1

BAB 13 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar

13.1 Kesimbangan Alam Sekitar

 Takrif: Interaksi antara organisma dengan organisma lain dan dengan alam
sekitarnya untuk mewujudkan suatu kestabilan dinamik.
 Kitar semulajadi: Mengekalkan keseimbangan alam dengan mengitar semula
sumber alam
Contoh : Kitar Karbon, Kitar Air dan Kitar Nitrogen
 2

(Aliran Tenaga)

Kesan Bencana Alam

Banjir
Kemarau Panjang  Kawasan rendah ditenggelami
air
 Menyebabkan perubahan  Hakisan tanah berlaku
iklim  Pencemaran air
 Memusnahkan habitat  Pemusnahan habitat
 Kematian fauna dan flora  Harta benda termusnah
 Siratan makanan terjejas  Merebak penyakit seperti taun
 Manusia kehilangan sumber  kebuluran
makanan/ kebuluran

Letupan gunung berapi

Taufan
 Bentuk fizikal bumi berubah
 Habitat musnah  Harta benda musnah
 Hidupan mati  Hidupan mati
 Pencemaran udara di  Habitat musnah
sekitar gunung berapi  Rantai makanan terganggu

Kebakaran hutan
Gempa bumi  Habitat haiwan termusnah
 Tumbuhan dan haiwan mati
 Habitat musnah  Pencemaran udara: jerebu
 Tumbuhan dan haiwan mati yang menjejaskan kesihatan
 Rantai makanan terputus
 3
13.2 Pencemaran Alam Sekitar
Takrif: Peningkatan kuantiti bahan pencemar yang mengakibatkan perubahan fizikal
atau kimia dalam alam sekitar.

Punca Pencemaran Alam Sekitar

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
 Gas berasid  Larut dalam air hujan membentuk
seperti karbon hujan asid yang
dioksida dan sulfur  Menjejaskan kesihatan
dioksida  Merendahkan pH air
sungai,kolam dan tidaksesuai
untuk hidupan
 Merendahkan pH tanah, tanah
kurang subur

 Jelaga dan debu  Mengaburi pandangan

 Menjejaskan sistem respirasi
(a) Pembakaran  Menutup stoma daun dan
bahan api fosil mengurangkan fotosintesis
seperti petroleum,
gas asli dan ☼ Karbon dioksida  Menyebabkan kesan rumah
arang batu hijau
dalam perindustrian  Suhu dunia naik
 Ais dikawasan kutub lebur dan
menyebabkan paras air laut naik
 Kawasan
rendah tenggelam
 Perubahan
dalam arah angina yang
 Karbon menyebabkan bencana alam
monoksida
 Merosakkan jantung
 Mengurangkan kebolehan darawh
mmbawa oksigen dalam badan
 Dos kecil, pening dan sakit kepada
 Dos besar, maut
 Bahan toksik  Mengancam kesihatan
seperti logam  Merkuri: kecacatan fetus dan
berat (merkuri, ganggu sistem saraf,
(b) Pembuangan bahan nikel dan menyebabkan penyakit
sisa industri seperti kadmium) Minamata
bahan toksik, asap,  Plumbum: meninggikan tekanan
bahan radioaktif darah, menjejaskan
dan haba dalam pertumbuhan dan merosakkan
perindustrian sistem saraf
 Kadmium: menyebabkan
penyakit dan masalah kepada
organ pembiakan
 Nikel: menyebabkan kanser dan
penyakit kulit
 4

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
 Bahan sisa kepala  Menghasilkan gas berbau busuk
sawit dan getah (ammonia dan hidrogen sulfida)
yang mereput  Jika dibuang ke dalam sungati
atau kolam, bakteria pengurai
akan menguraikannya dan
menggunakan oksigen daripada
air. Kekurangan oksigen dalam air
menyebabkan hidupan akuatik
mati
(b) Pembuangan bahan
sisa industri seperti  Bahan radioaktif  Mengeluarkan sinaran radioaktif
bahan toksik, asap, yang berbahaya seperti sinar alfa,
bahan radioaktif sinar beta dan sinar gama :
dan haba dalam  Dos tinggi menyebabkan
perindustrian loya, kanser, kecacatan fetus,
kemandulan dan kematian

 Asap  Mengandungi gas berasid seperti

sulfur dioksida dan nitrogen
dioksida yang menghasil hujan
asid yang :
 Mengakis bangunan
 Merendahkan pH air
 Tanah tidak subur
 Kurang hasil pertanian

 Terma(haba)  Menaikkan suhu udara

 Menaikkan suhu air sungai dan
kolam.
 Mengurangkan oksigen terlarut
dalam air. Hidupan akuatik mati

 Baja kimia  Nitrat dan fosfat menyebabkan

fenomena eutrofikasi:
 Nitrat dan fosfat larut dalam
(c) Penggunaan bahan air kolam atau tasik
kimia dan pestisid menyebabkan’blum alga
dalam bidang  Apabila alga mati dan mereput,
pertanian
ia menggunakan dari air dan
menghasilkan gas yang berbau
busuk . Hidupan air akan
terbunuh akibat kekurangan
oksigen.
 5

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
 Digunakan untuk membunuh
serangga, kulat dan lalang boleh
 Pestisid mencemarkan udara dan tanah
(c) Penggunaan bahan  Ia akhirnya akan larut dalam
kimia dan pestisid air dan mengalir ke dalam sungai
dalam bidang atau kolam
pertanian  Ini medncemarkan air dan
menyebabkan hidupan akuatik
terbunuh.
 Sesetengahan pestisid tidak
terbiodegradasi dan akan
tersimpan dalam tisu tumbuhan
atau haiwan.
 Pestisid akan memasuki
badan manusia sekiranya
manusia termakan tumbuhan
atau haiwan tercemar.

(d) Kenderaan dan  Bunyi  Merosakkan gegendang telinga

jentera  Meninggikan denyutan jantung
dan tekanan darah,
 Mengganggu keselesaan hidup

 Jelaga / serbuk  Mengotorkan udara

karbon  Menghitamkan bangunan
 Menyumbat salur pernafasan
dan mengganggu pernafasan
 Menghasilkan jerebu
 Kadar fotosintesis kurang: Hasil
tanaman merosot

(e) Rumah dan pasar  Sampah-sarap  seperti sisa makanan menarik

organik perhatian perosak yang
membawa penyakit seperti taun
 Sampah-sarap  Plastik, kaca dan barangan
bukan ogranik logam mengotorkan alam
sekitar.
 Plastik bahan tidak
terbiodegradasi:
 menghasilkan gas toksik jika
dibakar
 menyekat pengaliran air
dibuang ke dalam longkang
 membunuh haiwan laut, jika di
buang ke dalam laut
 Tin logam yang berberkarat
 6

menyebabkan kecederaan dan

Penyakit tetanus

Punca Pencemaran Bahan Pencemar Kesan Kepada Manusia dan Alam

Utama Sekitar
(f) Pembuangan  air kumbahan  Mengandungi najis, air kending
kumbahan dan kertas tandas
 Kumbahan yang dibuang ke
dalam kolam dan sungai
membawa penyakit seperti taun
dan disenteri

KESAN PENCEMARAN ALAM SEKITAR

 Kemerosotan keindahan alam
 Kepupusan spesies  Kemerosotan kesihatan manusia
 Kehilangan sumber ekonomi  Pemusnahan habitat
*Catatan: Huraian rujuk jadual

Fenomena Pemanasan Global

 Peningkatan suhu bumi dikenali sebagai pemanasan global

 Kesan rumah hijau: Pemanasan bumi akibat haba yang terperangkap dalam
atmosfera oleh gas-gas yang disebut gas rumah hijau.
 Gas rumah hijau yang utama ialah karbon dioksida, klorofluorokarbon, metana
dan nitrogen dioksida

Pembakaran Kemusnahan tumbuhan Penggunaan

Bahan api fosil hijau akibat penebangan kenderaan berenjin
Hutan tidak terkawal yang berleluasa

Gas karbon dioksida

meningkat dalam atmosfera Banjir akibat pencairan ais di kutub
utara dan di kutub selatan

Haba terperangkap
dalam atmosfera Habitat hidupan di pantai dan
kawasan renda diseluruh dunia
ditenggelami air
Pancaran inframerah dihalang
daripada dipantul semula ke
angkasa lepas
Kemarau panjang akibat
kekurangan hujan
Suhu bumi meningkat
Perubahan arah angina dan
aras laut menyebabkan
KESAN RUMAH HIJAU bencana alam sperti rebut dan
taufan
 7

Langkah-langkah mencegah pemanasan global

Kurangkan Kurangkan Menanam semula Menguatkuasakan

penggunaan aktiviti pokok-pokok yang Undang--undang
bahan api fosil penebangan ditebang
 8

Penipisan Lapisan Ozon

 Kedudukan lapisan ozon: lapisan stratosfera atmosfera

 1 molekul ozon terdiri daripada 3 atom oksigen
 Fungsi lapisan ozon: Melindungi hidupan di bumi daripada sinara ultraungu

Penipisan Lapisan Ozon

Punca Proses Kesan
Penggunaan barangan  CFC terurai oleh cahaya  Penipisan lapisan
yang mengandungi CFC ultraungu dan membebaskan ozon mengakibatkan
seperti penyaman udara, klorin. cahaya ultraungu
Peti sejuk dan aerosol  Klorin menguraikan ozon berkeamatan tinggi
kepada klorin monoksida samapi ke bumi.
dan oksigen  Mengakibatkan:
 Tindakan klorin daripada  Kanser kulit
CFC lebih cepat daripada  Katarak mata
pembentukan ozon  Sistem keimunan
 Akibatnya lapisan ozon badan lemah
semakin nipis  Kekurangan hasil
tanaman: tisu
tumbuhan rosak
 Kematian
fitoplankton:
menjejaskan rantai
makanan

Pengawalan penggunaan CFC

Guna HFC Tidak Mendidik orang

membuang ramai tentang
Sisa barangan kesan CFC
CFC merata terhadap ozon Memperoleh
Kurangkan semula CFC
tempat
penggunaan daripada
CFC penyaman
udara dan peti
sejuk semasa
servis

13.2 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar

Bil Punca Langkah

1 Industri  Memasang cerobong tinggi supaya asap dan gas toksik
dapat dibebaskan pada aras atmosfera tinggi
 Memasang pemendak elektrostatik pada cerobong untuk
menarik zarah-zarah bahan pencemar daripada asap
 9

sebelum asap dibebaskan

 Bahan buangan toksik harus diproses supaya menjadi tidak
beracun sebelum dibuangkan.
 Sisa bahan radioaktif disimpan dalam tong keluli tebal yang
dilindungi oleh konkrit dan ditanam di tempat yang sesuai
 Air panas dari kilang atau janakuasa elektrik harus
disejukkan dalam kolam sebelum dialirkan ke dalam
sungai.
2 Pertanian  Menentukan baja kimia dan pestisid yang digunakan tidak
berlebihan
 Petani harus mengamal tanaman bergilir , untuk kurangkan
penggunaan baja kimia dan pestisid
 Petani digalakkan menggunakan kawalan biologi untuk
menghapuskan perosak
3 Kenderaan  Asap ekzos harus di kawal
dan jentera  Pemeriksaan dijalankan dari masa ke masa.
 Pengubah bermangkin boleh dipasang pada paip ekzos.
Alat ini dapat menukarkan karbon monoksida, nitrogen
dioksida kepada karbon, air dan karbon dioksida
 Menggunakan petrol tanpa plumbum. Ini mengurangkan
kuantiti plumbum dalam udara
4 Sampah  Dari rumah harus dibuang ke dalam tong sampah yang
sarap bertutup atau beg plastik yang diikat
 Sampah sarap yang dikutip dibakar dalam tempat tertutup
atau insinerator
5 Kumbahan  Disalurkan ke dalam kolam pengoksidaan. Bakteria aerob
akan menguraikan kumbuhan kepada bahan ringkas dan
tidak berbau
6 Bunyi  Lapangan terbang dan kilang yang menghasilkan bunyi
bising dibina di tempat yang jaruh daripada kawasan
perumahan

Pemulihan dan Pemuliharaan

1. Bekas lombong dipulih menjadi tempat rekreasi

2. Tanah terbiar menjadi tanah pertanian, industri atau kawasan perumahan atau
tempat rekreasi.
3. Kawasan yang kaya dengan flora dan fauna dikekalkan
4. Sebelum sesuatu projek dijalankan, penilaian alam sekitar harus dibuat terlebih
dahulu.
5. Kemudahan seperti insinerator, tapak pembuangan sampah sarap, sistem
memproses kumbahan harus diselia dan dikawal dengan baik.
6. Penguatkuasaan undang-undang yang berkaitan dengan pemeliharaan dan
pemuliharaan alam sekitar.
7. Mendidik orang ramai tentang kepentingan pemeliharan dan pemuliharaan alam
sekitar
8. Membuat penyelididkan teknologi baru untuk mengurangkan punca pencemaran
 10

13.4 Pengolahan dan pengurusan sumber alam

Tujuan Pengolahan
 Sumber alam adalah
terhad dan tidak boleh  Menentukan  Dapat
diperbaharui penggunaan sumber dicapai dengan
 Harus menjaga sumber alam tidak menjejaskan pengawalan aktiviti:
alam supaya tidak keseimbangan alam  Pembukaan
membazir dan salahguna dan tidak membawa tanah
kesan buruk  Perlombonga
n
 Pembalakan
 Penangkapan
Pembukaan Tanah Pembalakan Perlombongan
 Penilaian alam sekitar  Memusnah  Sumb
harus dijalankan sebelum kan hutan sebagai er asli seperti
tanah dibuka habitat dan bijih logam,
 Masalah timbul: hakisan menjejaskan petroleum, gas
tanah kesimbangan alam asli dan arang
 Cara atasi hakisan tanah:  Menyebab batu tidak dapat
 Menanam kan hakisan tanah, diperbaharui
tanaman tutup bumi banjir kilat,  Loga
 Membina teres pencemaran sungai m boleh dikitar
dilereng bukit dan kepupusan semula
 Tidak spesies  Baha
mencabut pokok  Atasi: n ganti bagi
sembarangan  Penebangan terpilih bahan api fosil
 Penanaman semula seperti tenaga
hutan solar, tenaga
 Mengadakan hutan hidro, tenaga
angin, tenaga

Penangkapan hidupan laut

 Bina tukun tiruan
 Sumber laut semakin
untuk pembiakan ikan
kurang kerana:
 Pencegahan
 Penangkapan hidupan laut
tumpahan minyak
secara besar-besaran
 Pastikan bahan kimia
 Kaedah penangkapan
bertoksik daripada kilang tidak meracuni
membunuh hidupan kecil
kehidupan laut
 Pukat tunda dan pukat