NHÓM NGHIÊN CỨU TOÁN HỌC TÀI NĂNG TRẺ VIỆT NAM

 ĐTDx CHỦ ĐỀ: PHƯƠNG TRÌNH – BẤT PHƯƠNG TRÌNH VÔ TỶ

KỸ THUẬT 12: ĐẶT ẨN PHỤ RÚT GỌN CĂN THỨC

VÍ DỤ: Giải phương trình: 5x  6  5 x  1  x2  1  0

BÀI TẬP:

KT12 01: Giải phương trình: 4x  3  2 1  x2  4 1  x  0

KT12 02: Giải phương trình: 5x  15  6 1  x  12 1  x  15 1  x2  0

KT12 03: Giải phương trình: 3x  10  3 2  x  6 2  x  4 4  x2  0

KT12 04: Giải phương trình: x2  x  2  3  x  x

KT12 05: Giải bất phương trình: x  3  5  x  x2  8x  18

KT12 06: Giải phương trình: 2  x  2  x  4  x2  2x2  2x  2

KT12 07: Giải phương trình:  x  1

2

x  1  x2  1 x  1  x2  2  0

    x  5 2x  1  0
3
KT12 08: Giải phương trình: 3x  3  2 2 x2  5x  2  2 x2


KT12 09: Giải phương trình: 3x2  3x  9  2 x2  2  
x  3  x2  4  x 0

KT12 10: Giải phương trình: x  3  1  x  1  x  3 1  x2  0


KT12 11: Giải phương trình: 3x2  3x  9  2 x2  2  
x  3  x2  4  x 0

KT12 12: Giải phương trình: x2  2x  3   2x  3  1  x2   x  3  1  x   2x  3  1  x  0

KT12 13: Giải phương trình: x x3  3x  x2  3  x  3  x  0

KT12 14: Giải phương trình: x2  9x  8  6x2  x  1  2 x2  1  

2x  1  x2  2  3x  1

BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU
VÍ DỤ: Giải phương trình: 5x  6  5 x  1  x2  1  0
Đặt t  x  1 , phương trình trở thành: 5t 2  1  5t  t t 2  2  0

      
  3t  1  t 2  2 t  8t 2  6t  1  0   3t  1  t 2  1 t  3t  1  t 2  1 3t  1  t 2  1  0  
  
 3t  1  t 2  1 2t  1  t 2  1  0  3 x  1  x  1  1   x 1  2 x 1 1  0
KT12 01: Giải phương trình: 4x  3  2 1  x2  4 1  x  0
Đặt t  1  x , phương trình trở thành:


4t 2  4t  1  2t 2  t 2  0  2t t  1  2  t 2  2t 2  2t  1  0  
 
 2t t  1  2  t 2  t  1  2  t 2 t  1  
2  t 2  0  3t  1  2  t 2 t  1  
2  t2  0


 3 1 x  1 x 1  1 x  1 x 1  0 
KT12 02: Giải phương trình: 5x  15  6 1  x  12 1  x  15 1  x2  0
Đặt t  1  x , phương trình trở thành:

5t 2  20  6t  15t  12  2  t 2  0  10t 2  40  12t  15t  12  2 2  t 2  0

     
  15t  12  t  2 2  t 2  25t 2  40  0   15t  12  t  2 2  t 2  5 5t 2  8  0

  15t  12   t  2 2  t   5  t  2 2  t  t  2 2  t   0   t  2 2  t  5t  10
2 2 2 2

2  t 2  15t  12  0

  t  2 2  t  5 2  t  5t  6   0   1  x  2 1  x  5 1  x  5 1  x  6   0
2 2

KT12 03: Giải phương trình: 3x  10  3 2  x  6 2  x  4 4  x2  0


Đặt t  2  x . Khi đó phương trình trở thành: 3 t 2  2  10  3t  6 4  t 2  4t 4  t 2  0

 3t 2  3t  16   4t  6  4  t 2  0    2t  3  t  2 4  t 2  5t 2  16  0 
  
   2t  3  t  2 4  t 2  t  2 4  t 2 t  2 
4  t2  0  t  2 4  t2   t  2  
4  t 2   2t  3   0


 t  2 4  t2  2 
4  t2  t  3  0   2x 2 2x 2 2x  2x 3 0  

BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU
KT12 04: Giải phương trình: x2  x  2  3  x  x
Đặt t  x  0 . Khi đó: x2  x  2  3  x  x  t 4  t 2  t  2  3  t 2  0

    
 t 4  t 2  2t  1  t  1  3  t 2  0  t 2  t  1 t 2  t  1  t  1  3  t 2  0    

1 2
2
   
1
2t  2t  2 t 2  t  1  t  1  3  t 2  0  t  1  3  t 2
2   t  1  3  t2 t  t  1  t  1 
2

3  t2  0


1
2   
t  1  3  t 2  t  1  3  t 2  t  t  1  2   0  21 t  1 
2
3  t2  t  1  t  t  1
3 2

3  t2  2  0


1
2 
t  1  3  t2 t  1  t  t  1
3 2
3  t2  0   1
2
 
x 1 3  x x x 1 x  x 1   
3x 0

KT12 05: Giải bất phương trình: x  3  5  x  x2  8x  18

Đặt t  x  3  0; 2  , ta biến đổi bất phương trình trở thành:
 

   
2
t  2  t 2  t 2  3  8 t 2  3  18  t 4  2t 2  t  3  2  t 2  0

   
 t 4  2t 2  1  2  t  2  t 2  0   t  1  t  1  2  t  2  t 2  0
2 2
 

1
2 
2  t  2  t2  2  t  2  t2 t  1   2  t 
2
2  t2  0 
 1
 
 2  t  2  t2  2  t  2  t2
2
 t  1  1  0
2

 1
   

2
 2 x3  5x  2 x3  5x x  3  1  1  0
2 

 1  7  x 
 
 
2
  2  2  2  x2  8 x  15     5x x  3  1  1  0
   2  2  x  3 



KT12 06: Giải phương trình: 2  x  2  x  4  x2  2x2  2x  2

Đặt t  2  x  0  t  2 . Ta có: 2  x  2  x  4  x2  2x2  2x  2

   
 2 t 2  2  2   t  1 4  t 2  2t 4  6t 2  t  2
2
 t  4  t2  t 4  t2  2 t2  2


 t  1  4  t2 t  1   2t  7t  t  3  0  t  1 
4 2
4  t2 t  1   2t  7t  t  3  0
4 2

  2t  2t  3  t  t  1   t  1  4  t   t  1  0
2 2 2

BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU
 
 t  1  4  t2 t  1  4  t t  t  1  t  1  4  t t  1  0
2 2 2

 t  1  4  t    t  1  4  t   t  t  1  t  1   0   t  1  4  t   t  t  2   t  t  1
2 2 2 2 3 2

4  t2  0
 

 
 t  1  4  t 2  t 3  2t  t 2  t

   
4  t 2  t  2  4  t 2   0
 
   
 t  1  4  t 2  t t 2  2   t  1 4  t 2  t  2  4  t 2   0
  
 t  1 4  t   2t  t  2   t  2   t  1 4  t   2  t  2   t  2 
2 2 2

4  t 2   0
 

Chú ý rằng: 2t  t  2    t  2  4  t  t  2  4  t  . Do đó:

2 2

t  1  4  t2 t  2  
4  t 2  t  2  4  t 2
 t  2  t  1
2

4  t 2  2  t  2    0



 t  1  4  t2 t  2  t  4t  4  2t  3t  4  t   0
4  t2 2 3 2

  2  x 1 2  x  2  x  2  2  x   6  x  4 2  x   2 x  7  4  x2  0 
KT12 07: Giải phương trình:  x  1
2
x  1  x2  1   x  1  x2  2  0

Đặt t  x  1 , phương trình trở thành: t 4  2t 2   

t 2  2  t 4  2t 2  2 t  t 4  2t 2  1  0 

 t 4  2t 2  t 2  2  t 5  t 4  2t 3  2t 2  2t  1  0  t 4  2t 2   
t 2  2  t  1  1  2t   0


 t 4  2t 2  t2  2  t  1   t2  2  t  1   
t 2  2  t  1  0  t 4  2t 2  t  1  t 2  2  
t2  2  t  1  0


 x2  x  1  x  1  x 1  x 1 1  0 
    x  5 2x  1  0
3
KT12 08: Giải phương trình: 3x  3  2 2 x2  5x  2  2 x2

Đặt t  x  2 . Khi đó phương trình trở thành: 2t 3  3t 2  3  t 2  2t  3   2t 2  3  0


 4t 3  8t 2  8t  t 2  2t  3  
2t 2  3  2t  1  0  2t 2t 2  4t  4  t 2  2t  3    
2t 2  3  2t  1  0

 2t  
2t 2  3  2t  1 2t  1  2t 2  3  t 2  2t  3    2t 2  3  2t  1  0 
    
2t 2  3  2t  1  2t 2t  1  2t 2  3  t 2  2t  3   0 
   
2t 2  3  2t  1 3t 2  3  2t 2t 2  3  0 
BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU
   2t  3  2t    
2
 2t 2  3  2t  1 2
2t 2  3  t 2  0  2t 2  3  t 2t 2  3  2t  1  0

  
2
 2x  1  x  2 2x  1  2 x  2  1  0

KT12 09: Giải phương trình: 3x2  3x  9  2 x2  2   

x  3  x2  4  x 0
Đặt t  x . Khi đó phương trình trở thành: t 5  3t 4  3t 2  4t  9  2  t  2  4
t2  3  0

     
 3t 2  6t  3  t 4  2 t  3  2 t 2  3  0  t  3  2 t 2  3 t  3  2 t 2  3  t 4  2 t  3  2 t 2  3  0     
 
 t  3  2 t2  3 t4  t  1  2 t2  3  0    x 2 x3 3  x  2 x  3  x2  1  0 
KT12 10: Giải phương trình: x  3  1  x  1  x  3 1  x2  0
Đặt t  1  x . Khi đó phương trình trở thành: t 2  2  t  2  t 2  3t 2  t 2  0  t 2  t  2   3t  1 2  t 2  0

    
  3t  1 t  2  t 2  2t 2  2  0   3t  1 t  2  t 2  t  2  t 2  t  2  t   0 2

  t  2  t    3t  1   t  2  t    0   t  2  t  2t  1 
2 2 2
2t   0 2

  
1 x  1 x 2 1 x  1 x 1  0 
KT12 11: Giải phương trình: 3x2  3x  9  2 x2  2   
x  3  x2  4  x 0

Đặt t  x . Khi đó phương trình trở thành: 3t 4  3t 2  9  2 t 4  2   

t2  3  t4  4 t  0 
 t 5  3t 4  3t 2  4t  9  2 t 4  2    
t 2  3  0  t 4  2 t  3  2 t 2  3  3t 2  6t  3  0 
   
 t4  2 t  3  2 t2  3  t  3  2 t2  3 t  3  2 t2  3  0  

 t  3  2 t2  3  t 4

2  t 32  t  3   0  t  3  2
2

t2  3 t4  t  1  2 t2  3  0 
  x 2 x3 3  x  2 x  3  x2  1  0 
KT12 12: Giải phương trình: x2  2x  3   2x  3  1  x2   x  3  1  x   2x  3  1  x  0

Đặt t  1  x . Khi đó phương trình trở thành:  t 4  t 3  4t 2  4t  2t 3  t   

2  t 2  2t 2  1  2  t2  0


 t 4  t 3  4t 2  4t  2t 3  2t 2  t  1  2  t 2  0  t 3  t  1  4t  t  1  2t 2  t  1  t  1   2  t2  0

 
  t  1 t 3  4t  2t 2  1   
2  t 2  0   t  1 5t 3  2t  2t 2  1 2t  2  t 2     0
BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU
   
  t  1 t 5t 2  2  2t 2  1 2t  2  t 2    0  t  1 t  2t  2  t2  2t    
2  t 2  2t 2  1 2t  2  t 2   0

  t  1 2t  2  t 2  t  2t    
2  t 2  2t 2  1  0   t  1 2t  2  t 2  t 2  t2  1  0 

1
2
t  1  
2  t 2  2t 2  2t 2  t 2  0   1
2
t  1  
2  t 2  2t t 2  2t 2  t 2  2  t 2    0

    0  21    
2
1
t  1
2
 2  t 2  2t t  2  t 2 1 x 1 1 x  2 1 x 1 x  1 x 0
2

KT12 13: Giải phương trình: x x3  3x  x2  3  x  3  x  0

Đặt t  x . Khi đó phương trình trở thành: t 2 t 6  3t 2  t 4  3  t 2  3  t  0
 t3 t4  3  t4  3  t2  t  3  0


 t3  1  t4  3  t2  t  3  0  t3  1   
t4  3  t  t4  t2  3  0


 t3  1   
t4  3  t  t4  3  t  t4  3  t  0    
t4  3  t t3  t  1  t4  3  0 
  x2  3  x   x  1 x  x2  3  1  0 . 
KT12 14: Giải phương trình: x2  9x  8  6x2  x  1  2 x2  1   
2x  1  x2  2  3x  1

Đặt ẩn phụ t  2x  1 . Khi đó phương trình trở thành:


 4t 5  2t 4  8t 3  32t 2  4t  30  t 4  2t 2  4t  9  6t 2  10  0


 20t 2  32t  12  t 4  2t 2  4t  9 4t  2  6t 2  10  0 
  
 2 10t 2  16t  6  t 4  2t 2  4t  9 4t  2  6t 2  10  0  
   
 2 4t  2  6t 2  10 4t  2  6t 2  10  t 4  2t 2  4t  9 4t  2  6t 2  10  0  
  
 4t  2  6t 2  10 2 4t  2  6t 2  10  t 4  2t 2  4t  9  0  
 
 4t  2  6t 2  10 2 6t 2  10  t 4  2t 2  12t  5  0 
 
 4 2 x  1  2 3x  1  2 4 3x  1  12 2 x  1  4 x2  4  0 
 
 2 2 x  1  3x  1  1 3 2 x  1  3x  1  x 2  1  0 

BIÊN SOẠN: ĐOÀN TRÍ DŨNG – 0902920389 KT 3: PHƯƠNG PHÁP XÉT TỔNG HIỆU