Kesahan Dan Kebolehpercayaan Dalam Kajian Kualitatif: January 2012

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.
net/publication/293097747
Kesahan dan Kebolehpercayaan dalam Kajian Kualitatif
Conference Paper · January 2012
CITATIONS READS
2 22,711
1 author:
Kamarul Azmi Jasmi

Universiti Teknologi Malaysia
463 PUBLICATIONS 2,547 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
TEACHING AND LEARNING OF ISLAMIC EDUCATION PRESCHOOL TEACHERS View project
Mahasiswa dan Kehidupan Menurut Perspektif Islam View project
All content following this page was uploaded by Kamarul Azmi Jasmi on 04 April 2020.
The user has requested enhancement of the downloaded file.

KESAHAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN
DALAM KAJIAN KUALITATIF
Prof. Madya Dr. Kamarul Azmi Jasmi
Fakulti Tamadun Islam, Universiti Teknologi Malaysia, qamar@utm.my
Suggested Citation:
Jasmi, Kamarul Azmi (2012). Kursus Penyelidikan Kualitatif siri 1 2012 pada 28-29 Mac 2012 di
Puteri Resort Melaka anjuran Institut Pendidikan Guru Malaysia Kampus Temenggong Ibrahim, Jalan
Datin Halimah, 80350 Johor Bahru, Negeri Johor Darul Ta'zim, p. 1-33
Abstract
Artikel ini akan menfokuskan kepada definisi kesahan dan kebolehpercayaan serta tujuan utama
pelasaksanaan kedua-duanya dalam penyelidikan kualitatif. Seterusnya, tulisan ini akan
menjelaskan bentuk kesahan dan kebolehpercayaan yang boleh dilaksanakan dalam penyelidikan
kualitatif dengan mengambil contoh daripada kajian terhadap guru yang dilakukan oleh Jasmi
(2010).
REFERENCES
Abernathy, Tammy V, & Taylor, Shanon S. 2009. “Teacher perceptions of students' under-
standing of their own disability”. Teacher Education and Special Education, 32(2), 121-
136.
Alaszewski, Andy. 2006. Using diaries for social research. Sage.
Anderson, Philip H, Lawton, Leigh, Rexeisen, Richard J, et al. 2006. “Short-term study abroad
and intercultural sensitivity: A pilot study”. International Journal of Intercultural Rela-
tions, 30(4), 457-469.
Anney, Vicent N. 2014. “Ensuring the quality of the findings of qualitative research: Looking at
trustworthiness criteria”. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Pol-
icy Studies (JETERAPS), 5(2), 272-281.
Armstrong, Robert J. 1976. “The Accuracy of Self-reported Class Rank”. Journal of the Nation-
al Association of College Admissions Counselors, 21(1), 37-42.
Babin, Barry J., Chebat, Jean-Charles, & Michon, Richard. 2004. “Perceived appropriateness
and its effect on quality, affect and behavior”. Journal of Retailing and Consumer Ser-
vices, 11(5), 287-298. doi: https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2003.09.002
Baker, Bruce D. 2006. “Evaluating the reliability, validity, and usefulness of education cost
studies”. Journal of Education Finance, 32(2), 170-201.
Beck, Cheryl Tatano. 1993. “Qualitative research: The evaluation of its credibility, fittingness,
and auditability”. Western journal of nursing research, 15(2), 263-266.
Begley, Cecily M. 1996. “Triangulation of communication skills in qualitative research instru-
ments”. Journal of advanced nursing, 24(4), 688-693.
Bernardi, Laura, von der Lippe, Holger, & Keim, Sylvia. 2005. “Mapping social influence on
fertility: a mix-method approach to data collection”. Max Planck Institute for Demo-
graphic Research (Working Paper 2005–015).
Black, David R, Taylor, Amy M, & Coster, Daniel C. 1998. “Accuracy of self-reported body
weight: Stepped Approach Model component assessment”. Health education research,
13(2), 301-307.
Black, Nick. 1992. “The relationship between evaluative research and audit”. Journal of Public
Health, 14(4), 361-366.
Bogdan, RC, & Biklen, SK. 2003. “Data analysis and interpretation”. Qualitative research for
education: An introduction to theory and methods, 4.
Buchbinder, Eli. 2011. “Beyond checking: Experiences of the validation interview”. Qualitative
Social Work, 10(1), 106-122.
Bussey, Kay. 1992. “Lying and truthfulness: Children's definitions, standards, and evaluative
reactions”. Child Development, 63(1), 129-137.
Campbell, Donald T., & Fiske, Donald W. 1959. “Convergent and Discriminant Validation by
the Multitrait-Multimethod Matrix”. Psychological Bulletin, 56(2), 81-105.
Carcary, Marian. 2009. “The Research Audit Trial--Enhancing Trustworthiness in Qualitative
Inquiry”. Electronic Journal of Business Research Methods, 7(1).
Charlesworth, Rosalind, Hart, Craig H., Burts, Diane C., et al. 1993. “Measuring the develop-
mental appropriateness of kindergarten teachers' beliefs and practices”. Early Childhood
Research Quarterly, 8(3), 255-276. doi: https://doi.org/10.1016/S0885-2006(05)80067-
5
Chen, Ang. 1998. “Meaningfulness in physical education: A description of high school stu-
dents’ conceptions”. Journal of Teaching in Physical Education, 17(3), 285-306.
Cho, Jeasik, & Trent, Allen. 2006. “Validity in qualitative research revisited”. Qualitative re-
search, 6(3), 319-340.
Crowley, E Paula. 1994. “Using qualitative methods in special education research”. Exception-
ality, 5(2), 55-69.
Dixon, Lisa, Stewart, Bette, Burland, Joyce, et al. 2001. “Pilot study of the effectiveness of the
family-to-family education program”. Psychiatric Services, 52(7), 965-967.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N.E. 1996. How to Design and Evaluate Research. USA: Mc.Graw-
Hill Inc.
Ghasempour, Zahra, Bakar, Md Nor, & Jahanshahloo, Golam Reza. 2014. “Mix-method design
in educational research: Strengths and challenges”. International Journal of Pedagogi-
cal Innovations, 2(02).
Griffee, Dale T. 2005. “Research Tips: Interview Data Collection”. Journal of Developmental
Education, 28(3), 36-37.
Hammerly, Hector. 1991. Fluency and Accuracy: Toward Balance in Language Teaching and
Learning. Multilingual Matters 73. ERIC.
Hancock, Beverley, Ockleford, Elizabeth, & Windridge, Kate. 2001. An introduction to qualita-
tive research. Trent focus group.
Houghton, Catherine, Casey, Dympna, Shaw, David, et al. 2013. “Rigour in qualitative case-
study research”. Nurse researcher, 20(4).
Huberty, Jennifer L, Siahpush, Mohammad, Beighle, Aaron, et al. 2011. “Ready for recess: a
pilot study to increase physical activity in elementary school children”. Journal of
School Health, 81(5), 251-257.
Jasmi, Kamarul Azmi. 2010. Guru Cemerlang Pendidikan Islam Sekolah Menengah di Malay-
sia: Satu Kajian Kes. (PhD), Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi, Selangor. Di-
akses dari http://dms.library.utm.my:8080/vital/access/manager/Repository/vital:67877
Keefe, James W, & Ferrell, Barbara G. 1990. “Developing a defensible learning style para-
digm”. Educational leadership, 48(2), 57-61.
Kirkman, Christine. 2008. “Establishing truthfulness, consistency and transferability”. Nurse
researcher, 15(4).
Kurasaki, Karen S. 2000. “Intercoder reliability for validating conclusions drawn from open-
ended interview data”. Field methods, 12(3), 179-194.
Leech, Nancy L, & Onwuegbuzie, Anthony J. 2007. “An array of qualitative data analysis tools:
A call for data analysis triangulation”. School psychology quarterly, 22(4), 557.
Liggett, Annette M, Glesne, Corrine E, Johnston, Angus P, et al. 1994. “Teaming in qualitative
research: Lessons learned”. Qualitative Studies in Education, 7(1), 77-88.
Louis, Karen Seashore. 1982. “Multisite/multimethod studies: An introduction”. American Be-
havioral Scientist, 26(1), 6-22.
Lowe, Robert A., & Abbuhl, Stephanie B. 2001. “Appropriate standards for “appropriateness”
research”. Annals of Emergency Medicine, 37(6), 629-632. doi: https://doi.org/10.1067/
mem.2001.115216
Maaneen, John Van. 1983. Qualitative Methodology. Beverly Hill, California: Sage Publica-
tion.
Mack, Natasha. 2005. “Qualitative research methods: A data collector’s field guide”.
Magnusson, Carin, Finnerty, Gina, & Pope, Rosemary. 2005. “Methodological triangulation in
midwifery education research”. Nurse researcher, 12(4).
Malakolunthu, Suseela. 2001. Pengumpulan dan Analisis Data Kualitatif: Satu Imbasan. Dlm.
Marohaini Yusoff (Ed.), Penyelidikan Kualitatif: Pengalaman Kerja Lapangan Kajian.
Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
Marican, Sabitha. 2005. Kaedah Penyelidikan Sains Sosial. Petaling Jaya, Selangor: Pearson
Prentice Hall.
Marshall, Catherine, & Rossman, Gretchen B. 2014. Designing qualitative research. Sage publi-
cations.
May, Kathryn A. 1991. “Interview techniques in qualitative research: Concerns and challeng-
es”. Qualitative nursing research: A contemporary dialogue, 188-201.
McCormick, Robert, Murphy, Patricia, & Hennessy, Sara. 1994. “Problem-solving processes in
technology education: A pilot study”. International Journal of Technology and Design
Education, 4(1), 5-34.
Mero-Jaffe, Irit. 2011. “‘Is that what I said?’Interview transcript approval by participants: an
aspect of ethics in qualitative research”. International journal of qualitative methods, 10
(3), 231-247.
Merriam, S.B. 1997. Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Fran-
cisco: Jossey-Bass.
Mesquita, Isabel, Coutinho, Patrícia, De Martin-Silva, Luciana, et al. 2015. “The value of indi-
rect teaching strategies in enhancing student-coaches’ learning engagement”. Journal of
sports science & medicine, 14(3), 657.
Mohd Izham, Mohd Hamzah. 2009. Pengurusan Proses Terancang dalam Pembestarian Sekolah
Proses Polisi. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
Morin, Karen H. 2013. “Value of a pilot study”. Journal of Nursing Education, 52(10), 547-
548.
Mulhall, Anne. 2003. “In the field: notes on observation in qualitative research”. Journal of ad-
vanced nursing, 41(3), 306-313.
Noble, Clyde E. 1963. Meaningfulness and Familiarity. Kertas Kerja dalam Conference on Ver-
bal Learning and Verbal Behavior, 2nd, Jun, 1961, Ardsley-on-Hudson, NY, US.
Oliver-Hoyo, Maria, & Allen, DeeDee. 2006. “The Use of Triangulation Methods in Qualitative
Educational Research”. Journal of College Science Teaching, 35(4).
Rezaee, Zabihollah, Sharbatoghlie, Ahmad, Elam, Rick, et al. 2002. “Continuous auditing:
Building automated auditing capability”. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 21
(1), 147-163.
Schuwirth, LWT, Southgate, L, Page, GG, et al. 2002. “When enough is enough: a conceptual
basis for fair and defensible practice performance assessment”. Medical education, 36
(10), 925-930.
Sharp, Julia L, Mobley, Catherine, Hammond, Cathy, et al. 2012. “A mixed methods sampling
methodology for a multisite case study”. Journal of Mixed Methods Research, 6(1), 34-
54.
Shrivastava, Paul. 1987. “Rigor and practical usefulness of research in strategic management”.
Strategic Management Journal, 8(1), 77-92.
Stone, Andrea, Allen, Kirk, Rhoads, Teri Reed, et al. 2003. The statistics concept inventory: A
pilot study. Kertas Kerja dalam 33rd Annual Frontiers in Education, 2003. FIE 2003.
Sutlive, Vinson H, & Ulrich, Dale A. 1998. “Interpreting statistical significance and meaning-
fulness in adapted physical activity research”. Adapted Physical Activity Quarterly, 15
(2), 103-118.
Taylor, Steven J, Bogdan, Robert, & DeVault, Marjorie. 2015. Introduction to qualitative re-
search methods: A guidebook and resource. John Wiley & Sons.
Trojan, Lana, Suter, Esther, Arthur, Nancy, et al. 2009. “Evaluation framework for a multi-site
practice-based interprofessional education intervention”. Journal of Interprofessional
Care, 23(4), 380-389.
Tsao, Kuan Chen, & Lin, Kate. 2012. “Rethink Student Evaluation of Teaching”. World Jour-
nal of Education, 2(2), 17-22.
Tseng, Vivian, & Nutley, Sandra. 2014. Building the infrastructure to improve the use and use-
fulness of research in education Using research evidence in education. hlm. 163-175:
Springer.
Widodo, Handoyo Puji. 2014. “Methodological considerations in interview data transcription”.
International Journal of Innovation in English Language Teaching and Research, 3(1),
101-107.
Wiersma, William. 1995. Research Methods in Education: An Introduction. 5th ed. Boston: Al-
lyn & Bacon.
Wolfinger, Nicholas H. 2002. “On writing fieldnotes: collection strategies and background ex-
pectancies”. Qualitative research, 2(1), 85-93.
Young, Michael, & Muller, Johan. 2007. “Truth and truthfulness in the sociology of educational
knowledge”. Theory and Research in Education, 5(2), 173-201.
Yount, James R, & Horton, Phillip B. 1992. “Factors influencing environmental attitude: The relationship between
environmental attitude defensibility and cognitive reasoning level”. Journal of Research in Science Teaching, 29
(10), 1059-1078.
KESAHAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN
DALAM KAJIAN KUALITATIF*
P. Madya Dr. Kamarul Azmi Jasmi
Fakulti Tamadun Islam
Universiti Teknologi Malaysia
qamar@utm.my
PENGENALAN
Artikel ini akan menfokuskan kepada definisi kesahan dan kebolehpercayaan serta tujuan utama
pelasaksanaan kedua-duanya dalam penyelidikan kualitatif. Seterusnya, tulisan ini akan menjelaskan
bentuk kesahan dan kebolehpercayaan yang boleh dilaksanakan dalam penyelidikan kualitatif dengan
mengambil contoh daripada kajian terhadap guru yang dilakukan oleh Jasmi (2010).
DEFINISI KESAHAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN

Kesahan didefinisikan sebagai ketepatan (appropriateness) (Charlesworth et al., 1993; Fraenkel &
Wallen, 1996: 153; Lowe & Abbuhl, 2001; Babin et al., 2004), kebenaran (truthfulness)(Bussey, 1992;
Young & Muller, 2007; Kirkman, 2008), bermakna (meaningfulness) (Noble, 1963; Sutlive & Ulrich,
1998; Chen, 1998) dan kebolehgunaan (usefulness) (Shrivastava, 1987; Baker, 2006; Tseng & Nutley,
2014) instrumen yang membolehkan data diinferenkan. Kesahan juga bermaksud sebagai persetujuan
antara dua percubaan untuk mengukur ciri yang sama secara maksimum dengan kaedah yang
berlainan (Campbell & Fiske, 1959).
Ciri utama bagi menentukan kesesuaian dan kebolehgunaan sesuatu instrumen ialah kesahan dan
kebolehpercayaan. Kesahan digunakan untuk mengukur ketepatan sesuatu ukuran yang digunakan
dalam kajian. Kesahan bertujuan bagi memastikan sama ada ukuran atau indikator yang digunakan
itu mengandungi semua ciri atau gagasan yang baru adalah dalam konsep yang diukur itu (Fraenkel
& Wallen, 1996: 153). Tujuan kesahan instrumen juga ialah bagi menjamin keesahan item
(instrumen) agar bersifat:
(1) Dapat dipertahankan (Defensibility) kerana hasil kajiannya tepat dan berguna (Keefe & Ferrell,
1990; Schuwirth et al., 2002; Yount & Horton, 1992).
(2) Ketepatan (Accuracy), iaitu dalam menjawab persoalan kajian (Armstrong, 1976; Black, D. R. et
al., 1998; Hammerly, 1991).
(3) Kesesuaian (Appropriatetness), iaitu relevan dengan tujuan kajian.
(4) Bererti (Meaningfulness), iaitu memberi makna terhadap data melalui skor (Noble, 1963; Sutlive
& Ulrich, 1998; Chen, 1998).
(5) Kebolehgunaan (Usefulness), iaitu mampu membuat keputusan berhubung dengan apa yang cuba
dicari atau dihasilkan kerana keputusan dari penilaian tersebut boleh menyediakan maklumat yang
bermakna mengenai tajuk dan pembolehubah yang hendak diukur untuk menginferenkan data
kajian (Shrivastava, 1987; Baker, 2006; Tseng & Nutley, 2014).
*
Kertas kerja dibentangkan di Kursus Penyelidikan Kualitatif siri 1 2012 pada 28-29 Mac 2012 di Puteri Resort Melaka
anjuran Institut Pendidikan Guru Malaysia Kampus Temenggong Ibrahim, Jalan Datin Halimah, 80350 Johor Bahru,
Negeri Johor Darul Ta'zim.
2
Manakala kebolehpercayaan pula ialah satu konsep yang merujuk kepada ketekalan dan kestabilan
sesuatu ukuran atau alat ukur atau kajian atau soal selidik merentasi masa terhadap sesuatu gagasan.
Kebolehpercayaan bertujuan untuk mengetahui sama ada ukuran itu memberikan jawapan yang sama
apabila ia digunakan untuk mengukur konsep yang sama kepada populasi atau sempel atau responden
yang sama.
Kebolehpercayaan data kualitatif berkaitan dengan pemerhatian penyelidik mengenai GPI sama
ada mempunyai ketekalan dalaman atau luaran. Ketekalan dalam merujuk kepada data yang diperoleh
diatur dalam bentuk yang bermakna. Manakala ketekalan luaran pula dengan mengesahkan melalui
penyemakan pemerhatian yang diperolehi dengan pelbagai sumber data yang lain (Marican, 2005).
Kesahan muka dan kebolehpercayaan yang digunakan oleh pengkaji dalam kajian kualitatif ini
melibatkan beberapa langkah sebagaimana yang dicadangkan oleh Bogdan dan Biklen (2003) dan
digunakan sebahagian besarnya oleh Mohd Izham (2009), iaitu pengesahan inventori soalan separuh
berstruktur oleh penyelia dan pakar bidang, kajian rintis, triangulasi data, laporan nota lapangan dan
diari, pengesahan pakar terhadap tema yang dibina, tempoh yang panjang dalam kajian, dan akhir
sekali pengiraan Cohen Kappa terhadap tahap persetujuan pakar terhadap tema. Penggunaan NVivo
dalam penyelidikan kualitatif oleh Jasmi (2010) memungkinkan penggunaan dan penyusunan lengkap
indeks data sebagai audit trial kerja-kerja dan penganalisisan data belakang tabir sebagai salah satu
daripada kesahan dan kebolehpercayaan yang sempurna dalam penyelidikan ini (Rezaee et al., 2002;
Black, N., 1992; Carcary, 2009; Anney, 2014).
KAJIAN RINTIS
Dalam kebanyakan kajian kualitatif dalam bidang pendidikan (McCormick et al., 1994; Dixon et al.,
2001; Stone et al., 2003; Anderson et al., 2006; Huberty et al., 2011; Morin, 2013), kajian rintis
merupakan salah satu aspek penting dalam kajian. Tujuan kajian rintis dalam penyelidikan kualiatatif
adalah untuk mengenal pasti kesesuaian instrumen temubual yang digunakan kepada responden.
Dalam kajian ini (Jasmi, 2010), satu instumen temubual separuh struktur disiapkan sebelum
diserahkan kepada penyelia untuk melihat keselarasan antara objektif kajian dan tema dengan soalan
kajian (Lampiran A). Keesahan ini sangat penting sebagai salah satu daripada pengesahan penyelidikan
kualitatif (Houghton et al., 2013). Pengesahan penyelia dan rakan dalam kajian ini juga salah satu
bentuk daripada kebolehpercayaan data kerana menurut Bogdan dan Biklen (2003)bahawa salah satu
daripada kesahan data kualitatif adalah melalui pengesahan penyelia dan rakan penyelidik terhadap
keteraturan kajian yang dilakukan.
Sejurus setelah inventori soalan separuh berstruktur disahkan oleh penyelia, pengkaji
melaksanakan kajian rintis pertama pada 27 Mac 2008 dan berakhir pada 3 April 2008 di sebuah
sekolah menengah yang dilabel sebagai ‘Rintis Sekolah A’ (lihat Lampiran B Jadual D1) di selatan
Semenanjung Malaysia. Hasil daripada kajian rintis pertama ini dilihat oleh pengkaji dan dipersetujui
oleh penyelia menunjukkan bahawa terdapat keselarasan antara jawapan terhadap soalan yang dikaji
oleh pengkaji dengan objektif yang dibina. Namun begitu, pemilihan responden pelajar didapati
kurang tepat kerana tidak menghasilkan jawapan yang mantap. Oleh itu, penyelia juga mencadangkan
pengkaji membuat kajian rintis kedua, iaitu ‘Rintis Sekolah B’ dengan menyediakan juga keseluruhan
nota lapangan sebagai latihan selain memastikan pemilihan responden pelajar benar-benar berjaya.
Kajian rintis kedua pula bermula pada 11 April 2008 dan berakhir pada 17 April 2008 di sebuah
sekolah di tengah Semenanjung Malaysia (lihat Lampiran B Jadual B2). Hasil daripada rintis ini
berserta dengan laporan nota lapangan (lihat Lampiran C – contoh nota lapangan) diserahkan kepada
penyelia untuk disemak bagi melihat keselarasan antara hasil temu bual dengan objektif. Selain itu,
dapatan rintis ini juga dilihat oleh penyelia dari segi cara pengkaji melaporkan laporan nota lapangan.
3
Hasil daripada rintis kedua ini, pengkaji mendapat persetujuan penyelia untuk melaksanakan kajian
sebenar di lapangan.
TRIANGULASI DATA
Salah satu cara untuk menjadikan data kualitatif mempunyai kepercayaan yang tinggi adalah dengan
melaksanakan triangulasi antara data (Magnusson et al., 2005; Oliver-Hoyo & Allen, 2006; Leech &
Onwuegbuzie, 2007; Begley, 1996; Wiersma, 1995; Maaneen, 1983). Trianggulasi antara data dalam
kajian ini melalui beberapa cara yang dipilih supaya data yang dikutip benar-benar mencapai tahap
kepercayaan yang tinggi, iaitu triangulasi kajian pelbagai lapangan (multiple case atau multisite studies),
triangulasi antara data temu bual bersama GPI dengan data temu bual responden yang lain yang terdiri
daripada pentadbir, rakan guru, dan pelajar, triangulasi antara data temu bual dengan pemerhatian
dan analisis dokumen, serta trianggulasi antara data kualitatif dengan kuantitatif. Menurut
Chirstopher Scott (1961), kebolehpercayaan terhadap data yang dipungut daripada temu bual dibuat
melalui rujuk silang secara sistematik terhadap maklumat yang disediakan oleh informan pada barisan
yang sama. Kebolehpercayaan dicapai apabila maklumat yang sama diulang beberapa kali dalam satu
barisan daripada seorang informan dan penyelidik boleh menggunakan teknik ini semasa proses
pengkodan data melalui transkripsi temu bual.
Triangulasi antara pelbagai lapangan (multiple case atau multisite studies) merupakan salah satu
bentuk triangulasi data yang tinggi kebolehpercayaannya (Merriam, 1997). Hal ini demikian kerana
kajian pelbagai kes ialah kajian yang melibatkan pelbagai tempat lapangan kajian. Data yang dikumpul
dan dianalisis datang daripada pelbagai tempat lapangan. Data seperti ini menurut Merriam dapat
meningkatkan lagi kesahan luaran atau generalisasi dapatan kajian.
Salah satu cara pengkaji untuk mencapai kepercayaan yang tinggi terhadap temu bual yang
dijalankan oleh Jasmi (2010) adalah melalui trangulasi data antara temu bual responden dan informan,
data temu bula dengan data pemerhatian dan data analisis dokumen, data antara tempat kajian, dan
antara data kualitatif dengan data kuantitatif.
Trangulasi Data antara Temu Bual Responden dan Informan

Triangulasi antara data temu bual responden utama, iaitu GPI dengan temu bual responden sokongan
atau informan. Trangulasi ini terdiri daripada:
(1) Data utama GPI dengan Pengetua.

(2) Data utama GPI bersama dua rakan guru.
(3) Data utama GPI bersama dua orang pelajar.
Ketika kajian dijalankan, pengkaji menjelaskan terlebih dahulu kepada responden utama bahawa
setiap temubual bersama dengan GPI akan direntas data bersama dengan temubual bersama informan.
Manfaat daripada kenyataan ini menyebabkan GPI tidak berlebih-lebihan serta menambah-nambah
certa dalam menyatakan amalan dan sumbangan mereka dalam data-data kajian.
Hasilnya, terdapat keselarasan yang jelas lagi tinggi bagi setiap tema yang dibina di antara temu
bual dengan GPI, Pengetua, guru dan pelajar sebagaimana yang akan dibincangkan dalam bahagian
dapatan kajian.
Trangulasi Data Temubual dengan Data Pemerhatian dan Analisis Dokumen

Selain daripada triangulasi antara data temu bual, bagi mengukuhkan lagi kebolehpercayaan data dan
tema yang dibina, data temu bual ini pula ditrangulasikan pula dengan data pemerhatian dan analisis
4
dokumen. Kedua-dua data pemerhatian dan analisis dokumen ini dijadikan data sokongan yang tidak
boleh berdiri sendiri melainkan disandarkan dengan data temu bual.
Pemerhatian pengkaji ditumpukan kepada P&P setiap GPI sebanyak dua kali. Oleh kerana data
pemerhatian ini tidak banyak, maka laporan pemerhatian terhadap P&P setiap GPI ini digabungkan
sekali dalam laporan nota lapangan (field notes). Sedangkan analisis dokumen melibatkan laporan
segala data yang disenaraikan oleh pengkaji yang menunjukkan kecemerlangan GPI dalam bentuk
surat, buku, sijil anugerah dan penghargaan, minit mesyuarat dan hadiah.
Penggunaan teknik triangulasi seperti pungutan data yang diperoleh melalui sumber dokumen
bukan sahaja boleh menyokong dan menambahkan bukti daripada pelbagai sumber lain, tetapi juga
menolong mengesahkan maklumat yang didapati daripada temu bual dan pemerhatian
(Malakolunthu, 2001: 131).
Trangulasi Data antara Tempat Kajian (Multisite)

Terdapat juga trangulasi data yang dilakukan antara data satu tempat dengan tempat yang lain (Louis,
1982) dan dalam kajian ini merujuk kepada data antara sekolah dengan sekolah. Tujuan melakukan
trangulasi data antara sekolah agar mendapatkan ketepuan data antara tempat (Liggett et al., 1994;
Crowley, 1994; Trojan et al., 2009; Sharp et al., 2012) tentang kualiti GPI yang merentasi sekolah-
sekolah di Malaysia. Terdapat lapan sekolah dipilih yang terdiri daripada sekolah di Johor, Melaka,
Negeri Sembilan, Selangor, Kedah, Perlis, dan Terengganu. Trangulasi ini sangat penting untuk
mendapatkan perbezaan input kualiti guru yang merentasi sempadan negeri di Semenajung Malaysia
yang akhirnya, kualiti guru yang dikutip benar-benar mencerminkan kualiti GPI di Malaysia.
Trangulasi Data antara Data Kualitatif dengan Data Kuntitatif

Akhir sekali, pengkaji membuat triangulasi antara data kualitatif dengan data kuantitatif, iaitu data
kualitatif akan ditrangulasikan dengan data statistik soal selidik responden informan pelajar terhadap
responden utama, iaitu guru (Bernardi et al., 2005; Abernathy & Taylor, 2009; Tsao & Lin, 2012;
Ghasempour et al., 2014; Mesquita et al., 2015). Data temu bual ditrangulasikan dengan soal selidik
yang diedarkan kepada para pelajar yang menjadi pelajar kepada guru yang dikaji. Tujuan trangulasi
ini untuk melihat sisi yang lebih menyeluruh pandangan pelajar terhadap kualiti guru mereka daripada
aspek pengajaran, keperibadian, penggunaan kaedah, dan penggunaan bahan bantuk mengajar, serta
penggunaan tempat belajar.
Pengkaji mengambil sampel pelajar yang di bawah penyeliaan GPI untuk mengumpul data
melalui soal selidik (survey) bagi menilai ciri cemerlang yang ada pada GPI ketika dalam bilik darjah
yang boleh dicerap, iaitu merangkumi P&P GPI, keperibadian, kemahiran, dan faktor motivasi
pelajar. Menurut Merton K. dan Paul Kandall (1946) bahawa antara bentuk kesahan data dalaman
dan kesahan kriteria ialah dengan membuat triangulasi data antara data kualitatif dari temubual,
observasi, dan dokumen dengan data kuantitatif melalui soal selidik.
Hasil daripada trangulasi yang pelbagai ini, gambaran tentang kualiti guru yang dicari dapat
digambarkan dengan tepat kerana terhasil daripada pelbagai sumber yang benar lagi berkualiti. Segala
ganguan dalam bentuk penipuan, kenyataan yang berlebih-lebihan, dan fakta yang diada-adakan dapat
dijauhkan sehingga terhasil data yang betul-betul menggambarkan kualiti guru di lapangan.
NOTA LAPANGAN DAN RUJUKAN DIARI

Nilai kebolehpercayaan yang tinggi bagi data kualitatif menurut Bogdan dan Biklen (2003) adalah
juga melibatkan usaha pengumpulan data yang tersusun di lapangan. Bukti pelaksanaan pengumpulan
data seperti temu janji, temu bual rasmi dan tidak rasmi, pemerhatian, dan pengumpulan dokumen
5
adalah juga satu bentuk kebolehpercayaan yang tinggi. Oleh kerana itu, setiap pelaksanaan kerja
pengumpulan data di lapangan perlu dilaporkan dalam dalam laporan yang dipanggil ‘nota lapangan’
(field note) (Beck, 1993; Wolfinger, 2002; Mulhall, 2003; Mack, 2005; Taylor et al., 2015). Nota
lapangan ini diperkukuhkan lagi dengan catatan diari pengkaji secara ringkas.
Sebagai satu cara bagi memudahkan pengkaji membuat nota lapangan, pengkaji membuat
anisiatif menyediakan satu buku kecil untuk catatan lengkap setiap perjalanan pengkaji semasa di
lapangan bagi setiap sekolah. Daripada buku kecil ini, pengkaji menyusunnya secara teratur dalam
laporan lengkap yang ditandakan mengikut sekolah (Taylor et al., 2015).
Selain nota lapangan, diary juga digunakan untuk merancang dalam kajian lapangan dan salah
satu daripada proses kesahan (Alaszewski, 2006). Semua bentuk temujanji, pemetaan aktiviti dalam
sekolah, dan pemetaan antara sekolah dengan sekolah dicatatkan dalam diari ini.
Contoh penggunaan buku kecil nota lapangan (kulit depan), catatan pengkaji dalam buku kecil
tersebut, dan penyusunan semula nota lapangan dan diari sebagaimana yang ditunjukkan dalam
Lampiran D dalam Rajah D1-D3.
PENGESAHAN RESPONDEN TERHADAP DATA TEMU BUAL

Salah satu cara untuk meningkatkan kesahan dan kebolehpercayaan terhadap data kualitatif utama
yang dikutip oleh pengkaji adalah melalui pengesahan dengan tandatangan terhadap data temubual
yang dikutip (Kurasaki, 2000; Bogdan & Biklen, 2003; Griffee, 2005; Buchbinder, 2011; Mero-Jaffe,
2011; Widodo, 2014).
Rakaman yang dijalankan oleh pengkaji melibatkan dua bentuk rakaman, iaitu rakam suara dan
rakaman video. Namun begitu, rakaman video ini hanya dirakam setelah pengkaji mendapat keizinan
daripada responden. Daripada semua responden kajian, hanya PS6 sahaja yang tidak membenarkan
rakaman video dijalankan. Tujuan rakaman video adalah untuk melihat ekspresi muka terhadap
jawapan daripada soalan pengkaji. Rakaman video ini adalah bagi menyokong rakaman suara supaya
pengkaji mengambil berat terhadap setiap jawapan responden. Rakaman suara bagi setiap responden
kemudian ditranskrip oleh pengkaji dengan kadar yang segera supaya semua data yang menyokong
kepada rakaman itu boleh dilaporkan dalam nota lapangan. Setelah siap teks transkrip, pengkaji
menyerahkan salinan tersebut kepada responden yang terlibat untuk mereka membaca kembali segala
isi perbualan dan keterangan daripada maksud perbualan. Para responden dibenarkan untuk
membetulkan fakta yang tersilap seterusnya menandatangani teks transkrip tersebut. Pengkaji
menyediakan ruangan untuk responden menilai dan menandatangani teks transkrip (lihat Lampiran
E Rajah E1). Melalui pembetulan fakta, pengakuan, dan pengesahan respoden terhadap data utama
(data temu bual) ini menjadikan kesahan dan kebolehpercayaan terhadap data dapat ditingkatkan.
TEMPOH LAMA DALAM KAJIAN

Salah satu daripada cara kebolehpercayaan data ialah melalui perpanjangan kehadiran penkaji
(prolonged engagement) (Cho & Trent, 2006; Marshall & Rossman, 2014; May, 1991; Hancock et al.,
2001).
Proses pengumpulan data dalam kajian sebenar ini secara keseluruhan mengambil masa selama
tujuh bulan yang bermula daripada pertengahan bulan April dan berakhir pada pertengahan bulan
Novermber 2008. Tempoh ini bagi setiap sekolah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.
6
Jadual 1 Tempoh Pengumpulan Data Lapangan di Sekolah yang Terlibat Pada Tahun 2008
Bulan dalam 2008

Bil. Sekolah
4 5 6 7 8 9 10 11
1. SK1
2. SK2
3. SK3
4. SK4
5. SK5
6. SK6
7. SK7
8. SK8
Sumber: Nota Lapangan dan Catatan Diari Kajian Kes GCPI Sekolah Menengah di Malaysia dalam Jasmi (2010)
Perbezaan tempoh ini antara sekolah terlibat adalah bergantung kepada kerjasama pihak sekolah,
responden yang terlibat, jenis sekolah, dan berdasarkan jadual persekolahan tahun 2008. Pada
umumnya kerjasama daripada semua pihak yang berkaitan adalah sangat baik melainkan sesetengah
responden mengambil masa yang agak lama bagi mengesahkan data temu bual kerana sibuk dengan
tugas pentadbiran dan pengurusan sekolah.
PENGESAHAN PAKAR DAN PENCAPAIAN PENILAIAN PAKAR MELALUI

COHEN KAPPA
Setelah semua hasil transkrip disahkan serta disusun semula, begitu juga laporan nota lapangan dan
diari siap, pengkaji mula menyusun tadbir data tersebut untuk mendapatkan tema dapatan kajian
dengan bantuan program N’Vivo 7.0. Sebaik sahaja semua data diproses, dan data keseluruhan serta
pola dapatan kajian dihasilkan, pengkaji menyediakan satu set borang persetujuan pakar terhadap tema
yang dibina oleh pengkaji (Lihat Lampiran F).
Persetujuan pakar terhadap tema yang dibina ini penting menurut Cohen (et.al. 2000; lihat Jadual
3.4 - Indikator Tahap Persetujuan Cohen Kappa) kerana pakar merupakan interater (persetujuan
antara penilai), iaitu orang luar yang mengesahkan pembinaan tema yang dilakukan oleh pengkaji
selaku pendidik (Cohen et al. 2000).
Sebanyak tiga orang pakar kualitatif (lihat Jadual 2 - Senarai Panel Pakar) dalam bidang
Pendidikan Islam yang dilantik untuk menjadi interater terhadap tema yang dibina (Lampiran G –
Contoh Surat Lantikan Pakar).
Jadual 2 Sanarai Panel Pakar Analisis Persetujuan Pembinaan Tema Data Kualitatif
Bil. Nama Wakil Jawatan dan Kelayakan Kepakaran Tahap Persetujuan

(Cohen Kappa)
Institute of
1. Pakar A Pembantu Professor, Dr. Pendidikan Islam 0.94
Education, IIUM
Dep. of Education
Pensyarah Kanan, Ketua Pendidikan Guru dan
2. Pakar B Foundation and 0.92
Jabatan, Dr. Pendidikan Islam
Humanities, FP, UM
Pendidikan Islam,
Fakulti Pengajian Prof. Madya, Ketua
3. Pakar C Pendidikan Nilai, 0.92
Pendidikan, UPM Jabatan, Dr.
dan Pedagogi
Sumber: Borang persetujuan pakar Pendidikan Islam terhadap tema data kualitatif 2009 sebagaimana di Lampiran F
7
Hasil daripada penilaian pakar ini menunjukkan bahawa pembinaan tema yang dilakukan oleh
pengkaji mencapai tahap pengukuran Cohen Kappa pada tahap melebihi 9.0 (sangat tinggi)
sebagaimana yang ditunjukkan dalam Jadual 3.
Jadual 3 Indikator Tahap Persetujuan Cohen Kappa
Indikator Nilai Cohen Kappa

Sangat tinggi > 0.90
Tinggi 0.70-0.89
Sederhana 0.30-0.69
Rendah < 0.30
Sumber: Wiersma (1991)
Pencapaian tahap persetujuan yang sangat tinggi mengikut penilaian Cohen Kappa ini adalah
merupakan bukti terbaik bagi menentukan kebolehpercayaan yang tinggi data kajian.
INDEKS DATA
Penggunaan NVivo dalam penyelidikan memboleh seseorang pengkaji menyediakan satu indeks data
yang lengkap yang menyenaraikan segala kerja belakang tabir dengan tersusun. Hal ini disebabkan
semua data dalam bentuk tulisan yang sudah ditaip dan dianalisis dalam komputer dan program
komputer. Mengindekskan kerja ini dianggap sebagai satu dokumen lengkap berserta kandungan dan
halaman boleh dianggap sebagai audit trial yang tersusun bagi membuktikan kerja penyelidikan
kualitatif benar-benar dijalankan dan bukan daripada hasil usaha penipuan.
Banyak kelebihan daripada penyediaan buku indeks data ini, iaitu memudah seseorang pengkaji
ketika sesi peperiksaan lisan dengan hanya membawa buku ini sebagai bukti kerja belakang tabir tanpa
perlu membawa dokumen kerja yang bersifat bersepah-sepah dan tidak tersusun sebagai pembuktian.
Penyesunan buku indeks data ini ditunjukkan dalam Lampiran H dengan senarai kandungan
dalam indeks data terdiri daripada data-data belakang tabir seperti berikut:
(1) Teks Semakan dan tandangan persetujuan responden perbualan.

(2) Jadual Pergerakan Kerja Lapangan di S1-S8 dalam bentuk diari.
(3) Teks Analisis N’vivo 7.0, iaitu teks verbatim data kajian yang akan dianalisis.
(4) Jadual matrik jenis data dan kekerapan data ciri kecemerlangan GCPI mengikut sekolah selepas
analisis mengikut sekolah.
(5) Jadual matrik jenis data dan kekerapan data ciri kecemerlangan GCPI di S1-S8 selepas trangulasi
data antara sekolah.
(6) Biodata responden
Senarai ini disusun terbalik dalam buku indeks data bagi menggambarkan proses pengumpulan data
di lapangan, proses analisis, proses gabungan data analisis, dan penghasilan jadual matriks untuk
laporan penyelidikan.
RUMUSAN
Sebenarnya banyak lagi bentuk data yang boleh digunakan dalam penyelidikan kualitatif namun
penggunaan pegesahan data ini bergantung kepada jenis kajian dan jenis instrumen kajian yang
digunkana. Berdasarkan contoh kajian ini beberapa bentuk pengesahan dan kebolehpercayaan data
digunakan ialah dalam bentuk kajian rintis, triangulasi data, nota lapangan dan rujukan diari,
8
pengesahan responden terhadap data temu bual, pengesahan pakar dan pencapaian penilaian pakar
melalui cohen kappa, dan tempoh lama dalam kajian.
RUJUKAN
Abernathy, Tammy V, & Taylor, Shanon S. 2009. “Teacher perceptions of students' understanding
of their own disability”. Teacher Education and Special Education, 32(2), 121-136.
Alaszewski, Andy. 2006. Using diaries for social research. Sage.
Anderson, Philip H, Lawton, Leigh, Rexeisen, Richard J, et al. 2006. “Short-term study abroad and
intercultural sensitivity: A pilot study”. International Journal of Intercultural Relations, 30(4),
457-469.
Anney, Vicent N. 2014. “Ensuring the quality of the findings of qualitative research: Looking at
trustworthiness criteria”. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies
(JETERAPS), 5(2), 272-281.
Armstrong, Robert J. 1976. “The Accuracy of Self-reported Class Rank”. Journal of the National
Association of College Admissions Counselors, 21(1), 37-42.
Babin, Barry J., Chebat, Jean-Charles, & Michon, Richard. 2004. “Perceived appropriateness and its
effect on quality, affect and behavior”. Journal of Retailing and Consumer Services, 11(5), 287-
298. doi: https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2003.09.002
Baker, Bruce D. 2006. “Evaluating the reliability, validity, and usefulness of education cost studies”.
Journal of Education Finance, 32(2), 170-201.
Beck, Cheryl Tatano. 1993. “Qualitative research: The evaluation of its credibility, fittingness, and
auditability”. Western journal of nursing research, 15(2), 263-266.
Begley, Cecily M. 1996. “Triangulation of communication skills in qualitative research instruments”.
Journal of advanced nursing, 24(4), 688-693.
Bernardi, Laura, von der Lippe, Holger, & Keim, Sylvia. 2005. “Mapping social influence on fertility:
a mix-method approach to data collection”. Max Planck Institute for Demographic Research
(Working Paper 2005–015).
Black, David R, Taylor, Amy M, & Coster, Daniel C. 1998. “Accuracy of self-reported body weight:
Stepped Approach Model component assessment”. Health education research, 13(2), 301-307.
Black, Nick. 1992. “The relationship between evaluative research and audit”. Journal of Public Health,
14(4), 361-366.
Bogdan, RC, & Biklen, SK. 2003. “Data analysis and interpretation”. Qualitative research for
education: An introduction to theory and methods, 4.
Buchbinder, Eli. 2011. “Beyond checking: Experiences of the validation interview”. Qualitative Social
Work, 10(1), 106-122.
Bussey, Kay. 1992. “Lying and truthfulness: Children's definitions, standards, and evaluative
reactions”. Child Development, 63(1), 129-137.
Campbell, Donald T., & Fiske, Donald W. 1959. “Convergent and Discriminant Validation by the
Multitrait-Multimethod Matrix”. Psychological Bulletin, 56(2), 81-105.
Carcary, Marian. 2009. “The Research Audit Trial--Enhancing Trustworthiness in Qualitative
Inquiry”. Electronic Journal of Business Research Methods, 7(1).
Charlesworth, Rosalind, Hart, Craig H., Burts, Diane C., et al. 1993. “Measuring the developmental
appropriateness of kindergarten teachers' beliefs and practices”. Early Childhood Research
Quarterly, 8(3), 255-276. doi: https://doi.org/10.1016/S0885-2006(05)80067-5
Chen, Ang. 1998. “Meaningfulness in physical education: A description of high school students’
conceptions”. Journal of Teaching in Physical Education, 17(3), 285-306.
9
Cho, Jeasik, & Trent, Allen. 2006. “Validity in qualitative research revisited”. Qualitative research,
6(3), 319-340.
Crowley, E Paula. 1994. “Using qualitative methods in special education research”. Exceptionality,
5(2), 55-69.
Dixon, Lisa, Stewart, Bette, Burland, Joyce, et al. 2001. “Pilot study of the effectiveness of the family-
to-family education program”. Psychiatric Services, 52(7), 965-967.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N.E. 1996. How to Design and Evaluate Research. USA: Mc.Graw-Hill Inc.
Ghasempour, Zahra, Bakar, Md Nor, & Jahanshahloo, Golam Reza. 2014. “Mix-method design in
educational research: Strengths and challenges”. International Journal of Pedagogical
Innovations, 2(02).
Griffee, Dale T. 2005. “Research Tips: Interview Data Collection”. Journal of Developmental
Education, 28(3), 36-37.
Hammerly, Hector. 1991. Fluency and Accuracy: Toward Balance in Language Teaching and Learning.
Multilingual Matters 73. ERIC.
Hancock, Beverley, Ockleford, Elizabeth, & Windridge, Kate. 2001. An introduction to qualitative
research. Trent focus group.
Houghton, Catherine, Casey, Dympna, Shaw, David, et al. 2013. “Rigour in qualitative case-study
research”. Nurse researcher, 20(4).
Huberty, Jennifer L, Siahpush, Mohammad, Beighle, Aaron, et al. 2011. “Ready for recess: a pilot
study to increase physical activity in elementary school children”. Journal of School Health,
81(5), 251-257.
Jasmi, Kamarul Azmi. 2010. Guru Cemerlang Pendidikan Islam Sekolah Menengah di Malaysia: Satu
Kajian Kes. (PhD), Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi, Selangor. Diakses dari
http://dms.library.utm.my:8080/vital/access/manager/Repository/vital:67877
Keefe, James W, & Ferrell, Barbara G. 1990. “Developing a defensible learning style paradigm”.
Educational leadership, 48(2), 57-61.
Kirkman, Christine. 2008. “Establishing truthfulness, consistency and transferability”. Nurse
researcher, 15(4).
Kurasaki, Karen S. 2000. “Intercoder reliability for validating conclusions drawn from open-ended
interview data”. Field methods, 12(3), 179-194.
Leech, Nancy L, & Onwuegbuzie, Anthony J. 2007. “An array of qualitative data analysis tools: A call
for data analysis triangulation”. School psychology quarterly, 22(4), 557.
Liggett, Annette M, Glesne, Corrine E, Johnston, Angus P, et al. 1994. “Teaming in qualitative
research: Lessons learned”. Qualitative Studies in Education, 7(1), 77-88.
Louis, Karen Seashore. 1982. “Multisite/multimethod studies: An introduction”. American Behavioral
Scientist, 26(1), 6-22.
Lowe, Robert A., & Abbuhl, Stephanie B. 2001. “Appropriate standards for “appropriateness”
research”. Annals of Emergency Medicine, 37(6), 629-632. doi:
https://doi.org/10.1067/mem.2001.115216
Maaneen, John Van. 1983. Qualitative Methodology. Beverly Hill, California: Sage Publication.
Mack, Natasha. 2005. “Qualitative research methods: A data collector’s field guide”.
Magnusson, Carin, Finnerty, Gina, & Pope, Rosemary. 2005. “Methodological triangulation in
midwifery education research”. Nurse researcher, 12(4).
Malakolunthu, Suseela. 2001. Pengumpulan dan Analisis Data Kualitatif: Satu Imbasan. Dlm.
Marohaini Yusoff (Ed.), Penyelidikan Kualitatif: Pengalaman Kerja Lapangan Kajian. Kuala
Lumpur: Universiti Malaya.
10
Marican, Sabitha. 2005. Kaedah Penyelidikan Sains Sosial. Petaling Jaya, Selangor: Pearson Prentice
Hall.
Marshall, Catherine, & Rossman, Gretchen B. 2014. Designing qualitative research. Sage publications.
May, Kathryn A. 1991. “Interview techniques in qualitative research: Concerns and challenges”.
Qualitative nursing research: A contemporary dialogue, 188-201.
McCormick, Robert, Murphy, Patricia, & Hennessy, Sara. 1994. “Problem-solving processes in
technology education: A pilot study”. International Journal of Technology and Design Education,
4(1), 5-34.
Mero-Jaffe, Irit. 2011. “‘Is that what I said?’Interview transcript approval by participants: an aspect of
ethics in qualitative research”. International journal of qualitative methods, 10(3), 231-247.
Merriam, S.B. 1997. Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Francisco:
Jossey-Bass.
Mesquita, Isabel, Coutinho, Patrícia, De Martin-Silva, Luciana, et al. 2015. “The value of indirect
teaching strategies in enhancing student-coaches’ learning engagement”. Journal of sports
science & medicine, 14(3), 657.
Mohd Izham, Mohd Hamzah. 2009. Pengurusan Proses Terancang dalam Pembestarian Sekolah Proses
Polisi. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
Morin, Karen H. 2013. “Value of a pilot study”. Journal of Nursing Education, 52(10), 547-548.
Mulhall, Anne. 2003. “In the field: notes on observation in qualitative research”. Journal of advanced
nursing, 41(3), 306-313.
Noble, Clyde E. 1963. Meaningfulness and Familiarity. Kertas Kerja dalam Conference on Verbal
Learning and Verbal Behavior, 2nd, Jun, 1961, Ardsley-on-Hudson, NY, US.
Oliver-Hoyo, Maria, & Allen, DeeDee. 2006. “The Use of Triangulation Methods in Qualitative
Educational Research”. Journal of College Science Teaching, 35(4).
Rezaee, Zabihollah, Sharbatoghlie, Ahmad, Elam, Rick, et al. 2002. “Continuous auditing: Building
automated auditing capability”. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 21(1), 147-163.
Schuwirth, LWT, Southgate, L, Page, GG, et al. 2002. “When enough is enough: a conceptual basis
for fair and defensible practice performance assessment”. Medical education, 36(10), 925-930.
Sharp, Julia L, Mobley, Catherine, Hammond, Cathy, et al. 2012. “A mixed methods sampling
methodology for a multisite case study”. Journal of Mixed Methods Research, 6(1), 34-54.
Shrivastava, Paul. 1987. “Rigor and practical usefulness of research in strategic management”. Strategic
Management Journal, 8(1), 77-92.
Stone, Andrea, Allen, Kirk, Rhoads, Teri Reed, et al. 2003. The statistics concept inventory: A pilot study.
Kertas Kerja dalam 33rd Annual Frontiers in Education, 2003. FIE 2003.
Sutlive, Vinson H, & Ulrich, Dale A. 1998. “Interpreting statistical significance and meaningfulness
in adapted physical activity research”. Adapted Physical Activity Quarterly, 15(2), 103-118.
Taylor, Steven J, Bogdan, Robert, & DeVault, Marjorie. 2015. Introduction to qualitative research
methods: A guidebook and resource. John Wiley & Sons.
Trojan, Lana, Suter, Esther, Arthur, Nancy, et al. 2009. “Evaluation framework for a multi-site
practice-based interprofessional education intervention”. Journal of Interprofessional Care,
23(4), 380-389.
Tsao, Kuan Chen, & Lin, Kate. 2012. “Rethink Student Evaluation of Teaching”. World Journal of
Education, 2(2), 17-22.
Tseng, Vivian, & Nutley, Sandra. 2014. Building the infrastructure to improve the use and usefulness
of research in education Using research evidence in education. hlm. 163-175: Springer.
Widodo, Handoyo Puji. 2014. “Methodological considerations in interview data transcription”.
International Journal of Innovation in English Language Teaching and Research, 3(1), 101-107.
11
Wiersma, William. 1995. Research Methods in Education: An Introduction. 5th ed. Boston: Allyn &
Bacon.
Wolfinger, Nicholas H. 2002. “On writing fieldnotes: collection strategies and background
expectancies”. Qualitative research, 2(1), 85-93.
Young, Michael, & Muller, Johan. 2007. “Truth and truthfulness in the sociology of educational
knowledge”. Theory and Research in Education, 5(2), 173-201.
Yount, James R, & Horton, Phillip B. 1992. “Factors influencing environmental attitude: The
relationship between environmental attitude defensibility and cognitive reasoning level”.
Journal of Research in Science Teaching, 29(10), 1059-1078.
12
LAMPIRAN A INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL
KAJIAN KES GURU CEMERLANG

PENDIDIKAN ISLAM (GCPI)
SEKOLAH MENENGAH
INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL
DISEDIKAN OLEH
KAMARUL AZMI JASMI
13
INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL
Kategori Soalan dan Senarai Semak Penyelidik dalam Skop Kategori

Latar belakang 1. Sebagai pengenalan, bolehkan jelaskan sedikit latar belakang yang menyentuh tentang, umur,
GCPI persekitaran keluarga ibu bapa, pendidikan, pendidikan perguruan dan pengamalan sebagai
guru.
Senarai Semak Penyelidik:

 Umur
 Persekitaran keluarga ibu bapa
 Tahap pendidikan
 sekolah rendah
 menengah
 tinggi
 Program pendidikan
 Pengalaman Pendidikan
 sebagai guru
 sebagai guru sekolah
 sebagai guru cemerlang
 pengiktirafan dalam pendidikan/anugerah kecemerlangan
Ciri umum 2. Pada anda, secara umumnya apakah ciri yang mencorak kecemerlangan ustazah selaku GCPI
GCPI di sekolah?

 pengajaran dan pembelajaran
 keperibadian
 motivasi
 kemahiran diri
 tahap ilmu dan pengamalan ilmu
 lain-lain
Pengajaran 3. Boleh jelaskan bagaimana ustaz/ustazah merancang dan melaksanakan pengajaran yang
dan berkesan di dalam kelas?
Pembelajaran
 falsafah dan matlamat pendidikan islam
 perancangan dan pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran
 set induksi
 penggunaan pendekatan, kaedah dan teknik dalam pengajaran dan pembelajaran
 penggunaan bahan bantu mengajar
 perkembangan da penilaian pelajar
 pengurusan bilik darjah
 pengukuhan
Sifat 4. Ceritakan keperibadian cemerlang yang bagaimana yang dipraktikan dalam diri
Keperibadian Ustaz/ustazah yang menyentuh tentang penampilan diri, hubungan kepada Allah S.W.T.,
hubungan dengan rakan guru, dan para pelajar?

 Keperibadian kepada Allah
 ikhlas
 iman
 istiqamah
14
 takwa
 memelihara perkara makruh dan haram
 tawadduk
 Keperibadian kepada diri sendiri
 kebersihan tubuh badan, gigi
 menjaga perkara fitrah seperti memotong kuku, menggunting dan menyikat rambut,
menggunting misai, menyikat janggut, memakai bau-bauan yang menyenangkan bagi
guru lelaki
 pemilihan pakaian yang kemas, bersih dan sesuai
 Keperibadian kepada pihak atasan dan rakan guru setugas
 saling menghormati
 saling menasihati
 bersifat tawaduk
 saling bertolong-tolongan
 berbicara dengan cara yang baik
 Keperibadian kepada pelajar
 Sayang
 menasihati, menunjuk ajar dan memberi tumpuan
 Membimbing
 memberi motivasi dan galakan
 keadilan dan persamaan
 tawaduk
 memahami tabiat pelajar
 menanamkan sifat berlumba-lumba
 menanamkan sifat kerjasama
 mengutamakan maslahat
 mengutamakan kesihatan jasmani
 membangunan sakhasiah
 menjauhi sifat bohong kepada pelajar
 menunjukkan sikap yang positif terhadap kejayaan pelajar
 mengetahui latar belakang pelajar
 bertanyakan khabar ketika tidak hadir atau sakit
Kemahiran 5. Terdapat banyak kemahiran yang membantu kepada kecemerlangan GCPI, bolehkah
ustaz/ustazah nyatakan jenis-jenis kemahiran yang ada pada ustaz/ustazah yang membantu
kepada kecemerlangan diri?

 Komputer
 CD-ROM
 Internet
 Power Point dan MS Word
 Seni dalam pengajaran:
 berzanji
 tarannum
 khat
 bernasyid
 melukis
 refleksi
 Komunikasi lisan:
 memimpin kerja
 mempromosi diri
 mendengar
 bertanya dan menjawab soalan
15
 kaunseling
 pengacara majlis
 ceramah
 pidato
 memberi pendapat atau idea
 mendengar
 Komunikasi bukan lisan:
 menggunakan pandangan mata
 bahasa tubuh
 Lain-lain kemahiran:
 Pengurusan masa
 Menulis artikel
 Menulis buku
 Lain-lain
Motivasi 6. Bolehkah nyatakan apakah galakan utama untuk terus berkhidmat sebagai GCPI dengan
kendiri didikasi dan cemerlang?

 Motivasi Ekstrinsik:
 kerjaya stabil dan gaji
 pentadbir
 persekitaran sekolah
 rakan perjuangan
 lain-lain
 Motivasi Intrinsik:
 profesion mulia
 mencabar
 pahala dan kedudukan yang baik di sisi Allah
 kepuasan dalam mengajar
 minat
Ilmu dan 7. Adakah pengamalan ilmu agama penting bagi seorang GCPI. Jikalau penting apakah
Pengamalan penghayatan ilmu yang penting untuk diamalkan secara istiqamah dan apa pula faedah
ilmu daripada pengistiqamahan amalan agama ini sebagai seorang GCPI.

 Keperibadian kepada ilmu pengetahuan
 mempelajari
 mengkaji dan mendalami
 amanah ilmu
 menyampaikan ilmu
 Ibadah
 pembacaan dan penghafalan al-Quran
 wuduk dan solat
 solat berjemaah
 puasa
 haji
 zikir dan selawat
 lain-lain ibadat
 Adab Kehidupan Rasulullah (sunnah nabi)
 sifat adab seperti sifat malu, menjaga rahsia, menunaikan janji, memuliakan tetamu,
menghormati bicara orang lain.
 adab bermusafir
16
 adab istikharah dan mesyuarat

 adab memberi dan menjawab salam serta bertemu dan berpisah
 adab bersin dan menguap
 adab makan dan minum
 lain-lain adab sunnah Rasulullah s.a.w.
Ciri umum 8. Adakah terdapat ciri lain yang menjadi mencorak kecemerlangan ustaz/ustazah selaku GCPI
GCPI selain yang telah dibincangkan.

 _____________________________________________________________
 _____________________________________________________________
 _____________________________________________________________
 _____________________________________________________________
 _____________________________________________________________
Latar belakang 9. Adakah pelajar, sekolah dan masyarakat sekeliling juga memainkan peranan kepada
Sekolah kecemerlangan ustaz/ustazah di sekolah. Jika ya! Ceritakan serba sedikit bagaimana faktor
tersebut juga membantu ustaz/ustazah dalam mencapai kecemerlangan.

 Pelajar
 tahap umur
 jantina
 personaliti diri
 cara belajar
 motivasi
 cita-cita dan visi diri
 sikap
 komitmen
 Sekolah
 Bilik darjah: iklim bilik darjah yang positif, saiz kelas dan kemudahan
 Situasi sekolah: iklim sekolah, saiz sekolah, kemudahan, tradisi sekolah, akauntabiliti
pentadbir
 Masyarakat
 tekanan ibu bapa
 komuniti
17
LAMPIRAN B MAKLUMAT SEKOLAH DALAM KAJIAN RINTIS
Jadual B1 Maklumat ‘Rintis Sekolah A’
Lokasi : Daerah Kluang, Sekolah Menengah Luar Bandar.

Jenis Sekolah : Sekolah Menengah Kebangsaan Harian.
Tarikh kajian : 27 Mac 2008 - 3 April 2008
Responden Kualitaitif : GCPI, dua orang pelajar, dua orang guru dan seorang Pengetua.
Responden Kuantitatif : 37 responden murid tingkatan empat dan lima
Jadual B2 Maklumat ‘Rintis Sekolah B’
Lokasi : Pord Dickson, Sekolah Menengah Luar Bandar.

Jenis Sekolah : Sekolah Menengah Kebangsaan Harian.
Tarikh kajian : 11 April 2008 - 17 April 2008
Responden Kualitaitif : GCPI, dua orang pelajar, dua orang guru dan seorang Pengetua.
Responden Kuantitatif : 51 responden murid tingkatan empat dan lima
18
LAMPIRAN C LAPORAN NOTA LAPANGAN RINTIS SEKOLAH B

19
LAMPIRAN D NOTA LAPANGAN DAN DIARI
Rajah D1 Contoh Kulit Buku Kecil Nota Lapangan

20
Rajah D2 Contoh Catatan Muka Pertama Buku Nota Lapangan di S1

21
Rajah D3 Contoh Catatan Muka Pertama Buku Nota Lapangan di S1 Setelah Disusun Semula
dalam ‘Laporan Observasi dan Nota Lapangan di S1’ (OS1 2008)
22
Rajah D4 Contoh Penyusunan Semula Muka Pertama Diari Pengkaji dalam Kerja Lapangan
23
LAMPIRAN E CONTOH PENGESAHAN DAN PERSETUJUAN RESPONDEN

TERHADAP DATA TEMU BUAL
Rajah E1 Ruangan Pengesahan Responden Terhadap Teks Transkrip

24
LAMPIRAN F BORANG PENGESAHAN PAKAR
CONTOH BORANG PENGESAHAN PAKAR MUKA 1-4

BAGI INVENTORI KUALITATIF
PERSETUJUAN PAKAR PENDIDIKAN ISLAM

TERHADAP TEMA DATA KUALITATIF 2009
TAJUK KAJIAN
Kajian Kes Guru Cemerlang Pendidikan Islam (GCPI)

di Sekolah Menengah
NAMA PAKAR : ____________________________________________________________
JAWATAN : ____________________________________________________________
PENGKHUSUSAN : ____________________________________________________________
TANDATANGAN : ____________________________________________________________
COP JAWATAN :
25
PENGGUNAAN LABEL DALAM PETIKAN DATA TEMA
Sekolah Guru Cemerlang Pelajar Pelajar Guru Guru Pengetua Sek. (PS) Observasi Analisis
(S) Pendidikan Islam 1 2 1 2 /Penolong Kanan (PK) (O) Dokumen
(GCPI) (P1) (P2) (G1) (G2) (AD)
S1 GCPI1 P1S1 P2S1 G1S1 G2S1 PS1 OS1 ADS1
S7 GCPI7 P1S7 P2S7 G1S7 G2S7 PKS7 OS7 ADS7
S8 GCPI8 P1S8 P2S8 G1S8 G2S8 PKS8 OS8 ADS8
OBJEKTIF KAJIAN YANG BERKAIT DENGAN DATA KUALITATIF:
(1) Melihat bagaimana GCPI mempraktikan bentuk pengajaran dan pembelajaran berkesan
ketika berada di dalam kelas.
(2) Menyingkap bentuk keperibadian yang dipraktikan oleh GCPI di dalam Kelas dan Sekolah.
(3) Menyenaraikan bentuk kemahiran yang dipraktikkan oleh GCPI ketika berada di dalam kelas
dan sekolah.
(4) Mengungkap bentuk motivasi yang dipegang oleh GCPI untuk terus berada dalam
kecemerlangan.
(5) Melihat bagaimana GCPI mempraktikkan ilmu Islam ketika berada di dalam kelas dan
sekolah.
(6) Melihat faktor luaran yang membentuk kecemerlangan GCPI di sekolah.
26
BAHAGIAN A
Objektif 1: Melihat bagaimana GCPI mempraktikan bentuk pengajaran dan pembelajaran berkesan
ketika berada di dalam kelas.
Rajah Pokok:
27
Persetujuan pakar
(Tandakan ) dan
Bil. Tema dan contoh petikan data perbualan terhadap tema yang dibina serta
komen (jika ada)
Tema keterangan tambahan daripada penyelidik (jika ada)
Setuju Tidak Komen
setuju
1. P&P\Visi & Misi\Perubahan Tingkah Laku
<Documents\S4\GCPI4>
apa yang kak rancang adalah bagaimana hendak buat supaya pelajar ni bukan
sahaja belajar Pendidikan Islam tapi dia ada penghayatan nak ubah tingkah laku
dia.
2. P&P\Visi & Misi\Memindahkan Ilmu
<Documents\S2\P1S2>
untuk menyampaikan ilmu pada pelajar
3. P&P\Visi & Misi\Pelajar Menjadi Cemerlang
<Documents\S1\P1S1>
dia nak pelajar-pelajar dia mendapat keputusan yang cemerlang dalam
SPM
4. P&P\Visi & Misi\Berjaya Dunia & Akhirat
<Documents\S2\P2S2>
Dia ingin melihat pelajar-pelajar dia berjaya dalam hidup, ha…sama ada dalam pelajaran,
hidup, dunia akhirat…apa semua.
5. P&P\Persediaan P&P\Merancang P&P
Lepas tu kita kena rancang jugak berkaitan dengan memilih tajuk-tajuk yang yang yang agak
dia pada dia ringan sikit. Lepas itu, baru kita bawak pada yang lebih tinggi kemudian di
samping itu tajuk tu dia ada lebih dekat dengan masa dengan perkara semasa. Itu dari segi
nak merancang untuk mengajarlahkan.
6. P&P\Persediaan P&P\Penyediaan BBM
<Documents\S1\P1S1>
jadi bilik itu penuh dengan bahan-bahan ilmiah... bahan-bahan seperti keagamaan... dan juga
gambar-gambar… contohnya gambar mekah... gambar ka’bah...
7. P&P\Persediaan P&P\Rancang Ikut Tahap Pelajar
Kita nak merancang ni ialah kita kena tengok kepada apa tu jenis kelas tu satu. Dan kita kena
tengok pada jantina kelas kelas. Ada jantina student kita tu ada berapa orang lelaki perempuan
dalam kelas tu.
8. P&P\Set induksi\Proses
<Documents\S2\P1S2>
Dia, masuk-masuk, memberi salam dan membaca doa, lepas tu, dia akan ceritalah sedikit-
sedikit, hal-hal dekat pejabat ke, lepas tu dia mulakan belajarlah…
Keterangan Tambahan (daripada Penyelidik): Proses set induksi bermaksud

urutan guru masuk ke kelas hingga pelajar duduk selepas membaca doa
pembuka belajar.
28
LAMPIRAN G CONTOH SURAT LANTIKAN PAKAR (INTERATER)

29
LAMPIRAN H SENARAI KANDUNGAN BUKU INDEKS DATA
Tajuk
GURU CEMERLANG PENDIDIKAN ISLAM

SEKOLAH MENENGAH DI MALAYSIA: SATU KAJIAN
KES
DAPATAN DATA KAJIAN

GCPI1-8 DI S1-S8
KAMARUL AZMI JASMI
PENYELIA
PROF. MADYA DR. AB. HALIM TAMURI
DR. MOHD IZHAM MOHD HAMZAH
FAKULTI PENDIDIKAN
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
30
KANDUNGAN
DAPATAN TEMA 1
Bahagian A Biodata 1
(1) GCPI11 1
(2) GCPI12 18
(3) GCPI13 26
(4) GCPI14 43
(5) GCPI15 52
(6) GCPI16 68
(7) GCPI17 77
(8) GCPI18 91
Bahagian B Jadual Matrik Jenis Data dan Kekerapan Data Ciri Kecemerlangan GCPI di S1-S8
121
(1) Pengajaran dan Pembelajaran GCPI di S1-S8 121
(2) Keperibadian GCPI di S1-S8 137
(3) Kemahiran GCPI di S1-S8 153
(4) Motivasi GCPI di S1-S8 160
(5) Ilmu GCPI dan Pengamalannya di S1-S8 166
(6) Faktor Luaran Kecemerlangan GCPI di S1-S8 172
Bahagian C Jadual Matrik Jenis Data dan Kekerapan Data Ciri Kecemerlangan GCPI Mengikut
Sekolah 175
(1) S1 175
Bahagian 1 Pengajaran dan Pembelajaran 175
Bahagian 2 Keperibadian 192
Bahagian 3 Kemahiran 222
Bahagian 4 Motivasi 247
Bahagian 5 Ilmu dan Pengamalannya 251
Bahagian 6 Faktor Luaran kecemerlangan GCPI 265
(2) S2 289
(3) S3 409
(4) S4 555
31

(5) S5 763
(6) S6 857
(7) S7 983
(8) S8 1139
TEKS ANALISIS N’VIVO 7.0 1301
S1 Bahagian A: Teks Temubual 1301

(1) Temubual bersama GCPI1 1301
(2) Temubual Bersama P1S1 1324
(4) Temubual Bersama G1S1 1338
32
(6) Temubual Bersama PS1 1358

Bahagian B: Analisis Dokumen (ADS1) 1365
Bahagian C: Pemerhatian Kajian, Nota Lapangan dan Komen
Pengkaji (OS1) 1378

Pengkaji (OS2) 1477

Pengkaji (OS3) 1571


Bahagian C: Pemerhatian Kajian, Nota Lapangan dan Komen 1651
Pengkaji (OS4)

33

Pengkaji (OS5) 1713

Pengkaji (OS6) 1778

(24) Temubual Bersama PS 1830

Bahagian C: Pemerhatian Kajian, Nota Lapangan dan Komen 1841
Pengkaji (OS7)

Pengkaji (OS8) 1911
LAMPIRAN 1919
Lampiran A Jadual Pergerakan Kerja Lapangan di S1-S8 1919

Lampiran B Teks Semakan dan Tandangan Persetujuan Responden Perbualan
1927
View publication stats

Kesahan Dan Kebolehpercayaan Dalam Kajian Kualitatif: January 2012

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kesahan Dan Kebolehpercayaan Dalam Kajian Kualitatif: January 2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

Kesahan dan Kebolehpercayaan dalam Kajian Kualitatif

Conference Paper · January 2012

Kamarul Azmi Jasmi

TEACHING AND LEARNING OF ISLAMIC EDUCATION PRESCHOOL TEACHERS View project

Mahasiswa dan Kehidupan Menurut Perspektif Islam View project

The user has requested enhancement of the downloaded file.

DEFINISI KESAHAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN

Trangulasi Data antara Temu Bual Responden dan Informan

(1) Data utama GPI dengan Pengetua.

Trangulasi Data Temubual dengan Data Pemerhatian dan Analisis Dokumen

Trangulasi Data antara Tempat Kajian (Multisite)

Trangulasi Data antara Data Kualitatif dengan Data Kuntitatif

NOTA LAPANGAN DAN RUJUKAN DIARI

PENGESAHAN RESPONDEN TERHADAP DATA TEMU BUAL

TEMPOH LAMA DALAM KAJIAN

Bulan dalam 2008

PENGESAHAN PAKAR DAN PENCAPAIAN PENILAIAN PAKAR MELALUI

Bil. Nama Wakil Jawatan dan Kelayakan Kepakaran Tahap Persetujuan

Jadual 3 Indikator Tahap Persetujuan Cohen Kappa

Indikator Nilai Cohen Kappa

(1) Teks Semakan dan tandangan persetujuan responden perbualan.

LAMPIRAN A INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL

KAJIAN KES GURU CEMERLANG

INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL

INVENTORI PROTOKOL TEMU BUAL

Kategori Soalan dan Senarai Semak Penyelidik dalam Skop Kategori

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

 adab istikharah dan mesyuarat

Senarai Semak Penyelidik:

Senarai Semak Penyelidik:

LAMPIRAN B MAKLUMAT SEKOLAH DALAM KAJIAN RINTIS

Jadual B1 Maklumat ‘Rintis Sekolah A’

Lokasi : Daerah Kluang, Sekolah Menengah Luar Bandar.

Jadual B2 Maklumat ‘Rintis Sekolah B’

Lokasi : Pord Dickson, Sekolah Menengah Luar Bandar.

LAMPIRAN C LAPORAN NOTA LAPANGAN RINTIS SEKOLAH B

LAMPIRAN D NOTA LAPANGAN DAN DIARI

Rajah D1 Contoh Kulit Buku Kecil Nota Lapangan

Rajah D2 Contoh Catatan Muka Pertama Buku Nota Lapangan di S1

LAMPIRAN E CONTOH PENGESAHAN DAN PERSETUJUAN RESPONDEN

Rajah E1 Ruangan Pengesahan Responden Terhadap Teks Transkrip

LAMPIRAN F BORANG PENGESAHAN PAKAR

CONTOH BORANG PENGESAHAN PAKAR MUKA 1-4

PERSETUJUAN PAKAR PENDIDIKAN ISLAM

Kajian Kes Guru Cemerlang Pendidikan Islam (GCPI)

NAMA PAKAR : ____________________________________________________________

PENGGUNAAN LABEL DALAM PETIKAN DATA TEMA

S2 GCPI2 P1S2 P2S2 G1S2 G2S2 PS2 OS2 ADS2

S3 GCPI3 P1S3 P2S3 G1S3 G2S3 PS3 OS3 ADS3

S4 GCPI4 P1S4 P2S4 G1S4 G2S4 PS4 OS4 ADS4

S5 GCPI5 P1S5 P2S5 G1S5 G2S5 PS5 OS5 ADS5

S6 GCPI6 P1S6 P2S6 G1S6 G2S6 PS6 OS6 ADS6

S7 GCPI7 P1S7 P2S7 G1S7 G2S7 PKS7 OS7 ADS7

S8 GCPI8 P1S8 P2S8 G1S8 G2S8 PKS8 OS8 ADS8

OBJEKTIF KAJIAN YANG BERKAIT DENGAN DATA KUALITATIF:

2. P&P\Visi & Misi\Memindahkan Ilmu

3. P&P\Visi & Misi\Pelajar Menjadi Cemerlang