ჰესე ჰერმან

კრებული

სარჩევი:

მძიმე გზა

პოეტი

სიბერე

პოეტი

ჯადოქრის ბავშვობა

ფლეიტის სიზმარი

მძიმე გზა

ესე

მთარგმნელი – დვალიშვილი თამარ

(ნაწარმოები დაიწერა 1916 წელს და გამოქვეყნდა 1917

წელს, იგი ეძღვნება დოქტ. ჰანს ბრუნსა და მის
მეუღლეს)

ხეობის მისადგომებთან, ბნელით მოცული კლდეების კარიბჭესთან გაუბედავად

ვიდექი, შემდეგ მოვტრიალდი და უკან მოვიხედე.

მზე დანათოდა ამ მწვანეში ჩაფლულ ნეტარებით აღვსილ სამყაროს, ბალახის

მოყავისფრო ყვავილები მდელოებზე ნაზად გვიკრავდა თვალს. იქ კარგი იყო
ცხოვრება, იქ სითბო და სიმყუდროვე სუფევდა, იქ სული მათრობელა სურნელსა და
სინათლის სიუხვეში ჩაფლული კელასავით უფრო ღრმად და უფრო მშვიდად
ხმოვანებდა. და იქნებ მე ვიყავი შეურაცხადი, ყოველივე ამისათვის ზურგის შექცევა
და მთებში ასვლა რომ მოვინდომე.

1
 წინამძღოლმა ხელი ნაზად შემახო მხარზე. მე მზერა ლამაზი ზმანებიდან უცებ
გამოფხიზლებულივით მოვწყვიტე წარმტაც არემარეს. და დავინახე წყვდიადში
ჩაძირული ხეობა, ნაპრალიდან პატარა შავი ნაკადული მორაკრაკებდა, მის ნაპირებზე
ადგილ-ადგილ გახუნებული ბალახი ამოზრდილიყო, ნაკადულის ფსკერზე კი
სხვადასხვა ფერის წყლით ჩამონარეცხი უსიცოცხლო და ფერმკრთალი კენჭები
ერთდროს ცოცხალ არსებათა საძვალეს დამსგავსებოდა.

– კარგი იქნებოდა ცოტა შეგვესვენა, – ვუთხარი მე წინამძღოლს.

მან მოთმინებით გაიღიმა და ჩვენ დავსხედით. გრილოდა, კლდეების კარიბჭიდან

მოქუფრული და ქვასავით ცივი ჰაერის ნაკადი მოედინებოდა.

ამაზრზენი, მართლაც რომ ამაზრზენი იყო ამ გზის გავლა! ამაზრზენი და

მტანჯველია თავს ამ კლდეების საუფლოში აიძულო შესვლა, გადაიარო ეს ცივი
ნაკადული და თავდაღმა დაეშვა ვიწრო, დაუნდობელი უფსკრულის წყვდიადისაკენ!

– საშინელი გზაა, – ჩავილაპარაკე ათრთოლებულმა.

ჩემში მიმქრალი ალივით ჯერ კიდევ ბჟუტავდა მძაფრი, დაუჯერებელი და

სულელური ფიქრი იმაზე, რომ შესაძლებელია უკან დაბრუნება, რომ წინამძღოლს
იოლად დავითანხმებდი, რომ ის ისურვებდა ორივე ჩვენთაგანის ამ მძიმე
ხვედრისაგან დაცვას. დიახ, დიახ, ან რატომაც არა? ნუთუ იქ, საიდანაც ჩვენ
მოვდივართ, ბევრად უფრო კარგი არ არის? ნუთუ იქ გაცილებით უფრო უხვი,
თბილი და სიყვარულისათვის გაფურჩქნული არ არის ცხოვრება? ნუთუ მე არ ვიყავი
ის ადამიანი, ის ბავშვივით არსება და წუთისოფლის ამაოების შვილი, რომელსაც
მცირედი ბედნიერებით, მზის სხივებით, ცის სილურჯითა და ყვავილთა ცქერით
თრობის უფლება ჰქონდა?

არა, მე არ მინდოდა წასვლა. მე არ მქონდა სურვილი, გმირისა და ტანჯულის

ხვედრი მეწვნია! მე ჩემს ცხოვრებას მშვიდად განვლევ, თუკი შემეძლება მზის
გულზე გაშლილ მინდორში ცხოვრება.

უცებ სიცივემ ამიტანა; აქ დიდხანს გაჩერება აღარ შეიძლებოდა.

– მთლად გაიყინე, – მითხრა წინამძღოლმა, – სჯობს, გზას გავუყვეთ.

ამ სიტყვებით იგი ადგა, ერთი წამით წელში გაიშალა და ღიმილით შემომხედა. ამ

ღიმილში არ იკითხებოდა არც დაცინვა და არც თანაგრძნობა, არც დაუნდობლობა და
არც შემწყნარებლობა.

მასში არაფერი იყო თუ არა გაგება, თუ არა ცოდნა. ეს ღიმილი თითქოს ამბობდა: ,,მე
შენ კარგად გიცნობ. მე ვიცი შენი შიში და ვიცი, თუ როგორია ეს შიში, და, რა თქმა
უნდა, არც გუშინ და გუშინწინ შენს მიერ წარმოთქმული რტყელ-ბრტყელი სიტყვები
დამვიწყებია. მე კარგად ვიცი ახლა შენს სულში დატრიალებული ეჭვშეპარული
სიმხდალის შესახებ, ვიცი, თუ როგორ ეთამაშება შენი სული მზის წარმტაც სხივებს.”

ასეთი ღიმილით წინამძღოლმა კიდევ ერთხელ შემავლო თვალი და შემდეგ კი

გადადგა პირველი ნაბიჯი მოქუფრული კლდოვანი ხეობისაკენ, და მე ის

2
ერთდროულად მიყვარდა და მძულდა კიდეც, როგორც სიკვდილმისჯილს შეიძლება
უყვარდეს და სძულდეს მის თავზე აღმართული ჩუგლუგი. მაგრამ ყველაზე მეტად
მე მისი წინამძღოლობა მძულდა და მზარავდა, მზარავდა ის, რომ მან ჩემს შესახებ
ყველაფერი იცოდა, რომ ის იყო ცივი და და მისთვის უცხო იყო ყველა წარმტაცი
სისუსტე, და მე საკუთარი თავი მძულდა იმის გამო, რომ ვაღიარე წინამძღოლის
სიმართლე, რომ ვამართლებდი მას, რომ ვიყავი მსგავსი მისი და მსურდა
მივყოლოდი მას.

იგი საკმაო მანძილით წინ გაჭრილიყო, გადაევლო შავი ნაკადულის ქვიანი

კალაპოტი და ის ის იყო მოსახვევში კლდეს უნდა მიფარებოდა.

– შეჩერდი! – შიშით მოცულმა შევძახე და უცებ გონებაში ამგვარმა აზრმა გამიელვა:

,,ნეტავ ყოველივე სიზმარი იყოს, ჩემი უკიდეგანო შიში გაარღვევდა ნისლიან
ზმანებას და გავიღვიძებდი.”

– შეჩერდი! – გავსძახე მე, – მე არ შემიძლია, მე ჯერ კიდევ არა ვარ მზად.

წინამძღოლი შეჩერდა და საყვედურის უთქმელად მდუმარედ გამოიხედა, მაგრამ ამ

გამოხედვაში კვლავაც შემზარავი გაგება და ყოველივეს განჭვრეტა იკითხებოდა, მისი
გამოხედვიდან წინასწარმეტყველური სხივი გამოსჭვივოდა.

– იქნებ უკან დავბრუნდეთ? – იკითხა მან და სიტყვაც კი არ ჰქონდა დასრულებული,

რომ მე ჩემი საკუთარი ნების წინააღმდეგ უკვე დავიწყე გაცნობიერება იმისა, რომ
ვიტყოდი ,,არა”, რომ ვალდებული ვიყავი მეთქვა: ,,არა”. და ამავდროულად
ყველაფერი ის, რაც ჩემთვის იყო ძველი, ჩვეული, ახლობელი და საყვარელი ჩემში
უსასოოდ გაჰკიოდა: ,,თქვი დიახ, თქვი დიახ!” – და თითქოს მთელი სამყარო მთელი
თავისი სიმძიმით ჩემს გულს დასწოლოდა.

მინდოდა დამეძახა ,,დიახ”, თუმცა ზუსტად ვიცოდი, რომ ამისათვის ძალა არ

მეყოფოდა.

წინამძღოლმა ხელით დაბლობისაკენ მიმითითა, მე კიდევ ერთხელ მოვიხედე და

თვალი მოვავლე ჩემთვის ძვირფას ადგილებს. და მე მაშინ დავინახე ყველაზე
საშინელი, რაც კი შეიძლება წარმომედგინა: მე დავინახე, თუ როგორ უსახურად
გახვეულიყო საყვარელი მდელოები თეთრი, ძალადაკარგული მზის სხივებში, თუ
როგორი ყალბი იყო ფერების ჰარმონია, თუ როგორ გასცვეთოდათ ჩაშავებულ
ჩრდილებს იდუმალი მიმზიდველობა, თუ როგორ გამოსცლოდა სული ყველაფერს
და წართმეოდა მომხიბვლელობა და საამო სურნელი, თუ როგორც გაჟღენთილიყო
ყოველივე კარგა ხნის წინ მოყირჭებული საგნების ყალბი არომატით. ოჰ, ყოველივე
ეს ჩემთვის ნაცნობი იყო, მე მეშინოდა და მძულდა წინამძღოლის ჩემთვის უკვე
კარგად ნაცნობი ჩვეულებისა, გაეუფასურებინა ყველაფერი ძვირფასი და სასიამოვნო,
წაერთმია მისთვის სული და ვნება, მშვიდად მოეშხამა სუნები და ფერები! ოხ, რა
კარგად ვიცოდი ეს: გუშინდელ ღვინოს სიმჟავე შეეპარა, სიმჟავეშეპარული კი
ვერასოდეს დაიბრუნებს უწინდელ მადლს.

ვეღარასოდეს.

3
 მე ვდუმდი და გულდამძიმებული ფეხდაფეხ მივყვებოდი წინამძღოლს. ის ხომ
მართალი იყო, მართალი, როგორც ყოველთვის. კარგია, რომ ის მაინც არის ჩემთან და
მისი ყურება მაინც შემიძლია, რომ გადამწყვეტ დროს უცებ არ ქრება და არ მტოვებს
ეულად ჩემს გულში ჩაბუდებულ იმ უცხო ხმასთან, რომლადაც იგი თავად გადაიქცა.

მე ვდუმდი, მაგრამ გული ჩემი მხურვალე ვედრებას მოეცვა: ,,მოიცა, მე ხომ შენ
მოგყვები!”

ნაკადულის ქვები საშინლად მოლიპულიყო, დამქანცველი და თავბრუდამხვევი იყო

ქვიდან ქვაზე ასე სიარული, რომელთა სველი ზედაპირიც სულ უფრო
პატარავდებოდა და ფეხქვეშ გვეცლებოდა. ბილიკი მაღლა მიიწევდა და კლდეთა
მოქუფრული კედლები სულ უფრო უახლოვდებოდნენ ერთმანეთს, მოღუშულნი
ერთმანეთისაკენ იზნიქებოდნენ და ყოველი კუთხიდან მათი მზაკვრული ჩანაფიქრი
გამოსჭვიოდა – მოვექციეთ თავიანთ მარწუხებში და სამუდამოდ ჩამოვეშორებინეთ
უკან მიმავალ გზას. ყვითელი კლდეების მეჭეჭიანი ზედაპირი წყლის მკვრივი და
ლორწოვანი კანით დაფარულიყო. ჩვენს მაღლა არც ცა, არც ღრუბლები და აღარც
სილურჯე აღარ მოსჩანდა.

მე მივდიოდი და მივდიოდი, კვალდაკვალ მივდევდი წინამძღოლს და შიშითა და

ზიზღით მოცული ხშირად ვხუჭავდი თვალებს. გზად მოღუშული ყვავილი
გამოჩნდა, ხავერდოვანი სიშავითა და ნაღვლიანი ელფერით. მშვენიერმა ყვავილმა
ჩემთვის საიდუმლოს გასანდობად ყელი მოიღერა, მაგრამ წინამძღოლმა ნაბიჯს
მოუჩქარა და ვიგრძენი, რომ თუკი ერთი წამით შევჩერდებოდი, თუკი ერთი წამით
მაინც შეყოვნდებოდა ჩემი მზერა ნაღვლიან ხავერდზე, სევდა და უკიდეგანო დარდი
მძიმედ დააწვებოდა გულს, აუტანელი გახდებოდა და სული ჩემი სამუდამოდ
მოექცეოდა უაზრობისა და მირაჟების დამცინავ მარწუხებში.

დასველებული და დასვრილი მძიმედ მივიწევდი წინ და, როდესაც ნესტიანმა

კედლებმა ჩვენს მაღლა თავი შეიკრეს, წინამძღოლმა თავისი ძველი სანუგეშო
სიმღერა წამოიწყო. მჭექარე, მტკიცე ახალგაზრდული ხმით აყოლებდა იგი ნაბიჯებს
ტაქტს: ,,მე მინდა, მე მინდა, მე მინდა!” მე ვიცოდი, რომ მას ჩემი გამხნევება და
სულის შთაბერვა სურდა, მას სურდა, ჩემი აზრები ჩამოეშორებინა ჯოჯოხეთში
ხეტიალის საშინელი ტანჯვისა და უიმედობისაგან. ვიცოდი, ის ელოდა, რომ ჩემს
ხმასაც ავაყოლებდი მის მონოტონურ მღერას.

მაგრამ მე ეს არ მსურდა, არ მინდოდა მისთვის ეს გამარჯვება მეჩუქებინა. ნეტავ

მემღერებოდა კი? მე ხომ ადამიანი ვარ, უბრალო და საწყალი კაცი, რომელიც თავისი
ნების გარეშე ისეთ გარჯაში აღმოჩნდა ჩართული, რასაც მისგან ღმერთიც კი ვერ
მოითხოვდა? ნუთუ ყველა მიხაკსა და ბუსმიხაკას არ ჰქონდა ნება ყოფილიყო
ნაკადულთან, იქ, სადაც ქვეყანას მოევლინა, ეყვავილა და დამჭკნარიყო ისე, როგორც
ეს მისი ბედის წიგნშია ჩაწერილი?

,,მე მინდა, მე მინდა, მე მინდა!” – წარბშეუხრელად მღეროდა წინამძღოლი. ოჰ, ნეტავ

შემძლებოდა უკან მობრუნება! მაგრამ წინამძღოლის საოცარი დახმარებით უკვე
ისეთი კედლები და ფერდობები მქონდა გადალახული, რომ უკან დაბრუნება
შეუძლებელი იყო. ტირილი მახრჩობდა, ცრემლი სხეულს შიგნიდან მიწვავდა,
მაგრამ ტირილის უფლება არ მქონდა, ოღონდაც ტირილი არა! და მე შეუპოვრად და

4
ხმამაღლა ავუბი მხარი წინამძღოლის სიმღერას, ვმღეროდი იგივე მელოდიას იგივე
რიტმით, მხოლოდ სიტყვები იყო ჩემს სიმღერაში სხვა, მე ვიმეორებდი: ,,მე უნდა, მე
უნდა, მე უნდა!” თუმცაღა აღმასვლისას სიმღერა მიძნელდებოდა, მალე სუნთქვა
შემეკრა, სულს ძლივს ვითქვამდი და იძულებული გავხდი გავჩუმებულიყავი.
წინამძღოლი კი დაუღალავად აგრძელებდა: ,,მე მინდა, მე მინდა, მე მინდა!” და
თანდათანობით მან მაინც სძლია ჩემს ნებას და მეც მისი სიტყვებით ავმღერდი. ახლა
მთაზე ასვლა უფრო გაადვილდა, ახლა თავს უკვე აღარაფერს ვაიძულებდი, ახლა
მართლაც მინდოდა, ახლა სიმღერით დაღლას უკვე ვეღარ ვგრძნობდი.

უცებ ჩემს სულში სინათლემ დაისადგურა, შინაგანი სინათლის მოძალებასთან

ერთად სალმა კლდემაც უკან იწყო დახევა, ის უფრო მშრალი და უფრო კეთილი
გახდა, ფეხქვეშ უფრო მეტ სიმყარეს მაგებებდა, ხოლო ჩვენს მაღლა ცა ქვიანი
ნაპირებიდან ამოსული ნაკადულივით უფრო გაცისკროვნდა, მალე ეს ნაკადული
პატარა, ლურჯ ტბას დაემსგავსა, რომელიც უფრო და უფრო ფართოვდებოდა და
ძალას იკრებდა.

მე ვცდილობდი უფრო ძლიერად მდომებოდა, ჩემი სურვილისათვის შინაგანი

ვნებით ძალა შთამებერა, ციური ტბა კიდევ უფრო ფართოვდებოდა, ბილიკი უფრო
განიერი და კარგად სავალი ხდებოდა, და მეც ხანდახან ძალზე მსუბუქად და
ძალისხმევის გარეშე წინამძღოლის გვერდით მავალი უკან ვიტოვებდი დიდ
მანძილებს. უცებ ჩვენს თავზე, ჩვენს სიახლოვეს მზით გავარვარებული ნისლებით
მოცული ციცაბოკალთებიანი მწვერვალი გამოჩნდა.

ვიწრო ნაპრალებიდან მწვერვალის მისადგომებს მივაღწიეთ, კაშკაშა მზის სხივებმა

თვალი მომჭრა და როდესაც კვლავ გავახილე თვალები, ძრწოლისაგან მუხლები
ამიკანკალდა, რადგანაც მოულოდნელად მივხვდი, რომ კლდის ქიმზე
შევმდგარიყავი, ირგვლივ უკიდეგანო ზეცა გადაშლილიყო, ხოლო ჩემს დაბლა
ლურჯ, შემზარავ და უძირო უფსკრულს დაეღო ხახა, ჩვენს წინ კი მწვერვალი
აღმართულიყო, რომელიც ვიწრო კიბით თავისკენ გვიხმობდა. მაგრამ მზე ისევ
ანათებდა, ცა კვლავაც გაკაშკაშებული იყო და ჩვენ სუნთქვაშეკრულნი და
შუბლშეჭმუხვნილნი ნაბიჯ-ნაბიჯ ამ უკანასკნელ მწვერვალამდეც ავედით. და, აი,
უკვე მაღლა ვიყავით და მკაცრი და მიუსაფარი ჰაერით ნასაზრდოებ ვიწრო
გავარვარებულ ქვაზე შევმდგარიყავით.

ეს იყო საოცარი მთა და საოცარი მწვერვალი! ამ მთაზე, ამ მწვერვალზე რომლამდეც

ჩვენ უსასრულო კლდოვანი კედლების გავლით მოვაღწიეთ, ქვიდან ხე ამოსულიყო,
პატარა, ფესვმაგარი ხე რამდენიმე მოკლე და ძლიერი ტოტით. ეულად მდგომი
ძალზე უჩვეულო და საოცარი სანახავი იყო, თითქოს კლდეს ჩაბღაუჭებოდა და
შერწყმოდა, მის ტოტებს შორის ცივი ციური სილურჯე იღვრებოდა. ხის კენწეროზე
შავი ჩიტი შემომჯდარიყო და ნაღვლიან სიმღერას მღეროდა.

სამყაროს ზემოდან ხანმოკლე სულის მოთქმისას დანახული ჩუმი ზმანება: მზე

საკუთარ ცეცხლში იწვოდა, კლდე ვარვარებდა, ხე მკაცრ მზერას აფრქვევდა, ჩიტი კი
ნაღვლიან სიმღერას შემოსძახოდა: მარადოსობა! მარადისობა! შავი ჩიტი მღეროდა
და მის წყლიან, შავ ბროლისებრ თვალთაგან გამოსროლილ მკაცრ მზარას არ
გვაცილებდა. ძნელი იყო ამ მწველი მზერის ატანა, ძნელი იყო ასევე მისი სიმღერის
ატანაც, მაგრამ განსაკუთრებით დამთრგუნველი ამ ადგილის სიმარტოვე და

5
სიცარიელე, გაუდაბურებული ცის თავბრუდამხვევი უკიდეგანობა იყო. სიკვდილი
უსაზღვრო ნეტარებას შეედრებოდა, აქ დარჩენა კი ენით გამოუთქმელი წამება იყო.
რაღაც უნდა მომხდარიყო, ახლავე, დაუყოვნებლივ, თორემ ამ გამეფებული
საშინელებისაგან ჩვენც და მთელი სამყაროც ქვად გარდავიქმნებოდით. მე ვიგრძენი,
რომ რაღაც ჭექა-ქუხილის წინ ამოვარდნილი ქარივით მთელი ძალით,
გაგიჟმაჟებული ახლოვდებოდა. ციებ-ცხელებასავით ვგრძნობდი, თუ როგორ
დაბორგავდა ეს რაღაც სულსა და სხეულში. ის იმუქრება, ის მოდის, ის უკვე აქაა...

... უცებ ტოტზე ჩიტი შეტორტმანდა და ერთბაშად გადაეშვა უსასრულობაში.

ჩემმა წინამძღოლმაც გადადგა ნაბიჯი, შეუერთდა გაბრწყინებულ ცას და გაფრინდა.

ახლა განგების ტალღამ ჩემამდეც მოაღწია, გული ამომგლიჯა და აი ისიც

ნამსხვრევებად იქცა.

და უკვე მეც ვარდებოდი, სადღაც მივექანებოდი, სადღაც თავდაღმა დავეშვი,

მივფრინავდი; ცივი ჰაერის არტახებში გახვეული ნეტარებითა და ტანჯვით მოცული
გადავეშვი დაბლა, უსასრულობის გრძელ გვირაბში დედის მკერდისაკენ.

1. მთა, როგორც აღმასვლის მიზანი, ფსიქოლოგიურ სიმბოლიკაში ძალზე ხშირად

ნიშნავს ,,საკუთარი მეს გაცნობიერებას”.

2.წინამძღოლის სიმბოლო გაიგება, როგორც გმირის მეორე, გაცილებით უფრო

ამაღლებული ,,მე”.

3. ზღაპრის სიმბოლიკისა და ხის ხატის ფუნქციონალური მნიშვნელობის

გათვალისწინებით შესაძლებელია ვივარაუდოთ, რომ ამ შემთხვევაში ლაპარაკია
,,სამყაროს ხეზე”. ჩიტი სულის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად გავრცელებული სახეა.
შემდგომში ტექსტში ჩიტის თვალების ბროლთან შედარება მიუთითებს იმ სულიერ
მთლიანობაზე, რაც ადამიანის შინაგანი განვითარების უმაღლეს მიზანს
წარმოადგენს და რომელიც ხორცშესხმულია ჩიტის ხატში..

პოეტი

ესე

მთარგმნელი – დვალიშვილი თამარ

(ნაწარმოები პირველად გამოქვეყნდა 1914 წელს

შვეიცარიულ ჟურნალში ,,Mein Heimatland”
სახელწოდებით ,,გზა ხელოვნებისაკენ”)

6
 უძველესი დროიდან მოდის თქმულება ჩინელი პოეტის ჰან ფოოკის შესახებ,
რომელიც თავის ახალგაზრდობაში შეპყრობილი იყო უჩვეულო ჟინით, შეესწავლა და
სრულყოფილებისათვის მიეღწია ყოველივე იმაში, რაც კი პოეტურ ხელოვნებასთან
იყო დაკავშირებული. ვინაიდან იგი მაშინ ჯერ კიდევ თავის სამშობლოში ყვითელ
მდინარესთან ცხოვრობდა, საკუთარი და მშობლების სურვილით დანიშნული იყო
პატიოსანი ოჯახის ქალიშვილზე და ქორწილის დროც დაეთქვათ ერთ
კეთილისმომასწავებელ დღეს .

ჰან ფოოკი იმ დროისათვის ოცი წლისა იქნებოდა და იგი იყო მშვენიერი და

მოკრძალებული ახალგაზრდა, მასთან ურთიერთობა სიამოვნების მომგვრელი იყო,
ის განსწავლული იყო მეცნიერებებში და მიუხედავად ახალგაზრდული ასაკისა,
რამდენიმე უბადლო ლექსის წყალობით ცნობილი იყო მისი სამშობლოს
ლიტერატორთა შორის. მიუხედავად იმისა, რომ მდიდარი იგი არ ყოფილა, მას
ჰქონდა საკმარისი ქონება, რასაც კიდევ უფრო გაზრდიდა საცოლის მზითევი,
რომელიც ყველაფერთან ერთად ძალზე ლამაზი და კეთილშობილიც იყო და თითქოს
მის ბედნიერებასაც აღარაფერი აკლდა. თუმცა კმაყოფილებამდე ჯერ კიდევ დიდი
ნაბიჯი ჰქონდა გადასადგმელი, რადგანაც გული მისი აღსავსე იყო სრულქმნილ
პოეტად გახდომისაკენ დაუოკებელი სწრაფვით.

ერთ მშვენიერ საღამოს, როდესაც მდინარის ნაპირას სინათლის დღესასწაულს

ზეიმობდნენ, ჰან ფოოკი ეულად დახეტიალებდა მდინარის გაღმა. ის ხეს
მიყრდნობოდა და წყლის სარკეში ჩაჰყურებდა ათასობით მოკიაფე და მოციმციმე
შუქურას, უყურებდა, თუ როგორ ესალმებოდნენ ნავებსა და ტივებზე ერთმანეთს
ქალები და კაცები და ახალგაზრდა გოგონები და თუ როგორ მიაგავდნენ საზეიმო
ტანსაცმელში გამოწყობილნი ულამაზეს ყვავილებს, იგი ყურს უგდებდა
გაჩირაღდნებული წყლის მიმტკნარებულ დუდუნს, სანთურების რხევას, უსმენდა
მომღერალთა სიმღერას და ფლეიტისტების სულშიჩამწვდომ ტონებს, და ყოველივე
ამის მიღმა ის გაჰყურებდა ტაძრის თაღივით დაკიდებული მოლურჯო ღამის
სუნთქვას. ამ სილამაზის მხილველი ნებას მიყოლილი მარტოსული ყმაწვილის გული
კი დაუოკებლად ძგერდა და ძგერდა. მას გული მიუწევდა იქეთა ნაპირისაკენ,
სურდა, სხვებთან ერთად განეცადა ყოველივე და თავისი საცოლისა და მეგობრების
გარემოცვაში დამტკბარიყო დღესასწაულით, თუმცა კიდევ უფრო ძლიერი იყო
სურვილი მაყურებლის თვალით აღექვა და სრულქმნილ ლექსებში აღებეჭდა
ცილურჯე ცისა, წყალზე მოციმციმე შუქები, დამსწრეთა მხიარულება და
მდინარისკენ გადახრილ ხეზე მიყრდნობილი მარტოსული მხილველის ჭმუნვა
გულისა.

იგი გრძნობდა, რომ ვერანაირი დღესასწაული, ამა ქვეყნის ვერანაირი მხიარულება

ვერასოდეს შეძლებდა მისი გულისათვის შვების მინიჭებას, გრძნობდა, რომ ის
ამქვეყნიური სიცოცხლის ფერხულში მუდამ მარტოსულ და მიუსაფარ მაყურებლად
დარჩებოდა, იგი გრძნობდა, რომ, სხვა მრავალ სულთა შორის სული მისი იმგვარად
იყო შექმნილი, რომ მას ერთდროულად უნდა შეეგრძნო ამა ქვეყნის მშვენიერება და
ყარიბის იდუმალი სწრაფვები. ამ ფიქრებმა სევდა მოჰგვარა მას, ის ჩაფიქრდა
საკუთარ ბედზე და მიხვდა, ჭეშმარიტი ბედნიერებასა და სრულ ნეტარებას მხოლოდ
მაშინ შეიძლება მიაღწიოს, როცა სამყაროს სრულქმნილად არეკლავს თავის

7
ლექსებში, როცა ამ ანარეკლებში სამყარო თავად იკიაფებს და მარადიულობას
ეზიარება.

ჰან ფოოკმა ვერც კი მოასწრო გაცნობიერება, ფხიზელი იყო იგი თუ ზმანებას მოეცვა,
როდესაც მისი სმენა ნაზმა ჩამიჩუმმა შეარხია და გვერდით იასამნისფერ
ტანსაცმელში გამოწყობილი მოხუცი დაინახა. ის წამოდგა და უცნობს მოხუცისა და
ღირსეული ადამიანის საკადრისი სალამი უძღვნა, უცნობმა კი გაიღიმა და თქვა
რამდენიმე ლექსი, რომლებშიც ყველაფერი იყო ასახული, რაზეც კი იგი ფიქრობდა
და რასაც განიცდიდა, ეს მაღალი პოეტური ხელოვნებით ნასაზრდოები ლექსები
იმდენად მშვენიერი და სრულქმნილი იყო, რომ ჭაბუკს გაოცებისაგან სუნთქვა
შეეკრა.

– ოი, ვინ ხარ შენ, რომელსაც ძალგიძს ჩემს სულში ჩახედვა და წარმოთქვამ ლექსებს,
რომელთა ბადალიც მე არც ერთი ჩემი მასწავლებლისაგან არ მსმენია?– წამოიძახა მან
და მუხლი მოიდრიკა.

უცნობმა კვლავაც გაიღიმა ზეკაცის ღიმილით და მიუგო:

– თუ გსურს გახდე პოეტი, წამოდი ჩემთან. ჩემი ქოხი ჩრდილო-დასავლეთ მთებში,

დიდი მდინარის საწყისებთან დგას. ჩემი სახელია სრულქმნილი სიტყვის ოსტატი.

ამ სიტყვების წარმოთქმისთანავე მოხუცმა ხის ჩრდილს მიაშურა და მაშინვე

გაუჩინდარდა. ჰან ფოოკს, რომელიც ამაოდ ეძებდა გაუჩინარებულ მოხუცს,
მტკიცედ სჯეროდა, რომ ყოველივე ეს დაღლილობის სიზმარი იყო. იგი გაემართა
ნავებისაკენ და შეუერთდა დღესასწაულს, მაგრამ საუბრებისა და ფლეიტის ხმათა
მიღმა გამუდმებით ესმოდა მოხუცის იდუმალებით მოცული ხმა და თითქოს სული
მისი გაჰყოლოდა მოხუცის ნაკვალევს, რადგანაც ის მარტოსული მეოცნებე იყო
მხიარულებაში ჩაფლულთა შორის, რომელთა აღტკინებაც მის გულს უსიამოდ
ედებოდა.

რამდენიმე დღის შემდეგ ჰან ფოოკის მამამ ნათესავებისა და მეგობრების მოპატიჟება

გადაწყვიტა, რათა დაენიშნა ქორწილის დღე. თუმცა საქმრომ უარი განაცხადა ამაზე
და თქვა:

– მომიტევე მამა, თუკი მე იმ მორჩილებას ვარღვევს, რომლის მოვალეც შვილია

მშობლის წინაშე. შენ იცი, თუ რაოდენ დიადია ჩემთვის პოეტურ ხელოვნებაში
სრულყოფილების მიღწევის სურვილი.

და მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი მეგობრები აქებენ ჩემს ლექსებს, მე მაინც ვგრძნობ,
რომ ეს მხოლოდ პირველი ნაბიჯებია სრულქმნილებისაკენ მიმავალ გზაზე.
ამიტომაც გთხოვ, მომცე დრო განმარტოებისა და პოეტური ხელოვნების ღრმად
შესწავლისათვის, რადგან მგონია, რომ სახლ-კარისა და ოჯახის მოვლა დამაშორებს
ჩემს მიზას. ახლა, როდესაც ახალგაზრდა ვარ და ამასთან სხვა მოვალეობებისაგან
თავისუფალი, მსურს კიდევ რამდენიმე ხანს პოეზიით ვიცხოვრო, რომელმაც მე
სიხარული და დიდება უნდა მომიტანოს. ამ სიტყვებმა მამა გააოგნა და მან შვილს
მიუგო:

8
 – ვგრძნობ, რომ ხელოვნება შენთვის ყველაზე ძვირფასია ამქვეყნად, რადგანაც შენ
მის გამო მზადა ხარ საკუთარი ქორწინებაც კი გადადო. ან იქნებ შენსა და შენს
საცოლეს შორის რაიმე მოხდა? თუკი ასეა მითხარი, იქნებ დაგეხმარო, იქნებ
შეგარიგოთ ან თუ გსურს, იქნებ სხვა საცოლეც მოგიძებნო.

შვილმა დაიფიცა, რომ მას ძველებურად უყვარს და ყოველთვის ეყვარება თავისი

საცოლე და რომ მათ შორის არაფერი მომხდარა. ამასთანავე მან მამას უამბო
სინათლის სღესასწაულზე სიზმრად ნანახი დიადი ოსტატის შესახებ, რომლის
მოწაფედ გახდომაც მისთვის ამქვეყნად ყველაზე დიდი ბედნიერება იქნებოდა.

– კარგი, – მიუგო მამამ – მომიცია შენთვის კიდევ ერთი წელი. დაე იყოს ეს სიზმარი
შენი გზის მანათობელი ვარსკვლავი, რომელიც იქნებ თვით მაღალმა ღმერთმა
მოგივლინა.

– ვინ იცის?! იქნებ ორი წელიც კი იყოს საჭირო, – ყოყმანით მიუგო ჰან ფოოკმა.

დანაღვლიანებულმა მამამ შვილს გზა დაულოცა. ჰან ფოოკმა გამოსამშვიდობებელი

წერილი მისწერა საცოლეს და გაეშურა.

ხანგრძლივი ხეტიალის შემდეგ ის მიადგა მდინარის სათავეს, რომლის სიახლოვესაც

ეულად იდგა ბამბუკის ქოხი, ქოხის წინ კი მოწნული ჩალის ხალიჩაზე მოხუცი კაცი
დამჯდარიყო, რომლიც ჰან ფოოკმა მდინარის პირას ხეზე მიყრდნობილი იხილა.
მოხუცი იჯდა და უკრავდა ბარბითს, ქოხისკენ კრძალვით მიმავალი სტუმრის
დანახვაზე მოხუცი არ წამომდგარა და სალამი არ შეუგებებია სტუმრისათვის, მან
მხოლოდ გაიღიმა და თლილი თითები სიმებზე აათამაშა.

ჯადოსნური მუსიკა ვერცხლისფერი ღრუბელივით მოეფინა არემარეს, მონუსხულ

და მოხიბლულ ჭაბუკს ყველაფერი გადაავიწყდა, იგი მხოლოდ მაშინ მოეგო გონს,
როდესაც სრულქმნილი სიტყვის ოსტატმა ბარბითი გვერდზე გადადო და ქოხში
შევიდა. ჰან ფოოკი მოხუცს კრძალვით ფეხდაფეხ გაჰყვა და დარჩა მასთან როგორც
მისი მსახური და მოწაფე.

გავიდა ერთი თვე, ჰან ფოოკისათვის ღირსება დაკარგა ყველა იმ სიმღერამ, რომელიც
მას აქამდე შეექმნა და საბოლოოდ განდევნა ისინი თავისი გონებიდან . გადიოდა
დრო და მასთან ერთად ჰან ფოოკმა მეხსიერებიდან ამოძირკვა ყველა სიმღერა,
რომელიც მისი მასწავლებლებისგან ჰქონდა ნასწავლი. ოსტატი მას თითქმის არ
ელაპარაკებოდა , ის მოწაფეს მდუმარედ ასწავლიდა ბარბითზე დაკვრის ხელოვნებას
მანამ, სანამ მოწაფის არსება მთლიანად არ განიმსჭვალა მუსიკით. ერთხელ ჰან
ფოოკმა შექმნა ლექსი, რომელიც თავად ძალიან მოსწონდა და რომელშიც
შემოდგომის ცაზე ორი ფრინველის ფრენა იყო აღწერილი. მან ვერ გაბედა ლექსის
ოსტატისათვის ჩვენება და ერთ საღამოს ქოხის სიახლოვეს წაიმღერა ის.

სიმღერა ოსტატის ყურისთვის მიუწვდომელი არ დარჩენილა, თუმცაღა სიტყვაც არ

დაუძრავს ამის შესახებ, მან მხოლოდ ჩუმად დაუკრა თავის ბარბითზე და,
მიუხედავად იმისა რომ გაგანია ზაფხული იყო, ჰაერს უცებ სიგრილე შეეპარა, ლეგა
ღრუბლებმა მიწისკენ იწყო დაშვება და ძლიერი ქარი ამოვარდა, თალხისფერ ცაზე
მომთაბარული ვნებით შეპყრობილი ორი ყანჩა გააფრთრებით შემოჰკრავდა ფრთებს
და ყოველივე ეს გაცილებით ცხოველად და ღრმად იდგამდა გულის სიღრმეში
9
ფესვებს. მოსწავლეს ნაღველი დაეუფლა, იგი დადუმდა და ამაოების განცდამ
შეიპყრო. ჰან ფოოკის ყოველ ცდას მოხუცი ამგვარად პასუხობდა, ერთი წლის შემდეგ
ჰან ფოოკი თითქმის სრულყოფილად დაეუფლა ბარბითზე დაკვრის ხელოვნებას,
ხოლო პოეტური ხელოვნება კი მას სულ უფრო მიუწვდომლად და აღმატებულად
ესახებოდა.

გავიდა კიდევ ერთი წელი, მოწაფის გულში ახლობლების, საცოლისა და სამშობლოს

ნახვის დაუოკებელმა სურვილმა დაისადგურა და მან ოსტატისაგან შინ წასვლის ნება
ითხოვა.

ოსტატმა ღიმილით დაუქნია თავი და უთხრა:

– შენ თავისუფალი ხარ და შეგიძლია წახვიდე, სადაც მოისურვებ. შეგიძლია

დაბრუნდე ან შეგიძლია სულაც დაივიწყო აქეთკენ მომავალი გზა, როგორც გენებოს.

მოწაფე გაუდგა გზას, იგი დაუღალავად და შეუსვენებლად მიიწევდა წინ მანამ, სანამ
ერთხელაც გარიჟრაჟისას მშობლიურ ნაპირს არ მიადგა და თაღივით მოხრილი
ხიდის იქეთ მშობლიური ქალაქი არ დაინახა.

იგი უჩუმრად შეიპარა მამის ბაღში, ფანჯრიდან მძინარე მამის სუნთქვა შემოესმა,
შემდეგ ასევე უჩუმრად მიადგა საცოლის ბაღსაც, მხსლის ხის კენწეროზე ავიდა,
საიდანაც საცოლის ოთახში შეიხედა და დაინახა, თუ როგორ იდგა და ივარცხნიდა
ქალი თმებს. და ჰან ფოოკმა შეადარა ყოველივე ცხადში ნანახი სამშობლოს
მონატრებისას ოცნებებში დახატულ სურათებს და იგი მიხვდა, პოეზიისათვის იყო
დაბადებული და მთელი სისავსით შეიგრძნო, რომ პოეტის ოცნებებში ჩაბუდებული
მშვენიერებისა და ნეტარების ყოფიერების გარემოცვაში ძიება სრულიად ამაოა. იგი
ჩამოვიდა ხიდან, უკანმოუხედავად დატოვა ბაღი, გადაკვეთა მშობლიური
ქალაქისაკენ მიმავალი ხიდი და დაბრუნდა მთებში ჩაფლულ სავანეში. და უკან
დაბრუნებულს, როგორც ოდესღაც, ოსტატი კვლავ ქოხის წინ მოწნულ ხალიჩაზე
მჯდომი ბარბითით ხელში დახვდა. მოხუცმა ახლაც მისალმების ნაცვლად
წარმოთქვა ლექსები ხელოვნებით მონიჭებულ ნეტარებაზე, რომელთა სიღრმემ და
კეთილხმოვნებამაც ჭაბუკის თვალთ ცრემლნი დაადინა.

ჰან ფოოკი დარჩა სრულქმნილი სიტყვის ოსტატთან, რომელიც მას ამიერიდან

სათურზე დაკვრის ხელოვნებას აზიარებდა და დროც გაზაფხულის თოვლივით
სწრაფად ილეოდა. ამის შემდგომ ჰან ფოოკი კიდევ ორჯერ მოექცა სამშობლოს
მონატრების დაუოკებელი განცდის ტყვეობაში.

პირველად იგი ღამით ჩუმად გაიქცა, მაგრამ ღამის ნიავმა უკანასკნელ მოსახვევში
დააწია ქოხის კარზე დაკიდებული სათურის ხმა, რომელიც მას უკან მოუხმობდა და
ჰან ფოოკს არ ეყო ძალა, წინ აღდგომოდა ამ ძახილს და იგი დაბრუნდა. მეორედ კი
მან იხილა სიზმარი, თითქოს იგი თავის ბაღში ხეს რგავდა, გვერდით ედგა ცოლი და
შვილები კი ხეს რძითა და ღვინით რწყავდნენ. გამოფხიზლებულს მოეჩვენა, რომ
ოთახში მთვარე ჩაღვრილიყო, გულდამძიმებულმა მიმოიხედა და გვერდით დაინახა,
თუ როგორ არხევდა სუნთქვა მშვიდ ძილს მიცემული მოხუცის ჭაღარა წვერს. ჭაბუკი
ერთბაშად შეიპყრო მოხუცისადმი უკიდეგანო სიძულვილმა და მას ეჩვენებოდა, რომ
ამ მოხუცმა ნამსხვრევებად აქცია მისი სიცოცხლე და მზაკვრულად ხელიდან

10
გამოსტაცა მომავალი. იგი მზად იყო მოხუცს თავს დასცემოდა და მოეკლა იგი.
მოხუცმა უცებ თვალები გაახილა, მის ბაგეებს ნაზმა, ნაღვლიანმა ღიმილმა
გადაურბინა, რამაც ფარ-ხმალი აჰყარა ჭაბუკს.

– გახსოვდეს ჰან ფოოკ, – უთხრა მოხუცმა ხმადაბლა, – შენ თავისუფალი ხარ და

შეგიძლია აკეთო, რასაც მოისურვებ.

შენ შეგიძლია დაბრუნდე სამშობლოში და დარგო ხეები, შენ შეგიძლია გძულდე და

მომკლა კიდეც, ეს ბევრს არაფერს შეცვლის.

– ოჰ, როგორ შეიძლება შენ მე მძულდე ოსტატო! – აღმოხდა ღრმა სინანულით

შეპყრობილ პოეტს – ეს იგივეა, რომ მძულდეს თვით მაღალი ღმერთი!

ჰან ფოოკი დარჩა მოხუცთან, მან შეისწავლა სათურზე დაკვრა, შემდგომ დაეუფლა
ფლეიტაზე დაკვრის ხელოვნებას, მოგვიანებით კი ოსტატის მითითებით მან დაიწყო
ლექსების შეთხზვა, და იგი თანდათანობით ეზიარებოდა იდუმალ ხელოვნებას,
რომელიც თავისი უბრალოებითა და სინატიფით მსმენელის გულს წყლის
ზედაპირზე დაგავლილი ნაზი ნიავივით ელამუნება. იგი უმღეროდა მზის
ამონათებას, სიტყვებში აქსოვდა, თუ როგორი კრძალვით იკრებს იგი ძალას მთის
წვერზე შემდგარი, აღწერდა წყალში ჩრდილივით მოძრავი მდუმარე თევზების
ჩამიჩუმს ან გაზაფხულის ნიავით მოსილი ნორჩი ბალახის რხევას.

და მსმენელისათვის ეს არ იყო მხოლოდ მზის ამოკიაფება, თევზების თამაში და

ნორჩი ბალახის ჩურჩული, თითქოს ცა და დედამიწა სრულქმნილი მუსიკის
ჰარმონიაში იღვრებოდა და ყოველივე ეს სიხარულითა თუ ტკივილით მსმენელის
არსებაში სიყვარულისა და სიძულვილის განცდებს აცოცხლებდა – ბავშვს თამაშზე,
ჭაბუკს საყვარელ არსებაზე, ხოლო მოხუცს კი სიკვდილზე ჩააფიქრებდა.

ჰან ფოოკმა უკვე აღარც კი უწყოდა, თუ რამდენი წელიწადი გაატარა დიდი

მდინარის სათავესთან ოსტატის ქოხში. ხშირად ეჩვენებოდა, რომ მხოლოდ გუშინ
დადგა ფეხი ამ სავანეში და სიმების რხევით შეეგება მას მოხუცი, ხშირად კი ეგონა,
რომ მის ზურგს უკან დიდმა დრომ და მრავალმა თაობებმა განლიეს გზა,
ჩაიფერფლნენ და შეუერთდნენ არარაობას.

ერთ დილით ძველ ქოხში გამოღვიძებულმა პოეტმა შენიშნა, რომ მარტო იყო, იგი
დიდხანს ამაოდ ეძებდა და უხმობდა ოსტატს.

თითქოს ერთ ღამეში კარს უცებ შემოდგომა მოდსდგომოდა, ძველი ქოხის კედლები
ცივი ქარის ტყვეობაში მოქცეულიყო, მთის ქიმებს მაღლა ცას მძლევარ ფრინველთა
გუნდი შესეოდა, თუმცაღა მათი გადაფრენის დრო ჯერ არ დამდგარიყო.

ჰან ფოოკმა აიღო თავისი პატარა ბარბითი, დაეშვა დაღმა სამშობლოსაკენ. ყველა
შემხვედრი მას მოხუცისა და ღირსეული ადამიანის საკადრის სალამს უძღვნიდა და
როდესაც იგი თავის მშობლიურ ქალაქს მიადგა, მას ცოცხალი აღარ დახვდა არც მამა,
არც თავისი საცოლე და ნათესავები, მათ სახლებში უკვე სხვა ადამიანები
ცხოვრობდნენ. საღამოს კი მდინარეზე სინათლის დღესასწაული გაიმართა, პოეტი
ჰან ფოოკი მდინარის გაღმა ჩაბნელებულ ნაპირზე ბებერ ხეს მიყრდნობოდა და
როდესაც მან თავის პატარა ბარბითზე დაკვრა დაიწყო, ქალებს ნეტარების ოხვრა

11
აღმოხდათ და მოჯადოებულნი და მონუსხულნი გაჰყურებდნენ ღამის
უსასრულობას, ყმაწვილკაცები კი უჩინარ მომღერალს ძახილით უხმობდნენ და ამ
ძახილში ამოთქვამდნენ გულის სიღრმიდან ამოხეთქილ სიტყვებს, რომ მათ
არასოდეს მოესმინათ ბარბითის ამგვარი კვნესება. ჰან ფოოკი კი იღიმებოდა. იგი
მდუმარედ ჩაჰყურებდა მდინარის სარკეზე მონანავე ათასობით შუქურას. და მას
უჭირდა ერთმანეთისაგან განესხვავებინა ანარეკლები და ნამდვილი შუქები, ისევე
როგორც თავის სულში ვერანაირ განსხვავებას ვერ პოულობდა ამ დღესასწაულსა და
იმ პირველ დღესასწაულს შორის, როდესაც სიჭაბუკეში მისი სმენა უცნობი ოსტატის
იდუმალებით მოცულმა სიტყვებმა შეარხია.

1. სამხრეთჩინურ დიალექტზე ,,ცხოვრების ბედნიერებას” ნიშნავს. ამ სახელს

უპირატესად თავის შვილებს მოსახლეობის დაბალი ფენის წარმომადგენლები
არქმევდნენ იმ იმედით, რომ სახელი ახალშობილისათვის ამქვეყნიური
კეთილდღეობისა და ხანგრძლივი სიცოცხლის მომასწავებელი იქნებოდა.

2. ძველიჩინური ტრადიციის თანახმად, ზოგიერთი ასტროლოგიური და

კალენდარული ფაქტორების შეთანხმება კეთილ ან ავბედით ზეგავლენას ახდენდა
ადამიანსა და მის ბედზე. ამიტომაც, ქორწილი, ჩვეულებრივ, ინიშნებოდა
,,კეთილისმომასწავებელ დღეს”.

3. სინათლის დღესასწაული – აქ საუბარია ,,შუაგული შემოდგომის დღესასწაულზე”,

რომელსაც ასევე ,,მთვარის დღესასწაულსაც” უწოდებენ და რომელსაც ჩინეთში
ჩინური მთვარის კალენდრით წელიწადის მერვე თვის მეთხუთმეტე დღეს
აღნიშნავენ. ტრადიციის თანახმად ამ დღესასწაულზე ბავშვები, რომელთაც ქალებსა
და პოეტებთან ერთად ეძღვნებათ ეს დღესასწაული, ანთებენ სანთლებს. ,,შუაგული
შემოდგომის დღესასწაული” ჰესეს ასევე აღწერილი აქვს თავის ლექსში
,,სინგაპურელი ჩინელების ღამის დღესასწაული”, რომელიც შესულია კრებულში
,,ინდური შთაბეჭდილებები” (1913).

4. ,,დავიწყებისა” და ,,წარსულის გონებიდან ამოძირკვის” მოტივი მომდინარეობს

ძველი ჩინური ლიტერატურიდან და იგი დაკავშირებულია გარე სამყაროსაგან
განწმედასთან და ამასთან იგი სულიერი განახლების წინაპირობას წარმოადგენს.

5. დუმილის მოტივი ძალზე ტიპიურია ადრეული ჩინური ლიტერატურისათვის:

ცისა და დედამიწის უსიტყვო თანაქმედება შეუძლებელია გადმოიცეს სიტყვებით.

ამიტომაც უმჯობესია ეს მოვლენები შინაგანად იქნას აღქმული და არ შევეცადოთ

მათი სიტყვებით გადმოცემას.

8. აღნიშნული ეპიზოდი ჰესეს აღებული აქვს ლე-ცზის ნაწარმოებიდან, სადაც

მოთხრობილია სიუ-ტანის შესახებ, რომელმაც ჩათვალა, რომ სწავლა დაასრულა და
გადაწყვიტა მასწავლებლისაგან წამოსვლა. მასწავლებელმა იგი არ შეაჩერა, მაგრამ
მოსწავლის წასვლისას მან დაუკრა ელეგია. მუსკის ხმაზე ხეებმა რხევა იწყო, ცაზე
მოლივლივე ღრუბლები თითქოს გაჩერდა. სიუ-ტანი უსიტყვოდ დაუბრუნდა
მასწავლებელს და საბოლოოდ უარი თქვა შინ წასვლაზე..

12
სიბერე

ესე

მთარგმნელი – დარჩიაშვილი რუსუდან

სიბერე ჩვენი ცხოვრების საფეხურია, რომელსაც, ისევე როგორც მის სხვა ეტაპებს,
აქვს საკუთარი სახე, საკუთარი ატმოსფერო და ტემპერატურა, საკუთარი სიხარული
და დარდი. ჩვენ, ჭაღარა მოხუცებს, ისევე როგორც ჩვენს უმცროს თანამოძმეებს,
გვაქვს ამოცანა, რომელიც აზრს აძლევს ჩვენს არსებობას, ისევე როგორც
სასიკვდილოდ განწირულ ავადმყოფს, მომაკვდავსაც – რომლის სარეცლამდეც
საეჭვოა, მიაღწიოს ხმამ ამქვეყნიური სამყაროდან – აქვს თავისი ამოცანა, მანაც უნდა
შეასრულოს მნიშვნელოვანი და საჭირო საქმე.

იყო მოხუცი – ისეთივე შესანიშნავი და აუცილებელი ამოცანაა, როგორც იყო

ახალგაზრდა, ისწავლო კვდებოდე (სიკვდილი) და სიკვდილი ისეთივე საპატიო
ფუნქციაა, როგორც სხვა ნებისმიერი, – იმ პირობით, თუ ეს სრულდება ყოველგვარი
სიცოცხლის აზრისა და სიწმინდის წინაშე მოწიწებით, კრძალვით. მოხუცი,
რომლისთვისაც სიბერე, ჭაღარა და სიკვდილის სიახლოვე მხოლოდ საძულველი და
საშინელია, ისეთივე უღირსი წარმომადგენელია თავისი ცხოვრების ამ ეტაპისა,
როგორიც ახალგაზრდა და ძლიერი ადამიანი, რომელსაც სძულს თავისი საქმიანობა,
ყოველდღიური შრომა და ცდილობს მისგან თავი დაიძვრინოს.

მოკლედ რომ ვთქვათ: სიბერეში შენი დანიშნულება რომ შეასრულო და თავი

გაართვა შენს ამოცანას, შეთანხმებული უნდა იყო სიბერესთან და იმ ყველაფერთან,
რაც მას თან მოაქვს, უნდა უთხრა: «დიახ».

ამ «დიახის» (დასტურის), იმის მზადყოფნის გარეშე, რომ მივეცეთ მას, რასაც ჩვენგან
ბუნება ითხოვს, ჩვენ – მოხუცები ვართ თუ ახალგაზრდები – ვკარგავთ ჩვენს დღეთა
ფასეულობასა (მნიშვნელობას) და აზრს და სიცოცხლეს ვატყუებთ.

ყოველმა ადამიანმა იცის, რომ სიბერეს ახლავს ათასგვარი ტვირთი და რომ ის

სიკვდილით მთავრდება. წლითი წლობით მსხვერპლი უნდა გაიღო და ბევრ რამეზე
უარი თქვა. უნდა ისწავლო, აღარ ენდო შენს გრძნობებსა და ძალებს. გზა, რომელიც
ჯერ კიდევ ცოტა ხნის წინ შენთვის პატარა გასეირნება იყო, გრძელი და რთული
ხდება, და ერთ მშვენიერ დღეს ვეღარც შევძლებთ მის გავლას. უარის თქმა გვიხდება
საჭმელზეც, რომელიც მთელი ცხოვრება გვიყვარდა. ფიზიკურ სიამოვნებასა და
სიხარულს სულ უფრო იშვიათად განვიცდით და ამ სიამოვნებისთვის სულ უფრო
ძვირი უნდა გადავიხადოთ. და შემდეგ, ყოველგვარი სნეულება და ავადმყოფობა,
გრძნობების დაჩლუნგება, ორგანოების დასუსტება და ათასნაირი ტკივილი,
განსაკუთრებით ღამღამობით, ხშირად ასეთი ხანგრძლივი და საშინელი – ამ
ყველაფერს თავს ვერ დააღწევ, ეს მწარე სინამდვილეა.

13
მაგრამ საცოდაობა და სამწუხარო იქნებოდა, რომ მარტოოდენ დაკნინების, დაცემის
ამ პროცესს მისცემოდი და ვერ დაგენახა, რომ სიბერესაც აქვს თავისი კარგი
მხარეები, უპირატესობა, თავისი სანუგეშო და სასიხარულო. როცა ორი მოხუცი
ერთმანეთს ხვდება, მათ მხოლოდ წყეულ ნიკრისის ქარებზე, სხეულზე, რომელიც
აღარ გემორჩილება და ქოშინზე, კიბეზე ასვლისას რომ გაწუხებს, კი არ უნდა
ილაპარაკონ, არამედ სასიხარულო და სასიამოვნო შეგრძნებებსა და
შთაბეჭდილებებზე. ასეთები კი მრავლადაა.

როცა შეგახსენებთ მოხუცთა ცხოვრების ამ დადებითსა და შესანიშნავ მხარეზე და

იმაზე, რომ ჩვენ, ჭაღაროსნებს, გვსმენია ძალის, მოთმინების, სიხარულის ისეთი
წყაროების შესახებ, რომლებიც ახალგაზრდების ცხოვრებაში არავითარ როლს არ
ასრულებენ, მე არ შემფერის ვილაპარაკო რელიგიისა და ეკლესიის ნუგეშისცემაზე.
ეს მღვდლის საქმეა, მაგრამ შემიძლია, ჩამოვთვალო რაღაც-რაღაც საჩუქრები,
რომლებიც ჩვენთვის სიბერეს მოაქვს. მათგან ჩემთვის ყველაზე ძვირფასია
საგანძური იმ სურათებისა, რომლებიც ხანგრძლივი ცხოვრების შემდეგ გონებაში
აღგბეჭდვია და რომლებსაც, როცა შენი აქტიურობა ცხრება, სრულიად სხვა
თანაგრძნობით უმზერ, ვიდრე ოდესმე წინათ. იმ ადამიანთა ხატებანი და სახეები,
რომლებიც უკვე სამოცი-სამოცდაათი წელია წასულან ამ ქვეყნიდან, ისევ ჩვენთან
არიან, გვიცქერენ ცოცხალი თვალებით. უკვე გამქრალ და სრულიად
გადასხვაფერებულ სახლებს, ბაღებსა და ქალაქებს ვხედავთ ცოცხალთა და
უვნებელთ, როგორც ოდესღაც, და შორეულ წლებში, ზღვისპირეთს, სადაც ათეული
წლების წინ ვიმოგზაურეთ, ისევ მთელი თავისი ფერადოვნებით აღვიქვამთ ამ ჩვენს
სურათებიან წიგნში.

მზერა, დაკვირვება, ჭვრეტა სულ უფრო მეტად გადადის ჩვევაში და განწყობილება

და დამკვირვებლის პოზიცია განსაზღვრავს ჩვენს საქციელს.

...სურვილების, ოცნებების, გატაცებებისა და ვნებებისგან დევნილები, ჩვენც,

როგორც ადამიანთა უმრავლესობა, ჩვენი ცხოვრების წლებსა და ათასწლეულებში
მივქროდით მოუთმენლად, ცნობისმოყვარეობითა და იმედებით, მტკივნეულად
განვიცდიდით წარმატებებსა და იმედგაცრუებებს, დღეს კი ჩვენი საკუთარი
ცხოვრების დიდი, ილუსტრირებული წიგნის ფურცვლისას გვიკვირს, როგორი
მშვენიერი და საამურია გამოხვიდე ამ რბოლიდან და სწრაფვიდან, და მიეცე Vიტა
ცომტემპლატივალ-ს.

აქ, მოხუცთა ამ ბაღში, ყვავის უამრავი ყვავილი, რომელთა მოვლაზეც კი არ

გვიფიქრია. აქ ყვავის ყვავილი მოთმინებისა, მარცვალი კეთილშობილი, ჩვენ
ვხდებით უფრო მშვიდნი, შემწყნარებელნი და რაც უფრო ნაკლები მოთხოვნილება
გვაქვს ჩავერიოთ და ვიმოქმედოთ, მით მეტი უნარი გვეძლევა, დავაკვირდეთ და
ყური მივუგდოთ ბუნების სიცოცხლესა და ჩვენს თანამოძმეთა ცხოვრებას, კრიტიკის
გარეშე ვადევნოთ თვალი მის მსვლელობას და გვიკვირდეს მისი მრავალფეროვნება,
ზოგჯერ – თანაგრძნობითა და ჩუმი სევდით, ზოგჯერ – სიცილით, ნათელი
სიხარულით, იუმორით.

ამას წინათ ბაღში კოცონთან ვიდექი და ცეცხლში ვყრიდი ფოთლებსა და გამხმარ

ტოტებს. ეკლიანი ღობის იქით ჩაიარა მოხუცმა ქალმა, რომელიც ალბათ 80 წლის
იქნებოდა. იგი შეჩერდა და ყურება დამიწყო. მე მივესალმე, მაშინ მან გაიცინა და

14
მითხრა: «სწორად მოიქეცით, კოცონი რომ გააჩაღეთ. ჩვენს ასაკში დროა, ნელ-ნელა
შევეგუოთ ჯოჯოხეთს». ამან მისცა ტონი საუბარს, რომლის დროსაც ერთმანეთს
შევჩივლეთ ათასგვარი ტკივილისა და გაჭირვების შესახებ, მაგრამ სულ ხუმრობით
(ხუმრობის კილოთი).

საუბრის ბოლოს ვაღიარეთ, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, ჩვენ ჯერ კიდევ არ ვართ
საშინლად მოხუცები, სანამ ჩვენს სოფელში ცხოვრობს ყველაზე უხუცესი, რომელიც
ასი წლისაა.

როცა სრულიად ახალგაზრდები თავიანთი ძალის უპირატესობითა და

გულუბრყვილობით ჩვენს ზურგს უკან იღიმებიან, სასაცილოდ ეჩვენებათ ჩვენი
მძიმე სიარული და დაძარღვული ყელი, ჩვენ ვიხსენებთ, როცა ასეთი ძლიერები და
ასეთივე მიამიტები ვიყავით, ოდესღაც ჩვენც ვიცინოდით, და სრულიად არ
მიგვაჩნია, რომ დამარცხებულები ვართ, არამედ გვიხარია, რომ ცხოვრების ამ
საფეხურს გადავაბიჯეთ და გავხდით უფრო ჭკვიანნი და მომთმენნი..

პოეტი

ზღაპარი

მთარგმნელი – ყარალაშვილი რეზო

როგორც ჰყვებიან, სიჭაბუკეში ჩინელ პოეტს ჰან ფოკს გასაოცარი ლტოლვა ჰქონია
ისე ესწავლა და დაუფლებოდა პოეტურ ოსტატობას, სრულქმნილებისთვის მიეღწია.

იმხანად, როცა ჰან ფოკი თავის ქვეყანაში, ყვითელი მდინარის პირას ცხოვრობდა,
თავისივე სურვილით და დედ-მამის შემწეობით, რომელთაც იგი ნაზად უყვარდათ,
ერთი კარგი ოჯახის ქალზე დაინიშნა და ქორწილიც სულ მალე, ერთ-ერთ
ბედნიერების მომტან დღეს უნდა გადაეხადათ. ჰან ფოკი მაშინ ოცდაორი წლისა იყო,
პირმშვენიერი, მოკრძალებული და საამური ქცევა-თავდაჭერისა, თან ფრიად
განსწავლული და სიყმაწვილის მიუხედავად რამდენიმე ჩინებული ლექსითაც
თავისი ქვეყნის ლიტერატორთა შორის ცნობილი. ვერ ვიტყვით, რომ სიმდიდრე
დიდძალი ჰქონდა, მაგრამ მომავალში მაინც საკმაო შეძლება ელოდა, მეტადრე, რომ
საცოლესაც მზითევი მოსდევდა. ამასთან მისი საცოლე ძალიან ლამაზი და სათნო
იყო. ისე რომ, შეიძლება გვეფიქრა, მომავალში ჰან ფოკის ბედს ძაღლი არ დაჰყეფსო.
და მაინც არ იყო კმაყოფილი, ისე შეეპყრო სრულყოფილ პოეტად გახდომის ჟინს.

ერთ საღამოს, როცა მდინარეზე ფარნების ზეიმი იყო, ჰან ფოკი მარტო დაეხეტებოდა
წყალგაღმა. მერე მდინარეზე გადახრილ ერთ ხეს მიეყრდნო და დააცქერდა, წყლის
ზედაპირზე როგორ დაცურავდა ათასობით მოციმციმე ლიფლიფა, ნავებსა და

15
ტივებზე როგორ ესალმებოდნენ ერთმანეთს საზეიმოდ მორთულ-მოკაზმული
ქალები, კაცები და ნორჩი ასულები, ცოცხალ ყვავილებს რომ ჩამოჰგავდნენ.

მოკიაფე წყლის სუსტ დუდუნში მის ყურამდე აღწევდა მომღერალ ქალთა გალობა,
ციტრათა სტვენა და ფლეიტების ტკბილი ჰანგები. ზემოთ კი ტაძრის გუმბათივით
ლივლივებდა მოლურჯო ღამე. გული აუჩქროლდა თავის გუნება-განწყობას აყოლილ
და ამ მშვენიერი სურათის შემყურე ყმაწვილს. მაგრამ რაოდენ დიდიც არ უნდა
ყოფილიყო მისი სურვილი გაღმა გასულიყო და თავის საცოლესა და მეგობრებთან
ერთად მოელხინა ამ ზეიმზე, უფრო ძლიერი იყო სანუკვარი წადილი ყოველივე ისე
აღექვა, როგორც ნატიფი განცდების მქონე მეთვალყურეს, შემდეგ კი უზადო ლექსად
გადმოეცა ღამის სილურჯე, წყლის ზედაპირზე სინათლის ათინათინი, ზეიმის
მონაწილეთა მოლხენა და წყალზე გადახრილ ხეს მიყრდნობილი ფარული
მოთვალთვალის სევდა. იგრძნო, რომ ვერც ამქვეყნიური ზეიმი და მხიარულება
მიანიჭებს სრულ ლხენასა და სილაღეს, რომ ამ წუთისოფელში ის მუდამ
მარტოსული, მუდამ მოთვალყურე და უცხო დარჩება, რომ სხვა მრავალ და
მრავალთა შორის მხოლოდ მისი სულია ისერიგად შექმნილი, რომ ერთსა და იმავე
დროს იგრძნოს ამ წუთისოფლის მშვენიერებაც და უცხოსულის იდუმალი
სწრაფვანიც. ამის შეგრძნებამ იგი სევდით აღავსო, ხოლო რომ გაჰყვა ფიქრთა ძაფს,
ისიც დაასკვნა, ჭეშმარიტ ბედნიერებას და სრულ კმაყოფილებას მხოლოდ მაშინ
ეწევა, როცა ამ სამყაროს მშვენიერებას უზადოდ არეკლავს თავის ლექსებში, როცა
თვით სამყაროს, განწმენდილსა და უკვდავყოფილს, დაეუფლება მის მიერ არეკლილ
სახეებში.

ჰან ფოკი კარგად ვერც გაერკვა, ცხადში იყო თუ სიზმარში, რომ უცებ ჩუმი შრიალი
ჩაესმა და ხის გვერდით იისფერ სამოსში გამოწყობილი დარბაისლური იერის უცხო
მოხუცი შენიშნა. ჰან ფოკი წელში გაიმართა და ისე მიესალმა, როგორც მოხუცთ და
დარბაისელთ ესალმებიან.

უცხო მოხუცმა კი ჩაიღიმა და რამდენიმე სტროფი წარმოთქვა. ამ სტროფებში იყო ის

ყოველივე, რაც ეს-ესაა განიცადა ყმაწვილმა, ოღონდაც ისე სრულქმნილი და დიდ
პოეტთა კანონების მიხედვით ისე სრულყოფილად გამოთქმული, რომ ყმაწვილს
გაოცებისგან სუნთქვა შეეკრა.

– ვინა ხარ, რა კაცი, ჩემს გულში ჩახედვის უნარი რომ გქონია და ისეთი მშვენიერი
ლექსები მითხარი, ჩემი მასწავლებლებისგანაც არა მსმენია? – შესძახა მან და წელში
ოთხად მოიკეცა.

უცხოს ხელმეორედ ჩაეღიმა სრულყოფილი კაცის ღიმილით და თქვა:

– თუ პოეტობა გინდა, მოდი ჩემთან. ჩემს ქოხს ჩრდილო-დასავლეთ მთებში იპოვი,

დიდი მდინარის სათავესთან. მე სრულქმნილი სიტყვის ოსტატს მეძახიან.

ესა თქვა, ხის ვიწრო ჩრდილს შეერია და გაუჩინარდა. ჰან ფოკმა ბევრი ეძება იგი,
მაგრამ ამაოდ. როცა მისი კვალი ვეღარსად ნახა და დარწმუნდა, ალბათ დაღლილს
მეზმანაო, საჩქაროდ გადავიდა გაღმა ნაპირზე და საერთო ზეიმს შეუერთდა,
თუმცაღა ხალხის ლაპარაკსა და ფლეიტების რაკრაკში სულ იმ უცხო კაცის იდუმალი
ხმა ჩაესმოდა, თითქოსდა მისი სულიც იმ კაცს გაჰყოლოდა უკან. ამიტომაც

16
უცნაურად გალურსული იჯდა მოზეიმეთა შორის თავის ოცნებებში წასული, ისინი
კი მის ასეთ ქცევას სულ სხვა რამეს მიაწერდნენ და ეხუმრებოდნენ, შეყვარებული
ხარო.

რამდენიმე დღის შემდეგ ჰან ფოკის მამამ ნათესავ-მოყვრების შეყრა დააპირა,

ქორწინების დღე დავნიშნოთო, მაგრამ სასიძო მის ნებას არ დაჰყვა და უთხრა:

– მომიტევე, თუკი მორჩილების ზღვარს გადავალ და იმას არ შევასრულებ, რაც

შვილს მოეთხოვება მამის წინაშე.

შენ ხომ იცი, რაოდენ დიდია ჩემი სურვილი პოეტურ ხელოვნებაში ვისახელო თავი.
მართალია, ზოგი ჩემი მეგობარი კი მიქებს ლექსს, მაგრამ ხომ ვიცი, რომ
ჯერჯერობით დამწყები ვარ და ხელოვნების გზაზე მხოლოდ პირველი ნაბიჯი მაქვს
გადადგმული. ამიტომ გთხოვ, ნება დამრთო ცოტა ხნით განმარტოებას მივეცე და
ვიმეცადინო. ასე მგონია, თუ ცოლსა და ოჯახს მოვეკიდები, ეს ამბავი ყველაფერს
მომწყვეტს. ახლა, სანამ ჯერ ყმაწვილი ვარ და არავითარი ვალი არ მაკისრია, მსურს
ცოტა ხანს მხოლოდ ამ ხელოვნებას მივსდიო, რაიც მე სიხარულს და დიდებას
მომიხვეჭს.

ამ სიტყვებმა გააოცა მამა და თქვა:

– ვატყობ, ეს ხელოვნება ყველაფერს გირჩევნია, თუკი ამის გამო ქორწილიც გინდა

გადადო. ან იქნებ რაღაც მოხდა შენსა და შენს საცოლეს შორის? მაშინ მითხარი და
ვინძლო მოვახერხო შეგარიგო, არადა სხვა მოგიძებნო.

მაგრამ ვაჟიშვილმა შეჰფიცა, საცოლე ისევე მიყვარს, როგორც გუშინ და როგორც

ყოველთვის, ჩვენ შორის სულ პატარა უთანხმოებაც არ მომხდარაო. ისიც უამბო
მამას, ნათურების ზეიმზე როგორ გამოეცხადა ძილში ოსტატი, ვისი შეგირდობაც
ოცნებად გადაქცევია და ამქვეყნად უზენაეს ბედნიერებად ესახება.

– კეთილი, – უთხრა მამამ, – გაძლევ ერთი წლის ვადას.

ამ დროის მანძილზე შეგიძლია მისდიო შენს ოცნება-სიზმარს. იქნებ სულაც ღვთის

მოვლენილი იყო ეგ სიზმარი.

– რა ვიცი, იქნებ ორ წელსაც გასტანოს, – უთხრა ჰან ფოკმა ყოყმანით, – ვინ იცის?

დაღონდა მაშინ მამა და გაუშვა ვაჟი. ყმაწვილმა კი წერილი მისწერა საცოლეს,

დაემშვიდობა და იქაურობას გაეცალა.

დიდი გზა გამოიარა ჰან ფოკმა, ვიდრე მდინარის სათავეს მიაღწია. იქ დაინახა
განმარტოებით მდგარი ბამბუკის ქოხი. ქოხის წინ კი დაწნულ ჭილოფზე ის მოხუცი
იჯდა, რომელიც მაშინ წყლის პირას ნახა ხესთან, და ბარბითზე უკრავდა.

მოხუცმა შეამჩნია, როგორ მოკრძალებით უახლოვდებოდა მას სტუმარი, მაგრამ

თვით არც წამოდგა და არც მიესალმა, მხოლოდ ჩაიღიმა და ნაზი თითები სიმებზე
აათამაშა. როგორც ვერცხლისფერი ღრუბლები გადაუვლის ხოლმე მინდორს, ისე
მოეფინა იქაურობას ჯადოსნური მუსიკის ხმები.

17
უტკბესმა გაოცებამ შეიპყრო ყრმა და დაავიწყა ყველაფერი, სანამ სრულქმნილი
სიტყვის ოსტატმა განზე არ გადადო ბარბითი და ქოხში არ შევიდა. მოკრძალებით
შეჰყვა ჰან ფოკი და დარჩა მასთან, როგორც მისი მსახური და მისი შეგირდი.

განვლო ერთმა თვემ. ჰან ფოკმა მეხსიერებიდან აღმოიფხვრა ყველა ის სიმღერა,

რომლებიც აქამდე დაეწერა, რადგან ისწავლა მათი ზიზღი. რამდენიმე თვის შემდეგ
კი ის სიმღერებიც დაივიწყა, რომლებიც მასწავლებლებისაგან ესწავლა. მოძღვარი
ხმას არ სცემდა ჰან ფოკს, მდუმარედ ასწავლიდა ბარბითზე დაკვრას, სანამ შეგირდის
მთელი არსება მუსიკამ არ მოიცვა. ერთხელ ჰან ფოკმა პატარა ლექსი შეთხზა. შიგ
აღწერა, როგორ ფრენდა შემოდგომის ცაზე ორი ფრინველი.

ძალიან მოეწონა ჰან ფოკს ეს ლექსი. ოღონდ ვერ გაბედა მოძღვრისათვის ეჩვენებინა.
საღამოს კი ქოხის მოშორებით დაამღერა იგი. მოძღვარმა მშვენივრად გაიგონა ეს
ლექსი, მაგრამ სიტყვაც არ დასცდენია. მხოლოდ უხმოდ ჩამოჰკრა ბარბითის სიმებს,
ჩამოჰკრა და უმალ აგრილდა, ჩამოწვა ბინდი, ამოვარდა მძაფრი ქარი, თუმცა
შუაგული ზაფხული იყო, და განაცრისფრებულ ცაზე უცხო ქვეყნებში გამგზავრებით
დასევდიანებულმა ორმა ყანჩამ გადაიფრინა. ეს ყოველივე კი შეგირდის ლექსზე
იმდენად მშვენიერი და სრულქმნილი იყო, რომ დაღონდა ყმა, დადუმდა და თავი
არარაობად იგრძნო. მას შემდეგ მუდამ ასე იქცეოდა მოძღვარი.

განვლო ერთმა წელმა და ჰან ფოკი ბარბითზე დაკვრის თითქმის უზადო ოსტატი
გახდა.

პოეტური ხელოვნება კი სულ უფრო მიუვალ, მიუდგომელ მწვერვალად ეჩვენებოდა.

განვლო ორმა წელმა და ყმაწვილს საოცრად მოაწვა სევდა, მოენატრა სამშობლო,

თავისიანები, საცოლე და მოძღვარს შინ წასვლის ნება სთხოვა. ოსტატმა ჩაიცინა,
თავი გადააქნია და უთხრა:

– შენ თავისუფალი კაცი ხარ. შეგიძლია სადაც გინდა, იქ წახვიდე. შეგიძლია აქ

მობრუნდე, შეგიძლია იქ დარჩე. ისე მოიქეც, როგორც უფრო მოგეწონება.

გაუდგა გზას შეგირდი, იარა შეუსვენებლივ და გარიჟრაჟზე მშობლიურ ნაპირს

მიაღწია. იქ თაღიან ხიდს მიღმა მამისეული ქალაქი იდგა. მალულად შეიპარა ჰან
ფოკი მამის ბაღში და ფანჯრიდან მიაყურა ჯერ ისევ მძინარე მამის ფშვინვას, მერე
გადაძვრა ხეხილის ბაღში, რომელიც საცოლეს ბაღს ემიჯნებოდა, მსხლის კენწეროზე
აძვრა და დაინახა, მისი საცოლე სენაკში თმას ივარცხნიდა.

შემდეგ თავისი თვალით ნანახი შეადარა სურათს, რაც სევდამ დაახატვინა, და

მიხვდა, რომ იგი პოეტად იყო დაბადებული, მიხვდა, რომ პოეტთა ოცნება-ზმანებაში
ისეთი მშვენიერებაა და მომხიბლაობა, რომ მის მსგავსს სინამდვილეში ამაოდ ეძიებს
ადამიანი.

ჰან ფოკი ჩამოძვრა ხიდან, საჩქაროდ დატოვა ბაღი, მამისეული ქალაქი, გადავიდა
ხიდზე და ისევ მაღალ მთებს მიაშურა. როგორც მაშინ, მოხუცი მოძღვარი ახლაც
ქოხის წინ იჯდა სადა ჭილოფზე და თითებს სიმებზე ათამაშებდა. სალამის ნაცვლად
მოხუცმა მხოლოდ ორი სტროფი თქვა იმ უღრმეს ბედნიერებაზე, რასაც ხელოვნება

18
ანიჭებს ადამიანს. ისე ღრმა და ისე უზადო იყო ეს სტროფები, რომ შეგირდს
თვალები ცრემლით აევსო.

ასე დარჩა ჰან ფოკი სრულქმნილი სიტყვის ოსტატთან. რადგან ბარბითს უკვე
კარგად ფლობდა, ახლა ციტრაზე დაკვრას ასწავლიდა მოძღვარი. როგორც თოვლი
დასავლეთის ქარში, ისე სწრაფად ილეოდა თვეები. კიდევ ორჯერ სძლია
მშობლიური კუთხის სევდამ ჰან ფოკს.

ერთხელ შუაღამისას გამოიპარა მალულად. მაგრამ ვინემ ხეობის უკანასკნელ

მოსახვევს მიაღწევდა, ღამის ნიავმა შეატოკა ქოხში ციტრა, ააჟღერა სიმები, მისი ხმა
წამოეწია ჰან ფოკს და ისეთი ძალით მოუხმო უკან, წინააღმდეგობა ვერ გაუწია
ყმაწვილმა. მეორეჯერაც ესიზმრა, თითქოს თავის ბაღში პატარა ხე დარგო, ცოლიც
იქვე იდგა, შვილები კი რძითა და ღვინით რწყავდნენ ხეს. გამოეღვიძა ჰან ფოკს,
მთვარე მის სენაკს ანათებდა. წამოდგა შეცბუნებული, დაინახა, მოძღვარს ეძინა.
ბებრული თეთრი წვერი ნელა ერხეოდა. სიძულვილმა აიტანა ყმაწვილი.

ამ ადამიანმა დაუმსხვრია ოცნება, ჩაუფუშა მომავალი, აცთუნა ყალბი იმედებით!

სურვილმა შეიპყრო, სცემოდა მოხუცს და მოეკლა იგი. ამ დროს თვალი გაახილა
ბერიკაცმა და ისე სევდიანად და უწყინრად გაუღიმა, ფარ-ხმალი დააყრევინა
შეგირდს.

– გახსოვდეს, შენ თავისუფალი ხარ, ჰან ფოკ, – უთხრა მოხუცმა წყნარად, – ისე
მოიქეც, როგორც მოგესურვოს. გინდა სამშობლოში დაბრუნდი და ხეები დარგე,
გინდა შემიძულე და მომკალი. ყოველივე ამას აზრი არა აქვს.

– ოჰ, როგორ შემეძლო შენი შეძულება, – მძლავრად შეტოკდა პოეტი... – ეს ხომ

იგივეა, რომ თვით ცის შეძულება მომესურვოს.

დარჩა ჰან ფოკი მოძღვართან. ისწავლა ციტრაზე დაკვრა, დაეუფლა ფლეიტასაც.

შემდეგ მოძღვრის დახმარებით ლექსების წერასაც მიჰყო ხელი და ნელ-ნელა გაიწაფა
ამ იდუმალ ხელოვნებაში, დაოსტატდა ისე, რომ თითქოს უბრალოსა და
ჩვეულებრივის გამოთქმითაც შეეძლო მსმენელის სული ისევე აეღელვებინა, როგორც
ქარი ააღელვებს ხოლმე წყლის ზედაპირს.

ის წერდა, როგორ ამოდის მზე, როგორ გადმოდგება მთის თხემზე და წამით

შეყოვნდება ხოლმე, ჩრდილებივით როგორ უხმოდ დასრიალებენ თევზები წყალში,
როგორ არხევს ნორჩ ტირიფს გაზაფხულის ქარი. უსმენდი მის ლექსებს და ხედავდი
არა მხოლოდ მზეს, თევზების სრიალს, ტირიფის ჩურჩულს, არამედ ცაცა და
სამყაროც ამ დროს წამით ერთ მთლიან სრულქმნილ მუსიკად იქცეოდა და ყოველ
მსმენელს სიხარულითა და გულისტკენით აგონებდა იმას, რაც უყვარდა თუ
სძულდა: პატარა ბიჭს – თამაშს, ყმაწვილს – თავის სატრფოს, მოხუცს – სიკვდილს.

დაკარგა ჰან ფოკმა წლების ანგარიში, აღარ იცოდა, რამდენი ხანი დაყო მოძღვართან
მდინარის სათავესთან. ხშირად ეგონა, თითქოს მხოლოდ წუხელ ამოვიდა აქ, წუხელ
შემოეგება მოხუცის ჩანგის ჟღერა, ხშირად კი ისე ეჩვენებოდა, რომ ადამიანთა დრო-
ხანს დაჰკარგოდა თავისი აზრი და ფოთლებივით დაცვენილიყო მის უკან.

19
 ერთ დღეს ჰან ფოკს მარტოს გაეღვიძა ქოხში. ბევრი ეძია, ბევრი უძახა მოძღვარს,
მაგრამ ვერსად ვერ ნახა. თითქოს ამ ერთ ღამეში შემოდგომა დამდგარიყო. ცივი ქარი
აზანზარებდა ძველ ქოხს, ქედების თავზე გუნდ-გუნდად მიფრინავდნენ მძლევარნი,
თუმცა მათი გადაფრენის დროს ჯერ არ უნდა დამდგარიყო.

მაშინ ჰან ფოკმა წამოიღო პატარა ბარბითი და თავის სამშობლოში გამოეშურა. სადაც
კი არ მივიდოდა, ყველგან ისე კრძალვით ესალმებოდნენ, როგორც მოხუცსა და
კეთილშობილს უნდა მიესალმოს კაცი.

მიადგა ბოლოს მამისეულ ქალაქს. იქ გაიგო, რომ მამამისი, საცოლე და ყველა

ნათესავი მომკვდარიყო და მათ ბინებში სხვანი ცხოვრობდნენ. საღამოს კვლავაც
გაიმართა მდინარეზე ფარნების ზეიმი. პოეტი ჰან ფოკი კი იდგა ბნელში ჩაფლულ
გაღმა ნაპირზე და ხეს მიყრდნობოდა. მან ჩამოჰკრა სიმებს და ააჟღერა ბარბითი.
ამოიკვნესეს ქალებმა და შეშფოთებითა და სევდით გაჰხედეს სიბნელეს. ყმაწვილები
კი ხმამაღლა შეეხმიანენ დამკვრელს, რომელიც არსად არ ჩანდა, გასძახეს, ესოდენ
საამური ხმები არასოდეს არა გვსმენიაო.

ჰან ფოკი კი იღიმებოდა, დასცქეროდა მდინარეს, სადაც ათასობით ლიფლიფა

დაცურავდა. ჰოდა, როგორც ახლა ვერ ასხვავებდა, სად იყო ანარეკლი სინათლე და
სად ნამდვილი, ასევე თავის გულშიაც ვერ პოულობდა სხვაობას ამ ზეიმსა და იმ
პირველ ზეიმს შორის, როდესაც ჯერ სულ ყრმა აი აქ იდგა და უცხო ოსტატის
სიტყვებს ისმენდა..

ჯადოქრის ბავშვობა

ლექსი

მთარგმნელი – დვალიშვილი თამარ

ისევ და ისევ შენს წიაღში გული მიმიწევს,

გარდასულ დროთა გადმონაშთო, სათნო თქმულებავ,

შორიდან შენი სიღრმეები გულს მიჩქროლებენ

შენით ვიცინი, შენით ვოცნებობ, შენით ვტირივარ.

დროთა სიღრმიდან ამოთქმული ჯადოსნური ხმა

გულისთქმას ჩემსას იდუმალი ნისლებით მოსავს,

20
და მეჩვენება სიმთვრალით და ზმანებით მოცულს

შორიდან მიხმობ, უსასრულოდ მიხმობ შორიდან...

ფლეიტის სიზმარი

მოთხრობა

– მოდი აქ! – დამიძახა მამამ და გადმომცა პატარა ფლეიტა. – აიღე ეს და არ დაივიწო

შენი მოხუცი მამა, როდესაც უცხო ქვეყნის ხალხს შენი სიმღერით გაახარებ. – უკვე
დროა იმისა, რომ შენ სამყარო ნახო და გამოცდილება მიიღო. მე შენთვის ეს ფლეიტა
გავაკეთებინე, რადგან შენ სიმღერის გარდა სხვა საქმე არ გიყვარს. აიღე და იფიქრე
იმაზე, რომ ყოველთვის სასიამოვნო და სიხარულით აღსავსე სიმღერები იმღერო,
თორემ სამწუხარო იქნება, შენ ღმერთმა ხომ საოცარი ნიჭი გაჩუქა.

ჩემს საყვარელ მამას ცოტა რამ გაეგებოდა მუსიკის. იგი სწავლული გახლდათ.
ფიქრობდა, რომ მხოლოდ ფლეიტაში ჩაბერა კმაროდა ლამაზი სიმღერის სამღერად.
მე არ მინდოდა მისი იმედები გამეცრუებინა, ამიტომ გადავუხადე მადლობა, ავიღე
ფლეიტა და საყვარელ მამას დავემშვიდობე.

ჩვენი დაბლობი დიდი ქარწისქვილებით იყო განთქმული. აქედან იწყებოდა სამყარო

და მე ის საოცრად მომწონდა. ფუტკარი, რომელიც მოფრინდა ხელზე დავისვი,
რადგან პირველი შესვენების დროს შიკრიკი მყოლოდა, ჩემი სამშობლოსათვის
მოკითხვა რომ დამებარებინა.

ტყეები და მინდვები მაცილებდნენ. მდინარე ზლაზვნით მოედინებოდა ჩემთან

ერთად. მე დავინახე, რომ სამყარო ცოტათი განსხვავდებოდა სამშობლოსგან. ხეები
და ყვავილები, პურის თავთავები და თხილის ბუჩქები მებაასებოდნენ. თავიანთ
საიდუმლოს მიმხელდნენ. მე მათ სიმღერებს ვუმღეროდი და ისინიც მისმენდნენ.
შემდეგ ფუტკარმაც გაიღვიძა თავისი სასიამოვნო ბზუილით, წრე შემომავლო და
უკანა გზაზე სამშობლოსკენ გაფრინდა.

ამ დროს ტყიდან გამოვიდა გოგონა, მას ხელში კალათა ეჭირა და თავზე ჭილის ქუდი
ეხურა, რომელიც მის ქერა თმებს მალავდა.

– სალამი, – ვუთხარ მე, – რა გინდა აქ?

– მე მთიბავს საჭმელი უნდა მივუტანო, – მითხრა მან და გვერდით ჩამიარა.

– და შენ რამ მოგიყვანა აქ? – მომიკითხა მორცხვად.

– მე სამყაროს სანახავად მივდივარ, მამამ გამომგზავნა. მე უნდა დავუკრა ფლეიტაზე

და ამით ხალხი უნდა გავახარო, მაგრამ ჯერ დაკვრა უნდა ვისწავლო.

21
– კარგი, მაგრამ სხვა რა იცი? რაღაც ხომ უნდა იცოდე?

– არაფერი განსაკუთრებული, სიმღერებს ვმღერი.

– რა სიმღერებს? – ყველანაირს, იცი? დილის მზის შუქზე, საღამოზე, ხეებზე,

ცხოველზე და ყვავილებზე. ახლა კი მე ვიმღერებ სიმღერას გოგონაზე, რომელსაც
მთიბავთან საჭმელი მიაქვს.

– შეგიძლია შენ ეს? მაშინ იმღერე!

– კი მაგრამ... რა გქვია?

– ბრიჯიტა.

შემდეგ მე ვიმღერე სიმღერა საყვარელ ბრიჯიტზე, რომელსაც ჭილის ქუდი ახურავს

და კალათი უჭირავს. მინდვრის ყვავილები სიხარულით უცქერენ მას. სიო სახეზე
ელამურება. მას ძალიან ესიამოვნა და დაუმატა, – კარგი იქნებოდა, – და როცა
ვუთხარი, რომ მშიერი ვიყავი, ახადა თავი კალათს და პური მომაწოდა. მე პური
მოვკბიჩე და გზა გავაგრძელე. მან კი შემაჩერა და მითხრა:– არ შეიძლება სიარულით
ჭამა, ერთი მეორეს შემდეგ. და ჩვენ ვისხედით ბალახში და მივირთმევდით პურს.
ბრიჯიტს კი ნიკაპი ხელებზე ჩამოედო და მე მიცქერდა.

– გინდა კიდევ მიმღერო რამე? – გაუბედავად მკითხა, როდესაც ჭამას მოვრჩი.

– მინდა, მაგრამ რა სიმღერა უნდა იყოს ეს?

– გოგონაზე, რომელმაც საყვარელი ადამიანი დაკარგა და ახალ მოწყენილია.

– არა, მე ეს არ ვიცი, თანაც მამამ გამაფრთხია, ყოველთვის მხიარული სიმღერები

უნდა ვიმღერო. მე გიმღერებ გუგულზე ან პეპლებზე.

– და სიყვარულზე? სიყვარულზე არაფერი იცი?!

– სიყვარულზე? ეს ხომ საუკეთესოა ქვეყნად.

და დავიწყე მე სიმღერა მზის სხივზე, რომელსაც ყაყაჩო შეჰყვარებია ეა მასთან

ტამაშით უზომოდ ბედნიერია. სკვინჩაზე, რომელიც მამრ სკვინჩას დიდხანს ელოდა
და როდესაც ის მოდის, ისე იქცევა, თითქოს ეშინოდეს და ვმღეროდი ისევ
თაფლისფერთვალება გოგონაზე, რომელსაც უმღერეს და სანაცვლოდ მისგან პური
აიღეს. მაგრამ მას აღარ უნდა პური, უნდა ქალწულის კოცნა, მისი თაფლისფერი
თვალების დანახვა და მღერის მანამ, სანამ მის ბაგეებს ქალწულის კოცნა არ
დაახშობს.

მაშინ დაიხარა ბრიჯიტა და სიმღერა თავისი კოცნით შემაწვეტინა. დახუჭა თვალები

და გაახილა კვლავ. ამ დროს მე დავინახე ოქროს ვარსკვლავები და ჭალებში
გაფანტული მინდვრის თეთრი ყვავილები.

22
– სამყარო მშვენიერია, წამოვიყვირე მე. – მამაჩემი მართალი იყო, ახლა კი კალათის
წაღებაში მოგეხმარები. მე ავიღე მისი კალათა და გავუდექით გზას. ასეთი
სიამოვნებით არასდროს მიხეტიალია.

შემდეგ კი ვიფიქრე, მე რომ მსოფლიოშ ერთდროულად ათასი სიმღერის გაგება და

მღერა რომ შემეძლოს, ყველაფერზე, ფოთლოვან და წიწვოვან ტყეზე, ყველა
ცხოველზე, შორეულ ოკეანეებსა და მთებზე. შემეძლოს ვიმღერი ყველა ვარსკვლავზე
და მთვარეზე და ყველაფერი ერთად ჩემში რომ იყოს, მე ვიქნებოდი ღმერთი და
ყოველ ახალ სიმღერას ვარსკვლავად შევმატებდი ცას. როდესაც ამას ვფიქრობდი,
გავჩუმდი, რადგან ადრე ამაზე არ მიფიქრია. შემდეგ ბრიჯიტა გაჩერდა და მითხრა:

– მე ახლა მთის დაბლობზე უნდა წავიდე, იქ ქვემოთ მთიბავები არიან. წამოხვალ

ჩემთან ერთად?

– არა, მე წამოსვლა არ შემიძლია, მე სამყარო უნდა ვნახო. მადლობა პურისთვის და

კოცნისთის, მინდა შენზე ვიფიქრო ხოლმე.

მან კი ისევ მაკოცა და როცა მისი ბაგე ჩემსას ეხებოდა, მე ვფიქრობდი, რომ ყველაზე
ბედნიერი ადამიანი ვიყავი სამყაროში. შემდეგ აიღო კალათა და წავიდა. მთაზე
როდესაც ავიდა, კიდევ ერთხელ დამიქნია ხელი. სიომ ჭილის ქუდი მოხადა, შემდეგ
კი მიიმალა. მე მივდიოდი ჩემს გზაზე და ფიქრების ნისლში ვიყავი გახვეული, სანამ
გზა კუთხეს არ მიადგა.

იქ იდგა წისქვილი და წისქვილთან ახლოს იყო წყალში ნავი. მხოლოდ ერთი კაცი
იყო და ეტყობოდა უკვე მელოდა. როდესაც ნავში ჩავჯექი და ქუდი მოვიხადე, ნავმა
მოძრაობა დაიწყო. მე შუაში ვიჯექი, უცხო კაცი საჭესთან და როდესაც ვიკითხე თუ
სად მიდიოდა, შემომხედა, ნაცრისფერი დაბინდული თვალებით.

– სად გინდა? მდინარეში, ზღვაში, დიდ ქალაქებში. შენ გაქვს არჩევანი? ყველაფერი
მე მეკუთვნის.

– ყველაფერი შენ გეკუთვნის? მაშინ შენ მეფე ყოფილხარ.

– ალბათ. შენ კი მელექსე, როგოც ჩანს. მაშინ მიმღერე ერთი სიმღერა მგზავრობაზე.

მე ძალა მოვიკრიბე, შემეშინდა უცხო კაცის და რადგან ჩვენი გემი ჩქარა მიჰქროდა,
ვიმღერე მდინარეზე, რომელიც ნავს მიათრევს, როგორ ლიცლიცებს მზის სხივი და
როგორ ახეთქებს მდინარე ნავს კლდოვან ნაპირებზე. უცნობი კაცის სახე
გაუნძრევლად დარჩა. შემდეგ თავი დამიკრა, თითქოს თვლემსო და ჩემდა
გასაოცრად დაიწყო სიმღერა და ის მღეროდა მდინარეზე და მოგზაურობაზე
ჭალებში. მისი სიმღერა ჩემსაზე ძლიერი და ლამაზი იყო, ჟღერადობა კი მეტად
განსხვავებული.

ეს ყველაფერი მე არ მომეწონა და ისეთი საიდუმლოებით იყო მოცული, ლამის

შევიშალე და დავდუმდი. თუ ეს მართალი იყო, რასაც ეს მოხუცი თავის მოგუდული
ხმით მიმღერდა, ჩემი ძველი სიმღერევი მხოლოდ სისულელე და ბავშვური თამაში
ყოფილა. მაშინ სამყარო ისეთივე ნათელი არ არის, როგორც ღმერთის გული, არამედ

23
ბნელი და მწუხარე, გაბრაზებული და მკაცრი და როდესაც ფოთლები შრიალებენ, ეს
არ ხდება სურვილით და სიხარულით, არამედ ტანჯვით.

ჩვენ კი გაუჩერებლად მივდიოდით და ჩრდილები დიდი ხდებოდნენ. და

რამდენჯერაც სიმღერას დავიწყებდი, ის წინანდელზე უფრო ხმადაბალი და ნაზი
იყო. ყოველ ჯერზე უცნობი მომიგებდა სიმღერით, რომელიც სამყაროს უფრო
ტკივილიანს და მე მოწყენილს მხდიდა. მე უკვე სული მტკიოდა, ვწუხდი, ვნანობდი,
რომ არ დავრჩი ყვავილებთან ან ბრიჯიტთან და ტკივილის გასაქარწყლებლად
დავიწყე ხმამაღალი სიმღერა საღამოს ლამაზ მზის შუქზე, სიყვარულზე, ბრიჯიტზე
და მის კოცნებზე. შემდეგ შრიალი დაიწყო, მე დავდუმდი, საჭესთან მჯდომმა კაცმა
კი სიმღერა დაიწყო. ის მღეროდა სიყვარულზე, სიყვარულის სურვილზე,
თაფლისფერსა და ცოსფერ თვალებზე და სველ წითელ ტუჩებზე. ეს ლამაზი და
აღმაფრთოვანებელი იყო. ის მღეროდა ტკივილნარევი სიხარულით. მის სიმღერაში
სიყვარული სასიკვდილო საიდუმლო გამხდარიყო, რომელიც ადამიანს აგიჟებდა.
სიყვარული ხალხს ერთმანეთის ტანჯვის და მკვლელობის საშუალებას აძლევდა. მე
ისეთი მონუსხული ვუსმენდი, თითქოს უკვე ასი წელი გზაში ვყოფილიყავი.

– ესე იგი სიცოცხლე არ არის ყველაზე მშვენიერი და ამაღლებული ამქვეყნად?! –

ამოვიყვირე მწარედ, – თუ სიკვდილი? მაშინ შენ მწუხარე მეფეო მიმღერე მე სიმღერა
სიკვდილზე.

საჭესთან მჯდომმა კაცმა დაიწყო სიმღერა სიკვდილზე და ის მღეროდა საოცრად,

უფრო საოცრად, ვიდრე რამე სიმღერა შეიძლება ყოფილიყო. მაგტამ სიკვდილიც არ
აღმოჩნდა ყველაზე ამაღლებული და ლამაზი, ესეც არ ყოფილა მისთვის ნუგეში.
სიკვდილი იყო სიცოცხლე და სიცოცხლე იყო სიკვდილი. ისინი ერთმანეთსი
გადახლართულიყვნენ. ერთ მარადიულ გაცხადებულ ბრძოლაში და ეს იყო აზრი
ყოფიერებისა, და ერთი მხრიდან, მოვიდა სინათლე, რომელსაც უნდოდა ყველაფერს
შეხებოდა და მეორე მხრიდან მოვიდა სიბნელე, რომელმაც ყველაფერი დაბინდა და
წყვდიადში გამახვია და წვდიადშიც კი ღვიოდა ჩემში ყველაზე ლამაზი სიყვარული.

მე ვუსმენდი მონუსხული, უცხო მოხუცმა კაცმა თავისი კეთილი მზერა მომაპყრო და

მისი ნაცსრისფერი თვალები იყო სავსე ტკვილით და სამყაროს სილამაზით. მან
შემომღიმა. მე მოვიკრიბე ძალა და ვუთხარი:

– დავბრუნდეთ, მეშინია ღამით, მე მინდა უკან ბრიჯიტთან ან ჩემს მამასთან.

მოხუცი ადგა, მის გამხდარ და კუშტ სახეს შუქჩრდილი ანათებდა.

– უკან გზა არ მიდის, -მითხრა მან მკაცრად, – ყოველთვის წინ უნდა იარო და როცა
სამყაროს აღმოჩენა გსურს. და გოგონასთან თაფლისფერი თვალებით შენ ყველაზე
საოცნებო და საუკეთესო გქონდა და რაც უფრო მეტად შორს იქნები მისგან, მით
უფრო კარგი და ლამაზი გახდება ყველაფერი. წადი სადაც გინდა, მე ჩემს ადგილს
საჭესთან გითმობ.

მე დაბნეული ვიყავი და მივხვდი, რომ ის მართალი იყო. სამშობლოს მონატრებით

ვფიქრობდი მე ბრიჯიტზე და ყველაფერზე, რაც ჩემი იყო და რაც დავკარგე. შემდეგ
გავემართე საჭესთან უცნობის ადგილის დასაკავებლად. მოხუცი კაცი ადგა და
როდესაც გვერდით ჩამიარა შემომხედა სახეში. მე მივუჯექი საჭეს და როდესაც
24
მოვიხედე, მივხვდი, რომ გემში მარტო ვიყავი. უცნობი სადღაც გამქრალიყო.
მომეჩვენა, რომ ყველაფერი, ბრიჯიტი, მამაჩემი, სამშობლო მხოლოდ სიზმარი იყო
და ვიყავი მოხუცი, დიდი ხანი მდინარეზე ვმოგზაურობდი. მივხვდი, რომ
უცნობისათვის არ უნდა დამეძახა და რაც შევიგრძენი იმის გასაგებად დავიხარე და
წყლის სარკეში ჩავიხედე, საიდანაც დაბერებული, ბრძენი და სერიოზული სახე
მიცქერდა და ეს მე ვიყავი.

და რადგანაც გზა უკან აღარ ბრუნდებოდა, გავუყევი ღამეული მდინარის ტალღებს.

25