Balik – Sabakan

Roger Paul Fuentes

1st Place, Sugilanong Mubo Category

17th Tingog Arts Journalism Awards
November 25, 2016

“Sakripisyo, kahago ug pag-antos alang sa kaayohan sa tanan”

Isip usa ka pulis, akong katungdanan ug akong kaakuhan mao ang pagbantay sa kahapsay

ug kalinaw sa atong katilingban. Usahay, lisod akong mga buluhaton pero taliwala sa kalisud,

ikalipay nako ang akong pagpangalagad alang sa katawhan. Matag operasyon, aduna sab higayon

nga makapatay pud ko sa akong isigkatawo tungod lamang sab sa higayon nga ang mga suspek

mosukol batok kanamong mga pulis. Ug dili lalim among mga tahas nga among pagabuhaton

tungod ang among kinabuhi kanunay’ng gaatubang sa mga peligrong panghitabo. Apan niining

tanan, ako kining gisalig ug gihalad ngadto sa atong Labaw’ng Makagagahom ug Siya nasayod

sa tanan nakong gipangbuhat.

Ako diay si SPO1 John Francis Sabellano, 28 anyos ug sakop ako sa PNP – AIDG o kun

“Anti – Illegal Drugs Group” sa mga kapulisan dinhi sa Dakbayan sa Davao. Nahuman ko sa

kursong BS – Psychology sa Ateneo de Davao University. Gipili nako nga mamahimo akong usa

sa mga tigpatuman sa mga balaod bisan tuod dili haom sa akong kursong gikuha tungod sa akong

kabubut-on nga motabang sa akong isigkatawo nga mahilayo sila sa mga dautang buhat ilabina

karong panahona nga ang mga kabatan – onan nga nahilambigit ug nahaylo sa mga ginadiling

drogas isip kabahin na karon sa ilang mga suliran sa ilang kinabuhi. Niining tanang, ako ug ang

tibuok kapulisan sa atong nasud, naningkamot kami nga kining mga tawo nga nahisalaag gikan
sa katarong, ako ug amo kining hangyoon nga mubalik – sabakan sila, magbag – o sila sa ilang

kinabuhi ug biyaan ang tanang mga dautang buhat nila.

Usa sa mga programa nga among gipahigayon uban sa among hepe karong panahona,

mao ang gitawag nato ug Oplan Tokhang o kun “Operation Toktok – Hangyo” sa mga tawong

nahilambigit sa dautang drogas sa tibuok dakbayan. Namugna kining nga programa ubos sa

pagmando sa atong bag – ong milingkod nga pangulo sa atong nasud ug sa hepe sa tibuok kusog

sa PNP. Nagpahigayon kami ug mga panudlo sa mga kasigpit nga lugar sa tibuok dakbayan aron

sila mahatagan ug dugang pang kaalam kung unsa kining mga ilegal droga nga makadaot sa

tibuok panglawas ug sa tibuok panghunahuna.

Samtang nagpahigayon ako sa mao niining programa, duna koy nakaila nga usa ka batan-

on. Siya mao si Celso Taruk, usa sa mga nahilambigit sa ginadili nga droga, 19 anyos ug wala

siya mipadayon sa pagtuon sa kolehiyo tungod sa kawad-on sa ilang banay. Nanginabuhi siya

isip tig-atiman sa uma sa ilang silingan ug ang abot niini iyang ihatag sa iyang inahan ug iya pud

kining binlan ug igo-igo para sa pagpalit ug ginadiling droga. Dili pa lang dugay siya nagsugod

sa maong paggamit sa droga. Human sa among pagpanudlo, usa siya sa mga mitahan sa iyang

kaugalingon nga dili na siya mousab ug magbag-o sa iyang kinabuhi.

“Sir, namatikdan nako nga dili diay kini maayo” Miingon siya kanako.

“Salamat sa imong pagtahan ug hinaot magbag-o na ka.” Tugon nako alang kaniya.

Dili lamang siya ang mitahan para magbag-o kundili daghang mga tawo nga nahilambigit

sa ginadiling droga sab ang mitahan. Ubay – ubay kanila puro mga batan-on nga nasa 19 ngadto

sa 23 ang pangedaron. Ug gani, si Celso ang kinamanghuran sa tanang mitahan. Nalipay ko sa

akong gibuhat nga makapabalik ko sa mga nahisalaag karong panahona ilabina sa ilang pagtahan

sa ilang kaugalingon batok sa ginadiling droga.

Usa niana ka adlaw, nagkita mi ni Celso sa simbahan. Naatol na to sa paghuman sa misa

miingon ko kaniya: “Dong Celso, kamusta na man?”

“Maayo biya sir… Padayon gihapon sa pag-atiman sa mga pananum sa akong silingan”

“Maayo. Unya, wala na ka mipadayon ug gamit sa ginadiling droga?”

“Wala na sir ui. Mitahan na biya ko sir. Usa pa,… misaad ug nanumpa nako sa atong

panggamhanan ug sa akong kaugalingon nga dili na jud ko moutro anang butanga.” Balibad ni

Celso.

“Husto kana dong. Kana kay nanumpa ka, barugi imong gisaad. Diba kahibalo na ka nga

ug unsay dangatan nimo kun moutro ka anang mga butanga?”

“Nasayod na ko ana sir ug di na jud mautro” Matud ni Celso.

“Sige dong, paningkamot sa imong pag-ugmad nianang yutaa, kun makatigom ka, unta,

padayon sa imong pagtuon ha? Nasabtan ba nimo?”

“Oo sir, nasabtan nako”

Ug malipayon siyang mipauli sa ilang panimalay, ug ako usab gikan sa simbahan paingon

sa munisipyo. Bisan ug adlaw kadto sa dominggo, kaming mga pulis wala kami undang sa pag-

alagad ug padayon gihapon ming maigmaton ug nanglimbasog tungod ang krimen kanunay’ng

nagpalibot.
 Mga milabay’ng duha ka semana, duna kami nadawat mga sumbong kabahin sa droga.

Ug si hepe mimando nga dili na kini dugayon tungod daghan na kaayo mga sumbong. Busa,

nagpahigayon kami ug usa ka raid sa lugar nilang Celso. Diha-diha, sa laktod nga pagkaistorya,

naapil si Celso sa maong raid among gibuhat. Naluoy ko nga naglantaw niya nga naghilak atol

sa operasyon apan, akong katungdanan nga dakpon siya ug ibutang sa bilanggoan.

Sa kaso ni Celso, dili kaayo ingon nga bug-at kay igo lamang siyang migamit. Tungod sa

balaod, ang mga tawong igo lamang migamit sa droga ipabutang sila sa mga rehabilitation

center aron mahatagan sila ug kaaliman sa panglawas ug panghunahuna. Ug mao si Celso among

gibutang sa Davao City Treatment and Rehabilitation Center for Drug Dependents aron

mamaayo si Celso.

Sa milabay nga usa ka tuig gikan sa pagdakop ni Celso, nakita nako nga adunay gayuy

dakong kausaban niya. Lahi ra kaayo kaysa sa una. Baskog iyang panglawas ug naa na sa

saktong panghunahuna. Iya akong nakita samtang mibaklay ko labay sa ilang panimalay ug

miduol siya kanako.

“Sir, salamat kaayo sa imong tabang sir, ug pasayloa ko sa akong mga nabuhat kaniadto.

Ako na kining gibasolan ug nagmahay ko nganong misulod ko adtong butanga”. Miingon si

Celso dala paghilak.

“Dong, karon kay nakaamgo na man ka, palihug lang, ayaw na kadto pag-usba tungod

kay nasayod na man ka ug unsa imong kinabuhi kun mopadayon ka adto. Ug dili pud kana

makatabang sa imong kinabuhi. Hinonoa, makadaot kana sa imong panglawas ug sa imong

panghunahuna”. Pahiyom ko nga nagsulti kaniya.

 Diha ra jud makaamgo ang usa ka tawo kun maka-alimadmad o motagam siya sa iyang

gipangbuhat. Nabati nako ang iyang dakong pagbasol sa iyang kinabuhi. Gani, nakita nako siya

nga gusto siya makatungtung sa kolehiyo, akong gitabangan si Celso sa iyang pagtuon, ug karon,

kalooy sa Ginoo nahuman siya sa iyang pagtuon. Nakatrabaho ug maayo, ug naminyo siya.

Mga igsoon, dili gayud nato malikayan nga matakilpo ang atong usa ka tiil samtang

nagpanaw kita sa atong kinabuhi. Gani, ato pa gayung tabangan gikan sa pagkapukan sa mga

kasaypanan aron siya makapadayon sa iyang panaw. Sama ni Celso nga wa nako damha nga

mahuman diay siya ug nakahatag pa ko ug maayong kaugmaon ug gawi alang kaniya. Aduna

sila’y mga sakop sa ilang mga kagahapon ug dili nato angay nga hukman pa ilang mga sayop

kaniadto. Kundili, atong tabangan ug paningkamotan nga mahilayo sila sa kadautan, hatagan

nato sila ug saktong kaalam para sa kaayohan ug dili nato sila ingon nga dagmalon ang ilang

kinaiya. Hinonoa, ang gugma ug kaangayan ang mopatigbabaw aron makab-ot nato ang tinood

nga kalipay ug kalinaw sa atong tagsa-tagsa ka kasingkasing.