THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

TÀI LIỆU TỰ HỌC

ĐẠI SỐ 10

CHƯƠNG I:
MỆNH ĐỀ - TẬP HỢP

1
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

BÀI 1: MỆNH ĐỀ

I – MỆNH ĐỀ
Mỗi mệnh đề phải đúng hoặc sai.
Một mệnh đề không thể vừa đúng, vừa sai.

II – PHỦ ĐỊNH CỦA MỘT MỆNH ĐỀ

Kí hiệu mệnh phủ định của mệnh đề P là P ta có

P đúng khi P sai.

P sai khi P đúng.

III – MỆNH ĐỀ KÉO THEO

Mệnh đề '' Nếu P thì Q '' được gọi là mệnh đề kéo theo, và kí hiệu là P  Q.

Mệnh đề P  Q còn được phát biểu là '' P kéo theo Q '' hoặc '' Từ P suy ra Q '' .

Mệnh đề P  Q chỉ sai khi P đúng và Q sai.

Như vậy, ta chỉ xét tính đúng sai của mệnh đề P  Q khi P đúng. Khi đó, nếu Q đúng thì P  Q
đúng, nếu Q sai thì P  Q sai.

Các định lí, toán học là những mệnh đề đúng và thường có dạng P  Q.

Khi đó ta nói P là giả thiết, Q là kết luận của định lí, hoặc P là điều kiện đủ để có Q hoặc Q là điều
kiện cần để có P.

IV – MỆNH ĐỀ ĐẢO – HAI MỆNH ĐỀ TƯƠNG ĐƯƠNG

Mệnh đề Q  P được gọi là mệnh đề đảo của mệnh đề P  Q.

Mệnh đề đảo của một mệnh đề đúng không nhất thiết là đúng.
Nếu cả hai mệnh đề P  Q và Q  P đều đúng ta nói P và Q là hai mệnh đề tương đương. Khi đó
ta có kí hiệu P  Q và đọc là P tương đương Q, hoặc P là điều kiện cần và đủ để có Q, hoặc P khi và
chỉ khi Q.

V – KÍ HIỆU  VÀ 
Ví dụ: Câu '' Bình phương của mọi số thực đều lớn hơn hoặc bằng 0'' là một mệnh đề. Có thể viết mệnh
đề này như sau

x  : x2  0 hay x 2  0, x  .
2
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Kí hiệu  đọc là '' với mọi '' .

Ví dụ: Câu '' Có một số nguyên nhỏ hơn 0 '' là một mệnh đề.
Có thể viết mệnh đề này như sau
n  : n  0.
Kí hiệu  đọc là '' có một '' (tồn tại một) hay '' có ít nhất một '' (tồn tại ít nhất một).

MỘT SỐ BÀI TẬP ĐẶC TRƯNG

Câu 1. Trong các câu sau, câu nào không phải là mệnh đề?
A. Bạn đã ăn cơm chưa?
B. Hình thoi có hai đường chéo vuông góc với nhau.
C. Tổng các góc của một tam giác là 180 .
D. 1  x  1 .
Chọn A
Câu hỏi, câu câu cảm thán…không phải là những mệnh đề.

Câu 2. Trong các mệnh đề sau, mệnh đề nào là mệnh đề sai?

A. Hai tam giác bằng nhau khi và chỉ khi chúng đồng dạng và có một góc bằng nhau.
B. Một tứ giác là hình chữ nhật khi và chỉ khi chúng có 3 góc vuông .
C. Một tam giác là vuông khi và chỉ khi nó có một góc bằng tổng hai góc còn lại .
D. Một tam giác là đều khi và chỉ khi chúng có hai đường trung tuyến bằng nhau và có một góc bằng
60.

Chọn A
Hai tam giác đồng dạng thì các góc tương ứng bằng nhau. Hai tam giác đồng dạng bằng nhau khi chúng
có cặp cạnh tương ứng bằng nhau.

Câu 3. Trong các mệnh đề sau, mệnh đề nào là mệnh đề sai?

A. " ABC là tam giác đều  Tam giác ABC cân ".
B. " ABC là tam giác đều  Tam giác ABC cân và có một góc 60".
C. " ABC là tam giác đều  ABC là tam giác có ba cạnh bằng nhau ".
D. " ABC là tam giác đều  Tam giác ABC có hai góc bằng 60".

Chọn A
3
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Mệnh đề kéo théo " ABC là tam giác đều  Tam giác ABC cân " là mệnh đề đúng, nhưng mệnh đề đảo "
Tam giác ABC cân  ABC là tam giác đều " là mệnh đề sai.
Do đó, 2 mệnh đề " ABC là tam giác đều " và " Tam giác ABC cân " không phải là 2 mệnh đề tương
đương.

Câu 4. Cho x là số thực, mệnh đề nào sau đây đúng?

A.  x, x2  5  x  5 hoặc x   5. B.  x, x2  5   5  x  5.

C.  x, x2  5  x   5. D.  x, x2  5  x  5 hoặc x   5.

Chọn A

x  5
Đáp án A đúng vì  x, x 2  5  x  5   .
 x   5

Câu 5. Mệnh đề nào sau đây là phủ định của mệnh đề '' Mọi động vật đều di chuyển '' ?
A. Mọi động vật đều không di chuyển.
B. Mọi động vật đều đứng yên.
C. Có ít nhất một động vật không di chuyển.
D. Có ít nhất một động vật di chuyển.
Chọn C

Phủ định của mệnh đề "x  K , P  x  " là mệnh đề " x  K , P  x  " . Do đó, phủ định của mệnh đề “Mọi
động vật đều di chuyển” là mệnh đề “Có ít nhất một động vật không di chuyển”.

Câu 6. Mệnh đề P  x  :"x  , x 2  x  7  0" . Phủ định của mệnh đề P là

A. x  , x 2  x  7  0. B. x  , x2  x  7  0.

C. x  , x 2  x  7  0. D. x  , x2  x  7  0.

Chọn D

Phủ định của mệnh đề P là P  x  :" x  , x 2  x  7  0" .

4
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 7. Phủ định của mệnh đề P  x  :" x  , 5 x  3x 2  1" là

A. " x  , 5 x  3x 2  1". B. "x  , 5 x  3x 2  1".

C. "x  , 5 x  3x 2  1". D. " x  , 5 x  3x 2  1".

Chọn C

Phủ định của mệnh đề P  x  là P  x  :"x  , 5 x  3x 2  1" .

BÀI 2: TẬP HỢP

I – KHÁI NIỆM TẬP HỢP
1. Tập hợp và phần tử
Tập hợp (còn gọi là tập) là một khái niệm cơ bản của toán học, không định nghĩa.
Giả sử đã cho tập hợp A.
 Để chỉ a là một phần tử của tập hợp A, ta viết a  A (đọc là a thuộc A ).
 Để chỉ a không phải là một phần tử của tập hợp A, ta viết a  A (đọc là P không thuộc A ).

2. Cách xác định tập hợp

Một tập hợp có thể được xác định bằng cách chỉ ra tính chất đặc trưng cho các phần tử của nó.
Vậy ta có thể xác định một tập hợp bằng một trong hai cách sau
 Liệt kê các phần tử của nó.
 Chỉ ra tính chất đặc trưng cho các phần tử của nó.
Người ta thường minh họa tập hợp bằng một hình phẳng được bao quanh bởi một đường kín, gọi là biểu
đồ Ven.
3. Tập hợp rỗng
Tập hợp rỗng, kí hiệu là , là tập hợp không chứa phần tử nào.

Nếu A không phải là tập hợp rỗng thì A chứa ít nhất một phần tử.
A    x : x  A.

II – TẬP HỢP CON

Nếu mọi phần tử của tập hợp A đều là phần tử của tập hợp B thì ta nói A là một tập hợp con của B
và viết A  B (đọc là A chứa trong B ).
Thay cho A  B ta cũng viết B  A (đọc là B chứa A hoặc B bao hàm A )
5
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Như vậy A  B   x : x  A  x  B  .

Nếu A không phải là một tập con của B, ta viết A  B.

Ta có các tính chất sau

 A  A với mọi tập hợp A
 Nếu A  B và B  C thì A  C
   A với mọi tập hợp A.

Chú ý : số tập con của tập có n phần tử là 2 n tập hợp

III – TẬP HỢP BẰNG NHAU
Khi A  B và B  A ta nói tập hợp A bằng tập hợp B và viết là A  B.

Như vậy A  B   x : x  A  x  B  .

MỘT SỐ BÀI TẬP ĐẶC TRƯNG

Câu 1. Hãy liệt kê các phần tử của tập X  x  

2 x2  5x  3  0 .

3  3
A. X  0 . B. X  1. C. X   . D. X  1;  .
2  2
Chọn D

 x  1
 3
Ta có 2 x  5 x  3  0  
2
nên X  1;  .
x  3   2
 2

Câu 2. Hình nào sau đây minh họa tập A là con của tập B ?

A. B.

C. D.

Chọn D.

6
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 3. Cho tập X  2;3;4. Hỏi tập X có bao nhiêu tập hợp con?

A. 3. B. 6. C. 8. D. 9.

Chọn C

Tập X có 3 phần tử nên có số tập con là 23  8.

Các tập hợp con của X là: ; 2 ; 3 ; 4; 2;3; 3;4; 2;4; 2;3;4 .

Câu 4. Cho tập X  1;2;3;4 . Khẳng định nào sau đây đúng?

A. Số tập con của X là 16. B. Số tập con của X có hai phần tử là 8.

C. Số tập con của X chứa số 1 là 6. D. Số tập con của X chứa 4 phần tử là 0.

Chọn A

Số tập con của X là 24  16.

Câu 5. Tập A  0;2;4;6 có bao nhiêu tập hợp con có đúng hai phần tử?

A. 4. B. 6. C. 7. D. 8.

Chọn A

Các tập con có hai phần tử của tập A là: A1  0;2 ; A2  0;4 ; A3  0;6 ;
A4  2;4 ; A5  2;6 ; A6  4;6.

Câu 6. Trong các tập hợp sau, tập nào có đúng hai tập hợp con ?

A. . B. 1. C. . D. ;1.

Chọn B

Mỗi tập hợp luôn có hai tập con là tập  và chính nó. Tập 1 có đúng hai tập con là  và 1 .

Câu 7. Tìm x, y để ba tập hợp A  2;5 , B  5; x và C   x; y;5 bằng nhau.

A. x  y  2. B. x  y  2 hoặc x  2, y  5.

C. x  2, y  5. D. x  5, y  2 hoặc x  y  5.

7
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Chọn B
Hai tập hợp bằng nhau thì có phần tử như nhau
Vì A  B nên x  2. Lại do B  C nên y  x  2 hoặc y  5.

Vậy x  y  2 hoặc x  2, y  5.

BÀI 3: CÁC PHÉP TOÁN TRÊN TẬP HỢP

I – GIAO CỦA HAI TẬP HỢP

Tập hợp C gồm các phần tử vừa thuộc A, vừa thuộc B được gọi là giao của A và B.

Kí hiệu C  A  B (phần gạch chéo trong hình).

Vậy A  B   x | x  A ; x  B

x  A
x A B  
x  B

II – HỢP CỦA HAI TẬP HỢP

Tập hợp C gồm các phần tử thuộc A hoặc thuộc B được gọi là hợp của A và B
Kí hiệu C  A  B (phần gạch chéo trong hình).

Vậy A  B  x | x  A hoac x B 
x  A
x A B  
x  B

III – HIỆU VÀ PHẦN BÙ CỦA HAI TẬP HỢP

Tập hợp C gồm các phần tử thuộc A nhưng không thuộc B gọi là hiệu của A và B.
Kí hiệu C  A \ B (phần gạch chéo trong hình 7).

Vậy A \ B  A  B  x | x  A ; x B 

x  A
x A \ B  
x  B

Khi B  A thì A \ B gọi là phần bù của B trong A, kí hiệu C A B.

8
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

MỘT SỐ BÀI TẬP ĐẶC TRƯNG

Câu 1. Cho hai tập hợp A  1;5 và B  1;3;5. Tìm A  B.

A. A  B  1. B. A  B  1;3. C. A  B  1;3;5. D. A  B  1;5.

Chọn D

Tập hợp A  B gồm những phần tử vừa thuộc A vừa thuộc B  A  B  1;5.

Câu 2. Cho hai tập hợp A  1;3;5;8 , B  3;5;7;9 . Xác định tập hợp A  B.

A. A  B  3;5. B. A  B  1;3;5;7;8;9.

C. A  B  1;7;9. D. A  B  1;3;5.

Chọn B

Tập hợp A  B gồm những phần tử thuộc A hoặc thuộc B  A  B  1;3;5;7;8;9.

Câu 3. Cho hai tập hợp A  0;1;2;3;4 , B  2;3;4;5;6 . Xác đinh tập hợp A \ B.

A. A \ B  0. B. A \ B  0;1. C. A \ B  1;2. D. A \ B  1;5.

Chọn B

Tập hợp A \ B gồm những phần tử thuộc A nhưng không thuộc B  A \ B  0;1 .

Câu 4. Cho hai tập hợp A  0;1;2;3;4 , B  2;3;4;5;6 . Xác đinh tập hợp B \ A.

A. B \ A  5. B. B \ A  0;1. C. B \ A  2;3;4. D. B \ A  5;6.

Chọn D
Tập hợp B \ A gồm những phần tử thuộc B nhưng không thuộc A  B \ A  5;6 .

9
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 5. Cho hai tập hợp A  0;2 và B  0;1;2;3;4. Có bao nhiêu tập hợp X thỏa mãn A  X  B.

A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
Chọn C
Vì A  X  B nên X chắc chắn có chứa các phần tử 1; 3; 4.

Các tập X có thể là 1;3;4 , 1;3;4;0 , 1;3;4;2 , 1;3;4;0;2.

Câu 6. Cho A, B, C là ba tập hợp được minh họa như hình vẽ bên. Phần gạch sọc trong hình vẽ là tập
hợp nào sau đây?

A.  A  B  \ C. B.  A  B  \ C.
C.  A \ C    A \ B . D. A  B  C.

Chọn B

Câu 7. Lớp 10B1 có 7 học sinh giỏi Toán, 5 học sinh giỏi Lý, 6 học sinh giỏi Hóa, 3 học sinh giỏi cả
Toán và Lý, 4 học sinh giỏi cả Toán và Hóa, 2 học sinh giỏi cả Lý và Hóa, 1 học sinh giỏi cả 3 môn
Toán, Lý, Hóa. Số học sinh giỏi ít nhất một môn (Toán, Lý, Hóa) của lớp 10B1 là

A. 9. B. 10. C. 18. D. 28.

Chọn B.
Ta dùng biểu đồ Ven để giải:

Giỏi Toán + Lý Lý
Toán

2 1

1
1 Giỏi Lý + Hóa
1
3

1
Giỏi Toán + Hóa
Hóa

Nhìn vào biểu đồ, số học sinh giỏi ít nhất 1 trong 3 môn là: 1  2  1  3  1  1  1  10

Câu 8. Lớp 10A1 có 7 học sinh giỏi Toán, 5 học sinh giỏi Lý, 6 học sinh giỏi Hóa, 3 học sinh giỏi cả
Toán và Lý, 4 học sinh giỏi cả Toán và Hóa, 2 học sinh giỏi cả Lý và Hóa, 1 học sinh giỏi cả 3 môn
Toán, Lý, Hóa. Số học sinh giỏi đúng hai môn học của lớp 10A1 là:

A. 6. B. 7. C. 9. D. 10.
10
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Chọn A

Dựa vào biểu đồ ven của câu 7 trên, ta có số học sinh giỏi đúng hai môn học là 2  1  3  6.

BÀI 4: CÁC TẬP HỢP SỐ

I – CÁC TẬP HỢP SỐ ĐÃ HỌC

1. Tập hợp các số tự nhiên

  0, 1, 2, 3, ... ;

  1, 2, 3, ....

2. Tập hợp các số nguyên

 ...,  3,  2, 1, 0, 1, 2, 3, ....

Các số  1,  2,  3, ... là các số nguyên âm.

Vậy gồm các số tự nhiên và các số nguyên âm.

3. Tập hợp các số hữu tỉ

a
Số hữu tỉ biểu diễn được dưới dạng một phân số , trong đó a, b  , b  0.
b
a c
Hai phân số và biểu diễn cùng một số hữu tỉ khi và chỉ khi ad  bc.
b d
Số hữu tỉ còn biểu diễn được dưới dạng số thập phân hữu hạn hoặc vô hạn tuần hoàn.
4. Tập hợp các số thực
Tập hợp các số thực gồm các số thập phân hữu hạn, vô hạn tuần hoàn và vô hạn không tuần hoàn. Các
số thập phân vô hạn không tuần hoàn gọi là số vô tỉ.
Tập hợp các số thực gồm các số hữu tỉ và các số vô tỉ.

II – CÁC TẬP HỢP CON THƯỜNG DÙNG CỦA

Trong toán học ta thường gặp các tập hợp con sau đây của tập hợp các số thực .

11
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

MỘT SỐ BÀI TẬP ĐẶC TRƯNG

Câu 1. Cho tập hợp X   ;2   6;   . Khẳng định nào sau đây đúng?

A. X   ;2. B. X   6;   . C. X   ;   . D. X   6;2.

Chọn D

Câu 2. Cho tập hợp X  2011   2011;   . Khẳng định nào sau đây đúng?

A. X  2011 . B. X   2011;   . C. X   . D. X   ;2011 .

Chọn A

12
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 3. Cho tập hợp A   4;4   7;9  1;7  . Khẳng định nào sau đây đúng?

A. A   4;7  . B. A   4;9. C. A  1;8 . D. A   6;2.

Chọn B

Câu 4. Cho A   ; 2 , B  3;   và C   0;4  . Xác định X   A  B   C.

A. X  3;4. B. X  3;4  . C. X   ;4  . D. X   2;4  .

Chọn B
Ta có A  B   ; 2  3;   
  A  B   C  3;4  .

Câu 5. Cho hai tập hợp A   4;7 và B   ; 2    3;   . Xác định X  A  B.

A. X   4;   . B. X   4; 2    3;7 .

C. X   ;   . D. X   4;7 .

Chọn B
Ta có A  B   4;7   ; 2    3;     4; 2    3;7 .

Câu 6. Cho tập X   3;2  . Phần bù của X trong là tập nào trong các tập sau?

A. A   3;2. B. B   2;   .

C. C   ; 3   2;   . D. D   ; 3   2;   .

Chọn D

Ta có C X  \ X   ; 3   2;   .

Câu 7. Cho tập A  x   

x  5 . Khẳng định nào sau đây đúng?

A. C A   ;5 . B. C A   ;5.

C. C A   5;5  . D. C A   5;5.

Chọn C


Ta có A  x  
x  5   ; 5  5;   
C A  \ A   5;5  .

13
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 8. Cho C A   ;3  5;   và C B   4;7  . Xác định tập X  A  B.

A. X  5;7  . B. X   5;7  . C. X   3;4  . D. X  3;4  .
Chọn D
Ta có:

 C A \ A   ;3  5;   
 A3;5  .

 C B \ B   4;7  
 B   ;4   7;   .

Suy ra X  A  B  3;4  .

Câu 9. Cho hai tập hợp A   2;3 và B  1;   . Xác định C  A  B .

A. C  A  B    ; 2. B. C  A  B    ; 2  .
C. C  A  B    ; 2  1;3. D. C  A  B    ; 2   1;3 .

Chọn B
Ta có A  B   2;   
C  A  B  \  A  B    ; 2  .

Câu 10. Cho hai tập hợp A   3;7  và B   2;4. Xác định phần bù của B trong A.
A. C A B   3;2    4;7  . B. C A B   3;2    4;7.
C. C A B   3;2   4;7. D. C A B   3;2   4;7  .

Chọn D

C A B  A \ B   3;2   4;7 

Câu 11. Cho hai tập hợp A   4;3 và B   m  7; m  . Tìm giá trị thực của tham số m để B  A .
A. m  3. B. m  3. C. m  3. D. m  3.

Chọn C

Điều kiện tồn tại tập B : m .

m  7  4 m  3
Để B  A khi và chỉ khi 4  m  7  m  3     m3.
m  3 m  3

Câu 12. Cho hai tập hợp A   m; m  1 và B   0;3 . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để
A  B  .
A. m   ; 1   3;   . B. m   ; 1   3;   .
C. m   ; 1  3;   . D. m   ; 1  3;   .
14
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Chọn C

Ta có 2 trường hợp sau:

Trường hợp 1.

Để A  B    m  3.

Trường hợp 2.

Để A  B    m  1  0  m  1

Kết hợp hai trường hợp ta được thì A  B    m   ; 1  3;   .

4 
Câu 13. Cho số thực a  0 và hai tập hợp A   ;9a  , B   ;   . Tìm tất cả các giá trị thực của tham
a 
số a để A  B   .
2 2 2 2
A. a   . B.   a  0. C.   a  0. D. a   .
3 3 3 3

Chọn C
Để hai tập hợp A và B giao nhau khác rỗng khi và chỉ khi
4 4 2
9a   9a 2  4 (do a  0 )  a 2     a  0 .
a 9 3

Câu 14. Cho hai tập hợp A   2;3 và B   m; m  5 . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để
A  B  .
A. 7  m  2. B. 2  m  3. C. 2  m  3. D. 7  m  3.

Chọn D
Đối với bài toán này giải theo mệnh đề phủ định thì đơn giản hơn, tức là đi tìm m để A  B   sau đó
suy ra A  B  . Ta có 2 trường hợp sau:

15
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Trường hợp 1.

Để A  B    m  3.
Trường hợp 2.

Để A  B    m  5  2  m  7.

m  3
Kết hợp hai trường hợp ta được  thì A  B  .
 m  7
Suy ra để A  B   thì 7  m  3.

Câu 15. Cho hai tập hợp A   4;1 và B   3; m . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để A  B  A
A. m  1. B. m  1. C. 3  m  1. D. 3  m  1.

Chọn D
Điều kiện tồn tại tập hợp B : m  3 .
Để A  B  A khi và chỉ khi B  A , tức là m  1 .
Đối chiếu điều kiện, ta được 3  m  1 .

Câu 16. Cho hai tập hợp A   ; m và B   2;   . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để
A B  .
A. m  0. B. m  2. C. m  0. D. m  2.

Chọn B
Để A  B  thì m  2.

Câu 17. Cho hai tập hợp A   m  1;5  và B   3;   . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để
A\ B  
A. m  4. B. m  4. C. 4  m  6. D. 4  m  6.

Chọn C

16
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Điều kiện tồn tại tập hợp A : m  1  5  m  6 .

Để A \ B   khi và chỉ khi A  B , tức là 3  m  1  m  4 .
Đối chiếu điều kiện, ta được 4  m  6 .

Câu 18. Cho hai tập hợp A   ; m  và B  3m  1;3m  3 . Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để
AC B.
1 1 1 1
A. m   . B. m  . C. m  . D. m   .
2 2 2 2

Chọn B

Ta có C B   ;3m  1   3m  3;   .

1
Do đó, để A  C B  m  3m  1  m  .
2

BÀI 5: SỐ GẦN ĐÚNG, SAI SỐ

I – SỐ GẦN ĐÚNG
Ví dụ 1. Khi tính diện tích của hình tròn bán kính r  2 cm
theo công thức S   r 2 .
Nam lấy một giá trị gần đúng của  là 3,1

và được kết quả S  3,1.4  12, 4 cm2 .

Minh lấy một giá trị gần đúng của  là 3,14

và được kết quả S  3,14.4  12,56 cm2 .

Vì   3,14592653 ... là một số thập phân vô hạn không tuần hoàn, nên ta chỉ viết được gần đúng kết
quả phép tính  .r 2 bằng một số thập phân hữu hạn.

II – QUY TRÒN SỐ GẦN ĐÚNG

1. Ôn tập quy tắc làm tròn số
Trong sách giáo khoa Toán 7 tập một ta đã biết quy tắc làm tròn đến một hàng nào đó (gọi là hàng quy
tròn) như sau
Nếu chữ số sau hàng quy tròn nhỏ hơn 5 thì ta thay nó và các chữ số bên phải nó bởi chữ số 0.
Nếu chữ số sau hàng quy tròn lớn hơn hoặc bằng 5 thì ta cũng làm như trên, nhưng cộng thêm
một đơn vị vào chữ số hàng quy tròn.
17
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Chẳng hạn
Số quy tròn đến hàng nghìn của x  2 841 675 là x  2 842 000,

của y  432 415 là y  432 000.

Số quy tròn đến hàng trăm của x  12,4253 là x  12,43,

của y  4,1521 là y  4,15.

2. Cách viết số quy tròn của số gần đúng căn cứ vào độ chính xác cho trước
Ví dụ 2. Cho số gần đúng a  2 841 275 có độ chính xác d  300. Hãy viết số quy tròn của số a.

Giải.

Vì độ chính xác đến hàng trăm  d  300  nên ta quy tròn a đến hàng nghìn theo quy tắc làm tròn ở
trên.
Vậy số quy tròn của a là 2 841 000.

Ví dụ 3. Hãy viết số quy tròn của số gần đúng a  3,1463 biết: a  3,1463  0,001.

Giải.
Vì độ chính xác đến hàng phần nghìn (độ chính xác là 0,001 ) nên ta quy tròn số 3,1463 đến hàng trăm
theo quy tắc làm tròn ở trên.
Vậy số quy tròn của a là 3,15.

MỘT SỐ BÀI TẬP ĐẶC TRƯNG

Câu 1. Cho số gần đúng a  23748023 với độ chính xác d  101 . Hãy viết số quy tròn của số a.
A. 23749000. B. 23748000. C. 23746000. D. 23747000.
Chọn B
Độ chính xác d  101 (hàng trăm), nên ta làm tròn số a  23748023 đến hàng nghìn, được kết quả là
a  23748000 .

Câu 2. Cho giá trị gần đúng của  là a  3,141592653589 với độ chính xác 1010 . Hãy viết số quy tròn
của số a.
A. a  3,141592654. B. a  3,1415926536. C. a  3,141592653. D. a  3,1415926535.

Chọn A
18
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Độ chính xác d  1010   làm tròn số a  3,141592653589 chính xác đến hàng của d .10  109 (9 chữ
số thập phân), kết quả là a  3,141592654000.

Câu 3. Sử dụng máy tính bỏ túi, hãy viết giá trị gần đúng của 3 chính xác đến hàng phần nghìn.
A. 1,7320. B. 1,732. C. 1,733. D. 1,731.

Chọn B

3 
MTCT
 3  1,7320508076... 
 làm tròn đến hàng phần nghìn ta được kết quả:1,732 .

Câu 4. Sử dụng máy tính bỏ túi, hãy viết giá trị gần đúng của  2 chính xác đến hàng phần nghìn.
A. 9,873. B. 9,870. C. 9,872. D. 9,871.

Chọn B
 2 
MTCT
 2  9,8696044011... 
 làm tròn đến hàng phần nghìn ta được kết quả: 9,870.

Câu 5. Hãy viết số quy tròn của số gần đúng a  17658 biết a  17658  16.
A. 17700. B. 17800. C. 17500. D. 17600.

Chọn A

a  17658  16 
 d  16 (hàng chục) 
 làm tròn số a  17658 đến hàng trăm, kết quả là: 17700.

Câu 6. Hãy viết số quy tròn của số gần đúng a  15,318 biết a  15,318 0, 056.
A. 15,3. B. 15,31. C. 15,32. D. 15,4.

Chọn C

a  15,318  0,056  d  0,056   làm tròn số a  15,318 chính xác đến hàng của d .10  0,56
(hàng phần trăm), kết quả là: 15,32.

Câu 7. Đo độ cao một ngọn cây là h  347,13m  0,2m. Hãy viết số quy tròn của số gần đúng 347,13.
A. 345. B. 347. C. 348. D. 346.
Chọn B
h  347,13m  0, 2m   làm tròn số h  347,13 đến hàng d .10  2 (hàng đơn vị), kết quả
 d  0, 2 
là 347.
19
THẦY NGUYỄN CƯỜNG – XÃ ĐÀN – ĐĐ - HN

Câu 8. Cho tam giác ABC có độ dài ba cạnh: a  12cm  0, 2cm; b  10,2cm  0,2cm; c  8cm  0,1cm.
Tính chu vi P của tam giác đã cho.
A. P  30,2 cm  0,2 cm. B. P  30,2 cm  1 cm.
C. P  30,2 cm  0,5 cm. D. P  30,2 cm  2 cm.

Chọn C

Chu vi tam giác là: P  a  b  c  12  10, 2  8    0, 2  0, 2  0,1  30, 2  0,5.

Câu 9. Một miếng đất hình chữ nhật có chiều rộng x  43m  0,5m và chiều dài y  63m  0,5m . Tính
chu vi P của miếng đất đã cho.
A. P  212m  4m. B. P  212m  2m.
C. P  212m  0,5m. D. P  212m  1m.

Chọn B
Chu vi của miếng đất là

P  2  x  y   2.  43  0,5   63  0,5 

 2.  43  63   0,5  0,5    212  2.

Câu 10. Một thửa ruộng hình chữ nhật có chiều dài là x  23m  0,01m và chiều rộng là y  15m  0,01m
. Tính diện tích S của thửa ruộng đã cho.
A. S  345m  0,001m. B. S  345m  0,38m.
C. S  345m  0,01m. D. S  345m  0,3801m.

Chọn D
Diện tích của thửa ruộng là

S  xy   23  0,01 . 15  0,01

 23.15   23.0,01  15.0,01  0,012   345  0,3801.

20