ასეთი რამ ყველა ჩვენგანს განგვიცდია.

ყოველი ჩვენგანი ცხოვრების ამა თუ იმ

მომენტში ცრემლების ღვრით ამტკიცებდა, რომ „ეს სიყვარული არ ღირს ტანჯვად“.
ჩვენ იმიტომ ვიტანჯებით, რომ გვგონია, თითქოს უფრო მეტს გავცემთ, ვიდრე
ვიღებთ. ვიტანჯებით, რადგან ჩვენი სიყვარული არ სცნეს და არ შეიცნეს; რადგან ვერ
შევძელით, ჩვენი კანონებით გვემართა ურთიერთობა.

ვიტანჯებით, მაგრამ ამაოდ. რადგან სიყვარულში ჩვენი სულიერი ზრდის მარცვალია

ჩადებული. რაც უფრო მეტად გვიყვარს, მით მეტად ვუახლოვდებით სულიერ
ცოდნას. ჭეშმარიტებას ნაზიარები ადამიანები ხომ სწორედ ისინი არიან, ვისი
გულებიც სიყვარულის ცეცხლით იყო ანთებული, თავიანთი დროის ყველა
ცრურწმენას სძლევდნენ, ისინი მღეროდნენ, იცინოდნენ, ხმამაღლა ლოცულობდნენ,
ცეკვავდნენ, იმას აკეთებდნენ, რასაც მოციქულმა პავლემ „ნეტარი სიგიჟე“ უწოდა.
ისინი მხიარულები იყვნენ, რადგან სიყვარულით გაჯერებულ ადამიანს სამყარო
ემორჩილება და მას არც დანაკარგისა ეშინია. ჭეშმარიტი სიყვარული ის არის, როცა
უშურველად, დაუნანებლად, მთლიანად გაიღებ საკუთარ თავს.

„რიო-პიედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და ავტირდი“ სწორედ ამგვარ სიყვარულზე

მოგვითხრობს. პილარი და მისი მეგობარი გამოგონილი პერსონაჟები არიან და იმ
კონფლიქტებს ასახიერებენ, რომლებიც სულიერი სამყაროს ძიებისათვის არის
დამახასიათებელი. ადრე თუ გვიან ყველა ჩვენგანს მოუწევს დაძლიოს თავისი შიში,
რადგან სულიერი კვალი მხოლოდ სიყვარულის ყოველდღიურ გამოცდილებაზე
გადის.

ბერმა თომას მერტონმა ერთხელ თქვა: „სულიერი ცხოვრება სიყვარულამდე დადის.

იმიტომ კი არ უყვართ, რომ სიკეთის გაკეთება სურთ ან სურთ, დაეხმარონ ვინმეს,
დაიცვან და იზრუნონ ვინმეზე. როცა ასე ვიქცევით, ჩვენ ჩვენს ახლობლებს
ობიექტებად აღვიქვამთ, საკუთარ თავს კი  - იმ ადამიანებად, ვისაც ბოძებული გვაქვს
კეთილშობილება და სიბრძნე. ამ გრძნობას სიყვარულთან არაფერი აქვს საერთო.
სიყვარული ნიშნავს  - ეზიარო მეორე ადამიანს და მასში ღვთის ნაპერწკალი
აღმოაჩინო“.

დაე, რიო-პიედრას ნაპირებზე დაღვრილმა პილარის ცრემლებმა მიგვანიშნოს გზა ამ

ზიარებისკენ.

რიო-პიედრას ნაპირზე

ჩამოვჯექი და ავტირდი. თუკი გადმოცემებს დავუჯერებთ, ყველაფერი, რაც ამ

მდინარეში ხვდება  - ფოთლები, მწერები, ფრინველთა ბუმბული  - დროთა
განმავლობაში ქვებად იქცევა, ასე უხვად რომ არის ჩალექილი მის კალაპოტში. ო, რომ
შემეძლოს, გული ამოვიგლიჯო და ტალღებში მოვისროლო, რათა დასრულდეს ეს
ტანჯვა, ნაღველი და მოგონებები.

რიო-პიედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და ავტირდი. ზამთრის სიცივემ ლოყებზე

დადენილი ცრემლის სიმხურვალე შემაგრძნობინა და ეს ცრემლები ჩემ თვალწინ
მორბენალ ყინულოვან ტალღებს შეერწყა. სადღაც ეს მდინარე მეორეს ერთვოდა,
მერე  - მესამეს  - ჩემს თვალთაგან და გულიდან შორს მიაქანებდა ტალღებში არეულ
ჩემს ცრემლებს და ბოლოს ზღვას უერთდებოდა.

ნეტავ მდინარის ტალღებმა შორს გაიტაცონ მათში შერეული ჩემი ცრემლები, რომ
ჩემს სიყვარულს დაავიწყდეს, როგორ დავტიროდი ერთხელ. ნეტავ შორს გაიტაცონ
და დამავიწყონ რიო-პიედრა, მონასტერი, ეკლესია პირენეის ფერდობზე, ნისლი და
გზები, რომლებზეც ერთად გვივლია.

მე დავივიწყებ გზებს, მთებსა და ველებს, სიზმრად რომ ვნახე  - ეს სიზმარი მე

მესიზმრებოდა, ოღონდ ამის შესახებ მაშინ არაფერი ვიცოდი.

თუმცა, მე ის დიდებული წამიც მახსოვს, როცა უბრალო „ჰო“ ან „არა“ მთლიანად

შეცვლიდა ჩვენს არსებობას. ეს თითქოს ისე დიდი ხნის წინ მოხდა, სინამდვილეში
კი, სულ რაღაც ერთი კვირის წინ. მე კვლავ შევხვდი მას და კვლავ დავკარგე.

რიო-პიედრას ნაპირთან დავწერე ეს ამბავი. ხელები მეყინებოდა, ფეხები

მოუხერხებელი ჯდომით დამიბუჟდა და ერთთავად მსურდა, მიმეტოვებინა წერა.

- ეცადე, უბრალოდ იცხოვრო, მოგონებები მოხუცებს დაუტოვე,  - მეუბნებოდა ის.

ეგებ სწორედ სიყვარული გვაბერებს დროზე ადრე და სიყვარულივე გვიბრუნებს

დიდი ხნის წინ ჩავლილ ახალგაზრდობას. მაგრამ როგორ უნდა მოახერხო, აღარ
იფიქრო იმ წუთებზე? იმიტომაც ვწერ, რომ ყრუ ნაღველი ნათელ დარდად
გადავადნო, მარტოობა მოგონებად ვაქციო, საკუთარ თავს მოვუყვე და ავუხსნა, რაც
გადამხდა, მერე კი მდინარის ტალღებს გავატანო,  - ასე მირჩია იმ ქალმა, ვინც
შემიფარა. და მაშინ  - გავიხსენოთ წმინდანის სიტყვები,  - წყალი ჩააქრობს ცეცხლით
დაწერილს.

სიყვარულის ყველა ამბავი ერთმანეთს ჰგავს.

ჩვენ ერთად ვიზრდებოდით და ერთად გავიზარდეთ. შემდეგ ის მშობლიური

კუთხიდან გაემგზავრა, რადგან, ადრე თუ გვიან, ყმაწვილები მშობლიურ სოფლებს
ტოვებენ ხოლმე. წასვლის წინ მითხრა, რომ ქვეყნიერების ნახვა უნდოდა, და ოცნების
თვალით სორიის ველებს მიღმა იხედებოდა.

რამდენიმე წელი არაფერი გამიგია მის შესახებ. მხოლოდ ხანდახან მოდიოდა

წერილი  - ეს იყო და ეს, ჩვენი ბავშვობის ველებსა და ორღობეებში ის აღარასოდეს
დაბრუნებულა.
მე კი სკოლა დავამთავრე, სარაგოსაში გავემგზავრე და იქ მივხვდი: სწორად მოიქცა.
სორია პატარა ქალაქი იყო, ერთადერთი პოეტი კი, რომელიც სორიამ აჩუქა
ქვეყნიერებას, ამბობდა: „გზები იმიტომ არის შექმნილი, რომ მას მისდიო“. მე
უნივერსიტეტში ჩავაბარე, საქმრო გამიჩნდა. ღია კონკურსისათვის მზადება დავიწყე,
რომელშიც გამარჯვება აღარ დამცალდა. ვმუშაობდი გამყიდველად, რათა სწავლის
ფული გადამეხადა. კონკურსზე ჩავიჭერი და საქმროსაც უარი ვუთხარი.

წერილები კი მისგან უფრო გახშირდა და, უცხოური მარკების შემხედვარეს, შური

მიპყრობდა. ვფიქრობდი, რომ ჩემი მეგობარი გაიზარდა, ბევრი რამ შეიცნო,
მსოფლიო შემოიარა, ფრთები შეისხა, მე კი სულ იმას ვცდილობდი, სადმე ფესვები
გამედგა.

მერე დადგა დრო, როცა წერილები საფრანგეთის ერთი პატარა ქალაქიდან მოდიოდა.
ის უკვე ხშირად ახსენებდა ღმერთს, მერე კი ერთ-ერთი წერილით მაცნობა, რომ
სემინარიაში ჩაბარებას აპირებდა, სურდა, ლოცვისა და ქადაგებისათვის მიეძღვნა
თავი. საპასუხო წერილში ვთხოვე, არ აჩქარებულიყო, ცოტა ხნით კიდევ
დამტკბარიყო თავისუფლებით და მხოლოდ შემდეგ გადაედგა ასეთი
საპასუხისმგებლო ნაბიჯი.

წერილი გადავიკითხე და დავხიე  - ვინ ვიყავი მე, რა უფლება მქონდა,

თავისუფლებაზე ან ბერად აღკვეცაზე მელაპარაკა? ერთიცა და მეორეც მისი
გადასაწყვეტი იყო და არა ჩემი.

კიდევ ცოტა ხნის შემდეგ შევიტყვე, რომ საჯარო ლექციებს კითხულობდა და

გავოცდი  - საკმაოდ ახალგაზრდა იყო, რომ სხვებისათვის რამე ესწავლებინა! ორი
კვირის შემდეგ ისევ მივიღე წერილი, სადაც მაცნობებდა, რომ მადრიდში აპირებდა
ლექციის წაკითხვას და მთხოვდა, დავსწრებოდი.

სარაგოსიდან მადრიდამდე ოთხი საათი ვიმგზავრე, რადგან ჯერ კიდევ

შემომრჩენოდა მისი ნახვისა და მისი ხმის მოსმენის სურვილი. მინდოდა, ერთად
შევსულიყავით კაფეში, ჩვენი ბავშვობა და ის დრო გაგვეხსენებინა, როცა სამყარო
უკიდეგანო გვეჩვენებოდა და თვალსა და გონებას ვერ ვაწვდენდით.

1993 წლის 4 დეკემბერი, შაბათი

ლექციაზე უფრო მეტ ხალხს მოეყარა თავი, ვიდრე წარმოვიდგენდი. გარემოც ბევრად
საზეიმო და მკაცრი ჩანდა.

„ნუთუ ასე გაითქვა სახელი?“  - ვფიქრობდი გაოცებული. თვითონ ამის შესახებ

არაფერს მწერდა. ერთი სული მქონდა, დარბაზში მსხდომ ადამიანებს
გამოვლაპარაკებოდი, გამეგო, აქ რამ მოიყვანა ისინი, მაგრამ მეუხერხულა და
გავჩუმდი.

გავოცდი, როცა დავინახე. სრულებით არ ჰგავდა იმ ბიჭს, ოდესღაც რომ ვიცნობდი,

თუმცა, არც იყო გასაკვირი: თერთმეტი წელი არ გვენახა ერთმანეთი და, ცხადია,
შეიცვლებოდა. უფრო გალამაზებულიყო, თვალები უბრწყინავდა.

- ჩვენსავე გრძნობებს გვიბრუნებს,  - ჩაილაპარაკა ხელმარცხნივ მჯდომმა ქალმა.

გამიკვირდა.

- რას გიბრუნებთ?  - ჩავეკითხე.

- იმას, რაც მოგვპარეს  - რწმენას.

- არა, არ გვიბრუნებს,  - შეეკამათა ხელმარჯვნივ მჯდარი ახალგაზრდა ქალი,  -

შეუძლებელია იმის დაბრუნება, რაც ისედაც ჩვენ გვეკუთვნის.

- აბა, აქ რისთვის მოხვედით?  - გაღიზიანდა პირველი.

- მინდა მოვუსმინო, მაინტერესებს, ახლა რას გვიპირებენ. იყო დრო, კოცონზე

გვწვავდნენ, მინდა ვიცოდე, ის დრო დამთავრდა თუ კიდევ უნდა ველოდოთ რამეს?

- ხომ ხედავთ, სრულიად მარტოა,  - უთხრა პირველმა ქალმა,  - რაც შეუძლია,

ყველაფერს აკეთებს.

მეორემ დამცინავად ჩაიღიმა და საუბარი აღარ გაუგრძელებია, თავი მიაბრუნა.

- მეტი რაღა ქნას? სემინარიელის კვალობაზე ძალიან თამამად იქცევა,  - ახლა მე

მომმართა პირველმა, თითქოს ჩემგან ითხოვდა მხარდაჭერას.

მე ვერაფერს მივხვდი და კრინტი არ დამიძრავს. ახალგაზრდა ქალმა კი თვალი

ჩამიკრა, როგორც თანამზრახველს და თანამდგომს.

ვდუმდი იმიტომაც, რომ ფიქრი სხვა მიმართულებით გამექცა. პირველი ქალის

ნათქვამმა გამაოგნა:

„სემინარიელი“.

შეუძლებელია. ასე რომ ყოფილიყო, აუცილებლად მომწერდა და გამაგებინებდა.

ლექცია დაიწყო. მე კი გულისყურის მოკრებას ვერ ვახერხებდი. „უკეთ უნდა

ჩამეცვა“,  - ვფიქრობდი და ვერ გამერკვია, მაინცადამაინც ეს რატომ მაწუხებდა. მან
დარბაზში შემნიშნა და ახლა იმაზე დავიწყე ფიქრი, მოვეწონე თუ არა. ალბათ,
უზარმაზარი სხვაობა იყო მაშინდელ „მესა“ და ახლანდელს შორის, ან რა იყო
გასაკვირი, მაშინ თვრამეტი წლისა ვიყავი, ახლა  - ოცდაცხრის.
ხმა არ შეცვლოდა, მხოლოდ სიტყვები იყო სხვა.

ყოველთვის უნდა შევძლოთ არჩევანის გაკეთება და ნაბიჯის გადადგმისა არ უნდა

შეგვეშინდეს. რადგან სიცოცხლის სასწაულს სრულად მხოლოდ მაშინ ვწვდებით,
როცა მზად ვართ, რომ აღსრულდება მოულოდნელი.

ყოველ დილით, მზესთან ერთად, ღმერთი იმ შესაძლებლობასაც გვიგზავნის, რომ

შევცვალოთ ის ყველაფერი, რაც უბედურებას გვანიჭებს. ჩვენ კი ყოველდღე
ვთვალთმაქცობთ, ისე ვიქცევით, თითქოს ეს შესაძლებლობა საერთოდ არ
გვეძლეოდეს. თავს ვირწმუნებთ, თითქოს დღეები არაფრით განსხვავდება
ერთმანეთისგან: თითქოს დღევანდელი დღე გუშინდელს ჰგავს და არ განირჩევა
ხვალინდელისგან. ისინი კი, ვინც ყურადღებით აკვირდებიან თავიანთ დღეებს,
აუცილებლად შეიგრძნობენ იმ სასწაულ წამს. ეს სასწაული შეიძლება იმ მონაკვეთში
იყოს ჩამალული, როცა ხვალისკენ მიმავალ კარს ვაღებთ, ან იმ გარინდულ
მდუმარებაში, ვახშმის შემდეგ რომ ჩამოწვება ხოლმე, ანდა იმ უთვალავ წვრილმანში,
რომელთაც ხშირად ერთმანეთისგან ვერც კი ვასხვავებთ. მაგრამ ეს წამი მაინც
არსებობს. წამი, როდესაც ვარსკვლავთა ძალა შემოდის ჩვენში და სასწაულების
მოხდენის ნებას გვაძლევს.

დიახ, ბედნიერება ხანდახან უფლის მადლით მოგვეახლება ხოლმე, მაგრამ უფრო

ხშირად სირთულეების დაძლევისა და მათზე გამარჯვების შედეგია. ეს სასწაული
წამი გვაძლევს ძალას, გვეხმარება, გადავსხვაფერდეთ და ჩვენი ოცნების საძებნელად
გავეშუროთ. ამ გზაზე უამრავი ტანჯვა და ურვა გველის, უამრავი ნაღველი და
უარყოფა, მრავალი იმედგაცრუება  - მაგრამ ეს ყველაფერი წარმავალია და უკვალოდ
ქრება. სამაგიეროდ, მომავლიდან ამაყად შევძლებთ უკან მოხედვას და მივხვდებით,
რომ ამაოდ არ გვიცხოვრია ამქვეყნად.

უბედურია ის, ვისაც არჩევანის გაკეთებისა ეშინია, რადგან, იმათგან განსხვავებით,

ვინც ოცნებობს და ოცნების აღსრულებისკენ ილტვის, მას იმედგაცრუებისა და
ილუზიების მსხვრევის სიმწარე და ტანჯვა არ განუცდია. მაგრამ როცა უკან
მიიხედავს  - და აუცილებლად მიიხედავს, რადგან ეს ყველა ჩვენგანის ხვედრია,  -
მაშინ გაიგებს გულის ხმას, რომელიც ჰკითხავს: „სად გაფანტე ის სასწაულები, რითაც
ღმერთმა ასე გულუხვად მორთო შენი სიცოცხლის დღეები - უქმეები თუ სამუშაო?
როგორ გამოიყენე შენი ნიჭი, რომელიც შემოქმედმა გიბოძა? უფრთხილდებოდი და
სადღაც ღრმად ჩაფლე, დაკარგვის შიშით? ახლა ვეღარაფერს გააწყობ, ამიერიდან შენ
მხოლოდ ის შეგიძლია ირწმუნო, რომ ამაოდ არსებობდი, ამაოდ გაისარჯე და
დაიხარჯე და ცხოვრება გაფლანგე“.

უბედურია ის, ვინც ამას მიხვდება. უბედურია, რადგან უკვე დაიჯერებს სასწაულის
შესაძლებლობას, მაგრამ სასწაულებრივ წამებს უკან ვეღარასოდეს დაიბრუნებს.
ლექციის დამთავრებისთანავე ხალხი გარს შემოეხვია. მე ოდნავ მოშორებით
ვიცდიდი და დაძაბული ვფიქრობდი, რა შთაბეჭდილებას მოვახდენდი მასზე ამდენი
წლის განშორების შემდეგ. თავს პატარა გოგოსავით ვგრძნობდი  - მეუხერხულებოდა,
ვეჭვიანობდი მის ახალ მეგობრებზე და ვიტანჯებოდი, სხვებს რომ ჩემზე მეტ
ყურადღებას უთმობდა.

და, აი, მომიახლოვდა, ჩემდა გასაკვირად, გაწითლდა, და უკვე ჩემ წინაშე

ზრდასრული მამაკაცი კი აღარ იდგა, არამედ ის ბიჭი, ოდესღაც ჩემთან ერთად
წმინდა სატურიას სამრეკლოში დამალული, თავის ოცნებებზე რომ მიყვებოდა,
შეშინებული მშობლები კი ამასობაში პოლიციაში რეკავდნენ, ბანაობის დროს
მდინარეში ხომ არ დაიხრჩვნენო.

- გამარჯობა, პილარ.

გადავკოცნე. შემეძლო, ქათინაური მეთქვა, და ისიც, რომ ამდენ ხალხში ოდნავ

უხერხულად ვგრძნობდი თავს. შემეძლო, რაიმე სასაცილო გამეხსენებინა ჩვენი
ბავშვობიდან ან მეღიარებინა, რომ ვამაყობდი, ამდენი ადამიანი რომ უსმენდა
აღფრთოვანებით.

შემეძლო, ამეხსნა, რომ სასწრაფოდ უნდა წავსულიყავი, თორემ სარაგოსისაკენ

მიმავალი უკანასკნელი ავტობუსი გამასწრებდა.

შემეძლო. ჩვენ, ალბათ, ვერასდროს ჩავწვდებით ამ სიტყვის მნიშვნელობას. რადგან

ჩვენი ცხოვრების ყოველ წუთს შეიძლება მოხდეს რაღაც  - შეიძლება მოხდეს, მაგრამ
არ ხდება. არსებობს ის ჯადოსნური წუთი, რომელიც თუ არ შეაჩერე, ისე ჩაივლის,
ვერც კი შეიცნობ და ბედისწერის მსახვრალი ხელი წამიერად შეცვლის ჩვენს
ცხოვრებას.

მაშინაც სწორედ ასე მოხდა. იმ ყველაფრის ნაცვლად, რაც შემეძლო, მეთქვა, მე

მხოლოდ ორი სიტყვა ვუთხარი, რამაც  ერთი კვირის თავზე ამ მდინარის ნაპირთან
მომიყვანა და ეს სიტყვები დამაწერინა.

- ყავა დავლიოთ?  - აი, რა ვთქვი მაშინ.

ის ჩემკენ შემობრუნდა და მისკენ გაწვდილი ბედისწერის ხელს ხელი შეაგება.

- ძალიან მჭირდება შენთან ლაპარაკი. ხვალ ბილბაოში მივდივარ მანქანით, ლექცია

მაქვს. წამოხვალ?

- სარაგოსაში უნდა დავბრუნდე,  - ვუპასუხე და არც კი მიფიქრია, რომ, ალბათ,

სწორედ ეს იყო ერთადერთი გამოსავალი.

მაგრამ იმავ წამს, იქნებ, იმიტომ, რომ კვლავ ბავშვობაში მინდოდა დაბრუნება, ანდა
იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვწერთ ჩვენი ცხოვრების ფურცლებს, ვუთხარი:
- თუმცა, ხვალ უბიწო ჩასახვის დღესასწაულია  - დასვენების დღე. შემიძლია,
ბილბაოში გამოგყვე და იქიდან წავალ სარაგოსაში.

ჩემი მეზობელი ქალის სიტყვები მოსვენებას არ მაძლევდა  - „სემინარიელი“  - მან,

როგორც ჩანს, რაღაც შემატყო.

- რამე გინდა, მკითხო?

- მინდა,  - ვუპასუხე და ვცადე, მეეშმაკა:  - ლექციის დაწყებამდე ერთმა ქალმა თქვა,

რომ შენ ადამიანებს უბრუნებ იმას, რაც მათ ეკუთვნით.

- მაგას არა აქვს მნიშვნელობა.

- ჩემთვის აქვს. მე ხომ შენ შესახებ არაფერი ვიცი. გავოცდი კიდეც, როცა შენი
ლექციის მოსასმენად ამდენი ხალხი ვნახე მოსული.

მან გაიცინა, სხვებისკენ შებრუნდა და უკვე მათთან აპირებდა საუბრის გაბმას.

- მოიცადე,  - სახელოზე მოვქაჩე,  - არ გიპასუხია.

- დამიჯერე, პილარ, ეს შენ არ დაგაინტერესებს.

- მაინც მინდა, ვიცოდე.

მან ამოიოხრა და დარბაზის ბოლოში გამიყვანა.

- სამივე დიდებული რელიგია, რომელთა საფუძველშიც ერთღმერთიანობა დევს  -

იუდაიზმი, ქრისტიანობა და ისლამი,  - მამაკაცური რელიგიებია. ყველა
ღვთისმსახურიც მამაკაცია. მამაკაცები ადგენენ წესებს და მამაკაცები აღასრულებენ
ადათს.

- დარბაზში მჯდომი ის ქალი რას გულისხმობდა?

ის შეიშმუშნა, დაფიქრდა და შემდეგ მაინც მიპასუხა:

- მე ოდნავ სხვაგვარად ვფიქრობ. მე უფლის ქალურ საწყისს ვაღიარებ.

თავისუფლად ამოვისუნთქე. ის ქალი ცდებოდა, ჩემი მეგობარი სემინარიელი ვერ

იქნებოდა, რადგან სემინარიის სტუდენტებისათვის სხვაგვარად ფიქრი დაუშვებელი
იყო.

- ამომწურავი პასუხია,  - ვუთხარი სიცილით.

კართან ის ქალიშვილი მელოდა, დარბაზში თვალი რომ ჩამიკრა.

- რატომღაც მგონია, ჩვენ ერთი და იმავე რელიგიის მსახურები ვართ,  - მითხრა მან,  -
მე ბრიდა მქვია.
- არ მესმის, რას მეუბნები.

- კარგად გესმის,  - გაეცინა მას.

სიტყვის თქმაც ვეღარ მოვასწარი, ხელი მტაცა და გარეთ გამიყვანა. საკმაოდ თბილი
საღამო იდგა, მაგრამ დილამდე ქუჩაში ხომ ვერ დავრჩებოდი, ღამის გასათევი უნდა
მომეძებნა.

- სად მივდივართ?  - ვკითხე მე.

- ქალღმერთის საკურთხეველთან,  - იყო პასუხი.

- იქნებ სადმე იაფფასიანი სასტუმრო მაპოვნინო?

- ყველაფერს მოგვიანებით აგიხსნი.

მერჩივნა, კაფეში შევსულიყავით და გველაპარაკა, იქნებ ჩემს მეგობარზე შემეტყო

რამე. მაგრამ წინააღმდეგობას ვერ ვუწევდი და როცა პასეო-დე-კასტელიანათი
წამიყვანა, მორჩილად მივყვებოდი, მხოლოდ აქეთ-იქით ვიყურებოდი და მადრიდს
ვათვალიერებდი, რომელიც ადრე არ მენახა.

შუა პროსპექტზე ბრიდა შეჩერდა და ცაზე მიმანიშნა.

- აი, ისიც!

უფოთლო ტოტებში ბადრი მთვარე ციალებდა.

- ლამაზია,  - ვთქვი მე.

ბრიდა არ მისმენდა, ხელები მაღლა აღმართა, ხელისგულები ცას მიუშვირა, თავი

უკან გადააგდო და გაქვავდა.

„რა ხდება?  - გავიფიქრე,  - ჯერ ლექციაზე ვიყავი, მერე ამ შეშლილს გამოვყევი პასეო-
დე-კასტელიანაზე, ხვალ კი ბილბაოში მივდივარ.“

- დედაო ღმერთო,  - თვალდახუჭული ამბობდა ბრიდა,  - შენ, ვინც იშვები, ბრწყინავ,

კვდები და მკვდრეთით აღდგები; შენ, ვინც უწყი გზა მარცვლიდან ნაყოფამდე,
მოგვეცი უნარი, შევიცნოთ ჩვენი ძალა და საერთო ენა გვაპოვნინე მამაკაცებთან.

მან ისევ ცისკენ აღაპყრო ხელები და ისევ დიდი ხნით გახევდა. გამვლელები
უყურებდნენ, იცინოდნენ, მაგრამ ის არაფრად აგდებდა მათ ქილიკს, მე კი
სირცხვილისაგან ვნატრობდი, მიწა გამსკდომოდა.

- ეს უნდა გამეკეთებინა,  - მითხრა, როცა შესაფერი პატივი მიაგო მთვარეს,  -

ამიერიდან ქალღმერთი დაგვიცავს.

- ბოლოს და ბოლოს, ამიხსენი, რა ხდება? რაზე მელაპარაკები?

- იმაზე, რაც შენმა მეგობარმა ლექციაზე თქვა, ოღონდ  - ჭეშმარიტი სიტყვებით.

ვინანე, ლექციას რომ არ მოვუსმინე, ამიტომაც ახლა ვერაფერს ვხვდებოდი.

- ჩვენ ვიცით, რომ ღმერთის ერთ-ერთი იერსახე ქალია,  - დაიწყო ბრიდამ, გზა რომ
განვაგრძეთ,  - ჩვენ ის ქალები ვართ, ვისაც გვესმის და გვიყვარს დიადი დედა. ეს
ცოდნა ძვირად დაგვიჯდა: ჩვენ გვდევნიდნენ და კოცონზე გვწვავდნენ, მაგრამ მაინც
გადავრჩით. და ახლა ჩვენთვის მისაწვდომია მისი იდუმალება.

კოცონი, ჯადოქრები.

ჩემს თანამგზავრს დავაკვირდი, ლამაზი სახე ჰქონდა, გაშლილი, ჟღალი თმა ბეჭებზე
ეფინა.

- საუკუნეების მანძილზე კაცები სანადიროდ მიდიოდნენ, ჩვენ გამოქვაბულებში,

დედის წიაღში ვრჩებოდით და ბავშვებს ვზრდიდით,  - განაგრძო მან,  - იქ გვასწავლა
დიადმა დედამ თავისი სიბრძნე. კაცის ცხოვრება მოძრაობაში ვლინდება. ჩვენ დედის
წიაღში ვიყავით ჩაბუდებულები, ამიტომაც მივხვდით, როგორ ღვივდება თესლი და
ჩვენი კაცები გავაფრთხილეთ. ჩვენ გამოვაცხვეთ პირველი პური. თიხის პირველი
თასი გავაკეთეთ და კაცებს წყურვილი მოვუკალით. ჩვენ ჩავწვდით შემოქმედების
ციკლს, რადგან ჩვენში მწიფდებოდა ნაყოფი, რომელიც მთვარის ციკლის
ცვალებადობას იმეორებდა. შეხედე, აი, ისიც!  - უცებ წამოიძახა მან.

იქით გავიხედე, საითაც მანიშნებდა. მოედნის ცენტრში ყოველი მხრიდან მოძრავი

მანქანებით გარშემორტყმული იდგა ქანდაკებიანი შადრევანი  - ლომებშებმულ
ეტლზე ამხედრებული ქალი.

- ეს ციბელას მოედანია,  - თავი მოვიწონე მადრიდის ცოდნით. საფოსტო მარკებზე

ბევრჯერ მენახა ეს ქანდაკება.

მაგრამ ბრიდას აღარაფერი ესმოდა. ის უკვე შუა მოედანზე, მანქანების ზღვაში,

შადრევნისაკენ მირბოდა.

- წამოდი! წამოდი!  - მეძახდა და ხელს მიქნევდა.

გადავწყვიტე, თან გავყოლოდი, თუნდაც იმიტომ, რომ სასტუმროს დასახელება

მეკითხა. ამ სიგიჟემ უკვე დამღალა და ერთი სული მქონდა, როდის დავწვებოდი.

- წყალი!  - იყვირა მან,  - წყალი, აი, მისი გამოვლინება!

შადრევანთან თითქმის ერთდროულად აღმოვჩნდით, მე  - გულამოვარდნილი, ის  -

პირზე ღიმილდაფრქვეული.

- თუ შეგიძლია, რომელიმე იაფი სასტუმროს სახელი მითხარი.

მან ორივე ხელი შადრევანში ჩაყო და მითხრა:

- მოდი, წყალს შეეხე.

- არ მინდა, მაგრამ ხელს არ შეგიშლი. წავალ, სადმე ღამის გასათევს ვიპოვი.

- ერთი წუთით მოიცადე!

მან ჩანთიდან პატარა ფლეიტა ამოიღო და პირთან მიიტანა. მომეჩვენა, რომ მუსიკამ
ჰიპნოზური ძალით იმოქმედა  - სადღაც გაქრა მანქანების ხმაური და გულისცემაც
დამიწყნარდა. შადრევანთან ჩამოვჯექი, წყლის ბუტბუტსა და ფლეიტის ღუღუნს
მივუგდე ყური. თავს ზემოთ მოლიცლიცე დისკოს ავხედე. იქნებ ბოლომდე ვერც
ვაცნობიერებდი, მაგრამ რაღაც მკარნახობდა, რომ იქ, ცაში, ჩემი ქალური არსის
ნაწილი იმყოფებოდა.

არ ვიცი, რამდენ ხანს ღუღუნებდა ფლეიტა. მერე დაკვრა დაამთავრა და

შადრევნისკენ შებრუნდა.

ციბელა დიადი დედის კიდევ ერთი გამოვლინებაა. ციბელა ზრდის მინდორში

თავთავს, იცავს ქალაქებს და ქალებს წარმართავს ღვთისმსახურების გზაზე.

- შენ ვინ ხარ?  - ვკითხე მე,  - ან რატომ მთხოვე, გამოგყოლოდი?

ის შემობრუნდა.

- სწორედ ისა ვარ, ვინც გგონივარ. მე დედამიწის რელიგიის მსახური ვარ.

- მე რაში დაგჭირდი? - ისევ ჩავეკითხე.

- შენი თვალები და გული გადაშლილი წიგნია ჩემთვის. მალე შენ ვნებით და მთელი
გულით გეყვარება და დაიტანჯები.

- მე? ვინ მეყვარება?

- შენ იცი, ვინც. მე ვნახე, როგორ გიყურებდა. მას შენ უყვარხარ.

ეჭვიც აღარ მეპარებოდა, რომ ის ქალიშვილი გიჟი იყო.

- ამიტომაც წამოგიყვანე,  - განაგრძო ბრიდამ,  - ის ღირსეული და დიდებული

ადამიანია და, თუმცა სისულელეებს ლაპარაკობს, მაინც აღიარებს დიადი დედის
კულტს. ეცადე, გაუფრთხილდე, რომ არ დაიღუპოს.

- როგორც ჩანს, საკუთარ ფანტაზიებში გაიბლანდე, თვითონაც არ იცი, რას ამბობ,  -

ვუთხარი, როცა მანქანების ზღვას უკან მოვარღვევდით და თავს ვუმტკიცებდი, რომ
აღარასოდეს გავიხსენებდი ამ ქალის ნათქვამს.
1993 წლის 5 დეკემბერი, კვირა

ყავის დასალევად შევჩერდით.

- გატყობ, ცხოვრებამ ბევრი რამ გასწავლა,  - ვუთხარი საუბრის გასაბმელად.

- უპირველესად ის, რომ ყველა ადამიანს წვდომის უნარი გააჩნია და რაოდენ

შეუძლებლადაც უნდა გვეჩვენებოდეს, ყველანი ცვლილებების მადლით ვართ
დაჯილდოებულნი,  - მიპასუხა მან.

ამით დასრულდა ჩვენი საუბარი. მანამდეც, დაახლოებით, ორი საათის მანძილზე,

სანამ გზად, ბართან არ შევჩერდით, ხმა არ ამოგვიღია.

მანქანაში ჩასხდომისთანავე ვცადე, ბავშვობა გამეხსენებინა, მაგრამ საუბარში არ

ამყოლია, გულგრილად მიქნევდა თავს და მხოლოდ ზრდილობისათვის
მპასუხობდა. ხანდახან ისეთ რამესაც ჩამეკითხებოდა, რაც უკვე მოყოლილი მქონდა.

ლაპარაკი არ გამოგვდიოდა. იქნებ ერთმანეთს დრომ ან მანძილმა დაგვაშორა ასე

უიმედოდ.

„ლექციაზე ჯადოსნურ წამებზე ლაპარაკობდა,  - ვფიქრობდი ჩემთვის,  - ნეტავ რით

განსხვავდება ერთმანეთისგან ის გზები, რომლითაც კარმენი, წმინდა იაკობი და
მარიამი დადიოდნენ?“ ცხადი იყო, ის ახლა სულ სხვა სამყაროში ცხოვრობდა, სორია
მისთვის მოგონებადღა ქცეულიყო  - დროით გაფერმკრთალებულ და წარსულში
ჩაკირულ მოგონებად. მისი ბავშვობის მეგობრები ბავშვობაშივე ჩარჩნენ, მოხუცები
კი, თუკი ისევ ცოცხლები იყვნენ, დღესაც იმავეს აკეთებდნენ, რასაც ოცდაცხრა წლის
წინ.

უკვე ვნანობდი კიდეც, ბილბაოში გაყოლაზე რომ დავთანხმდი. და როცა ბარში ისევ
შუა სიტყვაზე გამაწყვეტინა სათქმელი, მეც გაჩუმება ვარჩიე.

ბილბაომდე დარჩენილი ორი საათი წამებად მექცა. ის გზას გასცქეროდა, მე

ფანჯარაში ვიყურებოდი და არც ერთი არ ვცდილობდით ცუდი განწყობის დაფარვას.
ნაქირავებ მანქანაში რადიო არ მუშაობდა და გამთანგავი დუმილის ჩახშობას
ვერაფრით ვახერხებდით.

- მოდი, ვინმეს ვკითხოთ, სად არის ავტოსადგური,  - ვუთხარი, როცა სწრაფი

მაგისტრალიდან ქალაქისკენ გადავუხვიეთ,  - აქედან სარაგოსაში რეგულარულად
დადის ექსპრესები.

სიესტის დრო იყო და ქუჩაში ცოტა ხალხი გვხვდებოდა. ვიღაც კაცს გვერდით
ჩავუარეთ, მერე  - ვიღაც ახალგაზრდა წყვილს, მაგრამ მანქანა არ შეუჩერებია, არც
არაფერი უკითხავს. ვეღარ მოვითმინე:

- რატომ არავის ეკითხები? იცი, სად არის?

- რა?

ის ისევ არ მისმენდა და არ ესმოდა ჩემი.

და უცებ მივხვდი, რატომაც დუმდა. რაზე უნდა ელაპარაკა ქალთან, ვინც წარსულში
ჩარჩა? რატომ უნდა მოსწონებოდა იმ ქალის გვერდით ყოფნა, ვისაც ამოუცნობისა და
მიუწვდომლის შიში ზარავდა და ყველაფერზე მეტად კარგ სამუშაოსა და ხელსაყრელ
ქორწინებას აფასებდა? მე კი  - ო, ღმერთო,  - ძველ მეგობრებზე, მტვრით დაფარულ
მოგონებებზე, მიყრუებულ და მივარდნილ ქალაქზე ლაპარაკს ვცდილობდი. სხვა
არც მქონდა სალაპარაკო.

ქალაქის ცენტრს ვუახლოვდებოდით.

- აი, აქ გამიჩერე,  - მთელი ძალისხმევით ვცადე, ხმა არ ამკანკალებოდა,

სინამდვილეში, ლამის მეტირა. სულელ, ინფანტილურ და მოსაბეზრებელ ადამიანად
ვგრძნობდი თავს.

მანქანა არ გაუჩერებია.

- ავტობუსის სადგური უნდა მოვნახო და სარაგოსაში დავბრუნდე,  - დავიჟინე მე.

- ამ ქალაქში არასოდეს ვყოფილვარ და წარმოდგენა არა მაქვს, სად არის ჩემი

სასტუმრო. არც ის ვიცი, ლექცია სად ტარდება ან ავტობუსის სადგური სად უნდა
ვეძებო.

- ნუ გეშინია, ვიპოვი.

სვლა შეანელა, მაგრამ მანქანა არ გაუჩერებია.

- მინდოდა...

ორჯერ დაიწყო, მაგრამ ფრაზა ვერ დაასრულა. ისედაც შემეძლო, მივმხვდარიყავი,

რის თქმას აპირებდა. ალბათ, მადლობის გადახდა უნდოდა, რომ აქამდე გამოვყევი,
ან ნაცნობ-მეგობრებთან მოკითხვას დამაბარებდა  - და, აი, ასე დააღწევდა თავს
უსიამოვნო შეგრძნებებს.

- მინდოდა, მეთხოვა, დღეს საღამოს ლექციაზე გამომყოლოდი,  - ბოლოს, როგორც

იქნა, ამოთქვა სათქმელი.

დავიბენი. ეგებ მხოლოდ იმას ცდილობდა, როგორმე დრო მოეგო, რათა უკანასკნელი
ორი საათის მანძილზე ჩამოწოლილი დაძაბული დუმილი გაექარწყლებინა.

- ძალიან მინდა, გამომყვე,  - გაიმეორა.

ჰო, ცხადია, მე პროვინციელი გოგო ვიყავი, ცხადია, ჩემს ცხოვრებაში არაფერი ისეთი
სულისშემძვრელად საინტერესო არ მომხდარა, რაზეც ლაპარაკი ღირდა; ცხადია,
ქალაქელი ქალებისათვის დამახასიათებელი ბრწყინვალება და მომხიბვლელობა
მაკლდა, მაგრამ ერთი რამ ნამდვილად ვიცოდი  - პროვინციული ცხოვრება ქალს
ელეგანტურობასა და მომხიბვლელობას ვერ სძენს, თუმცა გულის მოსმენას და მის
მორჩილებას მაინც ასწავლის.

და, ჩემდა გასაოცრად, გულის ხმამ მამცნო, რომ ჩემი თანამგზავრი არ ტყუოდა.

სული მოვითქვი, ცხადია, არანაირ ლექციაზე არ წავყვებოდი, მაგრამ ის მაინც იყო

გასახარი, რომ ჩემი მეგობარი ჩემ გვერდით იყო, თავის თავგადასავლებში მიხმობდა,
თავის შიშსა და გამარჯვების სიხარულს მიზიარებდა.

- მიწვევისათვის გმადლობ,  - ვუპასუხე მშვიდად,  - მაგრამ სასტუმროში

გასაჩერებელი ფული არა მაქვს, თან ვერც მეცადინეობას გავაცდენ.

- ფული მაქვს. ღამე ჩემთან გაათიე, ორსაწოლიანი ნომერი ავიღოთ.

შევამჩნიე, რომ ოფლში იწურებოდა, თუმცა გვარიანად ციოდა. ჩემმა გულმა განგაშის
ზარებს შემოჰკრა, მაგრამ მიზეზი ვერ გავარკვიე. წამის წინ მოძალებული სიხარული
დაბნეულობით შემეცვალა.

მან უცებ მკვეთრად დაამუხრუჭა მანქანა და პირდაპირ თვალებში შემომხედა.

ხოლო როცა თვალებში გიცქერენ, ძნელია, იცრუო ან რაღაც დამალო.

და ნებისმიერი ქალი, თუკი საბოლოოდ არ ჩაკვდომია გრძნობები, შეძლებს,

მამაკაცის თვალებში ვნება ამოიკითხოს, რაოდენ უაზროდ, უდროოდ და
უადგილოდაც უნდა ეჩვენოს იგი. იმავ წამს იმ ჟღალთმიანი ქალიშვილის სიტყვები
გამახსენდა.

დაუჯერებელი იყო, მაგრამ არ მეჩვენებოდა.

ვერასოდეს, ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, რომ ამდენი წლის შემდეგ მას ისევ

ეხსომებოდა ყველაფერი. მაშინ ბავშვები ვიყავით, ერთად ვიზრდებოდით და
ხელიხელჩაკიდებულები შევიცნობდით სამყაროს იდუმალებას. მე ის მიყვარდა  -
ცხადია, თუკი ბავშვს შესწევს იმის წვდომის უნარი, რა არის სიყვარული. მაგრამ ეს
ყველაფერი იმდენი ხნის წინ იყო, რომ რომელიღაც სხვა, ადრეულ ცხოვრებაში
ჩაიკარგა,  - იქ, სადაც გული უბიწოდ იხსნებოდა ამქვეყნიური სიკეთისათვის.

ჩვენ უკვე ბავშვები აღარ ვიყავით და რა ხანია, საკუთარ ქცევებზე პასუხისგებაც

ვისწავლეთ. ბავშვობა კი ბავშვობაშივე დარჩა.

მე ისევ თვალებში შევხედე და რაც იქ დამხვდა, ვერ დავიჯერე ან არ მინდოდა

დაჯერება.

- ერთი ლექცია მაქვს წასაკითხი. მერე უბიწო ჩასახვის დღესასწაული იწყება. მინდა,
მთაში წაგიყვანო,  - განაგრძო მან,  - რაღაც მინდა, გაჩვენო.
ეს ბრწყინვალე ადამიანი, ჯადოსნურ წუთებზე რომ ლაპარაკობდა, ახლა ჩემ წინ
იდგა და ყველაფერს უკუღმა აკეთებდა, არა ისე, როგორც საჭირო იყო: უზომოდ
მომთხოვნი იყო და, იმავდროულად, თავდაჯერება აკლდა, თან ძალიან აჩქარებდა
მოვლენებს და რაღაც ბუნდოვანს მთავაზობდა. არ მეგონა, ასეთს თუ ვნახავდი.

კარი გავაღე, მანქანიდან გადმოვედი, დიდხანს გავცქეროდი თითქმის ცარიელ

გამზირს. სიგარეტს ვეწეოდი და ვცდილობდი, არ მეფიქრა. შემეძლო, მეთვალთმაქცა,
თავი ისე დამეჭირა, თითქოს არაფერი მესმოდა და მხოლოდ უწყინარ თემაზე
ვსაუბრობდით. რა მოხდა მერე, ბავშვობის მეგობარმა თავის მეგობარ გოგოს ერთ
ნომერში ღამის გათევა თუ შესთავაზა! ვინ იცის, ეგებ წლობით მოგზაურობამ
სინამდვილის სულ სხვაგვარი ხედვა ასწავლა?

ან იქნებ მე ვაზვიადებდი ყველაფერს?

ისიც გადმოხტა მანქანიდან და გვერდით დამიდგა.

- ძალიან მინდა, ამ საღამოს ლექციაზე გამომყვე,  - გაიმეორა მან,  - მაგრამ თუ ვერ

შეძლებ  - გავიგებ. არ მეწყინება.

აღსრულდა! სამყარომ სრული წრე შემოავლო და ისევ საწყის წერტილს დაუბრუნდა.

მე ყველაფერი არასწორად გავიგე. ახლა უკვე აღარც მომთხოვნი იყო, აღარც ჩემს
დაყოლიებას ცდილობდა  - ვნებით აღვსილი კაცები ასე არ იქცეოდნენ.

თავს ძალიან სულელურად ვგრძნობდი და მაინც გულზე მომეშვა. ცხადია, შემეძლო,

ერთი დღით მაინც დავრჩენილიყავი. ალბათ, ერთად ვისადილებდით, იქნებ
ერთადაც დაგველია და ცოტა შევმთვრალიყავით, რაც არასოდეს ჩაგვიდენია
ბავშვობაში. საუკეთესო საშუალება მეძლეოდა, დამევიწყებინა ყველა სისულელე,
რაც კი ამ უკანასკნელი წუთების მანძილზე გავივლე თავში და ყინულის ის ფენა
გამედნო, მადრიდიდან მოყოლებული რომ გვბოჭავდა ორივეს.

ერთი დღე არაფერს შეცვლიდა, ყოველ შემთხვევაში, მოსაყოლი მაინც მექნებოდა

რაღაც.

- ორსაწოლიანი ნომერი...  - თითქოს ხუმრობით გავიმეორე,  - სადილის ფულსაც შენ

გადაიხდი. მე არც ისე ახალგაზრდა, მაგრამ ღარიბი სტუდენტი ვარ. ფული არა მაქვს.

ნომერში ბარგი შევიტანეთ, მერე ისევ ქვემოთ ჩავედით და იქით გავეშურეთ, სადაც
ლექცია უნდა ჩაეტარებინა. ლექციის დაწყებამდე კიდევ რჩებოდა დრო და კაფეში
შევედით.

- რაღაც მინდა მოგცე,  - მითხრა მან და პატარა წითელი ტოპრაკი გამომიწოდა.

მაშინვე გავხსენი. შიგ ძველისძველი, ჩაჟანგებული ავგაროზი იდო: ცალ მხარეს

ღვთისმშობელი იყო გამოსახული, მეორე მხარეს  - იესო.
- შენია,  - მითხრა, გაოცება რომ შემატყო.

გულში ისევ შეშფოთება შემეპარა.

- ერთხელ, შემოდგომაზე, ასეთივე ამინდი იდგა. მე და შენ მაშინ, ალბათ, ათი

წლისანი თუ ვიქნებოდით. ნაპირზე ვისხედით, იქ, სადაც დიდი მუხა იზრდებოდა.
იმ დღეს შენთვის რაღაცის თქმა მინდოდა, იმ სიტყვებს რამდენიმე კვირის მანძილზე
ვიმეორებდი, მაგრამ შენ არ მაცალე, იკივლე, ავგაროზი დამეკარგაო, და მთხოვე,
მომეძებნა.

გამახსენდა, ღმერთო ჩემო, გამახსენდა!

- მაშინ შენი ავგაროზი ვიპოვე, მაგრამ როცა ნაპირთან დავბრუნდი, ძალა აღარ მეყო,
დიდი ხნის ნალოლიავები სიტყვები მეთქვა, - განაგრძო მან,  - მერე დავიფიცე,
ავგაროზს მხოლოდ მაშინ დაგიბრუნებდი, როცა ოცი წლის წინ დაწყებულ იმ
სათქმელს გეტყოდი. დიდხანს, ძალიან დიდხანს ვცდილობდი ამ სიტყვების
დავიწყებას, მაგრამ არაფერი გამომივიდა. ახლა კი ვიცი, ძალა აღარ შემწევს, ეს
სიტყვები გულით ვატარო.

მან ჭიქა გვერდზე გადგა, სიგარეტს მოუკიდა და უმოძრაო მზერა მიაპყრო ჭერს.
შემდეგ ისევ მე შემომხედა და მითხრა:

- სიტყვები ძალიან მარტივია -

მე შენ მიყვარხარ.

დროდადრო ნაღველი შემოგვაწვება ხოლმე და მასთან გამკლავებას ვეღარ

ვახერხებთ. ვაცნობიერებთ, რომ იმ დღის ჯადოსნური წამი ხელიდან გაგვისხლტა და
ცხოვრებამ კვლავ პირბადე ჩამოაფარა თავის მაგიას და შემოქმედებას.

ყური მიუგდეთ იმ ბავშვს, რომელიც ოდესღაც თქვენ იყავით და რომელიც ჯერ

კიდევ ცოცხლობს სადღაც თქვენში. სწორედ მას შესწევს ამ ჯადოსნური წამების
წვდომის უნარი. ჩვენ, რა თქმა უნდა, შეგვიძლია, ყური არ ვათხოვოთ მის ტირილს,
არ მოვუსმინოთ, მაგრამ ამ ხმის ჩახშობას ვერასდროს შევძლებთ.

ეს ბავშვი ჩვენში თანაარსებობს. ნეტარ არიან უმეცარნი, რამეთუ მათია სასუფეველი

ცათა.

და თუკი ვერ შევძლებთ ხელახლა დაბადებას, ანდა იმ ბავშვის თვალით ვერ

ვისწავლით ცხოვრების ხედვას  - უცოდველად და აღტაცებით  - მაშინ არც ჩვენს
არსებობას ექნება აზრი.

თვითმკვლელობის გზა მრავალგვარია. ღვთის კანონს არღვევენ ისინი, ვინც

სხეულის მოკვდინებას ცდილობენ. მაგრამ არანაკლებ ცოდვას სჩადის, ვინც სულს
სასიკვდილოდ სწირავს, თუმცა კი ადამიანის თვალით მათი დანაშაული დიდად არ
არის შესამჩნევი.

მივაყურადოთ, რას გვეუბნება ჩვენს სულში ჩამალული ბავშვი. ნუ შეგრცხვებათ და

ნუ გეუხერხულებათ მისი არსებობისა. როგორმე ვცადოთ და არ შევაშინოთ, რადგან
ის მარტოა და მისი ხმა თითქმის არავის ესმის.

დავრთოთ მას ნება,  - თუნდაც ცოტა ხნით,  - მართოს ჩვენი ცხოვრება. ამ ბავშვმა
უწყის, რომ ერთი დღე განსხვავდება მეორისაგან. ისე მოვიქცეთ, რომ მან კვლავ
საყვარელ ბავშვად იგრძნოს თავი, გავახაროთ და გავანებივროთ, თუნდაც ამისთვის
ჩვენივე ჩვევების დათმობა მოგვიხდეს და თუნდაც სხვებს ეს ყველაფერი
სულელურად მოეჩვენოთ.

გავიხსენოთ, რომ ადამიანის სიბრძნე მხოლოდ სიგიჟეა უფლის წინაშე. თუ ჩვენ

ჩვენსავე სულში ჩაბუდებულ ბავშვს ყურს მივუგდებთ, სხივი კვლავ დაუბრუნდება
ჩვენს თვალებს და თუ მოვახერხებთ და არ დავკარგავთ ამ ბავშვთან კავშირს, არც
სამყაროსთან ჩვენი კავშირი გაწყდება.

ირგვლივ ფერები გამოცოცხლდა, სუფრასთან ხმაურმაც იმატა და ჭიქებიც

მომეტებულად აწკრიალდა.

ლექციის დამთავრების შემდეგ, დაახლოებით ათნი წავედით სავახშმოდ. ყველა

ერთად ლაპარაკობდა, მე კი მხოლოდ ვიღიმებოდი; ვიღიმებოდი იმიტომ, რომ
ჩემთვის ეს სრულიად უჩვეულო საღამო იყო. მრავალი წლის მანძილზე პირველად
ხდებოდა ყველაფერი თავისთავად  - წინასწარ არაფერი დამიგეგმავს და
გამიაზრებია.

რა ბედნიერებაა!

მადრიდში გამგზავრებამდე ყველა ჩემი გრძნობა და მოქმედება კონტროლს

ექვემდებარებოდა. და ანაზდად ყველაფერი შეიცვალა  - მე აქ ვიყავი, ბილბაოში,
სადაც ადრე არასოდეს ვყოფილვარ, თუმცა ჩემი მშობლიური ქალაქიდან სულ რაღაც
სამი საათის სავალზე იყო. მაგიდასთან მსხდომთაგან მხოლოდ ერთს ვიცნობდი,
მაგრამ ყველა ისე მექცეოდა, თითქოს ასი წლის ნაცნობები ყოფილიყვნენ.
გაოცებული ვაკვირდებოდი საკუთარ თავს, აღმოვაჩინე, რომ მეც მათსავით შემეძლო
ლაპარაკი, სმა და მხიარულება.

აქ მხოლოდ იმიტომ აღმოვჩნდი, რომ ცხოვრებამ, სრულიად მოულოდნელად,

ცხოვრებასვე მიმაბარა. არც მეშინოდა, არც მრცხვენოდა და არც დანაშაულის გრძნობა
მაწუხებდა. მე იმ წუთიდანვე ვირწმუნე მისი სიმართლე, როგორც კი მის გვერდით
აღმოვჩნდი და მისი ხმა გავიგონე. არის წუთები, როცა აუცილებელია, გაბედო და
უაზრო საქციელი ჩაიდინო.
„რამდენი დღე მაქვს გატარებული წიგნებთან და რვეულებთან, რა არაადამიანური
ძალისხმევა მაქვს დახარჯული საკუთარი მონობის საყიდლად. კანიდან ვძვრებოდი,
ოღონდ სამუშაო მეშოვა. რაში მჭირდებოდა, რას შემმატებდა ეს სამუშაო როგორც
ადამიანს, როგორც ქალს?

არაფერს. ნუთუ მხოლოდ იმიტომ დავიბადე, რომ სიცოცხლის დარჩენილი წლები

საკანცელარიო მაგიდასთან გამეტარებინა და მსაჯულებს პროცესების გამართვაში
დავხმარებოდი?

ალბათ, ასე მხოლოდ მაშინ ფიქრობ, როცა ძალიან ბევრს დალევ. ისიც ხომ მართალია 
- ვინც არ მუშაობს, ის არ ჭამსო, რომ ამბობენ.“

ეს სიზმარი იყო და სადაცაა, დასრულდებოდა.

მაგრამ სიზმარი გრძელდებოდა და უცებ პირველად გავივლე აზრად, რომ იქნებ

მართლაც გავყოლოდი მთაში? სადღესასწაულო არდადეგები იწყებოდა და წინ ერთი
თავისუფალი კვირა გველოდა.

- შენ მისი რა ხარ?  - მკითხა სუფრასთან მჯდომმა ლამაზმა ქალმა.

- ბავშვობიდან ვმეგობრობთ,  - ვუპასუხე.

- ბავშვობაშიც აკეთებდა ამას?

- რა „ამას?“

საუბარი უცებ ჩაცხრა.

- თვითონაც იცი,  - მიპასუხა ქალმა,  - სასწაულებს.

- ლაპარაკი მაშინაც კარგად ეხერხებოდა,  - ვუპასუხე.

ყველამ გაიცინა, ისიც სხვებთან ერთად ხარხარებდა, მე კი მაინც ვერ გავიგე, რამ
გაამხიარულა ისინი ასე. შესმულმა ღვინომ თითქოს ბორკილები ამხსნა და
მოვლენების გაკონტროლება აღარ მჭირდებოდა.

მიმოვიხედე, რაღაც ვთქვი, ისიც წუთის შემდეგ დამავიწყდა და ისევ არდადეგებზე

დავიწყე ფიქრი.

მსიამოვნებდა აქ ჯდომა, მსიამოვნებდა და მაინტერესებდა. ჩემი ახალი ნაცნობები

სერიოზულ საკითხებზე მსჯელობისას ხუმრობდნენ, ენაკვიმატობდნენ და
მეჩვენებოდა, რომ რაც კი ხდებოდა ამქვეყნად, ყველაფერი პირადად მე მეხებოდა,
ცხოვრება ჩემ თვალწინ ცოცხლდებოდა და იფურჩქნებოდა და ამას საგაზეთო
სტატიებით ან სატელევიზიო გადაცემებით კი არ ვაკვირდებოდი, მეც მისი მონაწილე
ვიყავი.
სარაგოსაში დაბრუნების შემდეგ ალბათ ბევრი რამ მექნებოდა მოსაგონარი. მის
მიწვევასაც თუ მივიღებდი და მთაში გავყვებოდი, მოგონებები მთელ წელს
მეყოფოდა.

„მართალიც იყო, როცა სორიაზე ჩემს მონათხრობს ყურს არ უგდებდა,“  - გავიფიქრე

და საკუთარი თავი შემეცოდა: უკვე რამდენი წელი იყო, ჩემი მეხსიერების
საგანძურში უცვლელად ეწყო ერთი და იგივე ამბები.

- კიდევ დალიე,  - ჭაღარა კაცმა ჭიქა შემივსო.

კვლავ დავლიე და სინანულით გავიფიქრე, რომ ჩემი შვილებისა და

შვილიშვილებისათვის ალბათ მოსაყოლი არც არაფერი მექნებოდა.

ჩემი მეგობარი ჩემკენ გადმოიხარა და ჩურჩულით მითხრა:

- გეხვეწები, გამომყევი საფრანგეთში.

ღვინომ ენა გამიხსნა.

- ჯერ ერთი რამ დავაზუსტოთ.

- რა?

- ის, რაზეც ლექციის წინ, კაფეში მელაპარაკებოდი.

- ავგაროზზე?

- არა,  - თვალებში შევხედე და მთელი ძალით ვცადე, ფხიზლად მომეჩვენებინა თავი, 

- ის, რაც მაშინ მითხარი.

- კარგი, ამაზე მერე ვილაპარაკოთ,  - თვალი ამარიდა.

სიყვარული ამიხსნა? მაშინ ლაპარაკი ვეღარ განვაგრძეთ, ახლა კი შეეძლო,

დავერწმუნებინე, რომ სწორედ ეს იყო ჩვენი შეხვედრის მიზეზი და არა სხვა რამ.

- თუ საფრანგეთში გინდა გამოგყვე, აუცილებლად უნდა მომისმინო.

- აქ ვერ ვილაპარაკებთ.

- შენ ძალიან ადრე გაემგზავრე სორიიდან,  - არ დავნებდი და მაინც განვაგრძე ჩემი

სათქმელი,  - მე ვარ ის ერთადერთი ძაფი, რომელიც სამშობლოსთან გაკავშირებს.
სწორედ სამშობლო გაძლევს აღმაფრენას და მეც ამიტომ გჭირდები.

„აი, ეს არის მთავარი, აქ სიყვარული არაფერ შუაშია!“

ჩუმად მისმენდა, სიტყვა არ გაუწყვეტინებია. მაგრამ ვიღაცამ რაღაც ჰკითხა და

საუბარი ისევ გაგვიწყდა.
„არა უშავს, რაც მინდოდა, მაინც ვუთხარი,“ - ვუმტკიცებდი საკუთარ თავს.

ასეთი სიყვარული მხოლოდ ზღაპრებშია, რადგან რეალურ ცხოვრებაში აუხდენელ

სიყვარულს ჩვენ სიყვარულად არ მივიჩნევთ, სიყვარული ხომ მხოლოდ მაშინ
ცოცხლობს, როცა არსებობს თუნდაც შორეული იმედი, რომ დავიპყრობთ ჩვენი
შეყვარებულის გულს.

სხვა ყველაფერი ფანტაზიაა.

მან თითქოს ჩემი ნაფიქრი ამოიცნო და მაგიდის მეორე მხრიდან გამომძახა:

- სიყვარულს გაუმარჯოს!

ეტყობა, მასაც მოეკიდა ღვინო. გადავწყვიტე, ამით მესარგებლა:

- იმ ბრძენ ხალხს გაუმარჯოს, რომელსაც უნარი შესწევს, გაიგოს, რომ სიყვარული

მხოლოდ ბავშვური ზღაპრებია.

- ბრძენი იმიტომაც არის ბრძენი, რომ უყვარს. სულელი კი იმიტომ არის სულელი,
რომ ჰგონია, უნარი შესწევს, ჩასწვდეს სიყვარულს,  - მიპასუხა მან.

სუფრასთან მსხდომებმა თავი დაუქნიეს და ახლა სიყვარულზე დაიწყეს კამათი.

ყველას თავისი აზრი გააჩნდა, ყველა თავის სიმართლეს იცავდა და რამდენიმე
ბოთლი ღვინო დასჭირდა ამ აღტკინების დაშოშმინებას. მერე ვიღაცას გაახსენდა,
რომ უკვე ძალიან გვიანი იყო და რესტორანი იკეტებოდა.

- წინ ხუთი თავისუფალი დღე გვაქვს,  - სუფრის ბოლოდან წამოიძახა ვიღაცამ,  -

უბრალოდ, რესტორნის პატრონს თქვენი სერიოზული ლაპარაკი მობეზრდა და
ამიტომ ჩქარობს დაკეტვას.

ყველამ გაიცინა, ყველამ  - მის გარდა.

- აბა, სხვაგან სად უნდა ილაპარაკო სერიოზულად,  - ჰკითხა იმ ვიღაცას.

- ეკლესიაში!  - უთხრა იმან და ისევ გაიცინეს.

ის წამოდგა, მეგონა, ახლა იჩხუბებდა, ჩვენ ხომ ყველანი ათი წლით უკან ვიყავით
მიბრუნებულები, სადაც ჩხუბი  - კოცნასთან, დაუფარავ ალერსთან, გამაყრუებელ
მუსიკასთან და თავბრუდამხვევ სიჩქარესთან ერთად  - ქეიფის აუცილებელი
ატრიბუტი იყო.

მაგრამ შევცდი. ხელი ჩამკიდა და კარისკენ წამიყვანა.

- ჩვენი წასვლის დროა, გვიანია.

წვიმდა ბილბაოში, და მთელ სამყაროში წვიმდა. ის, ვისაც უყვარს, დაკარგვისა და

პოვნის ხელოვნებას უნდა ფლობდეს. ჩემი მეგობარი, როგორც ჩანს, კარგად
ახერხებდა ამ ორი ცნების გაწონასწორებას. ამიტომ კარგ გუნებაზე იყო და
ღიღინებდა.

მე ჯერ ისევ მესხმოდა თავბრუ, ჯერ არ ჩამქრალიყო სამყაროსეული ფერები, მაგრამ

თანდათან მეც ვიძენდი წონასწორობას. ისევ მომიბრუნდა სიტუაციის
გაკონტროლების სურვილი, რადგან ძალიან მინდოდა მასთან ერთად საფრანგეთში
გამგზავრება.

სიტუაციის გაკონტროლება კი არც უნდა გამჭირვებოდა. მე ხომ სიგიჟემდე აღარ

მიყვარდა და ისიც ვიცოდი, მხოლოდ ის იპყრობდა სამყაროს, ვინც თავისი გულის
დამორჩილებას ახერხებდა.

„ო, როგორ არ მინდა, გულის დამორჩილება ვისწავლო,“  - ვფიქრობდი მე.

რომ შემძლებოდა, თუნდაც ერთი დღით მისთვის მიმეძღვნა გული, მაშინ სულ სხვა
გემო ექნებოდა ციდან მონადენ ამ წვიმის წვეთებს. სიყვარული რომ იოლი
ყოფილიყო, ის ახლა ხელს შემომხვევდა და ღიღინის ტაქტს აყოლილი, სულ სხვა
ამბებს მომიყვებოდა, იმ ამბებს, მხოლოდ ჩვენი საკუთრება რომ გახდებოდა. რომ არა
სარაგოსა, რომელიც იქ, შორს, არდადეგებს მიღმა ჭიატობდა, ალბათ, ვისურვებდი,
არასოდეს გამოვფხიზლებულიყავი, არ დამეკარგა მისი კოცნისა და ალერსის
სურვილი და ის თავისუფლება  - მეჩურჩულა და ჩურჩულითვე მომესმინა მხოლოდ
შეყვარებულთათვის გასაგები სიტყვები.

მაგრამ არ შემეძლო.

არ მინდოდა.

მან კი ჯერ არ იცოდა, რომ საფრანგეთში გამგზავრებაზე დავთანხმდებოდი. თუმცა,

ვინ იცის, რატომ უნდა დავთანხმებოდი? რაში მჭირდებოდა ეს რისკი? იმიტომ, რომ
ღვინომ ამირია გონება და, ალბათ, იმიტომაც, რომ დავიღალე ერთფეროვანი დღეების
რიგით.

ეს დაღლილობაც მალე გაივლის და სარაგოსაში დაბრუნება მომინდება  - ქალაქში,

სადაც ჩემს ნებაზე და ჩემი არჩევანით ვცხოვრობ. იქ მელის სწავლა და კონკურსი.
მელის ქმარი, რომელსაც ჯერ კიდევ არ შევხვედრივარ და არც ისე იოლი იქნება მისი
მოძებნა.

მელის მოწესრიგებული და წყნარი ცხოვრება, შვილებით, შვილიშვილებით,

გარანტირებული პენსიით, ყოველწლიური შვებულებებით. არ ვიცი, რისი ეშინია
ჩემს მეგობარს; სამაგიეროდ, კარგად ვიცი ჩემი შიშები. ისიც მყოფნის და ახლის
დამატება აღარ მჭირდება.

მე ვერ შევძლებდი, ვერასოდეს ვერ შევძლებდი, ისე მყვარებოდა, როგორც მას

უყვარს. ჩვენ ერთად ვიზრდებოდით და კარგად ვიცნობდი, ვიცოდი ყველა მისი
სისუსტე. მე ვერ მოვახერხებდი, იმგვარი აღტაცებით მეცქირა მისთვის, როგორც
სხვები უყურებდნენ.

ისიც ვიცოდი, რომ სიყვარული წყალსაცავს ჰგავს. საკმარისია, სულ უმნიშვნელო

ნასვრეტი გაჩნდეს ჯებირში და წყალი გამოჟონავს, მალე კედლებიც ჩამოიქცევა და
ვეღარავინ შეაჩერებს მოვარდნილ ნიაღვარს.

კედლების ჩამონგრევისთანავე სიყვარული ყველას და ყველაფერს მოიცავს  - ის არ

ითვალისწინებს, რა შეიძლება და რა  - არა, არც იმას დაგიდევთ, შეგვწევს თუ არა
ძალა, მარად საყვარელი ადამიანის გვერდით ვიყოთ. სიყვარული უმართავია.

არა, მე ვერ დავუშვებდი ჯებირში ნასვრეტის გაჩენას, თუნდაც ის ნასვრეტი სულ

ერთი ციცქნა და შეუმჩნეველი ყოფილიყო.

- მომიცადეთ!

მან ღიღინი შეწყვიტა  - სველ ქვაფენილზე ვიღაცის აჩქარებული ნაბიჯი გახმიანდა.

- წამოდი,  - მითხრა და ხელი ჩამკიდა.

- მოიცადეთ! ერთი წუთით! - ყვიროდა ვიღაც,  - უნდა დაგელაპარაკოთ!

ჩემმა მეგობარმა ნაბიჯს აუჩქარა.

- ჩვენ არ გვეძახიან. სასტუმროში უნდა მივიდეთ.

მიუხედავად ამისა, მაინც ჩვენ გვეძახდნენ  - ქუჩაში სხვა არავინ იყო. გული გამეყინა
და წამიერად გამოვფხიზლდი. გამახსენდა, რომ ბილბაო ბასკების დედაქალაქი იყო
და აქ დროდადრო ტერორისტული აქტებიც ხდებოდა.

- წამოდი!  - უფრო ააჩქარა ნაბიჯი ჩემმა მეგობარმა.

მაგრამ უკვე გვიანი იყო. ჩვენ წინ თითქოს მიწიდან ამოიმართა თავით ფეხამდე
გალუმპული კაცის ფიგურა.

- მოიცადეთ!  - თქვა იმ კაცმა,  - ერთი წუთით! ღვთის გულისათვის!

დაფეთებულს, გაქცევა მინდოდა. უფალს შევთხოვე, სადმე საპატრულო მანქანა

გაეჩინა, გაუცნობიერებლად ჩავეჭიდე იმ კაცს, მაგრამ მან ჩემი ხელი მოიშორა.

- გემუდარებით,  - თქვა კაცმა,  - გავიგე, რომ აქ იყავით. თუ ღმერთი გწამთ,

დამეხმარეთ! ჩემი შვილის გამო გაწუხებთ!

კაცი ატირდა, მუხლებზე დაეცა და გაიმეორა:

- გემუდარებით! გემუდარებით!
ჩემმა მეგობარმა ამოიოხრა, თავი ჩაქინდრა და თვალები დახუჭა. ჩამოწოლილ
სიჩუმეში ისმოდა, როგორ წკაპუნებდა წვიმის წვეთები და ქვითინებდა შუა ქუჩაში
მუხლებზე დამხობილი კაცი.

- სასტუმროში წადი, პილარ!  - ცოტა ხნის დუმილის შემდეგ მითხრა ჩემმა

მეგობარმა,  - დაიძინე. გამთენიისას მოვალ.

1993 წლის 6 დეკემბერი, ორშაბათი

სიყვარული მახეები და ხაფანგებია. როცა თავის შეხსენება სურს, მხოლოდ ნათელს

გვიჩვენებს, უცილობელ ჩრდილებს კი მალავს და გვავიწყებს.

- ნახე, რა ბუნებაა,  - მითხრა ჩემმა მეგობარმა,  - მოდი, მიწაზე დავწვეთ და მისი

გულის ფეთქვას მოვუსმინოთ.

- ოღონდ ახლა არა, ჟაკეტს ვერ დავისვრი, გამოსაცვლელი არ წამომიღია.

ზეთისხილის ხეებით დაფარულ ფერდობზე მივაბიჯებდით. წვიმიანი ღამის შემდეგ

გათენებული მზიანი დილა სიზმარს ჰგავდა. შავი სათვალე თან არ მქონდა,
საერთოდ, თან არაფერი წამომიღია  - იმ დღესვე სარაგოსაში ვაპირებდი დაბრუნებას.
ღამით ჩემს მეგობარს ვეთხოვე პერანგი, დილით ჩვენი სასტუმროს გვერდით,
კუთხის მაღაზიაში, ერთი მაისური ვიყიდე, გარეცხილი ბლუზის გაშრობამდე რომ
ჩამეცვა.

- ალბათ, მოგბეზრდა, ერთი და იგივე ტანსაცმელი რომ მაცვია,  - გავეხუმრე,

მინდოდა, ამ ჩვეულებრივ სიტყვებს რეალობაში დავებრუნებინე.

- მე იმით ვარ ბედნიერი, ჩემ გვერდით რომ ხარ.

იმ წუთიდან, რაც ავგაროზი დამიბრუნა, სიყვარულზე სიტყვაც აღარ დაუძრავს,

მაგრამ თვრამეტი წლის ბიჭივით იქცეოდა, ბედნიერი და მხიარული მიაბიჯებდა
დილის მზით გაბრწყინებულ ფერდობზე.

- იქ რამე საქმე გაქვს?  - ვკითხე და ჰორიზონტს მიღმა, პირენეის ფერდობებისკენ

მივანიშნე.

- მთის იქითა მხარეს საფრანგეთია,  - ღიმილით მიპასუხა მან.

- გეოგრაფია სკოლაშიც მაქვს ნასწავლი. ის მინდა ვიცოდე, რა გვინდა საფრანგეთში

და იქ რა უნდა გავაკეთოთ?

ერთხანს ხმას არ იღებდა და იღიმებოდა.

- რა გვინდა? მინდა, ერთი სახლი გიჩვენო, იქნებ მოგეწონოს?

- თუკი უძრავი ქონების აგენტობას აპირებ, ჩემი იმედი ნუ გექნება, ფული არა მაქვს.

ახლა ჩემთვის სულერთი იყო, ნავარაში ჩავიდოდით თუ საფრანგეთში, ოღონდ

არდადეგებზე სარაგოსაში არ დავბრუნებულიყავი.

„რა ხდება?  - გულს დაეკითხა ჩემი გონება,  - კმაყოფილი ხარ, რომ საფრანგეთში
წასვლაზე დათანხმდი? ვერც კი ხვდები, როგორ შეიცვალე.“

არა, სულაც არ შევცვლილვარ. უბრალოდ, ცოტა დავისვენე.

- ნახე, რა ქვებია.

მართლაც სანაპიროს ქვებივით გალიპული კენჭები ეყარა ველზე, უცნაური იყო,

ნავარის ველებზე ხომ ზღვა არასოდეს ყოფილა.

- გლეხების, მომლოცველებისა და თავგადასავალთა მაძიებლების ფეხებით არის

გაპრიალებული,  - მითხრა მან,  - ქვები შეიცვალა, მაგრამ არც მგზავრები
დარჩენილან უცვლელნი.

- მოგზაურობამ გასწავლა ეს ყველაფერი?

- არა, გამოცხადების მადლმა.

ვერ გავიგე, რა მითხრა. არც ჩავძიებივარ. ვგრძნობდი, როგორ ვერწყმოდი ამ მზეს,

ველებსა და ჰორიზონტამდე გაჭიმულ მთის ფერდობებს.

- სად მივდივართ?  - ვკითხე მე.

- ჯერ არსად. უბრალოდ, ვტკბებით დილით, მზითა და მშვენიერი ხედით. წინ

გრძელი გზა გვაქვს,  - მითხრა და ცოტა ხნის ყოყმანის შემდეგ დასძინა:  - ავგაროზი
შეინახე?

- შევინახე,  - ნაბიჯს ავუჩქარე. ამაზე ლაპარაკი აღარ მინდოდა, არ მინდოდა, ამ

დილის სიხარული და თავისუფლების შეგრძნება დამერღვია.

წინ პატარა ქალაქი გამოჩნდა. შუა საუკუნეების წესისამებრ, ქალაქი ფერდობზე იყო
შეფენილი და შორიდანვე მოჩანდა ციხესიმაგრის ჩამონგრეული კედლები და
ეკლესიის სამრეკლო.

- იქ მივიდეთ,  - ვთხოვე მე.

ჩემი მეგობარი ერთხანს ყოყმანობდა, მაგრამ მაინც დამყვა, გზამ სამლოცველოსთან

მიგვიყვანა. შიგ შესვლა მომინდა. ლოცვები არ ვიცოდი, მაგრამ ეკლესიის სიჩუმე
მუდამ დამამშვიდებლად მოქმედებდა ჩემზე.
„თავს ნუ იდანაშაულებ,  - ვიმეორებდი,   - რა შენი ბრალია, თუ მას უყვარხარ?“

მან ავგაროზი მოიკითხა. გუშინ კაფეში დაწყებული საუბრის გაგრძელებას ელოდა,

მაგრამ, იმავდროულად, პასუხის მოსმენისაც ეშინოდა, ამიტომაც არ ჩქარობდა და
საუბარს თავს არიდებდა.

იქნებ მართლაც ვუყვარვარ. თუ ასე იყო, ეს სიყვარული ორივეს რაღაც სხვა, უფრო
ღრმა გრძნობად უნდა გვექცია.

„რა სისულელეა,  - გავუბრაზდი თავს,   - სიყვარულზე ღრმა გრძნობა არ არსებობს.

ასე მხოლოდ ზღაპრებში ხდება  - მეფის ასული გომბეშოს კოცნის და ის გომბეშო
მშვენიერ პრინცად გადაიქცევა. ცხოვრებაში ყველაფერი პირიქითაა: გგონია, პრინცს
ჰკოცნი, და საზიზღარი გომბეშო შეგრჩება ხელში.“

ნახევარი საათის შემდეგ სამლოცველოს მივუახლოვდით. კიბეზე ბერიკაცი იჯდა.

დილის აქეთ ეს პირველი ადამიანი იყო, გზად რომ შემოგვხვდა. შემოდგომა იდგა,
მინდვრები ისევ უფლის მორჩილებაში გადადიოდნენ იმ იმედით, რომ უფალი
ნაყოფიერს გახდიდა მიწებს და ადამიანებს ნებას დართავდა, ოფლითა თვისითა
მოეპოვებინათ პური თვისი.

- გამარჯობა,  - მოხუცს მიესალმა ჩემი მეგობარი.

- გაგიმარჯოს.

- ამ ქალაქს რა ჰქვია?

- სან-მარტინ-დე-უნკსი.

- უნკსი? ჯუჯის სახელს ჰგავს,  - გავიცინე მე.

მოხუცს, ეტყობოდა, ხუმრობა არ ესმოდა, შემოგვიბღვირა და მე ოდნავ შეცბუნებული

წავედი ეკლესიის კარისაკენ.

მოხუცმა შემაჩერა.

- არ შეიძლება, შუადღემდე დაკეტილია. თუ გინდათ, ოთხი საათისათვის მოდით.

ეკლესიის კარი ღია იყო. მზე თვალებში მაჭყეტდა, მაგრამ ბუნდოვნად მაინც
ვხედავდი, შიგ რა ხდებოდა.

- სულ ერთი წუთით მინდა შესვლა... ვილოცებ.

- სამწუხაროდ, არ შემიძლია. დაკეტილია.

ჩემი მეგობარი ოდნავ მოშორებით იდგა, ჩვენს საუბარს ყურს უგდებდა და ხმას არ
იღებდა.
- კარგი, წავიდეთ, კამათი არ ღირს,  - ვთქვი მე.

ის ისევ ცარიელი, გაუცხოებული თვალებით მიცქეროდა, ბოლოს მკითხა:

- ეკლესიის ნახვა ხომ გინდოდა?

ვიცი, არ მოსწონდა ჩემი საქციელი, სუსტ და მშიშარა ადამიანად მთვლიდა  - მეფის

ასული უკოცნელად, გომბეშოდ იქცა.

- გახსოვს, გუშინ შენც უკან დაიხიე, კამათის გაგრძელება არ გინდოდა და წამოხვედი.

ახლა კი, როცა მეც ზუსტად ასევე ვიქცევი  - მადანაშაულებ?

მოხუცი აუღელვებლად გვისმენდა და, ალბათ, კმაყოფილი იყო  - რაღაცით მაინც

ერთობოდა, რადგან აქ, ამ მიყრუებულ ადგილას, ყველა დილა, დღე და ღამე
ერთმანეთს ჰგავდა.

- კარი ღიაა,  - ბერიკაცს მიმართა ჩემმა მეგობარმა,  - თუ ფული გჭირდებათ,

შემიძლია, ცოტა გადაგიხადოთ. ეკლესიის დათვალიერება გვინდა.

- ახლა არ შეიძლება.

- კეთილი, ჩვენ მაინც შევალთ.

მან ხელი მომკიდა და ეკლესიაში შემიყვანა.

გული ამოვარდნაზე მქონდა  - შეიძლებოდა, მოხუცი გაბრაზებულიყო, პოლიცია

გამოეძახა და მოგზაურობა ჩაეშხამებინა ჩვენთვის.

- ასე რატომ მოიქეცი?

- იმიტომ, რომ ეკლესიის დათვალიერება გინდოდა.

მაგრამ ვერაფერს დავათვალიერებდი: თვალზე თითქოს ლიბრი გადამეკრა, ამ

კინკლაობამ და ჩემმა საქციელმა დიდებული დილის მომხიბვლელობა გამიქრო.

ცალი ყური მაინც გარეთ მქონდა, წარმოვიდგინე, როგორ იძახებდა მოხუცი

პოლიციას სიწმინდეების წამბილწველების, მძარცველების, კანონის დამრღვევების,
აკრძალვის უარმყოფელების დასასჯელად. დარაჯმა გააფრთხილა, ეკლესია
დაკეტილიაო და მაინც შიგ შეიჭრნენ. როგორ უნდა შეეჩერებინა ავაზაკები უსუსურ
მოხუცს?  - ეს ყველაფერი, პოლიციის თვალში, ცხადია, დაამძიმებდა ჩვენს
დანაშაულს.

ეკლესიაში იმდენ ხანს დავრჩი, რომ ოდნავ გონს მოვსულიყავი. მაგრამ გული ისე
ძალუმად მიცემდა, მეშინოდა, ჩემს მეგობარს არ გაეგო მისი ბაგუნი.

- შეგვიძლია, წავიდეთ,  - მას შემდეგ ვთქვი, რა დროშიც, დაახლოებით, „მამაო ჩვენო“

უნდა დამემთავრებინა.
- ნუ გეშინია, პილარ. შენ იმ მოხუცის ჭკუაზე არ ივლი.

სულაც არ მინდოდა, რომ მოხუცთან კამათი ჩემს მეგობართან ჩხუბში

გადაზრდილიყო. სიმშვიდე უნდა შემენარჩუნებინა.

- არ მესმის, რაზე ლაპარაკობ.

- არიან ადამიანები, რომლებიც ერთთავად ვიღაცას ებრძვიან  - საკუთარ თავს,

ცხოვრებას, და თანდათანობით თავში თეატრალური წარმოდგენა უყალიბდებათ,
რომლის ლიბრეტოსაც საკუთარი წარუმატებლობისა და იმედგაცრუების კარნახით
ქმნიან.

- ბევრ ასეთ ადამიანს ვიცნობ.

- საქმე ისაა, რომ ამ წარმოსახულ პიესას მარტონი ვერ განასახიერებენ,  - განაგრძო

მან,  - ამიტომ სჭირდებათ სხვა მსახიობის დახმარება. აქაც იგივე მოხდა. მოხუცს
უნდოდა, რაღაცის გამო ვიღაცას დასტაკებოდა, ვიღაცისათვის რაღაცის სამაგიერო
გადაეხადა  - და ჩვენ შევრჩით ხელში. მისთვის რომ დაგვეჯერებინა, აკრძალვა რომ
შეგვესმინა, ახლა დამარცხების სიმწარეს ვიგრძნობდით. ჩვენ თავად გავხდებოდით
მისი უბირი ცხოვრებისა და წარუმატებლობის თანამონაწილე. მისი გაბოროტება
თვალში საცემი იყო და იოლად ავირიდეთ თავიდან. ბევრად უფრო ძნელია, როცა
ადამიანები „სცენაზე გიწვევენ“, თავს მსხვერპლად მოგაჩვენებენ, შემოგჩივლებენ,
რომ ცხოვრება უსამართლობით არის სავსე, რჩევას, დარიგებას და თანადგომას
მოგთხოვენ.

მან თვალებში ჩამხედა:

- გაფრთხილდი, ასეთ თამაშში თუ ჩაებმები, დამარცხება არ აგცდება.

მართალიც იყო. და მაინც, თავს უხერხულად ვგრძნობდი, გულში რაღაც უსიამოვნო

ნალექი ჩამრჩა.

- უკვე ვილოცე და შეგვიძლია წავიდეთ.

გარეთ გამოვედით. ეკლესიაში გამეფებული ბინდბუნდისა და დამაბრმავებელი მზის

კონტრასტი ისეთი ძლიერი იყო, რომ რამდენიმე წამით დავბრმავდი კიდეც. როცა
მხედველობა ისევ დამიბრუნდა, მოხუცი ვეღარსად დავინახე.

- წამოდი, ვისადილოთ,  - მითხრა მან და ქალაქისაკენ გავეშურეთ.

სადილად ორი ჭიქა ღვინო გამოვცალე. ჩემს სიცოცხლეში ამდენი არასოდეს

დამელია. მგონი, ვლოთდებოდი.

„ნუ აზვიადებ!“
ჩემი მეგობარი ოფიციანტს ელაპარაკებოდა. მისგან შეიტყო, რომ ქალაქის სიახლოვეს
ჯერ კიდევ იყო შემორჩენილი ძველი რომის დროინდელი ნანგრევები. ვცადე,
მონაწილეობა მიმეღო საუბარში, მაგრამ ვერ მოვახერხე  - გუნება გამიფუჭდა.

მეფის ასული ისევ გომბეშოდ იქცა. რაღა აზრი აქვს, რად ვიქცევი, თუ ყველაფრის
სურვილი უკვე დაკარგული მაქვს  - აღარც კაცი მინდა, არც სიყვარული?

„აკი წინასწარ ვიცოდი,  - ვფიქრობდი მე,  - ვიცოდი, რომ ჩემი სამყაროს

წონასწორობას დაარღვევდა. გონება მაფრთხილებდა, მაგრამ გულს არ სურდა
დაჯერება“.

რა ძვირად მიჯდებოდა სულ უმცირესის მოპოვებაც კი, რამდენ სურვილზე მომიწია

უარის თქმა, ჩემ წინ გაშლილ რამდენ ბილიკს ვაქციე ზურგი... უარი ვთქვი ჩემს
ოცნებებზე, რათა უმთავრესი მომეპოვებინა  - სულის სიმშვიდე. და ახლა არავის
მივცემდი ამ სიმშვიდის დარღვევის უფლებას.

- ცუდ გუნებაზე ხარ?  - მკითხა მან, ოფიციანტთან საუბარი რომ დაასრულა.

- ჰო, გამოიცანი. მგონია, რომ იმ მოხუცმა მაინც გამოუძახა პოლიციას. მგონია, რომ
ასეთ პატარა ქალაქში სულაც არ იქნება ძნელი ჩვენი მოძებნა, და ისიც მგონია, შენ
რომ არ დაგეჟინა, ამ რესტორანში ვისადილოთო, ახლა ქალაქიდან შორს
ვიქნებოდით.

ის მინერალური წყლით სავსე ჭიქას ატრიალებდა ხელში. ეჭვიც არ მეპარებოდა,

ხვდებოდა, რომ ვცრუობდი და მოხუცის გამო არ ვიყავი გაღიზიანებული.
უბრალოდ, მრცხვენოდა. მაინც რატომ ვირთულებთ ცხოვრებას? რატომ ვხედავთ
ბეწვს თვალში და მთებს, ველებსა და ზეთისხილის ბაღებს ვერ ვამჩნევთ?

- მისმინე,  - მითხრა მან მშვიდად,  - ტყუილად ნერვიულობ, მოხუცი უკვე დიდი

ხანია, შინ არის და ეს ამბავი აღარც კი ახსოვს.

„სულელო, ამაზე სულაც არ ვნერვიულობ!“

- გულს დაუჯერე,  - უცებ მითხრა მან.

- სწორედ ამას ვაკეთებ  - ვუსმენ. თუ შეიძლება, წავიდეთ, არ მომწონს აქაურობა.

- დღეს მეტს ნუღარ დალევ, ღვინო ვერ გშველის.

ამ წუთამდე თავს ვერეოდი. უცებ მივხვდი  - აჯობებდა, ყველაფერი მეთქვა, გულში

დაგროვილი სიტყვებად მექცია.

- შენ ყველაფერი იცი, მსჯელობ ჯადოსნურ წუთებზე და იმ ბავშვზე, ადამიანების

გულში რომ ჩაბუდებულა. ამიტომ არ მესმის, აქ რას აკეთებ, ჩემთან რა გინდა?
- აღფრთოვანებული გაკვირდები,  - გაიცინა მან,  - აღტაცებული ვარ შენით და იმით,
როგორ ებრძვი საკუთარ გულს.

- რა თქვი?  - ჩავეკითხე მე.

- არაფერი,  - მიპასუხა მან.

მე უკვე მივხვდი, რის თქმაც სურდა.

- თავს ნუ იტყუებ, თუ ძალიან გინდა, შეგვიძლია, ვილაპარაკოთ. დამერწმუნე,

ცდები, ჩემი გრძნობების შესახებ არაფერი იცი.

მან ჭიქის ტრიალს თავი ანება და თვალებში შემომხედა.

- არ ვცდები, ვიცი  - შენ მე არ გიყვარვარ.

დავიბენი.

- და მაინც ვიბრძოლებ შენი სიყვარულისათვის,  - განაგრძო მან,  - ამქვეყნად

არსებობს ისეთი რამ, რისთვისაც ღირს ბრძოლა.

აღარ ვიცოდი, რა მეპასუხა.

- აი, შენთვის, მაგალითად,  - დაასრულა მან.

თვალი ავარიდე და რესტორნის ინტერიერს დავუწყე თვალიერება. თავს გომბეშოდ

ვგრძნობდი და უცებ ისევ მეფის ასულად ვიქეცი.

„როგორ მინდა, მჯეროდეს მისი,  - ვფიქრობდი და თვალმოუშორებლად

მივჩერებოდი კედელს, რომელზეც ნავში მსხდარი მეთევზეები იყო დახატული,  - ეს
არაფერს შეცვლის, მაგრამ უსუსურ არარაობად მაინც აღარ ვიგრძნობ თავს.“

- მაპატიე, თავი ვერ შევიკავე...

მან გაიღიმა, ოფიციანტს დაუძახა და ფული გადაიხადა.

ვერა და ვერ მოვიშორე დაბნეულობა, ვერც მიზეზს ვხვდებოდი.

ნეტავ ასე რამ ამიფორიაქა გული? იქნებ მზემ? თუმცა შემოდგომის მზე არათუ
აცხუნებდა, არც კი ათბობდა. მოხუცმა? ის აღარც კი მახსოვდა.

ან იქნებ, ყველაფერმა ერთად  - ყველაფერმა ახალმა. ახალი ფეხსაცმელი მიჭერდა.

ასეა ცხოვრებაც  - მოულოდნელად გვტაცებს ხელს და გამოუცნობისკენ მიგვაქანებს,
არც გვეკითხება, გვინდა ან გვჭირდება თუ არა.

ვცდილობ, როგორმე გავფანტო უგუნებობა და მიდამოს ვათვალიერებ, მაგრამ უკვე

ვეღარ შევიგრძნობ ზეთისხილის ველებს, მთის წვერზე გაშენებულ ქალაქს,
სამლოცველოს, რომლის ზღურბლზეც მოხუცი იჯდა. ეს ყველაფერი უცხო იყო
ჩემთვის, ყველაფერი არაჩემიერი.

გუშინდელი საღამო მახსენდება და ის სიმღერა, რომელსაც ჩემი მეგობარი

ღიღინებდა.

საღამოს ბუენოს-აირესში რაღაც ხდება,

რაღაც ხდება, მაგრამ არ ვიცი, რა...

გავდივარ გარეთ და არენალესის ქუჩას მივყვები...

რა შუაშია ბუენოს-აირესი, თუ ჩვენ ბილბაოში ვართ? ან რა ქუჩაა არენალესი? რა

უნდოდა, ამ სიმღერით ეთქვა?

- გუშინ საღამოს რა სიმღერას მღეროდი?

- „შეშლილის ბალადას“,  - მიპასუხა მან,  - ახლა რატომ მკითხე?

- ისე, უბრალოდ.

მე ხომ ვიცი, რომ უბრალოდ არ მიკითხავს. ვიცი, რატომ მღეროდა ამ სიმღერას. ვიცი,
რომ ეს ხაფანგი იყო. შეეძლო, რაღაც ნაცნობი, ბევრჯერ გაგონილი სიმღერა ემღერა,
მან კი სწორედ ის აირჩია, რაც არასოდეს მომესმინა.

ჰო, ეს ხაფანგი იყო. ალბათ, ოდესმე, ერთხელაც რომ მოვისმენდი რადიოთი ან

დისკზე, გამახსენდებოდა ის და ბილბაო, დღეები, როცა ჩემი ცხოვრების შემოდგომა
ისევ გაზაფხულად იქცა. გამახსენდებოდა სულიერი აღმაფრენა,
თავგადასავლებისკენ სწრაფვა და ბავშვი, სადღაც შორეთიდან რომ აღდგა
მკვდრეთით.

ყველაფერი წინასწარ ჰქონდა გათვლილი. ის ჭკვიანი იყო და გამოცდილი, იცნობდა

ცხოვრებას და სასურველი ქალის დაპყრობაც შეეძლო.

„ჭკუიდან ვიშლები,“  - ვეუბნებოდი თავს, მეშინოდა, არ გავლოთებულიყავი, რადგან

ორ დღეს ზედიზედ ვსვამდი. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ჩემმა მეგობარმა
სიყვარულის ყველა ხრიკი და ოინი იცოდა, თავისი სინაზის ბადეში მახვევდა და
მაჯადოებდა.

როგორ მითხრა რესტორანში? აღფრთოვანებული ვარ იმით, როგორ ებრძვი საკუთარ

გულსო.

ძალიან ცდება  - უკვე რა ხანია, წარმატებით ვებრძვი ჩემს გულს და ვიმარჯვებ. მე არ

მიყვარდება მიუწვდომელი.
მე ვიცი ჩემი საზღვრები და ისიც ვიცი, რომ დამთავრდა ის დრო, როცა შემეძლო
ტანჯვის ატანა.

- რამე მითხარი,  - ვთხოვე უკვე მანქანაში.

- რა გითხრა?

- დამელაპარაკე.

ის მიყვებოდა ფატიმაში წმინდა მარიამის გამოცხადების ამბავს. არ ვიცი, ახლა რამ

გაახსენა, მაგრამ თითქოს თვალნათლივ დავინახე, როგორ ესაუბრებოდა ქალწული
მარიამი სამ მწყემსს, და ამან დარდი გამიქარვა.

და მალე დავწყნარდი კიდეც. მე ხომ კარგად ვიცოდი ჩემი საზღვრები და

შესაძლებლობები! მე ხომ შემეძლო თავის მოთოკვა!

ადგილზე ღამით ჩავედით. ძლივს ვარჩევდი ნისლის სქელ საბურველში გახვეულ

პატარა მოედანს, ყვითლად აციალებულ ლამპიონს, რომელიც შუა საუკუნეების
შენობებსა და ჭას ჰფენდა ნათელს.

- ნისლია!  - წამოიძახა გახარებულმა.

გაოცებულმა შევხედე.

- სენტ-სავენში ვართ,  - მითხრა მან.

ქალაქის დასახელება არაფერს მეუბნებოდა, თუმცა მივხვდი, რომ უკვე საფრანგეთში

ვიყავით, და მეც გამიხარდა.

- მაინცადამაინც აქ რატომ მომიყვანე?  - ვკითხე მე.

- სახლი მინდა მოგყიდო,  - სიცილით მიპასუხა მან,  - ამას გარდა, ერთ ჩემს მეგობარს
შევპირდი, რომ უბიწო ჩასახვის დღესასწაულისათვის დავბრუნდებოდი.

- აქ?

- აქედან ცოტა მოშორებით.

მანქანიდან გადმოვედით, ერთმანეთს ხელი ჩავკიდეთ და ნისლში შევაბიჯეთ.

- ეს ქალაქი მოულოდნელად შემოიჭრა ჩემს ცხოვრებაში,  - მითხრა მან.

„ისევე, როგორც შენ  - ჩემსაში,“ - გავიფიქრე მე.

- ერთხელ სწორედ აქ ვიგრძენი, რომ გზას ავცდი, არა, უფრო სწორად, ვიგრძენი, რომ
ჩემი გზა ვიპოვე.

- გამოცანებით ლაპარაკობ,  - ვუპასუხე მე.

- და სწორედ აქვე გავაცნობიერე, როგორ მჭირდებოდი...

არ ვიცი, რატომ, ისევ გარემო მოვათვალიერე.

- მერე, ამას რა კავშირი აქვს შენს გზასთან?

- ბინა უნდა ვიქირაოთ. ამ ქალაქის ორივე სასტუმრო მხოლოდ ზაფხულობით

მუშაობს. მერე კი კარგ რესტორანში ვივახშმოთ. მშვიდად დავსხდეთ, არც პოლიციის
შეგვეშინდება და არც მანქანისკენ გავიქცევით თავქუდმოგლეჯილები. და როცა
ღვინო ენას გაგვიხსნის, ლაპარაკითაც გულს ვიჯერებთ.

ორივეს გაგვეცინა. თავისუფლად ამოვისუნთქე. მახსენდებოდა ის სისულელეები,

გზაში რომ ვფიქრობდი. როცა ესპანეთისა და საფრანგეთის გამყოფი მთაგრეხილი
გადავიარეთ, ღმერთს შევთხოვე, გაეთავისუფლებინა ჩემი სული დაძაბულობისა და
შიშისაგან.

უკვე მომბეზრდა სულელი გოგოს როლში ყოფნა, იმ ჩემი მეგობარი გოგოებივით

მოქცევა, რომელთაც დაუშვებელი სიყვარულისა ეშინოდათ და, სინამდვილეში, არც
კი იცოდნენ, რა იყო სიყვარული. ასე თუ გავაგრძელებდი, ყველაფერს დავკარგავდი,
ყველაფერ კარგს, რის მოცემაც შეეძლო მის გვერდით გატარებულ ამ რამდენიმე
დღეს.

„გაფრთხილდი,  - გავიფიქრე,  - ჯებირში თუ ბზარი გაგიჩნდა, ამქვეყნად ვეღარავინ

ვერ ამოავსებს.“

- დაგვიფარე, დედაო ღვთისავ, აწ და მარადის,  - თქვა მან.

ხმა არ ამომიღია.

- რატომ არ თქვი „ამინ“?

- იმიტომ, რომ უკვე საჭიროდ აღარ ვთვლი. დრო იყო, რელიგია ჩემი ცხოვრების
ნაწილს შეადგენდა. იყო და გაქრა.

ის შემობრუნდა და მანქანისაკენ წამიყვანა.

- თუმცა, მაინც ვლოცულობ,  - განვაგრძე მე,  - ვლოცულობდი, როცა პირენეი

გადმოვიარეთ, მაგრამ ეს, როგორღაც, მექანიკურად ხდება, თვითონაც არ ვიცი, მჯერა
თუ არა ჩემი ლოცვის.

- რატომ?

- იმიტომ, რომ დიდხანს ვიტანჯებოდი და ღმერთმა არ შეისმინა ჩემი თხოვნა.

იმიტომ, რომ  - და ეს ხშირად ხდებოდა ჩემს ცხოვრებაში,  - მთელი გულით
ვცდილობდი, მყვარებოდა, მაგრამ ჩემი სიყვარული ფეხით გათელეს და აბუჩად
აიგდეს. თუ ღმერთი არს სიყვარული, რატომ არ დაიფარა ჩემი გრძნობები?
- ჰო, ღმერთი არს სიყვარული. მაგრამ სიყვარულში ყველაზე უკეთ წმინდა ქალწული
ერკვევა.

მე გადავიხარხარე, მაგრამ ჩემს მეგობარს რომ შევხედე, მივხვდი, ხუმრობა არც

უფიქრია, სრულიად სერიოზულად მელაპარაკებოდა.

- წმინდა ქალწულს ძალუძს, ჩასწვდეს იმ იდუმალებას, რასაც „უპირობო გაღება“

ჰქვია. ის სიყვარულით გვიხსნის ტანჯვისაგან, როგორც იესომ იხსნა ადამიანები
პირველი ცოდვისაგან.

- იესო ღვთის შვილია, წმინდა ქალწული კი  - მოკვდავი ქალი, რომელსაც მადლი
ებოძა, საკუთარი სხეულით ეტარებინა ღვთის შვილი,  - ვუპასუხე მე და სერიოზული
ტონით ვცადე, ჩემი წამისწინანდელი ხარხარი გამექარწყლებინა. მინდოდა,
სცოდნოდა  - მე პატივს ვცემდი მის რწმენას. მაგრამ რწმენა და სიყვარული
ერთმანეთთან არ კამათობენ, განსაკუთრებით, ისეთ მშვენიერ ქალაქში, სადაც ჩვენ
ვიყავით.

მან მანქანის კარი გამოაღო და ჩვენი ზურგჩანთები გადმოიტანა. ჩემი ზურგჩანთის

აღება მინდოდა, მაგრამ ღიმილით გამაწევინა ხელი:

- ნება მომეცი, მოგემსახურო.

„დიდი ხანია, ასე თავაზიანად არავინ მომქცევია.“

პირველსავე კარზე დავაკაკუნეთ, მაგრამ ქალის ხმამ გვიპასუხა, რომ ოთახს არ

აქირავებდნენ. მეორე კართან არავინ გამოგვხმაურებია. მესამესთან გაღიმებული და
სტუმართმოყვარე მოხუცი შეგვხვდა, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ოთახში მხოლოდ ერთი
საწოლი იდგა. მე უარზე დავდექი.

- იქნებ გზა განვაგრძოთ და ცოტა მოზრდილ ქალაქში გავჩერდეთ?

- ვიპოვით, ნუ გეშინია,  - მიპასუხა მან,  - ნუთუ არასოდეს გსმენია არაკი „სხვის“

შესახებ? ეს ერთი ისტორიის ფრაგმენტია, რომელიც ასი წლის წინ დაწერა ვინმე...

- ვინ დაწერა, არ მაინტერესებს, მომიყევი,  - ვთხოვე და სენტ-სავენის მოედანზე

განვაგრძეთ გზა.

ერთი კაცი ძველ მეგობარს შეხვდა, რომელიც ყველანაირად ცდილობდა,

ცხოვრებისათვის ფეხი აეწყო, მაგრამ არაფერი გამოსდიოდა. „ცოტა ფული უნდა
მივცე“, გაიფიქრა კაცმა. და ისე მოხდა, რომ იმავე საღამოს ახალი ამბავი შეიტყო  -
მისი მეგობარი გამდიდრებულიყო და წლობით დაგროვილი ვალები დაერიგებინა.

ისინი ერთად შევიდნენ ბარში, სადაც ადრე უყვარდათ ჯდომა, და მისმა მეგობარმა
ბარში მყოფნი სასმელზე დაპატიჟა. ყველა გაოცებული ეკითხებოდა, როგორ მიაღწია
ასეთ წარმატებას, მან კი უპასუხა, რომ აქამდე ისე ცხოვრობდა, როგორც სხვა.
ეჭვს, ჩემს სურვილს  - ყოველგვარ საფრთხეს გავრიდებოდი და ისეთი ნაბიჯი არ
გადამედგა, რომელიც ხვალ ტანჯვას მომგვრიდა.

ღმერთები კამათელს აგორებენ და არც კი გვეკითხებიან, გვსურს თუ არა მათთან

თამაში. მათ არც ადარდებთ, რა გვრჩება იქ, უკან  - შეყვარებული, სახლი, სამსახური,
კარიერა, ოცნება. ღმერთებს საერთოდ არ სურთ, რამე იცოდნენ შენი ცხოვრების
შესახებ, რომელშიც ყოველ საგანს თავისი ადგილი აქვს მიჩენილი და ყოველი
სურვილი შენი დაჟინებითა და შრომისმოყვარეობით არის აღსრულებული.
ღმერთები არ ითვალისწინებენ ჩვენს გეგმებსა და იმედებს. სამყაროს რომელიღაც
კუთხეში აგორებენ კამათელს და, მოულოდნელად, შენი ქვა დაჯდება. იმ წუთიდან
აღარავინ იცის, მოიგებ თუ წააგებ.

ღმერთები კამათლის თამაშით უშვებენ გალიიდან სიყვარულს. მას შექმნისა და

ნგრევის უნარი შესწევს  - ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, მისი გალიიდან
განთავისუფლებისას საიდან დაუბერავს ქარი.

ჯერჯერობით ქარი სასიკეთოდ უბერავდა, მაგრამ ქარი ღმერთებზე არანაკლებ

ცვალებადი და მუხთალია. მე კი სადღაც, ჩემი არსების სიღრმეში, უკვე
შევიგრძნობდი ამ ქარის ქროლას.

თითქოს იმისთვის, რათა ეს ამბავი დამეჯერებინა და მერწმუნა, რომ სამყარო მუდამ

ეხმარება მეოცნებეებს, მალე ვიქირავეთ კიდეც ორსაწოლიანი ოთახი. უპირველესად,
შხაპი მივიღე, ტანსაცმელი გავრეცხე და კარადაში ცოტა ხნის წინ ნაყიდი მაისური
ჩამოვკიდე. თავი უკეთესად ვიგრძენი და ამან რწმენა შემმატა.

„ვინ იცის, იქნებ იმ „სხვას“ ეს მაისური არც მოსწონს?“  - გულში გამეცინა.

სახლის პატრონთან ვივახშმეთ  - ამ ქალაქში შემოდგომა-ზამთრობით რესტორნებიც

დაკეტილი იყო,  - მერე ჩემმა მეგობარმა სახლის პატრონებს ერთი ბოთლი ღვინო
გამოართვა, შეჰპირდა, დილით ვიყიდი და დაგიბრუნებთო.

ჩვენ ჩავიცვით, ორი ჭიქაც თან გავიყოლეთ და სახლიდან გავედით.

- მოდი, ჭასთან ჩამოვსხდეთ,  - ვთხოვე მე.

ასეც მოვიქეცით  - ჭასთან დავსხედით და ღვინის წრუპვა დავიწყეთ  - ვთბებოდით

და ვმშვიდდებოდით.

- როგორც ვატყობ, „სხვა“ დაგიბრუნდა,  - გავეხუმრე მე,  - ცუდ გუნებაზე ხარ.

მან გაიცინა.

- გითხარი, ოთახს ვიპოვით-მეთქი, და ვიპოვეთ. სამყარო მუდამ გვეხმარება ჩვენი

ოცნებების ასრულებაში, რაოდენ სულელურიც უნდა გვეჩვენებოდეს ისინი, რადგან
ეს ჩვენი ოცნებებია და მხოლოდ ჩვენ ვიცით, რა დაგვიჯდა მათი ოცნებად ქცევა.
მოედანი ლამპიონის შუქით ყვითლად იყო შეფერილი და მხოლოდ მოედნის ცალი
მხარე მოჩანდა. მეორე მხარეს ნისლი ფარავდა.

ამოვიოხრე. საუბრის გადადება აღარ შეიძლებოდა.

- მოდი, სიყვარულზე ვილაპარაკოთ,  - ვუთხარი მე,  - ამ ლაპარაკს ორივე

გავურბივართ. შენ იცი, როგორ გავატარე ეს დღეები. ჩემი ნება რომ ყოფილიყო,
სიყვარულს საერთოდ არ გავიხსენებდი, მაგრამ რადგანაც შენ თვითონ წამოჭერი ეს
საკითხი, აღარ შემიძლია, მასზე არ ვიფიქრო.

- სიყვარული სახიფათოა.

- ვიცი. მეც მყვარებია. სიყვარული ნარკოტიკს ჰგავს. თავიდან ეიფორია, სიმსუბუქე

და სრული გალღობის შეგრძნება გეუფლება. ჯერ ღრმად არ შეგიტოპავს და თუმცა
შეგრძნებები მოგწონს, მაინც გჯერა, რომ ნებისმიერ წუთს შეგიძლია, განზე გადგე.
საყვარელ არსებაზე დღეში ორ წუთს ფიქრობ და მერე სამი საათით ივიწყებ. მაგრამ
თანდათან ეჩვევი ამ ახალ შეგრძნებებს და სრულიად დამოკიდებული ხდები. და
მაშინ უკვე სამ საათს ფიქრობ, ორი წუთით კი ივიწყებ. თუ საყვარელი არსება
გვერდით არ გყავს, იმასვე შეიგრძნობ, რასაც ნარკომანი, წამალს რომ წაართმევენ.
ასეთ წუთებში იმ ნარკომანივით, რომელსაც ერთი დოზის გულისთვის შეუძლია,
იქურდოს, მოკლას, თავი დაიმციროს, შენც მზად ხარ, ყველაფერი გააკეთო
სიყვარულისთვის.

- შიშის მომგვრელი ანალოგიაა,  - თქვა მან.

და მართლაც, ჩემი მაგალითი ცუდად ეხამებოდა ღვინოს, ჭას და მოედნის ირგვლივ

გარშემორტყმულ შუა საუკუნეების დროინდელ სახლებს. და მაინც, ყველაფერი ისე
იყო, როგორც ვთქვი. თუ ამდენი ძალა ჰქონდა დახარჯული სიყვარულის
მისაღწევად, მაშინ ისიც უნდა სცოდნოდა, რამდენი საფრთხე ელოდა წინ.

- ამიტომაც მხოლოდ ის უნდა გიყვარდეს, ვისაც შენ გვერდით შეინარჩუნებ,  -

დავასრულე მე.

ის დიდხანს გასცქეროდა ნისლს და ხმას არ იღებდა. ალბათ, მეტად აღარ

შემომთავაზებდა სიყვარულის სახიფათო ტალღებზე ცურვას. ჰო, მკაცრად მოვექეცი,
მაგრამ სხვა გზა არ მქონდა.

„საკითხი დასრულებულია“,  - გავიფიქრე. გვერდიგვერდ გატარებული სამი დღე  -

თან, ერთი და იგივე ტანსაცმელი მეცვა,  - საკმარისი აღმოჩნდა, თავის განზრახვაზე
უარი ეთქვა. ქალური თავმოყვარეობა შელახული მქონდა, მაგრამ, იმავდროულად,
თითქოს თავისუფლადაც ამოვისუნთქე.

„ნუთუ გულის სიღრმეში სწორედ ეს მინდოდა?“

ჰო, ეს მინდოდა. ალბათ, იმიტომ, რომ უკვე წინასწარ ვგრძნობდი, რა საშინელ
ქარიშხლად მომიბრუნდებოდა სიყვარულის სიო, უკვე ვგრძნობდი ჯებირში
გაჩენილ ბზარს.

კიდევ დიდხანს ვსვამდით ღვინოს და ათას სისულელეზე ვლაპარაკობდით  - სახლის

პატრონებს ვჭორავდით, ვიხსენებდით იმ წმინდანს, ეს ქალაქი უხსოვარ დროში რომ
დააარსა. ორი თუ სამი ლეგენდაც მიამბო ნისლში ჩაძირული მოედნის მეორე მხარეს
მდგარ ეკლესიაზე.

- შენ არ მისმენ,  - უცებ მითხრა მან.

მართალიც იყო  - ფიქრს სადღაც შორს გავყევი. მინდოდა, გვერდით ისეთი ადამიანი
მყოლოდა, რომლის სიახლოვესაც გული ზომიერად და წყნარად იფეთქებდა;
მყოლოდა ადამიანი, რომლის გვერდითაც სიმშვიდეს ვიგრძნობდი და არ
შემეშინდებოდა მისი დაკარგვის. მაშინ დრო ტაატით ივლიდა, ჩვენ შეგვეძლებოდა,
თუნდაც ჩუმად ვყოფილიყავით, რადგან გვეცოდინებოდა, რომ სალაპარაკოდ წინ
მთელი სიცოცხლე გვქონდა. აღარც მძიმე გადაწყვეტილებების მიღება, სერიოზულ
საკითხებზე თავის მტვრევა და მკაცრი სიტყვების წარმოთქმა დამჭირდებოდა.

ჩვენ ვდუმდით და ეს ბევრის ნიშანი იყო. ჩვენს ცხოვრებაში პირველად ვდუმდით,

თუმცა ეს მხოლოდ იმ წუთს გავაცნობიერე, როცა ის წამოდგა და მორიგი ბოთლის
მოსატანად წავიდა.

ჩვენ ვდუმდით. მისი ნაბიჯების ხმა შემომესმა, ჭასთან ბრუნდებოდა, სადაც საათზე
მეტი გავატარეთ ღვინის სმასა და ნისლის ცქერაში.

ცხოვრებაში პირველად ვდუმდით  - ნამდვილად ვდუმდით. არა, ეს ის დუმილი არ

იყო, რომელიც მადრიდიდან ბილბაოს გზაზე გვთანგავდა მანქანაში. არც ის,
რომელიც გულს შიშით მიყინავდა, სან-მარტინ-დე-უნკსის ეკლესიაში როცა
ვიდექით.

ასეთი დუმილი ყველა სიტყვაზე მეტყველია. ასეთი დუმილი მოასწავებდა, რომ მე

და მას უკვე აღარ გვჭირდებოდა, რაღაც გვემტკიცებინა და აგვეხსნა
ერთმანეთისთვის.

ნაბიჯის ხმა მიწყდა. ის მე მიცქეროდა და, ალბათ, მშვენიერ სურათს ხედავდა  - ღამე,
ნისლი, ჭა და ლამპიონის მქრქალი შუქით განათებული ქალი.

შუა საუკუნეების დროინდელი სახლები, მე-11 საუკუნის ეკლესია, დუმილი.

ღვინის მეორე ბოთლი სანახევროდ დაცლილი იყო, როცა დუმილის დარღვევა

გავბედე.

გუშინ დილას უკვე საბოლოოდ დავრწმუნდი, რომ გავლოთდი. მთელი დღეა, ვსვამ.
ამ სამი დღის მანძილზე უფრო მეტი დავლიე, ვიდრე ბოლო ერთ წელიწადში.
მან ხმის ამოუღებლად გადამისვა თმაზე ხელი. მისი შეხება შევიგრძენი და ხელის
მოცილება არც მიცდია.

- რამე მომიყევი შენი ცხოვრებიდან,  - ვთხოვე მე.

- ჩემს ცხოვრებაში უჩვეულო არაფერი მომხდარა. ჩემს გზას მივყვები და ვცდილობ,

შეძლებისდაგვარად, ღირსეულად გავიარო.

- რა გზაა?

- გზა იმ კაცისა, ვინც სიყვარულს ეძებს,  - ცოტა ხნით დადუმდა და თითქმის

ცარიელი ბოთლი ხელისგულებით დაატრიალა,  - სიყვარულის გზა ძნელია.

- რადგან ან ზეცაში აგტყორცნის, ან ქვესკნელში გშთანთქავს?

არ უპასუხია. იქნებ ჯერ კიდევ დუმილის მორევში იყო ჩაძირული, მე კი ღვინომ ენა
გამიხსნა და ლაპარაკის მადაზე მომიყვანა.

- წეღან მითხარი, რომ ამ ქალაქმა რაღაც შეცვალა შენს ცხოვრებაში.

- ჰო, ასე მგონია. მაგრამ დარწმუნებული არა ვარ. ამიტომაც მინდოდა შენი აქ მოყვანა.

- შემოწმებაა?

- არა, იმის მადლია, ვინც სწორ გადაწყვეტილებას მიმაღებინებს.

- ვინ?

- ღვთისმშობელი.

- ღვთისმშობელი?

ღვთისმშობელი  - თავად უნდა მივმხვდარიყავი. გასაოცარია, რომ ამდენი ხეტიალის,

აღმოჩენების, თვალწინ გაშლილი ახალი ჰორიზონტების მიუხედავად, მაინც
ძლიერი იყო მასში ბავშვობიდან შესისხლხორცებული კათოლიკური რწმენა. მე და
ჩემს მეგობრებს კი, კარგა ხანია, ცოდვა და მადლი აღარ გვადარდებდა.

- რა სასიამოვნოა, რომ ამ წლების მანძილზე შეძელი ძველი რწმენის შენარჩუნება.

- არა, ვერ შევძელი. ერთხელ უკვე დავკარგე და ხელახლა ვიპოვე.

- ქალწულის რწმენა იპოვე? შეუძლებლის, არარსებულის, ფანტასტიკურის რწმენა.

ნუთუ მიწიერი სიყვარული არ შეგიცნია და აქტიურ სექსსაც გაურბიხარ?

- სულაც არა. ამ მხრივ ყველაფერი ნორმალურადაა. ძალიან ბევრი ქალიც მყოლია.

ეჭვმა გამიკაწრა გული და გავოცდი. მაგრამ ჩემი შინაგანი ბრძოლა თითქმის

ჩამცხრალი იყო და აღარ მინდოდა მისი განახლება.
- რატომ მოიხსენიებენ, როგორც „ქალწულს“? რატომ არ შეიძლება, ღვთისმშობელი
ჩვეულებრივ, სხვების მსგავს ქალად წარმოგვიდგინონ?

მან ერთბაშად გამოცალა ბოთლი  - შიგ არც ისე ბევრი ღვინო იყო ჩარჩენილი, მერე
მკითხა, კიდევ ხომ არ მინდოდა დალევა, მაგრამ უარი ვუთხარი.

- თუ შეიძლება, მიპასუხე. ყოველთვის, როცა ამ თემას ვეხებით, მაშინვე სიტყვას

ბანზე მიგდებ.

- იყო კიდეც ჩვეულებრივი ქალი, იესოს გარდა, სხვა შვილებიც ჰყავდა. ახალ
აღთქმაში ნათქვამია, რომ იესო უფროსი იყო სამ ძმას შორის. იესოს უბიწო ჩასახვის
ცნებას სულ სხვა მნიშვნელობა აქვს. მარიამი ახალ, მადლმოსილ, სულის ხსნის
ახლებურ ეტაპს და ეპოქას იწყებს. ის არის კოსმიური პატარძალი, დედამიწა,
რომელიც ზეცას უერთდება და მისგან ნაყოფიერდება. და იმ წამს, იმის მადლით, რომ
ეყო ძალა, მიეღო თავისი ხვედრი, ის საშუალებას აძლევს ღმერთს,  - მიწაზე დაეშვას.
თვითონ კი დიად დედად გარდაიქმნება.

მისი ნაფიქრის წვდომის უნარი აღარ შემწევდა. და ის მიმიხვდა.

- ის  - ღვთის ქალური იერსახეა და საკუთარი, ღვთიური ბუნებით არის

მადლმოსილი.

ლაპარაკი უჭირდა. სიტყვებს ძლივძლივობით, ნერვიულად ისროდა, თითქოს

სცოდავდა მათი წარმოთქმისას.

- ქალღმერთია? - ჩავეკითხე მე.

ველოდი, როდის ამიხსნიდა, მაგრამ საუბარი აღარ გაუგრძელებია. სულ რამდენიმე

წუთის წინ ირონიულად ვფიქრობდი, რა ღრმად ჰქონდა გამჯდარი კათოლიციზმი,
ახლა კი მეჩვენებოდა, რომ ღმერთს სცოდავდა.

- ვინ არის ქალწული და ვინ არის ქალღმერთი?  - არ ვეშვებოდი მე.

- ძნელი ასახსნელია,  - ეტყობოდა, როგორ უჭირდა და ყოველწუთს უფრო საგრძნობი

იყო ეს გასაჭირი,  - მე თან მაქვს ერთი ხელნაწერი, შეგიძლია, წაიკითხო.

- ახლა ვერაფერს წავიკითხავ. ისე ამიხსენი!

ისევ ღვინის ბოთლს მისწვდა, მაგრამ ბოთლი ცარიელი იყო. უკვე აღარ გვახსოვდა,
რამ მოგვიყვანა ამ ჭასთან. რაღაც უჩვეულოდ მნიშვნელოვანის შეგრძნება დამეუფლა 
- თითქოს ყოველი სიტყვით სასწაულს სჩადიოდა.

- ამიხსენი!

- მისი სიმბოლო წყალია, გარს ნისლი ახვევია. ქალღმერთი წყლის სტიქიაში

ამჟღავნებს და პოულობს თავს.
ჩამობურული ნისლი თითქოს გაცოცხლდა, საკუთარი ყოფა შეიძინა და წმინდა
სუბსტანციად იქცა  - თუმცა ბოლომდე ცხადად მაინც ვერ ვწვდებოდი მის ნათქვამს.

- მსოფლიო ისტორიას არ მოგიყვები, თუ მოინდომებ, თვითონ წაიკითხავ,

უბრალოდ, უნდა იცოდე, რომ ეს ქალი  - ქალღმერთი, ღვთისმშობელი, იუდეველთა
შეხინა, ეგვიპტელთა ისიდა, დიადი დედა, სოფია  - არსებობს მსოფლიოს ყველა
რელიგიაში. მრავალგზის სცადეს მისი დავიწყება, აკრძალვა, ის იმალებოდა და
გარეგნობას იცვლიდა, მაგრამ მისი კულტი საუკუნეებიდან საუკუნეებს
გადმოეცემოდა და ჩვენს დრომდეც მოაღწია. ღვთის ერთ-ერთი იერსახე ქალია.

გაშტერებული შევცქეროდი. ის ანთებული თვალებით მისჩერებოდა აბოლქვილ

ნისლს და ვხვდებოდი, თხოვნა აღარ მჭირდებოდა, ისედაც განაგრძობდა თხრობას.

- მას ახსენებენ ბიბლიის პირველსავე თავში, გახსოვს? „და სული ღმრთისა იქცეოდა
ზედა წყალთა“ და „ღმერთმა შეკრბა წყალი ქუეშე ცისა შესაკრებელსა და შეკრბა
წყალი ქუეშე მიწისა“. ეს არის მიწისა და ცის მისტიკური ქორწინება, მას ახსენებენ
წმინდა წერილის ბოლო თავშიც:

და სული და სასძლო ამბობენ: მოდი!

და მსმენელმა თქვას: მოდი.

და მწყურვალი მოვიდეს,

და მსურველმა უსასყიდლოდ მიიღოს სიცოცხლის წყალი.

- რატომ არის წყალი ღვთის ქალური იერსახის სიმბოლო?

- არ ვიცი. მაგრამ როგორც წესი, წყლის მეშვეობით ავლენს თავს. იქნებ იმიტომ, რომ
წყალი სიცოცხლის საწყისია, დედის მუცელშიც ხომ ცხრა თვეს წყალში ვიმყოფებით?
წყალი არის ქალური საწყისის სიმბოლო, რომელზეც თვით ყველაზე დიადი
ხელდასხმული და სრულყოფილი მამაკაციც ვერ გაბედავს პრეტენზიის გამოთქმას.

წუთით დადუმდა და ისევ განაგრძო:

- ღმერთქალი ყველა რელიგიასა და რწმენაში სხვადასხვა ფორმით მჟღავნდება,

მაგრამ აუცილებლად მჟღავნდება. მე, როგორც კათოლიკეს, მის ნაკვთებს
უცილობლად წმინდა მარიამი წარმომიჩენს.

მან ხელი ჩამკიდა და ხუთიოდე წუთის შემდეგ სენტ-სავენი უკან მოვიტოვეთ.

გვერდით ჩავუარეთ ჯვრიან კოლონას და, ჰოი, საოცრებავ: იქ, სადაც, წესისამებრ,
იესო ქრისტეს გამოსახულება უნდა ყოფილიყო, წმინდა ქალწულის ხატი დავინახეთ,
მისი სიტყვები გამახსენდა და დამთხვევამ გამაოცა.

თავით ფეხამდე უკუნი და ნისლი შემოგვეტმასნა. ისეთი შეგრძნება დამეუფლა,

თითქოს დედის წიაღში, წყალში ვცურავდი, იქ, სადაც ჯერ არ არსებობდა დრო და
ყოფიერება ცნობიერებით არ იყო დამძიმებული. მისი ნათქვამი მართლაც აზრით იყო
სავსე, შემზარავი აზრით. გამახსენდა ქალი, ჩემ გვერდით რომ იჯდა ლექციაზე.
გამახსენდა ჟღალთმიანი ქალიშვილი, მოედანზე რომ მიმიყვანა და პირველმა
მითხრა, წყალი ქალღმერთის სიმბოლოაო.

- აქედან ოციოდე კილომეტრზე ერთი გამოქვაბულია,  - განაგრძო ჩემმა მეგობარმა,  -

1858 წლის 11 თებერვალს ერთი გოგონა ორ სხვა ბავშვთან ერთად იმ გამოქვაბულის
სიახლოვეს ფიჩხს აგროვებდა. სუსტი, ავადმყოფი ბავშვი იყო, ასთმა ტანჯავდა,
მშობლები კი იმდენად ღარიბები იყვნენ, რომ ლამის მათხოვრობდნენ. იმ ზამთრის
დღეს გოგონამ პატარა მდინარეში შესვლა ვერ გაბედა, შეიძლებოდა, ფეხი
დასველებოდა, გაცივებულიყო და ავად გამხდარიყო, მშობლები კი მისი შრომით
ნაშოვნი ფულის გარეშე ვერ იარსებებდნენ.

და იმ წამს მის წინაშე თეთრსამოსიანი ქალი გამოჩნდა  - ფეხზე მოოქრული

ვარდებით დამშვენებული სანდლები ემოსა. ქალმა მოწიწებით, როგორც მეფის
ასულს, ისე მიმართა გოგონას, სთხოვა, მოეღო მოწყალება და რამდენჯერმე კიდევ
მოსულიყო ამ ადგილას,  - შემდეგ კი გაქრა. სანახაობით გაოგნებულმა ორმა სხვა
ბავშვმა ეს ამბავი მაშინვე მთელ სოფელს მოსდო.

გოგონას სიცოცხლე კი იმ წუთიდან წამებად იქცა. ის ჯარისკაცებმა დააპატიმრეს და

მოსთხოვეს, ეღიარებინა, რომ მსგავსი არაფერი მომხდარა. ხან ფულს სთავაზობდნენ
და ავალებდნენ, სასწაულების ჩადენა ეთხოვა გამოცხადებული ქალისათვის.
პირველივე დღეს მოედანზე შეურაცხყვეს მისი მშობლები, აიძულებდნენ,
ეღიარებინათ, რომ ეს ყველაფერი ბავშვების მონაჩმახი იყო.

- გოგონას კი,  - მას ბერნადეტა ერქვა,  - წარმოდგენაც არ ჰქონდა, ვის შეხვდა.

შეწუხებულმა მშობლებმა ადგილობრივ მღვდელს მიმართეს. მან დაარიგა ბავშვი,
რომ შემდეგი შეხვედრისას სახელი ეკითხა ქალისათვის.

გოგონა ასეც მოიქცა, მაგრამ პასუხად ღიმილი მიიღო. „ის“ კიდევ თვრამეტჯერ
გამოეცხადა ბერნადეტას და მათ არასოდეს უსაუბრიათ. ერთხელ ქალმა ბერნადეტას
სთხოვა, მიწისთვის ეკოცნა. გოგონამ თხოვნა აუსრულა. მეორედ, გამოქვაბულში
ორმო ამოათხრევინა. ბერნადეტა დაემორჩილა და იმავ წამს პატარა ორმოდან
ჭუჭყიანმა წყალმა ამოხეთქა,  - ამ გამოქვაბულში ხომ უამინდობის დროს ღორებიც
აფარებდნენ თავს.

- დალიე,  - უბრძანა ქალმა.

წყალი იმდენად ჭუჭყიანი იყო, რომ ბერნადეტამ პირთან ვერ მიიტანა. ბოლოს ზიზღს
სძლია და მოსვა. ის პატარა ორმო კი ისევ წყლით აივსო.
ბრმებმა რამდენიმე წვეთი იპკურეს სახეზე და თვალი აეხილათ, მომაკვდავი ჩვილის
უბედურებით გამწარებულმა ახალგაზრდა დედამ ბავშვი წყალში ჩააწვინა  - იმ დღეს
ნულს ქვევით დაეცა ტემპერატურა  - და ჩვილი განიკურნა.

სასწაულმოქმედი ნაკადულის ამბავი თანდათანობით ყველას მისწვდა და ათასობით

ადამიანი დაიძრა გამოქვაბულისკენ. ბერნადეტა კი ერთთავად იმას ცდილობდა,
შეეტყო, ვინ იყო ის სასწაულებრივი სტუმარი, მაგრამ ქალი პასუხად მხოლოდ
იღიმებოდა. და ერთ მშვენიერ დღეს „მან“ გოგონას უთხრა:

- მე ვარ უბიწო ჩასახვა.

გახარებულმა ბერნადეტამ სულმოუთქმელად მიირბინა მღვდელთან და ყველაფერი

უამბო.

- ეს შეუძლებელია,  - უპასუხა მან,  - შვილო ჩემო, ვერავინ იქნება ხეც და ნაყოფიც.

აბა, სცადე და, შემდეგი გამოცხადებისას, წმინდა წყალი აპკურე.

მღვდელს სწამდა, რომ საწყისთა საწყისი უფალი იყო. უფალს კი, ყველა მონაცემებით,
მამაკაცის იერი უნდა ჰქონოდა.

ბერნადეტამ ქალს ნაკურთხი წყალი აპკურა, მან მხოლოდ გაიღიმა, სხვა არაფერი
უთქვამს.

16 ივლისს ქალი უკანასკნელად გამოჩნდა. მალე ბერნადეტა მონაზვნად აღიკვეცა და

ყურადღება აღარ მიუქცევია, როგორ შეიცვალა პატარა სოფლის ცხოვრება. იმ
გამოქვაბულში კი წყარო არ დამშრალა და სასწაულები გრძელდებოდა.

ეს ამბავი ჯერ მთელ საფრანგეთს მოედო, მერე მთელ ქვეყანას. სოფელი გაიზარდა და
შეიცვალა, ქალაქად იქცა. ვაჭრები ჩამოვიდნენ, სასტუმროები და მაღაზიები
გაიხსნა... ამასობაში ბერნადეტა გარდაიცვალა და თავისი სოფლიდან მოშორებით,
სხვა ქალაქში დაასაფლავეს.

იმხანად ვატიკანმაც აღიარა გამოცხადების სანდოობა, მერე ისეთი ადამიანებიც

გამოჩნდნენ, ვინც მოისურვა, ეკლესია უხერხულ მდგომარეობაში ჩაეყენებინა  -
სასწაულების კეთება დაიწყეს, მაგრამ სიცრუე მალევე გამოაშკარავდა. ეკლესიამ
მკაცრი წესები შემოიღო, იმჟამიდან სასწაულებად ჩაითვლებოდა მხოლოდ ის
მოვლენები, რომლებიც ექიმების და მეცნიერების მკაცრ შემოწმებას გაუძლებდა.

ნაკადული კი დღემდე ამოდის მიწიდან და სნეულნი იკურნებიან.

რაღაც ხმა შემომესმა და შევშინდი. ის მაინც გაუნძრევლად იჯდა. ირგვლივ

ჩამობურულმა ნისლმა კი სახელი დაირქვა და წარსული შეიძინა. ნეტავ საიდან
იცოდა მან ეს ყველაფერი?
მე ღვთის ქალურ იერსახეზე ვფიქრობდი, ვფიქრობდი იმაზე, რომ ჩემ გვერდით
მჯდომ ადამიანს მაძიებელი სული ჰქონდა. არც ისე დიდი ხნის წინ მან მომწერა, რომ
სემინარიაში აპირებდა შესვლას და მაინც, სწამდა, რომ ღმერთს ქალის იერსახეც
ჰქონდა.

ის გაუნძრევლად იჯდა. მე კი დედა-მიწის წიაღში გამოკეტილ ტუსაღად

შევიგრძნობდი თავს, სადაც აღარ იყო დრო და სივრცე. ბერნადეტას ამბავმა თითქოს
ჩემ თვალწინ, ამ შემოტმასნილ ნისლში ჩაიარა.

და ისევ მომესმა მისი ხმა:

- ბერნადეტამ ორი უმთავრესი რამ არ იცოდა. ჯერ ერთი, ქრისტიანობამდე ეს

ადგილები კელტებით იყო დასახლებული, რომლებიც ქალღმერთს ეთაყვანებოდნენ.
მრავალი და მრავალი თაობა ღვთის ქალურ გამოვლინებას აღიარებდა და მის
სიყვარულსა და დიდებას ეზიარებოდა.

- მეორე?

- მეორე ის იყო, რომ ამ გამოცხადებამდე რამდენიმე ხნით ადრე ვატიკანის უმაღლესი

პირები შეიკრიბნენ საიდუმლო თათბირზე. უცხოთაგან არავინ იცოდა, რა საკითხზე
მსჯელობდნენ და, ცხადია, ლურდელ მღვდელსაც ამის შესახებ არაფერი
ეცოდინებოდა. მხოლოდ მოგვიანებით, როცა გამოიცა პაპის ბულა  - Ineffabilis Dai  -
გაირკვა, რომ უბიწო ჩასახვის დოგმად გამოცხადების საკითხს იხილავდნენ, თუმცა
მორწმუნეთათვის არც მაშინ აუხსნიათ ამ დოგმის მნიშვნელობა.

- ამ ყველაფერს შენთან რა კავშირი აქვს?  - ვკითხე მე.

- მე „მისი“ მოწაფე ვარ.

- შენ რა, გინახავს „ის“?

- მინახავს.

ისევ მოედანზე დავბრუნდით და ის რამდენიმე მეტრი გავიარეთ, ეკლესიიდან რომ

გვაშორებდა. ლამპიონის შუქზე ისევ მოჩანდა ჭა, იქვე დადგმული ღვინის ბოთლი და
ორი ჭიქა. „იქ, ალბათ, შეყვარებულები ისხდნენ,  - გავიფიქრე,  - ჩუმად ისხდნენ და
ერთმანეთს უსიტყვოდ, მხოლოდ გულებით ესაუბრებოდნენ. და როცა გულებმა
ყველაფერი თქვეს, ისინი უდიდეს იდუმალებას ეზიარნენ“.

ისევ არ გამოგვივიდა სიყვარულზე ლაპარაკი. თუმცა ამას უკვე აღარ ჰქონდა

მნიშვნელობა. ვგრძნობდი, რომ რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანისა და დიდებულის
პარმაღზე ვიდექი და ჩემი ყოფიერების არსის საწვდომად სწორედ ეს უნდა
გამომეყენებინა. წუთით გამახსენდა ჩემი ლექციები უნივერსიტეტში, სარაგოსა,
ცხოვრების მომავალი თანამგზავრი, რომელთან შეხვედრაზეც ვოცნებობდი,  - და ეს
ყველაფერი შორეული ბურუსით მოცული მეჩვენა, იმ ბურუსის მსგავსით, პატარა
ქალაქ სენტ-სავენს რომ ფარავდა.

- ბერნადეტას ამბავი რატომ მომიყევი?

- თვითონაც არ ვიცი,  - მიპასუხა და თვალი ამარიდა,  - იქნებ იმიტომ, რომ ლურდი

სულ ახლოსაა. იქნებ იმიტომაც, რომ ხვალ უბიწო ჩასახვის დღესასწაულია ან იქნებ
იმიტომ, რომ შენთვის მინდოდა, დამემტკიცებინა: ჩემი სამყარო არც ისე უდაბურია
და შეშლილი, როგორც შენ გგონია. იქ სხვა ადამიანებიც არიან და მათ სჯერათ იმისი,
რასაც ამბობენ.

- მე არასოდეს მითქვამს, რომ შენი სამყარო შეშლილია. ამას უფრო ჩემს სამყაროზე
ვფიქრობ. ცხოვრების საუკეთესო წლები რვეულებთან და წიგნებთან გავატარე,
მაგრამ ისინი ვერ გამომიყვანენ იმ მოჯადოებული წრიდან, სადაც წინასწარ უკვე
ყველაფერი ვიცი.

ვიგრძენი, როგორ მომეშვა გულზე: მე უკვე მესმოდა მისი.

მეგონა, ისევ ქალღმერთზე დაიწყებდა ლაპარაკს, მაგრამ მან შემომხედა და გამიღიმა:

- ძილის დროა, ბევრი დავლიეთ.

1993 წლის 8 დეკემბერი, სამშაბათი

მან მაშინვე დაიძინა. მე დიდხანს ვფიქრობდი და ყველაფერს ერთად ვიხსენებდი  -

ნისლს, მოედანს, ღვინოს და საუბარს. შემდეგ ის ხელნაწერი წავიკითხე, მან რომ
მომცა, და ბედნიერებით ამევსო გული. ღმერთი  - თუკი ის მართლა არსებობდა,  -
მამაც იყო და დედაც.

შუქი ჩავაქრე და ჭასთან ჩამოწოლილ დუმილზე დავფიქრდი  - სწორედ მაშინ, როცა

ორივე ვდუმდით, ცხადად ვიგრძენი, რაოდენ ახლოს ვიყავით ერთმანეთთან.

არც ერთს სიყვარულზე სიტყვა არ დაგვიძრავს. არც იყო საჭირო, რადგან სიყვარულს
თავისი ხმა აქვს და თვითონ ამბობს თავის სათქმელს. იმ ღამეს, ჭასთან, დუმილმა
შეძლო ჩვენი გულების დაახლოვება და ერთმანეთისთვის გაცნობა. ჩემი გული მის
გულს უსმენდა და, დაპყრობილი, ბედნიერების ჰიმნს მიგალობდა.

ვიდრე თვალებს დავხუჭავდი, გადავწყვიტე, ის გამეკეთებინა, რასაც „სხვის“ გაძევება

ერქვა.
„მე აქ ვარ, ამ ოთახში, ქალაქში, სადაც აქამდე არასოდეს ვყოფილვარ, შორს ვარ ჩემი
ჩვეული ცხოვრებისგან და ვფიქრობ იმაზე, რაც არასოდეს მაინტერესებდა. ხომ
შემიძლია, თავი მოვიტყუო თუნდაც სულ ცოტა ხნით და სხვა ადამიანად ვიქცე.“

იმის წარმოდგენა ვცადე, როგორ მინდოდა გამეტარებინა თუნდაც ეს რამდენიმე

წუთი. მინდოდა, მხიარული, ცნობისმოყვარე და ბედნიერი ვყოფილიყავი. სრულად
შემეგრძნო და გამომეყენებინა ყოველი წუთი, ხარბად შემესვა სიცოცხლის წყარო,
კვლავ მერწმუნა და დამეჯერებინა ოცნებისათვის; მქონოდა უნარი, მებრძოლა
იმისთვის, რასაც სასურველად და ძვირფასად ვთვლიდი.

სიყვარულზე მეპასუხა სიყვარულით.

ჰო, აი, ის ქალი, როგორიც მინდოდა ვყოფილიყავი. და ანაზდად ეს ქალი ჩემ წინ
აღიმართა და ჩემად იქცა.

წამიერად ამევსო სული ღვთის, ან დედა ღმერთის ნათლით, რომელიც, რა ხანია,

აღარ მწამდა. ისიც ვიგრძენი, რომ იმ წამს ის „სხვა“ გავიდა ჩემი სხეულიდან და
ოთახის კუთხეში მიიკუნტა.

მე მას ვუცქეროდი, ვუცქეროდი ჩემს თავს ისეთს, როგორიც აქამდე ვიყავი: ის სუსტი
იყო, მაგრამ ცდილობდა, ძლიერად მოეჩვენებინა თავი, ყველაფრის ეშინოდა, მაგრამ
ამტკიცებდა, რომ ეს ღრუბლებიდან დაშვებული ადამიანის სიბრძნე იყო, და არა
შიში. ფანჯრიდან შემოჭრილ მოზეიმე მზის სხივებს ის ფარდებს აფარებდა, რათა
ძველი ავეჯი არ გაეხუნებინა.

ოთახის კუთხეში „სხვას“ ვხედავდი  - სუსტ, დაქანცულ, იმედგაცრუებულ ქალს.

ვხედავდი, როგორ თოკავდა და ჩაგრავდა იმას, რაც მარადჟამიერ
თავისუფლებისათვის არსებობდა  - თავის გრძნობებს. როგორ ცდილობდა,
გადატანილი ნაღველის ამოსავალიდან ემსჯელა კარსმომდგარ სიყვარულზე.

თუმცა, სიყვარული მუდამ ახალია. რა მნიშვნელობა აქვს, რამდენჯერ გადაეყრები

მას ცხოვრებაში  - ერთხელ, ორჯერ თუ სამჯერ. ყოველ ჯერზე ჩვენ ამოუცნობისა და
განუცდელის წინაშე ვრჩებით. სიყვარულს ცაში აფრენაც შეუძლია და ქვესკნელში
შთანთქმაც, მაგრამ ვერაფრით ვერ დაგვტოვებს იქ, სადაც ვიდექით. სიყვარულის
უარყოფაც შეუძლებელია, რადგან ის არის ჩვენი ყოფიერების ჰიმნი. მასზე უარის
თქმით შიმშილით დავიხოცებით, მშიერი თვალებით შევხედავთ ცხოვრების ხის
ნაყოფით დამძიმებულ ტოტებს და ნაყოფის მოწყვეტას ვეღარ გავბედავთ, თუმცა კი
ნაყოფი იქვე იქნება, ხელის გაწვდენაზე. სიყვარული ყველგან უნდა ეძიო, თუნდაც ამ
ძიებას იმედის გაცრუებისა და ნაღველის საათები, დღეები და კვირები დასჭირდეს.

უმთავრესი კი ის არის, რომ თუ ჩვენ გადავდგამთ ნაბიჯს სიყვარულის საძებნელად,

სიყვარულიც ჩვენკენ დაიწყებს სვლას.

და ხსნად მოგვევლინება.
„სხვა“ გამცილდა და ჩემი გულიც ალაპარაკდა: ის გამომიტყდა, რომ ჯებირში
გაჩენილ ბზარს უკვე ნიაღვარი გამოეშვა, ქარიშხალიც ყოველი მხრიდან
ამოვარდნილიყო და უხაროდა, ისევ რომ მესმოდა მისი.

გულმა მითხრა, რომ შეყვარებული ვიყავი, და მეც ტუჩებზე ღიმილდაფენილმა

დავიძინე.

თვალი რომ გავახილე, ის ღია ფანჯარასთან იდგა და მთებს გასცქეროდა. არ

შევხმიანებივარ, ჩუმად ვიწექი და მზად ვიყავი, მისი შემობრუნებისთანავე თვალები
დამეხუჭა.

თითქოს ნაფიქრს მიმიხვდაო, უცებ შემობრუნდა და შემომხედა:

- დილა მშვიდობისა.

- დილა მშვიდობისა. ფანჯარა დაკეტე, მცივა.

„სხვა“ გაუფრთხილებლად მობრუნდა. ის ჯერ კიდევ ლამობდა ქარის

მიმართულების შეცვლას, ჯერ კიდევ სურდა, მისი სუსტი და უარყოფითი მხარეები
აღმოეჩინა და ეჩიჩინა  - „ეს შეუძლებელია!“  - მაგრამ უკვე თვითონაც ხვდებოდა,
რომ დაიგვიანა.

- გარეთ გადი, ჩავიცვამ.

- ქვემოთ დაგელოდები,  - მიპასუხა მან.

ლოგინიდან წამოვდექი. თავს ავუკრძალე „სხვაზე“ მეფიქრა, ისევ გავაღე ფანჯარა და

ოთახში მზე შემოვუშვი. მზის შუქი ანათებდა მთების დათოვლილ წვერებს,
ჩამოცვენილი ფოთლებით დაფარულ მიწას და მდინარეს, რომელსაც ვერ ვხედავდი,
მაგრამ ხმა მესმოდა.

მზე მკერდზე მეცა, ჩემი სიშიშვლე გაანათა და აღარ მციოდა  - მთელი სხეული ალმა
მოიცვა,  - პატარა ნაპერწკლით წარმოქმნილმა ალმა, რომელიც ჯერ ცეცხლად იქცა,
მერე  - კოცონად, ხანძრად  - და ისიც ვიცოდი, რომ ამ ხანძარს ვეღარაფერი ჩააქრობდა
და ჩაანავლებდა.

მე მსურდა იგი.

ვიცოდი, რომ ამ წუთიდან შევერწყმოდი ზეცასა და ქვესკნელს, სიხარულსა და

ნაღველს, ოცნების აღსრულებას და უიმედო სასოწარკვეთას; ვიცოდი, რომ უკვე აღარ
შემეძლო სულის დაფარული კუნჭულებიდან ამოვარდნილი ქარიშხლების დაოკება;
ვიცოდი, რომ იმ დილიდან ჩემი თანამგზავრი და გზის მკვლეველი სიყვარული
გახდებოდა, რომელიც ჩემში ჩვენი ბავშვობიდან, ჩვენი პირველი შეხვედრიდან იყო
ჩაბუდებული და დღეს გაირკვა, რომ არასოდეს დამვიწყებია, თუმცა, რატომღაც,
ღირსების შელახვად მივიჩნევდი, მისთვის მებრძოლა. რთული იყო ეს სიყვარული.
რთული და საზღვრებით შემოფარგლული, რომლის დარღვევაც მაშინ არ მიცდია.

მეხსიერებაში ამომიტივტივდა სორიას მოედანი და ის წუთი, როცა სადღაც

დაკარგული ავგაროზის მოძებნა ვთხოვე. ვიცოდი, ჰო, მე ვიცოდი, რის თქმას
აპირებდა, და არ მინდოდა ამის მოსმენა, რადგან ის იმ ყმაწვილთა რიცხვს
ეკუთვნოდა, რომლებიც ერთ მშვენიერ დღეს ტოვებენ ხოლმე მშობლიურ კერას და
თავგადასავლების საძებნელად, ფულის საშოვნელად ან ოცნებების ასახდენად
მიემგზავრებიან. მე კი განხორციელებადი და შესაძლებელი სიყვარული
მჭირდებოდა, ჩემი ჯერ კიდევ ქალწულებრივი სხეული და სული მშვენიერ პრინცს
ელოდა და მისი სიახლოვე სწყუროდა.

იმხანად, ალბათ, არც კი მესმოდა, რა იყო სიყვარული. და მერე, ლექციაზე რომ

დავინახე, მასთან მგზავრობას რომ დავთანხმდი, დარწმუნებული ვიყავი  -
მოზრდილი ქალი შეძლებდა, მოეთოკა გოგონას გული, მთელი ვნებით რომ
მიილტვოდა თავის საოცნებო პრინცთან შესახვედრად. მერე ისიც მითხრეს, რომ
ყოველ ადამიანში უცილობლად ცოცხლობდა ბავშვი  - და იმ გოგონამაც ხმა ამოიღო,
ხმა ამოიღო მეფის ასულმა, რომელიც სიყვარულს გაურბოდა სიყვარულის
დაკარგვის შიშით.

ამ ოთხი დღის მანძილზე გულის ძახილის ჩახშობას ვცდილობდი, მაგრამ ძახილი

ძლიერდებოდა და „სხვა“ უკან იხევდა. სადღაც, ჩემი სულის ყველაზე მივარდნილ
კუნჭულში, კიდევ ცოცხლობდა ის ბავშვი, კიდევ სჯეროდა, რომ ოცნებები
ასრულდებოდა. ამიტომ, ალბათ, „სხვამ“ სიტყვის დაძვრაც ვეღარ მოასწრო, ისე
ჩავჯექი მანქანაში და ბილბაოში გამგზავრებაზე დავთანხმდი.

ალბათ, ამიტომაც  - იმიტომ, რომ ჩემი „მეს“ უმცირესი ნაწილაკი ჯერ ისევ
ცოცხლობდა ჩემში,  - დიდი ხნის ძებნის შემდეგ მაინც ვიპოვე ჩემი სიყვარული. ის კი
ჩემს შესახვედრად გამოემართა და გადმოლახა ცრურწმენებით, ურყევი
პრინციპებითა და სახელმძღვანელოებით შეთითხნილი ყველა ჯებირი, რომლებიც
სარაგოსას ქუჩებზე აღუმართა იმ „სხვამ“.

ფანჯარა და გული ერთად გავაღე. მზის ნათელმა ოთახი აავსო, სიყვარულმა კი  - ჩემი
სული.

დიდხანს დავსეირნობდით თოვლში, რომელიღაც პატარა ქალაქის ქუჩებში, რომლის

სახელსაც ვეღარასოდეს გავიგებდი, და იქვე დავლიეთ ყავაც. იქ, მოედანზე, უცნაური
ქანდაკება იდგა  - ნახევრად გველი, ნახევრად მტრედი  - საიდანაც შადრევანი
იფრქვეოდა.

მან გაიღიმა.

- ნიშანს ხედავ? მამაკაცური და ქალური საწყისი ერთად არის შერწყმული.

- ადრე იმაზე არასოდეს მიფიქრია, რაც გუშინ მითხარი,  - ვაღიარე მე,  - და მაინც, ეს
სრულიად ლოგიკურია.

- „და შექმნა ღმერთმა ადამიანი სახედ და ხატად თვისად. მამაკაცად და დედაკაცად

შექმნა ისინი“,  - წარმოთქვა წმინდა წერილიდან,  - ეს იყო მისი სახე და ხატი  - კაცი
და ქალი.

ვხედავდი, რა უჩვეულოდ უელავდა დღეს თვალები. ბედნიერი იყო და უმიზეზოდ

ხარხარებდა, ხალისით ელაპარაკებოდა შემხვედრთ - რუხტანსაცმლიან მიწის
მუშებს, მინდორში რომ მიდიოდნენ სამუშაოდ, ჭრელსამოსიან ალპინისტებს,
მორიგი მწვერვალის დასაპყრობად რომ ემზადებოდნენ.

ხმას არ ვიღებდი, მრცხვენოდა ჩემი ცუდი ფრანგულის, მაგრამ ჩემი სული მისი
სიხარულით ხარობდა.

ის ისეთი ბედნიერი იყო, რომ შემხვედრნიც საპასუხოდ უღიმოდნენ. ალბათ, გულმა

უკარნახა რაღაც და მან უკვე იცოდა:  - მე ის მიყვარდა. თუმცა ქცევით ისევე
მექცეოდა, როგორც ბავშვობის მეგობარს.

- გატყობ, დღეს ბედნიერი ხარ.

- ჰო, ყოველთვის ვოცნებობდი ამ მთებში შენთან ერთად მეხეტიალა და მზით

მოოქრვილი ნაყოფი მომეწყვიტა.

- „მზით მოოქროვილი ნაყოფი“,  - ეს სტრიქონი ვიღაცამ დიდი, დიდი ხნის წინ

დაწერა, მან კი გაიმეორა  - ძალიან დროულად და ძალიან ზუსტად.

- ალბათ სხვა მიზეზიც ექნება შენს ბედნიერებას,  - არ ვეშვებოდი, სანამ ჯერ ისევ იმ
ქანდაკებიანი ქალაქის ქუჩებში დავხეტიალობდით.

- ჰო? რა მიზეზია?

- ხედავ, რომ კარგად ვარ. შენ ხომ პასუხს აგებ იმაზე, რომ დღეს ამ მთებში დავძვრები
და არა რვეულებსა და სახელმძღვანელოებში. შენ მე ბედნიერება მომანიჭე და როცა
სხვას ვაძლევთ ბედნიერებას, თავისთავად ვამრავლებთ კიდეც მას.

- „სხვა“ გააგდე?

- როგორ მიხვდი?

- მივხვდი, იმიტომ რომ, შეიცვალე და კიდევ იმიტომ, რომ ყოველი ჩვენგანის

ცხოვრებაში დგება დღე „სხვის“ გასაგდებად.

და მაინც, „სხვა“ მთელ დილას ფეხდაფეხ დამყვებოდა, სულ იმას ცდილობდა,

როგორმე ახლოს მოსულიყო ჩემთან, მაგრამ მისი ხმა თანდათან ილეოდა და
გამოსახულებაც სიმკვეთრეს კარგავდა, თითქოს ჰაერში ლღვებაო. გამახსენდა,
ვამპირებზე გადაღებულ ფილმებში როგორ ქვიშასავით იფშვნებიან ბოროტი
არსებები.

კიდევ ერთ ჯვრიან სვეტს ჩავუარეთ  - და აქაც ღვთისმშობლის ხატი იყო.

- რაზე ფიქრობ?  - მკითხა მან.

- ვამპირებზე. ეს არსებები ღამის უკუნით არიან შობილნი და სამუდამოდ საკუთარ

თავში ჩაკეტილნი. ისინი გამწარებულნი ეძებენ თანამგზავრს, მაგრამ სიყვარული არ
შეუძლიათ. ალბათ, ამიტომაც არსებობს გადმოცემა, რომ ვამპირი მხოლოდ მაშინ
კვდება, როცა სოლს პირდაპირ გულში ჩასცემ. თუ ამას მოახერხებ,
გამოფხიზლებული გული სიყვარულის ენერგიას გაათავისუფლებს და ბოროტებას
დაამარცხებს.

ამაზე არასოდეს მიფიქრია, მაგრამ მგონი, მართალი ხარ.

მე მოვახერხე, ეს სოლი პირდაპირ საკუთარ გულში ჩამეცა. გულიც იმავ წამს

ჯადოსაგან განთავისუფლდა და გადაიხსნა ყოველი არსის შესახვედრად. ამ გულში
უკვე „სხვისთვის“ ადგილი აღარ რჩებოდა.

ათასჯერ მომინდა, ხელი მომეჭირა მისი ხელისთვის და ათასჯერვე დავიოკე ეს

სურვილი. სული მიშფოთავდა, მინდოდა, მეთქვა, რომ მიყვარდა, მაგრამ არ ვიცოდი,
როგორ დამეწყო.

ვლაპარაკობდით მთებზე, მდინარეებზე, ტყეში დავიკარგეთ და თითქმის ერთ საათს

ვეძებდით გამოსასვლელ ბილიკს. ვჭამდით საგზლად წამოღებულ ბუტერბროდებს
და წყურვილს გამდნარი თოვლით ვიკლავდით. და როცა მზე დასავლეთისკენ
გადაიწვერა, სენტ-სავენში დაბრუნება გადავწყვიტეთ.

ქვის თაღებს ქვეშ ყრუდ ხმიანდებოდა ჩვენი ნაბიჯების ექო. ნაკურთხი წყლით სავსე
თასისკენ ხელი მექანიკურად წავიღე და პირჯვარი გადავისახე. მისი სიტყვები
გამახსენდა  - წყალი ქალღმერთის სიმბოლოა.

- წამომყევი,  - მითხრა მან.

ჩაბნელებულ, ცარიელ ეკლესიაში იქით წავედით, სადაც ცენტრალურ

საკურთხეველთან პირველ ათასწლეულში მცხოვრები განდეგილის, წმინდა საბინის
აკლდამა იყო. საუკუნეების განმავლობაში ამ აკლდამის კედლები რამდენჯერმე იყო
ჩამოქცეული და ხელახლა ამოშენებული.

- ჰო, ამქვეყნად ბევრი ასეთი ადგილია  - ომი, დევნა და გულგრილობა გადაუვლის,

ანადგურებს, მაგრამ ადგილი მაინც წმინდად რჩება. მერე ვიღაც მოვა, ნანგრევებს
დაინახავს და აღადგენს.
ჯვარცმული ქრისტეს ხატს შევცქეროდი და უცნაური, მაგრამ ძალზე ცხადი
შეგრძნება დამეუფლა, თითქოს საითაც უნდა წავსულიყავი, იესო ჩემკენ აბრუნებდა
თავს.

- აი, აქ.

ჩვენ ღვთისმშობლის საკურთხეველთან ვიდექით.

- შეხედე.

მარიამი ყრმით ხელში. იესოს ცისკენ ჰქონდა თითი აღმართული.

მე ვუთხარი, რასაც ვხედავდი.

- ყურადღებით დააკვირდი.

გულმოდგინედ ვაკვირდებოდი ხის სკულპტურის ყველა დეტალს. თანდათან

აღტაცება მიპყრობდა, იმდენად დახვეწილი იყო ღვთისმშობლის კაბის ყველა ნაკეცი.
და მხოლოდ მოგვიანებით შევნიშნე ყრმა იესოს ზეცისკენ აპყრობილი თითი და
მივხვდი, რასაც მანიშნებდა ჩემი მეგობარი.

ისეთი შთაბეჭდილება იქმნებოდა, თითქოს იესოს ეჭირა დედა და ზეცაში

აღავლენდა ღვთისმშობელს. იქ აბრუნებდა, სადაც ელოდა მარადიული საქმრო.

ამ მოქანდაკემ ექვსასი წლის წინ იცოდა ყველაფერი.

ხის იატაკზე ვიღაცის ფეხის ხმა გაისმა. ეკლესიაში შემოსული ქალი მთავარ
საკურთხეველთან მივიდა და სანთელი აანთო.

ხმის ამოუღებლად, გაუნძრევლად ვიდექით, გვეშინოდა, ხელი არ შეგვეშალა მისი

უტყვი ლოცვისათვის.

„სიყვარული თანამიმდევრობას ვერ იტანს“,  - ვფიქრობდი და ჩემს მეგობარს

ვუყურებდი, მოწიწებით რომ შესცქეროდა ღვთისმშობლის ქანდაკებას. ჯერ კიდევ
გუშინ ეს სამყარო მის გარეშეც აზრით იყო სავსე. დღეს კი უცილობლად უნდა
შემეგრძნო მისი სიახლოვე  - სხვაგვარად ფერმკრთალდებოდა ყოველი საგნის
ჭეშმარიტი ნათება.

ქალი გავიდა და მან ისევ განაგრძო საუბარი:

ეს მოქანდაკე წვდებოდა დიადი დედის, ქალღმერთის, ღვთის მოწყალე იერსახის

საიდუმლოს. გახსოვს, ცოტა ხნის წინ მკითხე, საიდან ვიცოდი, სად ვისწავლე ეს
ყველაფერი. მაშინ პასუხის გაცემა წესიერად ვერ მოვახერხე. ასე არ იყო?

„არა, ასე არ ყოფილა, მე გკითხე და შენც მიპასუხე,“  - მინდოდა, მეთქვა, მაგრამ ხმა არ
ამომიღია.
- მეც ისევე ვისწავლე, როგორც ამ მოქანდაკემ,  - განაგრძო მან,  - ზეცის თაღებიდან
გადმოსული სიყვარული მივიღე და იმ გზას გავყევი, რომელიც მასწავლეს. გახსოვს
ის წერილი, სადაც მოგწერე, რომ ბერად ვაპირებდი აღკვეცას. ამის შესახებ შენთვის
არაფერი მომიყოლია, მაგრამ ჩემი სურვილი მაინც ასრულდა.

იმავ წამს ლექციის წინ მოსმენილი საუბარი გამახსენდა. გული ამოვარდნაზე მქონდა
და მაშინვე ღვთისმშობლის ქანდაკებას შევხედე. ის მიღიმოდა.

„შეუძლებელია,  - გავიფიქრე მე,  - თუ ბერად აღიკვეცა, ალბათ, უკვე წამოვიდა

კიდეც იქიდან. გემუდარები, მითხარი, რომ მიატოვე სემინარია.“

- საკმაოდ სისხლსავსე და მხიარული ახალგაზრდობა მქონდა,  - განაგრძო მან,  -

მრავალი ქვეყანა მოვიარე და მრავალი უცხო პეიზაჟი ვნახე, ყველგან, მთელ
სამყაროში ვეძებდი ღმერთს. ბევრი ქალი მყვარებია და მრავალი პროფესიაც
გამოვიცვალე.

გული კვლავ ეჭვმა გამიკაწრა. „არა, ის „სხვა“ ახლოს არ უნდა მოვუშვა,“  - ვუთხარი
საკუთარ თავს და ისევ მოღიმარ ღვთისმშობელს შევხედე.

ცხოვრების მისტერია მათრობდა და მინდოდა, ღრმად ჩავწვდომოდი მის არსს. ჩემს

კითხვებზე ერთნი ერთს მპასუხობდნენ, მეორენი  - მეორეს. ვიყავი ინდოეთსა და
ეგვიპტეში. გავიცანი მაგიასა და მედიტაციაში განსწავლული ადამიანები,
ალქიმიკოსები და ღვთისმსახურები. და ბოლოს აღმოვაჩინე ის, რასაც ვეძებდი:
ჭეშმარიტება მხოლოდ იქ არის, სადაც რწმენაა.

ჭეშმარიტება მხოლოდ იქ არის, სადაც რწმენაა. მე ხელახლა, უკვე ახლებურად

მოვავლე თვალი ეკლესიას  - ჟამთა დინებით გალეული ქვის ფილები, მრავალგზის
მიწადქცეული და მრავალგზის აღდგენილი. რა აიძულებდა ადამიანებს, ენით
აუწერელი დაჟინებისა და ტიტანური შრომის ფასად კვლავ და კვლავ აეშენებინათ ამ
მიყრუებულ მთებში მდგარი ეს პატარა ეკლესია?

რწმენა.

თავისი სიმართლე ჰქონდათ ბუდისტებს, კრიშნაიდებს, ინდუსებს, მუსულმანებს,

იუდეველებს. თუკი ადამიანი რწმენის ჭეშმარიტი ძიების გზას მიჰყვება, ის
აუცილებლად შეძლებს, შეერწყას ღმერთს, და სასწაულმოქმედების უნარს შეიძენს.
მაგრამ მარტო ამის აღმოჩენა არ იყო საკმარისი  - სითამამეც იყო საჭირო არჩევანის
გასაკეთებლად. მე კათოლიციზმი ვარჩიე, რადგან ამ რწმენით ვიყავი აღზრდილი და
ჩემი ბავშვობა მისი სასწაულებით იყო ნასაზრდოები. იუდეაში რომ
დავბადებულიყავი  - იუდაიზმს ავირჩევდი. ღმერთი ერთია, თუმცა კი უამრავი
სახელი აქვს და სწორედ შენ, მხოლოდ შენ გრჩება არჩევანი, რომელი სახელით
მიმართავ მას.

ისევ ნაბიჯების ხმა გაისმა.

ვიღაც კაცი მოგვიახლოვდა, შეგვათვალიერა, შემდეგ ცენტრალურ საკურთხეველთან
მივიდა და ორი შანდალი აიღო. ეტყობოდა, ეკლესიის მსახური იყო.

ის მოხუცი გამახსენდა, ეკლესიაში რომ არ გვიშვებდა. ამ კაცს სიტყვაც არ დაუძრავს.

როცა ისევ მარტო დავრჩით, ჩემმა მეგობარმა მითხრა:

- დღეს საღამოს ერთი შეხვედრა მაქვს.

- გემუდარები, განაგრძე.

- სემინარიაში ჩავაბარე, რომელიც აქვე, ოდნავ მოშორებით მდებარეობს. ოთხი წელი

ვსწავლობდი ყველაფერს, რაც კი შეიძლებოდა, მესწავლა. ამ პერიოდში გავიცანი
ილუმინატები, ქარიზმატები  - ესენი იმ მოძღვრების მიმდევრები იყვნენ, მრავალი
საუკუნის წინ ჩაკეტილი კარის გახსნას რომ ცდილობდნენ. მე მივხვდი, რომ ღმერთი
ის ჯალათი არ იყო, რომლითაც ბავშვობაში მაშინებდნენ. სურვილი გამიჩნდა,
მეცადა, ქრისტიანობის პირველსაწყის, შეუბღალავ და უმწიკვლო არსთან
დავბრუნებულიყავი.

- ორი საუკუნეც კი არ გასულა და მიხვდნენ, რომ ქრისტე და ეკლესია ერთნი არ

იყვნენ? - შეკავებული ირონიით ვკითხე მე.

- რამდენიც გინდა, იხუმრე, მაგრამ სწორედ ამაზეა ლაპარაკი. ერთ იმ ბერთან

დავიწყე სწავლა, ვინც ჩვენს ლავრას ხელმძღვანელობდა და მან შთამაგონა, რომ
აუცილებელი იყო გამოცხადების ცეცხლი  - სულიწმინდა  - მიმეღო.

მისი სიტყვები გულს მიკუმშავდა. ღვთისმშობელი კი ისევ მიღიმოდა და ყრმა იესოც

მხიარულად შემომცქეროდა. ოდესღაც მეც მწამდა, მაგრამ დრო გავიდა  - განვლილი
წლებით მოტანილმა შეგრძნებამ, რომ უკვე ლოგიკურად და საღად ვმსჯელობდი და
მტკიცედ ვიდექი ორივე ფეხზე,  - რელიგიას დამაშორა. რა კარგი იქნებოდა, თუ
კვლავ დამიბრუნდებოდა ის ადრეული, ბავშვური, მრავალი წლის მანძილზე
თანმხლები რწმენა ანგელოზებისა და სასწაულების! მაგრამ მხოლოდ სურვილი არ
ჰყოფნიდა რწმენის აღდგენას.

- ჩემმა მოძღვარმა მითხრა: „თუ დაიჯერებ, რომ იცი, ბოლოს შეიცნობ კიდეც“,  -
განაგრძო მან,  - მარტო ჩავიკეტე ჩემს სენაკში, ხმამაღლა ვლაპარაკობდი,
ვლოცულობდი, რომ სულიწმინდას შეესმინა ჩემი და ესწავლებინა, რისი ცოდნაც
მსურდა. სულ მალე მივხვდი, ჩემს ხმასთან ერთად, ვიღაცის ხმა ჩამესმოდა  -
ბრძნული ხმა და ჩემ ნაცვლად წარმოთქვამდა სიტყვებს.

- ასეთი რამ მეც მომსვლია,  - სიტყვა შევაწყვეტინე ჩემს მეგობარს.

ის მელოდა, კიდევ რას ვეტყოდი, მაგრამ მეტი ვერაფერი ვუთხარი.

- თქვი, გისმენ.
სიტყვებს თავს ვერ ვუყრიდი. ის ისეთ დიდებულ საკითხებზე ლაპარაკობდა, მე
ნამდვილად ვერ შევძლებდი ასეთი ბრწყინვალე სიტყვების შერჩევას.

- „სხვა“ ისევ ცდილობს დაბრუნებას,  - მითხრა მან, თითქოს ნაფიქრს მიმიხვდაო,  -

და იმ „სხვას“ ეშინია, უცებ სისულელე არ წამოგცდეს.

- ჰო,  - დავეთანხმე და ვცადე, შიში დამეძლია,  - ხანდახან ხდება ხოლმე, ვიღაცას

აღტაცებული ველაპარაკები და უცებ ისეთ უცნაურ აზრს ვიტყვი, რის შესახებაც
ადრე არც მიფიქრია. ისეთი შეგრძნება მეუფლება ხოლმე, რომ მხოლოდ ვახმოვანებ
ვიღაცის აზრს, ვინც ჩემზე ბევრად ჭკვიანია და უკეთ ერკვევა ცხოვრებაში. მაგრამ ეს
იშვიათად ხდება. ძირითადად, ჩუმად ჯდომას ვამჯობინებ, რადგან მჯერა, რაღაც
ახალს გავიგებ, თუმცა ბოლოს მაინც ყველაფერი მავიწყდება.

- ამქვეყნად ადამიანისთვის არ არსებობს უფრო მიუწვდომელი რამ, ვიდრე საკუთარი

თავია. მდოგვის მარცვლისხელა რწმენაც რომ გვქონდეს, ამ მთებს შევძრავდით. ეს
ნამდვილად ვიცი. დღემდე გაოცება და პატივისცემა მიპყრობს, ჩემ მიერ
წარმოთქმულ სიტყვებს რომ ვუსმენ ხოლმე. მოციქულები უწიგნური, უმეცარი
მეთევზეები იყვნენ, მაგრამ მათ სულიწმინდის ციდან გადმოსული ცეცხლი მიიღეს.
მათ არ რცხვენოდათ თავიანთი უმეცრებისა  - მათ სულიწმიდის რწმენა
ამოძრავებდათ. ეს მადლი მხოლოდ იმას ეკუთვნის, ვინც გულით მოინდომებს მის
მიღებას. მთავარია, ირწმუნო, მიიღო და შეცდომის დაშვებისა არ გეშინოდეს.

ღვთისმშობელი ღიმილით შემომცქეროდა. ის იყო ერთადერთი, ვისაც ყველა მიზეზი

ჰქონდა, ეტირა, და მაინც იღიმებოდა.

- განაგრძე,  - ვთხოვე მე.

- უკვე ყველაფერი გითხარი. მადლი უნდა მიიღო, ის გამჟღავნდება და საკუთარ

გამოსახულებას შეიძენს.

- ასე არ გამოდის.

- ნუთუ არ გესმის ჩემი?

- მესმის. მაგრამ მე ისეთი ვარ, როგორიც  - დანარჩენი ადამიანები: მეშინია. ის, რასაც
შენ ამბობ, შეიძლება, შენ გამოგადგეს ან შენს მეზობელს, მაგრამ მე  - არა.

- ყველაფერი შეიცვლება, როცა მიხვდები, რომ ყველანი, აი, ამ ყრმას ვგავართ, ჩვენ
რომ შემოგვცქერის.

- გეთანხმები, მაგრამ მაგ დროისათვის მივხვდებით, რომ ზედმეტად

მივუახლოვდით ნათელს და საკუთარი კოცონის აგიზგიზებას ვეღარ შევძლებთ.

არ მიპასუხა.

- სემინარიაზე მიყვებოდი,  - ცოტა ხნის შემდეგ შევახსენე მე.

- სემინარიიდან ვერ წამოვალ.

და ვიდრე რაიმეს თქმას მოვასწრებდი, წამოდგა და საკურთხევლისკენ წავიდა.

არ შევრხეულვარ. თავბრუსხვევა ვიგრძენი, ვეღარ გავიგე, რა ხდებოდა.

„სემინარიიდან ვერ წამოვალ!“

ჯობდა, არ მეფიქრა. ჯებირი გადმონგრეული იყო, სიყვარულმა გული დამიტბორა

და ნიაღვარს ვეღარ შევაკავებდი. ერთი გამოსავალიც არსებობდა  - დასახმარებლად
„სხვა“ მომეხმო, ის, ვინც სულიერმა სისუსტემ მკაცრი გახადა და მორცხვობამ  - ცივი,
მაგრამ აღარ მინდოდა, აღარ შემეძლო, მისი თვალსაწიერით მეცქირა სამყაროსათვის.

მოულოდნელად, გამჭოლმა ხმამ გამაწყვეტინა ფიქრი, თითქოს სულ ახლოს ვიღაცამ

გიგანტურ ფლეიტას ჩაჰბერა. გული ამიფართხალდა.

პირველ ნოტს მეორე მოჰყვა, მერე  - მესამე. უკან მივიხედე: ხის კიბე უხეშად ნაგებ
აივანს უერთდებოდა, ასე მკვეთრად რომ განსხვავდებოდა ეკლესიის ყინულოვანი
სილამაზისა და ჰარმონიისაგან. იქ, აივანზე, ძველებურ ორღანს მოვკარი თვალი.

და  - ჩემს მეგობარს. ბინდში სახეს ვერ ვარჩევდი, მაგრამ ვიცოდი  - იქ იყო.

წამოვდექი, მაგრამ მისი აღელვებული ხმა შემომესმა:

- პილარ! მანდ დარჩი!

დავემორჩილე.

- დაე, დიდი დედის შთაგონებით დღეს ეს მუსიკა ჩემს ლოცვად იქცეს!  - თქვა მან.

„ავე მარიას“ დაკვრა დაიწყო. დაახლოებით, ექვსი საათი იქნებოდა, „ანგელუსის“

დრო ახლოვდებოდა, დრო, როცა უკუნი და ნათელი ერთმანეთს ერწყმის. ორღანის
ხმა ბუბუნით ეხლებოდა ცარიელი ეკლესიის კედლებს, უძველეს ქვებში
იჟღინთებოდა, წმინდანთა ქანდაკებებზე შემობურული ლეგენდების სულსა და
ლოცვათა სიმხურვალეს ერწყმოდა. თვალი დავხუჭე, ვცადე, მუსიკა სულში
შემომეშვა, ნება დამერთო, შიში და დანაშაულის გრძნობა გაეძევებინა ჩემი სულიდან
და დავერწმუნებინე, რომ უფრო უკეთესი ვიყავი, ვიდრე მეგონა, და უფრო ძლიერი,
ვიდრე ვფიქრობდი.

დაუოკებელი სურვილი დამეუფლა, მელოცა. ასეთი რამ რწმენის დაკარგვის შემდეგ

აღარ მიგრძნია. მე ჯერ ისევ სკამზე ვიჯექი, ჩემმა სულმა კი მუხლი მოიდრიკა
ღვთისმშობლის წინაშე და პირქვე განერთხო ქალის ფეხებთან, რომელმაც თქვა:

„დიახ“.
თუმცა, შეეძლო, „არა“ ეთქვა, მაშინ ანგელოზი სხვას აირჩევდა და არც უფალი
მიიჩნევდა ამ უარს ცოდვად, რადგან მან უწყის შვილთა თვისთა სისუსტეების
სიღრმე-სიგანე. და მაინც თქვა:

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა ხვდებოდა, ანგელოზის სიტყვების კვალად, მის მიერვე არჩეული ბედის

სანაცვლოდ, ვაებას და ტანჯვას იძენდა; სულიერი მზერით უკვე ხედავდა, როგორ
ტოვებდა მისი უსაყვარლესი ძე მამისეულ სახლს, როგორ მორჩილად მიჰყვებოდნენ
მოწაფეები, მერე კი  - უარყოფდნენ, და მაინც თქვა:

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა, ყოველი ქალისათვის უწმინდეს და უმაღლეს წამს ის ბოსელში უნდა

აღმოჩენილიყო, იქვე ეშვა თავისი ძე, რადგან ასე იყო დაწერილი წმინდა წერილში:

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა, როცა შეშინებული ქუჩებში დაეძებდა თავის ბიჭუნას, საყდარში მიაგნო და

ხელი არ შეუშლია, რადგან სხვა ვალის აღსრულება ეწერა მის ძეს,

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა, იცოდა, რომ სიცოცხლის ბოლომდე უნდა ეძებნა შვილი, ტანჯვის მახვილი
სამარადჟამოდ ჩარჩენოდა გულში და ყოველწამიერ მის გადარჩენაზე ეზრუნა,
რადგან შვილი მისი  - დევნილი და ძებნილი იყო,

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა ბრბოში ვერ შეძლებდა მასთან მიახლოებას,

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა, როცა ვიღაცას სთხოვა, მისთვის გადაეცათ, რომ იქვე იყო და ელოდა, შვილმა
მოწაფეებისკენ გაიშვირა ხელი და თქვა: „აი, დედა და ძმები ჩემი!“

„იყავნ ნება შენი“.

თუმცა, როცა ყველაფერი დასრულდა და ყველანი უკან მიიქცნენ, ის, მტრების

ქირქილისა და მეგობრების სილაჩრის ამტანი, მარტო დარჩა ჯვრის ფერხთით, და
იქვე, ახლოს, ერთი ქალი და ერთი მოწაფეღა იდგნენ მხოლოდ.

„იყავნ ნება შენი“.

უფალო, იყავნ ნება შენი. რამეთუ შენ უწყი, რაოდენ სუსტნი არიან შვილნი შენნი და
ყოველ მათგანს იმ ტვირთის ზიდვას ავალებ მხოლოდ, რისი ტარების უნარიც
შესწევს. იყავნ ნება შენი, რამეთუ შენ გესმის ჩემი სიყვარულის, და იცი, რომ ეს არის
ის ერთადერთი, რაც ჭეშმარიტად მე მეკუთვნის და რაც გამყვება სხვა ცხოვრებაში.
უფალო, მიეც ძალა ჩემს სიყვარულს  - შეინარჩუნოს სითამამე, გადარჩეს და
ყოფიერების მახეებსა და ხაფანგებში არ გაიხლართოს, არ ჩაიჩეხოს უფსკრულებში.

ორღანი დადუმდა, მზე მთებს მიღმა ჩაიმალა  - ეს ისე წამიერად და ერთდროულად

მოხდა, თითქოს ერთი და იმავე ხელის მოძრაობას დაემორჩილაო. მუსიკა მართლაც
იქცა მის ლოცვად და ეს ლოცვა შესმენილ იქნა; თვალი გავახილე  - ეკლესიაში უკუნი
გამეფებულიყო, მხოლოდ ღვთისმშობლის წინ ენთო ერთადერთი სანთელი.

მისი ნაბიჯების ხმა მიახლოვდებოდა. ეული სანთლის შუქი ჩემს ცრემლსა და

ღიმილს ანათებდა  - და თუმცა ჩემი ღიმილი ღვთისმშობლის დიდებულ ღიმილს ვერ
შეედრებოდა, მაინც მოასწავებდა, რომ ჩემი გული ცოცხალი იყო.

პირისპირ ვიდექით და ერთმანეთს ვუცქეროდით. ჩემმა ხელმა მისი ხელი მოძებნა.

ვიგრძენი, როგორ ფეთქავდა მისი გული, თითქოს მესმოდა კიდეც ყრუ დარტყმების
ხმა.

ჩემი სული მშვიდად იყო, გული  - დაწყნარებული.

ხელზე ხელი მოვუჭირე, ის მომეხვია. ვერ ვიტყვი, რამდენ ხანს ვიდექით

ქანდაკებასთან, არც ის ვიცი, რამდენ ხანს გრძელდებოდა ჩვენი იქ ყოფნა  - დრო
გაიყინა.

ღვთისმშობელი დაგვცქეროდა. გლეხის ქალი, რომელმაც ბედისწერას უთხრა „დიახ“.

ქალი, რომელმაც თანხმობა განაცხადა, მუცლით ეტარებინა ღვთის შვილი, გულში კი 
- ქალღმერთის სიყვარული. მას ესმოდა ჩვენი.

აღარაფრის კითხვა არ მჭირდებოდა. ეკლესიაში გატარებული წუთები საკმარისი

აღმოჩნდა ჩვენი მოგზაურობის გასამართლებლად. მის გვერდით გატარებულმა
ოთხმა დღემ ეს ყოვლად უმნიშვნელო წელი დიდებული და ფასეული გახადა.

ამიტომ აღარაფერი მიკითხავს. ხელიხელჩაკიდებულები გამოვედით ეკლესიიდან და

ჩვენს ოთახში დავბრუნდით. თავბრუ მესხმოდა  - სემინარია, დიადი დედა,
შეხვედრა, რომელიც დღეს საღამოს ვიღაცასთან ჰქონდა დანიშნული.

და მაშინ მივხვდი: მასაც და მეც გვსურდა, ჩვენი სულები ერთი ბედისწერისთვის

მიგვენდო, მაგრამ არსებობდა სემინარია საფრანგეთში და უნივერსიტეტი  -
სარაგოსაში. გული შემეკუმშა. გავცქეროდი შუა საუკუნეების დროინდელ სახლებს,
ჭას, სადაც გუშინ საღამოს ვისხედით. და მახსენდებოდა იმ ქალის მდუმარე სევდა,
ცოტა ხნის წინ მე რომ ვიყავი.

„უფალო, შენ ხედავ, როგორ ვცდილობ, კვლავ აღვიდგინო რწმენა. გემუდარები, რაკი
ეს მოხდა ჩემს ცხოვრებაში, ნუ წახვალ, ნუ მიმატოვებ!“  - შევთხოვე უფალს და შიში
განვაგდე.
მას სულ ცოტა ხანს ეძინა, მეც გამეღვიძა და გაუნძრევლად გავცქეროდი ფანჯრის შავ
ღრიჭოს. მერე ისევ დავიძინეთ, გავიღვიძეთ და ჩვენს სიტყვაძუნწ მასპინძლებთან
ერთად ვივახშმეთ.

- დღეს გვიან დავბრუნდებით,  - უთხრა დიასახლისს და სახლის გასაღები

გამოართვა.

- ახალგაზრდებს გართობა გიყვართ და დღესასწაულებსაც მხიარულად ატარებთ,  -

თავი დაგვიქნია დიასახლისმა.

- რაღაც მინდა გკითხო,  - ვუთხარი, როცა მანქანაში ვსხდებოდით,  - არ მინდოდა,

მაგრამ თავს ვერ ვერევი.

- სემინარიაზე?

- ჰო, ვერაფერი გავიგე,  - ვუპასუხე და გულში გავიფიქრე: „თუმცა, ამას უკვე

აღარავითარი მნიშვნელობა არა აქვს“.

- მე შენ ყოველთვის მიყვარდი, მყავდა სხვა ქალები, მაგრამ შენ მიყვარდი. მუდამ თან
დამქონდა ავგაროზი და იმედს არ ვკარგავდი, რომ ერთ მშვენიერ დღეს
დაგიბრუნებდი, სითამამეს მოვიკრებდი და გეტყოდი: „მე შენ მიყვარხარ“. რა
გზითაც უნდა მევლო ამქვეყნად, იმ გზას აუცილებლად შენთან მოვყავდი. წერილებს
გწერდი და საპასუხოდ მიღებულ კონვერტს შიშით ვხსნიდი  - ხომ შეიძლებოდა,
შემეტყო, რომ შენ სხვა შეგიყვარდა. სწორედ იმ დროს შევიგრძენი სულიერი ძახილი.
უფრო სწორად, მის ძახილს ვუპასუხე, რადგან ის ჩემში, როგორც შენში  -
ბავშვობიდანვე არსებობდა. მაშინ მივხვდი, რომ ღმერთს უდიდესი ადგილი ეჭირა
ჩემს ცხოვრებაში და ჩემს მოწოდებას თუ უარვყოფდი, ბედნიერებას ვერასოდეს
ვეღირსებოდი. მე ხომ დედამიწის ზურგზე შეხვედრილ ყველა საპყარში უფლის ხატს
ვხედავდი და შეუძლებელი იყო, ის არ შემეცნო.

ერთხანს დადუმდა. მე ველოდი, არ ვაჩქარებდი.

ოცი წუთის შემდეგ მანქანა გააჩერა და გადმოვიდა.

- ეს ლურდია,  - მითხრა მან,  - ვერც წარმოიდგენ, რა სილამაზეა აქ ზაფხულობით.

ახლა კი მხოლოდ უკაცურ ქუჩებს, დაკეტილ მაღაზიებსა და სასტუმროების კარებზე

აკრულ რკინის გისოსებს ვხედავდი.

- ზაფხულობით აქ ექვსი მილიონი სტუმარი ჩამოდის.

- არ ვიცი, ზაფხულობით როგორია, ახლა კი ქალაქ-მოჩვენებას ჰგავს.

ხიდი გავიარეთ. ანგელოზებისფიგურებიანი რკინის ჭიშკრის ერთ-ერთი ფრთა ღია

იყო და ჩვენ შევედით.
- მომიყევი, მერე რა მოხდა?  - ვთხოვე ისევ, თუმცა სულ ცოტა ხნის წინ გადავწყვიტე,
აღარაფერი მეკითხა,  - მომიყევი, როგორ შეიცნობა ქრისტეს ხატი ადამიანთა
სახეებზე.

და იმავ წამს მივხვდი  - მას საუბრის გაგრძელება აღარ სურდა. ალბათ, დრო აღარ
იყო, ან  - ადგილი. მაგრამ თუ დაიწყო, უნდა დაესრულებინა კიდეც.

ფართო ქუჩაზე მივაბიჯებდით, რომლის ორივე მხარეს დათოვლილი ველები იყო

გაჭიმული. შორს ეკლესიის სილუეტი მოჩანდა.

- მომიყევი,  - გავიმეორე.

- ისედაც უკვე ყველაფერი იცი. მე სემინარიაში ჩავაბარე. პირველ კურსზე უფალს

შევთხოვე, დამხმარებოდა და შენდამი სიყვარული მთელი სამყაროს სიყვარულად
გადაექცია. მეორე კურსზე მივხვდი, რომ ჩემი ლოცვა შესმენილ იქნა. მესამეზე  -
თუმცა კი ძალიან მენატრებოდი,  - უცილობელი რწმენა გამიჩნდა, რომ
თანდათანობით ჩემი სიყვარული გულმოწყალებად, ლოცვად და გაჭირვებულთა
თანადგომად გადაიქცეოდა.

- თუ ასეა, რატომ მომძებნე? ხელახლა რატომ ამინთე ეს კოცონი სულში? რატომ

მასწავლე „სხვის“ გაძევება, თვალები ამიხილე და დამანახე, რა საცოდავად
ვცხოვრობდი?

ხმა მიკანკალებდა, სიტყვები მერეოდა. ყოველი ნაბიჯით ის სემინარიას

უახლოვდებოდა და მე მშორდებოდა.

- ან რატომ შემხვდი და ეს ამბავი მხოლოდ დღეს რატომ მომიყევი? ხომ ხედავდი,

რომ უკვე მიყვარდი?

- გეტყვი, მაგრამ სისულელედ მოგეჩვენება,  - მითხრა ცოტა ხნის დუმილის შემდეგ.

- არ მომეჩვენება! დაცინვის აღარ მეშინია და, სხვათა შორის, ესეც შენ მასწავლე.

- ორი თვის წინ ჩვენმა წინამძღვარმა მთხოვა, ერთი ქალის სახლში გავყოლოდი,
რომელმაც ანდერძით ჩვენს სემინარიას დაუტოვა თავისი ქონება. სახლ-კარი ჩვენს
მოძღვარს უნდა აღეწერა. ის ქალი სენტ-სავენში ცხოვრობდა.

ეკლესია სულ ახლოს იყო. ქვეცნობიერად ვგრძნობდი, როგორც კი ეკლესიასთან

მივიდოდი, საუბარი შეწყდებოდა.

- განაგრძე, არ შეჩერდე, მე ვიმსახურებ, სიმართლე ვიცოდე.

- მახსოვს ის წუთი, როცა იმ ქალის სახლში შევედი. ფანჯრები პირენეისკენ გადიოდა

და თოვლზე არეკლილი თვალისმომჭრელი მზე ანათებდა ირგვლივ ყველაფერს.
აღწერა დავიწყეთ, მაგრამ სულ მალე იძულებული გავხდი, გავჩერებულიყავი.
გარდაცვლილის გემოვნება აბსოლუტურად ემთხვეოდა ჩემსას  - იგივე დისკები
ჰქონდა, იგივე მუსიკას უსმენდა, რომელსაც მე მოვისმენდი, აქ რომ მეცხოვრა და ამ
ფანჯრებიდან ამ ჰორიზონტისთვის მეცქირა. თაროებზე ბევრი წიგნი ეწყო  -
ზოგიერთი წაკითხული მქონდა, დანარჩენს კი სიამოვნებით წავიკითხავდი, ავეჯიც,
სურათებიც, ოთახში მიმოფანტული ყველა ნივთი ისეთი იყო, თითქოს მე მქონდა
არჩეული. და იმ დღიდან უკვე აღარ შემეძლო, იმ სახლზე არ მეფიქრა. ეკლესიაში
სალოცავად შესვლისას, მახსენდებოდა, რომ ქვეყნიერებისგან ჩემი განდგომა არ იყო
სრულყოფილი. წარმოვიდგენდი, შენთან ერთად როგორ ვცხოვრობდი იმ სახლში,
ვუსმენდი მუსიკას, ვუცქერდი მთების დათოვლილ მწვერვალებს და ბუხარში
აგიზგიზებულ ცეცხლს. წარმოვიდგენდი, როგორ დარბოდნენ ოთახებში ჩვენი
შვილები, როგორ თამაშობდნენ სენტ-სავენის გარშემო გაშლილ ველებზე...

მე კი, თუმცა არასოდეს მენახა ის სახლი, დანამდვილებით ვიცოდი, როგორიც

იქნებოდა, და ერთადერთი, რაც ახლა მსურდა, ის იყო მხოლოდ, რომ ხმა აღარ
ამოეღო  - მაშინ ოცნებას მაინც შევძლებდი.

მაგრამ მან განაგრძო:

- ორი კვირის წინ სულიერ ტანჯვას ვეღარ გავუძელი, ჩემი მოძღვარი მოვძებნე და
ყველაფერი ვუამბე. არ დამიმალავს, რომ მიყვარდი და იმ შეგრძნებებზეც
ველაპარაკე, სახლის აღწერისას რომ დამეუფლა.

ცრიდა. ჟაკეტი ტანზე შემოვიტმასნე, თავი მხრებში ჩავმალე  - უკვე მეშინოდა იმის
მოსმენის, რა მოხდა მერე.

- მოძღვარმა მითხრა: „უფლისადმი სამსახური მრავალმხრივი და სხვადასხვაგვარია.

თუკი ხვდები, რომ ეს არის შენი ხვედრი, წადი, მოძებნე. მხოლოდ ბედნიერ ადამიანს
შეუძლია, სხვებსაც გაუნაწილოს ბედნიერება“. „არ ვიცი, არის თუ არა ეს ჩემი ბედი,  -
ვუთხარი მე,  - ბერად აღკვეცის შემდეგ მე სულიერი სიმშვიდე მოვიპოვე“. „გადი
ერისკაცობაში, თვითონ გაერკვიე საკუთარ თავში, მერე კი, ან დარჩი, ან დაბრუნდი
სემინარიაში. მაგრამ სადაც უნდა იყო, რომელი გზაც უნდა აირჩიო, ყველგან
სრულფასოვნად უნდა მყოფობდე. „ყოველი სამეფო რომელიც გაიყოფა,
გაპარტახდება.“ ორად გახლეჩილი ადამიანი ღირსეულად და უშიშრად ვერ შეხვდება
ცხოვრებას.“

მან ჯიბიდან რაღაც ამოიღო და გამომიწოდა  - გასაღები იყო.

- ეს გასაღები წინამძღვარმა მომცა. მირჩია, არ მეჩქარა და ქონება არ გამეყიდა.

დარწმუნებული ვარ  - უნდოდა, იმ სახლში შენთან ერთად დავბრუნებულიყავი.
მანვე ჩამატარებინა ლექცია მადრიდში, რათა შენ შეგხვედროდი.

გასაღებს დავხედე და ხმა არ ამომიღია, გავიღიმე. გულში ზარები რეკავდა, თავს

ზევით კი ცა გადაიხსნა. ის უფლის მსახური იქნებოდა, ოღონდ ჩემ გვერდით, რადგან
მე მას უკვე აღარავის დავუთმობდი.
- გამომართვი.

ხელი გავუწოდე, გასაღები მუჭში მოვიქციე და ჯიბეში ჩავიდე.

ჩვენ წინ ეკლესიის ბაზილიკა აღიმართა. ვიდრე ხმის ამოღებას მოვასწრებდი,

ვიღაცამ უკვე შეგვნიშნა და ჩვენკენ გამოემართა. გულისგამაწვრილებლად ცრიდა, არ
ვიცოდი, რამდენ ხანს დავრჩებოდით ლავრაში, მაგრამ ერთთავად მახსოვდა, რომ
ჩემი დასველება არ შეიძლებოდა  - გამოსაცვლელი არაფერი მქონდა.

ვცადე, მხოლოდ ამაზე მეფიქრა და გონებიდან გამედევნა სახლი, რომელიც ცასა და

მიწას შორის ეკიდა და ბედისწერის ხელის შეხებას ელოდა.

მან დამიძახა და რამდენიმე ადამიანი გამაცნო. ერთ-ერთმა გვკითხა, საიდან

ჩამოვედით, და როცა სენტ-სავენი გაიგო, მაშინვე მომიყვა, რომ იქ წმინდა ბერი იყო
დასაფლავებული. ლეგენდის თანახმად, სწორედ მან აღმოაჩინა ჭა იმ ქალაქის
ცენტრში, მორწმუნეთა დასასვენებლად რომ დაარსდა. ისინი, ყოფიერებას
განდგომილნი, მთაში მიდიოდნენ ღმერთის საძებნელად.

- ისინი ახლაც იქ არიან,  - დასძინა ვიღაცამ.

არ ვიცოდი, ლეგენდა მოგონილი იყო თუ სინამდვილე და, ცხადია, არც ის ვიცოდი,

ვინ იყვნენ „ისინი“.

ხალხი შემოგვემატა და ყველანი გამოქვაბულის შესასვლელისკენ გავემართეთ.

ერთმა კაცმა, სხვებზე უფროსი რომ ჩანდა, ფრანგულად მომმართა, მაგრამ, როგორც
კი მიხვდა, არაფერი მესმოდა, დამტვრეულ ესპანურზე გადავიდა.

- თქვენი მეგობარი საოცარი ადამიანია, ადამიანი, რომელიც სასწაულებს სჩადის.

არ მიპასუხია. ის საღამო გამახსენდა ბილბაოში, როცა სასოწარკვეთილმა კაცმა

მუხლი მოიდრიკა ჩემი მეგობრის წინაშე. მაშინ ჩემთვის არ უთქვამს, სად მიდიოდა,
და არც მე ჩავძიებივარ. ახლა კი მე მხოლოდ სახლზე ვფიქრობდი  - ზუსტად ვიცოდი,
როგორი იქნებოდა, როგორი წიგნები და დისკები დამხვდებოდა, როგორი ხედი
გადაიშლებოდა ფანჯრიდან.

ამქვეყნად არის ადგილი, სადაც ჩვენი ჭეშმარიტი სახლი დგას და სადაც ერთ
მშვენიერ დღეს მივალთ; სახლი, სადაც მშვიდად დაველოდები მის დაბრუნებას;
სადაც სკოლის შემდეგ მოირბენს გოგონა ან ბიჭი და ბედნიერებით ამავსებს.

წვიმაში აბუზული ხალხი ჩუმად მიაბიჯებდა, სანამ იმ ადგილს არ მიუახლოვდა,

სადაც ბერნადეტას გამოცხადება ეწვია. ირგვლივ ყველაფერი ზუსტად ისე იყო,
როგორც წარმომედგინა  - გამოქვაბული, ღვთისმშობლის ქანდაკება და მინით
დაფარული სასწაულმოქმედი წყარო. ზოგი ლოცულობდა, სხვები  -
თვალდახუჭულნი, ჩუმად ისხდნენ. გამოქვაბულთან მდინარე მოედინებოდა და
მისმა ხმამ ოდნავ დამამშვიდა. ღვთისმშობელს შევევედრე, დამხმარებოდა,
ვეუბნებოდი, რომ ჩემი გული ტანჯვას ვეღარ აიტანდა.

„დედაო ღვთისავ, თუ ტანჯვა მიწერია, ახლავე მომმადლე, რადგან სიცოცხლე

ხანგრძლივია და მისი ღირსეულად გავლა მინდა. თუ მას არჩევანის გაკეთება
მოუწევს, დღესვე აირჩიოს. მაშინ მეც გავერკვევი  - დაველოდები ან დავივიწყებ.
ლოდინი მტანჯველია, დავიწყება  - მტკივნეული, მაგრამ ყველაზე მწარე მაინც ის
არის, როცა არ იცი, რა გზას დაადგე“.

გულმა მიკარნახა, რომ ჩემი ლოცვა მისწვდა მის სმენას.

1993 წლის 9 დეკემბერი, ოთხშაბათი

როცა ბაზილიკის საათმა შუაღამე გვაუწყა, ჩვენ ირგვლივ უკვე უამრავი ხალხი იყო
შეკრებილი. ხალხში მღვდლებსა და მონაზვნებსაც ვხედავდი, სხვებთან ერთად
გაუნძრევლად რომ იდგნენ წვიმაში და ღვთისმშობლის ხატს შესცქეროდნენ.

- დიდება შენდა, წმინდა ქალწულო!  - თქვა ვიღაცამ ჩემ გვერდით და სწორედ იმ

წუთს დასრულდა საათის რეკვა.

- დიდება!  - ერთხმად უპასუხა ყველამ და ტაში შემოჰკრეს.

იმავ წამს დარაჯი მოგვიახლოვდა და გვთხოვა, სიჩუმე დაგვეცვა  - სხვა მლოცველები

წუხდებიანო.

- ჩვენ შორიდან ვართ ჩამოსულები,  - უპასუხა ერთმა კაცმა ჩვენი ჯგუფიდან.

- ისინიც, მაგრამ მაინც უხმოდ აღავლენენ ლოცვებს.

ო, როგორ მინდოდა, სიწმინდეებთან მიახლოება აეკრძალა დარაჯს! მინდოდა,

აქედან სადმე შორს აღმოვჩენილიყავი, ჩემს მეგობართან განვმარტოებულიყავი,
ხელი მომეკიდა და ჩემ სიყვარულზე მელაპარაკა. ჩვენ ვისაუბრებდით მომავალზე,
სახლზე, სიყვარულზე, მე ნაზად, ალერსით დავამშვიდებდი და დავარწმუნებდი,
რომ მალე ასრულდებოდა მისი ოცნება  - მუდამ მის გვერდით ვიქნებოდი და
დავეხმარებოდი.

დარაჯი მაშინვე წავიდა, იქვე მდგარმა მღვდელმა კი ისევ ხმადაბლა განაგრძო

ლოცვა. არავინ იძვროდა, ხალხი თვალებდახუჭული ლოცულობდა.

- ვინ არის ეს ხალხი? - ვკითხე ჩემს მეგობარს.

- ქარიზმატები,  - მიპასუხა მან.

მე უკვე ვიცოდი ეს სიტყვა, მაგრამ მისი მნიშვნელობა არ მესმოდა. ის მიხვდა.

- ეს ის ხალხია, ვინც სულიწმინდის ცეცხლს აღიარებს, იესომ რომ დატოვა

ამქვეყანაზე. ცეცხლს, რომლისგანაც ცოტას თუ შესწევს უნარი, აანთოს თავისი
სანთლები. ეს ადამიანები ქრისტიანობის პირველსაწყის ჭეშმარიტებას არიან
მიახლოებულნი, როცა ყველას შეეძლო სასწაულების ქმნა. ისინი მზის ნათლით
გაბრწყინებულ სასძლოს მიჰყვებიან,  - მითხრა მან და თვალით ღვთისმშობლის
ქანდაკებაზე მიმანიშნა.

უცებ ყველამ გალობა დაიწყო, ხმადაბლა გალობდნენ.

- რატომ კანკალებ? თუ გცივა, სულაც არ არის აუცილებელი, აქ იყო.

- შენ?

- მე დავრჩები, ეს ჩემი ცხოვრებაა.

- მაშინ მეც აქ ვიქნები,  - ვუთხარი, თუმცა მერჩივნა, სადმე შორს ვყოფილიყავი,  - თუ

ეს შენი ცხოვრებაა, მეც მინდა, მისი მონაწილე გავხდე.

მლოცველები ისევ გალობდნენ. თვალი დავხუჭე, ვცადე, მელოდიას ავყოლოდი, და

ბგერათა უაზრო ნაერთივით ვიმეორებდი ფრანგულ სიტყვებს. დრო ასე უფრო
სწრაფად გადიოდა.

ეს ყველაფერი, ალბათ, მალე დასრულდებოდა, სენტ-სავენში დავბრუნდებოდით და

ისევ მარტო დავრჩებოდით  - მე და ის.

ისე ვმღეროდი, სიტყვების მნიშვნელობა არც მესმოდა, და უცებ მივხვდი, მელოდია

მათრობდა, მიტაცებდა და ერთიანად მიპყრობდა. ცახცახმა გამიარა, აღარც წვიმა
მადარდებდა და არც ის მაწუხებდა, გამოსაცვლელი რომ არაფერი მქონდა. მელოდია
ჩემს გულს ელამუნებოდა, სულს მიმაღლებდა და იმ დროს მაახლოებდა, როცა
ღმერთი უფრო ახლოს იყო ჩემთან და ყოველწამიერ მეხმარებოდა.

და როცა ვიგრძენი, რომ თავდავიწყებით გადავეშვი ამ ნეტარებაში, გალობა შეწყდა.

თვალი გავახილე. ამჯერად დარაჯი კი არა, მღვდელი მოვიდა, მლოცველთა შორის

ხალხში მდგარ მღვდელს მიუახლოვდა და რაღაც უთხრა ხმადაბლა.

მღვდელი ჩვენ მოგვიბრუნდა:

- მდინარის მეორე ნაპირზე გადავიდეთ და იქ ვილოცოთ.

ხმაამოუღებლად გავეშურეთ დანიშნული ადგილისაკენ, ხიდი გადავიარეთ,

რომელიც თითქმის გამოქვაბულის წინ იწყებოდა, და მდინარის მეორე ნაპირზე
გადავედით. საოცარი სილამაზე იყო ირგვლივ  - ზამთრის ხეები, ველი და მდინარე,
ახლა უკვე გამოქვაბულისგან რომ გვყოფდა. აქედან ცხადად მოჩანდა ღვთისმშობლის
განათებული ქანდაკება. უკვე შეგვეძლო, მთელი ხმით გვეგალობა და აღარ
შეგვშინებოდა, რომ მლოცველებს შევაწუხებდით.

ეტყობოდა, სხვებიც იმავეს ფიქრობდნენ, თავაწეულებმა, უფრო ხმამაღლა დაიწყეს

გალობა, იღიმებოდნენ და წვიმის წვეთები სახეზე დასდიოდათ. ვიღაცამ მაღლა ასწია
ხელები, წამის შემდეგ ყველამ მას მიჰბაძა და, მელოდიას აყოლილებმა, რიტმულად
დაიწყეს რწევა.

ჩემში რაღაც ებრძოდა ერთმანეთს  - თან მინდოდა, ამ ერთიანობას შევრწყმოდი, მის

ნაწილად მეგრძნო თავი, და, იმავდროულად, დავკვირვებოდი და გავრკვეულიყავი,
რა ხდებოდა ჩემ ირგვლივ. იქვე, ჩემ ახლოს, ვიღაც მღვდელი ესპანურად გალობდა
და მეც მის ნათქვამს ვიმეორებდი. სულიწმიდისა და ღვთისმშობლის სადიდებლად
აღავლენდნენ ლოცვებს და სთხოვდნენ, თავიანთი მადლი დაეფრქვიათ და ძალა
მიენიჭებინათ მლოცველთათვის.

- ენათა მადლი გვფარავდეს ყველას!  - შესძახა მღვდელმა და შემდეგ იგივე გაიმეორა

ესპანურად და იტალიურად.

შემდეგ რა მოხდა, ვეღარ გავიგე. ირგვლივ ხალხი გაუგებარ ენაზე ალაპარაკდა.

სიტყვებს კი არა, ერთმანეთთან დაუკავშირებელ ბგერებს გამოსცემდნენ  - თითქოს
სულის სიღრმიდან, ყოველგვარი თანმიმდევრობის გარეშე ამბობდნენ სათქმელს.
მაშინვე გამახსენდა ჩვენი ლაპარაკი ეკლესიაში, როცა ჩემი მეგობარი გამოცხადებაზე
მიყვებოდა და მიხსნიდა, რომ ყოველი ცოდნა, ძირითადად, იმაზე იყო
დაფუძნებული, რამდენად შეგწევს უნარი, მოუსმინო შენს სულს.

„იქნებ ანგელოზების ენაზე ლაპარაკობენ?“ - გავიფიქრე და ვცადე, მათთვის მიმებაძა,

თან იმასაც ვგრძნობდი, რა უაზრო იყო ეს ყველაფერი.

ყველანი, როგორც ტრანსში, თვალმოუშორებლად მისჩერებოდნენ მდინარის მეორე

ნაპირს  - ქალწულის ქანდაკებას. თვალით მოვიძიე ჩემი მეგობარი  - მოშორებით
იდგა, ხელები ცისკენ აღეპყრო, სწრაფად წარმოთქვამდა რაღაც სიტყვებს და, თითქოს
ღვთისმშობელს ესაუბრებაო, ხან იღიმებოდა, ხან გაოცება ეწერა სახეზე.

„აი, მისი სამყარო,“ - გავიფიქრე.

ეს ყველაფერი უკვე მაშინებდა. კაცი, რომელიც ამტკიცებდა, რომ ღმერთს ქალის

იერსახე ჰქონდა, და რომლის გვერდითაც მინდოდა ყოფნა, გონით მიუწვდომელ,
უცნობ ენაზე წარმოთქვამდა სიტყვებს, ტრანსში ვარდებოდა და ანგელოზებთან
უფრო ახლოს იყო, ვიდრე ჩემთან. ოცნებაში ნალოლიავები, მთის ფერდობზე მდგარი
სახლი თანდათან კარგავდა რეალობას და იმ სამყაროში იკარგებოდა, რომელიც მას
უკან მოეტოვებინა.

მადრიდის ლექციიდან მოყოლებული, ეს ბოლო რამდენიმე დღე უკვე სიზმრად და

დროსა და სივრცეში გაბნეულ მოგზაურობად მეჩვენებოდა. მაგრამ ეს სიზმარი
არც ის ვიცოდი, როგორ უნდა მოვქცეულიყავი, სულ უფრო მეტად ვგრძნობდი,
რაოდენ უსუსური ვიყავი. მაგრამ ჩემ გვერდით, ჩემ ირგვლივ ადამიანები იდგნენ  -
ქალები და კაცები. მოხუცები და ახალგაზრდები, სასულიერო პირნი და საერონი,
მონაზვნები და სტუდენტები. ადამიანების სიახლოვემ ძალა შემმატა და
სულიწმინდას შევევედრე, შიშის დაძლევის უნარი ებოძებინა ჩემთვის.

„იქნებ სცადო,  - ვურჩიე საკუთარ თავს,  - საკმარისია, არ დაფრთხე, პირი გააღო და

წარმოთქვა სიტყვები, რომელიც არ გესმის, სცადე“.

გადავწყვიტე, მეცადა, და სანამ დავიწყებდი, ისევ ვითხოვე  - ეს ღამე, რომელმაც

იმდენად უსასრულოდ გრძელი დღე შეცვალა, რომ აღარც კი მახსოვდა, როდის
დაიწყო,  - ღვთის გამოცხადების ღამედ ქცეულიყო ჩემთვის.

და ღმერთმაც თითქოს შეისმინა ჩემი ვედრება, ახლა უკვე იოლად წარმოვთქვამდი

სიტყვებს, თანდათანობით მათ აზრი დაეკარგა და გაურკვეველ ბგერებად იქცა.
სირცხვილი აღარ მაწუხებდა, ნელ-ნელა დამიბრუნდა საკუთარი თავის რწმენა, ენაც
დამემორჩილა და დამყვა. მაინც არ მესმოდა ჩემ მიერ წარმოთქმული სიტყვების
აზრი, მაგრამ ეს სიტყვები ჩემს სულს ელამუნებოდა.

აღტაცება დამეუფლა  - მე ხომ მეყო გამბედაობა და უაზრო სიტყვებს წარმოვთქვამდი.

თავისუფალი ვიყავი, აღარ მჭირდებოდა ჩემი საქციელისთვის გამართლების ან
ახსნის მოძებნა. ეს ახლად შეძენილი თავისუფლება ცისკენ მიმაფრენდა, იქით, სადაც
ყოვლისმიმტევებელი, დიადი სიყვარული ჩამიკრავდა გულში, სიყვარული, რომლის
სიახლოვესაც თავს ვეღარასოდეს ვიგრძნობდი მიტოვებულად.

„მგონი, ისევ მიბრუნდება რწმენა“,  - გავიფიქრე იმ სასწაულით გაოცებულმა, რასაც

სიყვარული სჩადიოდა, ვგრძნობდი  - წმინდა ქალწულს ვეჭირე ხელში, თავისი
კალთით მიფარავდა და მათბობდა. ამოუცნობი სიტყვები კი უფრო იოლად და
თავისუფლად მწყდებოდა ტუჩებიდან.

უცებ ავტირდი, ვერც კი მივხვდი, რატომ ჩამომდიოდა ცრემლები. სიხარულმა

ამივსო გული და თავით ფეხამდე დამფარა. ეს სიხარული ყველაფერზე ძლიერი იყო 
- ჩემს შიშზეც, ჩემს უბადრუკ სიმართლეზეც და სურვილზეც  - ჩემი არსებობის
ყოველი წუთი მეკონტროლებინა.

ვხვდებოდი  - ეს ცრემლები ზეცამ მიბოძა, რადგან ჯერ კიდევ სკოლაში მონაზვნები

გვასწავლიდნენ, რომ წმინდანები ტიროდნენ უმაღლესი ნეტარების ჟამს. თვალი
გავახილე, ჩაშავებულ ცას დავაკვირდი და შევიგრძენი, ჩემი ცრემლები როგორ
ერწყმოდა წვიმის წვეთებს. მიწა ცოცხალი იყო, ფერდობებიდან თავქვე დაშვებულ
წყალს მთის მწვერვალების სასწაულები თან მოჰქონდა და ამ სასწაულების
ნაწილაკები ჩვენც ვიყავით.
- რა ბედნიერებაა, ღმერთს შეუძლია, ქალიც იყოს,  - ვჩურჩულებდი, სანამ
დანარჩენები გალობდნენ,  - და თუ ეს მართლა ასეა, მაშინ სწორედ ღმერთის
ქალურმა საწყისმა მოგვმადლა ჩვენ სიყვარული.

- მოდით, „კარვებით“ ვილოცოთ,  - თქვა მღვდელმა და ეს ფრაზა ესპანურად,

ფრანგულად და იტალიურად გაიმეორა.

კვლავ დაბნეულობა ვიგრძენი და ვეღარ გავერკვიე, რა ხდებოდა. ვიღაცეები

მომიახლოვდნენ და აქეთ-იქიდან მხრებზე ხელი გადამხვიეს.

რვა ხელგადახვეულმა ადამიანმა რკალი შეკრა, თავი წინ გადახარა და ერთმანეთს

მიაყრდნო.

ეს მართლაც ჰგავდა ცოცხალ კარავს. წვიმა მატულობდა, მაგრამ ამას ყურადღებას

აღარავინ აქცევდა. ამ პოზაში დგომა ჩვენს ყურადღებასა და ჩვენი სხეულების
სითბოს ითხოვდა.

- უბიწოდ ჩამსახველო, წმინდაო ქალწულო, დაეხმარე ჩემს შვილს, სწორ გზას

დაადგეს,  - თქვა ჩემ მარჯვნივ მდგარმა კაცმა,  - ვილოცოთ ჩემი შვილისთვის.

- ამინ,  - უპასუხეს დანარჩენებმა და რვა ხმამ ერთად წამოიწყო „ავე მარია“.

- უბიწოდ ჩამსახველო, წმინდაო ქალწულო, მკურნალის მადლი მიბოძე,  - განაგრძო

ქალმა ჩვენი „კარვიდან“.

კვლავ გაისმა „ამინ“ და ყველამ ერთად აღავლინა ლოცვა. ადამიანები სათითაოდ

წარმოთქვამდნენ თავიანთ სათხოვარს და ყველა ერთად ლოცულობდა მისთვის.
გაოცებული ვაკვირდებოდი საკუთარ თავს, რადგან პატარა ბავშვივით
ვლოცულობდი და პატარა ბავშვივით მწამდა, რომ მადლი გვებოძებოდა.

მერე წამით სიჩუმე ჩამოწვა, მივხვდი, ჩემი ჯერი დამდგარიყო, თხოვნით უნდა
მიმემართა ღვთისმშობლისათვის. სხვა დროს, ალბათ, სირცხვილი დამწვავდა და
ხმის ამოღებასაც ვერ გავბედავდი. აქ კი უფლის მყოფობას ვგრძნობდი და ეს
მამხნევებდა.

- უბიწოდ ჩამსახველო, წმინდა ქალწულო, მასწავლე შენეული სიყვარული,  - ჩამესმა

ჩემივე ხმა,  - და განგვიმტკიცე ეს სიყვარული მე და იმ კაცს, ვინც მიყვარს. ერთად
ვილოცოთ.

ლოცვის შემდეგ ისევ საოცარი თავისუფლების გრძნობა დამეუფლა. მრავალი წელი

ვებრძოდი საკუთარ გულს, რადგან ნაღველი, ტანჯვა და განშორება მაშინებდა.
თუმცა ყოველთვის ვგრძნობდი, რომ ჭეშმარიტი სიყვარული ამ ყველაფერზე მაღლა
იდგა და სიკვდილი სჯობდა სიყვარულზე უარის თქმას.
მაგრამ რატომღაც მჯეროდა, რომ მხოლოდ სხვებს ჰქონდათ ნაბოძები
სიყვარულისათვის საჭირო სითამამე, მე კი  - არა. და მხოლოდ ახლა მივხვდი  - მეც
მქონდა! არ ჰქონდა მნიშვნელობა, რა მოჰყვებოდა სიყვარულს  - ნაღველი, განშორება
თუ მარტოობა  - ის ამად ღირდა.

„იქნებ ფიქრს თავი დავანებო და ცერემონიას ჩავწვდე?“ მღვდელმა „კარვების“ დაშლა

მოითხოვა და იქ მყოფთ ამცნო, რომ ახლა სნეულთათვის უნდა გველოცა. ადამიანები
წვიმაში ლოცულობდნენ, გალობდნენ, ცეკვავდნენ, უფალსა და წმინდა ქალწულს
ადიდებდნენ. დროდადრო ისევ აღაპყრობდნენ ხელებს, მთელი ტანით ირწეოდნენ
და იმ ამოუცნობ ენაზე იწყებდნენ ლაპარაკს.

- აქ მყოფ ერთ ადამიანს მინდა, მივმართო, ვისი საცოლეც ავად არის. იცოდეს  - მალე
გამოჯანმრთელდება,  - წამოიძახა ერთმა ქალმა.

ისევ განაგრძეს ლოცვა, გალობა და ცეკვა. დროდადრო იმ ქალის ხმა გვაუწყებდა:

- იმან, ვინც ცოტა ხნის წინ დედა დაკარგა, ირწმუნოს, რომ დედამისი ნათელში
იმყოფება.

მოგვიანებით ჩემმა მეგობარმა ამიხსნა, რომ სწორედ ეს იყო წინასწარმეტყველების

მადლი და ზოგიერთ ადამიანს უნარი შესწევდა, დაენახა, რა ხდებოდა ათასობით
კილომეტრს იქით ან რა მოხდებოდა უახლოეს ხანებში.

არც მაშინ და არც შემდეგ მე არ მითქვამს ჩემი მეგობრისათვის, რომ მჯეროდა

წინასწარმეტყველების. და სანამ იქ, წვიმაში ვიდექი, სულ ველოდი, რომ
იწინასწარმეტყველებდნენ იქ მყოფი ორი ადამიანის სიყვარულზე, რომელიც
დალოცეს ანგელოზებმა, წმინდანებმა, ღმერთმა და ღვთისმშობელმა.

არ ვიცი, რამდენ ხანს გრძელდებოდა ლოცვა. ადამიანები კვლავ ამოუცნობ ენაზე

ლაპარაკობდნენ, მღეროდნენ, ცეკვავდნენ, ცისკენ ხელაპყრობილნი ლოცულობდნენ,
თავიანთი ახლობლებისთვის სასწაულს სთხოვდნენ და მადლობას უხდიდნენ
ნათლის მოფენისთვის.

ბოლოს მღვდელმა თქვა:

- მოდით, ვილოცოთ იმათთვის, ვინც დღეს პირველად მიიღო მონაწილეობა ამ

ქარიზმატულ განახლებაში.

მაშასადამე, მარტო არ ვიყავი. ამის შეგრძნებამ დამამშვიდა.

ისევ გაისმა გალობა. ამჯერად სხვებთან ერთად არ ვლოცულობდი, მხოლოდ

ვისმენდი და უფალს შევთხოვდი, ჩემთვისაც მოეფინა მადლი.

მე ბევრი რამ მსურდა.

- მივიღოთ მადლი!  - თქვა მღვდელმა.

ყველა მდინარის მეორე ნაპირზე განათებული გამოქვაბულისკენ შებრუნდა.
მღვდელმა დალოცა ისინი, ერთმანეთი გადაკოცნეს, დღესასწაული მიულოცეს და
დაიშალნენ.

ჩემი მეგობარი მომიახლოვდა. სახეზე ბედნიერება ეწერა.

- მთლად გალუმპულხარ,  - მითხრა მან.

- შენც,  - სიცილით ვუპასუხე.

მანქანაში ჩავსხედით და სენტ-სავენში დავბრუნდით. როგორ ვოცნებობდი ამ წუთზე

და როცა დადგა, აღარ ვიცოდი, რა უნდა მექნა. რომელი სიტყვებით შეიძლებოდა
ამეწერა სახლი მთაზე, წიგნები და დისკები, ლოცვა, ანგელოზების ენა და რვა
მლოცველის კარავი?

ის ორ სამყაროში ცხოვრობდა. სადმე, ოდესმე, ალბათ, ერთმანეთს შეერწყმოდა ეს

ორი სამყარო. ახლა კი ჩემთვის აუცილებელი იყო, მცოდნოდა, როგორ მოხდებოდა ეს
ყველაფერი.

ასეთ წუთებში სიტყვები უფასურდება  - სიყვარული მხოლოდ სიყვარულით

შეიცნობა.

- მე მხოლოდ ერთი სვიტერი მაქვს,  - ოთახში შესვლისთანავე მითხრა,  - ჩაიცვი,

ხვალ ახალს ვიყიდი.

- მოდი, ტანსაცმელი ღუმელზე გადავფინოთ, დილამდე გაშრება,  - ვუთხარი მე,  -

მაისურს ჩავიცვამ, გუშინ გავრეცხე.

რამდენიმე წუთით სიჩუმე ჩამოვარდა.

ტანსაცმელი, სიშიშვლე, ყინვა.

მერე ჩემოდნიდან კიდევ ერთი მაისური ამოიღო.

- ღამის პერანგად გამოგადგება?

- რა თქმა უნდა.

შუქი ჩავაქრე. სიბნელეში სველი ტანსაცმელი გავიძრე, ღუმელზე გადავფინე.

ქუჩის ლამპიონი იმდენად მაინც ანათებდა ოთახს, ჩემი სილუეტი დაენახა და

მიმხვდარიყო, შიშველი რომ ვიდექი. მერე მაისური ჩავიცვი და საწოლში შევცურდი.

- მე შენ მიყვარხარ,  - მომესმა მისი ხმა და პასუხად ვუთხარი:

- მე ვსწავლობ შენს სიყვარულს.

მან სიგარეტს მოუკიდა.

- როგორ გგონია, ახლა შესაფერისი დროა?

ვიცოდი, რასაც გულისხმობდა. წამოვდექი და მისი საწოლის კიდეზე ჩამოვჯექი.

სიგარეტის წითელი რგოლი დროდადრო უნათებდა სახეს. მან ხელზე ხელი მომკიდა
და რამდენიმე წამს ასე ვისხედით. მერე ხელი გავითავისუფლე და თმაზე მივეფერე.

- რატომ მკითხე? სიყვარული კითხვებს არ სვამს, თუ დავფიქრდებით, შეგვეშინდება

კიდეც. ეს იმდენად გაუცნობიერებელი შიშია, რომ სიტყვებით ვერც გამოვხატავ.
შიშია იმისა, რომ შეიძლება, ხელი გკრან, არ მიგიღონ ან გაქრეს ხიბლი  - უაზრობაა,
მაგრამ ასეა. ამიტომ, კი არ უნდა იკითხო, ნაბიჯი უნდა გადადგა, როგორც შენ ამბობ
ხოლმე ხშირად  - უნდა გარისკო.

- ვიცი, ადრე არასოდეს მიკითხავს.

- ჩემი გული უკვე შენ გეკუთვნის,  - განვაგრძე მე და თავი ისე დავიჭირე, თითქოს
ვერ გავიგე, რა მითხრა,  - ხვალ შეგიძლია, მიმატოვო კიდეც, მაგრამ ჩვენ მუდამ
გვემახსოვრება ამ დღეების ხიბლი, რომანტიკული სიყვარული, ოცნება. რატომღაც
მგონია, რომ ღმერთმა, თავისი გამოუთქმელი და უსაზღვრო სიბრძნით, სამოთხის
შუაგულში ჩამალა ჯოჯოხეთი და მხოლოდ იმიტომ, რომ მუდამ ფხიზლად ვიყოთ,  -
გულმოწყალების სიხარულით ტკბობისას, სიმკაცრის ბურჯიც არ დავივიწყოთ.

- ნიჭიერი მოწაფე ყოფილხარ.

ამ შენიშვნამ გამაოცა, მაგრამ გამახსენდა: „თუ ირწმუნებ, რომ იცი, ბოლოს, შეიცნობ
კიდეც!“

- არ გეგონოს, უკარება ვიყო. ბევრი კაცი მყოლია. იმათთანაც კი ვწოლილვარ, ვისაც

თითქმის არ ვიცნობდი.

- მეც,  - მიპასუხა.

უნდოდა, ბუნებრივად ეთქვა, მაგრამ აკანკალებულმა თითებმა მიმახვედრა, რომ

გული ვატკინე.

- დღეს დილიდან კი ქალწულობა დამიბრუნდა. ნუ ეცდები ამის გაგებას  - მხოლოდ

ქალმა იცის, რაზე ვლაპარაკობ. ვცდილობ, ხელახლა აღმოვაჩინო სიყვარული და ამ
აღმოჩენას დრო სჭირდება.

მისი თითები ლოყაზე შემეხო. მე ტუჩებში ვაკოცე და ისევ ლოგინში დავბრუნდი.

თავადაც არ ვიცოდი, რატომ. ვერ ვხვდებოდი, რისი მიღწევა მსურდა ამით  - უფრო
ძლიერად მიმეჯაჭვა თუ, პირიქით, თავისუფლება მიმენიჭებინა.

ეს დღე უსასრულოდ გაგრძელდა... ძალიან დაღლილი ვიყავი და ფიქრის თავი აღარ

მქონდა.
ღამით ისევ სიმშვიდე დამეუფლა. იყო წუთი, როცა მძინარეს მომეჩვენა, რომ
გავიღვიძე, გვერდით დიდი ხნის ნაცნობი ქალის სიახლოვე ვიგრძენი, დავწყნარდი,
მივხვდი, აღარაფერი მემუქრებოდა და ყველას ვუყვარდი ამქვეყნად.

დილის შვიდ საათზე აუტანელმა სიცხემ გამაღვიძა. გამახსენდა, რომ ტანსაცმლის

გასაშრობად ღუმელი მქონდა ჩართული. ჯერ ისევ ბნელოდა. ჩემი მეგობარი რომ არ
გამეღვიძებინა, ლოგინიდან ფრთხილად, უხმაუროდ წამოვდექი.

და წამოდგომისთანავე დავინახე, რომ ოთახში არ იყო.

თავზარი დამეცა. „სხვაც“ სასწრაფოდ გამოფხიზლდა, ახლოს მომიჩოჩდა და

ალაპარაკდა: „ხედავ? როგორც კი დათანხმდი, გაქრა. ყველა კაცი ერთნაირია“.

თანდათან უფრო მიპყრობდა შეშფოთება. ახლა უფლება არ მქონდა საკუთარ თავზე

კონტროლი დამეკარგა, მაგრამ „სხვა“ გაუჩერებლად ჩამჩიჩინებდა:

„ისევ აქა ვარ, ნუ გეშინია. შენ უფლება მიეცი ქარებს, მიმართულება შეეცვალათ, კარი
გააღე და სიყვარული ნიაღვარივით შემოუშვი შენს ცხოვრებაში. თუ დროს არ
დავკარგავთ, კიდევ შევძლებთ სიტუაციის გაკონტროლებას“.

ალბათ, ღრუბლებში ფრენისთვის თავი უნდა დამენებებინა და ცოტა გონიერება

გამომეჩინა.

„ხომ ხედავ, წავიდა,  - არ ჩერდებოდა „სხვა“,  - შენც ახლავე უნდა დატოვო ეს ბუნაგი.
სარაგოსაში შენი ცხოვრება ისევ გრძელდება  - იქ დაბრუნდი. იჩქარე,
უკანმოუხედავად გაიქეცი, სანამ არ დაგიკარგავს ყველაფერი, რაც ასეთი
ძალისხმევით მოიპოვე“.

„ალბათ რაღაც მოხდა“,  - გავიფიქრე მე.

„კაცებისათვის ყოველთვის რაღაც ხდება,  - შემეკამათა „სხვა“,  - და ქალი მარტო

რჩება“.

ახლა აუცილებლად იმაზე უნდა მეფიქრა, როგორ დავბრუნებულიყავი ესპანეთში.

„მოდი, ამ საკითხს პრაქტიკულად შევხედოთ,  - მითხრა „სხვამ“,  - ფული გჭირდება!“

ფული საერთოდ არ მქონდა. ქვევით უნდა ჩავსულიყავი, მშობლებთან დამერეკა  -

მათივე ანგარიშით  - და გარკვეული თანხის გამოგზავნა მეთხოვა.

მაგრამ დღეს დასვენების დღე იყო და ფულის მიღებას მხოლოდ ხვალ დილისთვის
შევძლებდი. რა უნდა მეჭამა? ან როგორ ავუხსნიდი სახლის პატრონებს, ფულის
ჩამოსვლამდე მოეცადათ?

„არაფრის ახსნა არ დაგჭირდება“,  - მიპასუხა „სხვამ“. ცხადია, მას დიდი

გამოცდილება ჰქონდა, ყველა სიტუაციის მართვა შეეძლო. ჩემსავით სიყვარულით
გადარეული გოგო კი არ იყო, არამედ ქალი, რომელმაც ყოველთვის იცის, რა უნდა.
მეც ისე უნდა მოვქცეულიყავი, თითქოს არაფერი მომხდარა, თითქოს სულ მალე
დაბრუნდებოდა ჩემი მეგობარი. მერე, ფულის მიღებისთანავე, ანგარიში
გამესწორებინა და ესპანეთში დავბრუნებულიყავი.

ჩემი ტანსაცმელი მოვსინჯე  - მშრალი იყო. ახლა სასწრაფოდ უნდა გამერკვია, სად
იყო ამ პატარა ქალაქში ბანკი, მერე ტელეფონი მომეძებნა, დამერეკა... მაშასადამე,
სასწრაფოდ საქმეს უნდა შევდგომოდი და ტირილისა და ნერვიულობისათვის დრო
აღარ დამრჩებოდა.

სწორედ ამ დროს შევამჩნიე წერილი.

„სემინარიაში წავედი. ბარგი შეკარი (ჰა-ჰა-ჰა), საღამოს ესპანეთში მივემგზავრებით.

ნასადილევს დავბრუნდები“.

და ოდნავ ქვევით, მინაწერი: „მე შენ მიყვარხარ“.

წერილი გულში ჩავიკარი, თავისუფლად ამოვისუნთქე, მაგრამ ისიც ვიგრძენი,

რაოდენ საბრალო და უბედური ვიყავი. შევნიშნე, წერილის პოვნით გაოცებული
„სხვა“ უცებ გაქრა.

მეც ძალიან მიყვარდა. ეს გრძნობა ჩემში ყოველ წუთს, ყოველ წამს იზრდებოდა,
ძლიერდებოდა და მასხვაფერებდა. კვლავ დამიბრუნდა მომავლის რწმენა და ღვთის
რწმენაც აღმიდგა.

და ამ ყველაფრის მიზეზი სიყვარული იყო.

„აღარ მინდა საკუთარი სულის სიღრმეებში ხელის ფათური,  - გავიფიქრე და „სხვას“

ცხვირწინ კარი მივუხურე,  - რა მნიშვნელობა აქვს, საიდან ვარდები  - მესამე თუ მეასე
სართულიდან, შედეგი ერთი და იგივეა“.

ჰოდა, თუ ეცემი, ისევ ცათამბჯენიდან სჯობია.

- ხომ არ ისაუზმებდით?  - მკითხა დიასახლისმა.

- არ ვიცოდი, თუ ესპანურად ლაპარაკობდით.

- საზღვარი ორ ნაბიჯზეა. ზაფხულობით ლურდში ბევრი ტურისტი ჩამოდის და ენა

რომ არ ვიცოდი, ვერც ოთახებს გავაქირავებ.

მან გახუხული პური და რძიანი ყავა მომიტანა. შინაგანად ვემზადებოდი ამ დღის

შესახვედრად: მის გარეშე გატარებული ყოველი საათი საუკუნის ტოლფასი
იქნებოდა. იქნებ საუზმემ მაინც გამომიკეთოს გუნება.

- დიდი ხნის ცოლ-ქმარი ხართ? - მკითხა დიასახლისმა.

- ეს არის ჩემი პირველი და ერთადერთი სიყვარული,  - მხოლოდ ეს ვუთხარი.

- ხედავთ იმ მწვერვალებს?  - მკითხა მან,  - ჩემი პირველი სიყვარული ერთ-ერთ იმ

მწვერვალზე დაიღუპა.

- მერე სხვა ადამიანს შეხვდით?

- ჰო, შევხვდი და მოვახერხე, კვლავ მეპოვა ბედნიერება. ბედისწერის ხლართებს

ვერაფერს გაუგებ. არც ერთი ჩემი ნაცნობი თავის პირველ შეყვარებულს ცოლად არ
გაჰყოლია. ისინი კი, ვინც პირველი სიყვარული შეინარჩუნა, ამტკიცებენ, რომ
იჩქარეს და ვერაფრის ნახვა ვერ შეძლეს ცხოვრებაში...  - მან უცებ გაწყვიტა სიტყვა,  -
ოი, მაპატიეთ, თქვენი წყენინება არ მინდოდა.

- არც მწყენია.

- იცით, ხშირად ვუყურებ ხოლმე ამ ჭას და ვფიქრობ: წმინდა საბინი რომ არა,
რომელმაც წყალს მიაგნო ამ მოედანზე, ჩვენი ქალაქი ცოტა ქვევით, მდინარესთან
გაშენდებოდა.

- ამ ჭასთან სიყვარული რა კავშირშია?  - ვკითხე გაოცებულმა.

- ეს ჭა თავისკენ იზიდავს ადამიანებს, ყოველ მათგანს თავისი იმედები, ოცნებები და

სირთულეები აქვს. ერთხელ ვიღაცამ გაბედა, ნაკადული იპოვა, წყალმაც ამოხეთქა
და გარშემო ხალხი შემოიკრიბა. უბრალოდ, ვფიქრობ, რომ როცა თამამად ვეძებთ
სიყვარულს, სიყვარულიც გვევლინება და სხვა, ახალ-ახალ სიყვარულებს იზიდავს.
არ დაკვირვებიხართ? თუ ერთ ადამიანს უყვარხარ, ყველა სიყვარულით
შემოგცქერის, მაგრამ თუ მარტო ხარ  - უფრო მარტოსული ხდები. აი, ასეა ოდითგან
ცხოვრება მოწყობილი.

- ი ძინი ხომ არ წაგიკითხავთ?  - ვკითხე მე.

- არც გამიგია.

- იქ ნათქვამია, რომ შეიძლება, ქალაქი შეცვალო, მაგრამ ჭას ადგილს ვერ შეუცვლი.
შეყვარებულები ერთმანეთს ხვდებიან, წყურვილს იკლავენ, სახლებს იშენებენ,
ბავშვებს ზრდიან  - და ეს ყველაფერი ჭის ირგვლივ ხდება. მაგრამ თუ ერთ-ერთი
შეყვარებული წავა, ჭა უკან ვერ გაჰყვება. მიტოვებული ჭა ადგილზე რჩება და
როგორც უნდა მიივიწყო, ის მაინც ძველებურად ანკარა წყლით იქნება სავსე.

- ასეთი აზრები ტანჯვაგამოვლილ დედაბერს უფრო შეშვენის, ვიდრე ახალგაზრდა

ქალს.

- არა, მე მთელი სიცოცხლე მეშინოდა. ჭა არასოდეს ამომითხრია. ახლა პირველად

ვაკეთებ ამას და ვცდილობ, არ დავივიწყო, რაოდენ სახიფათოა ეს ყველაფერი.
ჯიბეში უცებ რაღაც სიმძიმე შევიგრძენი, მაშინვე გამახსენდა, რაც იყო, და გამაცია.
ყავის ჭიქა დავდგი.

გასაღები! მან გასაღები მომცა!

- თქვენს ქალაქში ერთი ქალი ცხოვრობდა, რომელმაც სიკვდილის წინ მთელი თავისი
ქონება ტარბესის სემინარიას დაუტოვა,  - ვთქვი მე,  - ხომ არ იცით, სად არის ის
სახლი?

დიასახლისმა კარი გამოაღო და მოედანზე ერთ-ერთი შუა საუკუნეების დროინდელი

სახლი დამანახა.

- აი, ის. იქ თითქმის ორ თვეს მუშაობდა ორი მღვდელი და...  - უცებ გაჩუმდა, ეჭვით
შემომხედა, მერე განაგრძო,  - და ერთ-ერთი მათგანი ძალიან ჰგავს თქვენს ქმარს.

- ის იყო,  - უკვე პარმაღიდან მივაძახე დიასახლისს. კმაყოფილებას ვგრძნობდი, რომ

ამ ხუმრობის უფლება მივეცი ჩემში ჩაბუდებულ გოგონას.

სახლის წინ შევჩერდი, არ ვიცოდი, რა უნდა მექნა. ირგვლივ ყველაფერი გაუვალი

ნისლით იყო ჩამობურული და მეჩვენებოდა: სიზმარში ვიყავი, სადაც ფერფლისფერ
სივრცეში მოხეტიალე იდუმალი აჩრდილები უფრო იდუმალი ადგილებისკენ
მიმიხმობდნენ.

თითებში ნერვიულად ვატრიალებდი გასაღებს.

ალბათ, ასეთ ნისლში ფანჯრიდან მთები არ მოჩანს, სახლშიც სიბნელეა, მზე არ

ანათებს და ფარდები ჩამოშვებულია. სახლში, ალბათ, ნაღველია გამეფებული.

საათს დავხედე. ცხრა საათი იყო.

რაღაც უნდა გამეკეთებინა, რაღაც ისეთი, რაც დროსა და მოლოდინს შემიმოკლებდა.

ლოდინი კი დიდხანს მომიწევდა.

ლოდინი. ეს იყო პირველი გაკვეთილი, რომელიც სიყვარულმა შემომთავაზა. დრო

ნელა მიიზლაზნება, ჩვენ უამრავ გეგმას ვისახავთ, წარმოსახვით უამრავ დიალოგს
ვმართავთ, საკუთარ თავს ვპირდებით, რომ ამა თუ იმ სიტუაციაში სულ სხვაგვარად
მოვიქცევით, სინამდვილეში კი ადგილს ვერ ვპოულობთ და ერთი სული გვაქვს,
როდის დაბრუნდება ჩვენი შეყვარებული.

და როცა მოვა, აღარ ვიცით, რა ვუთხრათ. მრავალსაათიანი მოლოდინი

დაძაბულობით იცვლება, დაძაბულობა  - შიშით, შიში კი გვაიძულებს, სინაზის
შეგვრცხვეს.

„ნეტავ უნდა შევიდე, თუ არა?“ გუშინდელი ლაპარაკი გამახსენდა  - ეს სახლი ჩვენი

ოცნებისა და მისი განხორციელების სიმბოლო იყო.
მთელ დღეს პარმაღთან ხომ არ ვიდგებოდი? სული მოვითქვი, ჯიბიდან გასაღები
ამოვიღე და კართან მივედი.

- პილარ! - ვიღაცის ხმა მომესმა ნისლიდან, ძლიერი ფრანგული აქცენტი ჰქონდა.

უფრო გამიკვირდა, ვიდრე შემეშინდა. შეიძლებოდა, ჩვენი სახლის პატრონიც

ყოფილიყო, თუმცა, არა მგონია, მისთვის ჩემი სახელი მეთქვა.

- პილარ!  - ხმა მომიახლოვდა.

ნისლით დაბურული მოედანი მოვათვალიერე და დავინახე  - სწრაფად

მიახლოვდებოდა ვიღაცის სილუეტი. კოშმარული სიზმარი, სადაც უცნაური
ფიგურები დაცურავდნენ, გაცხადდა.

- მოიცადე, შენთან სალაპარაკო მაქვს.

სილუეტი მომიახლოვდა და მივხვდი, მღვდელი იყო. კარიკატურებზე სწორედ ასე

ხატავენ სოფლის კიურეს: დაბალი, მსუქანი, გამელოტებულ თავზე საფეთქლებიდან
თმებგადმოვარცხნილი.

- გამარჯობა,  - გამიღიმა და ხელი გამომიწოდა.

მე უსიტყვოდ დავუქნიე თავი.

- რა საწყენია, ნისლი რომ ყველაფერს ფარავს,  - მითხრა მან და სახლს ახედა,  - სენტ-
სავენი მთაზე დგას და თქვენი ფანჯრებიდან არაჩვეულებრივი ხედი მოჩანს  - ქვევით
გაშლილი ველი და ყინულოვანი მწვერვალები. თუმცა, ალბათ, თვითონაც იცი.

მხოლოდ ახლა მივხვდი, რომ ლავრის წინამძღვარი იყო.

- აქ რას აკეთებთ? ან ჩემი სახელი საიდან იცით?

- სახლში შესვლა გინდა?  - თითქოს ჩემი ნათქვამი არ გაუგია, ისე განაგრძო

ლაპარაკი.

- არა, მინდა, მიპასუხოთ.

მან გაყინული ხელები მოიფშვნიტა და კიბეზე ჩამოჯდა. გვერდით მივუჯექი. ნისლი

უფრო მკვრივდებოდა  - ოციოდე მეტრით დაშორებული ეკლესიაც კი გაუჩინარდა.

მხოლოდ ჭა მოჩანდა. დიასახლისის სიტყვები გამახსენდა.

- თავის არსებობას აცხადებს,  - ვთქვი მე.

- ვინ?

- ქალღმერთი. ამ ნისლით გვეცხადება.

- აჰა, მაშასადამე, შენც ყველაფერი იცი,  - გაიცინა მღვდელმა,  - მე ვამჯობინებ,
ქალღმერთი კი არა, ქალწული მარიამი წარმოვთქვა. ამას უფრო მიჩვეული ვარ.

- აქ რას აკეთებთ?  - ისევ ჩავეკითხე,  - ჩემი სახელი საიდან გაიგეთ?

- შენს სანახავად მოვედი. გუშინ საღამოს ერთ-ერთმა ქარიზმატმა მითხრა, რომ სენტ-
სავენში იყავი. ეს კი ძალიან პატარა ქალაქია.

- ის სემინარიაში წავიდა.

მღვდელი აღარ იღიმებოდა, ნაღვლიანად გაიქნია თავი და თითქოს თავისთვის

ჩაილაპარაკა:

- რა საწყენია.

- საწყენია, რომ სემინარიაშია?

- სემინარიაში არ არის, იქიდან მოვდივარ.

უცებ დავმუნჯდი, დილანდელი ფიქრი და შეგრძნებები გამახსენდა  - ნუთუ ისევ

ფულის შოვნასა და მშობლებთან დარეკვაზე უნდა მეფიქრა? არა, ფიცი მქონდა
დადებული და მის დაცვას ბოლომდე ვაპირებდი.

გვერდით მღვდელი მეჯდა. მაშინ, პატარა გოგო რომ ვიყავი, ყველა ჩემი უბედურება
და დარდი მღვდლისთვის შემეძლო, შემეჩივლა.

- ძალიან დავიტანჯე, მამაო,  - დავარღვიე ბოლოს დუმილი,  - ერთი კვირის წინ

ვიცოდი, ვინ ვიყავი და რა მინდოდა, ახლა კი მეჩვენება, რომ ქარბორბალამ
დამატრიალა და თავის გადასარჩენად ხელის განძრევასაც ვეღარ ვახერხებ.

- წინააღმდეგობა უნდა გაუწიო,  - მიპასუხა მღვდელმა,  - ამას დიდი მნიშვნელობა

აქვს.

გავოცდი.

- ტყუილად გიკვირს,  - განაგრძო მან, თითქოს მიმიხვდა ნაფიქრს,  - კარგად მესმის,

რომ ეკლესიას ახლებურად მოაზროვნე მღვდლები სჭირდება, ის კი ღვთის
უბრწყინვალესი მსახური დადგებოდა. მაგრამ ძალიან დიდია ის საფასური, რის
გადახდაც მას მოუწევს.

- მითხარით, სად არის. დავიჯერო, მართლა მიმატოვა და ესპანეთში წავიდა?

- ესპანეთში? ესპანეთში მას არაფერი ესაქმება. ის აქედან რამდენიმე კილომეტრის

დაშორებით, ლავრაში ცხოვრობს. მაგრამ ახლა იქ არ არის. თუმცა, ისიც ვიცი, სადაც
ვიპოვი.
ამ სიტყვებმა ძალა შემმატა და ხალისი დამიბრუნა  - რაც მთავარია, აქ იყო და არ
მივუტოვებივარ.

- დროზე ადრე ნუ გაიხარებ,  - მითხრა, თითქოს ისევ მიმიხვდა ნაფიქრს,  - იქნებ

აჯობებდა კიდეც, ესპანეთში წასულიყო.

მღვდელი წამოდგა და მანიშნა, გავყოლოდი. ნისლში ხელის გაწვდენაზე არაფერი

ჩანდა, ის კი ისე დანდობილად მიაბიჯებდა, თითქოს იცოდა, საითაც მიდიოდა. ჩვენ
სენტ-სავენიდან იმავე გზით გავედით, სადაც ორი დღის წინ  - თუ ხუთი წლის წინ?  -
ჩემი მეგობარი ბერნადეტას ამბავს მიამბობდა.

- სად მივდივართ?  - ვკითხე მე.

- მის საძებნელად,  - მიპასუხა მღვდელმა.

- მამაო, ძალიან დავიბენი. წეღან მომეჩვენა, რომ მხოლოდ ის გადარდებდათ,

სემინარიაში რომ არ იყო.

- რელიგიურ ცხოვრებაზე თუ იცი რამე, შვილო ჩემო?

- ძალიან ცოტა. ვიცი, რომ მღვდლები აღთქმას დებენ  - იყვნენ ღარიბები, მორჩილნი
და არ იმრუშონ.

დავფიქრდი, ღირდა თუ არა გაგრძელება, მაგრამ მივხვდი, სათქმელი უნდა მეთქვა.

- სხვის ცოდვებს განიკითხავენ, თუმცა თვითონაც იმავე ცოდვებს სჩადიან. თვითონ

დაუქორწინებლობის აღთქმას დებენ, მაგრამ მიაჩნიათ, რომ ყველაფერი იციან
ქორწინებასა და სიყვარულზე; ადამიანებს გეენის ცეცხლით ემუქრებიან და ღმერთს
მრისხანე შურისმაძიებლად წარმოგვისახავენ, რომელიც ადამიანთა მოდგმას თავისი
ერთადერთი ძის მოკვდინებისთვის ურისხდება.

მღვდელმა გაიცინა.

- ჰო, კარგად ყოფილხარ მომზადებული. მე კათოლიციზმზე არ გეკითხები.

მაინტერესებს, სულიერ ცხოვრებაზე თუ იცი რამე?

დავიბენი და ცოტა ხნის ფიქრის შემდეგ ვუთხარი:

- დანამდვილებით არაფერი, მაგრამ მსმენია, რომ არიან ადამიანები, რომლებიც

ყველაფერს ტოვებენ და ღვთის საძებნელად მიდიან.

- მერე, პოულობენ?

- ეგ, ალბათ, თქვენ უკეთ უნდა იცოდეთ. მე წარმოდგენა არა მაქვს.

მღვდელმა შემამჩნია, რომ ვქოშინებდი, და ნაბიჯი შეანელა.

- არასწორი განსაზღვრებაა,  - დაიწყო მან,  - ის, ვინც ღვთის საძებნელად მიდის,
დროს ტყუილად კარგავს. შეიძლება, ქვეყნიერება შემოიარო, ყველა რელიგიას
გაეცნო, ყველა სექტას შეუერთდე, მაგრამ ამ გზით ღმერთს ვერასოდეს მისწვდები.

ღმერთი აქ არის, ჩვენთან, ჩვენ გვერდით. შეგვიძლია, ამ ნისლშიც დავინახოთ, ამ

ტანსაცმელშიც და ამ ფეხსაცმელშიც. მისი ანგელოზები ფხიზლობენ, როცა გვძინავს,
და გვეხმარებიან, როცა ვშრომობთ. ღმერთის პოვნა თუ გინდა, ირგვლივ უნდა
მიმოიხედო.

ღმერთთან შეხვედრა ძნელია. რაც მეტად მიგვიშვებს თავის მისტერიებთან, მით

მეტად იზრდება ჩვენი დაბნეულობა, რადგან ის ერთთავად იმას ითხოვს ჩვენგან,
მივდიოთ ჩვენს ოცნებებს და ყური მივუგდოთ საკუთარ გულს. ეს კი ყველაზე ძნელი
აღსასრულებელია: სხვაგვარ ცხოვრებას ვართ მიჩვეულნი.

და ერთხელაც, ჩვენდა გასაოცრად, მივხვდებით, რომ ღმერთს სურს, ბედნიერები

გვიხილოს, რამეთუ ის მამაა ჩვენი.

- და დედა,  - ვთქვი მე.

ნისლი თანდათან იფანტებოდა და ოდნავ გამონათებულ ადგილზე ქალი დავინახე,

რომელიც ქოხთან ფიჩხს აგროვებდა.

- ჰო, დედაც არის,  - მითხრა მღვდელმა, - სულიერი ცხოვრების დასაწყებად არ არის

საჭირო, სემინარიაში ჩააბარო, იმარხულო, ღვინო არ დალიო და ქალებს არ გაეკარო.

საკმარისია, გწამდეს ღმერთი და შეიგრძნობდე მას. როგორც კი ამას შეძლებ, ყველა

ადამიანი მისი გზა ხდება და მისი სასწაულების გამტარად იქცევა.

- ჩემი მეგობრისგან თქვენზე ბევრი რამ მსმენია,  - შევაწყვეტინე მღვდელს,  - ისიც

იმავეს მეუბნებოდა.

- იმედი მაქვს, მიიღებ ღვთის მიერ ბოძებულ ძღვენს,  - მიპასუხა მღვდელმა,  -

რამეთუ, როგორც ისტორია გვასწავლის, ეს არც ისე ხშირად ხდება. ეგვიპტელ
ოსირისს ნაკუწებად გლეჯენ, ბერძენი ღმერთები მოკვდავი ქალებისა და
კაცებისათვის ერთმანეთს ეჩხუბებიან და მტრობენ, აცტეკები კეტცალკოატლს
აძევებენ, ვიკინგთა ღმერთები, ისევ ქალის გამო, ვალჰალას წვავენ, იესოს ჯვარზე
აცვამენ. რატომ?

არ ვიცოდი, რა მეპასუხა.

- რადგან ღმერთი თავისი ძალმოსილების გამოსავლენად ეშვება მიწაზე. ჩვენ მისი

ოცნების ნაწილი ვართ და ის ბედნიერებაზე ოცნებობს. თუკი თავს გამოვუტყდებით,
რომ უფალმა ბედნიერებისთვის გაგვაჩინა, მაშინ ისიც უნდა ვაღიაროთ: ყველაფერი,
რასაც ნაღველისა და დამცირებისკენ მივყავართ  - ჩვენი ბრალია.
ამიტომ ყოველთვის ვკლავთ ღმერთს  - ჯვარზე, ცეცხლზე, განდევნით ან საკუთარ
გულში  - მაგრამ ვკლავთ.

- თუმცა ისინი, ვისაც ესმის ღმერთის...

- ისინი, ვისაც ესმის ღმერთის, მრავალი მსხვერპლის ფასად სამყაროს ცვლიან.

ქალმა, ფიჩხს რომ აგროვებდა, მღვდელი დაინახა და ჩვენკენ გამოიქცა.

- გმადლობთ, წმინდა მამაო! - ხელზე ემთხვია მღვდელს,  - ყმაწვილის წყალობით,

ჩემი ქმარი განიკურნა.

- შენი ქმარი ღვთისმშობელმა განკურნა,  - უპასუხა მან და ნაბიჯს აუჩქარა,  -

ყმაწვილი კი მხოლოდ იარაღი იყო მისი.

- არა, რას ბრძანებთ, იმ ყმაწვილის დამსახურებაა. დაგვდეთ პატივი და სტუმრად

გვეწვიეთ.

იმავ წამს გუშინდელი საღამო გამახსენდა: ბაზილიკას რომ ვუახლოვდებოდით, ერთ-

ერთმა მითხრა: „შენი მეგობარი სასწაულებს სჩადის!“

- გვეჩქარება,  - უთხრა მღვდელმა.

- სულაც არა,  - ვთქვი უცებ და შემრცხვა, რადგან ფრანგულად ცუდად

ვლაპარაკობდი,  - გავიყინე და ყავის დალევა მინდა.

ქალმა ხელი ჩამკიდა და სახლში შევედით. ქვის სახლი იყო, ხის იატაკი და ჭერი
ჰქონდა. ძალიან მოხერხებული და მყუდრო, მაგრამ ღარიბული. ანთებულ ბუხართან
სამოციოდე წლის კაცი იჯდა.

მღვდელი რომ დაინახა, ხელზე სამთხვევად წამოდგომა სცადა.

- იჯექი, იჯექი,  - შეაჩერა მღვდელმა,  - მთლად არ გამოკეთებულხარ.

- უკვე ათი კილო მოვიმატე,  - უპასუხა კაცმა,  - თუმცა, ჯერ ცოლს ვერ ვეხმარები.

- ეგ ნუ გაწუხებს. მალე კარგად გახდები.

- ის ახალგაზრდა კაცი სად არის?

- დღეს იქვე ვნახე, სადაც ყოველთვის, ოღონდ ადრე ფეხით დადიოდა, ახლა კი
მანქანით იყო.

მღვდელმა მე შემომხედა.

- დაგვლოცეთ, წმინდა მამაო,  - სთხოვა ქალმა,  - სასწაულმოქმედმა ძალამ...

- ღვთისმშობლის,  - შეაწყვეტინა მღვდელმა.

- წმინდა მარიამის ღვთისმშობლის ძალამ, თუმცა ის თქვენი ძალაცაა - ის ყმაწვილი
ხომ თქვენ გამოგვიგზავნეთ.

ამჯერად მღვდელმა თვალი ამარიდა.

- წმინდა მამაო, ილოცეთ ჩემი ქმრისთვის,  - სთხოვა ქალმა.

მღვდელმა ამოიოხრა და კაცს მიმართა:

- წამოდექი და ჩემ წინ დადექი.

ის დამორჩილდა. მღვდელმა თვალები დახუჭა, „ავე მარია“ წაიკითხა, შემდეგ

სულიწმინდას შეევედრა, დახმარებოდა სნეულს.

დროდადრო საოცარი სისწრაფით ლაპარაკობდა და, თუმცა, არაფერი მესმოდა,

გარეგნულად ეს ყველაფერი ავი სულების განდევნას ჰგავდა. ავადმყოფს მხრებზე
ხელს ადებდა და ფეხის თითებამდე ჩაჰყვებოდა. ეს რამდენჯერმე გაიმეორა.

ბუხარში ფიჩხი ატკაცუნდა. შეიძლება, უბრალო დამთხვევა იყო, მაგრამ გავიფიქრე:

იქნებ მღვდელს უნარი შესწევდა, ჩემთვის უცნობ სფეროებში შეჭრილიყო და სტიქია
აეთრთოლებინა.

ცეცხლმოდებული მორის მშრალ ტკაცუნზე მე და დიასახლისი ვკრთებოდით  -

ყოველი გატკაცუნება გასროლას ჰგავდა. მაგრამ მღვდელი ყურადღებას არაფერს
აქცევდა, ერთიანად ჩაფლული იყო თავის საქმეში, ის ამ წუთს ღვთისმშობლის
იარაღი იყო. კვლავ ჩემთვის გაუგებარ ენაზე ალაპარაკდა საოცარი სისწრაფით.
ხელები უკვე უმოძრაოდ ეწყო ავადმყოფის მხრებზე.

ბოლოს დალოცა, პირჯვარი გადასწერა და რიტუალი ისევე მოულოდნელად

დაასრულა, როგორც დაიწყო.

- ღმერთმა დაგლოცოთ!  - თქვა ბოლოს.

შემდეგ ჩემკენ შემობრუნდა და ამით მანიშნა, წასვლის დროაო.

- ყავას არ დალევთ?  - იკითხა ქალმა, როცა მიხვდა, რომ წასვლას ვაპირებდით.

- ყავა რომ დავლიო, ვეღარ დავიძინებ,  - უპასუხა მღვდელმა.

ქალმა გაიცინა, რაღაც ჩაილაპარაკა, თითქოს, ჯერ ხომ დილააო, თქვა, მაგრამ
წესიერად არც გამიგია, უკვე გზაზე მივაბიჯებდით.

- მამაო, ქალი ვიღაც ახალგაზრდა კაცზე გელაპარაკებოდათ, რომელმაც ქმარი

მოურჩინა. ჩემს მეგობარს გულისხმობდა?

- ჰო, იმას.
შევშინდი. გამახსენდა გუშინდელი დღე, ბილბაო, ლექცია მადრიდში, ადამიანები,
რომლებიც ერთთავად სასწაულებზე მესაუბრებოდნენ, და თანამყოფობის ის
შეგრძნება, სხვებთან ერთად ხელგადახვეული ლოცვის დროს რომ დამეუფლა.

მაშასადამე, მე მიყვარდა კაცი, ვისაც სასწაულმოქმედების უნარი შესწევდა. კაცი,

რომელიც ადამიანებს ეხმარებოდა, ტკივილს უამებდა, ტანჯვას უმცირებდა,
ჯანმრთელობას უბრუნებდა სნეულთ და იმედს  - მათ ახლობლებს. ის
მადლცხებული იყო და, ცხადია, სული შეეხუთებოდა თეთრფარდებიან სახლში,
სადაც საყვარელი წიგნები და დისკები ეწყო.

- თავს ნუ იდანაშაულებ, შვილო ჩემო,  - მითხრა მღვდელმა.

- ჩემს აზრებს კითხულობთ?

- ვკითხულობ,  - დამიდასტურა მან,  - მეც მებოძა მადლი და ვცდილობ, ღირსეულად

ვატარო იგი. ღვთისმშობელმა მომმადლა ადამიანთა გრძნობების მორევში წვდომისა
და მათი ქმედებების წარმართვის უნარი, რომ ისევ ადამიანთა სასიკეთოდ
გამოვიყენო.

- თქვენც სასწაულებს ახდენთ?

- სნეულთა მკურნალობა მე არ შემიძლია, მაგრამ სულიწმინდის ერთ-ერთი მადლით

ვარ დაჯილდოებული.

- თუ ასეა, თქვენ შეძლებთ ჩემი სულის სიღრმეების წვდომას. და ისიც გეცოდინებათ

უკვე, როგორ მიყვარს ეს ადამიანი და ყოველწამიერ როგორ იზრდება ჩემი
სიყვარული. მე და ის ერთად ვწვდებოდით სამყაროს იდუმალებას და ახლაც ერთად
ვმყოფობთ ამ სამყაროში. მინდა თუ არა  - ის ჩემი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია
და ჩემს დღეებში არსებობს.

როგორ უნდა ამეხსნა ჩემი ცხოვრება ამ მღვდლისათვის, გვერდით რომ მომყვებოდა?

ცხადია, ვერც ვერასოდეს გაიგებდა, რომ სხვა კაცებიც მყოლია, მყვარებია და რომ
გავთხოვილიყავი, ბედნიერიც ვიქნებოდი. მაგრამ ჯერ კიდევ ბავშვობაში, სორიის
ერთ პატარა მოედანზე, სიყვარულმა გამიხსნა გული და მერე მიმივიწყა.

თუმცა, როგორც ჩანდა, ცუდად მიმივიწყა, რადგან სულ რაღაც სამი დღე აღმოჩნდა
საკმარისი ყველაფრის უკან დასაბრუნებლად.

- მე მაქვს უფლება, ბედნიერი ვიყო, მამაო. მე მრავალი წლის შემდეგ აღვადგინე

დაკარგული და ხელახლა მის დაკარგვას აღარ ვაპირებ. ამიტომაც ვიბრძოლებ ჩემი
ბედნიერებისათვის. ამ ბრძოლაზე უარის თქმით მე ჩემს სულიერ ცხოვრებაზე
ვიტყვი უარს და, როგორც თქვენ თვითონ ბრძანეთ, ამით განვუდგები ღმერთს, უარს
ვიტყვი ჩემს ქალურ საწყისზე და ჩემს მიწიერ დანიშნულებაზე. ამიტომ ვიბრძოლებ
ამ ადამიანისთვის.
უკვე ვხვდებოდი, რატომაც იყო აქ ეს დაბალი, მსუქანი მღვდელი. ის იმიტომ
შემხვდა, რომ დავერწმუნებინე, უარი მეთქვა ჩემს შეყვარებულზე, რადგან მას უფრო
სხვა, მაღალი მისია ჰქონდა დაკისრებული.

ვერა, ვერასოდეს დავიჯერებდი, მოსწონებოდა, თუ მე და მისი აღზრდილი

დავქორწინდებოდით და სენტ-სავენის იმ სახლისნაირ სახლში დავსახლდებოდით.
ასე იმიტომაც მელაპარაკებოდა, რომ თავგზა აებნია ჩემთვის, დავემშვიდებინე, ჩემი
დაცვა შეესუსტებინა და შემდეგ ღიმილით დავერწმუნებინე საწინააღმდეგოში.

ის ხმას არ იღებდა  - ჩემს ნაფიქრს კითხულობდა. ან იქნებ, ამასაც მატყუებდა და

სულაც არ შესწევდა უნარი, ადამიანთა ნაფიქრი ამოეცნო. ნისლი სწრაფად ილეოდა:
ბუნდოვნად, მაგრამ მაინც უკვე ვხედავდი გზას და მთის ფერდობს, მინდორს და
თოვლით დაფარულ ხეებს. თითქოს გონებაც გამინათდა.

ცხადია, ყველაფერი ტყუილი იყო! თუკი მღვდელს მართლაც შეეძლო ადამიანთა

ნაფიქრის ამოცნობა, მაშინ დაე, ამოეცნო ყველაფერი და ყველაფერი შეეტყო ჩემზე!
შეეტყო, რომ გუშინ ორივე მზად ვიყავით სრული სიახლოვისთვის, მაგრამ მე
დავიხიე უკან და დღეს ვნანობდი ამას.

ჯერ კიდევ გუშინ მეგონა  - თუკი მას წასვლა დასჭირდებოდა, შევძლებდი, მუდამ
მხსომებოდა და გამეხსენებინა ბავშვობის მეგობარი. დღეს ეს ყველაფერი სისულელე
აღმოჩნდა. წუხელ მისი სხეულის ნაწილი არ შემოჭრილა ჩემში, მაგრამ შემოიჭრა
რაღაც სხვა, უფრო დიადი და უფრო ღრმად, ისე, რომ გულამდე მომწვდა.

- მამაო, მე ის მიყვარს,  - გავიმეორე.

- მეც. სიყვარულისგან კი შტერდებიან. ჩემს შემთხვევაში ეს იმით გამომჟღავნდა, რომ

ძალიან ვცდილობდი, ჩამომეშორებინე მისი გზიდან.

- ჩემი ჩამოშორება არც ისე იოლია. გუშინ, როცა გამოქვაბულთან ვლოცულობდით,

მივხვდი  - მეც შემწევს უნარი, მადლი მივიღო. და ამ მადლს იმისთვის გამოვიყენებ,
რომ ჩემ გვერდით იყოს.

- ჰო,  - ჩაიცინა მღვდელმა,  - წარმატებებს გისურვებ.

ის შეჩერდა, ჯიბიდან კრიალოსანი ამოიღო, ხელში აათამაშა და დაჟინებით

შემომხედა თვალებში.

- იესომ გვიბრძანა, არ დაგვეფიცა და მეც არ ვიფიცებ ხოლმე. მაგრამ ახლა ჩემთვის

წმინდა საგანი მიჭირავს ხელთ და გეუბნები: მე არ მსურს, ჩვეულებრივი ხვედრით
იცხოვროს. არ მინდა, რიგითი მღვდელი იყოს, ისეთი, როგორიც ყველაა და ერთი
მრავალთაგანი. მას უნარი შესწევს, სხვა გზით ემსახუროს ღმერთს  - შენთან და შენ
გვერდით.

ვერ ვიჯერებდი, მღვდელმა ეს სიტყვები რომ წარმოთქვა, მაგრამ არ მომჩვენებია.

- აი, ისიც,  - მითხრა მან.

მე შევბრუნდი. იქვე, გზაზე გაჩერებული მანქანა დავინახე, სწორედ ის, რითაც

ესპანეთიდან ჩამოვედით.

- ყოველთვის ფეხით დადის ხოლმე,  - ღიმილით განაგრძო მღვდელმა,  - ახლა კი

ისეთი შთაბეჭდილება უნდა შექმნას, თითქოს შორიდან ჩამოვიდა.

ბოტასები სრულიად დამისველდა. მღვდელს ფეხზე დავხედე  - შალის წინდებზე

ამოცმული სანდლებით მოაბიჯებდა თოვლში  - და გადავწყვიტე, არ მეწუწუნა.

მას თუ შეეძლო, მეც უნდა შევძლო. ფერდობს შევუყევით.

- დიდხანს მოგვიწევს სიარული?

- დიდი-დიდი  - საათ-ნახევარი.

- სად მივდივართ?

- მის სანახავად. და სხვებისაც...

მივხვდი, საუბრის გაგრძელება არ სურდა. იქნებ, ძალასაც ზოგავდა აღმართზე

ასასვლელად. ჩუმად მივდიოდით, ამ დროისათვის ნისლი მთლიანად გაიფანტა და
ცაზე ნელა ამოცურდა მზის ყვითელი დისკო.

ჩემ თვალწინ პირველად გადაიშალა ამ ველის სრული პანორამა  - ქვევით გაწოლილი

მდინარე, აქეთ-იქით მიმობნეული სოფლები და მთის მწვერვალს მიკრული სენტ-
სავენი. დავინახე სამრეკლო, სასაფლაო, რომელიც ადრე არ შემინიშნავს, და
მდინარისკენ ფანჯრებმიქცეული შუა საუკუნეების დროინდელი სახლები.

ქვევით, იქ, საიდანაც რამდენიმე წუთის წინ აღმართს შევუდექით, მწყემსი ცხვრის
ფარას მიერეკებოდა.

- დავიღალე,  - ჩაილაპარაკა მღვდელმა,  - მოდი, ცოტა შევისვენოთ.

ლოდიდან თოვლი გადავფერთხეთ და ძალაგამოცლილები მივეყუდეთ. მღვდელს

პირისახეზე ოფლი გადასდიოდა, ფეხები კი, ალბათ, ერთიანად წაყინული ჰქონდა.

- დაე, წმინდა იაკობმა შემინარჩუნოს ძალა, რადგან კიდევ ერთხელ მსურს, განვვლო
მისი გზა,  - ჩაილაპარაკა და ჩემკენ შემობრუნდა.

ვერ მივხვდი, რას ამბობდა, და სხვა თემაზე გადავიტანე ლაპარაკი.

- ხედავთ, თოვლზე ნაკვალევი მოჩანს.

- ზოგი მონადირეებისაა, ზოგი კი  - იმ ქალებისა და კაცებისა, ვისაც ტრადიციების

აღდგენა სურს.
- რომელი ტრადიციების?

- ამას დასაწყისი წმინდა საბინმა დაუდო. ის განერიდა ქვეყნიერებას, მთაზე ავიდა და

ამ კლდის ფერდობიდან სწვდებოდა უფლის სიტყვას.

- მამაო, ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, გავიაზრო. გუშინდლამდე მე ვიყავი იმ

ადამიანის გვერდით, რომელსაც არჩევანი უნდა გაეკეთებინა  - ქორწინება თუ
რელიგია. დღეს კი აღმოვაჩინე, რომ ეს ადამიანი სასწაულებს სჩადის.

- ჩვენ ყველას შეგვიძლია სასწაულის ქმნა,  - მითხრა მღვდელმა,  - გახსოვს სახარება:

„თუ გექნებათ მდოგვის მარცვლისოდენა რწმენა, უბრძანეთ ამ მთას:
გადაადგილდიო, და ისიც გადაადგილდება“?

- მე და თქვენ საღვთო რჯულის გაკვეთილზე არა ვართ. მე მიყვარს ეს ადამიანი და

მინდა, მეტი ვიცოდე, რომ უკეთ მესმოდეს მისი და უკეთ შევძლო მისი დახმარება.
სხვები არ მაინტერესებს, რა მნიშვნელობა აქვს ჩემთვის, რა შეუძლიათ და რა  - არა.

მღვდელმა ამოიოხრა და ცოტა ხნის ყოყმანის შემდეგ მაინც მითხრა:

- ერთმა მეცნიერმა, რომელიც ინდონეზიის კუნძულზე აკვირდებოდა მაიმუნებს,

ერთ მაიმუნს ჭამის წინ ბატატების გარეცხვა ასწავლა. ნაგვისა და ქვიშისაგან
გასუფთავებული ბატატი ბევრად უფრო გემრიელი იყო.

მეცნიერი, რომელმაც ეს ცდა მხოლოდ იმიტომ ჩაატარა, რომ შიმპანზეების სწავლის

უნარზე გამოკვლევას წერდა, ვერც კი წარმოიდგენდა, რით დამთავრდებოდა ეს
ყველაფერი. ის ძალიან გაოცდა, როცა აღმოაჩინა, რომ სხვა მაიმუნებმაც მიჰბაძეს იმ
პირველს.

ასე გაგრძელდა მანამ, სანამ მაიმუნთა გარკვეულმა რაოდენობამ არ ისწავლა

ბატატების რეცხვა. და უცებ, ერთ მშვენიერ დღეს, არქიპელაგის ყველა კუნძულზე
მცხოვრებმა მაიმუნებმა იგივე გააკეთეს. ყველაზე გასაოცარი მაინც ის იყო, რომ
ყველა დანარჩენი მაიმუნი, ცხადია, არასოდეს ყოფილა იმ კუნძულზე, სადაც
ექსპერიმენტი ტარდებოდა.

მღვდელი დადუმდა. შემდეგ მკითხა:

- გაიგე?

- ვერა,  - ვუპასუხე.

- ამ საკითხზე მრავალი გამოკვლევა არსებობს. მეცნიერებამ დაამტკიცა, რომ როცა

ადამიანთა გარკვეული რაოდენობა განვითარების რაღაც გარკვეულ საფეხურს
აღწევს, ვითარდება ადამიანთა მთელი მოდგმაც. არ ვიცით, რამდენი ადამიანია
საჭირო ამ ნახტომისათვის, მაგრამ ნამდვილად ვიცით, რომ ეს ასეა.
- უბიწო ჩასახვასთან დაკავშირებულ ამბავს ჰგავს,  - ვუთხარი მე,  - ერთდროულად
ეწვიათ ვატიკანის ბრძენებს და უწიგნურ გლეხის ქალს.

- სამყაროს ნაბოძები აქვს სული და დგება ხოლმე დრო, როცა ეს სული ყველასა და
ყველაფერში ერთდროულად მჟღავნდება.

- ეს ქალის სულია.

მან გაიცინა და მე ვერ მივხვდი, რას ნიშნავდა ეს სიცილი.

- უბიწო ჩასახვის დოგმატი მხოლოდ ვატიკანის მოგონილი არ იყო,  - მითხრა მან,  -

მსოფლიოს ყველა კუთხიდან რვა მილიონმა ადამიანმა მოაწერა ხელი პაპის სახელზე
გაგზავნილ პეტიციას. მაშინ ჰაერიც კი ამით იყო გაჯერებული.

- და ეს იყო პირველი ნაბიჯი?

- რის პირველი ნაბიჯი?

- იმის, რომ მოვიდოდა დრო, როცა ღვთისმშობელს აღიარებდნენ უფლის ქალური

საწყისის განსახიერებად. ბოლოს და ბოლოს, ჩვენ ხომ უკვე ვაღიარეთ, რომ იესო მისი
მამაკაცური საწყისის განსხეულებაა.

- ამით რის თქმა გინდა?

- რა დრო დასჭირდება ქალის აღიარებას წმინდა სამების განუყოფელ ნაწილად?

მანამდე, სანამ გავაცნობიერებთ, რომ სამებას ქმნის მამაღმერთი-სულიწმინდა,
დედაღმერთი და ძე ღმერთი.

- გზა განვაგრძოთ,  - მითხრა მან,  - ცივა.

- წეღან ჩემს სანდლებს დახედე,  - მითხრა მღვდელმა.

- მაშასადამე, მაინც შეგიძლიათ ადამიანთა ნაფიქრის ამოცნობა? - ვკითხე მე.

მან კითხვაზე არ მიპასუხა და განაგრძო:

- ცოტა რამ მინდა მოგიყვე ჩვენი ორდენის შექმნის ისტორიიდან. ჩვენ

„კარმელიტები“ გვქვია და, წმინდა ტერეზა ავილიელის მიერ დადგენილი წესების
თანახმად, ფეხშიშველა დავდივართ, რადგან თუკი ადამიანს შესწევს უნარი, თავისი
სხეული დაიმორჩილოს, ის საკუთარ სულზე ბატონობასაც შეძლებს.

ტერეზა, რომელიც ძალიან ლამაზი იყო, მამამ მონასტერში გაგზავნა, რათა იქ მიეღო
ღირსეული აღზრდა. ერთ მშვენიერ დღეს, მონასტრის დერეფანში რომ მიდიოდა,
ტერეზამ იესოსთან დაიწყო ლაპარაკი. ექსტაზი, რომელიც მას ეუფლებოდა, იმდენად
ძლიერი და ღრმა იყო და ისე ხშირად ეწვეოდა ხოლმე, რომ მალე მთლიანად
შეიცვალა ქალიშვილის ცხოვრება. ის ხვდებოდა, რომ კარმელიტების მონასტრები
ლამის საქორწინო სააგენტოებად იყო ქცეული. ამიტომ გადაწყვიტა, შეექმნა ორდენი,
რომელიც უბიწოდ შეინახავდა ქრისტეს მოძღვრების პირველყოფილ სახეს.

წმინდა ტერეზა ჯერ საკუთარ თავზე უნდა ამაღლებულიყო, შემდეგ კი

იმდროისათვის ორ უძლიერეს მოწინააღმდეგეს შებრძოლებოდა  - ეკლესიასა და
სახელმწიფოს. მიუხედავად ამისა, მაინც არ დაუხევია უკან, რადგანაც ღრმად სწამდა
თავისი მისიის აუცილებლობა.

ერთხელ, როცა სულიერად დაუძლურდა, იმ სახლთან, სადაც თავშესაფარი ჰპოვა,

ჩამოძონძილი ქალი მივიდა და დაჟინებით მოითხოვა დედა ტერეზასთან შეხვედრა.
სახლის პატრონმა მას მოწყალება შესთავაზა, მაგრამ ქალმა უარი უთხრა და ისიც
დასძინა, რომ არსად წავიდოდა, სანამ წმინდა ტერეზას არ დაელაპარაკებოდა.

სამ დღე-ღამეს უსმელ-უჭმელი იდგა სახლის კართან. ბოლოს წმინდანს გული

მოულბა და სახლის პატრონს სთხოვა, შემოეშვა ქალი.

„არა,  - უპასუხა მასპინძელმა,  - ეს ქალი გიჟია“.

„ვინ იცის, იქნებ მე და მას ერთი და იმავე სიგიჟემ დაგვრია ხელი  - ქრისტეს
სიშლეგემ, გოლგოთის მთაზე რომ ადიოდა“,  - უპასუხა წმინდანმა.

- წმინდა ტერეზა ქრისტეს ელაპარაკებოდა,  - ვთქვი მე.

- დიახ. და ქალი წმინდანთან მიიყვანეს. მას მარია დე ხესუს იეპესი ერქვა,

გრენადიდან იყო. ადრე კარმელიტების მონასტრის მორჩილად მსახურობდა.
ერთხელაც წმინდა ქალწული გამოეცხადა და უბრძანა, ახალი მონასტერი
დაეარსებინა, სადაც შეურყევლად დაიცავდნენ ორდენის პირველსაწყის მცნებებს.

იმავე დღეს მარია დე ხესუსმა მონასტერი მიატოვა და რომში წავიდა ფეხშიშველა.

მისი მომლოცველობა ორ წელს გაგრძელდა, ორ წელს ღია ცის ქვეშ ეძინა, ყინვა და
სიცივე სტანჯავდა, მოწყალებით ირჩენდა თავს და შემოწირულს ჭამდა. სასწაული
იყო, რომამდე რომ ჩააღწია, მაგრამ უფრო მეტი სასწაული  - რომ პაპმა პიუს მეოთხემ
მიიღო. ეს იმიტომ მოხდა, რომ მისი უწმინდესობა, წმინდა ტერეზა და მრავალი,
მრავალი სხვა ადამიანი, ერთსა და იმავე საკითხზე ერთნაირად ფიქრობდნენ.

და როგორც ბერნადეტას არ შეიძლებოდა, სცოდნოდა ვატიკანში მიღებული

გადაწყვეტილება, ინდონეზიის სხვა კუნძულებზე მცხოვრებ მაიმუნებს ვერ
ეცოდინებოდათ მეცნიერების მიერ ჩატარებული ცდების შესახებ, მარია დე ხესუსმა
და ტერეზამაც არ იცოდნენ, რომ ერთნაირად ფიქრობდნენ.

ყველაფერ ამაში სამყაროსეული აზრი ვლინდება.

ახლა უკვე ტყეში მივაბიჯებდით. ხეების უფოთლო და დათოვლილი კენწეროები

უკვე მზის პირველი სხივებით იყო განათებული. ნისლი ერთიანად გალღვა.
- ვიცი, სადაც მივდივართ, მამაო.

- ცხადია, იცი. არსებობს ისეთი წუთები, როცა მრავალი და მრავალი ადამიანი ერთსა
და იმავე ბრძანებას იღებს.

მიჰყევი შენს ოცნებას, გადააქციე შენი ყოფა უფლისკენ მიმავალ გზად, ჰქმენ
სასწაული, განკურნე სნეულნი, იწინასწარმეტყველე, ყური მიუგდე შენი მფარველი
ანგელოზის ხმას, ფერი იცვალე, იქეც მებრძოლად, ბედნიერი იყავ ბრძოლაში.

და არ შეშინდე.

მზე უკვე მთელ ტყეში ჩამოიღვარა. თოვლი აციმციმდა, ისე ბზინავდა, თვალს ჭრიდა
და, იმავდროულად, ისეთი შეგრძნება დამეუფლა, თითქოს ეს შუქი და ბრწყინვალება
ავსებდა და ასრულებდა მღვდლის მონათხრობს.

- რაც მიამბეთ, ჩემს მეგობართან იმას რა კავშირი აქვს?

- მე შენ წარსულის გმირული თავი მოგიყევი, მაგრამ არაფერი მითქვამს ამ გმირთა

სულზე,  - ის კარგა ხნით დადუმდა, მერე განაგრძო:  - ტანჯვა. ცვლილებების
პერიოდში წამებულები ჩნდებიან. სანამ კაცობრიობა შეძლებს, მისდიოს თავის
ოცნებას, წინამორბედებმა საკუთარი თავი უნდა გაიღონ მსხვერპლად. მათ
დასცინიან, დევნიან, მათ ნაშრომებს მასხრად იგდებენ.

- და ეკლესია ჯადოქრებს კოცონზე წვავს.

- ჰო. რომაელები პირველ ქრისტიანებს ლომებს უყრიდნენ, ცეცხლში ჩამწვარი ან

ცირკის არენაზე დაგლეჯილი წამებულნი სხვებზე ადრე ამაღლდებიან მარადიულ
სიდიადეში. ერთი მხრივ, ეს კარგია.

მაგრამ ჩვენს ეპოქაში ნათლის რაინდებს, ტანჯულის შარავანდედით, სიკვდილზე

მძიმე განსაცდელი ელით. მათ ნელ-ნელა კლავს სირცხვილი და დამცირება. იგივე
დაემართა წმინდა ტერეზასაც, რომელიც დარჩენილი სიცოცხლის მანძილზე
ეწამებოდა. იგივე შეიძლება ითქვას მარია ხესუსზე და იმ ფატიმელ მხიარულ
ბავშვებზეც  - ჟასინტომ და ფრანსისკომ მოვლენილი სასწაულის შემდეგ სულ
რამდენიმე თვეს იცოცხლეს, ლუსია კი მონასტერში ჩაიკეტა, საიდანაც სიკვდილამდე
არ გამოსულა.

- ბერნადეტას ხომ სხვა ბედი ეწია?

- ჰო, სხვა. მას ციხე, ეჭვი და დამცირება ხვდა წილად. შენს მეგობარს ეს აუცილებლად
უნდა ეთქვა შენთვის. მას აუცილებლად უნდა ეცნობებინა შენთვის გამოცხადების
სიტყვები.

- არც ისე ბევრი სიტყვა იყო.

- უბიწო ქალწულმა ლურდში სულ რამდენიმე სიტყვა თქვა და ეს სიტყვები
ნუგეშისმომცემი იყო. მან მწყემს გოგონას უთხრა: „მე ვერ გპირდები ბედნიერებას
ამქვეყანაზე“. როგორ გგონია, ღვთისმშობლის მიერ წარმოთქმული სულ რამდენიმე
სიტყვა რატომ იყო გაფრთხილება და დამშვიდება? წმინდა ქალწულმა იცოდა, რა
სატანჯველი ელოდა გოგონას, თუ ის მიიღებდა და აღასრულებდა თავის მისიას.

მღვდელმა მზეს ახედა, მერე ხეების გაშიშვლებულ ტოტებს, თოვლს, და მორჩილად

განაგრძო:

- შენი მეგობარი რევოლუციონერია. მას ძალაუფლება აქვს ნაბოძები და ნაბოძები აქვს

მადლი  - ესაუბროს წმინდა ქალწულს. თუკი ის თავისი ენერგიის კონცენტრირებას
შეძლებს, მაშინ უცილობლად წინამორბედთა რიგში აღმოჩნდება და ერთი იმათგანი
გახდება, ვისგანაც იწყება ხოლმე ადამიანთა მოდგმის სულიერი წინსვლა. სამყარო
ახლა ძალიან მნიშვნელოვან ფაზაში შედის.

და თუკი ამ არჩევანს გააკეთებს, მას მრავალი სატანჯველი დახვდება წინ. მრავალი

სიბრძნე დროზე ადრე გაიხსნება მისთვის. მე კი საკმაოდ კარგად ვიცნობ ადამიანებს
და ამიტომ მესმის, რა ელის მომავალში.

ის ჩემკენ შემობრუნდა და მხრებში ჩამავლო ხელი.

- გემუდარები, დაიხსენი მომავალი სატანჯველისგან. ის ვერ გაუძლებს.

- მე მესმის, რომ გიყვართ თქვენი მოწაფე...

- არაფერიც არ გესმის,  - თავი გაიქნია მან,  - შენ ჯერ ძალიან ახალგაზრდა ხარ
იმისთვის, რომ ჩასწვდე, რაოდენ მრავალმხრივი და უზომოა ამქვეყნად გამეფებული
ბოროტება. ამ წუთებში შენი თავიც რევოლუციონერად წარმოგიდგენია  - მასთან
ერთად გსურს, შეცვალო სამყარო, ახალი გზები აღმოაჩინო, ისე იცხოვრო, რომ
თქვენი სიყვარული ლეგენდად იქცეს და თაობიდან თაობას გადაეცეს. შენ ჯერ კიდევ
გგონია, რომ სიყვარულს უნარი შესწევს, იზეიმოს.

- ნუთუ არ შესწევს?

- დიახ, შესწევს, მაგრამ უმთავრესი არის  - როდის. და ეს მოხდება მხოლოდ მაშინ,

მხოლოდ იმ გარკვეულ საათსა და წუთს, როცა დასრულდება ზეციური ბრძოლა.

- მომისმინეთ, მე ის მიყვარს და იმისათვის, რომ ჩემმა სიყვარულმა იზეიმოს, სულაც

არ მჭირდება ველოდო, როდის დასრულდება ზეციური ომები.

ახლა მას მზერა სადღაც შორეთისკენ ჰქონდა მიპყრობილი.

- ბაბილონის მდინარესთან ვისხედით და ვტიროდით...  - თითქოს თავისთვის

ჩაილაპარაკა მან,  - ძეწნათა შორის ჩამოვკიდეთ ჩვენი ქნარები...

- რა სევდიანია...  - ვთქვი მე.

- ეს იმ ფსალმუნის პირველი სტრიქონებია, სადაც განდგომილებაზეა ლაპარაკი;
იმათზე, ვისაც აღთქმულ მიწაზე სურს დაბრუნება და ვერ ახერხებს. და ეს
დევნილობა კიდევ ერთხანს გასტანს. როგორ უნდა მოვიქცე, რა მოვიმოქმედო, რომ
სატანჯველი ავაცილო იმ ადამიანს, ვისაც დროზე ადრე სურს სამოთხეში მოხვედრა?

- არაფერი, მამაო, ეს თქვენს ძალებს აღემატება.

- აი, ისიც,  - მითხრა მღვდელმა.

მეც დავინახე. მუხლმოყრილი იდგა თოვლში, ჩემგან ორასიოდე მეტრის მოშორებით.

წელამდე შიშველი იყო და შორიდანაც კი შევამჩნიე, როგორ გალურჯებოდა
ყინვისგან კანი.

თავი დახრილი ჰქონდა, ხელისგულები სალოცავად ერთმანეთზე მიდებული. არ

ვიცი, რა იყო ამის მიზეზი - გუშინდელი ერთობლივი ლოცვა თუ იმ ქალის აღტაცება,
ფიჩხს რომ აგროვებდა, მაგრამ დღემდე არავისთვის არასოდეს შემიხედავს ასეთი
დაუოკებელი სულიერი თრთოლით. ვხედავდი კაცს, უკვე რომ აღარ ეკუთვნოდა
ამქვეყნიერს  - ის ღმერთთან და მთის მწვერვალების გასხივოსნებულ სულებთან
კავშირში ცოცხლობდა. მის ირგვლივ მოქათქათე თოვლი მხოლოდ აძლიერებდა ამ
შეგრძნებას.

- ამ მთაზე სხვებიც არიან,  - ჩაილაპარაკა მღვდელმა,  - ისინი მუდმივ რელიგიურ

ექსტაზში იმყოფებიან და ღვთისა და ღვთისმშობლის სიტყვას ერწყმიან. ისინი
ანგელოზებსა და წმინდანებს ეჩურჩულებიან, მათგან ისმენენ ბრძნულ
წინასწარმეტყველებებს და შემდეგ თავიანთ მცირერიცხოვან თანამზრახველთ
უზიარებენ. მაგრამ ამით არ მთავრდება ყველაფერი...

ის აქ არ დარჩება, ის ვალდებული იქნება, მოიაროს მსოფლიო და დიადი დედის

სიტყვა გაავრცელოს. ეკლესია ახლა ამას არ დაუშვებს და უკვე მზად არის ქვები,
რომლებითაც იმ მამაცებს ჩაქოლავენ, ვინც პირველნი დაილაპარაკებენ ამ თემაზე.

- და ყვავილები იმათთვის, ვინც უკან გაჰყვება.

- ჰო, მაგრამ, ყვავილები მას არ შეხვდება.

მითხრა მღვდელმა და თავისი მოწაფისაკენ წავიდა.

- სად მიდიხართ?

- ლოცვა უნდა შევაწყვეტინო. უნდა ვუთხრა, რომ ძალიან მომეწონე და ვლოცავ

თქვენს კავშირს. მინდა, აქ ვუთხრა, მისთვის წმინდა ადგილზე.

გულისრევა ვიგრძენი  - ასე ხდება ხოლმე გაუცნობიერებელი, მაგრამ დაუძლეველი

შიშის პირისპირ.

- უნდა დავფიქრდე, მამაო. მე არ ვიცი, როგორ მოვიქცე...

- არავინ იცის,  - მაპასუხა მან,  - მრავალი მშობელი უშვებს შეცდომას მხოლოდ
იმიტომ, რომ ჰგონია, იცის, რა არის უკეთესი მისი შვილისთვის. მე მამაშენი არა ვარ
და ისიც ვიცი, რომ არასწორად ვიქცევი. მაგრამ უნდა აღვასრულო, რაც ზეცით მაქვს
ნაბოძები.

ერთიანად მომიცვა შიშმა და შეშფოთებამ.

- ხელს ნუ შეუშლით, ლოცვა დაასრულოს,  - ვთხოვე.

- დამიჯერე, ის ახლა შენ გვერდით უნდა იყოს და არა იქ.

- იქნებ სწორედ ახლა ესაუბრება ღვთისმშობელს?

- იქნებ... და მაინც უნდა მივიდეთ. ერთად რომ დაგვინახავს, მიხვდება, რომ

ყველაფერი გიამბე. ისიც იცის, რას ვფიქრობ.

- დღეს უბიწო ჩასახვის დღესასწაულია  - მისთვის განსაკუთრებული დღე. გუშინ

საღამოს, გამოქვაბულთან, ვხედავდი, როგორი ბედნიერი იყო.

- უბიწო ჩასახვის დღესასწაული ყველა სხვა ადამიანის დღესასწაულიცაა,  - მითხრა

მან,  - ახლა უკვე თეოლოგიური საუბრების დრო აღარ არის. წამოდი.

- ასე რატომ ჩქარობთ, მამაო? სწორედ ახლა რატომ უნდა გავაწყვეტინოთ?

- იმიტომ, რომ ვიცი  - ამ წუთებში თავის მომავალს წყვეტს. და შესაძლებელია,

არასწორი გზაც აირჩიოს.

მე შევბრუნდი და იმავე ბილიკით, აქ რომ ამოვედით, თავქვე დავეშვი. მღვდელი

უკან მომდევდა.

- რას შვრები? ნუთუ არ გესმის  - შენ ხარ ერთადერთი ადამიანი, ვისაც მისი
გადარჩენა შეუძლია? ნუთუ ვერ ხედავ, როგორ უყვარხარ, შენი გულისთვის
ყველაფერს დათმობს!

მე ნაბიჯი ავაჩქარე და მას სულ უფრო უჭირდა, დამწეოდა. ნირს მაინც არ იტეხდა,
გვერდით მომდევდა.

- დამიჯერე, გაჩერდი! აი, ამ წუთში, ახლა აკეთებს არჩევანს. მან შეიძლება,

გადაწყვეტილება მიიღოს და მიგატოვოს! იბრძოლე იმისთვის, რაც გიყვარს!

არ გავჩერებულვარ. რამდენადაც შემეძლო, ნაბიჯს ვუჩქარებდი და უკან ვიტოვებდი

ამ მთას, მღვდელს, არჩევანის აუცილებლობას. ვიცოდი  - ზურგს უკან ხტუნვა-
ხტუნვით მომავალი ადამიანი ჩემს აზრებს კითხულობდა და ხვდებოდა, რომ ამაო
იყო ყოველივე  - უკან არ მივბრუნდებოდი. და მაინც მომდევდა, მთხოვდა,
მიბრძანებდა, მარწმუნებდა, ბოლომდე მებრძოლა სიყვარულისთვის.
მერე იმ ქვასთან აღმოვჩნდი, სადაც ნახევარი საათის წინ შევისვენეთ. დაქანცული,
მიწაზე დავეცი.

ვეღარ ვფიქრობდი, მხოლოდ აქედან გაქცევა და მარტო დარჩენა მინდოდა. მინდოდა,

რომ მშვიდად, აუჩქარებლად მეფიქრა. რამდენიმე წუთის შემდეგ, აქოშინებული
მღვდელიც მომიახლოვდა.

- ხედავ ამ მთებს?  - მკითხა მან,  - ისინი არ ლოცულობენ, რადგან თვითონ არიან

ღვთის ლოცვა. ამ სამყაროში მათ იპოვეს თავიანთი ადგილი და აქვე მყოფობენ. ისინი
აქ იდგნენ მაშინაც, როცა ადამიანს გრუხუნი შემოესმა, პირველად ახედა ცას და იმაზე
დაფიქრდა, ვინ შექმნა ეს ყველაფერი. ჩვენ ვიბადებით, ვიტანჯებით, ვკვდებით  -
მთები კი დგანან შეურყევლად.

ჩვენს ცხოვრებაში დგება წუთი, როცა ვალდებულები ვართ, დავფიქრდეთ  -

გვჭირდება კი ესოდენი ძალისხმევა? რატომ არ შეგვიძლია, ამ მთებს მივბაძოთ  -
ბრძენ, ფუძემაგარ, საკუთარი ადგილის მპოვნელ მთებს? ღირს კი, ყველაფერზე
ვთქვათ უარი, ათიოდე ადამიანი შევცვალოთ, რათა მათ მაშინვე დაივიწყონ, რაც
შეითვისეს, და ახალ ავანტიურებში ჩაებან? რატომ არ შეიძლება, მოვითმინოთ, სანამ
ადამიანი-მაიმუნების გარკვეული რაოდენობა შეითვისებს, რაც საჭიროა, და შემდეგ
ფრთხილად და უმტკივნეულოდ გაავრცელებს სხვა კუნძულებზეც?

- მართლა ასე ფიქრობთ, მამაო?

ის ერთხანს დუმდა, მერე მკითხა:

- შენც კითხულობ სხვის აზრებს?

- არა, უბრალოდ, ასე რომ ფიქრობდეთ, ღვთისმსახურების გზას აღარ აირჩევდით.

- რამდენჯერ მიცდია საკუთარი ბედისწერის გააზრება, მაგრამ ვერ მოვახერხე. მე

ღვთის ჯარისკაცის ხვედრი ავირჩიე და ყველაფერი, რაც კი ამქვეყნად გამიკეთებია,
მხოლოდ იმის ცდაა, ავუხსნა ადამიანებს, რატომ არსებობს ამქვეყნად სიღარიბე,
ტანჯვა და უსამართლობა. მე მათ ვთხოვ ხოლმე, იყვნენ კეთილი ქრისტიანები, ისინი
კი მპასუხობენ: „როგორ შეგვიძლია გვწამდეს ღმერთი, თუკი ქვეყანაზე ამდენი
ბოროტება და უბედურებაა“.

და მაშინ მჭირდება ადამიანებისთვის იმის ახსნა, რის ახსნაც შეუძლებელია. რაღაც

სიტყვებს წარმოვთქვამ ღმერთის ჩანაფიქრზე, ანგელოზების ომებსა და იმაზე, რომ
ჩვენ ყველანი ამ ბრძოლაში ვართ ჩართულნი. ვცდილობ, ვუთხრა მათ, რომ
საკმარისია, სამყაროში ადამიანთა გარკვეულ რაოდენობას ის რწმენა დაუგროვდეს,
რომლითაც სამყაროს შეცვლას შეძლებს, და დანარჩენი ადამიანებიც, მსოფლიოს
რომელ კუთხეშიც უნდა ცხოვრობდნენ ისინი, ამ ცვლილებებით იქნებიან
სხივფენილნი. მაგრამ არავის სჯერა ჩემი. და არც ცდილობენ, რაიმე გააკეთონ.
- ეს ადამიანები სწორედ ისეთები არიან, როგორებიც მთები,  - ვუთხარი მე,  - ყველა
მთა მშვენიერია. შეუძლებელია, მათ უყურო და უფლის ნაღვაწის დიდებულებამ არ
გაგაოგნოს. მთები ცოცხალი მოწმეები არიან იმ სიყვარულის, რომლითაც ღმერთს
უყვარს ადამიანები. მაგრამ მთების ხვედრი მხოლოდ ამ სიყვარულის დამოწმებაა.

განსხვავებით მდინარეებისგან, რომლებიც მოძრაობენ და ბუნებას ცვლიან.

- ჰო, გეთანხმები. მაგრამ რატომ არ შეგვიძლია, მთებს დავემსგავსოთ?

- ალბათ, იმიტომ, რომ მთებს საშინელი ხვედრი ერგოთ,  - ვუპასუხე მე,  - ისინი
განწირულები არიან, მარადჟამს ერთსა და იმავე პეიზაჟს უცქირონ.

მღვდელმა არ მიპასუხა.

- მრავალ წელიწადს ვსწავლობდი, ვცდილობდი, მთად ვქცეულიყავი,  - განვაგრძე მე, 

- ყველაფრისათვის თავისი ადგილი მქონდა მიჩენილი და განსაზღვრული.
მინდოდა, მუშაობა დამეწყო, გავთხოვილიყავი და თუმცა აღარ მწამდა ღმერთის,
შვილებისათვის მაინც შთამენერგა ჩემი წინაპრების რელიგია.

დღეს კი გადავწყვიტე, ყველაფერი მიმეტოვებინა და იმ ადამიანს გავყოლოდი უკან,

ვინც მიყვარს. და ბედნიერი ვარ, რომ უარი ვთქვი მთების ხვედრზე  - მაინც დიდხანს
ვერ გავუძლებდი.

- ბრძნულად მსჯელობ.

- და თვითონაც მიკვირს. ადრე მხოლოდ ბავშვობის წლების გახსენებას ვახერხებდი.

წამოვდექი და გზა განვაგრძე. მღვდელს დუმილი აღარ დაურღვევია და არ

გამომლაპარაკებია, სანამ გზამდე არ მივედით.

ხელზე ვემთხვიე.

- გემშვიდობებით, მამაო, და მინდა, გითხრათ, რომ კარგად მესმის თქვენი და

ვხვდები, რაოდენ გიყვართ თქვენი მოწაფე.

მან გამიღიმა, პირჯვარი გადამსახა და მითხრა:

- მეც მესმის შენი.

საღამომდე ველზე დავეხეტებოდი, გუნდებს ვისროდი, მერე მეზობელ ქალაქში

გავისეირნე, კაფეში ბატისპაშტეტიანი სენდვიჩი შევჭამე და დიდხანს ვუცქეროდი
ბიჭებს, თოვლში ბურთს რომ თამაშობდნენ.

უფრო გვიან ეკლესიაში შევედი და სანთელი ავანთე. თვალები დავხუჭე და გუშინ

დილას ნასწავლი ლოცვა წარმოვთქვი. შემდეგ ჯვარცმას მივუახლოვდი და უაზრო
- რამე მნიშვნელოვანია?

- ძალიან,  - ვუპასუხე და ვცადე, არ გამცინებოდა,  - ასე და ამრიგად, კითხვა

შემდეგნაირად ყალიბდება: „სად მივდივართ?“

ორივემ გადავიხარხარეთ.

- სარაგოსაში,  - ისე მიპასუხა, მივხვდი, გულზე მოეშვა.

მეც გადმოვედი მანქანიდან და ამ გვიან ღამით რესტორნის ძებნა დავიწყეთ. ძებნა

უიმედო ჩანდა.

„რატომ უიმედო? „სხვა“ უკვე გამცილდა და მაშასადამე, სასწაულები ხდება“,  -

გავიფიქრე და ხმამაღლა ვთქვი:

- ბარსელონაში როდის უნდა იყო?

მან არ მიპასუხა, სახე ისევ დაეძაბა. „ასეთ კითხვებს უნდა ვერიდო,  - გავიფიქრე,  -
თორემ შეიძლება, იფიქროს, რომ მის ცხოვრებაში ვყოფ ცხვირს“.

ერთხანს ჩუმად მივდიოდით და სულ მალე ამ პაწაწინა ქალაქის მოედანზე ნეონის

აბრა დავინახეთ: „რესტორანი „ელ სოლი“.

- ღიაა, მოდი, შევიდეთ,  - ეს მითხრა მხოლოდ.

წითელი წიწაკებით შემოვლებული ანჩოუსები ისრებივით ეწყო თეფშზე, გვერდით

კი ცხვრის ყველის გამჭვირვალე ნაჭრები შემოელაგებინათ.

მაგიდის შუაში ანთებული სანთელი და „რიოხას“ ბოთლი იდგა.

- შუა საუკუნეების დროინდელი სასადილოა,  - აგვიხსნა ოფიციანტმა.

ამ გვიან ღამით ბარში თითქმის არავინ იყო. ჩემი მეგობარი წამოდგა, ტელეფონთან
მივიდა და მერე ისევ მაგიდასთან დაბრუნდა. ერთი სული მქონდა, მეკითხა, ვის
დაურეკა, მაგრამ თავის შეკავება ვამჯობინე.

- ღამის სამის ნახევრამდე ვმუშაობთ,  - განაგრძო ოფიციანტმა,  - მაგრამ თუ დარჩენა

გსურთ, შეგიძლიათ, შაშხი, ყველი და ღვინო შეგვიკვეთოთ და მოედანზე დასხდეთ.
არ გაიყინებით.

- არა, დარჩენას არ ვაპირებთ,  - უპასუხა ჩემმა მეგობარმა,  - დილას სარაგოსაში უნდა

ვიყოთ.

ბიჭი დახლთან მიბრუნდა. ისევ ავივსეთ ჭიქები. ახლაც ისევე, როგორც ბილბაოში,
მყისეულად შევიგრძენი სიმსუბუქე: „რიოხამ“ დაიწყო მოქმედება და დაძაბულობა
შეგვირბილა.
ერთი ყლუპიც მოვსვი და ვუთხარი:

- დიდი გზა გამოვიარეთ, დაიღლებოდი, ჩვენ კი ისევ ღვინოს ვსვამთ. ხომ არ

აჯობებდა, ღამე აქ გაგვეთია, გზად პარადორი დავინახე.

თანხმობის ნიშნად თავი დამიქნია.

- შეხედე იმ მაგიდას. იაპონელები ამას შიბუმის ეძახიან  - უბრალო ნივთების

ჭეშმარიტი სირთულე. ხალხი ფულს აგროვებს, ძვირფას რესტორნებში შედის და
ჰგონიათ, რომ დახვეწილობას ეზიარებიან.

მე ისევ დავლიე.

პარადორი  - კიდევ ერთი ღამე მის გვერდით.

იდუმალი გზით აღმდგარი ქალწულობა.

- საინტერესო მოსასმენია, სემინარიის სტუდენტი დახვეწილობაზე რომ მსჯელობს,  -

ვცადე, ფიქრებს გავქცეოდი.

- რატომაც არა? სწორედ სემინარიაში მივხვდი, რომ რაც უფრო ვუახლოვდებით

ღმერთს ჩვენი რწმენით, მით მეტად უბრალოვდება ის და რაც უფრო უბრალო ხდება,
მით ძლიერდება მისი თანამყოფობა.

მაგიდის ზედაპირს დაუსვა ხელი.

- ქრისტე კარადების, საწოლებისა და სკამების რანდვით უახლოვდებოდა თავის

მისიას. ის ჩვენთან მოვიდა, როგორც ხურო, რათა ეჩვენებინა, რომ არა აქვს
მნიშვნელობა, რას ვაკეთებთ  - ყველა გზას შეუძლია, ღვთის სიყვარულის წვდომამდე
მიგვიყვანოს.

უცებ გაჩუმდა.

- მოდი, ამაზე ნუღარ ვილაპარაკებთ. მე ახლა სხვა სიყვარულზე მინდა ფიქრი.

ხელით სახეზე შემეხო.

ღვინომ ბევრი რამ გაუადვილა. მასაც და მეც.

- რატომ გაჩუმდი? რატომ არ გინდა, ღმერთზე, წმინდა ქალწულსა და სულიერ

სამყაროზე მელაპარაკო?

- აკი გითხარი, ახლა სხვა სიყვარულზე მინდა ლაპარაკი,  - გაიმეორა მან,  - ქალისა და
კაცის სიყვარულზე. ამ სიყვარულშიც ხდება სასწაულები.
ხელი ხელზე მოვუჭირე. ეგებ ჩაწვდომილიც იყო ქალღმერთის დიად იდუმალებაში,
მაგრამ სიყვარულზე იმდენივე იცოდა, რამდენიც მე. თუმცა კი მსოფლიო ჰქონდა
შემოვლილი.

მას უნდა გადაეხადა დადგენილი საფასური  - პირველი ნაბიჯი გადმოედგა, რადგან

ქალი, ყველგან და ყოველთვის, უფრო ძვირს იხდის  - საკუთარ თავს.

საკმაოდ დიდხანს ვისხედით ხელჩაკიდებულები. მის თვალებში ვხედავდი

უძველესი შიშის ანარეკლს, რომელიც გამოცდასავით, მუდამ თან სდევს ჭეშმარიტ
სიყვარულს და რომელიც აუცილებლად უნდა გადალახოს კაცმა. მის თვალებში
ვხედავდი, რომ ახსოვდა წუხანდელი ჩემი უარი და ჩვენი მრავალწლიანი განშორება,
მონასტერში გატარებული სიმშვიდის ძიების წლები, სადაც არაფერი მსგავსი არ
ხდებოდა.

მის თვალებში ვხედავდი, რომ ათასჯერ ჰქონდა წარმოდგენილი, როგორ მოხდებოდა

ეს ყველაფერი, წარმოსახვით ლამის ისიც იცოდა, სად ვისხდებოდით, თმა როგორ
მექნებოდა დავარცხნილი და რა ფერის კაბა მეცმეოდა. მინდოდა, მეთქვა მისთვის
„ჰო“, „მოდი“, მეთქვა, რომ ბრძოლაში ჩემმა გულმა გაიმარჯვა. მინდოდა, მეთქვა,
როგორ მიყვარდა და როგორ მინდოდა მისი სიახლოვე ამწუთას.

მაგრამ ვდუმდი. ვდუმდი და, როგორც სიზმარში ხდება ხოლმე, სადღაც შორიდან
ვაკვირდებოდი მის შინაგან ბრძოლას. ვხედავდი, რომ თვალწინ ედგა ჩემი უარი,
აშინებდა ჩემი დაკარგვის საფრთხე და ამგვარ წუთებში არაერთგზის გახმიანებული
სხვადასხვა სიტყვა - რამეთუ ეს ყველას განგვიცდია და დღემდე ვერავის
მოუხერხებია, ჭრილობებისა და იარებისგან დაეცვა თავი.

და უცებ თვალები აუციმციმდა, იმასაც მივხვდი, რომ გადმოლახა ჯებირები.

მაშინ ხელი გავითავისუფლე, ჭიქა ავიღე და მაგიდის კიდეზე დავდგი.

- გადავარდება,  - გამაფრთხილა მან.

- აუცილებლად. და მინდა კიდეც, გადააგდო.

- ჭიქა გავტეხო?

ჰო, გატეხე. ერთი შეხედვით, რა იოლია  - მაგრამ იმდენ შიშს შეიცავს საკუთარ თავში,
რომ ბოლომდე ვერც ვერასოდეს გავიაზრებთ. რა მოხდა მერე, იატაკზე თუ იაფფასიან
ჭიქას მოისვრი  - ყოველ ჩვენგანს ხომ მრავალჯერ და შემთხვევით გაგვიტეხია.

- ჭიქა გადავაგდო?  - ისევ ჩამეკითხა,  - რატომ?

- შემეძლო, ამეხსნა,  - ვუთხარი მე,  - მაგრამ ერთს გეტყვი  - იმიტომ, რომ გატყდეს.

- ეს შენ გჭირდება?
- ცხადია, მე  - არა.

მაგიდის კიდეზე დადგმულ ჭიქას უყურებდა და ვგრძნობდი, ეშინოდა  - ჭიქა არ

გადავარდნილიყო.

„ეს რიტუალია, - მინდოდა, მეთქვა,  - აკრძალვის რიტუალი. როგორც წესი, ჭიქებს არ

ვამტვრევთ. რესტორანში ან სახლში ჭიქებს ფრთხილად ვდგამთ მაგიდაზე, რადგან
სამყარო ჩვენგან მოითხოვს, გავუფრთხილდეთ და იატაკზე არ მოვისროლოთ.“

და თუ შემთხვევით, მოულოდნელად გაგვიტყდა, მივხვდებით  - გასაოცარი არაფერი

მომხდარა. „რა მოხდა მერე!“ გვეტყვის ოფიციანტი და არც არასოდეს მინახავს,
გატეხილი ჭიქა ანგარიშში შეეტანოთ. ჭიქის გატეხა ჩვეულებრივი, ყოფითი ამბავია
და ამით არავის არაფერი უშავდება, არც ჩვენ, არც რესტორანს, არც მოყვასთ.

მაგიდას ხელი ვკარი. ჭიქა შეირხა, მაგრამ არ გადავარდნილა.

- ფრთხილად!  - წამოიძახა მან.

- გატეხე!  - დაჟინებით გავუმეორე, გულში კი გავიფიქრე:

„გემუდარები, გატეხე ჭიქა, აღასრულე ეს სიმბოლური მსხვრევა, სცადე, გაიგო, რომ

მე უფრო მნიშვნელოვანი და ღირებული დავამსხვრიე, ვიდრე ჭიქაა  - და ბედნიერი
ვარ. შენს აბობოქრებულ, გაორებულ სულში ჩაიხედე და გატეხე ჭიქა!“

რამეთუ ჩვენი მშობლები ოდითგან ჩაგვჩიჩინებდნენ, გავფრთხილებოდით ჭიქებს და

სხეულს. ღრმად ჩაგვინერგეს, რომ ბავშვური ლტოლვა დაუშვებელია, რომ არჩეულ
გზაზე არ უნდა აცდუნო ადამიანი, ვისაც ეკლესიაში მსახურება გადაუწყვეტია; რომ
ადამიანებს არ ძალუძთ სასწაულების ქმნა და რომ დაუშვებელია, გზას დაადგე, თუ
არ იცი, სად მიგიყვანს.

გემუდარები, გატეხე ჭიქა  - და შენ ორივეს მოგვხსნი ამ ჯადოს, გაგვათავისუფლებ იმ

სურვილისგან, ვაკეთოთ მხოლოდ ის, რაც სხვებს მოეწონებათ.

- გატეხე ჭიქა,  - ვთქვი უკვე ხმამაღლა.

მან დაჟინებით ჩამხედა თვალებში, შემდეგ ხელი ნელა გააცურა მაგიდის

ზედაპირზე, ჭიქას შეეხო და უცებ  - იატაკზე მოისროლა.

გატეხილი მინის ხმაურმა ყურადღება მიიპყრო. და იმის ნაცვლად, რომ

შეეცხადებინა, მოუქნელობისთვის საკუთარი თავი გაელანძღა ან რაღაც ამდაგვარი
გაეკეთებინა  - ის ჩუმად, ღიმილით შემომცქეროდა და მეც ღიმილით ვპასუხობდი.

- რა მოხდა მერე!  - გამოგვძახა ოფიციანტმა.

მაგრამ მას აღარაფერი გაუგონია. წამოდგა, თმაში მწვდა, თავისკენ მიმიზიდა და

ტუჩებით დამაკვდა ტუჩებზე.
მეც თმაში შევუცურე თითები, თავზე შემოვაჭდე, მის ტუჩებს ტუჩებით მივეკარი და
შევიგრძენი, როგორ დაეძებდა მისი ენა ჩემს ენას. დიდხანს ველოდი ამ კოცნას  - იქ,
ჩვენი ბავშვობის მდინარეებთან რომ დაიბადა, მაშინ, როცა არც კი გვესმოდა, რა იყო
სიყვარული. კოცნას, რომელიც ჰაერში ეკიდა, სანამ ვიზრდებოდით, მთელ
მსოფლიოში დახეტიალობდა ავგაროზის მოგონების კვალად და უამრავი წიგნის
უკან იმალებოდა, კონკურსში გასამარჯვებლად რომ ჩამოვიფარე. რამდენჯერ
გამქრალა ეს კოცნა, რამდენჯერ დაკარგულა  - და ბოლოს, მაინც მოვიპოვეთ. მასში  -
თუმცა სულ ერთ წუთს გრძელდებოდა  - ძიების, იმედგაცრუებისა და აუსრულებელი
ოცნებების მრავალი წელი იმალებოდა.

მე კოცნაზე კოცნით ვუპასუხე. ბარის მცირერიცხოვანი სტუმრები, ალბათ,

გვიცქეროდნენ და ფიქრობდნენ, რომ უჩვეულო არაფერი ხდებოდა  - ორი ადამიანი
ერთმანეთს კოცნიდა. საიდან უნდა სცოდნოდათ მათ, რომ იმ წამს ეს კოცნა იყო
ცხოვრებაში განვლილი ყველა ჩემი დღის შედეგი და საფასური, ჩემი მეგობრისა და
იმ ადამიანთა მთელი ცხოვრება, რომლებიც ამ მზისქვეშეთში ელოდნენ თავიანთ
გზას, ეძებდნენ და ოცნებობდნენ მასზე.

ამ კოცნაში შედუღაბდა ჩემი ცხოვრების ყველა ბედნიერი წამი.

მან ტანსაცმელი შემომაგლიჯა და ჩემში შემოიჭრა ძალით, შიშითა და ვნებით.

ტკივილი ვიგრძენი, მაგრამ ამას მნიშვნელობა აღარ ჰქონდა. არც იმ უსაზღვრო
ტკბობას ჰქონდა მნიშვნელობა, იმ წუთს რომ განვიცდიდი. მე თავზე შემოვაჭდე
ხელები, ვისმენდი მის კვნესას და უფალს მადლობას ვწირავდი, რომ ის ჩემთან იყო,
ჩემში და ყველაფერი ისე განმაცდევინა, როგორც პირველად.

მთელი ღამე გვიყვარდა ერთმანეთი და სიყვარულის გამოფხიზლება, ძილბურანსა

და სიზმრებს ენაცვლებოდა. მე მის ყოფნას ვგრძნობდი ჩემში და მთელი ძალით
ვეკვროდი, რათა დავრწმუნებულიყავი, რომ ყველაფერი ნამდვილად ხდებოდა, რათა
არ მიმეცა საშუალება, ანაზდად წასულიყო, როგორც ოდესღაც მიდიოდნენ აწ
სასტუმროდ ქცეულ ამ ციხესიმაგრეში მცხოვრები მოხეტიალე რაინდები. მდუმარე
ქვის კედლებსა და თაღებს ჯერ კიდევ შემორჩენოდათ ლოდინისა და ცრემლის
ღვრისათვის განწირული ქალების ხსოვნა, რომლებიც უსასრულო დღეებისა და
თვეების განმავლობაში ისხდნენ ფანჯარასთან, ჰორიზონტს გასცქეროდნენ და იქ
ეძებდნენ წინათგრძნობას, ნიშანს და იმედს.

არა, მე არასოდეს მომიწევდა ლოდინი, შევფიცე თავს. მე მას არასდროს დავკარგავდი,

ის მუდამ და მარადჟამიერ ჩემ გვერდით იქნებოდა, რადგან საკურთხეველთან
ჯვარცმის ცქერისას სულიწმინდის ხმა ჩამესმოდა და ის მარწმუნებდა, ყველა ენასა
და დიალექტზე, რომ ცოდვას არ ჩავდიოდი.

მე მისი თანამგზავრი გავხდებოდი, მისი მეგობარი, ერთად დავიპყრობდით

ხელახლა შექმნილ სამყაროს, ერთად გავავრცელებდით დიადი დედის ჭეშმარიტ
სიტყვას; ერთად ვიბრძოლებდით მთავარანგელოზ მიქაელის გვერდით და პირველი
ნაბიჯის გამკვალავთათვის კუთვნილ აღტაცებასა და ტანჯვასაც ერთად
გავიზიარებდით. ამის შესახებ ენებმა მითხრეს  - და მე, აღდგენილი რწმენით
აღჭურვილმა, ვიცოდი, რომ ისინი სიმართლეს მეუბნებოდნენ.

1993 წლის 19 დეკემბერი, ხუთშაბათი

მკერდზე მისი ხელის შეხებამ გამაღვიძა. უკვე გათენებულიყო და ახლომდებარე

ეკლესიის ზარები რეკავდა.

მან მაკოცა. მისი ხელები ისევ მიეფერა ჩემს სხეულს.

- წასვლის დროა,  - მითხრა,  - დღეს მთავრდება დღესასწაული და გზა მანქანებით

იქნება გადაჭედილი.

- სარაგოსაში ჩასვლა არ მინდა. მინდა, იქ ვიყო, სადაც შენ იქნები. მალე ბანკი გაიღება,
ფულს გამოვიტან და ტანსაცმელს ვიყიდი.

- ხომ ამბობდი, ფული ცოტა მაქვსო.

- მეყოფა. წარსული უნდა დავივიწყო და უკან აღარასოდეს მივიხედო. თუ

სარაგოსაში დავბრუნდები, იმაზე დავფიქრდები, სისულელეს ხომ არ ჩავდივარ,
გამახსენდება, რომ გამოცდები ახლოვდება და ჩაბარებამდე ორი თვე შევძლებდით
ცალ-ცალკე ცხოვრებას.

მერე კი, თუ გამოცდებს ჩავაბარებ, იქნებ აღარც კი მომინდეს იქიდან წამოსვლა.

მოკლედ, ხიდები უნდა დავწვა:  - საერთო აღარაფერი უნდა ჰქონდეთ ჩემს
ახლანდელ „მესა“ და იმას, ვინც აქამდე ვიყავი.

- ბარსელონა,  - ჩაილაპარაკა მან.

- რა თქვი?

- არა, არაფერი. წავიდეთ.

- შენ ხომ ლექცია გაქვს დანიშნული.

- მანამდე კიდევ ორი დღეა,  - მიპასუხა მან და მომეჩვენა, თითქოს ხმა რაღაც
უჩვეულოდ გაჟღერდა,  - მაშინ, სხვა ქალაქში წავიდეთ. არ მინდა პირდაპირ
ბარსელონაში ჩასვლა.
საწოლიდან წამოვდექი. უსიამოვნებებზე ფიქრი აღარ მინდოდა. ვინ იცის, იქნებ
პირველი ღამის შემდეგ ყოველთვის ასე უგუნებოდ იღვიძებდა ხოლმე და
უხერხულობის დასაფარავად, იძაბებოდა.

ფანჯარასთან მივედი, ფარდა გადავწიე, პატარა ქუჩას გავხედე. მეზობელი სახლების

აივნებზე თეთრეული შრებოდა. ზარები რეკავდა.

- იცი რა, მოდი, იქ წავიდეთ, სადაც ბავშვობაში დავდიოდით ხოლმე. მას მერე იქ აღარ
ვყოფილვარ,  - ვუთხარი მე.

- სად „იქ“?

- პიედრას მონასტერში.

სასტუმროდან გამოვედით, ზარები კი ისევ რეკავდა და რეკავდა. მან ეკლესიაში

შესვლა შემომთავაზა.

- ჩვენ მხოლოდ იმას ვაკეთებთ, რომ ეკლესიებში დავდივართ, ვლოცულობთ და

ვგალობთ.

- იტყუები,  - გამიღიმა,  - ჩვენ წუხელ გვიყვარდა ერთმანეთი, სამჯერ დავთვერით,

მთებში დავეხეტებოდით და, რამდენადაც შეგვეძლო, გავაწონასწორეთ
ქველმოქმედება და გულგრილობა.

მივხვდი, ზედმეტი წამომცდა. დრო იყო, ახალ ცხოვრებას მივჩვეოდი.

- მაპატიე,  - ვუთხარი.

- ცოტა ხნით შევიდეთ. ზარები ნიშანს გვაძლევენ.

მართალი აღმოჩნდა, ოღონდ ამის გაცნობიერება მხოლოდ მეორე დღეს მეწერა

ბედად. ზეციდან გამოგზავნილი ნიშნის დაფარულ მნიშვნელობას მაშინ ბოლომდე
ვერ ჩავწვდით. ამიტომ, ეკლესიიდან გამოსულები მანქანაში ჩავსხედით და ოთხი
საათის შემდეგ უკვე პიედრას მონასტერთან ვიყავით.

დამსკდარ-ატკეჩილი ჭერი და წმინდანთა მცირერიცხოვანი, თავმოგლეჯილი

ქანდაკებები. ერთს ჰქონდა მხოლოდ თავი შერჩენილი.

მიმოვიხედე. გარდასულ საუკუნეებში აქ, ალბათ, ძლიერი ადამიანები პოულობდნენ

თავშესაფარს და იმაზე ზრუნავდნენ, ყოველი ქვა გაპრიალებული ყოფილიყო და
მერხებზე იმ პერიოდის დიდებულები მსხდარიყვნენ.

ახლა ნანგრევებიღა იყო შემორჩენილი. ბავშვობაში არ გვიჭირდა ამ ნანგრევების

დიდებულ ციხესიმაგრეებად წარმოსახვა, აქ ვთამაშობდით ერთად და აქვე ვეძებდი
ჩემს ჯადოსნურ პრინცს.
პიედრას მონასტრის ბერები საუკუნეების მანძილზე თავისთვის ინახავდნენ ამ
სამოთხისეულ კუთხეს. ბუნებრივ გეოლოგიურ ღრმულში აშენებული ეს სავანე
ზეცის განგებით უზრუნველად იღებდა იმას, რასაც მეზობლად მდებარე პატარ-
პატარა ქალაქები და სოფლები მძიმე შრომითა და ლოცვით მოიპოვებდნენ  - წყალს.
აქ რიო-პიედრა ათობით ნაკადულად და პატარა მდინარედ იყოფოდა, ჩანჩქერებად
იღვრებოდა, პატარა ტბებად გროვდებოდა, რომელთა ნაპირებზეც უხვად და ლაღად
ხარობდა ხეები, ბუჩქები და ბალახი.

თუ ასიოდე ნაბიჯით გაშორდებოდი მდინარეს და ხეობიდან გახვიდოდი, ირგვლივ

ყველაფერი უდაბურდებოდა, უნაყოფო და უსიცოცხლო ხდებოდა. პიედრას
მონასტრის ბუნებრივ დაბლობზე კლაკვნით დაღლილი მდინარე ლავრის
შემოგარენის გავლის შემდეგ თითქოს ყმაწვილურ სიშლეგეს კარგავდა და პატარა,
ძლივს შესამჩნევ ნაკადულად იქცეოდა.

ბერებმა იცოდნენ, რა ძალას ფლობდნენ, და წყალი, რომელიც მეზობელ სოფლებსა

და ქალაქებს მიეწოდებოდა, საკმაოდ ძვირი ღირდა. ამ მონასტრის ისტორია სავსე
იყო დაუსრულებელი ბრძოლებით, რომლებიც ადგილობრივ მცხოვრებლებსა და
ბერებს შორის მიმდინარეობდა.

და ერთხელ, სწორედ იმ დროს, როცა ესპანეთი მორიგმა ომმა შეაზანზარა, სავანე

ყაზარმად იქცა. ეკლესიაში ცხენები დადიოდნენ. ჯარისკაცები ერთმანეთს ბილწი
ამბებით ართობდნენ, მიმდებარე დასახლებებიდან მოტაცებულ ქალებს
აუპატიურებდნენ და დიდებულ ქანდაკებათა ფერხთით სიბინძურესა და ჭუჭყში
ეძინათ.

ასე დაატყდა თავს მონასტერს შურისძიება, თუმცა კი  - დაგვიანებით.

იმ დროიდან ბერებმა ვეღარ შეძლეს დაკარგული სამოთხის აღდგენა.

დაუსრულებელი სასამართლო განხილვებისას ვიღაცამ ისეთი აზრიც კი გამოთქვა,
რომ იმ მხარის მცხოვრებლებმა მხოლოდ აღასრულეს მონასტერზე მოწეული ღვთის
რისხვა, რამეთუ იესო მწყურვალთა დარწყულებას მოითხოვდა ადამიანთაგან,
ბერებმა კი ყურთასმენა დაიხშეს და მის სიტყვას არ მისდიეს. ამიტომ დასაჯა უფალმა
ისინი, ვისაც ეგონა, რომ ბუნება მხოლოდ მათ ეკუთვნოდა.

ალბათ, სწორედ ამიტომაც, თვით მონასტრის დიდი ნაწილი აღედგინათ და

სასტუმროდ გადაეკეთებინათ, მხოლოდ ეკლესია იყო ისევ ჩამოქცეული, აქაურებს
ალბათ კარგად ახსოვდათ, რა ძვირად უღირდათ მათ წინაპრებს ის, რასაც ბუნება
უფასოდ უწილადებდა ადამიანებს.

- ეს დაუზიანებელი ქანდაკება ვისია?  - ვკითხე მე.

- წმინდა ტერეზა ავილელის,  - მიპასუხა მან,  - მას დიდი ძალა აქვს. და რაოდენ
ძლიერიც უნდა ყოფილიყო ადგილობრივ მცხოვრებთა შურისძიების გრძნობა, მის
შეურაცხყოფას მაინც ვერავინ გაბედავდა.

მა ხელი ჩამჭიდა და გარეთ გამოვედით. მონასტრის უსასრულო დერეფნები

გავიარეთ, ხის ფართო კიბეს ავუყევით და შიდა ეზოში აღმოვჩნდით, სადაც პეპლები
დაფრინავდნენ. ბავშვობაში აქ ხშირად მოვდიოდით. მახსენდებოდა ჩვენი აქ ყოფნის
ყველა წვრილმანი და შორეული მოგონებები ცოცხლდებოდა ჩემ თვალწინ.

მეხსიერება. მეჩვენებოდა, რომ ეს ჩავლილი თვე და, განსაკუთრებით, ამ ბოლო

კვირის დღეები, ჩემს ცხოვრებაში კი არ მომხდარა, არამედ რომელიღაც სხვა
განსხეულებაში. ამიერიდან ვეღარავითარი ძალა ვერ დამაბრუნებდა იმ ეპოქაში,
სადაც საათები სიყვარულის ხელით არ იმართებოდა. ვგრძნობდი, რომ მრავალი
წლის მანძილზე ერთსა და იმავე დღეში ვცხოვრობდი, ერთნაირად ვიღვიძებდი და
ვიძინებდი, ერთსა და იმავე სიტყვებს ვიმეორებდი, ერთსა და იმავე საქმეს
ვაკეთებდი და სიზმრებიც კი ერთი და იგივე მქონდა.

ჩემი მშობლები გამახსენდა, ჩემი ბებიები და პაპები, ჩემი მეგობრების მშობლები.

გამახსენდა, რამდენი შრომა დავხარჯე იმის მისაღწევად, რაც, სინამდვილეში, სულაც
არ მჭირდებოდა.

რატომ ვაკეთებდი ამას? თვითონაც არ ვიცოდი. იქნებ იმიტომ, რომ მეზარებოდა სხვა
გზების ძებნა; იქნებ მეშინოდა  - რას იტყოდნენ ან იფიქრებდნენ ჩემზე სხვები, და
იმიტომაც, რომ ამ სხვებისაგან განსხვავებულობა ძალზე ძნელია; ან იქნებ იმიტომ,
რომ ადამიანი განწირულია, წინა თაობების კვალს მიჰყვეს, ვიდრე  - და უცებ
მონასტრის წინამძღვარი გამახსენდა  - ვიდრე ადამიანთა გარკვეული რაოდენობა
სხვაგვარად არ დაიწყებს ფიქრსა და ქცევას.

ასე იყო თუ ისე, სამყარო იცვლებოდა და ჩვენც  - მასთან ერთად.

მაგრამ ეს უკვე აღარ მაკმაყოფილებდა. ბედს ხელიდან გამოვგლიჯე ის, რაც, წესით,
მე მეკუთვნოდა და ეს მაძლევდა შესაძლებლობას, თავადაც შევცვლილიყავი და  -
ხელი შემეწყო სამყაროს ცვლილებისათვის.

კვლავ მთები გამახსენდა. ის ალპინისტები, გზად რომ გვხვდებოდნენ  - ფერად-

ფერად კოსტიუმებში გამოპრანჭული ახალგაზრდები,  - ეს ფერადი კოსტიუმები ხომ
იმიტომ იყო მოგონილი, რომ მკვეთრი ფერები შორიდანვე შესამჩნევი ყოფილიყო
თოვლზე. ამ ალპინისტებმა მხოლოდ ერთი გარკვეული მარშრუტი იცოდნენ, მთის
ძირიდან  - მწვერვალამდე.

კლდეში უკვე ჩაჭედილი იყო სოლები, ალპინისტები მხოლოდ თოკებს აბამდნენ ზედ
და მწვერვალისაკენ მიიწევდნენ. შაბათ-კვირას ჩადიოდნენ ძლიერი შეგრძნებების
მისაღებად, ორშაბათობით კი უკან ბრუნდებოდნენ თავიანთ გაწონასწორებულ
ცხოვრებაში, და მაინც სჯეროდათ, რომ ბუნებას ეჯიბრებოდნენ და ამარცხებდნენ.

ძალიან ცდებოდნენ. ოდესღაც ამ მთებში თავგადასავლების წყურვილით აგზნებული

ადამიანები მოვიდნენ, ისინი, ვინც პირველად კვალავდნენ ბილიკს. ზოგიერთმა
მწვერვალამდე ვერც მიაღწია  - უფსკრულში შთაინთქა, ზოგს ხელ-ფეხი მოეყინა,
ზოგი კი უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს ვიღაც ავიდა ამ
მწვერვალზე.

და მან პირველმა დაინახა ქვევით გართხმული ველის მშვენება და სიამაყით აევსო

გული. მან მიაღწია მიუღწეველს და ახლა თავისი გამარჯვებით ადიდებდა მათ, ვინც
შუა გზაზე დაიღუპა და ვისმა გარჯამაც ამაოდ ჩაიარა.

ისიც შეიძლებოდა, რომ იქ, ქვევით, ადამიანებს ეფიქრათ: „რას დაეძებენ იმ

სიმაღლეზე? განა მთიდან დანახული ეს პეიზაჟი ღირს ამდენ ტანჯვად?“

მაგრამ მხოლოდ მან, ვინც პირველი ავიდა ამ მწვერვალზე, იცოდა, რად ღირდა ეს
ყველაფერი. ღირდა იმად, რომ მიეღო გამოწვევა და ნაბიჯი წინ გადაედგა, რათა
ამიერიდან სცოდნოდა, რომ თითოეული დღე ერთმანეთისგან განსხვავდებოდა,
ყოველი დილა ადამიანებს თავის განუმეორებელ სასწაულებს უძღვნიდა საჩუქრად
და ყოველ ადამიანს თავისი ჯადოსნური წამი ჰქონდა განკუთვნილი: როცა ძველი
გალაქტიკები ქრება და ახალი ვარსკვლავები იბადება.

მან, ვინც პირველი ავიდა ამ მწვერვალზე და სიმაღლიდან გადმოხედა

საკვამურებიდან ბოლამოდენილ პატარა სახლებს, ალბათ, ასევე ეკითხებოდა
საკუთარ თავს: „ქვევით მცხოვრები ადამიანების დღეები არაფრით განსხვავდება
ერთმანეთისგან. ნუთუ არ ბეზრდებათ?“

ახლა ყველა მთა უკვე დაპყრობილია, ასტრონავტებმა კოსმოსურ სივრცეებში

შეაბიჯეს და ჩვენს დედამიწაზე ერთი გოჯიც კი აღარ დარჩა, სულ პატარა კუნძულიც
კი, თავის აღმომჩენს რომ ელოდეს. სულის დიადი გარდასახვები და
თავგადასავლები კი ჯერ ისევ მისაღწევია და ერთ-ერთი ასეთი გზა სწორედ მე
მქონდა გასავლელი.

ეს მადლი იყო. სემინარიის წინამძღვარი ამას ვერ მიხვდა. ტკბილი იყო ეს ტკივილი.

ნეტარ არიან, ვისაც ძალუძს პირველი ნაბიჯის გადადგმა. ოდესმე, ალბათ,

ადამიანები მიხვდებიან, რომ უნარი აქვთ, ანგელოზების ენაზე ილაპარაკონ; რომ
თითოეულ ჩვენგანს სულიწმინდის მადლი იფარავს; რომ ყველას შეუძლია
სასწაულმოქმედება, მომავლის ჭვრეტა, სნეულთა განკურნება და მოყვასის გაგება.

შუადღის შემდეგ ხეობაში დავეხეტებოდით და ბავშვობას ვიხსენებდით. მან ახლა

თვითონ დაიწყო ამაზე ლაპარაკი. რამდენიმე დღის წინ კი, მადრიდიდან ბილბაოში
რომ მივემგზავრებოდით, მეჩვენებოდა, თითქოს წარსული მისთვის სამუდამოდ
გამქრალიყო.

ახლა თვითონ მეკითხებოდა ჩვენი თანატოლების ამბავს, აინტერესებდა, როგორ

ცხოვრობდნენ, იყვნენ თუ არა ბედნიერები და რას აკეთებდნენ.

ბოლოს რიო-პიედრას უდიდეს ჩანჩქერთან მივედით. აქ პატარა ნაკადულები და

განშტოებები ერთად იყრიდა თავს და ოცდაათმეტრიანი სიმაღლიდან ეშვებოდა
ქვევით. ჩანჩქერთან ვიდექით, ყრუ ღრიალს ვისმენდით და ნისლში გაწოლილ
ცისარტყელას გავცქეროდით.

- „ცხენის კუდი“,  - ვთქვი და თვითონაც გამიკვირდა, რომ ჯერ კიდევ არ

დამვიწყებოდა ამ ჩანჩქერის სახელი.

- გახსოვს...  - დაიწყო მან.

- ვიცი, ახლა რასაც მეტყვი!

როგორ არ ვიცოდი! ჩანჩქერის უკან უზარმაზარი გამოქვაბული იყო. ბავშვობაში,

როცა პირველად დავბრუნდით პიედრას მონასტრიდან, რამდენიმე დღეს მხოლოდ ამ
გამოქვაბულზე ვლაპარაკობდით.

- გახსოვს, აქ გამოქვაბული იყო,  - მითხრა მან,  - მოდი, შევიდეთ!

სიმაღლიდან ღრიალით დაშვებულ წყალში შესვლას ვერავინ შეძლებდა, ამიტომ

ბერებს უძველესი დროიდან გვირაბი ჰქონდათ გათხრილი, რომელიც კანიონის
უმაღლეს წერტილში იწყებოდა და გამოქვაბულში ჩადიოდა.

შესასვლელი იოლად ვიპოვეთ. ზაფხულობით აქ, ალბათ, ტურისტებისთვის შუქს

ანთებდნენ, რომ გზა არ აბნეოდათ, ახლა კი, ჩვენ გარდა, არავინ იყო და გვირაბში
ბნელოდა.

- შევიდეთ?  - ვკითხე მე.

- რა თქმა უნდა.

ჩანჩქერის გაყოლებაზე გაჭრილ გვირაბში შევედით და თავქვე დავეშვით. გარს

უკუნი გვეხვია, მაგრამ ვიცოდით, საითაც მივდიოდით  - თან მთხოვა,
დავყრდნობოდი.

„გმადლობ, უფალო,  - ვფიქრობდი, სანამ მიწის წიაღისკენ მივიწევდი,  - რამეთუ

გზააბნეული ცხვარი ვიყავი, შენ კი ფარაში დამაბრუნე. რამეთუ მკვდარი იყო ჩემი
ცხოვრება, შენ კი მკვდრეთით აღმადგინე. რამეთუ სიყვარული დიდი ხანია აღარ
შეეგრძნო ჩემს გულს, შენ კი კვლავ მისი მადლი მაჩუქე.“
მე ჩემი შეყვარებულის მხრებს ვეყრდნობოდი, ის წარმართავდა ჩემს ნაბიჯს უკუნით
დაფარულ გზაზე, რადგან იცოდა, რომ მალე გამოჩნდებოდა ნათელი და სიხარული
აავსებდა ჩვენს გულებს. შეიძლება, ისეც მომხდარიყო, რომ მომავალს ჩვენთვის
როლები შეეცვალა  - ასეთივე სიყვარულითა და ასეთივე რწმენით აღჭურვილი, მე
შევძლებდი მის წინ გაძღოლას, სანამ საიმედო ადგილზე არ გავიყვანდი.

ნელა მივდიოდით და გზას აღარ უჩანდა დასასრული. იქნებ ეს ახალი რიტმი

მოასწავებდა ჩემი ცხოვრების მთელი ეპოქის დასასრულს  - როცა სინათლის ერთი
პატარა სხივიც კი არ ანათებდა მთელ ჩემს ყოფას. ამ გვირაბში ხელის ცეცებით
სიარულისას მივხვდი, რამდენი დრო დავკარგე უქმად, ერთსა და იმავე ადგილზე
ჯდომით. მე ხომ ფესვების გადგმას ვცდილობდი იმ მიწაში, რომელშიც არაფერი
იზრდებოდა და ხარობდა.

მაგრამ ღმერთი გულმოწყალეა და კვლავ მომმადლა მივიწყებული აღტაცება, ყოფის

სიხარული, ოცნებადქცეული თავგადასავლები და ადამიანი, რომელსაც, თვითონაც
რომ არ ვიცოდი, ისე ველოდი მთელი სიცოცხლე. სინდისის ქენჯნას არ განვიცდიდი,
სემინარია რომ მიატოვა. მახსენდებოდა წინამძღვრის სიტყვები, ღვთისმსახურების
მრავალი გზა არსებობსო, რომ ამბობდა და დარწმუნებული ვიყავი: ჩვენი სიყვარული
იმ გზებს გაამრავლებდა. ამ წუთიდან მეც მექნებოდა საშუალება, მემსახურა და
დავხმარებოდი  - ეს ყველაფერი კი უფლის წყალობა იყო.

„გმადლობ შენ, უფალო, რადგან შთამაგონე, როგორ გემსახურო. იქნებ ძალაც მომცე
და ამ პატივის ღირსი გამხადო. მომმადლე ნიჭი, მისი საქმე გავინაწილო, მხარდამხარ
გავყვე და აღვიდგინო სულის სწრაფვანი. მინდა, რომ ჩვენი მომავალი ამ დღეებს
ჰგავდეს, ქვეყნიერება მოვიაროთ, სნეულნი ვკურნოთ, სასოწარკვეთილთ შვება
მივცეთ და ყრუებს ვასმინოთ დიადი დედის სიყვარულის სიტყვა“.

ანაზდად ისევ შემოგვესმა ჩანჩქერის ღრიალი, გზა თანდათან განათდა და შავი

გვირაბი ამ მიწის ზურგზე ულამაზეს ადგილად იქცა. უზარმაზარ, საკათედრო
ტაძრის ზომის გამოქვაბულში ვიმყოფებოდით. სამი კედელი ქვისა იყო, მეოთხეს
ჩვენს ფერხთით გართხმულ ლურჯ-მწვანე ტბაში ჩავარდნილი წყლის ჭავლი ქმნიდა.
ჩამავალი მზის სხივები წყლის ფარდას კვეთდა და გამოქვაბულის სველ კედლებს
ალიცლიცებდა.

დაქანცულები ხმის ამოუღებლად მივესვენეთ კედელს.

ჩვენს ბავშვურ თამაშებში და ფანტაზიებში ეს ადგილი ის განძთსაცავი იყო, სადაც

მეკობრეები ნაძარცვს მალავდნენ. ახლა ის დედამიწის სასწაულად ქცეულიყო:
ვგრძნობდი, მიწის წიაღში ვიმყოფებოდი, ვიცოდი, ის აქ იყო, თავისი სამი კედლით
გვიფარავდა, მეოთხე კი  - წყლის კედელი  - ცოდვებს ჩამოგვბანდა.

- გმადლობ,  - ვთქვი ხმამაღლა.

- ვის უხდი მადლობას?

- ქალღმერთს და შენც  - მისი ნების აღმსრულებელს, რადგან რწმენა დამიბრუნე.

ის მიწისქვეშა ტბის ნაპირთან მივიდა, ლურჯ-მწვანე წყალს დახედა და გაიღიმა.

- მოდი აქ.

მივუახლოვდი.

- მინდა, რაღაც მოგიყვე, რაც ჯერ არ იცი.

უცებ შევშფოთდი, მაგრამ მისი მშვიდი მზერა შევნიშნე და მეც დავმშვიდდი.

- ყოველი ადამიანი ამქვეყნად მადლით არის ცხებული,  - დაიწყო მან,  - ზოგს ეს

მადლი თავისთავად ევლინება, სხვებს კი დიდი ჯაფა სჭირდებათ, რომ მიაგნონ და
გამოამჟღავნონ. მე, მაგალითად, მთელი ის ოთხი წელი ვშრომობდი, რაც სემინარიაში
მაქვს გატარებული.

ახლა დადგა დრო, როცა მას უნდა „ავყოლოდი“  - ეს სიტყვა მაშინ მითხრა, მოხუცი
დარაჯი ეკლესიაში რომ არ გვიშვებდა.

თავი ისე უნდა დამეჭირა, თითქოს არაფერი ვიცოდი.

„არა უშავს“,  - გავიფიქრე, ხმამაღლა კი, იმისათვის, რომ დრო მომეგო და ჩემი როლი
წარმატებით მეთამაშა, ვიკითხე:

- და რას აკეთებდი სემინარიაში?

- ამას არა აქვს მნიშვნელობა, მთავარი ის არის, რომ ჩემთვის ბოძებული მადლის
განვითარება და განმტკიცება შევძელი. როცა უფალს სურს, შემიძლია, ავადმყოფები
მოვარჩინო.

- შესანიშნავია!  - წამოვიყვირე და ვცადე გაოცება გამომეხატა,  - ექიმებში მაინც აღარ

დაგვეხარჯება ფული.

ხუმრობის საპასუხოდ არ გაუღიმია და ისევ სულელ გოგოდ ვიგრძენი თავი.

- ეს ნიჭი ქარიზმატული რიტუალებით განვივითარე. ჩემი ლოცვის პასუხად

სულიწმინდა მევლინებოდა, განმანათლებდა და უნარს მაძლევდა, ხელის შეხებითა
და ლოცვით მომერჩინა ავადმყოფი. მალე ყველამ შეიტყო ეს ამბავი და დილაობით
მონასტერთან ავადმყოფებისა და ხეიბრების რიგი დგებოდა, რომლებიც დახმარებას
ელოდნენ ჩემგან. ყოველ ჩირქდენილ და გამჭოლ ჭრილობაში მე იესოს ჭრილობებს
ვხედავდი.

- მე ვამაყობ შენით,  - ჩავიჩურჩულე.

- მონასტერში ბევრს არ მოსწონდა ეს ამბავი, მაგრამ მამა-წინამძღვარი მხარს მიჭერდა
და მეხმარებოდა.

- ახლა მე დაგეხმარები, ერთად ვიაროთ. მე ჭრილობებს გავუსუფთავებ ადამიანებს,

შენ ილოცებ და უფალი შენი მეშვეობით სასწაულებრივად განკურნავს მათ.

მან თვალი ამარიდა, ისევ ტბას გახედა. და როგორც იმ ღამეს, როცა სენტ-სავენში
ჭასთან ღვინოს ვსვამდით, მე კვლავ თანამყოფობა შევიგრძენი.

- ერთხელ უკვე გითხარი, მაგრამ ახლაც გაგიმეორებ,  - განაგრძო მან,  - ერთ ღამეს
გამეღვიძა. ჩემი სენაკი თვალისმომჭრელად იყო განათებული და ანაზდად, დიადი
დედის სახე და მისი სიყვარულით აღსავსე თვალები დავინახე. იმ დღიდან
დროდადრო მეცხადებოდა ხოლმე. მე არ შემიძლია მისი მოხმობა, თვითონ მოდის
ჩემთან.

იმ დროს მე უკვე ეკლესიის რეფორმატორად მიმიჩნევდნენ. და მტკიცედ ვიცოდი:

ჩემი მიწიერი დანიშნულება მხოლოდ სნეულთა განკურნება კი არ იყო, არამედ იმ
გზის გაკვალვაც, რომლითაც ქალღმერთი შემოაბიჯებდა ამ ქვეყანაში,
განმტკიცდებოდა ღვთის ქალური საწყისი, კვლავ აღიმართებოდა ქალღმერთის
ქველმოქმედების ბურჯი  - და სიბრძნის ტაძარი აღმოცენდებოდა ადამიანთა
გულებში.

თვალს ვერ ვაშორებდი. წუთის წინ დაძაბული სახე ახლა შეურბილდა.

- ამ ყველაფრისათვის გარკვეული საფასურის გაღება იყო საჭირო და მეც მზად ვიყავი

ამისათვის.

ის დადუმდა, თითქოს აღარ იცოდა, რა ეთქვა.

- რას ნიშნავს „ვიყავი“?  - ვკითხე მე.

- გზა ქალღმერთისაკენ მხოლოდ სიტყვითა და სასწაულით გაიკვალება. მაგრამ ჩვენი

სამყარო სხვაგვარად არის მოწყობილი და წინ არც ისე იოლი გზა მელის. იქნება ბევრი
ცრემლი, ტანჯვა და შეუწყნარებლობა.

„ეს უკვე მამა-წინამძღვრის ნამუშევარია,  - გამიელვა თავში,  - მან ჩაუნერგა თავის

მოწაფეს შიში. მაგრამ მე შევძლებ, დავამშვიდო და გავამხნევო“.

- ეს გზა ტანჯვის კი არა, დიდების გზაა,  - ვთქვი ხმამაღლა.

- ადამიანთა უმეტესობა სიყვარულს არ ენდობა...

ვგრძნობდი, ძალიან უნდოდა რაღაცის თქმა, მაგრამ ვერ ახერხებდა. იქნებ უნდა
დავხმარებოდი?
- ამაზე მეც მიფიქრია,  - გავაწყვეტინე სიტყვა,  - ის, ვინც პირველმა დაიპყრო
პირენეის მწვერვალი, მიხვდა, რომ სითამამის გარეშე სიცოცხლე მადლს კარგავს.

- რა იცი, რა არის მადლი?!  - იყვირა მან და სახე შეეშალა,  - დიადი დედის ერთ-ერთი
სახელი მადლმოსილი წმინდა ქალწულია და მისი ხელი გულუხვად აჯილდოებს
ყველას, ვინც კი ისურვებს მადლის მიღებას.

ჩვენთვის არავის მოუცია უფლება, სხვათა ცხოვრება განვსაჯოთ, რადგან ყველამ

მხოლოდ თავისი სატანჯველი იცის და მხოლოდ თავის განდგომილობას
შეიგრძნობს. ერთია  - გეგონოს, რომ შენ დაადექი ჭეშმარიტების გზას და სულ სხვაა  -
დაარწმუნო თავიც და სხვებიც, რომ ეს გზა ერთადერთია.

იესომ ბრძანა: „მამაჩემის სახლში მრავალი საყუდელია“. მოწყალება მადლია. მაგრამ

მადლით არის აღსავსე უბრალო, ღირსეული ცხოვრებაც, სადაც არის მოყვასისათვის
შრომა და სიყვარული. მარიამს მიწიერი ქმარიც ჰყავდა, რომელმაც შეძლო, უსახელო
შრომის ღირებულება ეჩვენებინა სამყაროსათვის. ის მუდამ ჩრდილში იდგა, მაგრამ
სახლითა და საკვებით უზრუნველყო ცოლი და შვილი და ამგვარად, საშუალება
მისცა, აღესრულებინათ ის, რაც აღასრულეს. მისი გარჯა არანაკლებ მნიშვნელოვანია,
თუმცა არავის დაუფასებია ღირსეულად.

ხმას ვერ ვიღებდი. მან ხელი მომკიდა.

- მაპატიე ეს განრისხება.

მე ხელისგულზე ვაკოცე და ლოყაზე მივიკარი.

- ერთი რამ მინდა, აგიხსნა,  - მითხრა და სახეზე ღიმილი გაუკრთა,  - მას შემდეგ, რაც
ისევ შევხვდით ერთმანეთს, მივხვდი, რომ სატანჯველისთვის ვერ გაგიმეტებდი.
ტანჯვა კი ჩემი ამქვეყნიური მისიის უცილობელი ნაწილი იქნება.

ისევ შეშფოთება დამეუფლა.

- გუშინ მოგატყუე. მოგატყუე პირველად და უკანასკნელად. გითხარი, რომ

სემინარიაში მივდიოდი, სინამდვილეში კი მთაზე ავედი და დიად დედას ვესაუბრე.
ვუთხარი, რომ თუ იქნებოდა ნება მისი, დაგშორდებოდი, ჩემს გზას გავყვებოდი  -
კართან მოგროვილი ავადმყოფების, შუაღამის გამოძახებების გზას, რომელიც სავსეა
იმათი ეჭვით, ვისაც რწმენის უარყოფა სურს, და იმათი დაცინვით, ვისაც არ სჯერა,
რომ ხსნა სიყვარულს მოაქვს. და თუ დიადი დედა ისურვებდა, მე მზად ვიყავი, უარი
მეთქვა იმაზე, ვინც ჩემთვის ყველაზე ძვირფასია ამქვეყნად  - შენზე.

და იმწამს ისევ მამა-წინამძღვარი გამახსენდა. მაშასადამე, არ შემცდარა. იმ დილას

არჩევანი გაკეთდა.

- და მაინც, თუკი შესაძლებელი იყო, ამცილებოდა სასუმელი ესე, მზად ვიყავი, შენი
სიყვარულის გზით მემსახურა ქვეყნიერებისათვის.
- რას ამბობ?  - ვკითხე შეშინებულმა.

კითხვა არ გაუგია.

- მე არ მჭირდება მთების შეძვრა ჩემი რწმენის დასამტკიცებლად,  - განაგრძო მან,  -

შემიძლია, მარტომ მივიღო და ავიტანო ყოველი ტანჯვა, მაგრამ არა იმისთვის, რომ
შენც ეს ტანჯვა გაგინაწილო. მე თუ არჩეულ გზას გავყვებოდი, მე და შენ აღარასოდეს
გვექნებოდა თეთრფარდებიანი სახლი მთებში.

- მე ის სახლი სულაც არ მჭირდება! ფეხიც არ შემიდგამს პარმაღზე!  - ჩავილაპარაკე

და ვცადე, არ მეკივლა,  - შენ გვერდით ყოფნა მინდოდა. მინდოდა, შენთან ერთად
მებრძოლა, იმათ რიგებში ვყოფილიყავი, ვინც პირველი კვალავს ბილიკს. ნუთუ ვერ
ხვდები? შენ მე რწმენა დამიბრუნე.

მზე გადაიხარა და გამოქვაბულის კედლები გაანათა. მაგრამ სილამაზემ დაკარგა

ხიბლი.

უფალმა ჯოჯოხეთი სამოთხის გულში ჩამალა.

- შენ ჯერ არ იცი,  - დაიწყო მან და თვალებით შემევედრა, მთხოვა, გამეგო მისთვის,  -
რამდენად საშიშია ეს ყველაფერი.

- ვიცი, მაგრამ ამაშია შენი ბედნიერება.

- გეთანხმები, მაგრამ ეს ჩემი არჩევანია!

ვცადე, სიტყვა გამეწყვეტინებინა, მაგრამ არ დამაცადა და განაგრძო:

- და აი, გუშინ წმინდა ქალწულს ვთხოვე, სასწაული მოეხდინა. ვთხოვე, წაერთმია

ჩემთვის ეს ნიჭი.

ყურებს არ დავუჯერე.

- ცოტა ფული მაქვს შეგროვილი. ამდენი მოგზაურობის წყალობით, არც

გამოცდილება მაკლია. სადმე სახლი ვიყიდოთ, მერე სამუშაოს ვიშოვი და ღმერთს
ვემსახურები, როგორც ემსახურა იოსები  - უჩინარი მორჩილებით. მე აღარ მჭირდება
სასწაულები რწმენის შესანარჩუნებლად, მე შენ მჭირდები.

ფეხები დამიბუჟდა, როგორც გულის წასვლის წინ ხდება ხოლმე.

- და იმ წუთს, როცა წმინდა ქალწულს ამ თხოვნით მივმართე, ჩემში უცნაურ ენაზე

ალაპარაკდნენ ხმები და მე ჩამესმა: „ხელებით მიწას დაეყრდენი და შენი მადლი
დედამიწის წიაღს დაუბრუნდება“.

- და შენ, რა თქმა უნდა, ეს არ გააკეთე!  - წამოვიძახე თავზარდაცემულმა.

- გავაკეთე. მე ის გავაკეთე, რაც სულიწმინდამ მიბრძანა. მაშინვე ნისლი გაიფანტა და
მთის მწვერვალებში ისევ მზემ გამოანათა. მივხვდი, რომ წმინდა ქალწული არ
მირისხდებოდა  - მასაც ხომ ძლიერად უყვარდა.

- სწორედ ამ სიყვარულით დათანხმდა ღმერთს! და შვილის ხვედრი მორჩილებით

მიიღო!

- ჩვენ მისი ძალა არა გვაქვს, პილარ! ჩემი ნიჭი აუცილებლად სხვას გადაეცემა. გუშინ
ბარში რომ ვისხედით, ბარსელონაში დავრეკე და ლექცია გავაუქმე. ჩვენ სარაგოსაში
მივდივართ. იქ ბევრი ნაცნობი გყავს და ცხოვრების დაწყება არ გაგვიჭირდება...
სამუშაოსაც მალე ვიშოვი.

ფიქრის თავი უკვე აღარ მქონდა.

- პილარ!

მაგრამ მე უკვე გვირაბში მივაბიჯებდი და გვერდით აღარავინ მყავდა, ვისაც

შემეძლო დავყრდნობოდი, ვერც გზას გამიკვალავდა ვინმე. უკან ათასობით ადამიანი
მომდევდა  - სასიკვდილოდ განწირული სნეულები, სასოწარკვეთილი ოჯახები,
ღიმილდაკარგული სამყარო, განუხორციელებელი სასწაულები და სამარადჟამო
უძრაობისთვის განწირული მთები.

ვეღარაფერს ვხედავდი, გარდა ფიზიკურად შეგრძნობადი უკუნისა, ყოველი მხრიდან

გარს რომ მეკვროდა.

1993 წლის 19 დეკემბერი, პარასკევი

რიო-პიედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და ავტირდი. დაბინდული და დაბნეული იყო

ფიქრი იმ ღამეს და ახლაც მიჭირს იმის გახსენება, რაზე ვფიქრობდი მაშინ. მხოლოდ
იმას ვხვდებოდი, რომ სიკვდილი სულ ახლოს იყო, მაგრამ მის სახეს ვერ ვხედავდი
და არც ის ვიცოდი, საით მივყავდი.

ძალიან მინდა, გავიხსენო სიკვდილის სახე, რათა განვდევნო ჩემი გულიდან. მაგრამ
ვერ ვახერხებ. ყველაფერი სიზმარს ჰგავდა იმ წუთიდან, როცა შავი გვირაბიდან
გამოვედი და პირისპირ შევეჩეხე ასევე შავით მოსილ სამყაროს.

ცაზე ერთი ვარსკვლავიც არ კიაფობდა. ძლივსღა ვიხსენებ, როგორ მივლასლასდი

მანქანასთან, სკამიდან ზურგჩანთა ავიღე და თვითონაც არ ვიცი, საით, მაგრამ
წავედი. ალბათ, გზამდე მივაღწიე, სარაგოსისკენ მიმავალი მანქანის გაჩერება ვცადე,
მაგრამ უშედეგოდ. ბოლოს ისევ უკან დავბრუნდი, მონასტრის ბაღებთან.
ყოვლისმომცველი, ყოვლისგამთანგავი იყო წყლის ხმა  - აქ ყველგან ჩანჩქერი
ჩამოდიოდა და ყველგან შევიგრძნობდი დიად დედას, ერთთავად რომ თან
დამყვებოდა. მასაც ხომ უყვარდა ქვეყნიერება ისევე ძლიერ, როგორც უფალი. ამ
სიყვარულის გამო გაიღო თავისი შვილი, რათა ადამიანებს მსხვერპლად შეეწირათ.
მაგრამ ნეტავ თუ იცოდა, რა იყო ქალისა და კაცის სიყვარული?

ისიც ეწამა სიყვარულით, მაგრამ ის სულ სხვა სიყვარული იყო, მისმა დიადმა
მეუღლემ ყოველივე უწყოდა და სასწაულებს სჩადიოდა. მისი მიწიერი ქმარი
მორჩილი იყო და შრომისმოყვარე და სჯეროდა ყველაფრისა, რასაც მის ქალწულ
ცოლს სიზმრებში ეუბნებოდნენ. მას არ განუცდია შეყვარებულთან განშორების
სიმწარე. როცა იოსებმა მისი ფეხმძიმობა შეიტყო და სახლიდან უნდოდა მისი
გაძევება, ციურმა მეუღლემ ანგელოზი გამოუგზავნა და წინ აღუდგა მის განზრახვას.

დიახ, შვილმა მიატოვა. მაგრამ შვილები ყოველთვის ტოვებენ დედებს. იოლი

გადასატანია მოყვასის, კაცობრიობის ან შვილის სიყვარულით ტანჯვა, ეს ტანჯვა
მიანიშნებს ცხოვრებასთან შენს თანხვდომას და შენი განცდაც დიდებული და
კეთილშობილურია. იოლია მაღალი მიზნისა და მისიის აღსრულებისთვის ტანჯვის
მოთმენა  - ის განამტკიცებს ტანჯულის სულს.

მაგრამ როგორ უნდა ახსნა და გაამართლო ტანჯვა კაცისთვის? ვერანაირად. ამის

ახსნა შეუძლებელია. ამიტომ მარტო ვრჩებით ჯოჯოხეთში, რადგან ამ ტანჯვაში არც
კეთილშობილებაა და არც დიდებულება. აბა, რაღაა? არაფერი. მხოლოდ უბედურება.

იმ ღამეს დამზრალ მიწას მივეკარი და სიცივემ თითქოს გამიყინა ტკივილი. ხანდახან

აზრი გამიელვებდა: თავშესაფარს თუ ვერ ვიპოვი  - გავიყინები. თუმცა არც ამას
ჰქონდა უკვე მნიშვნელობა. ყველაფერი, რაც ღირებული იყო ჩემს ცხოვრებაში,
გულუხვად მომეცა ამ ერთ კვირაში, მომეცა და მაშინვე წამერთვა. წამერთვა ისე
სწრაფად, რომ თვალის დახამხამებაც ვერ მოვასწარი. სიცივისაგან ვძაგძაგებდი,
მაგრამ ახლა ჩემთვის უკვე ყველაფერი სულერთი იყო.

მალე დადგებოდა ის წუთიც, ჩემს სხეულს მალე ამოეწურებოდა სითბოს მარაგი,

სასიცოცხლო პროცესი შეწყდებოდა და მეც ვეღარაფერს ვიღონებდი, გამთანგავდა
ბუნებრივი სიმშვიდე და სიკვდილი მიმიღებდა თავის წიაღში.

საათზე მეტ ხანს ვკანკალებდი. ამასობაში სიმშვიდეც მეწვია.

სანამ თვალები დამეხუჭებოდა, დედის ხმა ჩამესმა. ის ბავშვობის დროინდელ

ზღაპარს მიყვებოდა, ოღონდ მაშინ, ცხადია, ვერც კი ვხვდებოდი, ეს ზღაპარი ჩემზე
თუ იყო.

„იყვნენ ამქვეყნად გოგო და ბიჭი, რომელთაც ერთმანეთი უყვარდათ,  -

სიკვდილისწინა ბურანში თუ სიზმარში მიყვებოდა დედა,  - მათ დაქორწინება
გადაწყვიტეს. პატარძალმა და ნეფემ კი, წესისამებრ, ერთმანეთს საჩუქრები უნდა
მიართვან.

ბიჭი ღარიბი იყო, ერთადერთი სიმდიდრე ჰქონდა - საათი, რომელიც პაპისაგან

დარჩენოდა. მან გადაწყვიტა, საათი გაეყიდა და შეყვარებულისათვის სავარცხელი
ეყიდა.

საჩუქრის საყიდლად არც გოგონას ჰქონდა ფული. ამიტომ იმ ქალაქის ერთ მდიდარ
ვაჭართან მივიდა და თავისი ულამაზესი თმა მიჰყიდა. იმ ფულით კი თავის
შეყვარებულს ოქროს საათის ძეწკვი უყიდა.

და როცა ისინი ქორწილის დღეს ერთმანეთს შეხვდნენ, დედოფალმა ნეფეს საათის

ძეწკვი აჩუქა, ნეფემ კი  - სავარცხელი, მაგრამ ორივეს უკვე გაეფანტა თავისი
სიმდიდრე.“

ვიღაცა გამეტებით მანჯღრევდა და ამან გამომაფხიზლა.

- დალიე!  - ჩამესმა კაცის ხმა,  - ჩქარა დალიე!

ვერა და ვერ ვხვდებოდი, ვინ იყო და რა უნდოდა, არც წინააღმდეგობის გაწევა

შემეძლო. კაცმა კბილები ძალით გამიხსნა და პირში რაღაც სითხე ჩამასხა  - გულ-
მუცელი გამომეწვა. ისიც შევნიშნე, ქურთუკი გაიხადა და შიგ გამახვია.

- დალიე! დალიე!  - მაძალებდა კაცი.

დავმორჩილდი და ისევ დავხუჭე თვალები.

გონს მონასტერში მოვედი. ვიღაც ქალი დამყურებდა.

- კინაღამ დაიღუპეთ,  - მითხრა მან,  - მონასტრის დარაჯი რომ არა, უკვე ამქვეყნად
აღარ იქნებოდით.

ფეხზე ძლივს წამოვდექი, ვერც კი ვხვდებოდი, რას ვაკეთებდი. მეხსიერებაში

ნაწყვეტ-ნაწყვეტად ამომიტივტივდა გუშინდელი დღე და გული დამწყდა, დარაჯმა
რომ მიპოვა.

მაგრამ სიკვდილი უკვე გამისხლტა ხელიდან. ახლა სიცოცხლე მეწერა.

ქალმა სამზარეულოში შემიყვანა, ყავა დამისხა, თეფშზე რაღაც საჭმელი დამიდო.

არაფერს მეკითხებოდა და არც მე მიცდია, რამე ამეხსნა. ჭამა რომ დავამთავრე, ჩემი
ზურგჩანთა გამომიწოდა.

- შეამოწმე, ხომ არაფერი დაგეკარგა.

- არა მგონია. შიგ არც იყო არაფერი.

- წინ მთელი ცხოვრება გაქვს, შვილო. ხანგრძლივი ცხოვრება, გაუფრთხილდი.

- სადღაც აქვე პატარა ქალაქია და ეკლესია,  - ვუთხარი და ვცადე, არ
ავტირებულიყავი.  - გუშინ, სანამ აქ აღმოვჩნდებოდი, იმ ეკლესიაში შევედი ჩემი...  -
გავჩუმდი, არ ვიცოდი, როგორ მეთქვა,  - ჩემი ბავშვობის მეგობართან ერთად. უკვე
მობეზრებული მქონდა ეკლესიებში სიარული, მაგრამ უცებ ზარის რეკვა შემოგვესმა.
ჩემმა მეგობარმა მითხრა, რომ ზარი ჩვენ გვიხმობდა და ეკლესიაში უნდა
შევსულიყავით.

ქალმა ჭიქა ისევ გამივსო, თვითონაც დაისხა და გვერდით მომიჯდა  - გულისყურით

მისმენდა.

- და ჩვენ შევედით. ეკლესიაში სიცარიელე და სიბნელე იყო. ვცდილობდი, გამერკვია,

რისთვის გვიხმო ზარმა, მაგრამ მხოლოდ ჩვეულებრივ საკურთხეველსა და ხატებს
ვხედავდი. მოულოდნელად, სადღაც მაღლა, იქ, სადაც ორღანი უნდა ყოფილიყო,
რაღაც შეირხა.

როგორც აღმოჩნდა, იქ, ქანდარაზე, რამდენიმე ბიჭი იჯდა და ექვსსიმიან გიტარებს

აწყობდნენ. გადავწყვიტეთ, ცოტა ხნით შეგვესვენა და შემდეგ გაგვეგრძელებინა გზა.

მალე ვიღაც კაციც შემოგვიერთდა. მხიარულ გუნებაზე იყო და ბიჭებს აგულიანებდა,

პასადობლი დაეკრათ.

- იმედი მაქვს, არ დაუკრეს,  - თქვა ქალმა,  - პასადობლს ხომ კორიდაზე უკრავენ.

- არა, მაგრამ გაიცინეს და ფლამენგოს დაკვრა დაიწყეს. მე და ჩემს მეგობარს ეს

ყველაფერი უცნაურად გვეჩვენა  - ეკლესიის მყუდრო სიბნელე, გიტარის ხმა და ეს
მხიარული კაცი, გვერდით რომ გვეჯდა.

თანდათან ეკლესია მრევლით გაივსო. მუსიკოსები დაკვრას განაგრძობდნენ და

მუსიკის რიტმს აყოლილი ხალხი იღიმებოდა.

ჩემმა მეგობარმა მკითხა, მინდოდა თუ არა მესის მოსმენა. მე არ ვისურვე  - წინ

გრძელი გზა გველოდა. წასვლა გადავწყვიტეთ, მაგრამ მანამდე უფლისთვის
გვინდოდა, მადლობა შეგვეწირა, რომ კიდევ ერთი მშვენიერი წამი შეგვაგრძნობინა.

კართან მისულებმა შევნიშნეთ, რომ ეზოში ზღვა ხალხი ირეოდა  - გეგონებოდათ,

მთელი ქალაქი აქ მოვიდაო. გავიფიქრე კიდეც, იქნებ ეს არის უკანასკნელი
კათოლიკური ქალაქი ესპანეთში და იქნებ ამიტომაც ასე მხიარულად ტარდება-მეთქი
აქ მესა.

მანქანაში რომ ვსხდებოდით, სამგლოვიარო ცერემონია შევნიშნეთ. კუბო ხელით

მოჰქონდათ. გასვენება იყო. როცა პროცესია ეკლესიის კარს მიუახლოვდა,
მუსიკოსებმა ფლამენგოს დაკვრა შეწყვიტეს და რეკვიემი დაიწყეს.

- უფალო, განუტევე სულსა მონისა შენისასა,  - პირჯვარი გადაისახა ქალმა.

მეც იგივე გავიმეორე და განვაგრძე:

- აი, ეს იყო ნიშანი. ჩვენ გვეუწყა, რომ ყოველი მხიარულების ბოლო ნაღველია.

ქალმა შემომხედა და არაფერი მითხრა. შემდეგ ოთახიდან გავიდა და თითქმის

მაშინვე უკან დაბრუნდა  - ხელში ქაღალდის დასტა და კალმისტარი ეჭირა.

- გარეთ გავიდეთ.

უკან გავყევი. თენდებოდა.

- უფრო ღრმად ისუნთქე,  - მთხოვა მან,  - კარგია, თუ დილის სიგრილე ფილტვებში

ჩაგივა და სისხლში დაგივლის. გუშინ სასწაულმა გადაგარჩინა. როგორც გატყობ,
ნამდვილად ვერ ხვდები იმ ამბის აზრს, ახლახან რომ მომიყევი. შენ მხოლოდ მისი
ნაღვლიანი დასასრული დაინახე და ის ბედნიერი წუთები დაგავიწყდა, ეკლესიაში
რომ განიცადე. დაგავიწყდა, როგორ შეიგრძენი, რომ ცა დედამიწას უერთდებოდა,
დაგავიწყდა, რა ბედნიერება იყო, რომ ერთად განიცდიდით მშვენიერ წუთებს შენ და
შენი...  - ცოტა ხნით დაფიქრდა, მერე თვალი ჩამიკრა და ღიმილით განაგრძო:  -
ბავშვობის მეგობარი. გახსოვს მაცხოვრის სიტყვები: „მკვდრებს მიანდე თავიანთი
მკვდრების დამარხვა“, რადგან მან იცოდა, რომ სიკვდილი არ არსებობს. სიცოცხლე
მაშინაც იყო, სანამ ჩვენ მოვევლინებოდით ამ ქვეყანას და გაგრძელდება მას
შემდეგაც, როცა ჩვენ აღარ ვიქნებით.

თვალზე ცრემლი მომადგა.

- იგივე შეიძლება ითქვას სიყვარულზეც,  - განაგრძო ქალმა,  - ის ჩვენამდეც

არსებობდა და იარსებებს მარად.

- ისეთი შეგრძნება მაქვს, თითქოს კარგად მიცნობდეთ და იცოდეთ, რაც თავს

გადამხდა,  - ვუთხარი მე.

- ყველა სასიყვარულო ისტორია ერთმანეთს ჰგავს. თავის დროზე მეც განმიცდია ეს

ყველაფერი, მაგრამ აღარ მახსოვს. მახსოვს მხოლოდ, რომ სიყვარული აღდგა
ფერფლიდან და სხვა ადამიანის, ახალი იმედებისა და ახალი ოცნების სახით
დამიბრუნდა.

მან ქაღალდი და კალმისტარი გამომიწოდა.

- დაწერე ყველაფერი, რასაც განიცდი. სულიდან ამოიგლიჯე გრძნობები და ქაღალდს

მიანდე, მერე კი წყალს გაატანე. ლეგენდის თანახმად, რიო-პიედრა იმდენად ცივია,
რომ ყველაფერი, რაც მის ტალღებში ხვდება  - ფოთლები, მწერები, ფრინველთა
ბუმბული  - დროთა განმავლობაში ქვებად იქცევა, ასე უხვად რომ ჩალექილა მის
კალაპოტში. იქნებ შენი ტანჯვაც მის გაყინულ ტალღებს მიანდო.
მან მაკოცა და მითხრა, თუ მოვისურვებდი, შემეძლო, სადილად მონასტერში
დავბრუნებულიყავი.

- არ დაივიწყო,  - მომაძახა,  - სიყვარული მარადიულია! მხოლოდ შეყვარებულები

იცვლებიან!

გამეცინა. მან ხელი დამიქნია.

დიდხანს დავცქეროდი მდინარეს, დიდხანს ვტიროდი, სანამ არ ვიგრძენი, რომ

ცრემლი გამიშრა.

და მაშინ დავიწყე წერა.

ეპილოგი

მთელ დღეს ვწერდი. მეორე და მესამე დღესაც. ყოველ დილას მდინარის ნაპირთან
მივდიოდი, საღამო ხანს კი ის ქალი გამოდიოდა, ხელს მკიდებდა და მონასტერში
შევყავდი, თავის სენაკში.

მირეცხავდა, უბრალო ვახშამს მიმზადებდა, უმნიშვნელო თემებზე მელაპარაკებოდა

და დასაძინებლად მაწვენდა.

ერთ დილას, როცა უკვე ჩემი ამბის დასასრულს ვუახლოვდებოდი, ავტომობილის

ხმა შემომესმა. გული გამეყინა, მერე გააფთრებული ცემა დაიწყო, მაგრამ მაინც ვერ
ვიჯერებდი, რასაც გული მეუბნებოდა. მე უკვე ვგრძნობდი, რომ გავთავისუფლდი
ყველაფრისაგან, უკვე შემეძლო სამყაროში დაბრუნება და კვლავ მის ნაწილად ქცევა.

ყველაზე რთული უკან მოვიტოვე და მისგან მხოლოდ ნათელი დარდი შემომრჩა.

მაგრამ გულს არ მოვუტყუებივარ. ხელნაწერიდან თავი არ ამიღია, ისე ვიგრძენი მისი

იქ ყოფნა და მისი ნაბიჯების ხმაც შემომესმა.

- პილარ!  - მითხრა და გვერდით მომიჯდა.

არ მიპასუხია. წერას განვაგრძობდი, მაგრამ უკვე გამებნა აზრი და აღარც მისი

მოკრების ძალა შემწევდა. გული გამალებით მიცემდა, ისე ფართხალებდა, თითქოს
საგულიდან ამოვარდნას და მისკენ გაქცევას ლამობდა, მე არ ვუშვებდი მხოლოდ.

ის იჯდა, მდინარეს გასცქეროდა, მე კი ვწერდი. ასე გავიდა მთელი დილა  - ერთი

სიტყვაც არ დაგვცდენია. და მე იმღამინდელი დუმილი გამახსენდა, ჭასთან, როცა
ანაზდად გავაცნობიერე, რომ მე ის მიყვარდა.
დაღლილობამ თითები გამიშეშა და კალმისტარი გვერდზე გადავდე. მაშინ მან
მითხრა:

- უკვე ბნელოდა, გამოქვაბულიდან რომ გამოვედი და ვეღარსად დაგინახე. ჯერ

სარაგოსაში ჩავედი, მერე  - სორიაში. შემეძლო, მთელი ქვეყანა შემომევლო შენს
საძებნელად. მერე ისევ პიედრას მონასტერთან დავბრუნდი და შემთხვევით შევხვდი
ამ ქალს. მან მომასწავლა, სადაც იყავი, და ისიც მითხრა, რომ მე მელოდი.

თვალები ცრემლით ამევსო.

- მე შენთან დავრჩები, სანამ აქ, ამ ნაპირზე იჯდები. თუ დაიძინებ  - კართან დავწვები.

თუ სადმე წახვალ, უკან გამოგყვები, მხოლოდ მაშინ მიგატოვებ, როცა თვითონ
გამაგდებ, მაგრამ მთელი სიცოცხლე მაინც შენ მეყვარები.

ცრემლს უკვე ვეღარ ვიკავებდი. ისიც ტიროდა.

- მინდა, იცოდე...

- ნურაფერს მეტყვი, გამომართვი და წაიკითხე,  - ვუთხარი და ხელნაწერი ფურცლები

გავუწოდე.

საღამომდე მდინარეს გავცქეროდი. ქალმა ბუტერბროდები და ღვინო მოგვიტანა,

რაღაც გვითხრა ამინდზე და ისევ მარტონი დაგვტოვა. ის დროდადრო თავს ანებებდა
კითხვას და დაფიქრებულ, ჩამკვდარ მზერას აპყრობდა ჰორიზონტს.

ტყეში მომინდა გასეირნება. მინდოდა, პატარა წყალვარდნილები და მთის

ფერდობები მენახა,  - ყოველ მათგანს თავისი ლეგენდა რომ ჰქონდა და იდუმალი
აზრით იყო სავსე. მზის ჩასვლისას ისევ მონასტერთან მივბრუნდი.

მან ხელნაწერი გამომიწოდა.

- გმადლობ და... მაპატიე.

რიო-პიედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და გავიღიმე.

- მე შენმა სიყვარულმა გადამარჩინა და ჩემს ოცნებებთან დამაბრუნა,  - მითხრა მან.

მე ისევ გაუნძრევლად ვიჯექი და ხმას ვერ ვიღებდი.

- გახსოვს 137-ე ფსალმუნი?

თავი დავუქნიე. ტუჩების გახსნის მეშინოდა.

- ბაბილონის მდინარეებთან...

- ჰო, მახსოვს,  - ვუთხარი და ვიგრძენი, ნელ-ნელა როგორ მიბრუნდებოდა

სიცოცხლე,  - იქ განდგომაზეა ლაპარაკი. იმ ადამიანებზე, რომლებმაც ძეწნებზე
ჩამოკიდეს თავიანთი ქნარები, რადგან არ შეეძლოთ, გულით სასურველი მუსიკა
დაეკრათ. შემდეგ კი, როცა ცრემლი დაუშრათ, ნათელი დარდით გაიხსენეს ოცნების
მიწა და მეფსალმუნემ საკუთარ თავს შეჰფიცა:

თუ დაგივიწყო, შენ, იერუსალიმო,

დამივიწყოს მარჯვენამ ჩემმა,

მიეკრას სასას ჩემი ენა,

თუ არ გავიხსენო,

თუ არ დავაყენო იერუსალიმი

ჩემი მხიარულების სათავეში.

მან კვლავ გაიღიმა.

- მე ეგ დამავიწყდა და გახსენება შენ მაიძულე.

- როგორ გგონია, შეძლებ შენი მადლის უკან დაბრუნებას?

- არ ვიცი, მაგრამ უფალი ყოველთვის მეხმარებოდა. ახლა შენს თავს მიძღვნის

საჩუქრად და შენ შემაძლებინებ, ჩემს გზას დავუბრუნდე.

- ჩვენს გზას,  - გავუსწორე მე.

- ჰო, ჩვენს გზას.

მან ხელი ჩამკიდა და მიწიდან წამომაყენა.

- ბარგი წამოიღე, წავიდეთ. ოცნებები თავისით არ ხდება.

1994 წ. იანვარი