(Vanbanphapluat - Co) tcvn7870-8-2007 PDF

tcvn tIªu chuÈn quèc gia
tcvn 7870-8 : 2007

ISO 80000-8 : 2007
XuÊt b¶n lÇn 1
®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ −
PhÇn 8: ©m häc
Quantities and units –

Part 8: Acoustics
Hµ néi - 2007
TCVN 7870-8 : 2007
2
TCVN 7870-8 : 2007
Lêi nãi ®Çu
TCVN 7870-8 : 2007 thay thÕ cho TCVN 6398-7 : 1999 (ISO 31-7 :
1992);
TCVN 7870-8 : 2007 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng víi ISO 80000-8 : 2007;
TCVN 7870-8 : 2007 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC 12 §¹i l−îng
vµ ®¬n vÞ ®o l−êng biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o l−êng ChÊt l−îng
®Ò nghÞ, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ c«ng bè.
3
TCVN 7870-8 : 2007
Lêi giíi thiÖu
0.0 Giíi thiÖu chung
TCVN 7870-8 : 2007 do Ban Kü thuËt Tiªu chuÈn vÒ §¹i l−îng vµ §¬n vÞ ®o l−êng TCVN/TC12 biªn
so¹n. Môc tiªu cña Ban Kü thuËt TCVN/TC12 lµ tiªu chuÈn hãa ®¬n vÞ vµ ký hiÖu cho çc ®¹i l−îng vµ
®¬n vÞ (kÓ c¶ ký hiÖu to¸n häc) dïng trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, hÖ sè chuyÓn ®æi tiªu
chuÈn gi÷a çc ®¬n vÞ; ®−a ra ®Þnh nghÜa cña çc ®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ khi cÇn thiÕt.
Bé TCVN 7870, chÊp nhËn bé tiªu chuÈn ISO 80000, gåm çc phÇn d−íi ®©y cã tªn chung “§¹i l−îng
vµ ®¬n vÞ”:
− TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000−3 : 2006), PhÇn 3: Kh«ng gian vµ thêi gian
− TCVN 7870-4 : 2007 (ISO 80000−4 : 2006), PhÇn 4: C¬ häc
− TCVN 7870-5 : 2007 (ISO 80000−5 : 2007), PhÇn 5: NhiÖt ®éng lùc häc
− TCVN 7870-8 : 2007 (ISO 80000−8 : 2007), PhÇn 8: ¢m häc
Bé tiªu chuÈn ISO 80000 cßn cã çc phÇn d−íi ®©y cã tªn chung “Quantities and units”:
− Part 1: General
− Part 2: Mathematical signs and symbols for use in the natural sciences and technology
− Part 7: Light
− Part 9: Physical chemistry and molecular physics
− Part 10: Atomic and nuclear physics
− Part 11: Characteristic numbers
− Part 12: Solid state physics
Bé tiªu chuÈn IEC 80000 gåm çc phÇn d−íi ®©y cã tªn chung Quantities and units”:
− Part 6: Electromagnetism
− Part 13: Information science and technology
− Part 14: Telebiometrics related to human physiology
0.1 Çch s¾p xÕp çc b¶ng
B¶ng çc ®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ trong tiªu chuÈn nµy ®−îc s¾p xÕp ®Ó çc ®¹i l−îng n»m ë trang bªn tr¸i
vµ çc ®¬n vÞ t−¬ng øng n»m ë trang bªn ph¶i.
TÊt c¶ çc ®¬n vÞ n»m gi÷a hai v¹ch liÒn ë trang bªn ph¶i thuéc vÒ çc ®¹i l−îng n»m gi÷a hai v¹ch
liÒn t−¬ng øng ë trang bªn tr¸i.
Trong tr−êng hîp viÖc ®¸nh sè môc thay ®æi so víi phiªn b¶n cò cña TCVN 6398 (ISO 31), th× con sè
trong phiªn b¶n cò ®−îc cho trong ngoÆc ®¬n ë trang bªn tr¸i, phÝa d−íi con sè míi cña ®¹i l−îng ®ã;
dÊu g¹ch ngang chØ ra r»ng môc ®ã kh«ng cã trong phiªn b¶n cò.
4
TCVN 7870-8 : 2007
0.2 B¶ng ®¹i l−îng
Tªn çc ®¹i l−îng quan träng nhÊt thuéc lÜnh vùc cña tiªu chuÈn nµy ®−îc ®−a ra cïng víi ký hiÖu cña
chóng, vµ trong phÇn lín çc tr−êng hîp c¶ ®Þnh nghÜa cña chóng. Çc tªn gäi vµ ký hiÖu nµy lµ
khuyÕn nghÞ. Nh÷ng ®Þnh nghÜa nµy ®−îc ®−a ra chñ yÕu ®Ó nhËn biÕt çc ®¹i l−îng trong HÖ ®¹i
l−îng quèc tÕ (ISQ), liÖt kª ë trang bªn tr¸i cña b¶ng; kh«ng nhÊt thiÕt lµ ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ.
§Æc tr−ng v« h−íng, vÐct¬ hay tenx¬ cña mét sè ®¹i l−îng ®−îc ®−a ra, ®Æc biÖt khi cÇn cho ®Þnh nghÜa.
Trong phÇn lín çc tr−êng hîp, chØ mét tªn vµ mét ký hiÖu ®−îc ®−a ra cho mét ®¹i l−îng; nÕu hai
hay nhiÒu tªn hoÆc hai hay nhiÒu ký hiÖu ®−îc ®−a ra cho cïng mét ®¹i l−îng vµ kh«ng cã sù ph©n
biÖt ®Æc biÖt nµo th× chóng b×nh ®¼ng nh− nhau. NÕu tån t¹i hai lo¹i ch÷ nghiªng (vÝ dô ϑ vµ θ; ϕ vµ φ;
a vµ a; g vµ g) th× chØ mét trong hai ®−îc ®−a ra. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ lo¹i ch÷ kia kh«ng ®−îc
chÊp nhËn. Nãi chung khuyÕn nghÞ r»ng çc ký hiÖu nh− vËy kh«ng ®−îc cho nh÷ng nghÜa kh¸c nhau.
Ký hiÖu trong ngoÆc ®¬n lµ ký hiÖu dù tr÷ ®Ó sö dông trong bèi c¶nh cô thÓ khi ký hiÖu chÝnh ®−îc
dïng víi nghÜa kh¸c.
0.3 B¶ng ®¬n vÞ
0.3.1 Tæng qu¸t
Tªn ®¬n vÞ cña çc ®¹i l−îng t−¬ng øng ®−îc ®−a ra cïng víi ký hiÖu quèc tÕ vµ ®Þnh nghÜa. Çc tªn
®¬n vÞ nµy phô thuéc vµo ng«n ng÷ nh−ng ký hiÖu lµ ký hiÖu quèc tÕ vµ nh− nhau ë mäi ng«n ng÷. VÒ
çc th«ng tin thªm, xem s¸ch giíi thiÖu vÒ SI (xuÊt b¶n lÇn thø 8, 2006) cña ViÖn c©n ®o quèc tÕ
(BIPM) vµ ISO 80000-11).
Çc ®¬n vÞ ®−îc s¾p xÕp nh− sau:
a) Tr−íc tiªn lµ ®¬n vÞ SI. Çc ®¬n vÞ SI ®· ®−îc th«ng qua ë Héi nghÞ c©n ®o toµn thÓ (CGPM). §¬n
vÞ SI cïng béi vµ −íc thËp ph©n cña chóng ®−îc khuyÕn nghÞ sö dông; béi vµ −íc thËp ph©n ®−îc
h×nh thµnh tõ çc tiÒn tè SI còng ®−îc khuyÕn nghÞ mÆc dï kh«ng ®−îc nh¾c ®Õn.
b) Mét sè ®¬n vÞ kh«ng thuéc SI, lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®−îc Uû ban quèc tÕ vÒ c©n vµ ®o (CIPM) hoÆc Tæ
chøc quèc tÕ vÒ ®o l−êng ph¸p quyÒn (OIML) hoÆc ISO vµ IEC chÊp nhËn ®Ó sö dông cïng víi SI.
Nh÷ng ®¬n vÞ nµy ®−îc ph©n çch víi çc ®¬n vÞ SI vµ çc ®¬n vÞ kh¸c b»ng ®−êng kÎ ®øt nÐt.
c) Çc ®¬n vÞ kh«ng thuéc SI ®−îc CIPM chÊp nhËn ®Ó dïng víi ®¬n vÞ SI th× ®−îc in nhá (nhá h¬n
khæ ch÷ th−êng) ë cét “Çc hÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó thÝch”.
d) Çc ®¬n vÞ kh«ng thuéc SI kh«ng ®−îc khuyÕn nghÞ dïng cïng víi ®¬n vÞ SI chØ ®−îc ®−a ra ë phô
lôc trong mét sè phÇn cña bé tiªu chuÈn nµy. Çc phô lôc nµy chØ lµ tham kh¶o, kh«ng ph¶i lµ bé
phËn cña tiªu chuÈn. Chóng ®−îc s¾p xÕp vµo hai nhãm:
1)
S¾p xuÊt b¶n.
5
TCVN 7870-8 : 2007
1) tªn riªng cña çc ®¬n vÞ trong hÖ CGS;
2) çc ®¬n vÞ dùa trªn foot, pound, gi©y vµ mét sè ®¬n vÞ liªn quan kh¸c.
e) Çc ®¬n vÞ kh«ng thuéc SI kh¸c ®−îc ®−a ra ®Ó tham kh¶o, ®Æc biÖt vÒ hÖ sè chuyÓn ®æi, ®−îc
cho trong phô lôc tham kh¶o kh¸c ë mét sè phÇn cña bé tiªu chuÈn nµy.
0.3.2 Chó thÝch vÒ ®¬n vÞ cña çc ®¹i l−îng cã thø nguyªn mét hay ®¹i l−îng kh«ng thø
nguyªn
§¬n vÞ cña ®¹i l−îng cã thø nguyªn mét, cßn gäi lµ ®¹i l−îng kh«ng thø nguyªn, lµ sè mét (1). Khi
biÓu thÞ gi¸ trÞ cña ®¹i l−îng nµy th× ®¬n vÞ 1 th−êng kh«ng ®−îc viÕt ra mét çch t−êng minh.
VÝ dô 1: ChØ sè khóc x¹ n = 1,53 x 1 = 1,53
Kh«ng ®−îc dïng çc tiÒn tè ®Ó t¹o ra béi hoÆc −íc sè thËp ph©n cña ®¬n vÞ nµy. Cã thÓ dïng luü
thõa cña 10 ®Ó thay cho çc tiÒn tè.
VÝ dô 2: Sè Reynon Re = 1,32 x 103
V× gãc ph¼ng th−êng ®−îc thÓ hiÖn b»ng tû sè gi÷a hai ®é dµi, cßn gãc khèi ®−îc thÓ hiÖn b»ng tû sè
gi÷a hai diÖn tÝch, nªn n¨m 1995 CGPM ®· qui ®Þnh lµ trong HÖ ®¬n vÞ quèc tÕ, radian, ký hiÖu lµ rad,
vµ steradian, ký hiÖu lµ sr, lµ çc ®¬n vÞ dÉn xuÊt kh«ng thø nguyªn. §iÒu nµy ngô ý r»ng çc ®¹i
l−îng gãc ph¼ng vµ gãc khèi ®−îc coi lµ ®¹i l−îng dÉn xuÊt cã thø nguyªn mét. Do ®ã, çc ®¬n vÞ
radian vµ steradian b»ng mét (1); chóng còng cã thÓ ®−îc bá qua hoÆc cã thÓ dïng trong biÓu thøc
cña çc ®¬n vÞ dÉn xuÊt ®Ó dÔ dµng ph©n biÖt gi÷a çc ®¹i l−îng cã b¶n chÊt kh¸c nhau nh−ng cã
cïng thø nguyªn.
0.4 C«ng bè vÒ sè trong bé tiªu chuÈn nµy
Ký hiÖu = ®−îc dïng ®Ó biÓu thÞ “chÝnh x¸c b»ng”, ký hiÖu ≈ ®−îc dïng ®Ó biÓu thÞ “gÇn b»ng”, cßn ký
hiÖu := ®−îc dïng ®Ó biÓu thÞ “theo ®Þnh nghÜa lµ b»ng”.
TrÞ sè cña çc ®¹i l−îng vËt lý ®−îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm lu«n cã ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o kÌm
theo. CÇn ph¶i chØ râ ®é kh«ng ®¶m b¶o nµy. Trong bé tiªu chuÈn nµy, ®é lín cña ®é kh«ng ®¶m b¶o
®−îc tr×nh bµy nh− trong vÝ dô d−íi ®©y.
VÝ dô: l = 2,347 82(32) m
Trong vÝ dô nµy, l = a(b) m, trÞ sè cña ®é kh«ng ®¶m b¶o b chØ ra trong ngoÆc ®¬n ®−îc thõa nhËn ®Ó
¸p dông cho çc con sè cuèi cïng (vµ Ýt quan träng nhÊt) cña trÞ sè a cña chiÒu dµi l. ViÖc ghi ký hiÖu
nµy ®−îc dïng khi b ®¹i diÖn cho ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn (®é lÖch chuÈn −íc tÝnh) trong çc sè cuèi
cña a. VÝ dô b»ng sè trªn ®©y cã thÓ gi¶i thÝch víi nghÜa lµ −íc l−îng tèt nhÊt trÞ sè cña chiÒu dµi l (khi
l ®−îc tÝnh b»ng mÐt) lµ 2,347 82 vµ gi¸ trÞ ch−a biÕt cña l n»m gi÷a (2,347 82 – 0,000 32) m vµ (2,347 82
6
TCVN 7870-8 : 2007
+ 0,000 32) m víi x¸c suÊt x¸c ®Þnh b»ng ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn 0,000 32 m vµ ph©n bè x¸c suÊt
chuÈn cña çc gi¸ trÞ l.
0.5 Chó thÝch ®Æc biÖt
0.5.1 Tæng qu¸t
Trong phÇn gi¶i thÝch ë cét “§Þnh nghÜa” cña çc ®¹i l−îng, gi¶ thiÕt hÖ lµ tuyÕn tÝnh vµ çc hiÖu øng
phi tuyÕn tÝnh còng nh− çc hiÖu øng do tÝnh dÞ h−íng vµ dßng xÕp chång g©y ra lµ ®ñ nhá vµ cã thÓ
bá qua. TrÞ sè c¨n b×nh ph−¬ng trung b×nh cã thÓ biÓu thÞ b»ng chØ sè d−íi “eff”.
0.5.2 Chó thÝch vÒ çc ®¹i l−îng logarit vµ ®¬n vÞ cña chóng
Çc ®¹i l−îng ®éc lËp víi viÖc chän ®¬n vÞ mµ theo ®ã gi¸ trÞ cña ®¹i l−îng ®−îc thÓ hiÖn. Çc ®¬n vÞ
dÉn xuÊt ®−îc thÓ hiÖn b»ng çc ®¬n vÞ c¬ b¶n theo ph−¬ng tr×nh gi÷a çc ®¹i l−îng t−¬ng øng. Do
®ã, trong çc phÐp tÝnh ®¹i l−îng tuyÖt ®èi, sÏ lµ mét ®Þnh nghÜa vßng quanh nÕu ®¬n vÞ n»m trong
®Þnh nghÜa ®¹i l−îng. Tuy nhiªn, cã thÓ thùc hiÖn ®iÒu nµy nÕu ®¬n vÞ ®ã ®−îc ®Þnh nghÜa ë chç kh¸c.
Trong hÇu hÕt çc øng dông thùc tiÔn trong ©m häc, çc ®¹i l−îng l«ga ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ®¬n vÞ
dexiben, dB. Thùc tÕ ®ã ®−îc ¸p dông trong tiªu chuÈn nµy. VÒ çc ®Þnh nghÜa c¬ b¶n cña ®¹i l−îng
l«ga, xem môc 3-21 vµ 3-22 cña TCVN 7870-3:2007 (ISO 80000-3:2006).
7
TCVN 7870-8 : 2007
8
TIªu chuÈn quèc gia tcvn 7870-8 : 2007
XuÊt b¶n lÇn 1
§¹i l−îng vµ ®¬n vÞ –

PhÇn 8: ¢m häc
Quantities and units –
Part 8: Acoustics
1 Ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh tªn, ký hiÖu vµ ®Þnh nghÜa cho çc ®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ ©m häc. Çc hÖ sè
chuyÓn ®æi còng ®−îc ®−a ra ë nh÷ng chç thÝch hîp.
2 Tµi liÖu viÖn dÉn
Çc tµi liÖu viÖn dÉn d−íi ®©y rÊt cÇn thiÕt cho viÖc ¸p dông tiªu chuÈn nµy. §èi víi çc tµi liÖu ghi
n¨m c«ng bè th× ¸p dông b¶n ®−îc nªu. §èi víi çc tµi liÖu kh«ng ghi n¨m c«ng bè th× ¸p dông b¶n
míi nhÊt, bao gåm c¶ çc söa ®æi.
ISO 16 Acoustics – Standard tuning frequency (Standard musical pitch) (¢m häc – TÇn sè ®iÒu
h−ëng chuÈn (cao ®é ©m thanh chuÈn))
TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000-3 : 2006), §¹i l−îng vµ ®¬n vÞ – PhÇn 3: Kh«ng gian vµ thêi gian
TCVN 7870-4 : 2007 (ISO 80000-4 : 2006), §¹i l−îng vµ ®¬n vÞ – PhÇn 4: C¬ häc
IEC 60027-1, Letter symbols to be used in electrical technology – Part 1: General (Ký hiÖu b»ng ch÷
®−îc sö dông trong kü thuËt ®iÖn – PhÇn 1: Quy ®Þnh chung)
IEC 61672-1, Electroacoustics – Sound level meters – Part 1: Specifications (¢m häc ®iÖn tö – ThiÕt bÞ
®o møc ©m – PhÇn 1: Quy ®Þnh kü thuËt)
3 Tªn, ký hiÖu vµ ®Þnh nghÜa
Tªn, ký hiÖu vµ ®Þnh nghÜa cña çc ®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ ©m häc ®−îc tr×nh bµy trong çc trang sau.
9
TCVN 7870-8 : 2007
©m häc §¹i l−îng
Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa Chó thÝch
8-1 kho¶ng thêi T kho¶ng thêi gian mét chu tr×nh cña Xem thªm TCVN 7870-3 :
(7-1) gian chu kú, hiÖn t−îng tuÇn hoµn 2007 (ISO 80000-3 : 2006),
chu kú môc 3-12.
8-2 tÇn sè f, ( υ ) f=1/T §èi víi tÇn sè ®iÒu h−ëng

(7-2) chuÈn (cao ®é ©m thanh
trong ®ã T lµ chu kú (môc 8-1)
chuÈn) xem ISO 16. Xem
thªm TCVN 7870-3 : 2007
(ISO 80000-3 : 2006), môc 3-
15.1.
8-3 qu·ng tÇn sè G G = lb(f2/ f1) lb(f2/ f1) = log2 (f2/ f1)
(7-3) l«ga
trong ®ã f1 vµ f2 ≥ f1 lµ tÇn sè (môc
8-2) cña hai ©m s¾c
8-4 tÇn sè gãc ω ω = 2πf Xem thªm TCVN 7870-3 :

(7-4) 2007 (ISO 80000-3 : 2006),
trong ®ã f lµ tÇn sè (môc 8-2)
môc 3-16.
8-5 b−íc sãng, λ ®èi víi sãng h×nh sin vµ theo Xem thªm TCVN 7870-3 :
(7-5) ph−¬ng vu«ng gãc víi mÆt sãng, 2007 (ISO 80000-3 : 2006),
kho¶ng çch gi÷a hai ®iÓm liªn môc 3-17.
tiÕp ë mét thêi ®iÓm ®· cho, pha
(môc 8-25.2, chó thÝch) lÖch 2π
8-6 sè sãng, σ σ = 1/λ Vect¬ k, t−¬ng øng víi môc 8-

(7-6) ®é lÆp 7, th−êng ®−îc gäi lµ vect¬
trong ®ã λ lµ b−íc sãng (môc 8-5)
sãng. Vect¬ σ ®«i khi còng
®−îc gäi lµ vect¬ sãng.
8-7 sè sãng gãc, k k =ω/c = 2π/λ
(7-7) ®é lÆp gãc trong ®ã ω lµ tÇn sè gãc (môc 8-4),
c lµ vËn tèc pha ©m (môc 8-14.1),
2π lµ ®é lÖch pha vµ λ lµ b−íc
sãng (môc 8-5)
10
TCVN 7870-8 : 2007
§¬n vÞ ©m häc
Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó

quèc tÕ thÝch
8-1.a gi©y s
8-2.a hec Hz 1 Hz := 1 s−1 1 Hz lµ tÇn sè cña mét hiÖn

t−îng tuÇn hoµn cã chu kú 1 s.
8-3.a octa oct 1 oct := lb 2 = 1 1 oct lµ qu·ng tÇn sè l«ga

gi÷a f1 vµ f2 khi f2/ f1 = 2.
8-3.b decade dec 1 dec := lb 10 = 1 dec lµ qu·ng tÇn sè l«ga

(lb 10) oct ≈ 3,32 oct = 3,32 gi÷a f1 vµ f2 khi f2/ f1 = 10.
8-4.a radian trªn rad/s

gi©y
8-4.b gi©y mò trõ s− 1

mét
8-5.a mÐt m
8-6.a mÐt mò trõ m −1

mét
8-7.a radian trªn rad/m

mÐt
8-7.b mÐt mò trõ m −1

mét
11
TCVN 7870-8 : 2007
©m häc (tiÕp theo) §¹i l−îng
8-8 mËt ®é, ρ ρ = m/V

(7-8) khèi l−îng riªng
trong ®ã m lµ khèi l−îng (TCVN
7870-4:2007 (ISO 80000-
4:2006), môc 4-1) vµ V lµ thÓ
tÝch (TCVN 7870-3:2007 (ISO
80000-3:2006), môc 3-4)
8-9.1 ¸p suÊt tÜnh ps ¸p suÊt khi kh«ng cã sãng ©m

(7-9.1)
8-9.2 ¸p suÊt ©m p hiÖu gi÷a ¸p suÊt tæng tøc thêi Ký hiÖu cña bÊt kú ®¹i l−îng
(7-9.2) vµ ¸p suÊt tÜnh nµo trong sè çc ®¹i l−îng tõ 8-
9.2 ®Õn 8-13 th−êng ®−îc dïng
cho c¶ çc gi¸ trÞ c¨n b×nh
8-10 ®é dÞch chuyÓn δ ®é dÞch chuyÓn tøc thêi cña mét ph−¬ng trung b×nh (r.m.s).
(7-10) h¹t ©m (ξ,η, ζ) h¹t trong m«i tr−êng khái vÞ trÝ
Xem thªm IEC 60027-1.
cña nã khi kh«ng cã sãng ©m
8-11 vËn tèc h¹t ©m ∂δ

υ, u υ=
∂t
(7-11) (u, υ , w)
trong ®ã δ lµ ®é dÞch chuyÓn
cña h¹t ©m (môc 8-10) vµ t lµ
thêi gian
8-12 gia tèc h¹t ©m ∂υ

a a=
∂t
(7-12) (tøc thêi)
trong ®ã υ lµ vËn tèc h¹t ©m
(môc 8-11) vµ t lµ thêi gian
8-13 vËn tèc thÓ tÝch q, (qV) tÝch ph©n bÒ mÆt thµnh phÇn
(7-13) ©m, l−u tèc vu«ng gãc cña vËn tèc h¹t ©m
thÓ tÝch ©m (môc 8-11) trªn mÆt c¾t (©m
thanh truyÒn qua ®ã)
12
TCVN 7870-8 : 2007
§¬n vÞ ©m häc (tiÕp theo)

quèc tÕ thÝch
8-8.a kil«gam trªn kg/m3

mÐt khèi
8-9.a pascan Pa
8-10.a mÐt m
8-11.a mÐt trªn gi©y m/s
8-12.a mÐt trªn gi©y m/s2

b×nh ph−¬ng
8-13.a mÐt khèi trªn m3/s

gi©y
13
TCVN 7870-8 : 2007
8-14.1 tèc ®é pha cña c ω Tèc ®é pha cña ©m lµ tèc ®é

c= (= λf)
(7-14.1) ©m k dÞch pha cña sãng ©m.
trong ®ã ω lµ tÇn sè gãc (môc
8-4) vµ k lµ sè sãng gãc (môc
8-7)
8-14.2 tèc ®é nhãm cña dω Tèc ®é nhãm cña ©m lµ tèc ®é

cg cg =
(7-14.2) ©m
dk dÞch chuyÓn n¨ng l−îng cña
trong ®ã ω lµ tÇn sè gãc (môc sãng ©m.
8-4) vµ k lµ sè sãng gãc (môc
8-7)
8-15 mËt ®é n¨ng ω n¨ng l−îng ©m trung b×nh

(7-15) l−îng ©m theo thêi gian trong mét thÓ
tÝch cho tr−íc chia cho thÓ tÝch
®ã
8-16 c«ng suÊt ©m P, Pa qua mét mÆt, tÝch cña ¸p suÊt

(7-16) ©m, p (môc 8-9.2) vµ thµnh
phÇn vËn tèc h¹t, un (môc 8-
11), t¹i mét ®iÓm trªn mÆt
theo ph−¬ng vu«ng gãc víi
mÆt, lÊy tÝch ph©n trªn mÆt ®ã
(môc 8-16.2)
8-17.1 c−êng ®é ©m i i=p. υ §«i khi c−êng ®é ®−îc coi lµ

(7-17) trong ®ã p lµ ¸p suÊt ©m (môc mËt ®é th«ng l−îng n¨ng l−îng.
8-9.2) vµ υ lµ vËn tèc h¹t ©m
(môc 8-11)
8-17.2 c−êng ®é ©m I 1 t2
(−) trung b×nh theo

I =
t 2 −t1 ∫ t1
i(t ) dt
thêi gian
trong ®ã t1 vµ t2 lµ thêi gian
b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cho tÝch
ph©n cßn i lµ c−êng ®é ©m
(môc 8-17.1)
14
TCVN 7870-8 : 2007

quèc tÕ thÝch
8-14.a mÐt trªn gi©y m/s
8-15.a jun trªn mÐt J/m 3

khèi
8-16.a oat W
8-17.a oat trªn mÐt W/m 2

vu«ng
15
TCVN 7870-8 : 2007
Sè môc Tªn Ký §Þnh nghÜa Chó thÝch

hiÖu
Do çc h¹n chÕ thùc tÕ cña ph−¬ng tiÖn
8-18 sù ph¬i ©m E t2
∫
2
E= p dt ®o nªn p2 th−êng ®−îc hiÓu lµ ®Ó biÓu thÞ
(−) t1
b×nh ph−¬ng ¸p suÊt ©m lÊy träng sè theo

trong ®ã t1 vµ t2 lµ thêi gian b¾t
tÇn sè vµ ®−îc giíi h¹n theo d¶i tÇn. NÕu
®Çu vµ kÕt thóc cho tÝch ph©n cßn
¸p dông çc träng sè tÇn sè ®Æc tr−ng
p lµ ¸p suÊt ©m (môc 8-9.2)
nh− quy ®Þnh trong IEC 61672-1 th× ®iÒu
nµy cÇn ®−îc chØ râ b»ng chØ sè thÝch hîp
cho ký hiÖu E.
8-19 trë kh¸ng Zc t¹i mét ®iÓm trong m«i tr−êng Zc = ρc

(7-20.2) ®Æc tr−ng kh«ng tiªu t¸n vµ víi sãng tiÕn trong ®ã ρ lµ mËt ®é (môc 8-8) cña m«i
cña m«i ph¼ng, lµ tû sè cña ¸p suÊt ©m tr−êng vµ c lµ vËn tèc pha cña ©m (môc
tr−êng (môc 8-9.2) vµ thµnh phÇn vËn tèc 8-14.1).
h¹t ©m (môc 8-11) theo ph−¬ng
truyÒn sãng
8-20 trë kh¸ng Za t¹i mét mÆt, tû sè phøc cña ¸p
(7-18) ©m suÊt ©m trung b×nh (môc 8-9.2)
trªn mÆt vµ l−u tèc khèi ©m (môc
8-13) qua mÆt ®ã
8-21 trë kh¸ng c¬ Zm t¹i mét mÆt, tû sè phøc cña lùc tæng Zm = Za . A2
(7-19) cña mÆt céng trªn mÆt vµ thµnh phÇn vËn tèc
trong ®ã A lµ diÖn tÝch cña mÆt ®−îc xÐt
h¹t ©m (môc 8-11) trung b×nh t¹i mÆt
vµ Za lµ trë kh¸ng ©m (môc 8-20).
®ã theo ph−¬ng cña lùc
16
TCVN 7870-8 : 2007
8-22 møc ¸p suÊt Lp p2 Do çc h¹n chÕ thùc tÕ cña ph−¬ng tiÖn
Lp = 10 lg dB
(7-21) ©m p02 ®o nªn p2 th−êng ®−îc hiÓu lµ ®Ó biÓu thÞ
b×nh ph−¬ng ¸p suÊt ©m lÊy träng sè theo
trong ®ã p lµ ¸p suÊt ©m (môc 8-
tÇn sè, giíi h¹n theo d¶i tÇn hoÆc lÊy
9.2) vµ gi¸ trÞ quy chiÕu trong ©m
träng sè theo thêi gian hoÆc c¶ hai. NÕu
häc hµng kh«ng lµ p0 = 20 µPa ¸p dông çc träng sè tÇn sè vµ thêi gian
®Æc tr−ng nh− quy ®Þnh trong IEC 61672-
1 hoÆc çc d¶i tÇn ®Æc tr−ng hoÆc c¶ hai
th× cÇn chØ râ b»ng chØ sè thÝch hîp.
§Þnh nghÜa chung vÒ møc ®¹i l−îng

tr−êng xem trong TCVN 7870-3:2007
(ISO 80000-3:2006), môc 3-21. §èi víi
çc m«i tr−êng kh¸c kh«ng khÝ, cã thÓ sö
dông çc gi¸ trÞ quy chiÕu kh¸c.
Sè môc Tªn ®¬n vÞ Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó thÝch
quèc tÕ
8-18.a pascan b×nh Pa2 . s

ph−¬ng gi©y
8-19.a pascan gi©y Pa . s/m

trªn mÐt
8-20.a pascan gi©y Pa. s/m3

trªn mÐt khèi
17
TCVN 7870-8 : 2007
8-21.a niut¬n gi©y N . s/m

trªn mÐt
8-22.a ben B 1 B lµ møc ¸p suÊt ©m khi Trong çc øng dông thùc tÕ vµ phï
p/p0 = 10 hîp víi ®Þnh nghÜa vÒ møc ¸p suÊt

©m, −íc thËp ph©n lµ dexiben, dB,
th−êng ®−îc dïng thay cho ben, B.
Chó thÝch: ViÖc thªm chØ sè phÝa

sau ®Ó chØ träng sè tÇn sè, vÝ dô nh−
dB(A), lµ kh«ng ®óng. Th«ng tin nµy
cÇn ®−îc thÓ hiÖn cïng ký hiÖu ®¹i
l−îng, vÝ dô LA.
8-23 møc c«ng suÊt LW P §Þnh nghÜa chung vÒ møc ®¹i

LW = 10 lg dB
(7-22) ©m P0 l−îng c«ng suÊt xem trong TCVN
trong ®ã P lµ c«ng suÊt ©m (môc 8- 7870-3:2007 (ISO 80000-
16) vµ gi¸ trÞ quy chiÕu lµ P0 = 1 3:2006), môc 3-22.

pW
8-24 møc ph¬i ©m LE E NÕu ¸p dông çc träng sè tÇn sè

LE = 10 lg dB
(−) E0 ®Æc tr−ng nh− quy ®Þnh trong IEC
trong ®ã E lµ sù ph¬i ©m (môc 8-18) 61672-1 th× cÇn chØ ra b»ng chØ
vµ gi¸ trÞ quy chiÕu lµ E = 400 sè thÝch hîp.
0
µPa2 . s
18
TCVN 7870-8 : 2007
8-25.1 hÖ sè suy gi¶m α nÕu mét ®¹i l−îng tr−êng lµ hµm sè §¹i l−îng 1/α gäi lµ chiÒu dµi suy
(7-26.1) cña kho¶ng çch x cã d¹ng gi¶m.
−αx
F(x) = Ae cos [β(x – x0)], m = 2α gäi lµ hÖ sè suy gi¶m
th× α lµ hÖ sè suy gi¶m vµ β lµ hÖ sè c«ng suÊt.
pha Khi cã nguy c¬ lÉn lén víi môc 8-
26.4, m/2 ®−îc dïng thay cho hÖ
sè suy gi¶m α.
8-25.2 hÖ sè pha β §¹i l−îng β(x – x0) gäi lµ pha.

(7-26.2)
8-25.3 hÖ sè truyÒn γ γ = α + jβ − jγ lµ sè sãng gãc phøc

(7-26.3)
8-26.1 hÖ sè tæn hao δ, ψ tû sè cña c«ng suÊt ©m tæn hao vµ

(7-27.1) c«ng suÊt ©m, c«ng suÊt ©m tíi
®é tæn hao
8-26.2 hÖ sè ph¶n x¹ r, (ρ) tû sè cña c«ng suÊt ©m ph¶n x¹ vµ

(7-27.2) c«ng suÊt ©m, c«ng suÊt ©m tíi
®é ph¶n x¹
8-26.3 hÖ sè truyÒn τ tû sè cña c«ng suÊt ©m truyÒn qua δ + r + τ = 1

(7-27.3) c«ng suÊt ©m, vµ c«ng suÊt ©m tíi
®é truyÒn qua
8-26.4 hÖ sè hÊp thô α tû sè cña c«ng suÊt ©m tæn hao vµ α = δ + τ

(7-27.4) c«ng suÊt ©m, truyÒn qua víi c«ng suÊt ©m tíi
®é hÊp thô

quèc tÕ thÝch
8-23.a ben B 1 B lµ møc c«ng suÊt ©m khi P/P0 Trong çc øng dông thùc tÕ vµ
= 10 phï hîp víi ®Þnh nghÜa vÒ møc
c«ng suÊt ©m, −íc thËp ph©n
lµ dexiben, dB, ®−îc dïng
thay cho ben, B.
19
TCVN 7870-8 : 2007
8-24.a ben B 1 B lµ møc ph¬i ©m khi E/E0 = 10 Trong çc øng dông thùc tÕ vµ
phï hîp víi ®Þnh nghÜa vÒ møc
ph¬i ©m, −íc thËp ph©n lµ
dexiben, dB, ®−îc dïng thay
cho ben, B.
mÐt mò trõ m −1
8-25.a
mét
8-26.a mét 1 Xem lêi giíi thiÖu, môc 0.3.2
©m häc (kÕt thóc) §¹i l−îng
8-27 chØ sè gi¶m ©m R R = 10 lg(1 / τ) dB

(7-28) trong ®ã τ lµ hÖ sè truyÒn qua
(môc 8-26.3)
20
TCVN 7870-8 : 2007
8-28 diÖn tÝch hÊp thô A diÖn tÝch cña mét mÆt cã hÖ sè
(7-29) t−¬ng ®−¬ng hÊp thô b»ng 1, ®Æt trong mét
cña mét mÆt tr−êng ©m khuÕch t¸n, sÏ hÊp thô
hay mét vËt cïng mét c«ng suÊt ©m khi ®Æt
trong cïng mét tr−êng khuÕch t¸n,
nÕu bá qua çc hiÖu øng nhiÔu x¹
8-29 thêi gian ©m vang Tn thêi gian cÇn thiÕt ®Ó mËt ®é n¨ng
(7-30) l−îng ©m trung b×nh trong kh«ng
gian kÝn gi¶m cßn b»ng 10-n/10 gi¸
trÞ ban ®Çu cña nã (cã nghÜa lµ
gi¶m n dB) sau khi nguån ngõng
ph¸t
21
TCVN 7870-8 : 2007
§¬n vÞ ©m häc (kÕt thóc)
Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó thÝch

quèc tÕ
8-27.a ben B 1 B lµ chØ sè gi¶m ©m khi 1 / τ Trong çc øng dông thùc tÕ vµ phï
= 10 hîp víi ®Þnh nghÜa vÒ chØ sè gi¶m
©m, −íc thËp ph©n lµ dexiben, dB,
®−îc dïng thay cho ben, B.
8-28.a mÐt vu«ng m2
8-29.a gi©y s
___________________________
22

(Vanbanphapluat - Co) tcvn7870-8-2007 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(Vanbanphapluat - Co) tcvn7870-8-2007 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

tcvn tIªu chuÈn quèc gia

tcvn 7870-8 : 2007

®¹i l−îng vµ ®¬n vÞ −

Quantities and units –

Lêi nãi ®Çu

Lêi giíi thiÖu

0.0 Giíi thiÖu chung

0.1 C¸ch s¾p xÕp c¸c b¶ng

0.2 B¶ng ®¹i l−îng

0.3 B¶ng ®¬n vÞ

0.3.1 Tæng qu¸t

C¸c ®¬n vÞ ®−îc s¾p xÕp nh− sau:

1) tªn riªng cña c¸c ®¬n vÞ trong hÖ CGS;

VÝ dô 1: ChØ sè khóc x¹ n = 1,53 x 1 = 1,53

VÝ dô 2: Sè Reynon Re = 1,32 x 103

0.4 C«ng bè vÒ sè trong bé tiªu chuÈn nµy

VÝ dô: l = 2,347 82(32) m

0.5 Chó thÝch ®Æc biÖt

0.5.1 Tæng qu¸t

§¹i l−îng vµ ®¬n vÞ –

2 Tµi liÖu viÖn dÉn

3 Tªn, ký hiÖu vµ ®Þnh nghÜa

©m häc §¹i l−îng

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa Chó thÝch

8-2 tÇn sè f, ( υ ) f=1/T §èi víi tÇn sè ®iÒu h−ëng

8-4 tÇn sè gãc ω ω = 2πf Xem thªm TCVN 7870-3 :

8-6 sè sãng, σ σ = 1/λ Vect¬ k, t−¬ng øng víi môc 8-

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó

8-2.a hec Hz 1 Hz := 1 s−1 1 Hz lµ tÇn sè cña mét hiÖn

8-3.a octa oct 1 oct := lb 2 = 1 1 oct lµ qu·ng tÇn sè l«ga

8-3.b decade dec 1 dec := lb 10 = 1 dec lµ qu·ng tÇn sè l«ga

8-4.a radian trªn rad/s

8-4.b gi©y mò trõ s− 1

8-6.a mÐt mò trõ m −1

8-7.a radian trªn rad/m

8-7.b mÐt mò trõ m −1

©m häc (tiÕp theo) §¹i l−îng

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa Chó thÝch

8-8 mËt ®é, ρ ρ = m/V

8-9.1 ¸p suÊt tÜnh ps ¸p suÊt khi kh«ng cã sãng ©m

8-11 vËn tèc h¹t ©m ∂δ

8-12 gia tèc h¹t ©m ∂υ

§¬n vÞ ©m häc (tiÕp theo)

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó

8-8.a kil«gam trªn kg/m3

8-11.a mÐt trªn gi©y m/s

8-12.a mÐt trªn gi©y m/s2

8-13.a mÐt khèi trªn m3/s

©m häc (tiÕp theo) §¹i l−îng

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa Chó thÝch

8-14.1 tèc ®é pha cña c ω Tèc ®é pha cña ©m lµ tèc ®é

8-14.2 tèc ®é nhãm cña dω Tèc ®é nhãm cña ©m lµ tèc ®é

8-15 mËt ®é n¨ng ω n¨ng l−îng ©m trung b×nh

8-16 c«ng suÊt ©m P, Pa qua mét mÆt, tÝch cña ¸p suÊt

8-17.1 c−êng ®é ©m i i=p. υ §«i khi c−êng ®é ®−îc coi lµ

(−) trung b×nh theo

§¬n vÞ ©m häc (tiÕp theo)

Sè môc Tªn Ký hiÖu §Þnh nghÜa HÖ sè chuyÓn ®æi vµ chó

8-14.a mÐt trªn gi©y m/s

8-15.a jun trªn mÐt J/m 3

8-17.a oat trªn mÐt W/m 2

©m häc (tiÕp theo) §¹i l−îng

Sè môc Tªn Ký §Þnh nghÜa Chó thÝch