ŠUMARSKI FAKULTET UNIVERZITETA U SARAJEVU

MAKROSKOPSKE KARAKTERISTIKE DRVETA

SEMINARSKI RAD

Mentor: Ime i prezime, broj indexa

________________ Elmedin Delić,5227

Sarajevo, Decembar 2019

 Sadržaj
Uvod----------------------------------------------------------------------------------------------- (3)

Makroskopske karakteristike drveta---------------------------------------------------------- (4)

Poprečni presjek--------------------------------------------------------------------------------- (5)

Radijalni presjek-------------------------------------------------------------------------------- (6)

Tangentni presjek------------------------------------------------------------------------------- (7)

Kora drveta-------------------------------------------------------------------------------------- (8)

Godovi------------------------------------------------------------------------------------------- (9)

Markantnost godova---------------------------------------------------------------------------- (10)

Lažni god---------------------------------------------------------------------------------------- (11)

Bijeljika i srž------------------------------------------------------------------------------------ (12)

Drvni traci--------------------------------------------------------------------------------------- (13)

Smolenice---------------------------------------------------------------------------------------- (14)

Zaključak---------------------------------------------------------------------------------------- (15)

Literatura---------------------------------------------------------------------------------------- (16)
 Uvod

Drvo kao tehnički materijal ima jedinstvena svojstva. Ono je obnovljiv, potpuno recikličan,
prirodan i tehnički svestran materijal. Kao takav ima široku upotrebu. Može se upotrijebiti u
obrađenom i u ne obrađenom stanju. U ranoj ljudskoj povijesti, uz kamen i glinu, drvo je bilo
najvažniji materijal. Drvo se danas pokušava zamjeniti sa drugim materijalima kao što su
polimeri, kompoziti i slično, ali i dalje ostaje u upotrebi zbog odličnih svojstava. Drvo ima
specifična fizička, mehanička, hemijska i tehnološka svojstva. Lako se obrađuje, lagano je,
trajno uz pravilnu zaštitu, estetski visoko vrijedno i raznoliko, s dobrim mehaničkim
svojstvima i obnovljivo. U pogledu mehaničkih svojstava, najvažnija prednost drveta je omjer
čvrstoće i gustoće, koja ga čini boljim od drugih tehničkih materijala.
 Makroskopske karakteristike drveta

U makroskopsku građu drveta ubrajamo one strukturne karakteristike koje su vidljive golim
okom ili pri manjim uvećanjima. Makroskopske karakteristike drveta posljedica su različite i
nehomogene građe drveta u histološkom smislu.Makroskopske karakteristike drveta su sve
one karakteristike koje su ustvari vidljive golim okom i kao takve nam služe za identifikaciju
drveta na osnovu istih. Presjecanjem drveta po poprečnoj, radijalnoj i tangencijalnoj ravnini,
otvara se njegova unutrašnjost i dobija se potpuna slika o njegovoj specifičnoj građi.
Dakle najvažnija tri presjeka na drvetu su :
Poprečni (P);
Radijalni (R);
i tangentni (T);
 Poprečni presjek

Ovaj presjek je okomit na uzdužnu os debla i na drvna vlakanca, čime se dobije oblik sličan
krugu. Na njegovoj površini vide se karakteristična područja koncentrično raspoređena
od srčike prema kori.
Na ovom presjeku se jasno razlikuju svjetliji dio-zona ranog drveta i tamniji dio-zona kasnog
drveta.
Na poprečnom presjeku se može odrediti da li ima srž-jedričavo ili je na cijelom presjeku iste
boje-bakuljavo.
Kao karakteristika poprečnog presjeka kod nekih lišćara se uočavaju vrlo krupni drvni traci,a
kod nekih četinara smolenice.Poprečni presjek se najviše koristi za makroskopsku
identifikaciju drveta jer na tom presjeku se može uočiti svi potrebni drvni elementi za
identifikaciju određene vrste drveća bio to lišćar ili četinar.
 Poprečni presjek
Radijalni presjek

To je presjek koji je paralelan s osi debla i prolazi kroz središte, po radijusu. Radijalni presjek
prolazi okomito kroz godove i sječe ih na njihovu širinu. Zato se na radijalnom presjeku
uočava niz više ili manje usporednih linija. Njihova izraženost ovisi o tome kolike su izrazite
razlike između ranog i kasnog drveta u istom godu. Stanični snopići koji su vidljivi na
uzdužnom presjeku zovu se žica drva. Drvni traci se vide kao plohe ili manje površine ovisno
o vrsti drva, a presječeni su po dužinii i visini.Također pored poprečnog presjeka koji se
najviše koristi pri identifikaciji vrsta,za identifikovanje vrsta u dosta slučajeva se koristi i
radijalni presjek.Iako se na ovom presjeku ne vidi baš mnogo drvnih karakteristika i dalje
služi za identifikaciju.

Radijalni presjek drveta zajedno sa ostala dva presjeka

 Tangentni presjek

Ovaj presjek je paralelan s uzdužnom osi drveta kao i radijalni, samo ne prolazi po
radijusu nego po tangenti. Linije godova u središtu imaju oblik parabole zbog
presijecanja konusnih cilindara goda, dok linije prema rubovima prelaze u sve ravnije
oblike. Drvni traci su presječeni po visini i duljini i pojavljuju se kao crtice usporedne
s uzdužnom osi.Na ovom presjeku se može najbolje opaziti visina,širina i debljina
drvnih traka.Na ovom presjeku godovi se vide u obliku slova V ili u obliku slova
U.Ovaj presjek nema toliku upotrebljivost kao prethodna dva presjeka jer se na
tangentnom presjeku ne može dobro vidjeti svi elementi potrebni za makroskopsku
identifikaciju.Međutim drvo koje je rezano u tangentnom smijeru se dosta koristi za
pravljenje namještaja upravo zbog svog oblika godova.

Tangentni presjek
 Kora drveta

Kora je vanjski dio stabla koji obuhvaća deblo. Kora se sastoji od vanjskog plašta ili mrtvog
sloja (lub) koji ima zaštitnu funkciju te od unutarnjeg sloja (lika) koji služi za provođenje
produkata fotosinteze (drvnog soka) od lišća niz stablo. Ispod kore nalazi se vrlo tanki sloj
tvornog kambija čije stanice imaju sposobnost razmnožavanja i iz kojeg početkom svakog
proljeća nastaje novi god prema unutra te novi sloj kore prema vani.Mada kora nema tolikog
značaja u makroskopskoj identifikaciji drveća , nekad može poslužiti kao pomoćni faktor u
prepoznavanju dvije slične vrste.
 Godovi
Godovi su približno koncentrični krugovi, gdje svaki krug predstavlja godišnji prirast
drva.Nastaje tako što se formira kambij u toku svake vegetacione sezone u vidu
koncentričnog kruga. Razlikuju se prema stepenu markantnosti, boji, širini i izgledu
granične linije. Svaki god je u pravilu sastavljen od dva dijela, svjetlije zone ranog
drveta i tamnije zone kasnog drva. Granica goda je granična linija između dva
susjedna goda.Najjasniju granicu goda imaju prstenasto porozni lišćari:

Quercus,

Ulmus,

Fraxinus,

Robinia.

Granicu goda slabije uočljivu imaju difuzno porozni lišćari :

Fagus,

Acer,

Populus.

Širina goda i učešće kasnog drveta su vrlo promjenljive veličine.Variranja su uslovljena

genetikom ,individualnim osobinama pojedinih stabala,uslovima staništa,klimom i
načinom uzgajanja sastojine.Najuže godove imaju spororastuće vrste Buxus i Taxus a
najšire godove imaju Populus i Salix.

Prekinuti god nastaje najčešće pri kraju života u suhovrhom stablu s asimetričnom krošnjom
koja je jednim dijelom uginula.Zbog smanjenja hranjivih materija kambij ne proizvodi drvo
po cijelom prstenu u jednoj ili više uzastopnih vegetacionih perioda

Godovi kod raznih vrsta drveta se razlikuju po:

a) Markantnosti goda
b) Granici goda
c) Širini
d) Načinu nizanja
 Markantnost goda

Markantnost goda je mogućnost uočavanja jasne granice između dva susjedna goda. Dio goda
koji se formira s početka vegetacionog perioda je manje kompaktan, svjetliji, mekši, lakši i
porozniji i zove se rano drvo. Rano drvo četinara je izgradjeno iz traheida šireg lumena i
tanjih membrana. Kod lišćara, pored ostalih elemenata, najzastupljenije su traheje širokih
lumena i relativno tanjih membrana.Kasno drvo se formira u kasnijem vegetacionom periodu.
Ovo drvo je zbijenije i kompaktnije od ranog drveta. Izgradjeno je pretežno iz elemenata užih
lumena i debljih membrana (kod četinara traheide kasnog drveta, a kod lišćara uske traheje i
mehanički elementi). Zbog većeg učešća u strukturi elemenata sa debljim membranama kasno
drvo je tamnije boje, tvrđe i teže od ranog drveta.Granica goda je granična linija između dva
susjedna goda. Zbog razlike u građi kasnog drveta u prethodnom godu i ranog drveta u
sljedećem godu uočljiva je manje ili više granica goda.

Zona ranog i zona kasnog drveta

 Lažni god

Lažni god nastaje zbog preranog formiranja zone kasnog drveta unutar normalno
građenog goda.Ta zona je najčešće uža i teže uočljiva nego normalni završetak goda.Zona
kasnog drveta lažnog goda je sa obje strane opkoljena rjeđim tkivom ranog drveta,te ne
formira oštru granicu goda.Ovakve nepravilnosti u građi goda zovu se dvostruki ili višestruki
godovi.Lažni godovi nastaju usljed narušavanja fizioloških procesa u stablu. Kasno drvo
lažnoga goda s obaju je strana okruženo rjeđim sadržajem ranoga drveta te prema van ne
stvara oštro omeđenu granicu. Lažni godovi nastaju uslijed jačih poremećaja u fiziološkim
procesima stabla koji su prouzročeni mrazom, golobrstom, sušom ili abnormalnim
produženjem vegetacijskog perioda. Često se mogu uočiti u mediteranskim vrstama drveća
četinara (Cupressus, Juniperus i Cedrus).
 Bjeljika i srž

Bjeljika je periferni svjetliji dio stabla,a srž najčešće označava srednji,tamniji dio stabla.

Proces osržavanja se odvija kod svih vrsta i povezan je sa starenjem i programiranim

odumiranjem parenhimskih ćelija.Centralni dio debla postepeno gubi fiziološku
funkciju,ćelijske membrane počinju odebljavati i lignificiraju se ,lumeni ćelija se
ispune smolom kod četinara i eteričnim uljima,taninom,trijeslovinama,uljima kod
lišćara.Kod nekih vrsta pojave se tile koje začepe provodne elemente.Proces
osržavanja je različit i zavisi od vrste drveta,pa je kod nekih između 10. i 20. godine a
kod nekih poslije 100. godine.Na osnovu razlike u boji sve crste drveta se dijele na
jedričave i bakuljave.
Ozljedna srž nastaje iz patoloških razloga u jedričavih vrsta drveta prije vremena normalnog
osržavanja.
Osržavanje je fiziološki proces starenja drveta koji je gentski uslovljen i odvija se kod svih
vrsta drveta prije ili kasnije.Pojam jedričavo i bakuljavo drbo se odnosi samo na
razlike u boji bjeljike i srži,koje nisu uvijek jasno diferencirane.
Prema fiziološkoj definiciji osržavanja postoje dvije grupe:
a) Drvo sa obojenom srži
b) Drvo sa neobojenom srži
Jedričave vrste drveta mogu biti :
a) Obligatorne
b) Fakultativne
 Drvni traci

Drvni traci i parenhim drvnog traka znatno više utiče na makroskopski izgled drveta nego
aksijalni i epitelni parenhim.Na poprečnom presjeku drvni traci se vide kao tanje ili
deblje pruge koje teku radijalno od goda u kom su nastali do kore.Na ovom presjeku
se uočavaju dužina i debljina drvnih traka.Na radijalnom presjeku drvni traci se
prostiru kao linije koje padaju okomito na godove od goda u kom su nastali do
kore,uočavaju im se dužina i visina.Na tangentnom presjeku su presječeni poprijeko
pa im se može odrediti visina,širina i brojnost.
S obzirom na uočljivost trakova izvršena je podjela:
a) Vrlo uske(Salix,Populus,Aesculus)
b) Prostim okom vidljive(Acer,Aelantus,Morus)
c) Odlično vidljive prostim okom(Quercus,Platanus,Alnus i Fagus)
 Smolenice

Normalne smolenice su od velikog značaja za makroskopsku identifikaciju drveta. Stalna su

karakteristika rodova:
a) Pinus
b) Picea
c) Larix
d) Pseudotsuga

Značajne su aksijalne smolenice,a njihova uočljivost zavisi od vrste drveta i položaja u godu.
Na poprečnom presjeku vide se kao tamnije ili svjetlije tačke u zoni prelaznog ili
kasnog drveta,a na uzdužnim presjecima izgledaju kao sjajne uzdužne brazde.
Smolni kanali su intercelularni prostori u obliku cijevi nastali razmicanjem parenhimskih
ćelija-šizogeno.
 Zaključak
Drvo ima vrlo važnu ulogu u današnjem svijetu još od samog početka civilizacije. Prvi ljudi su
ga koristili u razne svrhe kao što su dijelovi oružja i oruđa, kao materijal za izolaciju ili pak
kao ogrijevni materijal. Uz kamen i glinu, drvo je bilo prvi tehnički materijal kojeg su prvi ljudi
primijenjivali kako bi učinili svoj život jednostavnijim što je omogućilo bolji napredak
čovječanstva u svakom smislu. Drvo se oduvijek koristilo za veliki broj namjena i različitih
proizvoda kao što su alati u poljoprivredi, razne nastambe, primitivna vozila, oružje, obuća,
posuđe, mostovi i sl. Također, neki dijelovi drveta kao što su kora, plodovi i listovi, koristili su
se u prehrambene i druge svrhe što je povećavalo njegovu upotrebljivost i učinkovitost.
Energija koja se dobije izgaranjem drva dala je veliki doprinos razvoju industrije, a drvo je i
danas glavni izvor energije za veći dio svjetske populacije.I upravo zbog svega ovoga moramo
dobro poznavati sva tri presjeka na drvetu kako bi ga mogli identifikovat i upotrijebit u prave
svrhe.
 Literatura
Knjiga „Anatomija i greške drveta“ S. Gurda i J. Musić
Knjiga „Tehnologija drveta“ Dr.Safet Gurda
www.wikipedia.com