Professional Documents
Culture Documents
e
HAUS A – p ro n unci ati on
E GY PT
Re
LIBYA
i n t r o d u c t i o n – HAU S A
u put n not A L GERIA
d
Nasser
Se
’ like the pause in ‘uh-oh’ p pet
a
(comes before a vowel)
e
r run 0 500 km
il
N IGE R
N
0 300 mi
In this chapter, the Hausa s sun MALI
pronunciation is given in purple Niamey
CHAD Khartoum
Bl u
after each phrase. Each syllable is sh shot BURKINA Chad
Ni
S U DAN
e N
FASO g Njadema
separated by a dot. For example: t top Ouagadougou
e
er
ile
i
Nl
CÔTE
BENIN N IGERIA te
W hi
Na gode. naa gaw·dey ts’ as in ‘lets’, but spat out TOGO
D’IVOIRE Vo l t a Abuja ETHIOPIA
CENTRAL
Hausa’s glottalised consonants, w win GHANA Cotonou AFRICAN
Accra Lomé REPUBLIC
simplified here as b’, d’, k’, ts’ and y’, are y yes Gulf of Guinea CAMEROON Bangui
Yaounde Tu r ka n a
made by tightening and releasing EQUATORIAL GUINEA ngo
Co
the space between the vocal cords y’ spat out y UGANDA KENYA
when you pronounce the sound. The b’ and SAÕ TOME & PRINCIPÉ GABON DEMOCRATIC
z zero REPUBLIC Victoria
d’ sounds have an extra twist – instead of ATL A N TI C OF CONGO RWANDA
breathing out, you breathe in. O CEA N CONGO (ZAÏRE) Burundi BURUNDI
78 79
language difficulties numbers
0 sifiri si·fi·ree 15 (goma) sha biyar (gaw·ma) shaa bi·yar
1 d’aya d’a·ya 16 (goma) sha shida (gaw·ma) shaa shi·da
Do you speak Kana/Kina jin ka·naa/ki·naa jin 2 biyu bi·yu 17 (goma) (gaw·ma)
English? turanci? m/f too·ran·chee 3 uku u·ku sha bakwai shaa bak·wai
Do you understand? Ka/Kin gane? m/f kaa/kin gaa·ney 4 hud’u hu·d’u 18 (goma) (gaw·ma)
I understand. Na gane. naa gaa·ney 5 biyar bi·yar sha takwas shaa tak·was
I don’t understand. Ban gane ba. ban gaa·ney ba 6 shida shi·da 19 (goma) sha tara (gaw·ma) shaa ta·ra
Could you Za ka/ki iya…? m/f zaa ka/ki i·ya … 7 bakwai bak·wai 20 ashirin a·shi·rin
please …? 8 takwas tak·was 21 ashirin da d’aya a·shi·rin da d’a·ya
repeat that maimaita wannan mai·mai·ta wan·nan 9 tara ta·ra 22 ashirin da biyu a·shi·rin da bi·yu
speak more yi magana yi ma·ga·naa 10 goma gaw·ma 30 talatin ta·laa·tin
slowly sannu-sannu san·nu·san·nu 11 (goma) (gaw·ma) 40 arba’in ar·ba·‘in
write it down rubuta wannan ru·boo·ta wan·nan sha d’aya shaa d’a·ya 50 hamsin ham·sin
12 (goma) (gaw·ma) 60 sittin sit·tin
sha biyu shaa bi·yu 70 saba’in sa·ba·‘in
time, dates & numbers 13 (goma) (gaw·ma) 80 tamanin ta·maa·nin
sha uku shaa u·ku 90 tasa’in ta·sa·‘in
What time is it? K’arfe nawa ne? k’ar·fey na·wa ney 14 (goma) (gaw·ma) 100 d’ari d’a·ree
HAUS A – l an guage di f f i cul ti es
It’s one o’clock. K’arfe d’aya ne. k’ar·fey d’a·ya ney sha hud’u shaa hu·d’u 1000 dubu du·boo
It’s (two) o’clock. K’arfe (biyu) ne. k’ar·fey (bi·yu) ney
Quarter past (one). K’arfe (d’aya) da kwata. k’ar·fey (d’a·ya) da kwa·taa
Half past (one). K’arfe (d’aya) da rabi. k’ar·fey (d’a·ya) da ra·bee border crossing
b o rd er c ro ssi ng – HAUS A
Quarter to (eight). (K’arfe takwas) (k’ar·fey tak·was)
ba kwata. baa kwa·taa
At what time …? K’arfe nawa …? k’ar·fey na·wa … I’m here … Na zo nan … naa zaw nan …
At … A… a… in transit don ya don yaa
It’s (15 December). Yau (sha biyar ga yow (shaa bi·yar ga da zango da zan·goo
watan Disamba). wa·tan di·sam·ba) on business don yin kasuwanci don yin ka·su·wan·chee
on holiday don yi hutu don yi hoo·too
yesterday jiya ji·ya
today yau yow I’m here for … Zan yi … a nan. zan yi … a nan
tomorrow gobe gaw·be (10) days kwana (goma) kwaa·naa (gaw·ma)
Monday Littinin lit·ti·nin (three) weeks mako (uku) maa·kaw (u·ku)
Tuesday Talata ta·laa·taa (two) months wata (biyu) waa·taa (bi·yu)
Wednesday Laraba laa·ra·baa I’m going to (Zaria).
Thursday Alhamis al·ha·mis
Friday Juma’a ju·ma·‘aa Za ni (Zazzau). zaa ni (zaz·zow)
Saturday Asabar a·sa·bar I’m staying at the (Daula Hotel).
Sunday Lahadi la·ha·di Ina zaune a (Daula Hotel). i·naa zow·ne a (dow·la haw·tel)
80 81
How much is it to …?
tickets Nawa ne kud’in zuwa …? na·wa ney ku·d’in zu·waa …
Please take me to (this address).
One … ticket Tikitin … guda d’aya ti·ki·tin … gu·daa d’a·ya Ka/Ki d’auke ni zuwa (wurin mai ka/ki d’ow·kyey ni zu·waa (wu·ree mai
(to Zinder), please. (zuwa Zandar), don Allah. (zu·waa zan·dar) don al·laa lambar wannan adireshi), don Allah. m/f lam·bar wan·nan a·di·rey·shee) don al·laa
one-way zuwa zu·waa
return zuwa da dawowa zu·waa da daa·waw·waa I’d like to hire a … Ina son in yi hayar … i·naa son in yi ha·yar …
(with air conditioning). (tare da AC). (taa·re da ai·si)
I’d like to … my Ina son in … i·naa son in … car mota maw·taa
ticket, please. tikitina, don Allah. ti·ki·ti·naa don al·laa 4WD mota mai juyawa maw·taa mai joo·yaa·waa
cancel soke saw·kye da k’afa hud’u da k’a·faa hu·d’u
change canja chan·ja
How much is it for (three) days/weeks?
collect karb’i kar·b’i
Nawa ne kud’in na na·wa ney ku·d’in na
I’d like a smoking/nonsmoking seat, please. kwana/mako (uku)? kwaa·naa/maa·kaw (u·ku)
Ina son abin zama ga masu/ i·naa son a·bin za·maa ga maa·su/
marasa shan taba, don Allah. ma·ra·saa shan taa·baa don al·laa
Is there a toilet?
Akwai ban d’aki? a·kwai ban d’aa·kee
Is there air conditioning?
Akwai na’urar sanyaya d’aki? a·kwai naa·‘oo·rar san·ya·ya d’aa·kee
How long does the trip take?
Tafiyar za ta dad’e? ta·fi·yar zaa ta da·d’ee
directions
Is it a direct route? Where’s the Ina … (mafi kusa)? i·naa … (ma·fee ku·sa)
Wannan ce hanya kai tsaye? wan·nan chey han·yaa kai ts’a·ye (nearest) …?
internet café internet cafe in·tey·net ka·fey
market kasuwa kaa·su·waa
transport
d i re c t i o n s – HAU S A
Is this the road to (Lagos)?
Wannan hanya zuwa (Ikko) ce? wan·nan han·ya zu·waa (ik·ko) chey
Where does flight (BA527) arrive/depart?
HAU S A – t i c k e t s
shopping
e m ergen ci es – HAUS A
the USA Amirka a·mir·ka Call …! Kirawo …! ki·raa·waw …
an ambulance motar d’aukar moo·tar d’ow·kar
HAUS A – ea ti ng o ut
I’m married. Ina da miji/mata. m/f i·naa da mi·jee/maa·taa maras lafiya maa·ras laa·fi·yaa
I’m not married. Ba ni da miji/mata. m/f baa ni da mi·jee/maa·taa a doctor likita li·ki·taa
Can I take a photo Zan iya d’aukar zan i·ya d’ow·kar the police ‘yan sanda ‘yan san·daa
(of you)? hoto(-nka/-nki)? m/f haw·to(·nka/·nki)
Could you help me, please?
Kana iya ka taimake ni, don Alla. m ka·naa i·ya ka tai·ma·kyey ni don al·laa
eating out Kina iya ki taimake ni, don Alla. f ki·naa i·ya ki tai·ma·kyey ni don al·laa
I’m lost.
Can you Za ka/ki iya gaya zaa ka/ki i·ya ga·yaa Na manta hanya. naa man·ta han·yaa
recommend a …? mini … mai kyau? m/f mi·ni … mai kyow Where are the toilets?
bar wurin shan giya wu·rin shan gi·yaa Ina ban d’aki yake? i·naa ban d’aa·kee yak·yey
place to eat wurin cin abinci wu·rin chin a·bin·chi I want to report an offence.
dish abinci a·bin·chi Ina son in sanar da ku wani laifi. i·na son in sa·nar da koo wa·ni lai·fee
88 89
I have insurance.
Ina da inshora. i·naa da in·shaw·raa english–hausa dictionary
I want to contact my consulate/embassy.
Hausa nouns in this dictionary have their gender marked with (masculine) or (feminine). If it’s a plural
Ina son in buga waya zuwa i·naa son in bu·ga wa·yaa zu·waa noun, you’ll also see SO. Note that some adjectives have only one form for both genders. Words are also
ofishin jakadanci kasarmu. aw·fi·shin ja·kaa·dan·chee ka·sar·mu marked as Q (noun), D (adjective), Y (verb), VJ (singular) and SO (plural) where necessary.
I’ve been …
assaulted
An yi mini …
farmaki
an yi mi·ni …
far·ma·kee
A
raped fyad’e fyaa·d’ey A C
robbed sata saa·taa accommodation masauki ma·sow·kee cancel soke saw·key
adaptor macanjin wuta ma·chan·jin wu·taa can opener mabud’in gwangwani
My … was/were stolen. An sace mini … an saa·chey mi·ni … after bayan baa·yan ma·boo·d’in gwan·gwa·nee
bags kaya kaa·yaa airport filin jirgin sama fee·lin jir·gin sa·ma cash kud’i ku·d’ee
credit card katin adashin banki kaa·tin a·daa·shin ban·kee alcohol barasa baa·raa·saa cell phone salula sa·loo·laa
jewellery kayan ado kaa·yan a·daw all duk duk centre tsakiya ts’a·ki·yaa
money kud’i ku·d’ee and da da cheap mai araha mai a·ra·haa
ankle idon k’afa i·don k’a·fa check (bill) lissafi lis·saa·fee
passport fasfo fas·faw chest k’irji k’ir·jee
arm hannu han·noo
travellers cheques cek chek child yaro yaa·raw
asthma ciwon asma chi·won as·maa
wallet alabe a·la·bey cigarette taba taa·baa
city birni bir·nee
medical needs
B clean D mai tsabta mai ts’ab·taa
closed a rufe a ru·fe
baby jariri jaa·ree·ree
cold D mai sanyi mai san·yee
back (body) baya baa·yaa
condom roba raw·baa
Where’s the Ina ne/ce … i·naa ney/chey … backpack jakar baya ja·kar baa·yaa constipation kumburin ciki kum·bu·rin chi·kee
bad maras kyau ma·ras kyow
nearest …? mafi kusa? m/f ma·fee ku·sa cough tari taa·ree
HAUS A – m ed i cal n ee ds
90 91
high dogo/doguwa daw·gaw/daw·gu·waa mouth baki baa·kee pharmacy kantin magani kan·tin maa·ga·nee
E highway babbar hanya bab·bar han·yaa
homosexual Q d’an daudu d’an dow·du
movie fim fim
museum gidan kayan tarihi
plate faranti fa·ran·tee
postcard katin gaisuwa kaa·tin gai·su·waa
ear kunne kun·ney
east gabas ga·bas hot mai zafi mai zaa·fee gi·dan kaa·yan taa·ree·hee post office gidan waya gi·dan wa·yaa
economy class sikinkila si·kin·ki·la hungry mai jin yunwa mai jin yun·waa music kad’e-kad’e SO ka·d’ey·k’a·dey pregnant mai juna biyu mai joo·naa bi·yu
elevator lifta lif·taa
funny mai ban dariya mai ban daa·ri·yaa laundry (place) mawanka ma·wan·kaa
lawyer lauya low·yaa number lamba lam·baa
nuts gyad’a gya·d’aa
S
G leg k’afa k’a·faa
lesbian Q y’ar mad’igo y’ar maa·d’i·gaw
sad mai bak’in ciki mai ba·k’in chi·kee
safe (not dangerous) D mai lafiya mai laa·fi·yaa
game park wurin shak’atawa wu·rin shaa·k’a·ta·waa
gift kyauta kyow·taa
less (do less) Y rage rag·yey
letter (mail) wasik’a wa·see·k’aa
O safe (reliable) D mai aminci mai a·min·chee
seafood abinci daga teku a·bin·chi da·ga tey·ku
girl yarinya yaa·rin·yaa like Y so so oil (engine) man inji man in·jee seat abin zama a·bin za·maa
glass kofi kaw·fee love Y so so OK shi ke nan shee kyey nan send aika da ai·kaa da
glasses tabarau ta·baa·row lunch abincin rana a·bin·chin raa·naa old tsoho/tsohuwa ts’aw·haw/ts’aw·hu·waa sex (gender) jinsi jin·see
good mai kyau mai kyow open D a bude a boo·de sex (intercourse) jima’i ji·maa·‘ee
guide Q ja-gora jaa·gaw·ra
M outside waje wa·je shampoo shamfu sham·fu
h aus a– en gli sh
shaving cream sabulu na aski saa·bu·lu na as·kee
H P
DIC TIO NARY
92 93
© Lonely Planet Publications
small k’arami/k’arama k’a·ra·mee/k’a·ra·maa torch (flashlight) tocilan taw·chi·lan
soap sabulu saa·bu·loo towel tawul taa·wul
some kad’an ka·d’an translate fassara fas·sa·raa
soon an jima an ji·maa travellers cheque cek chek
sore throat miki mee·kee trousers wando wan·daw
south kudu ku·du tyre taya taa·yaa
T W
teeth hak’ora SO ha·k’aw·raa waiter sabis saa·bis
telephone waya wa·yaa walk Y yi yawo yi yaa·waw
television talabijin ta·la·bi·jin wallet alabe a·la·bey
temperature (weather) yanayi ya·na·yee warm D mai d’umi mai d’u·mee
wash (something) wanke wan·kyey
tent tanti tan·tee
watch kallo kal·law
that (one) wancan/waccan water ruwa ru·waa
wan·chan/wach·chan we mu moo
they su soo west yamma yam·ma
thirsty mai jin k’ishirwa mai jin k’i·shir·waa wheelchair keken gurgu key·ken gur·goo
this (one) wannan wan·nan when yaushe yow·shey
throat mak’ogwaro ma·k’aw·gwa·raw where ina i·naa
ticket tikiti ti·ki·ti who wane ne waa·ney ney
time lokaci law·ka·chee why saboda me sa·baw·da mey
window taga taa·gaa
tired mai gajiya mai ga·ji·yaa
wine giya gi·yaa
tissues takardun share majina SO ta·kar·dun shaa·re wine (palm) bammi bam·mee
© Lonely Planet Publications. To make it easier for you to use, access to this
DI C TIO NA RY
94