«Η εμπειρία από την

εφαρμογή του θεσμού της

Διαμεσολάβησης στην Ε.Ε»

ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ, Δικηγόρος, LL.M.

s.alexandris@bahagram.com
Επιστημονικές συναντήσεις ΣΕΕ
Αθήνα, 22 Φεβρουαρίου 2018
1
Πρόλογος
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ADR)
“οποιαδήποτε μέσα εξωδικαστικής επίλυσης
ή διευθέτησης διαφορών”

2
1. Εισαγωγή: Η Κοινοτική Οδηγία για τη
Διαμεσολάβηση (2008/52/EΚ)

3
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.1. Τι είναι η Διαμεσολάβηση? Γενική Θεώρηση

““Η
Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναι
είναι ένα
ένα αποτελεσματικό
αποτελεσματικό
μέσο
μέσο επίλυσης
επίλυσης διαφορών
διαφορών χωρίς
χωρίς προσφυγή
προσφυγή στο
στο
δικαστήριο,
δικαστήριο, με
με την
την εμπλοκή
εμπλοκή ενός
ενός ανεξάρτητου
ανεξάρτητου
τρίτου
τρίτου προσώπου
προσώπου –– του
του διαμεσολαβητή
διαμεσολαβητή –– οο
οποίος
οποίος βοηθά
βοηθά τατα μέρη
μέρη να
να προέλθουν
προέλθουν σε
σε
συμφωνία””
συμφωνία

Τα 4 C:
Consensus (Συναίνεση)
Continuity (Συνέχεια)
Control (Έλεγχος)
Confidentiality (Εμπιστευτικότητα)
4
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.1. Ορισμός - Ανάλυση

Άρθρο
Άρθρο 33
“Είναι
“Είναι μία
μία διαρθρωμένη
διαρθρωμένη διαδικασία
διαδικασία ανεξαρτήτως
ανεξαρτήτως ονομασίας,
ονομασίας, στην
στην οποία
οποία
δύο
δύο ήή περισσότερα
περισσότερα μέρη
μέρη μιας
μιας διαφοράς
διαφοράς επιχειρούν
επιχειρούν εκουσίως
εκουσίως να
να
καταλήξουν
καταλήξουν σε σε συμφωνία
συμφωνία σχετικά
σχετικά με
με την
την επίλυση
επίλυση της
της διαφοράς
διαφοράς τους,
τους, με
με τη
τη
βοήθεια
βοήθεια διαμεσολαβητή.
διαμεσολαβητή. ΗΗ διαδικασία
διαδικασία αυτή
αυτή μπορεί
μπορεί να
να κινηθεί
κινηθεί με
με
πρωτοβουλία
πρωτοβουλία τωντων μερών,
μερών, να
να προταθεί
προταθεί ήή να
να διαταχθεί
διαταχθεί από
από δικαστήριο
δικαστήριο ήή να
να
προβλέπεται
προβλέπεται από
από το
το δίκαιο
δίκαιο κράτους
κράτους μέλους”.
μέλους”.

5
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.2. Στόχος και Βασικά στοιχεία Οδηγίας

6
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

7
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ
2.1. Γενική Θεώρηση

44 Μοντέλα
Μοντέλα Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης (Mediation
(Mediation Models)
Models)::

Πλήρως
Πλήρως εθελοντική
εθελοντική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Full
(Full Voluntary
Voluntary
Mediation)
Mediation)
Εθελοντική
Εθελοντική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση με
με κίνητρα
κίνητρα και
και κυρώσεις
κυρώσεις
(Voluntary
(Voluntary Mediation
Mediation with
with Incentives
Incentives and
and Sanctions)
Sanctions)
Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση που
που απαιτεί
απαιτεί μία
μία αρχική
αρχική συνεδρία
συνεδρία
(Required
(Required Initial
Initial Mediation
Mediation Session)
Session)
Πλήρως
Πλήρως υποχρεωτική
υποχρεωτική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Full
(Full Mandatory)
Mandatory)

8
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ
2.2. Υιοθετηθέντα Μοντέλα (The adopted models)

9
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη
Διαμεσολάβηση

10
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ (EU Mediation Paradox)

“ο αριθμός των υποθέσεων διαμεσολάβησης είναι δυσανάλογα

μικρός συγκρινόμενος με τον αριθμό υποθέσεων που
ήχθησαν στα εθνικά δικαστήρια”

Άνω των 20
εκατομμυρίων
δικαστικών υποθέσεων

Κάτω του 1%
Διαμεσολάβηση

11
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

 Άμεση προσφυγή στο δικαστήριο για την

επίλυση της διαφοράς (one-step court action) .

 Διάρκεια αντιδικίας στις 26 χώρες μέλη της ΕΕ

 Τα ίδια αποτελέσματα επαναβεβαιώθηκαν και

από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του
2014

12
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

 one-step VS two-steps (Βέλγιο και Ιταλία)

 Όταν η διαμεσολάβηση είναι επιτυχής,

ο αριθμός των απαιτούμενων ημερών
για την επίλυση της διαφοράς και το
σχετικό κόστος είναι σημαντικά
χαμηλότερα.

13
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

14
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

15
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013 (Rebooting Study)

 Η
Η εισαγωγή
εισαγωγή ορισμένων
ορισμένων υποχρεωτικών
υποχρεωτικών στοιχείων
στοιχείων στη
στη
Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναιείναι απαραίτητη
απαραίτητη προκειμένου
προκειμένου νανα
επιτευχθεί
επιτευχθεί ισορροπία
ισορροπία μεταξύ
μεταξύ του
του αριθμού
αριθμού των
των
διαμεσολαβήσεων
διαμεσολαβήσεων και και των
των δικαστικών
δικαστικών διαδικασιών;
διαδικασιών;
 Ακόμη
Ακόμη καικαι ένα
ένα πολύ
πολύ χαμηλό
χαμηλό ποσοστό
ποσοστό 30%
30% επιτυχούς
επιτυχούς
έκβασης
έκβασης της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης θα θα είχε
είχε σημαντικό
σημαντικό
θετικό
θετικό αντίκτυπο
αντίκτυπο όσον
όσον αφορά
αφορά κόστος
κόστος και
και διάρκεια;
διάρκεια;
 Από
Από τατα 20
20 εκατομμύρια
εκατομμύρια αστικών
αστικών υποθέσεων
υποθέσεων που
που
υποβλήθηκαν
υποβλήθηκαν στα στα δικαστήρια,
δικαστήρια, κάτω
κάτω από
από το
το 1%
1%
υπήχθησαν
υπήχθησαν σε σε διαμεσολάβηση.
διαμεσολάβηση.

16
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013

17
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013

18
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

III. Opt-in vs opt-out:

Το Ιταλικό Μοντέλο Βασικά
Βασικά χαρακτηριστικά
χαρακτηριστικά του
του Ιταλικού
Ιταλικού Μοντέλου:
Μοντέλου:

Υποχρεωτική
Υποχρεωτική πρώτη
πρώτη συνεδρία
συνεδρία μεμε διαμεσολαβητή
διαμεσολαβητή (8%
(8%
Opt-Out
Τα Μέρη εξ των υποθέσεων)
των υποθέσεων)
ορισμού ΙΤΑΛΙΑ Το
Το δικαστήριο
δικαστήριο μπορεί
μπορεί να
να διατάξει
διατάξει την
την προσφυγή
προσφυγή σε
σε
υποβάλλονται σε διαμεσολάβηση ακόμη και σε εκκρεμείς υποθέσεις
διαμεσολάβηση ακόμη και σε εκκρεμείς υποθέσεις
διαμεσολάβηση Ευχερής
Ευχερής απεμπλοκή
απεμπλοκή (Easy
(Easy opt-out)
opt-out)
Κυρώσεις σε
Κυρώσεις σε περίπτωση
περίπτωση μη
μη συμμετοχής
συμμετοχής στην
στην πρώτη
πρώτη
συνεδρία
συνεδρία
Opt-In
Τα Μέρη πρέπει
Μη
Μη επιβολή κυρώσεων για
επιβολή κυρώσεων για μη
μη συνέχιση
συνέχιση της
της
Λοιπά διαδικασίας
διαδικασίας από
από την
την πρώτη
πρώτη συνάντηση
συνάντηση
να συμφωνήσουν
την υπαγωγή τους κράτη Οικονομικά πλεονεκτήματα για
Οικονομικά πλεονεκτήματα για τα
τα μέρη
μέρη
σε
διαμεσολάβηση

19
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

I.I. Η
Η Έκθεση
Έκθεση της
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του
Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2016
2016

Άρθρο
Άρθρο 11- Επανεξέταση: Η
11- Επανεξέταση: Η Ευρωπαϊκή
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Επιτροπή όφειλε
όφειλε μέχρι
μέχρι το
το 2016
2016 να
να υποβάλει
υποβάλει στο
στο
Ευρωπαϊκό
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
Κοινοβούλιο, τοτο Συμβούλιο
Συμβούλιο και
και την
την Ευρωπαϊκή
Ευρωπαϊκή Οικονομική
Οικονομική και
και Κοινωνική
Κοινωνική
επιτροπή
επιτροπή έκθεση
έκθεση επί
επί της
της εφαρμογής
εφαρμογής της
της Οδηγίας.
Οδηγίας.

Στην
Στην έκθεση,
έκθεση, ηη Επιτροπή
Επιτροπή προέκρινε
προέκρινε ότι
ότι ηη Οδηγία
Οδηγία δεν
δεν χρήζει
χρήζει αναθεώρησης.
αναθεώρησης.

20
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

II. Η ομάδα εργασίας (workshop) του 2016

Βασικός
Βασικός Στόχος:
Στόχος: πώς
πώς να
να επιτευχθεί
επιτευχθεί μια
μια ισορροπημένη
ισορροπημένη σχέση
σχέση μεταξύ
μεταξύ διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης και
και
δικαστικών
δικαστικών διαδικασιών
διαδικασιών
Βασικά
Βασικά Ευρήματα:
Ευρήματα:

Η
Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση χρησιμοποιείται
χρησιμοποιείται σε
σε λιγότερο
λιγότερο από
από το
το 1%
1% των
των δικαστικών
δικαστικών υποθέσεων
υποθέσεων :: για
για κάθε
κάθε 11
διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση 100
100 υποθέσεις
υποθέσεις άγονται
άγονται στα
στα δικαστήρια
δικαστήρια (εκτός
(εκτός της
της Ιταλίας).
Ιταλίας).

Η
Η υποχρεωτική
υποχρεωτική αρχική
αρχική συνεδρία
συνεδρία Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης συνδυάζει
συνδυάζει τα
τα πλέον
πλέον αποτελεσματικά
αποτελεσματικά στοιχεία
στοιχεία των
των
μοντέλων
μοντέλων εθελοντικής
εθελοντικής και
και υποχρεωτικής
υποχρεωτικής Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.

Ο στόχος μιας

Ο στόχος μιας αποτελεσματικής
αποτελεσματικής ισορροπημένης
ισορροπημένης σχέσεως,
σχέσεως, θα
θα πρέπει
πρέπει να
να είναι:
είναι: άνω
άνω της
της μίας
μίας
Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση για κάθε δύο δικαστικές υποθέσεις, με ποσοστό επιτυχίας (της διαμεσολάβησης) άνω
για κάθε δύο δικαστικές υποθέσεις, με ποσοστό επιτυχίας (της διαμεσολάβησης) άνω του
του
50%.
50%.

Τα
Τα Κράτη
Κράτη Μέλη
Μέλη δεν
δεν έχουν ενσωματώσει με
έχουν ενσωματώσει με ομοιογένεια
ομοιογένεια την
την Οδηγία,
Οδηγία, υιοθετώντας
υιοθετώντας διαφορετικά
διαφορετικά μοντέλα
μοντέλα
και κανονιστικά πλαίσια.
και κανονιστικά πλαίσια.
21
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

II. Η ομάδα εργασίας του 2016

Πρόταση:
Πρόταση:
Προκειμένου
Προκειμένου νανα μετρηθεί
μετρηθεί ηη ισορροπία,
ισορροπία, ηη μελέτη
μελέτη πρότεινε
πρότεινε τον
τον ακόλουθο
ακόλουθο μαθηματικό
μαθηματικό τύπο
τύπο που
που απεικονίζει
απεικονίζει
την
την αποτελεσματικότητα
αποτελεσματικότητα του
του εκάστοτε
εκάστοτε συστήματος
συστήματος Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης. Ένα
Ένα πετυχημένο
πετυχημένο μοντέλο
μοντέλο
Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης τοποθετείται
τοποθετείται στο
στο δεύτερο
δεύτερο τεταρτημόριο,
τεταρτημόριο, με
με τουλάχιστον
τουλάχιστον 50
50 διαμεσολαβήσεις
διαμεσολαβήσεις για
για κάθε
κάθε 100
100
δικαστικές
δικαστικές υποθέσεις
υποθέσεις και
και συγχρόνως
συγχρόνως επιτυχής
επιτυχής έκβαση
έκβαση διαμεσολαβήσεων
διαμεσολαβήσεων άνωάνω του
του 50%.
50%.

22
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

III. Η έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων 2017 και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου σχετικά με τη μεταφορά της οδηγίας 2008/52/ΕΚ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Έκθεση
 Έκθεση Επιτροπής
Επιτροπής 2016
2016

Ικανοποιητική
Ικανοποιητική εφαρμογή
εφαρμογή της
της Οδηγίας
Οδηγίας από
από τα
τα κράτη
κράτη μέλη
μέλη και
και σε
σε εγχώριες
εγχώριες υποθέσεις
υποθέσεις

Η υιοθέτηση κωδίκων συμπεριφοράς αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διασφάλιση της
Η υιοθέτηση κωδίκων συμπεριφοράς αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη διασφάλιση της ποιότητας
ποιότητας της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης

Ανάπτυξη
Ανάπτυξη διαδικτυακής
διαδικτυακής πύλης
πύλης και
και παροχή
παροχή πληροφοριών
πληροφοριών σχετικά
σχετικά με
με τα
τα εθνικά
εθνικά συστήματα
συστήματα διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης
Δυσκολία
 Δυσκολία συγκέντρωσης
συγκέντρωσης εμπεριστατωμένων
εμπεριστατωμένων στατιστικών
στατιστικών δεδομένων
δεδομένων

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Περαιτέρω
Περαιτέρω μέτρα
μέτρα για
για να
να διασφαλιστεί
διασφαλιστεί ηη επιβολή
επιβολή των
των συμφωνιών
συμφωνιών πουπου προκύπτουν
προκύπτουν από
από διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση μεμε ταχύ
ταχύ και
και
οικονομικά
οικονομικά προσιτό
προσιτό τρόπο
τρόπο
Θέσπιση
 Θέσπιση ενωσιακών
ενωσιακών προτύπων
προτύπων ποιότητας
ποιότητας για
για την
την παροχή
παροχή υπηρεσιών
υπηρεσιών διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης

Εθνικά
Εθνικά μητρώα
μητρώα διαδικασιών
διαδικασιών διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης

Λύσεις
Λύσεις για
για διεύρυνση
διεύρυνση πεδίου
πεδίου εφαρμογής
εφαρμογής και
και σε
σε άλλες
άλλες αστικές
αστικές ήή διοικητικές
διοικητικές υποθέσεις,
υποθέσεις, όπου
όπου αυτό
αυτό είναι
είναι δυνατό
δυνατό

23
4. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;

24
4. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;
4.1. Η Ευρωπαϊκή προσέγγιση - Υπόθεση Alassini

Alassini
Alassini vv Telecom
Telecom Italia
Italia SpA
SpA (C-317/08)
(C-317/08)
Επί
Επί των
των υποχρεωτικών
υποχρεωτικών συστημάτων
συστημάτων εξωδικαστικής
εξωδικαστικής επίλυσης
επίλυσης σύμφωνα
σύμφωνα με
με την
την Οδηγία
Οδηγία Καθολικής
Καθολικής
Υπηρεσίαs
Υπηρεσίαs 2002/22/EC
2002/22/EC

Το
Το Δικαστήριο
Δικαστήριο της
της Ευρωπαϊκής
Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ένωσης δημιούργησε
δημιούργησε με
με την
την απόφασή
απόφασή του
του έναν
έναν
ασφαλή
ασφαλή λιμένα
λιμένα για
για τις
τις απαιτούμενες
απαιτούμενες προϋποθέσεις
προϋποθέσεις της
της υποχρεωτικής
υποχρεωτικής εξωδικαστικής
εξωδικαστικής
επίλυσης
επίλυσης
Τα
Τα υποχρεωτικά
υποχρεωτικά συστήματα
συστήματα εξωδικαστικής
εξωδικαστικής επίλυσης
επίλυσης πρέπει:
πρέπει:


Να
Να μην
μην καταλήγουν
καταλήγουν σε
σε δεσμευτικές
δεσμευτικές για
για τα
τα μέρη
μέρη αποφάσεις.
αποφάσεις.

Να
Να μην
μην προκαλούν
προκαλούν σημαντική
σημαντική καθυστέρηση.
καθυστέρηση.

Να
Να αναστέλλουν
αναστέλλουν την
την παραγραφή
παραγραφή των
των αξιώσεων.
αξιώσεων.

Να
Να μην
μην αυξάνουν
αυξάνουν το
το κόστος.
κόστος.
25
4. Τι άλλο μπορούσε να γίνει;
4.2. Οι προηγούμενες μελέτες

I.
I. Η
Η Μελέτη
Μελέτη του
του 2011
2011 -- the
the carrot
carrot and
and stick
stick approach
approach
“[μια]
“[μια] επιτυχής
επιτυχής εφαρμογή
εφαρμογή της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης πρέπει
πρέπει να
να παρέχει
παρέχει κίνητρα
κίνητρα (“carrots”)
(“carrots”) και
και
κανονιστικές
κανονιστικές ρυθμίσεις
ρυθμίσεις (“sticks”)
(“sticks”) προκειμένου
προκειμένου να
να παρακινεί
παρακινεί τα
τα ενδιαφερόμενα
ενδιαφερόμενα μέρη
μέρη να
να υιοθετούν
υιοθετούν
την
την διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση σε
σε όλα
όλα τα
τα επίπεδα”
επίπεδα”
II.
II. Η
Η Μελέτη
Μελέτη Επανεκκίνησης
Επανεκκίνησης του
του 2013
2013 –– ηη ισορροπημένη
ισορροπημένη προσέγγιση
προσέγγιση
i.Η
i.Η αναγκαιότητα
αναγκαιότητα ενός
ενός αριθμητικού
αριθμητικού στόχου
στόχου που
που θα
θα καταδεικνύει
καταδεικνύει μια
μια ισορροπημένη
ισορροπημένη σχέση
σχέση
ii.Υποχρεωτικά
ii.Υποχρεωτικά στοιχεία
στοιχεία στη
στη Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση -- Ολοκληρωμένη
Ολοκληρωμένη Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Integrated
(Integrated
Mediation)
Mediation)
iii.Καμία
iii.Καμία ενέργεια
ενέργεια
III.
III. Η
Η Έκθεση
Έκθεση της
της Ευρωπαϊκής
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Επιτροπής του
του 2016
2016
Δεν
Δεν υπάρχει
υπάρχει ανάγκη
ανάγκη αναθεώρησης
αναθεώρησης της
της Οδηγίας,
Οδηγίας, ηη βελτίωση
βελτίωση μπορεί
μπορεί να
να επιτευχθεί
επιτευχθεί μέσω
μέσω
ενθάρρυνσης
ενθάρρυνσης και
και προβολής
προβολής της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης
26
4. Τι άλλο μπορούσε να γίνει;
4.2. Οι προηγούμενες μελέτες

IV.
IV. Η
Η Ομάδα
Ομάδα Εργασίας
Εργασίας του
του 2016
2016 -- οι
οι δύο
δύο επιλογές
επιλογές

i.i. Ενδυνάμωση
Ενδυνάμωση του
του Άρθρου
Άρθρου 5(2)
5(2) της
της Οδηγίας;
Οδηγίας;

ii.
ii. Εναλλακτικά,
Εναλλακτικά, να
να παραμείνει
παραμείνει ηη υφιστάμενη
υφιστάμενη διατύπωση
διατύπωση του
του
άρθρου
άρθρου αλλά
αλλά να
να διευρυνθεί
διευρυνθεί ηη χρήση
χρήση του
του στο
στο μέγιστο
μέγιστο βαθμό:
βαθμό:
Μέσω
Μέσω (α)
(α) της
της μέτρησης
μέτρησης της
της σχέσης
σχέσης ισορροπίας
ισορροπίας δια
δια των
των
προταθέντων
προταθέντων δεικτών
δεικτών και
και (β)
(β) της
της επίτευξης
επίτευξης ισορροπίας,
ισορροπίας,
διαφορετικά
διαφορετικά θα
θα ήταν
ήταν δυνατόν
δυνατόν να
να αντιμετωπίσουν
αντιμετωπίσουν κυρώσεις.
κυρώσεις.

27
4. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
4.3. Το μέλλον

I.
I. Μέτρα
Μέτρα υψηλής
υψηλής αποτελεσματικότητας
αποτελεσματικότητας

i.i. Υιοθέτηση
Υιοθέτηση του
του Ιταλικού
Ιταλικού opt-out
opt-out μοντέλου
μοντέλου διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης σε
σε αστικές
αστικές και
και
εμπορικές
εμπορικές υποθέσεις.
υποθέσεις.
ii.
ii. Εναλλακτικά,
Εναλλακτικά, εισαγωγή
εισαγωγή «πιλοτικών
«πιλοτικών προγραμμάτων
προγραμμάτων υποχρεωτικής
υποχρεωτικής
διαμεσολάβησης»
διαμεσολάβησης» στα
στα Πρωτοδικεία
Πρωτοδικεία των
των Κρατών
Κρατών Μελών,
Μελών, με
με βάση
βάση το
το Ιταλικό
Ιταλικό opt-
opt-
out
out μοντέλο.
μοντέλο. Τα
Τα Κράτη
Κράτη Μέλη
Μέλη θα
θα καθορίσουν
καθορίσουν ποιες
ποιες υποθέσεις
υποθέσεις θα
θα υπάγονται
υπάγονται ή/και
ή/και
θα
θα εξαιρούνται.
εξαιρούνται. Αυτό
Αυτό σε
σε συνδυασμό
συνδυασμό με
με τις
τις εναλλακτικές
εναλλακτικές προτάσεις
προτάσεις της
της Ομάδας
Ομάδας
Εργασίας
Εργασίας του
του 2016.
2016.
28
4. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
4.3. Το μέλλον

II.
II. Άλλα
Άλλα μέτρα
μέτρα (Ενδεικτικά)
(Ενδεικτικά)
i.i. Τα
Τα Κράτη Μέλη
Κράτη Μέλη να
να ενθαρρύνουν
ενθαρρύνουν ενεργά
ενεργά την
την προσφυγή
προσφυγή στην
στην οικειοθελή
οικειοθελή Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση ––
Συμμετοχή
Συμμετοχή του
του κράτους
κράτους ως
ως διαδίκου
διαδίκου στη
στη διαδικασία
διαδικασία Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.
ii.
ii. Παροχή
Παροχή νομικής
νομικής αρωγής
αρωγής σε
σε οικονομικά
οικονομικά ασθενείς
ασθενείς ομάδες.
ομάδες.
iii.
iii. Στοχευμένα
Στοχευμένα εκπαιδευτικά
εκπαιδευτικά προγράμματα
προγράμματα που
που θα
θα εστιάζουν
εστιάζουν στα
στα πλεονεκτήματα
πλεονεκτήματα της
της οικειοθελούς
οικειοθελούς
Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.
iv.
iv. Εισαγωγή
Εισαγωγή της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης ως
ως υποχρεωτικό
υποχρεωτικό μάθημα
μάθημα στα
στα προγράμματα
προγράμματα σπουδών
σπουδών των
των νομικών
νομικών
Σχολών.
Σχολών.
v.
v. Δημιουργία
Δημιουργία «Παρατηρητηρίου»
«Παρατηρητηρίου» για
για την
την παρακολούθηση
παρακολούθηση του
του θεσμού
θεσμού σε
σε εθνικό
εθνικό επίπεδο
επίπεδο
vi.
vi. Ισχυροποίηση
Ισχυροποίηση ρητρών
ρητρών Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης με με το
το αποκλεισμό
αποκλεισμό προσφυγής
προσφυγής στο
στο δικαστήριο
δικαστήριο πριν
πριν την
την
ολοκλήρωση
ολοκλήρωση της
της διαδικασίας
διαδικασίας
vii.
vii. Ενεργοποίηση
Ενεργοποίηση του
του ρόλου
ρόλου των
των δικαστών
δικαστών και
και δικηγόρων
δικηγόρων στο
στο να
να ενθαρρύνουν
ενθαρρύνουν τατα μέρη
μέρη στην
στην επιλογή
επιλογή
της Διαμεσολάβησης
της Διαμεσολάβησης
viii.
viii. Επέκταση
Επέκταση του
του θεσμού
θεσμού στις
στις διοικητικές
διοικητικές και
και ποινικές
ποινικές υποθέσεις
υποθέσεις

29
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

30
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

 Η
 Η συμφωνία
συμφωνία εντός
εντός του
του πλαισίου
πλαισίου της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης δεν
δεν είναι
είναι δικαστική
δικαστική απόφαση.
απόφαση.


 Η
Η εκτελεστότητα
εκτελεστότητα της
της συμφωνίας
συμφωνίας εξαρτάται
εξαρτάται απόλυτα
απόλυτα από
από την
την βούληση
βούληση των
των μερών.
μερών.


 Δεν
Δεν τίθενται
τίθενται ζητήματα
ζητήματα δικαίου
δικαίου ήή αδίκου.
αδίκου.


 Η
Η διαδικασία
διαδικασία της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης δεν
δεν ακολουθεί
ακολουθεί κανόνες
κανόνες απόδειξης
απόδειξης ούτε
ούτε δεσμεύεται
δεσμεύεται από
από

τις
τις αποδείξεις.
αποδείξεις.


 Αποτελεσματικότητα,
Αποτελεσματικότητα, Ευελιξία
Ευελιξία και
και Εμπιστευτικότητα.
Εμπιστευτικότητα.


 Τα
Τα μέρη
μέρη έχουν
έχουν ενεργό
ενεργό ρόλο
ρόλο στη
στη διαδικασία
διαδικασία Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.


 Η
Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναι
είναι ένας
ένας αποτελεσματικός
αποτελεσματικός μηχανισμός
μηχανισμός περιστολής
περιστολής κόστους
κόστους και
και

χρόνου.
χρόνου. 31
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

“Mediation
bridges the gap”
32
 Επίλογος

”Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς

δικαιοσύνη και η διαμεσολάβηση μπορεί
να πετύχει τη ειρήνη σε συνδυασμό με τη
δικαιοσύνη ” Δικαστής Gavin Lightman

33
 Ευχαριστώ!

Σπύρος Γ. Αλεξανδρής
s.alexandris@bahagram.com

34
 «Η εμπειρία από την
εφαρμογή του θεσμού της
Διαμεσολάβησης στην Ε.Ε»

ΣΠΥΡΟΣ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ, Δικηγόρος, LL.M.

s.alexandris@bahagram.com
Επιστημονικές συναντήσεις ΣΕΕ
Αθήνα, 22 Φεβρουαρίου 2018
1

1
Πρόλογος
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ADR)
“οποιαδήποτε μέσα εξωδικαστικής επίλυσης
ή διευθέτησης διαφορών”

2
1. Εισαγωγή: Η Κοινοτική Οδηγία για τη
Διαμεσολάβηση (2008/52/EΚ)

3
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.1. Τι είναι η Διαμεσολάβηση? Γενική Θεώρηση

““Η
Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναι
είναι ένα
ένα αποτελεσματικό
αποτελεσματικό
μέσο
μέσο επίλυσης
επίλυσης διαφορών
διαφορών χωρίς
χωρίς προσφυγή
προσφυγή στο
στο
δικαστήριο,
δικαστήριο, με
με την
την εμπλοκή
εμπλοκή ενός
ενός ανεξάρτητου
ανεξάρτητου
τρίτου
τρίτου προσώπου
προσώπου –– του
του διαμεσολαβητή
διαμεσολαβητή –– οο
οποίος
οποίος βοηθά
βοηθά τατα μέρη
μέρη να
να προέλθουν
προέλθουν σε
σε
συμφωνία””
συμφωνία

Τα 4 C:
Consensus (Συναίνεση)
Continuity (Συνέχεια)
Control (Έλεγχος)
Confidentiality (Εμπιστευτικότητα)
4

4
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.1. Ορισμός - Ανάλυση

Άρθρο
Άρθρο 33
“Είναι
“Είναι μία
μία διαρθρωμένη
διαρθρωμένη διαδικασία
διαδικασία ανεξαρτήτως
ανεξαρτήτως ονομασίας,
ονομασίας, στην
στην οποία
οποία
δύο
δύο ήή περισσότερα
περισσότερα μέρη
μέρη μιας
μιας διαφοράς
διαφοράς επιχειρούν
επιχειρούν εκουσίως
εκουσίως να
να
καταλήξουν
καταλήξουν σε σε συμφωνία
συμφωνία σχετικά
σχετικά με
με την
την επίλυση
επίλυση της
της διαφοράς
διαφοράς τους,
τους, με
με τη
τη
βοήθεια
βοήθεια διαμεσολαβητή.
διαμεσολαβητή. ΗΗ διαδικασία
διαδικασία αυτή
αυτή μπορεί
μπορεί να
να κινηθεί
κινηθεί με
με
πρωτοβουλία
πρωτοβουλία τωντων μερών,
μερών, να
να προταθεί
προταθεί ήή να
να διαταχθεί
διαταχθεί από
από δικαστήριο
δικαστήριο ήή να
να
προβλέπεται
προβλέπεται από
από το
το δίκαιο
δίκαιο κράτους
κράτους μέλους”.
μέλους”.

5
1. Εισαγωγή. Η Οδηγία για τη Διαμεσολάβηση
1.2. Στόχος και Βασικά στοιχεία Οδηγίας

6
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

7
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ
2.1. Γενική Θεώρηση

44 Μοντέλα
Μοντέλα Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης (Mediation
(Mediation Models)
Models)::

Πλήρως εθελοντική
Πλήρως εθελοντική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Full
(Full Voluntary
Voluntary
Mediation)
Mediation)
Εθελοντική
Εθελοντική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση με
με κίνητρα
κίνητρα και
και κυρώσεις
κυρώσεις
(Voluntary
(Voluntary Mediation
Mediation with
with Incentives
Incentives and
and Sanctions)
Sanctions)
Διαμεσολάβηση που
Διαμεσολάβηση που απαιτεί
απαιτεί μία
μία αρχική
αρχική συνεδρία
συνεδρία
(Required
(Required Initial
Initial Mediation
Mediation Session)
Session)
Πλήρως υποχρεωτική
Πλήρως υποχρεωτική Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Full
(Full Mandatory)
Mandatory)

8
2. Μοντέλα Διαμεσολάβησης στην ΕΕ
2.2. Υιοθετηθέντα Μοντέλα (The adopted models)

9
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη
Διαμεσολάβηση

10

10

10
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ (EU Mediation Paradox)

“ο αριθμός των υποθέσεων διαμεσολάβησης είναι δυσανάλογα

μικρός συγκρινόμενος με τον αριθμό υποθέσεων που
ήχθησαν στα εθνικά δικαστήρια”

Άνω των 20
εκατομμυρίων
δικαστικών υποθέσεων

Κάτω του 1%
Διαμεσολάβηση

11

11

11
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

 Άμεση προσφυγή στο δικαστήριο για την

επίλυση της διαφοράς (one-step court action) .

 Διάρκεια αντιδικίας στις 26 χώρες μέλη της ΕΕ

 Τα ίδια αποτελέσματα επαναβεβαιώθηκαν και

από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του
2014

12

12

12
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

 one-step VS two-steps (Βέλγιο και Ιταλία)

 Όταν η διαμεσολάβηση είναι επιτυχής,

ο αριθμός των απαιτούμενων ημερών
για την επίλυση της διαφοράς και το
σχετικό κόστος είναι σημαντικά
χαμηλότερα.

13

13

13
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

I. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

14

14

14
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Ποσοτικοποίηση του κόστους μη προσφυγής στην

Διαμεσολάβηση – Μελέτη 2011

15

15

15
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013 (Rebooting Study)

 Η
Η εισαγωγή
εισαγωγή ορισμένων
ορισμένων υποχρεωτικών
υποχρεωτικών στοιχείων
στοιχείων στη
στη
Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναιείναι απαραίτητη
απαραίτητη προκειμένου
προκειμένου νανα
επιτευχθεί
επιτευχθεί ισορροπία
ισορροπία μεταξύ
μεταξύ του
του αριθμού
αριθμού των
των
διαμεσολαβήσεων
διαμεσολαβήσεων και και των
των δικαστικών
δικαστικών διαδικασιών;
διαδικασιών;
 Ακόμη
Ακόμη καικαι ένα
ένα πολύ
πολύ χαμηλό
χαμηλό ποσοστό
ποσοστό 30%
30% επιτυχούς
επιτυχούς
έκβασης
έκβασης της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης θα θα είχε
είχε σημαντικό
σημαντικό
θετικό
θετικό αντίκτυπο
αντίκτυπο όσον
όσον αφορά
αφορά κόστος
κόστος και
και διάρκεια;
διάρκεια;
 Από
Από τατα 20
20 εκατομμύρια
εκατομμύρια αστικών
αστικών υποθέσεων
υποθέσεων που
που
υποβλήθηκαν
υποβλήθηκαν στα στα δικαστήρια,
δικαστήρια, κάτω
κάτω από
από το
το 1%
1%
υπήχθησαν
υπήχθησαν σε σε διαμεσολάβηση.
διαμεσολάβηση.

16

16

16
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013

17

17

17
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

II. Μελέτη Επανεκκίνησης 2013

18

18

18
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.1. Το Παράδοξο της Διαμεσολάβησης στην ΕΕ

III. Opt-in vs opt-out:

Το Ιταλικό Μοντέλο Βασικά
Βασικά χαρακτηριστικά
χαρακτηριστικά του
του Ιταλικού
Ιταλικού Μοντέλου:
Μοντέλου:

Υποχρεωτική
Υποχρεωτική πρώτη
πρώτη συνεδρία
συνεδρία μεμε διαμεσολαβητή
διαμεσολαβητή (8%
(8%
Opt-Out
Τα Μέρη εξ των
των υποθέσεων)
υποθέσεων)
ορισμού ΙΤΑΛΙΑ Το
Το δικαστήριο
δικαστήριο μπορεί
μπορεί να
να διατάξει
διατάξει την
την προσφυγή
προσφυγή σεσε
υποβάλλονται σε διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση ακόμη
ακόμη και
και σε
σε εκκρεμείς
εκκρεμείς υποθέσεις
υποθέσεις
διαμεσολάβηση Ευχερής
Ευχερής απεμπλοκή
απεμπλοκή (Easy
(Easy opt-out)
opt-out)
Κυρώσεις
Κυρώσεις σεσε περίπτωση
περίπτωση μη
μη συμμετοχής
συμμετοχής στην
στην πρώτη
πρώτη
συνεδρία
συνεδρία
Opt-In
Τα Μέρη πρέπει
Μη
Μη επιβολή κυρώσεων για
επιβολή κυρώσεων για μη
μη συνέχιση
συνέχιση της
της
Λοιπά διαδικασίας
διαδικασίας από
από την
την πρώτη
πρώτη συνάντηση
συνάντηση
να συμφωνήσουν
την υπαγωγή τους κράτη Οικονομικά πλεονεκτήματα για
Οικονομικά πλεονεκτήματα για τα
τα μέρη
μέρη
σε
διαμεσολάβηση

19

19

19
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

I.I. Η
Η Έκθεση
Έκθεση της
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του
Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2016
2016

Άρθρο 11-
Άρθρο Επανεξέταση: Η
11- Επανεξέταση: Η Ευρωπαϊκή
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Επιτροπή όφειλε
όφειλε μέχρι
μέχρι το
το 2016
2016 να
να υποβάλει
υποβάλει στο
στο
Ευρωπαϊκό
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
Κοινοβούλιο, τοτο Συμβούλιο
Συμβούλιο και
και την
την Ευρωπαϊκή
Ευρωπαϊκή Οικονομική
Οικονομική και
και Κοινωνική
Κοινωνική
επιτροπή
επιτροπή έκθεση
έκθεση επί
επί της
της εφαρμογής
εφαρμογής της
της Οδηγίας.
Οδηγίας.

Στην έκθεση,
Στην έκθεση, ηη Επιτροπή
Επιτροπή προέκρινε
προέκρινε ότι
ότι ηη Οδηγία
Οδηγία δεν
δεν χρήζει
χρήζει αναθεώρησης.
αναθεώρησης.

20

20

20
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

II. Η ομάδα εργασίας (workshop) του 2016

Βασικός
Βασικός Στόχος:
Στόχος: πώς
πώς να
να επιτευχθεί
επιτευχθεί μια
μια ισορροπημένη
ισορροπημένη σχέση
σχέση μεταξύ
μεταξύ διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης και
και
δικαστικών
δικαστικών διαδικασιών
διαδικασιών
Βασικά
Βασικά Ευρήματα:
Ευρήματα:

Η
Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση χρησιμοποιείται
χρησιμοποιείται σε
σε λιγότερο
λιγότερο από
από το
το 1%
1% των
των δικαστικών
δικαστικών υποθέσεων
υποθέσεων :: για
για κάθε
κάθε 11
διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση 100
100 υποθέσεις
υποθέσεις άγονται
άγονται στα
στα δικαστήρια
δικαστήρια (εκτός
(εκτός της
της Ιταλίας).
Ιταλίας).

Η υποχρεωτική
Η υποχρεωτική αρχική
αρχική συνεδρία
συνεδρία Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης συνδυάζει
συνδυάζει τα
τα πλέον
πλέον αποτελεσματικά
αποτελεσματικά στοιχεία
στοιχεία των
των
μοντέλων
μοντέλων εθελοντικής
εθελοντικής και
και υποχρεωτικής
υποχρεωτικής Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.

Ο στόχος μιας
Ο στόχος μιας αποτελεσματικής
αποτελεσματικής ισορροπημένης
ισορροπημένης σχέσεως,
σχέσεως, θα
θα πρέπει
πρέπει να
να είναι:
είναι: άνω
άνω της
της μίας
μίας
Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση για
για κάθε
κάθε δύο
δύο δικαστικές
δικαστικές υποθέσεις,
υποθέσεις, με
με ποσοστό
ποσοστό επιτυχίας
επιτυχίας (της
(της διαμεσολάβησης)
διαμεσολάβησης) άνω
άνω του
του
50%.
50%.

Τα
Τα Κράτη
Κράτη Μέλη
Μέλη δεν
δεν έχουν ενσωματώσει με
έχουν ενσωματώσει με ομοιογένεια
ομοιογένεια την
την Οδηγία,
Οδηγία, υιοθετώντας
υιοθετώντας διαφορετικά
διαφορετικά μοντέλα
μοντέλα
και
και κανονιστικά
κανονιστικά πλαίσια.
πλαίσια.
21

21

21
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

II. Η ομάδα εργασίας του 2016

Πρόταση:
Πρόταση:
Προκειμένου
Προκειμένου νανα μετρηθεί
μετρηθεί ηη ισορροπία,
ισορροπία, ηη μελέτη
μελέτη πρότεινε
πρότεινε τον
τον ακόλουθο
ακόλουθο μαθηματικό
μαθηματικό τύπο
τύπο που
που απεικονίζει
απεικονίζει
την
την αποτελεσματικότητα
αποτελεσματικότητα του
του εκάστοτε
εκάστοτε συστήματος
συστήματος Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης. Ένα
Ένα πετυχημένο
πετυχημένο μοντέλο
μοντέλο
Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης τοποθετείται
τοποθετείται στο
στο δεύτερο
δεύτερο τεταρτημόριο,
τεταρτημόριο, με
με τουλάχιστον
τουλάχιστον 50
50 διαμεσολαβήσεις
διαμεσολαβήσεις για
για κάθε
κάθε 100
100
δικαστικές
δικαστικές υποθέσεις
υποθέσεις και
και συγχρόνως
συγχρόνως επιτυχής
επιτυχής έκβαση
έκβαση διαμεσολαβήσεων
διαμεσολαβήσεων άνωάνω του
του 50%.
50%.

22

22

22
3. Αξιολόγηση της Εφαρμογής της Οδηγίας για τη Διαμεσολάβηση
3.2. Που βρισκόμαστε σήμερα;

III. Η έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων 2017 και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου σχετικά με τη μεταφορά της οδηγίας 2008/52/ΕΚ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Έκθεση
Έκθεση Επιτροπής
Επιτροπής 2016
2016
Ικανοποιητική εφαρμογή
Ικανοποιητική εφαρμογή της
της Οδηγίας
Οδηγίας από
από τα
τα κράτη
κράτη μέλη
μέλη και
και σε
σε εγχώριες
εγχώριες υποθέσεις
υποθέσεις
Η υιοθέτηση
Η υιοθέτηση κωδίκων
κωδίκων συμπεριφοράς
συμπεριφοράς αποτελεί
αποτελεί σημαντικό
σημαντικό εργαλείο
εργαλείο για
για τη
τη διασφάλιση
διασφάλιση της
της ποιότητας
ποιότητας της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης
Ανάπτυξη διαδικτυακής
Ανάπτυξη διαδικτυακής πύλης
πύλης και
και παροχή
παροχή πληροφοριών
πληροφοριών σχετικά
σχετικά μεμε τα
τα εθνικά
εθνικά συστήματα
συστήματα διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης
Δυσκολία συγκέντρωσης εμπεριστατωμένων στατιστικών δεδομένων
Δυσκολία συγκέντρωσης εμπεριστατωμένων στατιστικών δεδομένων

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Περαιτέρω μέτρα
Περαιτέρω μέτρα για
για να
να διασφαλιστεί
διασφαλιστεί ηη επιβολή
επιβολή των
των συμφωνιών
συμφωνιών που
που προκύπτουν
προκύπτουν από
από διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση μεμε ταχύ
ταχύ και
και
οικονομικά
οικονομικά προσιτό
προσιτό τρόπο
τρόπο
Θέσπιση ενωσιακών
Θέσπιση ενωσιακών προτύπων
προτύπων ποιότητας
ποιότητας για
για την
την παροχή
παροχή υπηρεσιών
υπηρεσιών διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης
Εθνικά μητρώα
Εθνικά μητρώα διαδικασιών
διαδικασιών διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης
Λύσεις
Λύσεις για διεύρυνση πεδίου εφαρμογής και σε άλλες αστικές ή διοικητικές υποθέσεις,
για διεύρυνση πεδίου εφαρμογής και σε άλλες αστικές ή διοικητικές υποθέσεις, όπου
όπου αυτό
αυτό είναι
είναι δυνατό
δυνατό

23

23

23
4. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;

24

24

24
4. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;
4.1. Η Ευρωπαϊκή προσέγγιση - Υπόθεση Alassini

Alassini
Alassini vv Telecom
Telecom Italia
Italia SpA
SpA (C-317/08)
(C-317/08)
Επί
Επί των
των υποχρεωτικών
υποχρεωτικών συστημάτων
συστημάτων εξωδικαστικής
εξωδικαστικής επίλυσης
επίλυσης σύμφωνα
σύμφωνα με
με την
την Οδηγία
Οδηγία Καθολικής
Καθολικής
Υπηρεσίαs
Υπηρεσίαs 2002/22/EC
2002/22/EC

Το
Το Δικαστήριο
Δικαστήριο της
της Ευρωπαϊκής
Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ένωσης δημιούργησε
δημιούργησε με
με την
την απόφασή
απόφασή του
του έναν
έναν
ασφαλή
ασφαλή λιμένα
λιμένα για
για τις
τις απαιτούμενες
απαιτούμενες προϋποθέσεις
προϋποθέσεις της
της υποχρεωτικής
υποχρεωτικής εξωδικαστικής
εξωδικαστικής
επίλυσης
επίλυσης
Τα
Τα υποχρεωτικά
υποχρεωτικά συστήματα
συστήματα εξωδικαστικής
εξωδικαστικής επίλυσης
επίλυσης πρέπει:
πρέπει:

Να μην
Να μην καταλήγουν
καταλήγουν σε
σε δεσμευτικές
δεσμευτικές για
για τα
τα μέρη
μέρη αποφάσεις.
αποφάσεις.
Να μην
Να μην προκαλούν
προκαλούν σημαντική
σημαντική καθυστέρηση.
καθυστέρηση.
Να αναστέλλουν
Να αναστέλλουν την
την παραγραφή
παραγραφή των
των αξιώσεων.
αξιώσεων.
Να μην
Να μην αυξάνουν
αυξάνουν το
το κόστος.
κόστος.
25

25

25
4. Τι άλλο μπορούσε να γίνει;
4.2. Οι προηγούμενες μελέτες

I.
I. Η
Η Μελέτη
Μελέτη του
του 2011
2011 -- the
the carrot
carrot and
and stick
stick approach
approach
“[μια]
“[μια] επιτυχής
επιτυχής εφαρμογή
εφαρμογή της
της διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης πρέπει
πρέπει να
να παρέχει
παρέχει κίνητρα
κίνητρα (“carrots”)
(“carrots”) και
και
κανονιστικές
κανονιστικές ρυθμίσεις
ρυθμίσεις (“sticks”)
(“sticks”) προκειμένου
προκειμένου να
να παρακινεί
παρακινεί τα
τα ενδιαφερόμενα
ενδιαφερόμενα μέρη
μέρη να
να υιοθετούν
υιοθετούν
την
την διαμεσολάβηση
διαμεσολάβηση σε
σε όλα
όλα τα
τα επίπεδα”
επίπεδα”
II.
II. Η
Η Μελέτη
Μελέτη Επανεκκίνησης
Επανεκκίνησης του
του 2013
2013 –– ηη ισορροπημένη
ισορροπημένη προσέγγιση
προσέγγιση
i.Η
i.Η αναγκαιότητα
αναγκαιότητα ενός
ενός αριθμητικού
αριθμητικού στόχου
στόχου που
που θα
θα καταδεικνύει
καταδεικνύει μια
μια ισορροπημένη
ισορροπημένη σχέση
σχέση
ii.Υποχρεωτικά
ii.Υποχρεωτικά στοιχεία
στοιχεία στη
στη Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση -- Ολοκληρωμένη
Ολοκληρωμένη Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση (Integrated
(Integrated
Mediation)
Mediation)
iii.Καμία
iii.Καμία ενέργεια
ενέργεια
III.
III. Η
Η Έκθεση
Έκθεση της
της Ευρωπαϊκής
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Επιτροπής του
του 2016
2016
Δεν υπάρχει
Δεν υπάρχει ανάγκη
ανάγκη αναθεώρησης
αναθεώρησης της
της Οδηγίας,
Οδηγίας, ηη βελτίωση
βελτίωση μπορεί
μπορεί να
να επιτευχθεί
επιτευχθεί μέσω
μέσω
ενθάρρυνσης
ενθάρρυνσης και
και προβολής
προβολής της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης
26

26

26
4. Τι άλλο μπορούσε να γίνει;
4.2. Οι προηγούμενες μελέτες

IV.
IV. Η
Η Ομάδα
Ομάδα Εργασίας
Εργασίας του
του 2016
2016 -- οι
οι δύο
δύο επιλογές
επιλογές

i.i. Ενδυνάμωση
Ενδυνάμωση του
του Άρθρου
Άρθρου 5(2)
5(2) της
της Οδηγίας;
Οδηγίας;

ii.
ii. Εναλλακτικά,
Εναλλακτικά, να
να παραμείνει
παραμείνει ηη υφιστάμενη
υφιστάμενη διατύπωση
διατύπωση του
του
άρθρου
άρθρου αλλά
αλλά να
να διευρυνθεί
διευρυνθεί ηη χρήση
χρήση του
του στο
στο μέγιστο
μέγιστο βαθμό:
βαθμό:
Μέσω
Μέσω (α)
(α) της
της μέτρησης
μέτρησης της
της σχέσης
σχέσης ισορροπίας
ισορροπίας δια
δια των
των
προταθέντων
προταθέντων δεικτών
δεικτών και
και (β)
(β) της
της επίτευξης
επίτευξης ισορροπίας,
ισορροπίας,
διαφορετικά
διαφορετικά θα
θα ήταν
ήταν δυνατόν
δυνατόν να
να αντιμετωπίσουν
αντιμετωπίσουν κυρώσεις.
κυρώσεις.

27

27

27
4. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
4.3. Το μέλλον

I.
I. Μέτρα
Μέτρα υψηλής
υψηλής αποτελεσματικότητας
αποτελεσματικότητας

i.i. Υιοθέτηση
Υιοθέτηση του
του Ιταλικού
Ιταλικού opt-out
opt-out μοντέλου
μοντέλου διαμεσολάβησης
διαμεσολάβησης σε
σε αστικές
αστικές και
και
εμπορικές
εμπορικές υποθέσεις.
υποθέσεις.
ii.
ii. Εναλλακτικά,
Εναλλακτικά, εισαγωγή
εισαγωγή «πιλοτικών
«πιλοτικών προγραμμάτων
προγραμμάτων υποχρεωτικής
υποχρεωτικής
διαμεσολάβησης»
διαμεσολάβησης» στα
στα Πρωτοδικεία
Πρωτοδικεία των
των Κρατών
Κρατών Μελών,
Μελών, με
με βάση
βάση το
το Ιταλικό
Ιταλικό opt-
opt-
out
out μοντέλο.
μοντέλο. Τα
Τα Κράτη
Κράτη Μέλη
Μέλη θα
θα καθορίσουν
καθορίσουν ποιες
ποιες υποθέσεις
υποθέσεις θα
θα υπάγονται
υπάγονται ή/και
ή/και
θα
θα εξαιρούνται.
εξαιρούνται. Αυτό
Αυτό σε
σε συνδυασμό
συνδυασμό με
με τις
τις εναλλακτικές
εναλλακτικές προτάσεις
προτάσεις της
της Ομάδας
Ομάδας
Εργασίας
Εργασίας του
του 2016.
2016.
28

28

28
4. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
4.3. Το μέλλον

II.
II. Άλλα
Άλλα μέτρα
μέτρα (Ενδεικτικά)
(Ενδεικτικά)
i.i. Τα
Τα Κράτη
Κράτη Μέλη
Μέλη να
να ενθαρρύνουν
ενθαρρύνουν ενεργά
ενεργά την
την προσφυγή
προσφυγή στην
στην οικειοθελή
οικειοθελή Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση ––
Συμμετοχή
Συμμετοχή του
του κράτους
κράτους ως
ως διαδίκου
διαδίκου στη
στη διαδικασία
διαδικασία Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.
ii.
ii. Παροχή
Παροχή νομικής
νομικής αρωγής
αρωγής σε
σε οικονομικά
οικονομικά ασθενείς
ασθενείς ομάδες.
ομάδες.
iii.
iii. Στοχευμένα
Στοχευμένα εκπαιδευτικά
εκπαιδευτικά προγράμματα
προγράμματα που
που θα
θα εστιάζουν
εστιάζουν στα
στα πλεονεκτήματα
πλεονεκτήματα της
της οικειοθελούς
οικειοθελούς
Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.
iv.
iv. Εισαγωγή
Εισαγωγή της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης ως
ως υποχρεωτικό
υποχρεωτικό μάθημα
μάθημα στα
στα προγράμματα
προγράμματα σπουδών
σπουδών των
των νομικών
νομικών
Σχολών.
Σχολών.
v.
v. Δημιουργία
Δημιουργία «Παρατηρητηρίου»
«Παρατηρητηρίου» για
για την
την παρακολούθηση
παρακολούθηση του
του θεσμού
θεσμού σε
σε εθνικό
εθνικό επίπεδο
επίπεδο
vi.
vi. Ισχυροποίηση
Ισχυροποίηση ρητρών
ρητρών Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης με με το
το αποκλεισμό
αποκλεισμό προσφυγής
προσφυγής στο
στο δικαστήριο
δικαστήριο πριν
πριν την
την
ολοκλήρωση
ολοκλήρωση της
της διαδικασίας
διαδικασίας
vii.
vii. Ενεργοποίηση
Ενεργοποίηση του
του ρόλου
ρόλου των
των δικαστών
δικαστών και
και δικηγόρων
δικηγόρων στο
στο να
να ενθαρρύνουν
ενθαρρύνουν τατα μέρη
μέρη στην
στην επιλογή
επιλογή
της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης
viii.
viii. Επέκταση
Επέκταση του
του θεσμού
θεσμού στις
στις διοικητικές
διοικητικές και
και ποινικές
ποινικές υποθέσεις
υποθέσεις

29

29

29
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

30

30

30
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

 Η
 Η συμφωνία
συμφωνία εντός
εντός του
του πλαισίου
πλαισίου της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης δεν
δεν είναι
είναι δικαστική
δικαστική απόφαση.
απόφαση.

 Η
 Η εκτελεστότητα
εκτελεστότητα της
της συμφωνίας
συμφωνίας εξαρτάται
εξαρτάται απόλυτα
απόλυτα από
από την
την βούληση
βούληση των
των μερών.
μερών.


 Δεν
Δεν τίθενται
τίθενται ζητήματα
ζητήματα δικαίου
δικαίου ήή αδίκου.
αδίκου.

 Η
 Η διαδικασία
διαδικασία της
της Διαμεσολάβησης
Διαμεσολάβησης δεν
δεν ακολουθεί
ακολουθεί κανόνες
κανόνες απόδειξης
απόδειξης ούτε
ούτε δεσμεύεται
δεσμεύεται από
από

τις
τις αποδείξεις.
αποδείξεις.


 Αποτελεσματικότητα,
Αποτελεσματικότητα, Ευελιξία
Ευελιξία και
και Εμπιστευτικότητα.
Εμπιστευτικότητα.

 Τα
 Τα μέρη
μέρη έχουν
έχουν ενεργό
ενεργό ρόλο
ρόλο στη
στη διαδικασία
διαδικασία Διαμεσολάβησης.
Διαμεσολάβησης.

 Η
 Η Διαμεσολάβηση
Διαμεσολάβηση είναι
είναι ένας
ένας αποτελεσματικός
αποτελεσματικός μηχανισμός
μηχανισμός περιστολής
περιστολής κόστους
κόστους και
και

χρόνου.
χρόνου. 31

31

31
5. Γιατί Διαμεσολάβηση;

“Mediation
bridges the gap”
32

32

32
 Επίλογος

”Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς

δικαιοσύνη και η διαμεσολάβηση μπορεί
να πετύχει τη ειρήνη σε συνδυασμό με τη
δικαιοσύνη ” Δικαστής Gavin Lightman

33

33

33
 Ευχαριστώ!

Σπύρος Γ. Αλεξανδρής
s.alexandris@bahagram.com

34

34

34