Professional Documents
Culture Documents
3. jimicsi (Exercise)
A. Airway
C. circulation
HEAMORRHAGE
SHOCK
1. Hypovolemic shock
2. Distributive shock
3. Cardiogenic shock
4. Obstractive shock
Hypovolemic shock: shooga nuucaan waxa uu ka
dhashaa dhiig baxa daran, shubanka iyo matagga daran,
iyo gubashada daran.
ASPHYXIA
Asphyxia ama asphyxiation waa xaalad eey yaraaneeyso
oxygen ta loogudaabulaayo jirka taas oo ka dhalata
neefsi aan caadi eheeyn (abnormal breathing). Asphysia
ama neef qabatiin waxyaabaha keeni karo waxaa kamid
ah margashada (chocking).
Asphyxia waxa eey sababtaa oxygen la’aan guud taas oo
saameeysa xubnaha iyi nudaha jirka. Waxyaabo badan
oo udeeda qofka in uu neef qaato ayaa sababa neef
qabatinka.
Asphyxia waxa uu sababi karaa koomo iyo dhimasho
(coma and death).
Trauma
Jugta waa in aad qiimeeysaa haddii uu xanuun jiro sii
xanuun baabiye sida diclifenac.
Nuucyada dhaawaca
• Contusions,
• Hematomas
• Crush injury
Wound management
Jab waa marka laftu jabto ama burburto sidoo kale jabku
wuxuu u qeybsamaa laba nuuc oo kal ah:-
1) Simple Fracture
2) Compound Fracture
Simple Fracture
Symptoms of Fracture
Waxaan ka mid ah
Causes of burn
1. Dabka (fire)
2. Electric (korontada)
3. Kimikaaliska (chemicals)
1- Xnuun Caloosha ah
2- Neefsiga oo istaaga
3- Wareega dhiiga iuyo shaqada keliyaha oo istaaga
4- Xis la’aan iy indhaha oo taagma
Gar Gaarka Sumoowga
BITES
1- Qaniinyada Cayayaanka
2- Qaniinyada dadka
3- Qaniinyada Masaska Abeesooyinka
4- Qaniinyada Eeyaha, Bisadaha iwm.
5- Qaniinyada duurjoogta
6- Qaniinyada aad by halis ugu tahy noloshda
aadanaha
Symptoms of Bites
Symptoms of Conjectives
• Xanuun indhaha ah
• Madax Xanuun
• Cun cun Labada indhood ah
• Malax ama jeermis ka yimad indhaha
• Indhaha oo barara
• Indhaha oo gaduuta
Gar Gaarka Indhaha
1- Respiration
2- Pulse of Heart Beating
3- Blood pressure
4- Temperature
Respiration
INJECTION SITES
1- Muruqa Gacanta
2- Muruqa Xabadka
3- Muruqa Cajarka
4- Muruqa sinta
Muruqa Gacanta
1. Gacantaada nadiifi
2. Bukaanka wargeli
3. Hadii bukaaku wato qoraal warqadeed Medicfal
prescription ama rijeeto akhri si aad u controsho
magaca daawada taariikhda dhicitaankeeda,
qiyaasta, keydinteed, saacadha la siinayo iyo
habka loo siinayo
4. Bnaeyso Muruqa Meehsa aad duraysid
5. Duro Muruq meesha aad duraysid
6. Si tartiib ah u garaac meesha ad duraysid adigoo
koontoroolaayo barar ama in meeshau casaan
thay ama daawo hore fadhiso
1. Port Phaleebo
2. Kagylatore
3. Dis- Infection
4. plaster
5. Tornicate
6. Diplasoore
Maaterial’s Of Doctor
1. Flash light
2. Sphegnomamonometer
3. Stethes cope
4. Otes cope
5. Fetos cope
6. thermometer
7. Catheter
Instrument of Dreasing
1. Scissors
2. Forcepe
3. Toothed forcepe
4. Nontoothed forcepe
5. Needle holder
6. Cut cut
7. Bandage
8. Cotton
9. Gloves
10. Dis – Infection
SUTURES
1- Nooca dhaawaca
2- Xilliga uu dhaawaca ku siman yahay lix saac ka
dib waxa imaan kara (Infection) hurgumo ama
Caabuq
3- Waa in aad soo diyaarasataa qalabka toliinka sida
dunta iyo cirbadda wax lagu tolo ama jeermiska
dila sida: Iodine, Normal Saline, Anti Saptic,
Forcepe, Gloves iwm.
Sida Wax Loo Tolo
1- Muruqa Hoose
2- Baruurta Hoose
3- Maqaarka sare
Marka hore hadii uu xiidi go’anyahay waa in xirtaa
xididka dhiig baxaya aadna ogaataa Kan uu yahay
waayo xididadu waxay ay u qeybsamaan saddex
qeybood oo kala ah:
1- Artery
2- Veinous
3- Capilaries
- Hadii uu xidika go’anyahay arrore (Veinous )
Xir.
- Hadii uu xidika go’anyahay Halbowle (Artery) u
dir saalada qaliinka si la isugu xiro ama la isugu
tolo intaas ka dib isku tol muruqa hoose, baruurta
hoose, kadibna maqaarka sare.
Marka aad wax tolayso gacmahaaga nadiiffi kuna dhaqa
(Antibiotic) sidoo kale Lodine, Normalsaline isticmaal
faashad oo kudabool dhaawc qabaha sii antibiotic ama
qalayie si uusan nabarka infection u qaadin
1- Chromic
2- Sastageto
3- Darvin
4- Dyslilk
5- Cut cut
CATHETER
1. Curved or Coude
Curved Catheters nuuca layiraahdo waxa uu leeyahay
qeeyb hore oo xoodan (rounded curved tip )sida sawirka
ka muuqata waxaana loo isticmaalaa mudka nuucaan ah
raga uu qanjirkoodu weeynaaday ( have enlarged
prostates) kaas oo eey wadadu xirantahay.
2. Straight-single
4- Sterile gloves
5- Syringe 10 cc
6- Gell
7- Normal saline water
8- Urine bag
9- Catheter
5% Dextrose (D5W)
Ringers Lacate, RL
SKELETAL SYSTEM
Bones
Dadka waaweyn waxaa jirkooda kujira 206 lafood.
1. Taageeridda jirka(support).
2. Ilaalinta xubnaha muhimka ah(protection of the
main internal organs).
3. Kaqeey qaadashada sameysmadka
dhiigga(participate blood production)
4. Bedelaada iyo keeydinta kaalshiyaamta iyo
phosphate – ka( storage and exchange of calcium
and phosphate).
Shapes of the bones
a. Mandible bone
b. Zeugmatic bones
c. Maxilla bones
d. Vomer bone
e. nasal bones
f. Lacrimal bone
g. Hyoid bone
h. Hard plate bones
i. Soft turbinate bones
1. Ribs bones(24)
2. Sternum
3. Vertebral bones(33)
Ribes
Vertebral bones
Support
Protection
1. Support: iskuxirka adimada sare iyo kuwa hoose
iyo celinta culeeyska madaxa.
2. Protection: ilaalinta xangullaha.
a. Skeletal muscles
b. Smooth muscles
c. Cardiac muscles
Ligament (seedo)
CIRCULATORY SYSTEM
a. Heart
b. Blood
c. Blood vessels
Women= 250gr
Blood
a. Cells( amaunugyo)
b. Plasma (amaqeeybtabiyaha ah)
Cells
Platelets
Blood vessels
a. Artery
b. Vain
c. Capillary
DIGESTIVE SYSTEM
a. Mouth
b. Teeth
c. Tongue
d. Eosophagus
e. Stomach
f. Small intestine and
g. Large intestine
- Incisors
- Canines
- Premolars
- Molars
Temporary teeth
Permanent teeth
Temporary teeth
Permenant teeth
Waxa eey bilaawdaan 6 sano waxa eeyna
dhameeystirmaan 12 – 15 sano marka laga reebo goows
caqliyaadka (wisdem tooth), tiradooduna waa 32ilkood
oo isugujira
RESPIRATORY SYSTEM
a. Inhale, waaneefgudahakudhacda
b. Exhale, waaneefdibaddakudhacda
a. Nose
b. Nasal cavity
c. Larynx
d. Pharynx
e. Trachea
f. Bronchus
g. Lungs
URINARY SYSTEM
1 Kidneys(2)
2 Uretra
3 Bladder
4 Urethra
- Urine
- Epidermis
- Dermis
- Subcutaneous
NERVOUS SYSTEM
1. Brain
2. Spinal cord
3. Neorons
- Sensory
- Motor
- Inter neorons
Nuucyadiisa:-
Guulaha Talaalka
1. Ig M
2. Ig A
3. Ig G
4. Ig E
5. Ig D
Acronym: - MAGED
a) Passive Immunity:-
i. Natural:- waa mid dabiici ah oo aad ka
hesho hooyadaa ayadoo kuu soo maraaya
xudunta iyo caanaha naaska.
ii. Acquired:- waa difaaca jirka aad heleysid
marka laguugu duro Immunoglobulis.
b) Active Immunity:
i. Natural: waa mid dabiici ah oo aad hesho
marki ay kugu dhacaan infectionada,
waxa ay noqon karaan ku wa waqti dheer
jira sida measles ama jadeecada.
ii. Acquired: waa mid aad hesho marka lagu
duro Vaccine.
TALLALKA (VACCINE)
EPI
Routine
vaccination
schedule
1. At birth.
2. 6 weeks.
3. 10 weeks.
4. 14 weeks.
5. 9 months.
1. Qandho
2. Meesha laga duray oo cuncunta
3. Cunugi oo neefta dhib ta
4. Qallal
1. Vaccine reaction.
2. Program error
3. Co-incidental
4. Injection reaction
5. Unknown
Moowduuca Sedexaad
Disease: Tuberclosis
Disease: Polio
Site:- Mouth
1. Sabin – Killed
Vaccine, IM.
2. Salk – Life
Attenuated,
DPT (Diptheria,
Oral Tetanus)
pertusis,
❖ Diphtheria: Sore
throat with gray patch(es) in throat
❖ Pertussis (whooping cough): repeated &
violent coughing, with: cough persisting for 2+
weeks, fits of coughing, cough followed by
vomiting, typical whoop in older infants.
❖ Tetanus: suck & cry in first 2 days of life,
Illness between 3- 28 days of life, Inability to
suck foll. by stiffness of neck & body &/or
muscle jerking
Diphtheria Pertussis
Age: - 1 ½ mths (6
wks), 2 ½ mths (10 wks), 3 ½ mths (14 wks)
Vial: 10 doses
TT1
TT2- after four weeks
of TT1
TT3- after six months
of TT2
TT4 after one year of
TT3
TT5 -after one year of
TT 4
Site:- Deltoid Muscle
EPI program