूँजी

"क" वर्गय सम्पूणय बैंककङ सेवाहरु ८ अबय
(वाकणज्य बैंक)
"ख" वर्गय कनक्षेप सं कलन, कर्ाय प्रवाह र्स्ता आधारभुत बैंककङ २.५० अबय (राकष्ट्रय स्तर) र १.२० अबय
(कवकास बैंक) सेवा तथा मुख्य रुपमा आन्तररक कवप्रेिण सेवा, बैंक (प्रादे किक स्तर)
र्मानत आकद ।
"र्ग" वर्गय कनक्षेप सं कलन, कर्ाय प्रवाह र्स्ता आधारभुत बैंककङ ८० करोड (राकष्ट्रय स्तर) र ५० करोड
(िाइनान्स सेवा तथा मुख्य रुपमा हायर पिेर्, कलर् तथा आवासका (प्रादे किक स्तर)
कम्पनी) लाकर्ग कर्ाय प्रवाह र्गने ।
"घ" वर्गय समूहर्गत र्मानीमा लघुउद्यम कर्ाय प्रदान र्गने र राष्ट्र १० करोड (राकष्ट्रय स्तर) र २ करोड
(लघुकवत्त बैंकले तोकेको सीमासम्म कनक्षेप संकलन र्गने आकद । (प्रादे किक स्तर)
कवत्तीय संस्था)
पूवाय धार पूवाय धार कवकास कनमाय णका लाकर्ग कर्ाय प्रवाह र्गने र कोि २० अबय
कवकास बैंक संकलनका लाकर्ग दीघयकालीन कनक्षेप संकलन र्गने आकद
।

निष्कषामा, ने पालमा बैंककङ व्यवसाय कवश्वव्यापीकरणसुँर्गै आधुकनक र प्रकवकधयुि बन्दै र्गएको छ । काययर्गत आधारमा
िुिा पूुँर्ी तोककएर नेपालको बैंककङ सेवा वर्गीकरण र्गररनु राम्रो माकनए पकन बैंकहरुको संिालन खिय घटाउन तथा
थप बकलयो बैंककङ प्रणाली कवस्तार र्गनय मर्य रको रणनीकत नेपाल सरकार र केन्दरीय बैं कले कलुँदै आएको छ ।
कृष्ण निरौला (निए)

10. वानणज्य बैंकका कायाहरु लेख्िुहोि् ।

उत्तर दे िको उद्योर्ग, व्यापार र अथयतन्त्रलाइ मौकद्रकीरण र्गनय सबै कककसमका बैंककङ सेवा कदने नािामुखी संस्थालाई
वाकणज्य बैंक भकनन्छ । वाकणज्य बैंकक काययहरु बैंक तथा कवकत्तय संस्था ऐन, २०७३ मा उल्लेल्तखत छन् । केही महत्वपुणय
काययहरु कनम्नबमोकर्म छन्:
१. व्यल्ति/संस्थाको कनक्षेप संकलन (िल्ती, बित, मुद्दती, कल र माकर्य न) र कवकभन्न कवत्तीय उपकरण माियत कनक्षे प
पररिालन तथा कतनको भु िानी,
२. व्यल्ति/संस्थालाई कर्ाय प्रवाह (हायर पिे र्, कलककङ, हाउकर्ङ, अकधकवकिय लर्गायतका कर्ाय आकद )
३. पररयोर्ना तथा हाइपोकथकेिन कधतो राखी कर्ाय कदने एवं सहकवत्तीयकरण कर्ाय प्रदान र्गने,
४. कवदे िी बैंक वा कवत्तीय संस्थाको र्मानतमा कर्ाय कदने
५. आवश्यकता अनुसार राष्ट्र बैंकबाट पु नरकर्ाय कलने वा अन्य BFIs बाट कर्ाय कलने कदने,
६. प्रतीतपत्र, कवकनमयपत्र, प्रकतज्ञापत्र, िेक, यात्रु िेक, डराफ्ट वा अन्य कवत्तीय उपकरण कनष्कािन र्गने, स्वीकार र्गने,
भुिानी कदने, कडस्काउन्ट र्गने वा खररद कवक्री र्गने,
७. सुनिाुँ दी खररद कबक्री र्गने,
८. कवदे िी कवकनमय कारोबार र्गने,
९. राष्ट्र बैंकको कनदे िन बमोकर्म सरकारी कारोबार र्गने
१०. कवद् युतीय कारोबारका लाकर्ग कडकर्टल वा काडय लर्गायतका उपकरण र्ारी र्गने,
११. कवप्रेिणको सेवा (डराफ्ट, ल्तस्वफ्ट, फ्याक्स, ABBS, आकदबाट)
१२. वासलात बाकहरका कारोबार र्गने
१३. नेपाल सरकार वा राष्ट्र बैं कले र्ारी र्गरे को ऋणपत्र खररद कबक्री र्गने वा सकार र्गने
१४. कवपन्न वर्गय, न्यून आय भएका तथा कुनै क्षेत्रका बाकसन्दाको आकथयक उत्थानका लाकर्ग व्यल्तिर्गत वा सामूकहक
र्मानीमा राष्ट्र बैंकले तोकेबमोकर्मको कर्ाय कदने,
१५. अन्य कायय हरु (र्स्तै प्राकवकधक परामिय , कधतोपत्रको ककमिन एर्े ण्ट भइ सुरक्षण र्गने, खररद कबक्री र्गररकदने, सेि
कडपोकर्ट भल्टको व्यवस्था र्गने, आकद)

निष्कषामा, वाकणज्य बैंकले सम्पूणय बैंककङ सेवा प्रदान र्गदै अथयतन्त्रले कलएको नीकत अनुसार बैंककङ कारोबार र्गने
र्गदय छ ।

11. नवकाि बैंकका कायाहरु लेख्िुहोि् ।

उत्तरैः कवकास बैंक ("ख" वर्गय) ले र्गने काययहरु BAFIA को दिा ४९ (२) मा कदइएको छ र्समध्ये केही मु ख्य काययहरु
कनम्नबमोकर्म छन् ।
१. ब्यार् वा कबना ब्यार्मा कनक्षेप स्वीकार र्गने वा कवकभन्न कवत्तीय उपकरण माियत कनक्षेप पररिालन र्गने र कतनको
भुिानी कदने ,
२. कवद् यु तीय उपकरण वा साधनको माध्यमबाट कनक्षेप स्वीकार र्गने , भु िानी कदने , लेनदे न र्गने, मध्यस्थताको काम र्गने
र रकमान्तर र्गने ,
३. हायर पिे र्, कलकर्ङ्ग, हाउकर्ङ्ग, अकधकवकिय लर्गायतका कर्ाय कदने ,
४. आवश्यकता अनुसार राष्ट्र बैंकबाट पु नरकर्ाय कलने वा अन्य BFIs बाट कर्ाय कलने कदने,
५. प्रिकलत कानूनको अकधनमा रही कवदे िी कवकनमय कारोबार र्गने
६. नेपाल सरकार वा राष्ट्र बैं कले र्ारी र्गरे को ऋणपत्र खररद कबक्री र्गने वा सकार र्गने
७. वासलात बाकहरका कारोबार र्गने
८. कवपन्न वर्गय, न्यून आय भएका तथा कुनै क्षे त्रका बाकसन्दाको आकथयक उत्थानका लाकर्ग व्यल्तिर्गत वा सामूकहक र्मानीमा
राष्ट्र बैंकले तोकेबमोकर्मको कर्ाय कदने
९. . पररयोर्ना कधतो राखी कर्ाय कदने एवं सहकवत्तीयकरण कर्ाय प्रदान र्गने,
१०. ग्राहकको तियबाट र्मानतपत्र र्ारी र्गने,
कृष्ण निरौला (निए)

११. कवकनमयपत्र, प्रकतज्ञापत्र, िेक, यात्रु िेक, डराफ्ट र्ारी र्गने, स्वीकार र्गने, भु िानी कदने, कडस्काउन्ट र्गने वा खररद
कवक्री र्गने,
१२. आफ्नो िल अिल सम्पकत्त कधतो राखी कर्ाय कलने,
१३. राष्ट्र बैंकको पूवय स्वीकृकत कलइ प्रतीतपत्र र कवप्रेिणको कारोबार र्गने,
१४. नेपाल कभत्र रकम स्थानान्तरण र्गने,
१५. अन्य कायय (र्स्तै ैः कधतोपत्रको ककमिन एर्ेण्ट भइ सु रक्षण र्गने, खररद कबक्री र्गररकदने, सेि कडपोकर्ट भल्टको
व्यवस्था र्गने, आकद)

निष्कषामा, कवकास बैंकले वाकणज्य बैंक र्सरी थुप्रै कायय र्गरे पकन कविे ितैः कवदे िी कवकनमय कारोबार, सुन िाुँ कद
कारोबार, मध्यस्थकताय कायय, हाइपोकथकेिन कर्ाय , कडकर्टल काडय र्ारी र्गने आकद र्स्ता कायय र्गनय BAFIA ले कवकास
बैंकलाई रोक लर्गाएको छ ।

12. नवत्त कम्पिीका कायाहरु लेख्िुहोि् ।

कवत्त कम्पनी ("र्ग" वर्गय) ले र्गने काययहरु BAFIA को दिा ४९ (३) मा कदइएको छ र्समध्ये केही मुख्य काययहरु
कनम्नबमोकर्म छन् ।
१. ब्यार् वा कबना ब्यार्मा कनक्षेप स्वीकार र्गने वा कवकभन्न कवत्तीय उपकरण माियत कनक्षेप पररिालन र्गने र कतनको
भुिानी कदने ,
२. कवद् यु तीय उपकरण वा साधनको माध्यमबाट कनक्षेप स्वीकार र्गने , भु िानी कदने , लेनदे न र्गने, मध्यस्थताको काम र्गने
र रकमान्तर र्गने ,
३. आवश्यकता अनुसार राष्ट्र बैंकबाट पु नरकर्ाय कलने वा अन्य BFIs बाट कर्ाय कलने कदने
४. कवपन्न वर्गय, न्यून आय भएका तथा कुनै क्षे त्रका बाकसन्दाको आकथयक उत्थानका लाकर्ग व्यल्तिर्गत वा सामूकहक र्मानीमा
राष्ट्र बैंकले तोकेबमोकर्मको कर्ाय कदने
५. हायर पिेर्, कलकर्ङ, हाउकर्ङ लर्गायतका कर्ाय कदने,
६. सहकवत्तीयकरण कर्ाय कदने,
७. आफ्नो िल अिल सम्पकत्त कधतो राखी कर्ाय कलने,
८. कवकनमयपत्र, प्रकतज्ञापत्र, िेक, यात्रु िेक, डराफ्ट र्ारी र्गने , स्वीकार र्गने, भुिानी कदने, कडस्काउन्ट र्गने वा खररद कवक्री
र्गने,
९. राष्ट्र बैंकको स्वीकृकत कलइ प्रतीतपत्र र कवप्रेिणको कारोबार र्गने,
१०. सवारी साधन, मेकसन और्ार, उपकरण, घरायसी कटकाउ सामान वा त्यस्तै अन्य िल सम्पकत्तको लाकर्ग ककस्ताबन्दी
वा हायरपिेर् कर्ाय उपलब्ध र्गराउने ,
११. सवारी साधन, मेकसन, और्ार उपकरण, घरायसी कटकाउ सामान वा त्यस्तै िल सम्पकत्त भाडामा कलन कर्ाय (कलकर्ङ्ग
िाइनान्स) उपलब्ध र्गराउने वा भाडामा कलने कदने,
१२. आफ्नो ग्राहकको तियबाट र्मानतपत्र र्ारी र्गने र सो बापत ग्राहकसुँर्ग आवश्यक ितय र्गराउने , सुरक्षण कलने ,
कनर्को िल अिल सम्पकत्त कधतोबन्धक कलने वा तेस्रो व्यल्तिको र्ेथा र्मानत कलने ,
१३. आफ्नो सम्पकत्तको कुनै अंि वा पू रै कबक्री र्गने वा कलर्मा कदने ,
१४.अन्य कायय (र्स्तैैः कधतोपत्रको ककमिन एर्ेण्ट भइ सु रक्षण र्गने, खररद कबक्री र्गररकदने, सेि कडपोकर्ट भल्टको
व्यवस्था र्गने, आकद)

निष्कषामा, कवत्त कम्पनीले वाकणज्य बैंक र कवकास बैंक भन्दा केही कम काययक्षेत्र राख्ने भएपकन यसको कविेि महत्व
िल सम्पकत्त हायरपिेर् कर्ाय कलने कदने र कलकर्ङ िाइनान्सको काययमा दे ल्तखन्छ ।

13. लघुनवत्त नवत्तीय िंस्थाका कायाहरु लेख्िुहोि् ।

उत्तरैः लघुकवत्त कवत्तीय संस्था ("घ" वर्गय) ले र्गने काययहरु BAFIA को दिा ४९ (४) मा कदइएको छ र्ुन कनम्नबमोकर्म
छन् ।
कृष्ण निरौला (निए)

१. राष्ट्र बैंकले तोके अनुसारको पररयोर्ना, बित कायम र्गरे को समूह वा समूहको सदस्यलाई लघु व्यवसाय सञ्चालन
र्गनय कुनै िल अिल सम्पकत्त सुरक्षण वा र्मानत कलई वा नकलई लघुकर्ाय कदने,
२. बैंक वा कवत्तीय संस्था वा स्वदे िी वा कवदे िी संघ वा संस्था आकदबाट कर्ाय वा अनुदान प्राप्त र्गने र सो रकम लघुकर्ाय
कवतरण वा प्रवधयन र्गनयका लाकर्ग प्रयोर्ग र्गने, तर कवदे िी संघ वा संस्था आकदबाट कर्ाय वा अनुदान कलनु अकघ राष्ट्र बैंकको
स्वीकृकत कलनु पनेछ ।
३. लघुकर्ाय उपलब्ध र्गराउनु अकघ र्ुन काययको लाकर्ग कर्ाय मार्ग भएको हो सो सम्बन्धी काययको मूल्याङ्कन र्गने र त्यस्तो
काययको सम्भाव्यता छ, छै न पकहिान र्गने,
४. लघुकर्ाय पररिालन सम्बन्धमा समूहलाई आवश्यक पने सेवा तथा परामिय प्रदान र्गने ,
५. लघुकर्ाय समयमा असुल उपर र्गनेतिय आवश्यक कारबाही र्गने ,
६. राष्ट्र बैंकको स्वीकृकत कलई राष्ट्र बैंकले तोकककदएको ितय बन्दे र्को अधीनमा रही कनक्षे प स्वीकार र्गने तथा त्यस्तो
कनक्षेपको भु िानी कदने ,
७. पूुँर्ीकोि पु रा र्गने प्रयोर्नका लाकर्ग िेयर, कडबेञ्चर, ऋणपत्र आकद र्ारी र्गने,
८. आिू तथा अन्य कुनै बैंक वा कवत्तीय संस्थाबाट कर्ाय वा कुनै प्रकारको सुकवधा कलने ऋणी वा ग्राहकको कववरण
सूिना वा र्ानकारी राष्ट्र बैंक, सम्बल्तन्धत कनकाय वा अन्य बैंक वा कवत्तीय संस्थाबीि कलने कदने ,
९. राष्ट्र बैंकले तोकेको अन्य काम र्गने ।

निष्कषामा, लघुकवत्त कवत्तीय संस्थाले लघु उद्यमलाई प्रवधय न र्गनय लघुकर्ाय प्रदान र्गने कायय र्गदय छ ।

14. पूवााधार नवकाि बैंकका कायाहरु लेख्िुहोि् ।

उत्तरैः पूवाय धार कवकास बैंकले र्गने काययहरु BAFIA को दिा ४९ (५) मा कदइएको छ र्ुन कनम्नबमोकर्म छन् ।
१. पूवाय धार कवकास सम्बन्धी पररयोर्नाहरुमा कर्ाय प्रवाह तथा िेयरमा लर्गानी र्गने ,
२. पूवाय धार कवकास सम्बन्धी पररयोर्ना सञ्चालन र्गने कम्पनीहरुको कधतोपत्रमा लर्गानी र्गने,
३. पूवाय धार कवकास सम्बन्धी पररयोर्नाहरु कनमाय ण तथा सञ्चालनको लाकर्ग आवश्यक मेकसन उपकरण तथा और्ारको
खरीद, कबक्री वा आपूकतय वा र्डान सम्बन्धी कारोबारको लाकर्ग प्रतीतपत्र खोल्ने तथा र्मानत पत्रहरु र्ारी र्गने ,
४. राष्ट्र बैंकको स्वीकृकत कलई पूवाय धार कवकास सम्बन्धी पररयोर्नाहरुमा लर्गानी र्गनय आवश्यक रकम र्ुटाउनको लाकर्ग
कवकभन्न प्रकारका स्वदे िी वा कवदे िी मुद्रामा कवत्तीय उपकरण र्ारी र्गने तथा ऋण प्राप्त र्गने दीघयकालीन प्रकृकतको
कनक्षेप स्वीकार र्गरी वा कडबेञ्चर र्ारी र्गरी स्रोत पररिालन र्गने,
५. राष्ट्र बैंकको स्वीकृकत कलई कलकर्ङ्ग कारोबार र्गने,
६. कवदे िी बैंक तथा कवत्तीय संस्थाको र्मानत स्वीकार र्गरी पररयोर्नामा कर्ाय तथा सुकवधा प्रदान र्गने ,
७. राष्ट्र बैंकले तोकेका अन्य कायय र्गने ।

निष्कषामा, पू वाय धार कवकास बैंकले पूवाय धार कवकासमा लर्गानी र्गनयका लाकर्ग कायय र्गने र्गदय छ ।

15. िेपालमा बैंकका प्रकार तथा कायाहरु के के िि्? लेख्िुहोि् ।

उत्तरैः बैं क भने को त्यस्तो संस्था हो र्सले अथयतन्त्रको surplus sector बाट किताय र्गने ितयमा रकम संकलन र्गरी
deficit sector मा लर्गानी र्गदय छ । ने पालमा एक केन्द्रीय बैंकका रुपमा ने पाल राष्ट्र बैंक रहे को छ र्सले अन्य बैंक
तथा कवत्तीय संस्थालाई कनयमन र्गने र्गदय छ । बैंक तथा कवत्तीय संस्था सम्बन्धी ऐन, २०७३ अनुसार बैंक तथा कवत्तीय
संस्थाहरु कनम्नबमोकर्म छन् ।

• "क" वर्गय (वाकणज्य बैंक)

• "ख" वर्गय (कवकास बैंक)
• "र्ग" वर्गय (िाइनान्स कम्पनी)
• "घ" वर्गय (लघुकवत्त कवत्तीय संस्था)
कृष्ण निरौला (निए)

• पूवाय धार कवकास बैंक

माकथ उल्लेल्तखत बैंकहरुले ने पाल राष्ट्र बैंक कनदे िनमा तोककए बमोकर्म िुिा पुुँर्ी कायम र्गनुय पने हुन्छ ।

नेपालका बैंकका काययहरु दे हायबमोकर्म छन् ।

"क", "ख" र "र्ग" वर्गाका बैंकले र्गिे मुख्य िमाि कायाहरु

१. ब्यार् वा कबना ब्यार्मा कनक्षेप स्वीकार र्गने वा कवकभन्न कवत्तीय उपकरण माियत कनक्षेप पररिालन र्गने र कतनको
भुिानी कदने ,
२. कवद् युतीय उपकरण वा साधनको माध्यमबाट कनक्षेप स्वीकार र्गने , भु िानी कदने , लेनदे न र्गने, मध्यस्थताको काम र्गने
र रकमान्तर र्गने ,
३. हायर पिे र्, कलकर्ङ, हाउकर्ङ लर्गायतका कर्ाय कदने,
४. आवश्यकता अनुसार राष्ट्र बैंकबाट पु नरकर्ाय कलने वा अन्य BFIs बाट कर्ाय कलने कदने
५. पूुँर्ीकोि पु रा र्गनयका लाकर्ग िेयर, कडबेन्चर, ऋणपत्र आकद र्ारी र्गने
६. कवकनमयपत्र, प्रकतज्ञापत्र, िेक, यात्रु िेक, डराफ्ट र्ारी र्गने, स्वीकार र्गने, भुिानी कदने, कडस्काउन्ट र्गने वा खररद
कवक्री र्गने
७. कधतोपत्रको ककमिन एर्े ण्ट भइ सु रक्षण र्गने, खररद कबक्री र्गररकदने, से ि कडपोकर्ट भल्टको व्यवस्था र्गने, आकद

”क" वर्गाले मात्र र्गिे कायाहरु

१. हाइपोकथकेिन कधतो राखी कर्ाय कदने,
२. कवदे िी बैंक वा कवत्तीय संस्थाको र्मानतमा कर्ाय कदने,
३. सुरक्षणमा कलएको सम्पकत्त प्राप्त र्गने, धारण र्गने तथा सो को अन्य कारोबार र्गने,
४. प्रतीतपत्रको कारोबार र्गने
५. कवद् युतीय कारोबार र्गनय कडकर्टल/काडय र्स्ता कवत्तीय उपकरण र्ारी र्गने, स्वीकार, व्यवस्थापन तथा एर्ेण्ट कनयु ि
र्गने,
६. राष्ट्र बैंकले तोकेबमोकर्म सरकारी कारोबार र्गने,
७. कवदे िमा कवकनमयपत्र, िेक वा अन्य कवत्तीय उपकरणद्वारा रकम पठाउने, कवदे िबाट कवप्रेिण प्राल्तप्त र भु िानी र्गने
८. प्रिकलत कानून बमोकर्म दु ई वा बढी व्यल्तिहरुबीि हुने कुनै काययमा दु वै पक्षको सहमकतमा र्मानी (mediator)
बस्ने
"घ" वर्गाले र्गिे मुख्य कायाहरु
१. राष्ट्र बैंकले तोकेबमोकर्म पररयोर्ना, बित कायम र्गरे को समूह वा समूहको सदस्यलाई लघु व्यवसायका लाकर्ग कधतो,
र्मानत कलइ वा नकलइ लघुकर्ाय कदने
२. राष्ट्र बैंकको स्वीकृकत र ितय को अकधनमा रही कनक्षेप स्वीकार तथा भु िानी आकद ।
पूवााधार नवकाि बैंकका मुख्य कायाहरु
१. पूवाय धार कवकासका लाकर्ग कर्ाय प्रवाह र िेयरमा लर्गानी र्गने
२. दीघयकालीन प्रकृकतको कनक्षे प वा कडबेन्चरबाट स्रोत संकलन र्गने आकद ।

निष्कषामा, ने पालमा बैंकहरुको कवभार्र्ग कायय प्रकृकतको आधारमा भएको छ, तर संख्यात्मक कहसाबमा धेरै बैं कहरु
हुनु भन्दा थोरै बैंक भइ बृहत िाखा संर्ाल भएमा कम सं िालन लार्गतमा बृहत्तर तथा प्रभावकारी बैंककङ सेवा प्रवाह
हुने कवश्वास र्गनय सककन्छ ।
कृष्ण निरौला (निए)

16. वानणज्य बैंकलाई नकि पूणा बैंक भनिएको हो? िेपालका वानणज्य बैंकहरुमा के -कस्ता िूधार आवश्यक
िि् ?
उत्तर कनक्षेप सं कलन, कर्ाय प्रवाह, रकम स्थानान्तरण र्स्ता प्राथकमक कायय मात्र नभएर कवकभन्न अन्य सेवा र्स्तै र्गै रकोि
कारोबार, सरकारी कारोबार, सुनिाुँ कद कारोबार आकद र्गने बैंकलाई वाकणज्य बैंक भकनन्छ । वाकणज्य बैंकलाई पूणय बैंक
भन्नुका कारण कनम्न छन् ।
क. कृकि, उद्योर्ग, सेवा आकद सबै क्षेत्रमा लर्गानी र्गदय छ,
ख. स-साना लघु उद्यम लकक्षत लघु कर्ाय देल्तख ठूला पररयोर्नामा सहकवत्तीयकण कर्ाय समे त प्रदान र्गदय छ,
र्ग. दे िको कुनै प्रदे िमा मात्र केल्तन्द्रत नभएर दे िव्यापी रुपमा बृहत्तर िाखा संर्ाल हुन्छ,
घ. कवदे िी कवकनमय कारोबार तथा वस्तु तथा सेवा आयात-कनयाय तमा र्मानी बकसकदने हुनाले कवदे िी व्यापार पकन यस
बैंककै कारणबाट संभव हुन्छ,
ङ. कवदे िबाट रे कमट्यान्समाियत दे िमा रकम कभत्र्याउने माध्यम पकन यही बै क हो,
ि. कवकभन्न कडकर्टल माध्यमबाट रकम भु िानी र्गरी दै कनक उपभोग्य दे ल्तख कलएर ठूला ठूला भु िानी पकन तुरुन्तै र्गने
हुन्छ,
छ. उद्योर्ग कुिल रुपमा संिालन र्गनय हाइपोकथकेसन कर्ाय दे ल्तख कलएर सुनिाुँ कद तथा सरकारी कारोबार समेत यस
बैंकले मात्र र्गने र्गदय छ,
र्. कवपन्न वर्गय लकक्षत कर्ाय र प्राथकमकताप्राप्त क्षेत्र (कृकि, उर्ाय , पययटन) मा समेत लर्गानी र्गदय छ, आकद ।

दे िको पूणय बैं क भएपकन नेपालका वाकणज्य बैंकहरुमा केही सूधार भने कनतान्त आवश्यक छन् र्सलाई कनम्नबमोकर्म
कलकपबद्ध र्गनय सककन्छ ।
१. मुनािा मुखी भइ राज्यबाट प्राथकमकता पाएको क्षे त्रमा लर्गानी र्गनय उदासीनता दे खाउन नहुने,
२. पररयोर्ना तथा अन्य कर्ाय मा लर्गानी र्गनुय पूवय संभाकवत कर्ाय र्ोल्तखमको मूल्यां कन प्रभावकारी रुपले र्गरे र मात्र कर्ाय
प्रवाह र्गनुयपने,
३. बैंकमा काम र्गने कमयिारीले कारोबारमा कवकभन्न नीकत, कनयम, कनदे िन पालना र्गनुयपने भएकाले समय-समयमा
वस्तुपरक ताकलम/प्रकिक्षण प्रदान र्गनुय पने,
४. वाकणज्य बैंकका कमयिारीहरुले बहन र्गने र्ोल्तखम अत्यकधक, तर कवकभन्न वाकियक प्रकतवेदन अनुसार सरदर प्रकत
कमयिारी स्टाि खिय राष्ट्र बैं क, अन्य संस्थान तथा नेपाल सरकारकै कमय िारी भन्दा पकन कम रहे कोले प्रोत्साहन स्वरुप
तलबमान संिोधन र्गनुय पने,
५. कवत्तीय स्वस्थता बढाउन, संिालन खिय कम र्गनय र लर्गानीयोग्य रकम वृल्तद्ध र्गनय वाकणज्य बैंकहरुको मर्यरमा कविेि
ध्यान कदनुपने
६. अल्पकालीन नािा भन्दा कदर्गो व्यावसाकयकतामा र्ोड कदनुपने
७. राष्ट्र बैंकले र्ारी र्गरे को कनदे िन अनुसारको कर्ाय नोक्सान व्यवस्था मात्र नहे रेर वस्तुपरक रुपमा कर्ाय को
मूल्यां कनका लाकर्ग NFRS मोडे ल लार्गू र्गनुय पने, आकद ।

निष्कषामा, वाकणज्य बैंकलाई अथयतन्त्रको कवत्तीय अवस्थाका लाकर्ग ऐनाको रुपमै पकन हे नय सककन्छ । हाल वाकणज्य
बैंकको कुल कनक्षेप रकम नै दे िको कुल र्गाहय स्थ उत्पादन (GDP) कै हाराहारीमा भएकाले GDP वृल्तद्ध र्गनय वाकणज्य
बैंकहरुको कविेि भूकमकाको आवश्यकता छ ।बैंककङ कारोबारमा कनकहत र्ोल्तखम व्यवस्थापन र असल बैंककङ
अभ्यास र्गरे मा नेपालका वाकणज्य बैंककहरुको मात्र नभएर समग्र अथयतन्त्रमै सकारात्मक पररणाम आउने कवश्वास र्गनय
सककन्छ ।
कृष्ण निरौला (निए)

Answers in English

1. What are the basic services of a bank ? How classification of banking business has been
in Nepal ? (6+4)

Answer: The bank is the intermediary to keep the depositor's money safe and provide proper loan
to the borrower. The basic services of the bank are as follows.

1. Collecting Deposits: The banks collect interest free current deposits, simple savings
deposits, call deposits with both current and savings facilities and term long term savings.
This allows the customer to deposit in the bank based on their needs.
2. Disbursement of loans : Banks disburse various types of loans such as Sectoral Loans:
agricultural loans, fisheries loans, mining loans, transport loans, manufacturing loans,
tourism loans, education loans, wholesale and retail loans, energy loans, etc., and Product
Loan: Overdraft loan, working capital loan, Deprived Sector loan, personal housing loan,
real estate loan etc.
3. Remittance: Banks transfer money from one place to another. Such service is done through
swift, wire transfer, fax, telegram etc.
4. Foreign Exchange: Banks play a special role in global marketing through foreign
exchange.
5. Non-Fund Business: Through services such as letter of credit and bank guarantee, bank
assures the seller or lender and makes it easier for the buyer or the debtor to do
business.
6. Locker and Safety Vault: Banks keep valuable metals, gold, silver and documents safe
through lockers and safety vaults.
7. Other services:
• Agent service
• Financial consulting
• Commercial banking facility, etc.

Section 49 of the Banks and Financial Institutions ( BFIs) Act, 2073 (BAFIA) sets out the working
basis for classifying the banking business in Nepal . Similarly, provision has been made for BFIs to
have minimum paid up capital on the basis of classification using the authority given by Section
79 of the Nepal Rastra Bank Act, 2058 BS .

The classification made by BAFIA on functional basis and as directed by Nepal Rastra Bank, the
paid up capital is as follows.

Square Main tasks Paid up capital

Class "A" All banking services 8 billion
(Commercial
Bank)
Class “B” Basic banking services like deposit collection, 2.50 billion (national level) and
(Development credit flow and mainly internal remittance 1.20 billion (provincial level)
Bank) services, bank guarantee etc.
कृष्ण निरौला (निए)

Class "C" To provide basic banking services such as 800 million (national level) and
(Finance deposit collection, credit flow and mainly 500 million (provincial level)
Company) credit for higher purchase, lease and housing.
Class "D" To provide micro enterprise loan on group 100 million (national level) and
(MFI) guarantee and to collect deposits up to the 20 million (provincial level)
limit specified by NRB etc.
Infrastructure To disburse credit for infrastructure 20 billion
Development development and to collect long term
Bank deposits for fund raising etc.

In conclusion, banking business in Nepal is becoming modern and technological with

globalization. Although it is considered good to classify Nepal's banking services by allocating
paid-up capital on a working basis, the Government of Nepal and the Central Bank have been
adopting a merger strategy to reduce the operating costs of banks and expand a stronger
banking system.

2. Write down the functions of a commercial bank.

A commercial bank is a non-profit organization that provides all kinds of banking services to
monetize the industry, trade and economy of the country. Commercial banking activities are
mentioned in the Banking and Financial Institutions Act, 2073, Section 49 (1). Here are some
important ones:
1. Deposit collection (current, savings, term, call and margin) of an individual / institution and
deposit mobilization and its payment through various financial instruments,
2. Loan flow to individuals/institutions (loans including hire purchase, leaking, housing, surplus
etc.)
3. Project Lending and consortium financing and hypothecation loans,
4. Providing loan on the guarantee of foreign bank or financial institution
5. Refinancing from Rastra Bank or borrow from other BFIs as required,
6. Issue, accept, pay, discount or buy or sell letters of credit, bills of exchange, affidavits, cheques,
travellers cheques, drafts or other financial instruments.
7. Buying and selling gold and silver ,
8. Foreign exchange trading,
9. To conduct government business as per the instructions of NRB
10. Issuing digital or card devices for electronic transactions,
11. Remittance service (from Draft , Swift , Fax , ABBS, etc.)
12. Performing Off-Balance Sheet transactions
13. To buy or sell bonds issued by the Government of Nepal or NRB
14. To provide loans as prescribed by the National Bank on individual or collective guarantee for
the economic upliftment of the poor, low income and residents of any area,
15. Other functions (such as technical consulting , agent for protection as well as sale or purchase
of securities, safe deposit Vault, etc.)
कृष्ण निरौला (निए)

In conclusion , commercial banks provide banking services in accordance with the policy adopted
by the economy.

3. Write the functions of development bank.

The functions of Development Bank ("B" class) are given in Section 49 (2) of BAFIA, 2073. The main
functions are given below:
1. Accept deposits with/without interest or mobilize deposits by issuing various instruments and
paying them off
2. To accept deposits, making payments, having transactions, carry on intermediary services and
transfer funds through various electronic instruments or devices,
3. Hire Purchase, leasing, Housing, overdraft and other lending,
4. Re-finance from Rastra Bank or borrow from other BFIs as required ,
5. To conduct foreign exchange business under the prevailing law.
6. To buy or sell bonds issued by the Government of Nepal or NRB
7. Performing Off-Balance Sheet transactions
8. To provide loans as prescribed by NRB on individual or collective guarantee for the economic
upliftment of the poor, low income and residents of any area.
9. . Providing project collateral and co-financing loans,
10. Issuance of security on behalf of the customer,
11. Bills, Pledges, Cheques, Travellers Cheques, Draft Issuance, Acceptance, Payment, Discount or
Purchase,
12. Borrowing loans on the mortgage of movable/immovable assets,
13. To transact letters of credit and remittances with the prior approval of the National Bank,
14. Transferring money within Nepal,
15. Other functions (such as securing securities as commission agents, buying and selling
securities, arranging safe deposit vaults, etc.)

In conclusion, BAFIA has barred the development bank from carrying out many activities like
commercial banks, especially foreign exchange transactions, gold and silver transactions,
intermediaries, hypothecation loans, issuance of digital cards, etc.

4. Write down the functions of a finance company.

The functions to be performed by a finance company ("C" class) are given in Section 49 (3) of the
BAFIA, some of the main functions of which are as follows.
1. Accept deposits with/without interest or mobilize deposits by issuing various instruments and
paying them off
2. To accept deposits, making payments, having transactions, carry on intermediary services and
transfer funds through various electronic instruments or devices,
3. Re-finance from NRB or borrow from other BFIs as required
4. To provide loans as prescribed by NRB on individual or collective guarantee for the economic
upliftment of the poor, low income and residents of any area.
5. Giving loans including hire purchase, leasing, housing,
6. Consortium financing,
कृष्ण निरौला (निए)

7. Borrowing loans on the mortgage of movable/immovable assets,

8. Bills, Pledges, Cheques, Travellers Cheques, Draft Issuance, Acceptance, Payment, Discount or
Purchase,
9. To transact letters of credit and remittances with the approval of NRB,
10. Provide installment or hire purchase loans for vehicles , machine tools , equipment , household
durables or similar movable property ,
11. To rent vehicles, machinery, tools, equipment, household durable goods, or similar movable
property or to provide loans for rent (lease finance),
12. Issue guarantee on the basis of bank guarantee with terms and conditions, secure loans, to
take mortgage of movable/immovable assets or take third party guarantee
13. Sell or lease any or all of property ,
14. Other functions (such as securing securities as commission agents , buying and selling
securities, arranging safe deposit vaults, etc.)

In conclusion, although finance companies have slightly less scope of work than commercial
banks and development banks, their special importance is seen in the work of lending and leasing
finance for movable property and hire purchase.

5. Write the functions of MFI.

Answer: The functions to be performed by a microfinance financial institution ("D" class) are given
in Section 49 (4) of BAFIA which are as follows.
1. To disburse micro-credit, with or without any movable or immovable property as the collateral
or security, for operating any micro-enterprise prescribed by the Rastra Bank to any project, any
group or a member thereof which/who have regularly saved for the period and maintained the
prescribed saving,
2. To accept loans or grants from any bank or financial institution or native or foreign organization
or institution, and use such loans or grants for the supply of micro-credit or for making the same
effective,
Provided that approval of the Rastra Bank shall be obtained prior to obtaining loans or grants
from any foreign organization.
3. Prior to disbursing micro-credits, evaluating the schemes for which micro-credits have been
requested and determining whether or not they are feasible,
4. To provide necessary services and consultation to groups with regard to mobilization of micro
finance,
5. To carry out necessary actions for recovery of the micro credits on time,
6. To accept deposits and refund such deposits subject to the limit prescribed by the Rastra Bank
by getting approval of the Rastra Bank,
7. To issue shares, debentures, bonds, etc. for the purpose of meeting the capital fund
requirements,
8. To exchange information or notices on debtors or customers who have obtained credit or any
kind of facility from it and other bank or financial institutions with the Rastra Bank or any other
bank or financial institutions particulars of,
9. To carry out such other functions as may be prescribed by the Rastra Bank.
कृष्ण निरौला (निए)

In conclusion , MFIs provide microcredit to promote micro-enterprises.

6. Write the functions of Infrastructure Development Bank.

The functions to be performed by Infrastructure Development are given in Section 49 (5) of BAFIA
which are as follows.
1. To Disburse loans and financing in shares in projects relating to infrastructure development
2. To Finance in securities of the companies operating projects relating to infrastructure
development,
3. To open letters of credits and issue guarantees for purchase, sale or supply or installation of
machineries, equipment and tools required for construction and operation of projects relating to
infrastructure development,
4. To issue financial instruments in national or foreign currencies with approval of the Rastra Bank
for collecting fund required for investment in projects concerning infrastructure development and
to acquire loan to that effect,
5. To mobilize resources by accepting long term deposits or issuing debenture,
6. To carry on leasing transactions with approval of the Rastra Bank,
7. To provide loans and facilities for projects by accepting guarantee of foreign banks and financial
institutions,
8. To carry out other acts as prescribed by the Rastra Bank.

In conclusion, the Infrastructure Development Bank works to invest in infrastructure

development.

7. What are the types and functions of banks in Nepal (2+8)

A bank is an institution that invests in the deficit sector by raising money from the surplus sector
in condition of returning the money. Nepal Rastra Bank is the central bank in Nepal which
regulates other banks and financial institutions. As per the Banks and Financial Institutions Act,
2073 BS, the banks and financial institutions in Nepal are categorized as follows.
• "A" class Bank (Commercial Bank)
• "B" class Bank (Development Bank)
• "C" class Bank (Finance Company)
• "D" class Bank (Microfinance Financial Institution)
• Infrastructure Development Bank
The above mentioned banks have to maintain the paid up capital as prescribed in the Nepal Rastra
Bank directive.

Functions of the Banks of Nepal

The main similar functions of Class A, B and C are:
1. Accepting deposits interest free or with interest or operating and paying deposits through
various financial instruments,
2. Accepting deposits, making payments, transacting, mediating and exchanging money through
electronic devices or instruments,
3. Giving loans including hire purchase, leasing, housing, etc.
कृष्ण निरौला (निए)

4. Refinance from NRB or borrow from other BFIs as required

5. Issuance of shares, debentures, debentures etc. to meet the capital requirement
6. Issuance, Acceptance, Payment, Discount or Purchase of Bills, guarantee, Cheques, travellers
Cheques, Draft, etc.
7. Securing securities as commission agents, buying and selling securities, arranging safe deposit
vaults, etc.

Actions performed only by "A" class

1. Providing Hypothecation loans,
2. Lending on the guarantee of a foreign BFI,
3. Acquisition, holding and performing other transactions of secured property,
4. Deal of letter of credit
5. Issuance, acceptance, management and appointment of agent for financial instruments such as
digital/ cards for performing electronic transactions,
6. To perform government transaction as specified by NRB,
7. Sending remittances, cheques or other financial instruments abroad, and receiving remittances
from abroad
8. Act as mediator between two or more parties with their consent as per the prevailing laws,

The main functions performed by the "D" class

1. To provide micro loan to project, savings group or group member, with or without collateral,
as specified by NRB.
2. Acceptance of deposits and payment etc., subject to the approval and conditions of NRB.

Main functions of Infrastructure Development Bank

1. To provide credit and invest in shares for infrastructure development
2. Collecting resources from long term deposits or debentures etc.

In conclusion, the division of banks in Nepal has been based on their functions, but it can be
believed that with fewer banks with extensive networks can provide more efficient banking
services at lower operating costs.

8. Why are commercial banks called Complete banks? What improvements are required
in the commercial banks of Nepal?

A commercial bank is a bank that performs not only primary functions such as deposit
collection, credit flow, money transfer but also various other services such as non-fund
transactions, government transactions, gold and silver transactions, etc. The reasons for calling a
commercial bank a complete bank are as follows.

A. Invests in agriculture, industry, services, etc.

B. Small and micro enterprises also provide targeted microfinance to co-financing loans to large
projects.
कृष्ण निरौला (निए)

C. There is a large branch network across the country, not just in any part of the country.

E. The bank is also a means of remittances to the country through remittances from abroad.

F. Payments are made through a variety of digital channels, from daily necessities to large
payments.

Is. In order to run the industry efficiently, the bank does everything from hypothetical loans to
gold and silver and government transactions.

H. The poor also invest in targeted loans and priority sectors (agriculture, energy, tourism), etc.

Despite being a full-fledged bank of the country, some reforms are very much needed in the
commercial banks of Nepal which can be documented as follows.

1. Don't be reluctant to invest in areas that are prioritized by the state for profit.

2. Loans should be disbursed only after effective assessment of potential credit risk before
investing in projects and other loans.

3. As the employees working in the bank have to follow various policies, rules, instructions in the
business, they have to provide objective training from time to time,

4. The risk borne by the employees of commercial banks is high, but according to various annual
reports, the average staff cost per employee is less than the employees of NRB, other
institutions and the Government of Nepal.

5. Special attention should be paid to the merger of commercial banks to increase financial
soundness, reduce operating expenses and increase the amount to be invested

6. Emphasis should be placed on sustainable professionalism rather than short-term profit

7. As per the directive issued by the National Bank, the NFRS model should be implemented for
the evaluation of loans objectively and not just by looking at the loan loss provision, etc.

In conclusion, commercial banks can also be seen as a mirror for the financial condition of the
economy. As the total deposits of commercial banks are currently close to the country's gross
domestic product (GDP), commercial banks need to play a special role in increasing GDP. Risk
management and good banking practices in banking can be believed to bring positive results not
only to commercial banks but to the overall economy.