Το θέατρο της αρχαιότητας II – Τµήµα Θεάτρου, ΑΠΘ

Διδ. Ελ. Παπάζογλου

ΑΝΤΙΓΟΝΗ – ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Άλµπιν Λέσκυ, Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων, τ. Α., µτφ. Ν. Χουρµουζιάδης, ΜΙΕΤ,
Αθήνα, 1987, σσ. 323-347 (το βιβλίο διανέµεται)
Ο Λέσκυ συνοψίζει τις βασικές ερµηνευτικές σχολές, όπως είχαν διαµορφωθεί την εποχή που
έγραψε το βιβλίο (τρίτη έκδοση αναθεωρηµένη:1972), µια εποχή στην οποία το εκρεµµές έµοιαζε
να κλίνει, για άλλη µια φορά, προς τη µεριά της εξιδανικευµένης Αντιγόνης. Στα επόµενα χρόνια η
πλάστιγγα θα ανατραπεί ξανά πολλές φορές.
 Τζωρτζ Στάινερ, Οι Αντιγόνες, µτφ. Β. Μαστορης-Π. Μπουρλάκης, Εκδ. Καλέντης, Αθήνα 2001
(αγγλ. πρωτότυπο 1986)
Μια περιδιάβαση στην Αντιγόνη και την πρόσληψή της στη δυτική λογοτεχνία, τέχνη και σκέψη.
 T. B. L. Webster, Εισαγωγή στον Σοφοκλή, µτφ.-επιµ. Ιω. Αχ. Μπάρµπας, Εκδόσεις Ζήτρος,
Θεσσαλονίκη, χ.χ. (αγγλικό πρωτότυπο 1936, δεύτερη έκδοση 1969)
Προσοχή: Παρόλο που εµφανίστηκε πρόσφατα στα ελληνικά, το βιβλίο αυτό είναι αρκετά παλιό.
Ο Webster υπήρξε ένας από τους σηµαντικότερους κλασικούς φιλολόγους, ωστόσο ο Σοφοκλής
δεν είναι ακριβώς το φόρτε του.
 R. P. Winnington- Ingram, Σοφοκλής: µια ερµηνευτική προσέγγιση, µτφ. N. Πετρόπουλος & X.
Φαράκλας, Eκδ. Kαρδαµίτσα, Aθήνα, 1999.
 Γιάγκος Ανδρεάδης, Αντιγόνη: δραµατουργική ανάλυση-µετάφραση, Εκδ. “Νέα συνορα”, Λιβάνης,
Αθήνα, 1994
Μια σθεναρή υπεράσπιση της Αντιγόνης ως ιδανικής µορφής εξέγερσης που, σε αντίθεση µε άλλες
αντίστοιχες της ελληνικής βιβλιογραφίας, λαµβάνει υπόψιν της τις σχετικές συζητήσεις της
διεθνούς βιβλιογραφίας και τοποθετείται κριτικά (αν και, ίσως, υπερβολικά “πολεµικά”)
απέναντί τους.
 Nicole Loraux, Bίαιοι θάνατοι γυναικών στην τραγωδία, µτφ. Aγγ. Ροβάτσου, Eκδ. Aλεξάνδρεια,
Aθήνα, 1995.
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο για τον θάνατο και τις γυναίκες στην τραγωδία. Αν και δεν
υπάρχει µια διεξοδική ανάλυση της αυτοκτονίας της Αντιγόνης, ωστόσο, µέσα από τη συζήτηση
της αυτοκτονίας και της θυσίας διαφόρων τραγικών ηρωίδων, σας δίνει το πλαίσιο για να
προσεγγίσετε τον θάνατό της.
 Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, “Θυσία και µαντική στον οίκο των Λαβδακιδών. Η εκδοχή της
Αντιγόνης του Σοφοκλή”, Κτερίσµατα. Φιλολογικά µελετήµατα αφιερωµένα στον Ιω. Σ. Καµπίτση
(1938-1990), Ηράκλειο, 2000, σσ. 41-59

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 B. Knox, The heroic Temper: Studies in Sophoclean Tragedy, Berkeley, 1964.

Ένα βιβλίο-σταθµός για τα δραµατικά πρόσωπα του Σοφοκλή (υπάρχουν δύο ειδικά κεφάλαια για
την Αντιγόνη – το ένα από αυτά υπάρχει σε ελληνική µετάφραση, αλλά χωρίς τις υποσηµειώσεις
του, στο corpus σας)
 K. Reinhardt, Sophocles, Oxford, 1977 (γερµ. πρωτότυπο 1936)
Ο Reinhardt επιδιώκει να ανασυγκροτήσει τους µετασχηµατισµούς που, κατά τη γνώµη του,
διέπουν τη δραµατουργική εξέλιξη του Σοφοκλή στη διάρκεια των χρόνων. Αυτό, όµως, είναι και
το λιγότερο ενδιαφέρον (και µάλλον αποτυχηµένο) επιχείρηµα του βιβλίου του, που είναι µεν
παλιό αλλά παραµένει εξαιρετικό στις επι µέρους επισηµάνσεις του (µε ειδικό κεφάλαιο για την
Αντιγόνη).
 C. Segal, Tragedy and Civilization, Oklahoma, 1999
Άλλο ένα βιβλιο-σταθµός για τον Σοφοκλή (µε ειδικό κεφάλαιο για την Αντιγόνη). Μια εξαιρετικά
γόνιµη εφαρµογή των αρχών και µεθόδων της στρουκτουραλιστικής ανθρωπολογίας (ξέρετε εσεις:
αγριότητα – πολιτισµός κλπ κλπ).
 C. Segal, “Sophocles’ Praise of Man and the Conflicts of the Antigone”, στο: του ιδίου, Interpreting
Greek Tragedy, Ithaca, NY: Cornell University Press, 1986, σσ. 137-161.
 Ηelene Foley, Female Acts in Greek Tragedy, Princeton: Princeton University Press (2001).
Μια φεµινιστική προσέγγιση που επαναφέρει την εξιδανικευµένη εικόνα της Αντιγόνης ως
µοντέλου µιας εναλλακτικής/ “γυναικείας” ηθικής. Αρκετά µονοκόµµατη προσέγγιση (µε καλή
συζήτηση της βιβλιογραφίας, ωστόσο)
 Το θέατρο της αρχαιότητας II – Τµήµα Θεάτρου, ΑΠΘ
Διδ. Ελ. Παπάζογλου
 Wm. Blake Tyrrell & Larry Bennet, Recapturing Sophocles’ Antigone, Lanham, boulder, NY,
Oxford, 1998.
Μια απόπειρα να ανασυγκροτηθεί η ερµηνεία του έργου στο πλαίσιο της Αθήνας του 5ου αι. (δηλ.
στο χρονικό πλαίσιο της συγγραφής και παρουσίασης του)
 J. C. Hogan, "The Protagonists of the Antigone," Arethusa 5 (1972) 93-104
 W. M. Calder III, "The Protagonist of Sophocles' Antigone," Arethusa 4.1 (1971 49) [βλ. και A. D.
Fitton Brown, "A Reply," Arethusa 4 (1971) 52-54]
 Patricia J. Johnson, "Woman's Third Face: A Psycho/Social Reconsideration of Antigone,"
Arethusa 30 no. 3 (1997) 369-98
 S. Murnaghan, "Antigone 904-920 and the Institution of Marriage," American Journal of Philology
107 (1986) 192-207
 C. Sourvinou-Inwood, “Assumptions and the Creation of Meaning: Reading Sophocles' Antigone”
Journal of Hellenic Studies 109 (1989) 134-48
 Martin Cropp, “Antigone's final Speech (Sophocles Antigone 891-928)” Greece & Rome 44.2
(1997) 137-160
 Philip Holt, “Polis and Tragedy in the Antigone” Mnemosyne 52.6 (1999) 658-690
 Joseph Roisman, "Creon's Roles and Personality in Sophocles' Antigone" Helios 23.1 (1996) 21-42
 Scott Scullion, "Dionysos and Katharsis in Antigone" Classical Antiquity 17.1 (1998) 96-122
 P. J. Conradie, "Recent Criticism and Hegel's Interpretation of Sophocles' Antigone", Literature,
Art, History: Studies on Classical Antiquity and Tradition. In Honour of W. J. Henderson, (Frankfurt
and New York, 2003),197-210
 Wm. Blake Tyrrell, "Antigone's Unnoticed Rite of Passage" Rites of Passage in Ancient Greece:
Literature, Religion, Society. (Lewisburg, PA, 1999). 148-157

ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ:
Στην ιστοσελίδα www.stoa.org/diotima/anthology/ant/antigstruct.htm θα βρείτε µια αγγλική
µετάφραση της Αντιγόνης µε κάποια (πολύ στοιχειώδη) σχόλια. Τα προτερήµατά της είναι α) ότι
παραµένει αρκετά πιστή στο πρωτότυπο, προσέχοντας να αποδώσει µε ακρίβεια τα κρίσιµα σηµεία και
β) ο σχολιασµός της επισηµαίνει τα βασικά ζητήµατα που διακυβεύονται στο έργο.

Στην “Διοτίµα” (www.stoa.org/diotima) θα βρείτε, επίσης, πλούσια βιβλιογραφία για το έργο, µε κύρια
έµφαση στις “έµφυλες σπουδές” (gender studies)/ φεµινιστικές προσεγγίσεις της δράσης.

Για σύγχρονες παραστάσεις του έργου και άλλο ποικίλο υλικό, ανατρέξτε και στις ιστοσελίδες που
περιλαµβάνονται στον “Οδηγό για το Διαδίκτυο”